Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան

Հայաստանի Հանրապետության եռաստիճան դատական համակարգի առաջին օղակը Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարաններն են։

Ընդհանուր իրավասության դատարանները ՀՀ-ում 10-ն են՝ Երեւանի, Արագածոտնի, Արարատի եւ Վայոց ձորի, Արմավիրի, Գեղարքունիքի, Լոռու, Կոտայքի, Շիրակի, Սյունիքի, Տավուշի մարզերի դատարանները։ Դրանցից յուրաքանչյուրն իր հերթին ունի նստավայրեր քաղաքի եւ մարզի տարբեր շրջաններում։ Մարզերում նստավայրերի քանակը 3-ից 6-ի սահմաններում է, իսկ Երեւանում դրանց թիվը 8-ն է։

«Չեմ հասկանում՝ ինչում են ինձ մեղադրում»․ հրապարակվեց Սեւակ Աբրահամյանի գործով մեղադրական եզրակացությունը

2020 թվականի հոկտեմբերի 2-ին 6-րդ պաշտպանական շրջանի՝ շրջափակման վտանգի մեջ հայտնված ողջ անձնակազմը Պաշտպանության բանակի՝ այդ ժամանակվա հրամանատար, գեներալ–լեյտենանտ Ջալալ Հարությունյանի որոշմամբ հետ է քաշվել՝ զբաղեցնելով պաշտպանական նոր բնագիծ, նույն օրը Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերն անցել են մի շարք մարտական դիրքերի թիկունքային հատվածներ օրեր շարունակ մխրճված ադրբեջանական զինված ուժերի վերահսկողության տակ։ 44-օրյա պատերազմի այս եւ հարակից դրվագները նկարագրված են 6-րդ պաշտպանական շրջանի հրամանատար, գնդապետ Սեւակ Աբրահամյանի մեղադրական եզրակացության մեջ։ Աբրահամյանը, հիշեցնենք, մեղադրվում է մարտական հերթապահության կանոնները խախտելու մեջ, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։ Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերի անկումը, ըստ մեղադրանքի, հենց այդ ծանր հետեւանքն է։ Երեւանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի քրեական դատարանում այսօր սկսվեց Սեւակ Աբրահամյանի վերաբերյալ գործով հիմնական դատալսումների փուլը, որի ժամանակ հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը հրապարակեց մեղադրական եզրակացության եզրափակիչ մասը, ինչից հետո պաշտպանական կողմը ծավալուն ելույթ ունեցավ։ Ավելի քան մեկ տարի՝ 2022 թ․ հուլիսի 29-ից Աբրահամյանը կալանավորված է։ Նա մեղադրանքը չի ընդունում։ Մեղադրողի խոսքով՝ Սեւակ Աբրահամյանը չի պահպանել ԳՇ պետի եւ ՊԲ հրամանատարի կարգադրություններով եւ հրամաններով սահմանված պահանջները Ընթերցելով մեղադրական եզրակացության եզրափակիչ մասը՝ հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը հայտնեց՝ Սեւակ Աբրահամյանը, 2019 թ․ նոյեմբերի 4-ից մինչեւ 2020 թվականի հոկտեմբերի 4-ը զբաղեցնելով ՊԲ N զորամասի (6-րդ պաշտպանական շրջան) հրամանատարի պաշտոնը, խախտել է «ՀՀ զինված ուժերի ներքին ծառայության կանոնագիրքը հաստատելու մասին» օրենքով, «Մարտական հերթապահության կազմակերպման եւ իրականացման կանոնադրությամբ» եւ «Մարտական կանոնադրությամբ» սահմանված՝ մարտական հերթապահություն կրելու կանոնները, ինչի հետեւանքով ժամանակին չի հայտնաբերվել եւ չի կասեցվել պետության դեմ հարձակումը։ Հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը Այսպես․ 2020 թ․ սեպտեմբերի 23-ին ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետը արձակել է N 041 կարգադրությունը, որով Պաշտպանության բանակի հրամանատարին հրամայել է բարձրացնել անձնակազմի զգոնությունը, ուժեղացնել հետախուզությունը եւ դիտարկումը, պատրաստ լինել հակառակորդի հավանական սադրանքները դիմագրավելուն, միջոցներ ձեռնարկել մարտական ծառայություն իրականացնող անձնակազմի անվտանգության ապահովման ուղղությամբ: Այդ կարգադրության հիման վրա ՊԲ հրամանատարն էլ իր հերթին հաջորդ օրը՝ 2020 թ․ սեպտեմբերի 24-ին արձակել է N 0661 հրամանը, որով, ի հավելումն նշված հանձնարարությունների, հրամայել է պատրաստ լինել մարտական հերթապահությունում գտնվող բոլոր տեսակի կրակային միջոցներով հակազդել (խոցել) հակառակորդի բոլոր տեսակի թռչող սարքերը, այդ թվում` հարվածային ԱԹՍ-ները, հակառակորդի կազմում, դրությունում եւ գործողությունների բնույթում փոփոխություններ արձանագրելու դեպքում անմիջապես զեկուցել ըստ վերադասության, պաշտպանական շրջանների, այդ թվում՝ 6-րդ ՊՇ-ի, մշտական տեղակայման վայրերում ունենալ 30 րոպեանոց պատրաստականության վիճակում մարտական գործողությունների վարմանը պատրաստ մեկ վաշտ: Մեկ օր անց՝ 2020 թ․ սեպտեմբերի 25-ին ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետը արձակել է մեկ այլ՝ N 046 կարգադրությունը, որով ՊԲ հրամանատարին հանձնարարել է սեպտեմբերի 25-ից բարձրացնել անձնակազմի զգոնությունը, մարտական հերթապահություն իրականացնող ստորաբաժանումներում ուժեղացնել հետախուզության բոլոր ձեւերը, դիտարկումը, պատրաստ լինել հակառակորդի հավանական սադրանքները դիմագրավելուն, միջոցներ ձեռնարկել մարտական ծառայություն իրականացնող անձնակազմի անվտանգության ապահովման ուղղությամբ, մինչեւ սեպտեմբերի 26-ը` ժամը 06:00-ն, առաջին շարակազմի զորամիավորումների, միավորումների, կառավարման կետերը ծավալել հրամանատարների կողմից նախորոշված շրջաններում եւ անցնել «Մարտական» աշխատանքային ռեժիմի, նույն ժամանակահատվածում մարտական հերթապահություն իրականացնող զորամասերի վարչակազմերի կողմից զբաղեցնել կառավարման կետերը եւ անցնել «Մարտական» աշխատանքային ռեժիմի, իրենց որոշմամբ իրականացնել լրացուցիչ միջոցառումներ։ Նշված կարգադրությունը նույն օրը էլեկտրոնային փոստով առաքվել է ՊԲ դիվիզիաների, պաշտպանական շրջանների ղեկավարներին։ Այս կարգադրության հիման վրա էլ նույն օրը ՊԲ հրամանատարը արձակել է N 0672 կարգադրությունը, որով հանձնարարվել է վարչություններին զբաղեցնել հրամանատարական կետերը, հստակեցնել պահպանության գոտիներ դուրս բերված լրացուցիչ ստորաբաժանումների խնդիրները, պատրաստ լինել հանկարծակի ծագած խնդիրների կատարմանը: Մեղադրողի խոսքով՝ Սեւակ Աբրահամյանը չի պահպանել թվարկված կարգադրություններով եւ հրամաններով սահմանված պահանջները։ Մասնավորապես, պարտավոր լինելով հետեւել, որ զորամասի հրամանատարական կազմը մշտապես գտնվի նախատեսված հրամանատարական կետերում, իմանա իր դիմաց տեղակայված հակառակորդի կազմը, դիրքը, վիճակը, գործողությունների հավանական բնույթը, ուսումնասիրի հետախուզական տեղեկությունները, ամեն օր դրանք վերլուծի եւ համաձայն շտապ տեղեկագրերի ցանկի` զեկուցի վերադաս շտաբ, իսկ կարեւոր տեղեկությունների (հակառակորդի կազմի, մարտական դիրքերի դասավորվածության փոփոխությունների, զորքերի տեղաշարժի) մասին զեկուցի անհապաղ, իմանա զորամասի պահպանության մարտական խնդիրները, պահպանությունից պաշտպանության անցնելու կարգը եւ դրա ժամանակ հմտորեն ղեկավարի ենթակա ստորաբաժանումների գործողություները, ժամանակին հայտնաբերի եւ կանխի պետական սահմանի, շփման գծի եւ օդային տարածության խախտումները, բացառի եւ կասեցնի հակառակորդի հանկարծակի հարձակման հնարավորությունը եւ այլն՝ հակառակ ծառայության եւ պետության շահերի` չի ձեռնարկել սպառնացող վտանգը կանխելու համար բավարար եւ համարժեք միջոցներ։ Դրա փոխարեն, ըստ մեղադրողի, սեպտեմբերի 26-ին զորամասի սպայական կազմի հիմնական մասի եւ իր կողմից հրավիրված այլ հյուրերի` Պաշտպանության բանակի շուրջ 100 սպաների մասնակցությամբ ԱՀ Մարտակերտի շրջանի Մատաղիս գյուղում կազմակերպել եւ անցկացրել է զորամասի կազմավորման օրվան նվիրված խնջույք՝ հացկերույթ, որի ընթացքում մարտական հերթապահությունում ընդգրկված նույն զորամասի 1-ին եւ 4-րդ հրաձգային գումարտակների հրամանատարներից ստացել է առաջնագծում եւ հակառակորդի թիկունքում ուժերի եւ միջոցների տեղաշարժերի ու կուտակումների, մարտական գործողությունների անցման վտանգի կտրուկ բարձրացման վերաբերյալ զեկույցներ, որոնցով վերջիններս ներկայացրել են նաեւ վերախմբավորում կատարելու, պաշտպանության անցնելու եւ այդպիսով չպահվող մարտական դիրքերն անձնակազմով համալրելու վերաբերյալ առաջարկություններ։ Ըստ մեղադրողի՝ Աբրահամյանը, Մարտական կանոնադրության պահանջների համաձայն ի պաշտոնե պարտավոր լինելով ձեռնարկել մի շարք գործողություններ ենթակա զորամասի պահպանությանը հանձնված պաշտպանական բնագծի չպահպանվող մարտական դիրքերում զորամասի բոլոր տեսակի միջոցներով եւ անձնակազմի քանակով համալրելու ուղղությամբ, բավարարվել է միայն ստեղծված իրավիճակի մասին անմիջական պետին բջջային հեռախոսով զեկուցելու փորձերով, որից հետո այլ միջոցներ չի ձեռնարկել։ Ձախից՝ պաշտպան Արման Թամրազյանը, մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանը Այնուհետեւ՝ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին` ժամը 06:10-ից, ՊԲ N զորամասի պահպանության բնագծում գտնվող Թափկարակոյունլու-Թալիշ ուղղությամբ հակառակորդի կողմից դեպի առաջնագիծ տանկերի, զրահատեխնիկաների եւ անձնակազմի առաջ շարժվելու պայմաններում Սեւակ Աբրահամյանը, ի պաշտոնե պարտավոր լինելով իր նախաձեռնությամբ որոշում ընդունել զորամասի ամբողջ անձնակազմը եւ միջոցները լրիվ մարտական պատրաստականության աստիճանի բերելու, պաշտպանության անցնելով չպահվող մարտական դիրքերը համալրելու եւ այդ կերպ հակառակորդի հանկարծակի հարձակումը բացահայտելու, կանխելու, դիմագրավելու եւ այդ մասին վերադաս հրամանատարին զեկուցելու համար, շարունակել է դրսեւորել անգործություն եւ չի կատարել հիշյալ կանոնադրություններով եւ հրամաններով իրեն վերապահված լիազորություններն ու իր վրա դրված պարտականությունները, զորամասի մշտական տեղակայման վայրում գտնվող ստորաբաժանումները ժամանակին չեն զբաղեցրել չպահվող մարտական դիրքերը, պաշտպանական գիծը չի համալրվել զորամասի բոլոր տեսակի միջոցներով եւ անձնակազմի քանակով․ «Արդյունքում, 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին` ժամը 07:10-ի սահմաններում, Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերը լայնածավալ հարձակում է գործել ՊԲ N զորամասի պաշտպանական բնագծի երկայնքով եւ առաջիկա ժամերի ընթացքում յուրային զորքին մեծ կորուստներ պատճառելով ճեղքել են պաշտպանության շրջանի ձախաթեւյան մի շարք, մասնավորապես՝ 107, 136 մ/դ-ի առաջին խրամատը, 150-164 մարտական դիրքերի, «Գառնի», «Սիս», «Մուշ» հրամանատարական դիտակետերի պաշտպանությունը, մխրճվել թիկունքային հատվածներ, ինչի պայմաններում յուրային զորքին չի հաջողվել պատշաճ վերախմբավորում կատարել, լրիվ ծավալով անցնել պաշտպանության, դիմակայել հակառակորդի հարձակմանը եւ կասեցնել այն, ինչն էլ հակառակորդի զորքին հնարավորություն է ընձեռել զարգացնել հաջողությունը` գրավել գերիշխող բարձունքները եւ հրամանատարական դիտակետերը, միաժամանակ գրոհներ կազմակերպել յուրայինների թիկունքից, մխրճվել պաշտպանության խորքը՝ շրջափակման վտանգի մեջ գցելով պաշտպանության շրջանի աջաթեւյան հատվածում մարտնչող անձնակազմին, որի հետեւանքով ՊԲ հրամանատարի որոշմամբ 2020 թվականի հոկտեմբերի 2-ին ՊԲ N զորամասի ողջ անձնակազմը հետ է քաշվել եւ զբաղեցրել նոր պաշտպանական բնագիծ` Մատաղիս-Մարտակերտ ուղղությամբ, իսկ Մարտակերտի շրջանի Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերն անցել են հակառակորդի վերահսկողության տակ»,– նշեց Վազգեն Վարդանյանը։ Զորամասի 1-ին եւ 4-րդ գումարտակների անձնակազմերը 2020 թվականի սեպտեմբերի 25-ից մինչեւ հոկտեմբերի 9-ը մարտական հերթապահության են ընդգրկված եղել պաշտպանության շրջանում տեղակայված 73 մարտական դիրքերից 37 մարտական դիրքերում։ Ըստ պաշտպանական կողմի՝ այս մեղադրանքի պայմաններում պաշտպանությունն անիրական է Մեղադրական եզրակացության հրապարակումից հետո Սեւակ Աբրահամյանի պաշտպան Արման Թամրազյանը հայտարարեց՝ այս մեղադրանքից հնարավոր չէ պաշտպանվել, քանի որ իրենց համար այն ավելի քան անհասկանալի է։ Իր այս հայտարարությունը պաշտպանը պատճառաբանեց մի քանի հանգամանքով․ «Սկսեմ նրանից, որ մեղադրանքի մեջ ասվում է, որ կատարած արարքը նախատեսված է 2003 թ․ ընդունված Քրեական օրենսգրքի 365-րդ հոդվածի 3-րդ մասով, որը համապատասխանում է 2022 թ․ հուլիսի 1-ից ուժի մեջ մտած 545–րդ հոդվածի 5-րդ մասին։ Պաշտպանական կողմը պիտի հասկանա՝ մեղսագրվող արարքը կոնկրետ ո՞ր նյութական նորմով է սահմանված, ո՞ր նորմից փորձի պաշտպանվել, բնականաբար, այս երկու նորմերն էնպիսի տարբերություններ ունեն, որ անհնար է երկուսից պաշտպանվել»։ Ձախից՝ պաշտպան Արման Թամրազյանը, մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանը Նշենք, որ 2022 թ․ հուլիսի 1-ից ուժի մեջ է մտել 2021 թ․-ին ընդունված Քրեական նոր օրենսգիրքը (այսուհետ՝ նոր օրենսգիրք), եւ նույն օրը ուժը կորցրած է ճանաչվել 2003 թ․ ընդունված արդեն նախկին օրենսգիրքը (այսուհետ՝ նախկին օրենսգիրք)։ Աբրահամյանին մեղադրանքն առաջադրվել է նախկին օրենսգրքով, մեղադրողը միաժամանակ նշել է, թե նույն արարքը նոր օրենսգրքի որ հոդվածին է համապատասխան։ Նախկին օրենսգրքի հիշյալ 365-րդ հոդվածի 3-րդ մասը քրեական պատասխանատվություն է սահմանում նույն հոդվածի 1-ին կամ 2-րդ մասով նախատեսված արարքի համար, որը առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։ 1-ին մասը սահմանում է հետեւյալը․ «ՀՀ-ի վրա անակնկալ հարձակումը ժամանակին հայտնաբերելու եւ դրան դիմակայելու կամ ՀՀ անվտանգության ապահովմանն ուղղված մարտական հերթապահության կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոնները խախտելը, եթե այդ արարքը վնաս է պատճառել կամ այդպիսի վնաս պատճառելու սպառնալիք է ստեղծել», իսկ 2-րդ մասը՝ հետեւյալը․ «Նույն արարքը, որը կատարվել է մարտական հերթապահություն կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոնների նկատմամբ անփույթ կամ անբարեխիղճ վերաբերմունքի հետևանքով եւ առաջացրել է էական վնաս»։ Ինչ վերաբերում է նոր օրենսգրքի 540-րդ հոդվածին, ապա դրա 5-րդ մասը սահմանում է․ «Մարտական հերթապահություն կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոն խախտելը, եթե այն հանգեցրել է պետության դեմ հարձակումը ժամանակին չհայտնաբերելուն կամ դրան չդիմակայելուն» (հոդվածների լուսապատճենները՝ ստորեւ)։ Քրեական օրենսգիրք, 2003 թ․ Քրեական օրենսգիրք, 2021 թ․ Պաշտպան Արման Թամրազյանի խոսքով՝ մեղադրող կողմը չի հստակեցրել՝ Աբրահամյանին մեղսագրվում է 365-րդ հոդվածի 1-ի՞ն թե՞ 2-րդ մասով սահմանված արարքը, որը ծանր հետեւանք է առաջացրել, դրանից բացի, որեւէ տեղ չի նշել՝ կանոնների ենթադրյալ խախտումը դիտավորությա՞մբ է կատարվել թե՞ անզգուշությամբ․ «Մենք ունենք քրեական վարույթ նախաձեռնելու մասին արձանագրություն, որում նկարագրված գործողությունների մեծ մասը եւ հետեւանքը նշված են որպես անզգուշություն (վարույթը նախաձեռնվել է զինվորական պաշտոնեական անփութության հոդվածով,–հեղ․), եւ ունենք մեղադրանք, որում ոչինչ նշված չէ, այս մեղադրանքի պայմաններում պաշտպանությունն անիրական է»,– ասաց նա։ Դրանից բացի, Թամրազյանը հիշեցրեց՝ նորմը ունի հետադարձ ուժ, եթե հանցագործությունը լրիվ կամ մասնակի վերացնում է