Գիտություն

Ճանապարհորդություն դեպի քարաքոսերի աշխարհ․ Քարաքոսերի հետազոտման և պահպանության գիտական խմբից ներս

Պատահե՞լ է, որ քարի վրա բարակ, գունավոր շերտ տեսնեք, ու առաջին հայացքից ձեզ թվա, թե դա մամուռ է… Իրականում ձեր առջև քարաքոս է՝ մի հետաքրքիր «օրգանիզմ», որն այնքան էլ օրգանիզմ չէ։ Կային ժամանակներ, երբ քարաքոսերը համարվում էին բույսեր։ Բայց երբ գիտնականները խորությամբ ուսումնասիրեցին դրանք, պարզեցին, որ քարաքոսերն ամենևին էլ բույսեր չեն, այլ բարդ համակարգեր՝ համակեցություններ, որտեղ կան սնկեր և ջրիմուռներ։ Մինչև վերջերս Հայաստանի քարաքոսերի մասին գիտական հետազոտությունների հաճախ չէիք հանդիպի։ Իրավիճակը փոխվեց 2020-ին, երբ Ա. Թախտաջյանի անվան բուսաբանության ինստիտուտում գիտական նոր խումբ ձևավորվեց, որը սկսեց զբաղվել Հայաստանի քարաքոսերի ուսումնասիրությամբ։ Իսկ ինչպե՞ս ձևավորվեց Քարաքոսերի հետազոտման և պահպանության գիտական խումբը, ովքե՞ր են աշխատում այնտեղ, ինչպե՞ս են հետազոտում քարաքոսերը․․․ Հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ՝ Հեղինակ՝ Աննա Սահակյան,Տեսանյութերը և լուսանկարները՝ Սարգիս Խարազյանի ու Ռոման Աբովյանի

21:56 - 10 հուլիսի, 2023

Երկար Զրույց գիտության շուրջ [46] Արեգ Գրիգորյան | Նանե Մանուկյան

«Երկար զրույց գիտության շուրջ» շարքի «Աշխատանքային հանդիպումներ գիտության կառավարիչների հետ» ենթաշարքի 19-րդ թողարկմանը «Գիտուժ» նախաձեռնության աշխատանքների համակագրող Նանե Մանուկյանը զրուցում է Հայաստանի ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի գիտության գծով պրոռեկտոր Արեգ Գրիգորյանի հետ: - Համալսարանի գիտական խմբերը - Հետազոտությունների կիրառական նշանակությունը - Երիտասարդ մասնագետների ներգրավումը - Գիտական քաղաքականություն և ռազմավարություն - Գիտական ամսագրերում տպագրվելու մասին - Միջազգային գործակցության մասին - Տեխնիկական և կիրառական գիտությունների կարևորությունը - Հեռահար լաբորատորիաների ծրագրի մասին - Կրթություն-գիտություն կապի մասին

16:13 - 30 հունիսի, 2023

Երկար տարիներ Հայաստանում քաղաքագետի դերը պրոպագանդիստ լինելն էր. Վիգէն Չըթըրեան

Հունիսի 26-28-ը Դիլիջանում անցկացվում էր «Հայ Մշակութային և Գիտական Ընկերակցության» (ASOF) երկրորդ տարեկան համաժողովը։ Համաժողովի շրջանակում Infocom-ը զրուցել է քաղաքագետ Վիգէն Չըթըրեանի հետ «Հայ Մշակութային և Գիտական Ընկերակցության» Հասարակագիտության ինստիտուտի նպատակաների, միջազգային համբավ ունեցող հայ գիտնականներին Հայաստան բերելու, Հայաստանում քաղաքագիտության դերի, համալսարանների և գիտական հաստատությունների առջև պետության կողմից խնդիրներ դնելու, գիտնականների՝ պետական պատվեր կատարելուն զուգահեռ ավելի լայն թեմաների վրա աշխատելու, մեր հասարակությունում քաղաքագետի դերի և այլ թեմաների մասին։

16:07 - 29 հունիսի, 2023

Քննարկում բարձրագույն կրթության շուրջ. Սերոբ Խաչատրյան | Ռոբերտ Խաչատրյան

Հունիսի 26-28-ը Դիլիջանում անցկացվում է «Հայ Մշակութային և Գիտական Ընկերակցության» (ASOF) երկրորդ տարեկան համաժողովը։ Համաժողովի շրջանակում Infocom-ը զրուցել է կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանի և բարձրագույն կրթության փորձագետ Ռոբերտ Խաչատրյանի հետ մեր հասարակության մեջ բարձրագույն կրթության դերի վերաիմաստավորման, ոլորտի զարգացման հարցում պետության ներդրման, բուհերի ֆինանսական կառավարման խնդիրների, դիմորդների հոսքի դինամիկայի, մագիստրոսական ծրագրերի նպատակի և այլ թեմաների մասին։

