civilnet.am: Մինչ աշխարհի տասնյակ հետազոտական խմբեր պայքարում են COVID-19-ի դեմ առաջին պատվաստանյութը ստեղծելու համար, փետրվարի վերջին ԱՄՆ Մասաչուսեթս նահանգի «Մոդեռնա» կենսատեխնոլոգիական ընկերությունը հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ի Ալերգիայի և վարակիչ հիվանդությունների ազգային ինստիտուտ է առաքել իր կլինիկական պատվաստանյութերի առաջին խմբաքանակը, որը կոչվում է mRNA-1273՝ ուսումնասիրության ծրագրված առաջին փուլում օգտագործելու համար:

Պատվաստանյութը փորձարկվելու է Վաշինգտոն նահանգի Սիեթլ քաղաքում գտնվող Kaiser Permanente առողջապահության հետազոտական ինստիտուտում, 45 առողջ անձանց վրա:

Մոդեռնայի հետազոտողները առաջինն են ստեղծել mRNA տեխնոլոգիայի միջոցով փորձարկմանը պատրաստ պատվաստանյութեր: Ընկերությունն օգտագործում է սուրհանդակ RNA (mRNA)՝ գենետիկ նյութի ձև՝ անձի բջիջներին ցուցումներ տալու համար: Այս տեղեկատվությունից բջիջները պահանջում են անհրաժեշտ հակամարմիններ` վիրուսներից պաշտպանվելու համար: Այլընտրանքորեն, հրահանգները կարող են օգտագործվել նաև բջիջներին հանձնարարելու սպիտակուցներ արտադրել, որոնք պակասում են որոշ հիվանդությունների դեպքում:

Հասկանալու համար Մոդեռնայի հաջողությունների հիմքում ընկած աշխատանքը, լրագրող Սյուզաննա Պետրոսյանը զրուցել է ընկերության հիմնադիր և նախագահ, դոկտոր Նուբար Աֆեյանի հետ, որը Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի (MIT) հոգաբարձուների խորհրդի անդամ է: Աֆեյանը բարերար է, «Ավրորա» մարդասիրական մրցանակաբաշխության համահիմնադիր։

- Եթե փորձարկումները հաջող ավարտվեն, ո՞րն է պատվաստանյութի հաստատման և մատչելիության իրատեսական ժամկետը: Եվ, նման ճգնաժամերի ժամանակ, արդյոք արագանո՞ւմ են ընթացակարգերը:

- Իսկապես, կլինիկա մուտքի արագությունը եղել է աննախադեպ։ Անորոշություն կա այն հարցի շուրջ, թե ինչ է լինելու դրանից հետո: Մենք մի քանի օրից փորձարկելու ենք նմուշները առողջ կամավորների վրա: Առաջին փուլը զուտ նայում է, թե արդյոք առողջ մարդկանց համար դա անվտա՞նգ է, որից հետո այն փորձարկվելու է ավելի մեծ խմբի վրա, որը կլինի երկրորդ փուլը: Դա կտևի մի քանի ամիս:

Այնտեղ դուք փորձում եք տարբեր փոփոխականներ, մասնավորապես` թե որն է առավել արդյունավետ դոզան, որը ստեղծում է ուժեղ իմունային պատասխան: Միայն երրորդ փուլում է, որ փորձարկվում են հազարավոր մարդիկ: Հազարավոր մարդկանց վրա փորձարկման երկու հիմնական պատճառ կա: Մեկը` համոզվել, որ այն լայնորեն անվտանգ է, ոչ միայն 10, 20 մարդու համար: Երկրորդ պատճառն այն է, որ հարկավոր է որոշակի քանակությամբ մարդիկ վիրուսի ազդեցության գոտում` երաշխավորելու, որ գոնե նրանցից ոմանք կարող են շփում ունեցած լինել վիրուսի հետ, որպեսզի հնարավոր լինի տեսնել բուժման ազդեցությունը: Այսինքն, եթե բնակչության 10 տոկոսը ենթարկվեր վիրուսի ռիսկին, ապա ավելի փոքր փորձարկում կարվեր: Բայց քանի որ թվերը դեռևս բավականին փոքր են որպես բնակչության տոկոս, պետք է փորձարկվի մեծ թվով մարդկանց վրա:

Թայմինգը բարդ է որոշել։ ԱՄՆ իշխանությունները, որոնց հետ մենք համագործակցում ենք, այդ թվում դոկտոր Էնթոնի Ֆաուչին, որը Ալերգիայի և վարակիչ հիվանդությունների ազգային ինստիտուտի ղեկավարն է, ասում են, որ փորձարկումները տևում են 12-18 ամիս: Արտակարգ իրավիճակներում պետք է մտածել այն մասին, թե ինչ կարելի է անել հատկապես բնակչության խոցելի խմբերի համար, ինչպիսիք են առողջապահական աշխատողները կամ առողջության այլ բարդություններ ունեցող անձինք, որոնք ենթակա են վիրուսը կրելուն: Նման դեպքերում մարդիկ ուզում են փորձել ամեն ինչ, բայց կա իրական վտանգ, որ ոչ միայն կարող են լինել անհայտ հետևանքներ, այլև որ այն իսկապես վտանգում է այն թերապևտիկ թերապիայի մեթոդաբանությունը, որը ոչ ոք չի ցանկանում ձախողել ՝ շտապելով:

- Մոդեռնան պատվաստանյութը ստեղծեց COVID_19 վիրուսի գենետիկ հաջորդականությունը ստանալուց 42 օր հետո: Ինչպիսի՞ն էին այդ 42 օրերը կուլիսներում:

- Մոդեռնայի թիմը, որն ունի գիտական և արտադրական մեծ բաժիններ, աշխատել է անընդմեջ ու ցուցաբերել մեծ նվիրվածություն՝ արագ առաջ անցնելու համար։ Մեզ համար լավ նորությունն այն էր, որ մեր թիմը համագործակցում էր Առողջապահության ազգային ինստիտուտի թիմի հետ` այլ կորոնավիրուսային պատվաստանյութերի շուրջ: Օրինակ, մենք նրանց հետ աշխատում էինք Մերձավոր Արևելքի շնչառական համախտանիշի (MERS) պատվաստանյութի վրա՝ օգտագործելով նույն mRNA տեխնոլոգիան: Այնպես որ, մենք զրոյից չենք սկսել, լավ հարաբերություններ ունեինք և դրա շնորհիվ կարողացանք արագ առաջ շարժվել։ 

Մյուս հետաքրքրական փաստն այն է, որ Մոդեռնան աշխատում է բազմատեսակ դեղամիջոցների և պատվաստանյութերի վրա: Եվ որպես այդպիսին, մենք երկար տարիներ է՝ աշխատում ենք այսպես կոչված քաղցկեղի պատվաստանյութի վրա: Այն ներառում է ուռուցքից նմուշ վերցնելը և դրանում իմունոգենի հայտնաբերումը, ինչը նշանակում է, որ հիվանդի իմունային համակարգը, եթե ունենա դրանցից բավարար չափով, կարող է իմունային հակահարված տալ և սպանել քաղցկեղը: Մենք միակը չենք, որ աշխատում ենք դրա վրա, սա մի ամբողջ ոլորտ է, որը կոչվում է թերապևտիկ պատվաստանյութեր: Դրա մասին ասում եմ, որովհետև մենք Մոդեռնայում աշխատում ենք քաղցկեղի անհատական պատվաստանյութի (PCV) ծրագրի վրա: PCV- ն պահանջում է շատ արագ մեթոդաբանություն, որը անցնում է հիվանդի ուռուցքի հաջորդականությունից՝ անտիգենները նույնականացնելու, դրանք շատ արագ պատրաստելու, սրվակի մեջ դնելու և առաքելու համար, որպեսզի փորձարկվի հենց այդ նույն հիվանդի վրա: Աշխատանքային հոսքը նույնն է, ինչ այն, որն օգտագործելու ենք COVID-19-ի համար:

- Դեղամիջոցների որևէ զարգացում տեղի ունեցե՞լ է այլ երկրներում, բացի ԱՄՆ-ից: Այլ ընկերություններ, կարծես, այս հարցում համագործակցում են չինացիների հետ:

Մոդեռնան աշխատում է տեղում, Քեմբրիջում և Բոստոնում: Իհարկե, մենք համագործակցում ենք ամբողջ աշխարհի մարդկանց հետ, բայց հիմնական աշխատանքն այստեղ է արվում:

- Հաշվի առնելով, որ Մոդեռնայի ներկայիս պատվաստանյութերի հավակնորդներից շատերը դեռ փորձարկումների 1-ին և 2-րդ փուլերում են, արդյոք քննարկումներ եղե՞լ են արտադրության ծավալների բարձրացման վերաբերյալ, որպեսզի COVID-19 պատվաստանյութի հաստատման դեպքում պահանջարկը բավարարվի։

- Այս պատվաստանյութը առաջ տանելու հիմնական տարրը արտադրական կարողությունների ավելացումը կլինի: Մենք արդեն ունենք հատուկ արտադրական ձեռնարկություն Մասաչուսեթսի նահանգի Նորվուդ քաղաքում: Այն նմանատիպ պրոդուկտի արտադրության ավտոմատացված միջոց է, բայց այդ օբյեկտը նվիրված է շատ այլ mRNA-ի վրա հիմնված դեղամիջոցների արտադրությանը: Այսպիսով, որպես արտադրական հզորությունը մեծացնելու մաս, մենք պետք է ավելացնենք նոր արտադրական կարողություններ առաջիկա շաբաթներին և ամիսներին:

Շարունակությունը՝ civilnet.am-ում