կամ պատժելիությունը՝ մեղմացնում, իսկ անձի վիճակը վատթարացնող, պատիժը խստացնող նորմերը հետադարձ ուժ չունեն։ Տվյալ դեպքում, ըստ պաշտպանի, նոր օրենսգիրքը մարտական հերթապահության կանոնների անզգուշությամբ խախտումը հանցագործություն չի դիտել, այսինքն՝ արարքը ապաքրեականացվել է, ուստի Աբրահամյանը դրա համար մեղադրվել չի կարող։ Նշենք, որ նախորդ դատական նիստերում նա նաեւ միջնորդություն է ներկայացրել այդ հիմքով քրեական հետապնդումը դադարեցնելու վերաբերյալ, որի լուծումը դատարանի որոշմամբ հետաձգվել է։ Նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը Հաջորդիվ պաշտպանը պնդեց՝ ԳՇ պետի տված կարգադրությունը զորամասի հրամանատարի համար պարտադիր չէ, վերջինիս համար պարտադիր է դիվիզիայի հրաամանատարի կարգադրությունը։ Տվյալ դեպքում, ըստ նրա, Դիվիզիայի հրամանատարի կարգադրության մեջ չի նշվել մարտական աշխատանքային ռեժիմի անցնելու մասին, իսկ այն, ինչ նշվել է, ըստ պաշտպանի, Աբրահամյանն արել է․ «Մեղադրանքը հանդիսանում է զինվորական գործի մասին պատկերացում չունեցող անձի երեւակայության արդյունք, որովհետեւ միայն զինվորական գործի մասին պատկերացում չունեցող մարդը կարող է ենթադրել, որ եթե խնջույքը չկազմակերպվեր, հակառակորդը Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերը չէր գրավի»։ Միաժամանակ պաշտպանը պնդեց՝ մարտական աշխատանքային ռեժիմը զորքերին չի էլ վերաբերում, դա շտաբի համար է․ «Նորմատիվ ակտի մեջ հայերենով գրված է՝ ղեկավարման մարմինը՝ շտաբը, կարող է բերվել մարտական աշխատանքային ռեժիմի զորքերը լրիվ մարտական պատրաստության վիճակի բերելուց հետո՝ մոբիլիզացիայի պայմաններում, այսինքն՝ պիտի հայտարարվի զորակոչ, զորքերը բերվեն մարտական պատրաստության աստիճանի, դրանից հետո նոր ղեկավարման մարմնի համար սահմանվի մարտական աշխատանքային ռեժիմ։ Հիմա ԳՇ պետը մոբիլիզացիա չի հայտարարել, զորքերը չեն բերվել մարտական պատրաստության վիճակի, բայց շտաբի համար որոշել է սահմանել մարտական աշխատանքային ռեժիմ։ Սա ապօրինի, ոչ իրավաչափ կարգադրություն է, ոչ մի բանի մասին չկվայող․ եթե զորքերը բերված չեն մարտական պատրաստության վիճակի, մոբով համալրված չեն, սահմանես մարտական թե ֆանտասնտիկ աշխատանքային ռեժիմ՝ դրանից ոչինչ չի փոխվի»,– ասաց նա։ Սեւակ Աբրահամյանի խոսքով՝ դիվիզիայի հրամանատարն իրեն տված կարգադրությունը մեկ օր անց չեղարկել է Մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանն իր բացման խոսքը սկսեց՝ դիմելով հանրային մեղադրողին․ «Ճիշտն ասած, հարգելի՛ դատախազ, խնդրում եմ չնեղանալ, ես ոչ մեկին ոչինչ չունեմ ասելու, անկեղծ եմ արտահայտվում, որեւէ մեկի աշխատանքին գնահատական չեմ տալիս, հասկանում եմ՝ Ձեր աշխատանքի բնույթը այլ է, զինվորականինը՝ այլ, բայց պատվարժա՛ն դատարան, մեղադրական եզրակացության բովանդակությունը նայելով՝ ես ինչի՞ համար եմ մի տարի ասում՝ չեմ հասկանում՝ ինչում են ինձ մեղադրում, հայերեն է գրված, բայց չեմ հասկանում, որովհետեւ պարզ երեւում է, որ մեղադրանքի բովանդակությունը գրողը կամ հաստատողը կոնկրետ ինչ նպատակով է դա կատարել։ Եթե ողջամիտ, մոտս կասկածներ են առաջանում, որ ինադու նենց է արված, որ այս ամենը երկարաձգվի, խի՞, որովհետեւ, որովհետեւ․․․»։ Հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը Ներկայացնելով զինվորական կանոնադրությունների մի շարք դրույթների վերաբերյալ իր պարզաբանումները՝ Աբրահամյանը պնդեց՝ ԳՇ պետի կարգադրությունները իրեն չեն վերաբերել, վերաբերել են ՊԲ հրամանատարին, վերջինս իր հերթին հրամաններ է տվել դիվիզիաների հրամանատարներին, նրանք էլ՝ զորամասերի հրամանատարներին։ Ըստ այդմ, ինքը, որպես զորամասի հրամանատար, իր անմիջական պետից՝ դիվիզիայի հրամանատարից, հրաման ստացել է, սակայն դրա մեջ եւս մարտական աշխատանքային ռեժիմի մասին խոսք չի եղել։ Ավելին, այդ հրամանը, ըստ Աբրահամյանի, իր պետը մեկ օր անց չեղարկել է․ «ԳՇ պետը տվել է ինչ–որ կարգադրություն, դրանից ելնելով՝ ՊԲ հրամանատարը տվել է ինչ–որ կարգադրություն, դիվիզիայի հրամանատարը տվել է կոնկրետ կարգադրություն 6–րդ Պաշտպանական շրջանի հրամանատարին, նույն դիվիզիայի հրամանատարը իր ցուցմունքում էլ է նշել՝ ինձ տվել է կարգադրություն ամսի 25-ին, բայց ամսի 26-ի առավոտյան ասել է՝ իմ տվածը всё, ավարտել էդ կարգադրությունը, отбой։ Պատճառներից մեկը եղել է սնունդը, իսկ կոնկրետ պատճառը ես չգիտեմ, ինքը նշել է, թե բանակի հրամանատարն է էդ խնդիրը առաջադրել․․․ Հիմա ես ո՞ւմ հրամանը չեմ կատարել, բացատրե՛ք ինձ, խնդրում եմ։ Ես պիտի՞ կատարեի դիվիզիայի հրամանատարիս ամսի 26-ի բանավոր հրամանը․ բանավոր թե գրավոր՝ տարբերություն չկա, ֆակտ էն է, որ էդ կարգադրությունը էդ մարդը տվել է, որ գնացեք տուն, աշխատանքային օրը՝ սովորական՝ մինչեւ 14։00․․․ Վերջին զանգը ՊԲ հրամանատարի հետ ես ունեցել եմ ժ․ 15։00–ին, ասել եմ՝ պարո՛ն գեներալ, հիմա ի՞նչ ենք անում, էդ միջոցառումը անո՞ւմ ենք թե՞ չէ, ասել է՝ դուք արեք, ես կարող է՝ չկարողանամ գալ, ասել եմ՝ ե՞րբ անենք, ասել է՝ կեսօրից հետո։ Ժ․ 18։00–ին որոշում ենք անել․․․ Նույնը խոսում եմ դիզիզիայի հրամանատարիս հետ, բա բանակի հրամանատարը սա ասաց, դուք ի՞նչ եք ասում, ասել է՝ մենք գալու ենք»,– պատմեց Աբրահամյանը՝ վերջում հարց հնչեցնելով․ «Ուրեմն՝ ես հանցագործություն եմ կատարում, հրավիրում եմ, որ իմ աջ թե ձախ կողմը, չեմ հիշում, նստեն զինվորական դատախա՞զը թե՞ ռազմական ոստիկանության պետը թե՞ Մարտակերտի շրջվարչակազմի պետը, որոնք որ մասնակցել են այդ միջոցառմանը»։ Ըստ նրա՝ միջոցառմանը ներկա մարդիկ հիմնականում այն մարդիկ էին, որոնք պիտի իրենց տներում լինեին՝ հանգստի, քանի որ վերջին կարգադրությունը դա է եղել․ «Նույն բանը ասում է իմ անմիջական պետը, նույն բանը ասում են ենթակաները․ հիմա մարդը գնա իր տանը հաց ուտի, թե գա, կոլեկտիվի հետ նստի, դա ո՞նց կարելի է գնահատել հանցագործություն»։ Ըստ Աբրահամյանի՝ ձախաթեւյան զորքին անհայտ հանգամանքներում հեռացրել են այդտեղից Անդրադառնալով մեղադրանքում նշված ձախաթեւյան շարքին, ուր մխրճվել է թշնամին, Սեւակ Աբրահամյանն ասաց՝ այդտեղի զորքը հանվել է անհայտ անձանց կողմից, եւ ըստ իրեն՝ դրա հետեւանքով է, որ Թալիշն ու Մատաղիսը ընկել են․ «Թուրքը կռիվ անելո՞վ է տիրացել Թալիշին, տենց բան չի եղել, թող էդ հարցի պատասխանը տան հետնահանջ տվողները, թող տան ձախթեւային երկու վաշտ, մի գումարտակ, հակատանկային ստորաբաժանում եւ ականանետային մարտկոց, ո՞վ է էնտեղից փախցրել զորքը, ո՞ւր են տարել»։ Աբրահամյանն ասաց, որ իր առաջին ցուցմունքում ինքն այս մասին նշել է, սակայն մինչ օրս դեպքի առթիվ քրեական գործ չի հարուցվել․ «Ես ի վիճակի չեմ, 3 տարի չեմ կարողանում հասնել նրան, որ գործ հարուցվի պարզվի՝ ոնց է էդ զորքը մահացել․․․ Աբրահամյա՛ն Սեւակ, գնա կալանքի, քանի որ դու սկսել ես դրա մասին խոսել։ Կգնամ, ձեր ցավը տանեմ, համաձայն եմ, բայց խնդրում եմ՝ բացվե՛ք, ճիշտը նշե՛ք․․․ Վերջում հակառակորդը որ եղել է, Աբրահամայան Սեւակն է եղել՝ հետը 20 քանի հոգի մարդ, փառք Աստծո, էդ մարդկանցից ոմանք իրենց ցուցմունքներում նշում են, ես եմ թուրքին տեսել, ինձ ոչ ոք չի զեկուցել»։ Բացատրելով Թալիշի, Մատաղիսի տեղադիրքերը եւ իր տեղակայումը՝ Աբրահամյանը նշեց, որ հակառակորդը ոչ թե իր դիմացով կամ իրենց ճեղքելով է առաջ անցել, այլ թիկունքով․ «Թուրքը սենց (իր դիմացը ցույց տալով,–հեղ․) չի եկել, չի կարողացել, դրա մասին բոլորը