ԿԱՐԴԱԼԻՔ

Որքա՞ն հեռուն է պատրաստ գնալ Ռուսաստանի նախագահը․ Spiegel

Spiegel հեղինակավոր ամսագիրն անդրադարձել է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի քաղաքական ուղուն, փորձել պարզել, թե ինչն է հանգեցրել ուկրաինական ճգնաժամին և ինչպես կարող են զարգանալ իրադարձությունները։ Ամսագրի այս շաբաթվա համարում հրապարակված հոդվածը կրճատումներով ներկայացնում ենք ստորև։ Արևմուտքը շոկի մեջ է ընկել Վլադիմիր Պուտինի Ուկրաինա ներխուժումից։ Բայց կրեմլյան բոսն արդեն երկար տարիներ է՝ անթաքույց խոսում է ռուսական կայսրության վերաբերյալ իր տեսլականի մասին։ Այս սրացմանը նա ուզում էր հասնել 20 տարի։ 2001 թ-ի սեպտեմբերի 25-ին Ռուսաստանի նախագահը, որը երկիրը կառավարում էր արդեն մեկ ու կես տարի, ելույթ ունեցավ Գերմանիայի խորհրդարանի առջև։ Ունկնդիրների թվում էին Գերմանիայի նախագահ Յոհաննես Ռաուն և կանցլեր Գերհարդ Շրյոդերը։ Պուտինը ելույթ ունեցավ գերմաներենով՝ ասելով, թե խոսում է Գյոթեի, Շիլլերի և Կանտի լեզվով։ Ռուսաստանի առաջնորդը խոսեց «ժողովրդավարության և ազատության գաղափարների» մասին և ասաց, որ «Ռուսաստանը բարեկամ երկիր է, մենք մեր ավանդն ենք ունենում եվրոպական ընտանիքի շինարարությանը»՝ հավելելով, որ իր նպատակը խաղաղությունն է աշխարհամասում։ Երբ նա ավարտեց իր ելույթը, գերմանացի խորհրդարանականները ոտքի կանգնեցին։ Նրանք մի քանի րոպե ծափահարում էին Պուտինին՝ Ռուսաստանին նոր հույս բերողին։ Այսօր Գերմանիայում քչերը նրան կծափահարեին։ Եվրոպական ընտանիքի համար Պուտինի ավանդն այսօր դրա ռմբակոծումն է։ Ոչ ոք էլ չի կապի նրա անունը ժողովրդավարության կամ ազատության հետ։ Պուտինն արեց այն, ինչ ոչ ոք Եվրոպայում չեր համարձակվում անել Ադոլֆ Հիտլերի ժամանակներից ի վեր․ նա հարձակվեց աշխարհամասի կենտրոնում գտնվող երկրի վրա՝ իր զորքերով և ավիացիայով, ավելի քան 100 հազար զինվորով։ Եթե ավելի մանրամասն դիտարկենք, ապա գերմանացի օրենսդիրների էյֆորիան այն ժամանակ արդեն անտեղի էր։ Նրանք թույլ տվեցին կուրացնել իրենց։ Գուցե այն պատճառով, որ գոնե մեկ ակնթարթ Պուտինի մեջ տեսան երկրորդ Գորբաչովին։ Գուցե որովհետև նրա խոսքում չնկատեցին քողարկված ակնարկներն այն մասին, որ Եվրոպան պետք է երես թեքի ԱՄՆ-ից, որ լոյալությունը ՆԱՏՕ-ին խնդրահարույց է, և Եվրոպայի անվտանգության համակարգն այլևս չի համապատասխանում Ռուսաստանի շահերին։ Բայց նրանք պետք է արթուն կենային մեկ այլ պատճառով․ Պուտինը, որը գառան մորթի էր հագել Բեռլին գալիս, 20 ամիս առաջ իր պաշտոնավարումը սկսել էր ամենադաժան կերպ։ Անգամ 2001 թ-ին գերմանացիները պետք է գլխի ընկնեին, որ նրա խաղաղության ելույթն ու իրական գործողությունները Ռուսաստանում չեն համընկնում։ Պատերազմն Ուկրաինայում շարունակությունն է այն բանի, ինչ սկսվեց 2000 թ-ի Ամանորի առավոտը