16:24 - 28 հունիսի, 2023

Միջգիտակարգային երկխոսություն. Լևոն Աբրահամյան | Հրանտ Խաչատրյան

Հունիսի 26-28-ը Դիլիջանում անցկացվում է «Հայ Մշակութային և Գիտական Ընկերակցության» (ASOF) երկրորդ տարեկան համաժողովը։ Համաժողովի շրջանակում Infocom-ը որոշել է զրուցել տարբեր գիտակարգեր ներկայացնող երկու գիտնականների հետ։ Մաթեմատիկոս Հրանտ Խաչատրյանը և ազգագրագետ Լևոն Աբրահամյանը պատմում են միջգիտակարգային համագործակցության իրենց փորձի, բնագիտական հետազոտություններում հումանիտար և հասարակագիտական հետազոտողների ներգրավման, բոլոր գիտակարգերի համար միևնույն գիտաչափության սահմանման ռիսկերի, միջազգային լսարանին հետաքրքրող թեմաներով հետազոտություններին զուգահեռ տեղական, հայագիտական հետազոտությունների կարևորության և ֆինանսավորման, գիտության պետական ֆինանսավորման և գիտական արտադրանքը պետությանը ծառայեցնելու կարևորության մասին

20:16 - 27 հունիսի, 2023

Գիտարբուք Վարդուհի Եղիազարյանի հետ. Բժշկական նկարների վերլուծությունը համակարգչային տեսողությամբ

Գիտարբուք համակարգչային գիտնական Վարդուհի Եղիազարյանի հետ. - Ծանոթություն - Նկարների տեսակները - Բժշկական նկարների առանձնահատկությունները - Ինչպե՞ս են կարդում նկարները և ավտոմատացնում դրանց վերլուծությունը - Արդյո՞ք հնարավոր է ախտորոշում անել խոր ուսումնասիրության մեթոդներով - Բժշկական նկարների վերլուծության ամենատարածված խնդիրները - Բենչմարքային տվյալների խմբերի կիրառությունը նկարների վերլուծության ժամանակ - Ստեղծված մոդելի կանխատեսումների գնահատման հետ կապված խնդիրներ - Chat GPT-ի և նմանատիպ այլ մոդելների կիրառելիությունը - Անձնական տվյալների գաղտնիության հարցը տվյալների վերլուծության գործում - Բժիշկների հետ համագործակցություն և պետական խոչընդոտներ

16:20 - 22 հունիսի, 2023

Գիտարբուք Անի Ապրահամյանի հետ. Միջուկային ֆիզիկա․ բժշկությունից մինչև մշակութային ժառանգություն

Գիտարբուք Ա. Ալիխանյանի անվան ազգային գիտական լաբորատորիայի տնօրեն, ԱՄՆ Նոտր Դամի համալսարանի Ֆրանկ Մ․ Ֆրայմանի ֆիզիկայի ամբիոնի պատվավոր պրոֆեսոր Անի Ապրահամյանի հետ: - Միջուկային ֆիզիկա. ծանոթություն - Կայուն և ռադիոակտիվ իզոտոպներ - Ռադիոակտիվությունը և առողջությունը - Ռադիոակտիվությունն ու մշակութային ժառանգությունը - ՊԷՏ/ՀՏ (PET/CT)- ի հետ կապված խնդիրները Հայաստանում - Ռադիոակտիվությունը և հանքարդյունաբերությունը - Ինչպես է որոշվում մշակութային ժառանգության օբյեկտների տարիքը ճառագայթով - Ռադիացիայի թույլատրելի սահմանի մասին