գիտեն՝ ե՛ւ Բանակի հրամանատարը, ե՛ւ դիվիզիայի հրամանատարը․․․ Թուրքը թեւանցել է, հետեւով է եկել, իմ թիկունքով է եկել, հասել է իմ հետեւը, որի մասին ես 2-րդ օրվանից իմացել եմ, գոռում–ճվում եմ, որ հետեւս թուրք կա, խնդրում եմ՝ ստուգեք, մաքրեք, որովհետեւ դա իմ տարածքը չէր, ես չէի կարող էնտեղ մտնել, ընդ որում, զորք էլ չունեի էնտեղ տանելու․․․ Ոչ մի բան չարեցին․․․ Վերջում թուրքը հայտնվի հետեւս, ես ուզենամ տեղս փոխել, ընկնեմ դարանակալման մեջ, վիրավորվելով, կոտորվելով՝ դուրս գամ, մի ձեւ գնամ, որ զորքը իրար գլխի հավաքեմ, պարզվի, որ թուրքը ամսիի 26-ի պատճառո՞վ է հայտնվել էդտեղ»։ Աբրահամյանը բացատրեց՝ այս ամենը չբացահայտելու պատճառով ինքը դուրս է եկել բանակից, այս ամենը բացահայտելու համար ինքը մեկ տարի առաջ հասել է Քննչական։ Ընդհատելով ելույթը՝ հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը հայտարարությամբ հանդես եկավ․ – Պատվարժա՛ն դատարան, ես չեմ հասկանում՝ սա բացման խո՞սք է թե՞ հանցագործության մասին հաղորդում,– ասաց նա։ – Ճիշտ այդպես, խնդրեմ,–արձագանքեց մեղադրյալը։ – Եթե պարոն Աբրահամյանը անհայտ անձանց կողմից ձախ թեւից զորքերի դուրսհանումը դիտարկում է հանցագործություն եւ հանցագործության մասին հաղորդում, նախազգուշացնենք սուտ մատնության համար նախատեսված քրեական պատասխանատվության մասին, եւ թող դրա վերաբերյալ հաղորդում ներկայացնի,– ասաց մեղադրողը՝ նշելով, որ այդ դրվագը Աբրահամյանի մեղադրանքի հետ առնչություն չունի։ – Բացե՛ք իմ առաջին ցուցմունքը, մեջը էդքանը գրած է, ի՞նչ հաղորդում, ես հաղորդում չեմ տալիս, պահանջում եմ, որ կատարեք,– բղավեց Աբրահամյանը,– Իսկ կապ ունի կամ չունի՝ էական չէ արդեն, բա որ կապ չունի, Մատաղիսն ու Թալիշը ո՞նց հայտնվեցին Ադրբեջանի վերահսկողության տակ,– զայրացավ Աբրահամյանը։ – Պարո՛ն Աբրահամյան, իմ հետ մուննաթով մի՛ խոսեք, հանգի՛ստ խոսեք, որ էդպես խոսում եք՝ ձեռքով–ոտքով, հուզմունքով, ինձ էդպես մի՛ նայեք,– իր հերթին բղավեց մեղադրողը։ – Ո՞նց եմ նայում․․․Դուք ինձ ճանաչո՞ւմ եք։ – Այսի՞նքն։ – Որտեղ եղել եմ, դուք եղե՞լ եք, ի՞նչ եք իմանում՝ ես մարդուն ո՞նց եմ նայում։ Մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը դատարանին խնդրեց կարգի հրավիրել մեղադրյալին, պաշտպան Արման Թամրազյանն էլ բացատրեց՝ Աբրահամյանի բարձր խոսելը պայամանվորված է նրա առողջական վիճակով։ Նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանն ասաց, որ իր գնահատմամբ՝ մեղադրյալի պահվածքում միտումնավոր ոչինչ չկար․ «Ինչ վերաբերում է հուզմունքին, բարձր տոնին, ցանկացած մարդ կարող է նման իրավիճակում էդպիսի արտահայտություններ անել․․․ Դա վիրավորական չէ Ձեր նկատմամբ, եթե տեսնեմ կամ իմանամ կամ հասկանամ, որ մեղադրողի հասցեին վիրավորական արտահայտություն է, ես ինքս կմիջամտեմ,»– նշեց դատավորը՝ հորդորելով նիստը չվերածել վիճաբանության։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց սեպտեմբերի 1-ին։ Հեղինակ՝ Միլենա Խաչիկյան Լուսանկարները՝ Ջուլիետտա Հովհաննիսյանի

23:55 - 18 օգոստոսի, 2023

Մատաղիսի զորամասի հրամանատարը կշարունակի մնալ կալանքի տակ․ պաշտպանն ապօրինի է որակում որոշումը

Երեւանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանում երեկ շարունակվեց Պաշտպանության բանակի 6–րդ պաշտպանական շրջանի նախկին հրամանատար, գնդապետ Սեւակ Աբրահամյանի վերաբերյալ գործով նախնական դատալսումների փուլը․ դատարանը քննարկեց, թե ինչ հերթականությամբ են հետազոտվելու ապացույցները, անդրադարձավ նաեւ մեղադրյալի խափանման միջոց կալանքը երկարաձգելու հարցին։ Գնդապետ Սեւակ Աբրահամյանը մեղադրվում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի (2003 թ․) 365-րդ հոդվածի 3-րդ մասով՝ մարտական հերթապահության կանոնները խախտելու մեջ, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ՝ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Արցախի Հանրապետության Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերն անցել են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։ Ըստ մեղադրանքի՝ սեպտեմբերի 26-ին հակառակորդի կուտակումների ու շարժի մասին ստացած տեղեկությունները ըստ վերադասության զեկուցելու փոխարեն Աբրահամյանը զորամասի սպայական կազմի հիմնական մասի եւ ՊԲ շուրջ 100 սպաների մասնակցությամբ Մատաղիս գյուղում կազմակերպել եւ անցկացրել է զորամասի կազմավորման օրվան նվիրված խնջույք։ Նա կալանավորված է, մեղադրանքը չի ընդունում։ Պաշտպանը միջնորդեց հետազոտել այն հետախուզական տեղեկագրերը, որտեղ պատերազմից առաջ հակառակորդի շարժի մասին տեղեկություններ են եղել Երեկվա դատարանում մեղադրյալի շահերի պաշտպան Արման Թամրազյանը շարունակեց ներկայացնել հիմնական դատալսումներում հետազոտման ենթակա ապացույցների շրջանակի վերաբերյալ իրենց առաջարկները՝ հիմնավորելով, թե դրանցից յուրաքանչյուրը վերդիկտ (մինչեւ դատավճիռ կայացնելը մեղադրյալի անմեղության կամ մեղավորության վերաբերյալ դատարանի գրավոր հետեւությունը) կայացնելու համար նշանակություն ունեցող ինչ փաստական հանգամանք է հաստատում կամ հերքում։ Արման Թամրազյանը՝ ձախից, Սեւակ Աբրահամյանը՝ աջից Թամրազյանը առաջարկեց հետազոտել հետախուզական տեղեկագրերը, որոնք, ըստ զննության արձանագրությունների, վարույթն իրականացնող մարմինը ձեռք է բերել սկսած 2020թ․ հուլիսից մինչեւ պատերազմի ավարտ։ Այդ հետախուզական տեղեկագրերում, պաշտպանի խոսքով, զետեղված են հակառակորդի շարժերի վերաբերյալ, այդ թվում նաեւ 6-րդ պաշտպանական շրջանի մոտակա հատվածում հակառակորդի շարժերի վերաբերյալ տեղեկություններ, հակառակորդի ուժերի եւ միջոցների, նրա գործողությունների վերաբերյալ տեղեկություններ, նաեւ զետեղված են, թե ՀՀ հետախուզական մարմիններն ինչ տվյալներ են ստացել այդ օրերի ընթացքում։ «Հիմա Սեւակ Աբրահամյանին մեղսագրում են արարք, որ նա ամսի [սեպտեմբերի] 26-ին տեղեկություններ է ունեցել եւ պետք է գնահատեր այդ տեղեկությունները որպես հակառակորդի կողմից հարձակման նախապատրաստության նշան, բայց չի գնահատել։ Սակայն այդ հետախուզական տեղեկագրերում առկա են բազմաթիվ տեղեկություններ, որ համապատասխան պաշտոնատար անձինք դեռեւս օգոստոս ամսից սկսած հնարավորություն ունեին գնահատել այդ տեղեկությունները որպես հակառակորդի կողմից հարձակման նախապատրաստության նշան»,- նշեց Թամրազյանը՝ հավելելով, որ այդ տեղեկագրերում հստակ տեղեկություններ կան, որ հակառակորդը դեռեւես 2020թ․ օգոստոսից ականազերծման աշխատանքներ է իրականացրել ամբողջ ռազմաճակատի երկայնքով տարբեր տեղերում, մոբիլիզացիա է հայտարարել, ուսումնական կենտրոններում զորքեր է տեղակայել, զորքեր է դուրս բերել, տեղական ինքնակառավարման մարմինների հետ աշխատանքներ է իրականացրել բնակչության տարհանման վերաբերյալ, սննդի մատակարարող ընկերությունների հետ է աշխատանքներ իրականացրել՝ պատերազմի ժամանակ իրենց զորքին սննդով մատակարարելու համար, տեղեկություններ են եղել նաեւ հակառակորդի կողմից առաջնագիծ մեծ քանակությամբ դագաղներ բերելու վերաբերյալ եւ այլն․ «Անգամ այնպիսի տեղեկություններ են եղել, թե հակառակորդի ուժերում գտնվող՝ Թուրքիայի Հանրապետությանը պատկանող ռազմաօդային ուժերի F16 ինքնաթիռները ինչ թռիչքներ են իրականացրել, դրանք ինչ խնդիրներ են իրականացրել, տեղեկություններ են եղել, որ դրանց օդաչուները հայկական կողմի հակաօդային պաշտպանության միջոցների արձագանքն