չեչենական Գուդերմես քաղաքում՝ Ռուսաստանի վերածննդի, գոնե այն տեսքով, ինչպես տեսնում է Պուտինը։ «Դուք ոչ միայն պաշտպանում եք Ռուսաստանի պատիվը Չեչնիայում։ Խոսքը մեր երկրի մասնատումը թույլ չտալու մասին է», - ռուսական 42-րդ մոտոհրաձգային դիվիզիայի առջև ելույթ ունենալիս ասաց հեռավոր Մոսկվայից ժամանած մեկը, որին այն ժամանակ շատերը չէին ճանաչում՝ Վլադիմիր Պուտինը։ Նրա նախագահության 24 ժամը դեռ չէր լրացել։ Եվ այն, որ Պուտինը մեկնել էր չեչենական պատերազմի առաջնագիծ, կանխամտածված ժեստ էր։ Նա այս պատերազմը սրտին մոտ էր ընդունում․ Չեչնիան սպառնում էր անջատվել Ռուսաստանից։ Պուտինը դա դիտարկում էր որպես ռուսական հզորության թուլացում, որը պետք է կասեցնել։ Դաղստնաում և Մոսկվայի բնակելի շենքերում և Ռուսաստանի հարավում մի քանի պայթյուններից հետո Պուտինն արդեն պատերազմ հայտարարեց «չեչեն ահաբեկիչներին» 1999 թ-ի վերջին։ Ապացուցված չէ, որ այդ պայթյուններն իրականացրել են չեչենները։ Ավելին՝ կան ապացույցներ, որ դրանց մասնակից է Ռուսաստանի Անվտանգության դաշնային ծառայությունը, որը ոչ այնքան վաղ գլխավորում էր Պուտինը։ Ամենօրյա օդային հարձակումները Չեչնիայի վրա սկսվեցին 1999 թ-ի սեպտեմբերին, իսկ նույն տարվա հոկտեմբերին ռուսական բանակը ներխուժեց Չեչնիա։ Ինչպես այժմ Ուկրաինայում, այն պատերազմը «պատերազմ» չէր կոչվում, այլ «հակաահաբեկչական գործողություն Հյուսիսային Կովկասում»։ Հարյուր հազարավոր մարդիկ զոհվեցին կամ փախան այդ պատերազմից, որովհետև ռուս զինվորականները գործում էին անհավանական դաժանությամբ։ Եթե որպես հիմք ընդունենք Չեչնիայի պատերազմն, այնուհետև հաշվի առնենք կարևորագույն քաղաքական որոշումները, որոնք Մոսկվան կայացրել է հետագա տարիներին, ապա հարց է առաջանում․ ինչո՞ւ Արևմուտքը Պուտինի մեջ լուրջ սպառնալիք չի տեսել շատ ավելի վաղ։ Չէ՞ որ այն, ինչ նա անում էր, ծառայում էր միայն մեկ նպատակի՝ վերականգնել Ռուսաստանի երբեմնի փառքն ամեն գնով։ Սակայն իր կառավարման տարիներին Պուտինը պարտություններ էլ է կրել, որոնք նրան էլ ավելի են բորբոքել։ Դրանցից մեկը «նարնջագույն» հեղափոխությունն էր Ուկրաինայում, որը սկսվեց այն բանից հետո, երբ Պուտինի բարեհաճությունը վայելող և Ռուսաստանի հովանու տակ գտնվող Վիկտոր Յանուկովիչը հաղթեց ուկրաինական նախագահական ընտրություններում 3 մլն կեղծ ձայների միջոցով։ Ավելի քան 100 հազար մարդ փողոց դուրս եկավ բողոքելու, ինչը ստիպեց քվեարկության երրորդ փուլ անցկացնել։ Արդյունքում՝ հաղթեց ընդդիմության առաջնորդ Վիկտոր Յուշչենկոն։ Նույնատիպ մի բան տեղի ուենցավ 2005 թ-ի մարտին, երբ Ղրղզստանում «կակաչների հեղափոխություն» տեղի ունեցավ։ Ռեժիմի հակառակորդները գրավեցին կառավարության շենքը Բիշքեկում, իսկ նախագահ Ասկար Ակաևն ընտանիքի հետ ուղղաթիռով փախավ Ռուսաստան։ Մոսկվայում հիասթափությունն անսապասելիորեն ձախողակ Պուտինից դարձավ համատարած։ Դժվար չէ պատկերացնել, թե ինչ ազդեցություն գործեց այս քննադատությունը Պուտինի վրա։ Դա կարող էր իսկական բեկումնային կետ լինել, և դա ոչ մի կապ չուներ ՆԱՏՕ-ի հետ։ Միայն մեկ տարի անց Պուտինն ապացուցեց, որ դասեր է քաղել։ Այն ժամանակ նա ընդունեց «Մեծ ութնյակի» գագաթաժողովը Սանկտ Պետերբուրգում և հռչակեց, որ Ռուսաստանը «կրկին գերտերություն է տնտեսկան աճի տեսակետից»։ Եվ այն ժամանակ ռուսական տնտեսությունն իրոք բարգավաճում էր։ 2006 թ-ի գագաթաժողովի գլխավոր թեման գլոբալ էներգետիկ անվտանգությունն էր։ Այդ հանդիպման նախաշեմին սկսեց քննադատություն հնչել Արևմուտքի հասցեին, որը հայտարարվեց գլխավոր թշնամի։ Իսկ դրանից մի քանի ամիս առաջ «Գազպրոմ» պետական ընկերությունը դադարեց գազ մատակարարել Ուկրաինային և նրա ոչ պոպուլյար ռեֆորմատոր նախագահ Յուշչենկոյին։ Դա ազդակ էր աշխարհին, որ Պուտինն ու նրա շրջապատը գիտեն այն խաղաթղթերի գինը, որոնք իրենց ձեռքում էին։ Այսպիսով, աշխարհաքաղաքական հակադրությունները փաստացի սկսվել են 16 տարի առաջ։ Սակայն ոչ մի փոփոխության չեն հանգեցրել Արևմուտքի մտածողությունում։ Չնայած նրան, որ այն ժամանակ արդեն Եվրոպայում սկսել էին խոսել էներգամատակարարման դիվերսիֆիկացման մասին։ Պուտինը նաև վերականգնեց իր դիրքերն արտաքին քաղաքականությունում։ Նա վերականգնեց կորցրած ազդեցությունը հետխորհրդային երկրների վրա և դաշինք կնքեց Չինաստանի, Հնդկաստանի և Պակիստանի հետ։ 2008 թ-ին Պուտինը ժամանակավորապես համաձայնեց պաշտոններով փոխվել վարչապետ Դմիտրի Մեդվեդևի հետ՝ չխախտելու համար սահմանադրությունը, որի համաձայն՝ Ռուսաստանի նախագահ անընդմեջ կարելի է լինել միայն երկու ժամկետով։ Այդ տարվա օգոստոսին Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլիի փորձն՝ իր վերահսկողության տակ վերադարձնելու Հարավային Օսիա ինքնավար մարզը, հանգեցրեց պատերազմի։ Ռուսաստանը ներխուժեց Վրաստան։ Ռուսաստանն այդ պատերազմը կոչեց «խաղաղություն պարտադրելու գործողություն»։ Իրականում նա պատժում էր Վրաստանին, որը Սաակաշվիլիի օրոք շրջվում էր դեպի Արևմուտք։ Արևմուտքը ցուցադրեց իր անկարողությունը ռուսական նեոիմպերիալիզմի առջև այնպես, ինչպես այժմ՝ Ուկրաինա ներխուժման առջև։ Մեդվեդևի հետ կրկին տեղերով փոխվելով՝ Պուտինը վերադարձրեց նախագահի պաշտոնը և հրաժարվեց բոլոր պատրվակներից։ 2013 թ-ին նա համոզեց իր ուկրաինացի գործընկեր Յանուկովիչին չեղարկել ասոցացման համաձայնագիրը Եվրամիության հետ, որը մշակվել էր տարիներով։ Դա հուզումներ առաջացրեց Ուկրաինայում, այնուհետև պատերազմ սկսվեց Ուկրաինայի արևելքում և տեղի ունեցավ Ղրիմի օկուպացիան։ Պուտինը Ռուսաստանն առանձնացրեց ողջ աշխարհից և իր երկիրն ամրոց հռչակեց։ Նա ակնհայտորեն արժանին էր