15:35 - 16 հունիսի, 2023

Երկար զրույց գիտության շուրջ [46] Նարեկ Սուքիասյան | Հայկ Քոչարյան

«Երկար զրույց գիտության շուրջ» շարքի 45-րդ թողարկմանը զրուցակիցներն են ԵՊՀ ՀՀԻ Քաղաքակրթական և մշակութային հետազոտությունների բաժնի գիտաշխատողներ Նարեկ Սուքիասյանը և Հայկ Քոչարյանը - Ինչպե՞ս են մտքի կենտրոնները մուլտիպլիկացնում գեներացվող մտքերը -Մտքի կենտրոնների դերը. ջատագովությու՞ն, թե՞ տպագրություն գիտական ամսագրերում - Գիտահեն և ոչ գիտահեն մտքի տարանջատման խնդիրը - Որտեղով է անցնում պետական աջակցության և պետական վերահսկողության սահմանը - Հումանիտար գիտությունների ստորադասումը STEM գիտություններին - Ինչպե՞ս կարող է աջակցել պետությունը հումանիտար գիտությունների զարգացմանը - Ինչպես միջդիսցիպլինարությունը դարձնել կրթական գործընթացի մաս

15:16 - 15 հունիսի, 2023

Երկար զրույց գիտության շուրջ [45] Նանե Մանուկյան | Կիմա Ղուլյան

«Երկար զրույց գիտության շուրջ» շարքի «Աշխատանքային հանդիպումներ գիտության կառավարիչների հետ» ենթաշարքի 20-րդ թողարկմանը «Գիտուժ» նախաձեռնության աշխատանքների համակարգող Նանե Մանուկյանը զրուցում է «Հայաստանի տեխնոլոգիական ապագա» նախաձեռնության համակարգող Կիմա Ղուլյանի հետ:

15:33 - 09 հունիսի, 2023

Գիտարբուք Սուրեն Մանուկյանի հետ. Ցեղասպանագիտություն. ինչպես նկարագրել աննկարագրելին

13:14 - 08 հունիսի, 2023

Ճանապարհորդություն դեպի նանոաշխարհ․ Նանոգիտության և տեխնոլոգիաների նորարարական կենտրոնից ներս

2020-ի վերջին և 2021-ին Նալբանդյանի անվան քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտը միավորեց մի քանի ֆիզիկոսների ու քիմիկոսների, որոնք մինչ այդ իրար չէին ճանաչում․ նրանցից մեկը որոշել էր թողնել գիտությունը, մյուսը նոր էր պաշտպանել ասպիրանտական թեզն ու գիտական հաստատություններ էր փնտրում, որտեղ կարող էր աշխատել․․․ Նրանց բոլորին Քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտ էր բերել այն, որ այստեղ գիտական նոր կենտրոն էր ստեղծվում։ Բայց այս պատմությունը սկսվել էր շատ վաղուց․ դեռ 2013-ին էր տեսական ֆիզիկոս Մկրտիչ Երանոսյանը որոշել, որ պիտի թողնի տեսական ֆիզիկան ու նանոգիտությամբ զբաղվի։ Նրա այդ որոշումն էր պատճառը, որ տարիներ անց ստեղծվեց Նանոգիտության և տեխնոլոգիաների նորարարական կենտրոնը։ Հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ՝ Հեղինակ՝ Աննա Սահակյան,Տեսանյութերը և լուսանկարները՝ Սարգիս Խարազյանի ու Ռոման Աբովյանի

22:35 - 03 հունիսի, 2023

Գիտարբուք Արսեն Գասպարյանի հետ. Մեր մոլորակի այլմոլորակայինները. քարաքոսեր և սնկեր

Գիտարբուք Կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Արսեն Գասպարյանի հետ. - Ծանոթություն - Ինչ է քարաքոսը - Քարաքոսերի կիրառությունը - Քարաքոսերի ուսումնասիրությունը Հայաստանում - Ինչի հիման վրա է որոշվում քարաքոսի նոր տեսակը - Արդյոք ջրիմուռներն ու սնկերը կարողանում են ապրել առանձին՝ իրենց սիմբիոզից դուրս - Սնկեր - Սնկերը՝ պլաստիկի փոխարինիչ - Ուտելի և թունավոր սնկեր - «Կախարդական» սնկեր - Թախտաջյանի անվան բուսաբանության ինստիտուտի գործունեությունը