են ստուգել, դա նշանակում է, որ ֆիքսել են ՀՕՊ միջոցների կոնկրետ գտնվելու տեղերը, այսինքն՝ սրանք այն ցուցիչներն են, որոնք հստակ վկայում են հակառակորդի կողմից հարձակվելուն հստակ նախապատրաստվելու մասին»,- ներկայացրեց պաշտպանը։ Բայց, նրա խոսքով, այսօր առկա է մի իրավիճակ, երբ ամբողջ ՀՀ եւ Արցախի Հանրապետության ԶՈՒ եւ համապատասխանաբար ՊԲ հրամանատարներից բացառապես Սեւակ Աբրահամյանին է մեղսագրվել արարք, որ նա մարտական կանոնադրության պահնջները խախտել է, պահպանությունից պաշտպանության չի անցել, հակառակորդն էլ եկել-գրավել է Թալիշն ու Մատաղիսը։ Ըստ պաշտպանական կողմի՝ վերադաս պաշտոնատար անձինք խախտել են ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ 002 դիրեկտիվի՝ հույժ գաղտնի փաստաթղթի պահանջները Հաջորդիվ պաշտպանը միջնորդեց որպես ապացույց հետազոտել ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ 002 դիրեկտիվը, որը հույժ գաղտնի փաստաթուղթ է, եւ որով խաղաղ ժամանակ զորքերը լրիվ աստիճանի մարտական պատրաստության աստիճանի բերելու ուղիղ պարտականությունը ԳՇ պետինն ու պաշտպանության նախարարինն է, ոչ թե որեւէ զորամասի հրամանատարինը։ Պաշտպանական կողմն այդ տեղեկագրերով փորձ է անելու ապացուցել, որ վարույթն իրականացնող մարմինը կանխակալ վերաբերմունք է ցուցաբերել Սեւակ Աբրահամյանի նկատմամբ, քանի որ, ունենալով հստակ տեղեկություններ, որ վերադաս պաշտոնատար անձինք խախտել են 002 դիրեկտիվի պահանջները, միայն Սեւակ Աբրահամյանին է մեղադրում 365-րդ հոդվածով, իսկ մյուս պաշտոնատար անձանցից որեւէ մեկն այդ հոդվածով մեղադրյալի դատավարական կարգավիճակ չունի։ Պաշտպանը հատուկ նշեց, որ Սեւակ Աբրահամյանը հետախուզական տեղեկագրերում առկա տեղեկությունների համեմատ շատ աննշան եւ չնչին տեղեկություններ է ունեցել։ Պետք է պարզել՝ սեպտեմբերի 27-ին երբ է եղել արեւածագը, որովհետեւ մեր ԱԹՍ-ն գիշերը չէր կարող ֆիքսել հակառակորդի շարժը Հաջորդ ապացույցը, որը պաշտպանական կողմը միջնորդեց հետազոտել դատարանում, օթերեւութաբանական համապատասխան մարմնից ստացված գրությունն է այն մասին, թե Արցախի Հանրապետության Մարտակերտի շրջանում 2020թ․ սեպտեմբերի 27-ին երբ է եղել արեւածագը, որ ժամից որ ժամն է եղել աղջամուղջ, աղջամուղջի մեջ տեսանելիությունն ինչպիսին է եղել, եւ այլն։ Բանն այն է, որ մեղադրանքում նշվում է սեպտեմբերի 27-ի կոնկրետ ժամ՝ 06:10, եւ ասվում, որ դրանից հետո հակառակորդը տանկերը դուրս է բերել առաջանագիծ, ինչ-որ գործողություններ է կատարել, Սեւակ Աբրահամյանը դրա մասին տեղեկություններ է ունեցել, հետո հետախուզության պետն է նայել, ԱԹՍ-ն թռցրել է եւ նկարահանել այդ ամենը։ Պաշտպանն ասաց, որ այստեղ խնդիրն այն է, որ այդ ԱԹՍ-ն կարող էր թռիչք անել եւ տեսանկարահանել հակառակորդի տանկային ստորաբաժանումների շարժը բացառապես ցերեկային լուսավորության պայմաններում, քանի որ այդ տեսախցիկը գիշերային տեսանելիության համար համապտասխան կահավորում չի ունեցել։ 6-րդ ՊՇ-ում հակագրոհներ չեն եղել․ պաշտպանը պնդում է՝ հակագրոհներ պետք է կազմակերպեին ՊԲ-ն եւ 10-րդ լեռնահրաձգային դիվիզիան Պաշտպանի հիշատակած մյուս ապացույցն այն զննության արձանագրության վերաբերյալ է, որում տեղեկություններ կան 6-րդ ՊՇ-ում հակագրոհների բացակայելու վերաբերյալ։ Թամրազյանի խոսքով՝ այդ փաստաթուղթը մեղադրանքին վերաբերում է նրանով, որ Սեւակ Աբրահամյանին մեղսագրված արարքում որպես հետեւանք նշվել է, որ հոկտեմբերի 2-ին հակառակորդը մխրճվել է եւ գրավել Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերը։ Այդ հետեւանքում վարույթն իրականացնող մարմինը իբրեւ թե պատճառական կապ է գտել եւ Սեւակ Աբրահամյանին մեղսագրել այդ հետեւանքի առաջացումը։ Բայց կոնկրետ դեպքում, ըստ պաշտպանի, հակագրոհները պետք է կազմակերպեին ՊԲ-ն եւ 10-րդ լեռնահրաձգային դիվիզիան՝ իրենց ուժերով, ոչ թե 6-րդ ՊՇ-ի, որովհետեւ մարտական խնդիրներով եւ մարտական կարգադրություններով հստակ կարգավորվել է, թե հակառակորդի հարձակման ժամանակ 6-րդ ՊՇ-ն ինչ գործողություններ պետք է իրականացնի եւ ինչ գործողություններ պետք է իրականացնեն ՊԲ-ն եւ 10-րդ դիվիզիան։ Հաջորդիվ պաշտպանը նշեց, որ քրեական գործում առկա է արձանագրություն, որ քննիչն ուսումնասիրել է ԶՈՒ օպերատիվ շտաբների ծառայության հրահանգը։ Ծառայության հրահանգը նորմատիվ իրավական ակտ է, որը պաշտպանական կողմին հասանելի չէ, որովհետեւ այդ ակտը գաղտնի է։ Այդ պատճառով պաշտպանության կողմը դատարանին միջնորդեց ձեռք բերել այդ փաստաթուղթը՝ տեղեկացնելով, որ այն վարույթն իրականացնող մարմնի տրամադրության տակ է։ Առանց այդ փաստաթղթի, Թամրազյանի համոզմամբ, դատարանը չի կարող արդարացի վերդիկտ կայացնել, քանի որ փաստաթղթով հստակ կարգավորված է, թե կոնկրետ ում վրա է դրված պարտականությունը, որ պետք է առաջնագծից ստացվող տեղեկությունները հավաքագրվեն ու զեկուցվեն վերադասին․ «Այս նորմատիվ իրավական ակտը հստակ նախատեսել է, որ դրա պարտականությունը դրված է շտաբի վրա, այսինքն շտաբը ստանում է տեղեկությունները, վերլուծում, ուղարկում վերադասին։ Անգամ գործով հարցաքննված վկաների ցուցմունքներում հղումներ կան այս ակտի վրա»։ Թամրազյանը ներկայացրեց նաեւ, որ առկա է ՀՀ պաշտպանության նախարարի՝ 2014թ․ թիվ 0225 հրամանով հաստատված զորքերի կառավարման հիմունքների ձեռնարկը, որը հստակ նորմեր է պարունակում ստորաբաժանման ղեկավարների կողմից կատարվելիք գործողությունների վերաբերյալ․ «Հիմա Սեւակ Աբրահամյանին մեղսագրված է արարք, որ նա զորքերը լրիվ մարտական պատրաստության աստիճանի չի բերել եւ մինչեւ հակառակորդի հարձակումը անմիջապես վերախմբավորում չի իրականացնել։ Նշված ձեռնարկում կան հստակ տեղեկություններ, թե զորամասի հրամանատարն ինչպես եւ ինչ կագով պետք է գործեր։ Վարույթն իրականացնող մարմինը այս ակտի մասին տեղեկություն չի ունեցել, այն չի պահանջել, քրեական գործով չի ուսումնասիրել եւ չի հետազոտել, բայց դա վերդիկտ կայացնելու համար էական նշանակություն ունի, հետեւաբար միջնորդում եմ դատարանին ձեռք բերել այդ փաստաթուղթը ՊՆ-ից»։ Որպես ապացույց հետազոտման ենթակա մյուս հրամանը Պաշտպանության բանակի հրամանատրի՝ 2012 թվի մարտի 31-ի հրամանն է, որը վերաբերում է նորմատիվներին։ Մասնավորապես, ինչպես նշեց պաշտպանը, սահմանված են համապաասխան ժամանակային նորմատիվներ, թե կոնկրետ դեպքում զորքերի վերախմբավորման ժամանակ որքան ժամանակ է անհրաժեշտ, որպեսզի ստորաբաժանումն ինչ-որ տեղից շարժվի մեկ այլ տեղ, ժամանակացույց է, թե հրետանին ինչքան ժամանակում պետք է պատրաստվի կրակ վարելու համար, նորմատիվ է, թե զորքերին վերախմբավորում կատարելու ժամանակ մշտական տեղակայման վայրից մինչեւ առաջնագիծ հասնելն ու այնտեղ ծավալվելը ինչքան ժամանակ է անհրաժեշտ։ Պաշտպանն ասաց, որ քրեական գործում առկա է 2022թ․ ապրիլի 1-ին կազմված՝ գաղտնի փաստաթղթերի ուսումնասիրման արձանագրություն, որին զննությամբ կցված են նաեւ մարտական կարգադրությունների քաղվածքներ, դրանից բացի՝ առկա են գաղտնի փաստաթղթեր 6-րդ ՊՇ-ի՝ պատերազմին նախորդող պահին ունեցած սպառազինության եւ զինատեսակների վերաբերյալ․ «Հիմա Սեւակ Աբրահամյանին մեղսագրում են արարք, որ եթե խնջույթ չաներ, հակառակորդը Մատաղիսն ու Թալիշը չէր կարող գրավել, չէր կարող մխրճվել պաշտպանության խորքը, բայց կոնկրետ դեպքում մեզ անհրաժեշտ է այդ հետեւանքը հասկանալու եւ գնահատելու համար իմանալ, թե 6-րդ ՊՇ-ն ինչ սպառազինություն