մատուցում բռնությանը։ Այս ամենը պետք է հիշեն նրանք, ովքեր այսօր գլուխ են կոտրում Պուտինի՝ Ուկրաինա ներխուժման շարժառիթների վրա և զարմանում, թե որքան վտանգավոր է նա։ Եվ այս պատերազմի երրորդ շաբաթասզկբին հարց է առաջանում․ չի՞ սխալվել, արդյոք, Պուտինն այս անգամ։ Արդյո՞ք իրականությունից շատ չէ հեռացել։ Ռուսական զորքերը դանդաղ են առաջ շարժվում։ Տնտեսական տեսակետից վնասն ավելի մեծ է լինելու, քան Կրեմլը հայտնում է ռուս հասարակությանը։ Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ հատուկ ծառայությունները ձախողել են իրավիճակի վերլուծությունը։ Թե՞ Պուտինն է անտեսել նրանց գնահատականները։ Ոչ խորհրդարանի, ոչ նախագահի վարչակազմի պաշտոնյաներն իրավունք չունեն միջամտելու կարևոր հարցերին։ Ռուս օլիգարխներն ու գործարարները նույնպես այլևս ուղիղ ազդեցություն չունեն Պուտինի վրա։ Այս պահին նա, ըստ ամենայնի, լսում է միայն իր ամենամոտ վստահված անձանց, ինչպիսիք են պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն և Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Նիկոլայ Պատրուշևը։ Նրանք նախագահին ասում են այն, ինչ նա ուզում է լսել, և նրանցից ոչ ոք կասկածի տակ չի դնելու Պուտինի դատողությունները։ Եթե Պուտինը պատերազմը հաղթեր երկու օրում, նա, հավանաբար, կունենար ռուսական էլիտայի և բնակչության լայն զանգվածների լիակատար աջակցությունը։ Բայց բլիցկրիգը տապալվեց։ Կարելի է ենթադրել, որ Պուտինը հիասթափված է։ Իսկ, ինչպես ցույց են տվել վերջին երկու տասնամյակը, նա հիասթափությունը հաղթահարում է ավելացնելով դաժանությունը։ Բանակի՝ առանց հաղթանակի Ռուսաստան վերադառնալու մասին խոսք անգամ լինել չի կարող։ Դա կստիպի Պուտինին ճշմարտանման բացատրություն հորինել, թե Ուկրաինայում նա արդեն «հաղթել է» «նացիզմի» և «ցեղասպանության» դեմ պայքարում։ Իրադարձությունների զարգացման առավել հավանական սցենարը կլիներ զորքերը Դնեպրի արևելյան ափին կանգնեցնելը և դեպի արևմուտք շարժվելուց հրաժարվելը, սակայն դա Պուտինին չի բերի ոչ քաղաքական, ոչ ռազմական բավարարում։ Հակառուսական տրամադրություններ ունեցող Արևմտյան Ուկրաինայի օկուպացիան անխուսափելիորեն կբերի պարտիզանական պայքարի։ Ռուսաստանի համար այս դիլեմայի լուծումներից մեկը կարող է լինել հերթական քարոզչական հնարքը։ Նա կարող է հայտարարել ուկրաինացիների հետ բանակցություններում իբր ձեռք բերված առաջընթացի մասին, այնուհետև մեծահոգաբար հայտարարել հրադադարի մասին, որը հետագայում կարող է օգտագործել ուրիշ տարբերակներ գտնելու համար։ Սակայն այս տարբերակներից որևէ մեկը հաշվի չի առնում, թե արդյոք «ճաքեր» են առաջանում ռուսական իշխանական շրջանակում։ Համացանցում դեռ առկա մի քանի ընդդիմադիր լրատվամիջոցներ այս շաբաթ հիշել էին «ծխատուփի սցենարը»՝ հղում անելով Եկատերինա