16:58 - 17 մայիսի, 2023

Երկար զրույց գիտության շուրջ [44] Լիլիթ Մարգարյան | Ալեն Ամիրխանյան

«Երկար զրույց գիտության շուրջ» շարքի «Աշխատանքային հանդիպումներ գիտության կառավարիչների հետ» ենթաշարքի 19-րդ թողարկմանը «Գիտուժ» նախաձեռնության անդամ Լիլիթ Մարգարյանը զրուցում է Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի Յակոբեան բնապահպանական կենտրոնի տնօրեն Ալեն Ամիրխանյանի հետ: - Կենտրոնի գործունեության շրջանակը - Բնապահպանական գիտությունների ներուժը Հայաստանում - Միջազգային համագործակցության և ֆինանսներ ներգրավելու մասին - Միջազգայնորեն մրցունակ լինելու մասին - Համալսարանների և գիտահետազոտական ինստիտուտների միավորման մասին - Կենտրոնի ապագա նախագծերը - Սփյուռքի գիտնականների ինտեգրումը Հայաստանում

16:55 - 16 մայիսի, 2023

Երկար զրույց գիտության շուրջ [43] Դավիթ Զարգարյան | Լիլիթ Մարգարյան

«Երկար զրույց գիտության շուրջ» շարքի 43-րդ թողարկմանը հյուրը 10X Immersive ընկերության համահիմնադիր Դավիթ Զարգարյանն է: - 10X Immersive ընկերության գիտական բաղադրիչը - VR տեխնոլոգիաները բժշկության մեջ - Ինչու՞ պետք է հոգեբանները հետաքրքրված լինեն VR տեխնոլոգիաներով - Գիտահեն ընկերությունների առավելությունը Հայաստանում - Գիտական ինստիտուտների ու համալսարանների միավորման մասին - Տեխնոլոգիաների առևտրայնացում - Գիտության մեջ պետական ռազմավարության բացակայությունը - Տեխնոլոգիական համայնքի ներուժը մասնավոր R&D-ն զարգացնելու համար

16:44 - 10 մայիսի, 2023

Թե ինչպես մի ամինաթթվի պատճառով հիմնարար հետազոտությունները դարձան կիրառական. «Հիմնարար և ախտաբանական կենսաքիմիայի լաբորատորիայից» ներս

2015-ին Նիկոլայ Ավթանդիլյանն ու Հայարփի Ջավրուշյանը հիմնարար հետազոտություններ էին իրականացնում Կենսաքիմիայի, մանրէաբանության և կենսատեխնոլոգիայի ամբիոնում։ Գիտնականներն ուսումնասիրում էին արգինին կոչվող ամինաթթվի մասնակցությամբ օրգանիզմում կատարվող կենսաքիմիական տարբեր գործընթացներ։ Գիտական գրականության ուսումնասիրությունը նրանց ցույց տվեց, որ արգինինը կարող է անուղղակիորեն որոշակի դեր խաղալ քաղցկեղի զարգացման գործում։ Այդ ժամանակ գիտնականները որոշեցին անցնել կիրառական հետազոտությունների։ Այս հետազոտությունների ընթացքում նրանք սկսեցին գիտափորձեր իրականացնել քաղցկեղի զարգացումը խոչընդոտող մի մեթոդով, որն աշխարհում գրեթե չի կիրառվում։ Իսկ տարիների աշխատանքի շնորհիվ ստեղծվեց «Հիմնարար և ախտաբանական կենսաքիմիայի լաբորատորիան», որտեղ գիտնականներն այժմ շարունակում են իրենց ուսումնասիրությունները։ Հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ՝ Հեղինակ՝ Աննա Սահակյան, Տեսանյութերը և լուսանկարները՝ Սարգիս Խարազյանի ու Ռոման Աբովյանի

19:22 - 06 մայիսի, 2023

Գիտարբուք Նաիրա Այվազյանի հետ. Թույներ, հակաթույներ, դեղեր

Գիտարբուք Նաիրա Այվազյանի հետ. Թույներ, հակաթույներ, դեղեր -Ծանոթություն -Տոքսիկոլոգիա և տոքսինոլոգիա -Կենդանական թույների տեսակները -Ինչու՞ է դժվար հասկանալ, թե ինչ է կատարվում խայթոցի ժամանակ -Բուսական թույներ. սնկեր -Ինչպե՞ս են պայքարում թույների դեմ. հակաթույն -Փոփոխություն թույների դեմ պայքարի մոտեցումներում -Ինչպես են հակաթույն ստանում ձիերին թույն ներարկելով -Հակաթույների ազդեցությունը արյան տարբեր խմբերի վրա -Հայաստանում տարածված թունավոր կենդանիները և բույսերը -Թույների դեղորայքային ներուժը -Ի՞նչ անել օձի խայթոցի դեպքում -Կենսաբանական զենքի իրատեսական լինելու մասին

16:26 - 04 մայիսի, 2023