է ունեցել եւ ինչքան, որովհետեւ քրեական գործով հարցաքննված անձինք տեղեկություններ են հայտնել հակառակորդի իրականում ունեցած ուժերի եւ միջոցների մասին, եւ այդ մարտական հրամանով ու որոշմամբ հստակ եղել է, թե Սեւակ Աբրահամյանն ինչ ուժերի եւ միջոցների դեմ պիտի պայքարի։ Բայց երբ հարձակումը սկսել է, այդ ուժերը եւ միջոցները տասն անգամ գերազանցել են Սեւակ Աբրահամյանի ունեցած ուժերին եւ միջոցներին»,- շեշտեց Թամրազյանը։ Պաշտպանը դատարանին հայտնեց, որ այս վարույթից նոր վարույթ անջատելու մասին որոշում է կայացվել, եւ միջնորդեց դրա արձանագրությունը եւս հետազոտել։ «Վարույթն իրականացնող մարմինը, որն անընդհատ պնդում է, որ կողմնակալ չէ, Սեւակ Աբրահամյանին չէ միայն թիրախավորել, միջնորդում եմ, ասում եմ քրեական վարույթ նախաձեռնեք․ դուք գտել եք, որ Աբրահամյանն, ունենալով այսքան տեղեկություն հակառակորդի գործողությունների վերաբերյալ, չի ենթադրել, որ հակառակորդը հարձակվել է, բայց դուք ունեք ապացույցներ, որ նրանից տասն անգամ բարձր պաշտոնատար անձը, որն ի պաշտոնե պարտավոր է եղել այդ գործողությունները կատարելու, ունեցել է ավելի ատ տեղեկություններ կոնկրետ հակառակորդի հարձակման օրվա եւ ժամի մասին, ու իր պարտականությունը չի կատարել, այսինքն՝ կատարել է ՔՕ 365-րդ հոդվածով նախատեսված արարք։ Ասում եմ՝ վարույթ նախաձեռնեք, վարույթն իրականացնող մարմինն ասում է՝ մենք մի գործ ենք քննում ընդհանուր պատերազմի հետ կապված, էդ էլ ենք էդ գործի մեջ քննում, էդ վարույթն էլ նախաձեռնված է զինվորական պաշտոնական անփութության հոդվածով, էն որ մեր գործն էլ է էդ հոդվածով։ Ասում է՝ ճիշտ է հանցագործության հատկանիշներ է պարունակում, բայց մենք կկցենք էն գործին, կքննենք»,- ներկայացրեց Թամրազյանը՝ նշելով, որ այդ մերժումն ինքը բողոքարկել է դատարան եւ դատարանը որշոում է կայացրել, որ հանցագործության վերաբերյալ հաղորդման հետ կապված վարույթն իրականացնող մարմինը պարտավոր էր քրեական վարույթն նախաձեռնել։ Եւ վարույթն իրականացնող մարմինը 2023թ․ մայիսի 5-ին քրեական վարույթ է նախաձեռնել այդ պաշտոնատար անձանց կողմից պարտականությունները չկատարելու վերաբերյալ եւ կրկին վարույթ է նախաձեռնել զինվորական պաշտոնական անփութության հոդվածով․ «Սա կարեւոր նշանակություն ունի դատարանի համար վերդիկտ կայացնելու առումով, որովհետեւ վարույթն իրականացնող մարմնի այս գործողությունը վկայում է այն մասին, որ խտրական վերաբերմունք է դրսեւորվում․ մի դեպքում փաստերը գնահատում է որպես զինվորական պաշտոնական անփութություն, ինչպես գնահատել է Սեւակ Աբրահամյանին քրեական վարույթ նախաձեռնելու ժամանակ, բայց Սեւակ Աբրահամյանի արարքը դիտել է, որ դա մարտական հերթապահության կանոնների խախտում է եղել, բայց այս անձանց դեպքում, չգիտես ինչու, չի գտել, որ մարտական հերթապահության կանոնների խախտում է տեղի ունեցել»։ «Մենք պետք է 01 հաստիքով համալրվեինք, որ կարողանայի չպահվող բոլոր դիրքերը համալրել» Համաձայնելով իր պաշտպանի դիրքորոշումների հետ՝ մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանը ներկայացրեց նաեւ, որ ծառայության մեջ իրենք առաջնորդվում են երկու հաստիքով՝ 51 հաստիք եւ 01 հաստիք, առաջինը խաղաղ պայմաններում է, մյուսը՝ մարտական գործողությունների ժամանակ։ Ընդ որում՝ Աբրահամյանը նշեց, որ խաղաղ ժամանակահատվածում անձնակազմը լրիվությամբ համալրված չի լինում։ Նա կարծիք հայտնեց, որ քանի որ մարտական գործողություններում մեր եւ հակառակորդի անձնակազմի հարաբերությունը կատարվում է 01 հաստիքով, ապա նպատակահարմար է ՊԲ-ից պահանջել ՊՇ-ի անձնակազմի եւ սպառազինության մարտական, քանակական կազմը, որպեսզի դատարանում կարողանան ապացուցել, որ եւ հակառակորդն է ավելի շատ եղել, եւ իրենք չենք համալրվել 01 հաստիքով։ «Իմ խնդիրը ես պետք է կատարեմ 01 հաստիքով նախատեսված անձնակազմով, որը համալրվում է մարտական գործողությունների ընթացքում։ Մենք տեսնենք՝ ինչքան անձնակազմ պետք է ունենայինք, եւ ինչքան են մեզ հատկացրել»,- ասաց մեղադրյալը՝ շարունակելով, որ հիշատակված 002 դիրեկտիվում կա փաստաթուղթ, որը կոչվում է մարտական պատրաստականության բերման պլան։ Այն մի փաստաթուղթ է, որտեղ արտացոլվում են զորամասի հրամանատարից մինչեւ ենթակա ու վերադաս բոլոր անձանց գործողությունները, որոնք կատարվում են տագնապի ժամանակ, որից ելնելով անցնում են պաշտպանության․ «Եթե մենք դա ունենանք, կտեսնենք՝ ՊՇ հրամանատարը խաղաղ պայմաններում, եթե զորամասը բերեր բարձր մարտական պատրաստության աստիճանի, ապա ինչ դրական բան կփոխվեր, կտեսնենք որ ոչ մի բան էլ չէր փոխվի։ Ընդհուպ այդ քանակով անձնակազմով ես չէի կարող բոլոր չպահվող մարտական դիրքերը համալրել, մենք պետք է 01 հաստիքով համալրվեինք, նոր կարողանայի չպահվող բոլոր դիրքերը համալրել։ Իսկ 01 հաստիքով համալրում կատարվում է Արցախի Հանրապետության ռեսուրսների հաշվին՝ ԱՀ նախագհի հրամանով, ՀՀ ռեսուրսների հաշվին՝ ՀՀ վարչապետի հրամանով»։ «Չենք կարող հետախուզական տվյալը մեր մարտական դիրքրից 2 րոպեում հաղորդել ՊԲ, բայց մատյանում նման տվյալներ կան» Սեւակ Աբրահամյանը նշեց, որ գործում առկա է հետախուզական տվյալների հաշվառման մատյան։ Ըստ նրա՝ մատյանում ոչ բոլոր տվյալներն են առկա․ «Մատյանում գրառված են այն հետախուզական տվյալները, որոնք հաղորդված են 6-րդ ՊՇ-ից։ ՊԲ-ի եւ զորամասի արանքում կա նաեւ դիվիզիա, մենք հետախուզական տվյալները հաղորդում ենք դիվիզիա, դիվիզիան հաղորդում է ՊԲ։ Մարտական կանոնադրության մեջ ասված է, թե ով է զորքերի ղեկավարումն իրականացնում եւ որտեղից, էս պահին զորամասում հրամանատարն է իր տեղակալների եւ ծառայության պետերի հետ, ղեկավարումն իրականացվում է ղեկավարման կետերից, զորամասում առկա է ոչ թե մեկ հրամանատարական կետ, այլ մի քանի այլ կետեր։ Պարզ երեւում է, որ ՊՇ վարչությունը ոչ թե պետք է զբաղեցնի հրամանատարական կետ, այլ ղեկավարման կետ։ Ընդ որում՝ շտաբի հիմնական խնդիրների մեջ են մտնում հետախուզական տվյալների հավաքումը, հայթայթումը, ընդհանրացումը զեկուցումը վերադաս շտաբ, այլ ոչ թե ՊՇ հրամանատարին անձամբ։ ՊՇ հրամանատարը չի կարող եւ մարտը ղեկավարել, եւ իր ենթականերին խնդիրներ առաջադրել։ Ընդ որում՝ շտաբների ղեկավարումն իրականացվում է անձմաբ ՊՇ շտաբի պետը։ Գնդի շտաբի պետը գնդի շտաբի ու անմիջական վարչակազմի աշխատանքների հիմնական կազմակերպիչն է։ Հիմա այս աշխատանքների կատարման ընթացքում ձեր բերած տվյալներում նույն շտաբի պետի ղեկավարությամբ հետախուզական տվյալները հաղորդվել են դիվիզիա, դիվիզիան հետախուզական տվյալներն ընդունել է, գործում նյութերը առկա են, ըստ որոշ տվյալների՝ այդ նյութերը բանակ չեն գնացել, բայց բանակում հայտնաբերվում է մատյան, որտեղ էդ տվյալները կան գրված։ Մատյանում տվյալները, գրառումները կատարում են երկու-երեք սպա, ձեռագրերը շատ են նույն օրվա ընթացքում, ժամերը, որ գրված են, աղավաղված են։ Մենք չենք կարող երկու րոպեում մեր մարտական դիրքրից հետախուզական տվյալը հաղորդենք ՊԲ, բայց էնտեղ տվյալներ կան, որ հետախուզական տվյալը երկու րոպեում գրանցվել է ՊԲ-ում։ Ինձ մոտ կասկած է առաջանում, որ էդ մատյանն ինչ-որ բանի է ենթարկվել»,- նկարագրեց Սեւակ Աբրահամյանը՝ խնդրելով դտարան ներկայացնել տվյալ մատյանը, հետո փորձաքննության ենթարկել այն։ Պաշտպանական կողմից լսելուց հետո նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանին տեղեկացրեց, որ նա իրավունք ունի պահպանել լռություն կամ տալ ցուցմունք՝ այդ թվում պաշտպանի ներկայցությամբ։ Աբրահամյանն ասաց, որ ինքը միանշանակ ցանկանում է ցուցմունք տալ․ «Կներեք էլի, ես հայերեն դպրոց եմ ավարտել, ունեմ բարձրագույն զինվորական դիպլոմ՝ բարձր գնահատականներով, բայց մինչեւ հիմա չեմ հասկանում՝ ինչի մեջ են ինձ մեղադրում, ինչո՞ւ, որովհետեւ մեղադրող կողմից ներկայացված հոդվածները, որ էսինչ փաստաթղթերի էսինչ հոդվածների համաձայն չի կատարել էսինչը, ես կարդում եմ, տեսնում եմ՝ չի համապատասխանում հոդվածին»։ Դատավորն արձագանքեց, որ այդ բոլոր հարցերը, որոնք մեղադրյալին չեն գոհացնում այս պահին, որոնց հետ ինքը համաձայն չէ, մանրամասն, օբյեկտիվ, լրիվ քննության արդյունքում վեր կհանվեն, եւ անհասկանալի բաներ չեն մնա։ Հանրային մեղադրողը պնդում է, թե Արցախի նախագահին, ԱԱԾ նախկին տնօրենին դատարանում հարցաքննելու կարիք չկա Հաջորդիվ հանրային մեղադրող [դատախազ] Վազգեն Վարդանյանն ասաց, որ պաշտպանական կողմի հնչեցրած որոշակի փաստաթղթերի ինքն էլ ծանոթ չէ, դրանք չեն հետազոտվել նախաքննության ընթացքում, ուստի ինքը դրանց վերաբերյալ չի կարող դիրքրոշում հայտնել, դրա համար էլ միջնորդեց դատարանին ժամանակ տրամադրել, որպեսզի կարողանա ասել՝ ունի՞ առարկություն այդ ապացույցների վերաբերյալ, թե ոչ։ Հանրային մեղադրողները, ձախից՝ Վազգեն Վարդանյանը Նախորդ նիստում պաշտպանական կողմը միջնորդել էր դատարանում հարցաքննել Արցախի նախագահ Արայիկ Հարությունյանին, Արցախի ԱԱԾ նախկին պետին, հետազոտել Նիկոլ Փաշինյանի՝ քննիչ հանձնաժողովում հնչեցրած հայտարարությունները․ հանրային մեղադրողը, սակայն, պնդեց, թե այդ հարցաքննությունները եւ հայտարարության հետազոտումը որեւէ նշանակություն չեն կարող ունենալ տվյալ քրեական վարույթով․ «Պաշտպանական կողմից պատրաստք է փորձում ստեղծվել, որ ինչ-որ անձինք կամ բարձրագույն հրամանատարական կազմը իբրեւ թե կատարել են հանցավոր արաք, դրա համար մեղադրանք է առաջադրվել Սեւակ Աբրահամյանին, բայց ամենեւին այդպես չէ, ենթադրյալ հանցավոր արարքի կատրումը կոնկրետ է, դրա վերաբերյալ ապացույցերը վարույթում են, դրա վերաբերյալ առաջադրված է մեղադրանք»,- կարծիք հայտնեց Վարդանյանը՝ շարունակելով ներկայացնել, որ ներկայում Քննչական կոմիտեում քննվում են բազմաթիվ գործեր, այդ թվում բարձրաստիճան սպաների, այդ թվում շարքային, ենթասպայական, սպայական կազմին վերաբերող, եւ, նրա խոսքով, յուրաքանչյուրի անձի որեւէ հանցավոր արարքի գնահատական տալու համար կատարվում է առանձին քննություն։ Միաժամանակ, հանրային մեղադրողը հայտնեց, որ որեւէ առարկություն չկա ՊԲ գաղտնի գործավարության նախկին պետ Մարինե Ծատրյանին հարցաքննելու վերաբերյալ [նրան հարցաքննելու միջնորդությունը ներկայացվել էր նախորդ նիստին], առարկություն չկա նաեւ 002 դիրեկտիվի հետազոտման եւ այլնի մասով։ Կա ցուցմունք, որ Արայիկ Հարությունյանը Ջալալ Հարությունյանին երկու օր առաջ ասել է, որ թուրքերը հարձակվելու են Պաշտպանը փորձեց պատճառաբանված բացատրություն լսել, թե ինչու չպետք է հարցաքննվեն Արցախի նախագահը, ԱԱԾ նախկին տնօրենը, այդ ժամանակ հանրային մեղադրողը Թամրազյանին ընդհատելով ասաց՝ «բայց ինչի՞ հարցաքննենք»։ Այնուհետեւ պաշտպանը հիշեցրեց, որ ՀՀ սահմանադրությունն ասում է, որ անձն իրավունք ունի ասել՝ այս անձը գալու է՝ իմ օգտին ցուցմունք տա, այս մարդուն ի պաշտպանություն ինձ հարցաքննեք, ինչպես հարցաքննել եք իմ դեմ ցուցմունք տված անձանց․ «Դուք վարույթն իրականացնող մարմնին հսկող դատախազ եք եղել, ձեր հսկողությամբ աշխատող քննիչն Արայիկ Հարությունյանին հարցաքննել է, եթե անհրաժեշտ չի եղե, ինչո՞ւ չեք արգելել, ասել՝ ինչու ես հարցաքննում Արայիկ Հարությունյանին, այդ ցուցմունքը զրո նշանակություն ունի, ինչո՞ւ եք հարցաքննել։ Եթե անգամ չեք հարցաքննել, մենք դա միջնորդում ենք, եւ որեւէ մեկը չի կարող ոչ միայն առարկել այդ միջնորդության դեմ, այլ նաեւ մերժել, որովհետեւ սա սահմանադրական նորմի է վերաբերում։ Նույնը վերաբերում է ԱԱԾ տնօերնին»,- պնդեց պաշտպանը։ Ինչ վերաբերում է հանրային մեղադրողի արտահայտությանը, թե «պաշտպանական կողմը պատրանք է ստեղծում», Թամրազյանն արձագանքեց այսպես․ «Ի՞նչ պատրանքի մասին է խոսքը։ Դուք ասում եք՝ Սեւակ Աբրահամյանն ամսի 26-ին ամբողջ մոլորակում միակ մարդն է եղել, որ տեղեկություն է ունեցել, որ հակառակորդը հարձակվելու է։ Ես ձեզ ասում եմ, որ ԼՂՀ սահմանադրության համաձայն՝ նրանց նախագահն իրենց երկրի անվտանգության երաշխավորն է, նա է պատասխանատու, եւ եթե հարձակման սպառնալիքի վերաբերյալ տեղեկություններ է ունենում, պարտավոր է արտակարգ դրություն հայտարարել։ Գործով ցուցմունք ունեք, որի մեջ նշված է, որ Ջալալ Հարությունյանին Արայիկ Հարությունյանը երկու օր առաջ ասել է, որ թուրքերը հարձակվելու են։ Դուք այդ ցուցմունքը դրել եք մեղադրանքի հիմքում, չեք ուզո՞ւմ Արայիկ Հարությունյանին հարցաքննել, տեսնել՝ դա իրականությո՞ւն է, թե՞ իրականություն չէ»։ Ի վերջո, լսելով կողմերի կարծիքը՝ դատարանը սահմանեց հետազոտման ենթակա ապացույցների ցանկը։ Ըստ այդմ՝ հիմնական դատալսումների փուլում կհետազոտվեն մեղադրանքի կողմի ներկայացրած ապացույցները, հետո՝ պաշտպանական կողմի, հետո կլինի վկաների հարցաքննության փուլը, վերջում դատարանը կլսի մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանին։ Դատարանը որոշեց քննել մեղադրյալի կալանքը երկարաձգելու հարցը․ պաշտպանն այդ որոշումն ապօրինի որակեց Դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանն ասաց, որ քանի որ մեղադրյալի կալանքի ժամկետը լրանում է այս մասվա 29-ին, այս նիստում դատարանն անհապաղ պետք է անցնի այս հարցի քննությանը, որ մյուս նիստերին շարունակի մյուս հարցերի քննարկումը։ Նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը Խափանման միջոցի հարցի վերաբերյալ հանրային մեղադրողը կարծիք հայտնեց՝ նշելով, որ խափանման միջոց կալանքի նպատակը շարունակում է առկա լինել, շարունակում է բարձր լինել ռիսկը, որ մեղադրյալի ազատությունը նվազ սահմանափակող այլ խափանման միջոցի կիրառումը չի կարող ապահովել մեղադրյալի պատշաճ վարքագիծը։ Թեեւ նա նշեց, որ այս ընթացքում նոր հանգամանք ի հայտ չի եկել․ «Հաշվի առնելով մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանի նախկինում զբաղեցրած դիրքը, հեղինակությունը, ունեցած դերը, սպայի բարձր աստիճանը, այդ լույսի ներքո հաշվի առնելով մի շարք նախադեպային որոշումներ, որոնց վրաբերյալ նախորդ միջնորդության մեջ հղում եմ կատարել, գտնում եմ, որ կալանքի ժամկետը պետք է երկարաձգվի եւս երեք ամսով, եւ այլընտրանքային խափանման միջոցն ի զորու չէ ապահովել մեղադրյալի պատշաճ վարքագիծը, նրա վրա դրված պարտականությունների պատշաճ կատարումը»,- պնդեց հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը։ Պաշտպանը ներկայացրեց, որ Աբրահամյանին առաջադրված մեղադրանքն առնվազն երեք հիմքով անօրինական է Իսկ պաշտպանն, իհարկե, առարկեց այդ միջնորդության դեմ։ Նախ նա նշեց, որ ՔԴՕ 116 հոդվածը կոնկրետ նշել է, կալանքի հարցը քննելիս դատարանը պետք է որոշում կայացնի՝ հիմնավոր կասկած կա՞, թե՞ չկա․ «Ես մեղադրանքի կողմից չլսեցի հիմնավոր կասկածի առկայության վերաբերյալ որեւէ դիրքորոշում։ Հիմնավոր կասկածն ունի հիմնավորվածություն եւ օրինականություն։ Ես հիմնավոր կասկածի հիմնավորվածության մասին չեմ խոսում, ապացույցները չեմ վերլուծում, բայց դատարանը պարտավոր է անդրադառնալ մեղադրանքի օրինականությանը»,- ասաց պաշտպանը՝ մանրամասնելով, թե ինչու է համարում, որ այս մեղադրանքն օրինական չէ։ Նախ, պաշտպանը նշեց, որ այն արարաքը, ինչը մեղսագրվում է Սեւակ Աբրահամյանին, ապաքրեականացվել է․ «Վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից նկարագրված մեղադրանքի նկարագրությունում կանոնների խախտումը ենթադրվում է, որ կատարվել է անզգուշությամբ։ Նախկին ՔՕ 365 հոդվածը մարտական հերթապահության կանոններն անզգուշությամբ խախտելը համարել է հանցագործություն, բայց նոր ՔՕ-ն դա հանցագործություն չի համարել, նշանակում է, որ այդ արաքը ապաքրեականացվել է»։ Դարձյալ նշելով, որ Սեւակ Աբրահամյանին ներկայացվել է մեղադրանք նախկին ՔՕ 365-րդ հոդվածի երկրորդ մասով, պաշտպանը հիշեցրեց, որ նույն հոդվածի առաջին մասը նշում է այն արարքի մասին, որը կատարվել է ՀՀ սահմանների պաշտպանության ժամանակ․ «Այսինքն՝ Սեւակ Աբրահամյանը պետք է մարտական հերթապահության կանոնները խախտեր ՀՀ սահմանները պաշտպանելու ժամանակ, որովհետեւ կոնկրետ դիսպոզիցիայում նշված է, թե որտեղ կարող էր այդ հանցանքը կատարվել։ Այսինքն, եթե այդ գործողությունը ուղղված չէ ՀՀ սահմանների պաշտպանությանը, մենք այս հոդվածի հետ գործ ունենալ չենք կարող, այս հոդվածը չի կարող լինել կիրառելի, որովհետեւ հանցակազմի պարտադիր հատկանիշը բացակայում է»,- ներկայացրեց Թամրազյանը։ Նա նշեց, Արցախի Հանրապետությունն էլ ունի ՔՕ, որը նույնպես ունի մարտական հերթապահության կանոնները խախտելու հանցակազմ, որի մեջ գրված է «Արցախի Հանրապետության սահմանների պաշտպանությանն ուղղված մարտական հերթապահության կանոնները խախտելը», այսինքն, ըստ պաշտպանի, ակնհայտ է, որ տարանջատված են Արցախի Հանրապետության սահմանները եւ ՀՀ սահմանները։ Թամրազյանն ասաց, որ Սեւակ Աբրահամյանը հարցում է արել ՀՀ Տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքների նախարարին, հարցրել է՝ ԼՂՀ Մարտակերտի շրջանը ՀՀ սահմանների մեջ մտնո՞ւմ է, թե՞ ոչ։ Ի պատասխան՝ հայտնել են հետեւյալը․ «ՀՀ սահմանադրության 104-րդ հոդվածի համաձայն՝ ՀՀ վարչատարածքային միավորներն են մարզերը եւ համայնքները, մարզերը կազմված են գյուղական եւ քաղաքային համայնքներից։ ՀՀ վարչատարածքային բաժանման մասին օրենքի 5-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ ՀՀ համայնքների ցանկը, ըստ նրանց կազմում ընդգրկված բնակավայրերի, տրվում է սույն օրենքի բաղկացուցիչ մասկազմով հավելված 2-ում։ Արցախի Հանրապետության ԱԺ 1998թ․ հունիսի 16-ի ԼՂՀ վարչատարածքային բաժանման մասին օրենքով սահմանվել է Հանրապետության վարչատարածքային կառուցվածքը, որը ներառում է Ասկերանի, Հադրութի, Մարտակերտի, Մարտունիի, Շահումյանի, Շուշիի, Քաշաթաղի շրջանները եւ Ստեփանակերտ քաղաքը»․ «Ինչպես երեւում է վերոնշյալ կարգավորումներից՝ ՀՀ եւ Արցախի վարչատարածքային բաժանումը որեւէ փոխհատում չունի։ Մարտակերտի շրջանը ՀՀ տարածքում չի եղել եւ Արցախի Հանրապետության սահմանները ՀՀ սահմանների հետ չեն նույնանում, դրանք տարբեր են»,- ասաց պաշտպանը։ Այս պատասխանը եւս ապացույցի տեսքով ներկայացրեց դատարանին։ Մեղադրանքի օրինական չլինելու վերաբերյալ պաշտպանի հաջորդ փաստարկն այն էր, որ ՔԴՕ-ն, որն ուժի մեջ է մտել 2022 հուլիսի մեկին, գրել է, որ եթե չկա կոնկրետ հոդվածով կոնկրետ հանցանքի համար նախաձեռնված քրեական վարույթ, քրեական հետապնդում չի կարող լինել․ «Սա դոգմա է, սա քննարկման ենթակա էլ չէ, նախկինում ՔԴՕ-ն, ի տարբերություն նորի, նշել էր, որ նույն անձի վերաբերյալ եթե այլ հանցաքնի դեպք կլինի, բայց հնարավոր կլինի այլ վարույթում քննել, հնարավոր է նոր գործ չհարուցվի, բայց դրա վերաբերյալ էլ գիտնական հեղինակավոր դատավորները կարծիք ունեն, որ դա բացառիկ դեպքերում է կիրառվել, հիմա մենք ունենք պաշտոնական զինվորական անփութության վարույթ եւ ունենք մեղադրանք՝ բոլորովին այլ հանցանքի վերաբերյալ։ Ոչ մի հանցանք մյուսի հետ չի նույնանում»։ Այսպիսով, ներկայացնելով երեք հիմք մեղադրանքի անօրինական լինելու մասին՝ պաշտպանը հարց հնչեցրեց՝ ինչպե՞ս են այս պարագայում պատրաստվում անձի կալանքի երկարաձգման հարց քննարկել, հատկապես, երբ հանրային մեղադրողն ինքն էլ նշում է, որ նոր հանգամանք ի հայտ չի եկել։ Պաշտպանը խնրդեց վարույթում ներգրավված 51 վկաներից գեթ մեկի անունը հնչեցնել, որի վրա Աբրահամյանը կարող է ազդեցություն ունենալ, եւ միաժամանակ վստահություն հայտնեց, որ չի կարող այդպիսի անուն հնչել, քանի որ որեւէ վկայի ցուցմունք պարզապես չի հակասում մեղադրյալի ցուցմունքին։ Նա վրդովմունք արտահայտեց այն իրողության վերաբերյալ, որ տնային կալանք են ընտրում անգամ սպանության կազմակերպչի, թմարմիջոց իրացնողի, քրեական հեղինակության դեպքում․ «Բայց թուրքին վնաս տված, 44 օր կռված, զինվորական, ամբողջ կյանքը հայրենիքին նվիրած մարդկանց դեպքում տնային կալանքը կիրառելի չէ, եւ միակ բացառիկ խափանման միջոցը կալանքն է, որ կիրառվում է, էս է մեր էսօրվա իրականությունը, պիտի թմրամիջոց իրացնող լինես, որ տնային կալանքի տակ լինես, մյուս դեպքերում քեզ տնային կալանք չի սպառնում»։ Սեւակ Աբրահամյանը առողջական խնդիրներ ունի, ընտանիքը Ստեփանակերտում բլոկադայի մեջ է Պաշտպանը դատարանում հայտարարեց նաեւ, որ Սեւակ Աբրահամյանի հարազատները՝ մայրը, եղբայրները, երեխաները, Ստեփանակերտում են՝ շրջափակման մեջ ու սովի մատնված, եւ գոնե այս իրավիճակում «դադարեցվի սադիզմը», հատկապես, որ Աբրահամյանը հիվանդություններ ունի, մի քանի անգամ ինֆարկտ է տարել, ՔԿՀ-ում՝ կաթված, ու այդ իրավիճակում ինչպե՞ս կարող է 3/4քմ սենյակում մնալ։ Պաշտպանը նշեց, որ դատարանը, հաշվի առնելով մեղադրյալի առողջական վիճակը, կարող է վարչական հսկողություն այլընտրանքային խափանման միջոցը կիրառել գոնե։ Պաշտպանի դիրքորոշումից հետո ինքը՝ Աբրահամյանը ելույթ ունեցավ՝ դատախազին հարցնելով՝ այդ բարձր դիրքն ու անունը ինչ-որ մե՞կն է իր համար ստեղծել, թե՞ ինքն իր համար։ Նա նշեց, որ եթե ուզենար խանգարել գործի քննությանը, առաջին օրից չէր գա ՀՀ, չէր գնա քննչական մարմին․ «Ես ուզում էի էս գործը բացվեր, շնորհակալություն, ես նպատակիս հասել եմ, ուրիշ նպատակ չունեմ էս գործում, ինձ ինչ պետք ա եղել, ես հասկացել եմ։ Ինձ պետք ա եղել՝ ես իմանամ՝ իմ տունս, որ անցել ա թուրքի տարածք, հիմա իմ տունս որ համարվում ա Ադրբեջանի Հանրապետություն, մարդիկ պլանավորե՞լ են էդքանն իրականացնել, թե՞ ոչ։ Աստված մեծ ա, օրը գալու ա, բարին էլ հետը, ամեն ինչ ժամանակավոր ա, բայց իմացեք, միշտ էլ, ե՛ւ հինգ տարի հետո, եւ ինը տարի հետո, ես իմ դիրքը, դերը ունենալու եմ, ու էլի էն իմ հայրենիքս ա, տունս ա, ու միշտ էլ մնալու ա, ու հայրենիքումս ապրողների համար միշտ էլ սիրտս ցավելու ա․․․ Որոշել եք, որ խոչընդոտելու եմ, ձեր գործն ա»,- եզրափակեց մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանը։ Դատարանը երկարաձգեց Աբրահամյանի կալանքը Դատարանը, լսելով կողմերին, որոշեց Սեւակ Աբրահամյանի խափանման միջոց կալանքը թողնել անփոփոխ եւ այն երկարաձգել եւս երեք ամսով՝ մինչեւ հոկտեմբերի 29։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց օգոստոսի չորսին, ժամը 12:30։ «Աստված ձեզ հետ»,- ասաց Սեւակ Աբրահամյանը՝ դատական նիստերի դահլիճից դուրս գալիս դիմելով այնտեղ մնացած հանրային մեղադրողներին ու լրագրողներին։ Հայարփի ԲաղդասարյանԼուսանկարները՝ Սվետլանա Մովսիսյանի

17:30 - 22 հուլիսի, 2023