Մեծի որդի ռուս կայսր Պավել Առաջինի սպանությանը։ Պավել Առաջինը շատ կասկածամիտ էր, անկանխատեսելի և անկայուն։ Երբ նա առաջարկեց հարձակվել Բրիտանական Հնդկաստանի վրա ֆրանսիացիների հետ միասին, ռուսական արիստոկրատիան որոշեց, որ նա խելագարվել է և դավադրություն կազմակերպեց։ Ներկա պահին Ռուսաստանում, կարծես, այդպիսի դավադիրներ չկան։ Սակայն ռուսաստանցիներից շատերն են սկսել մտածել, թե ով է գալու Պուտինից հետո։ Ոչ ոք չգիտի, թե ինչ է անելու Պուտինն իր հեռանալու դեպքում, նա մի քանի ֆավորիտ ունի։ Սակայն կա մեկը, որի մասին ռուսական շրջանակներում բազմիցս խոսվել է՝ որպես Պուտինի հնարավոր հետնորդի։ Նախկինում նա շատ մոտ է եղել Պուտինի հետ, բայց մի քանի տարի առաջ նրան Մոսկվայից տեղափոխել են այլ շրջան։ Նրա անունն Ալեքսեյ Դյումին է, նա Տուլայի մարզպետն է։ Երբ Պուտինը կրկին նախագահ դարձավ 2008 թ-ին, Դյումինը դարձավ նրա անվտանգության ծառայության պետն ու օգնականը, 2012-ին՝ Պետական հետախուզական վարչության տեղակալը։ Դյումինն առանցքային դեր էր խաղում Ղրիմի բռնակցման գործում։ Ավելի ուշ նա նշանակվեց պաշտպանության նախարարի տեղակալ։ Այն փաստը, որ Պուտինը նրան Տուլայի մարզպետ նշանակեց դրանից մի քանի ամիս անց՝ 2016 թ-ին, զարմացրեց շատերին, այդ թվում՝ Դյումինին։ Սակայն սա իր տրամաբանությունը կարող է ունենալ։ Ռուսական քաղաքական տիեզերքում նորեկներն արագ են սպառում իրենց ներուժը։ Պուտինը գնահատում է Դյումինին նրա հավատարմության, հատուկ ծառայությունների հետ կապի և բարդ գործողություններին մասնակցության փորձի համար։ Բացի այդ, Դյումինը, որը 20 տարով ավելի երիտասարդ է, թարմ ուժ կհամարվի բարձր իշխանական շրջանակներում, որը չի ասոցացվի նախկին իշխանության հետ։ Սակայն անգամ Պուտինն ինքը չգիտի, թե երբ կհեռանա քաղաքական բեմից։ Դա, հավանաբար, կախված կլինի նաև նրանից, թե ինչպես կզարգանա պատերազմն Ուկրաինայում։ Նորա Վանյան

21:42 - 13 մարտի, 2022

ՀՀ կուսակցությունների դիրքորոշումները՝ միութենական պետությանն անդամակցության եւ ինքնիշխանության մասին

«Հայաստանը փախչելու տեղ չունի․․․ Ի՞նչ է, կարծում եք՝ նրանք ինչ-որ մեկին պե՞տք են․․․»,- փետրվարի սկզբին Բելառուսի Հանրապետության նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի այս հայտարարությունը հանրային եւ քաղաքական շրջանակներում դարձյալ ակտիվացրեց Հայաստանի՝ Ռուսաստանի ու Բելառուսի հետ միութենական պետության մաս կազմելու թեման։ Լուկաշենկոն կարծիք էր հայտնել, թե առաջիկա 15 տարիներին Մոսկվայի ու Մինսկի նախաձեռնած միութենական պետության կազմում կընդգրկվի նախկին ԽՍՀՄ հանրապետությունների մեծ մասը՝ Ուկրաինան, Ղազախստանը, այլ պետություններ, որոնց թվում՝ նաեւ Հայաստանը։ Հայաստանի արտաքին գերատեսչությունն այս հայտարարությանն արձագանքեց․ ԱԳ նախարարի մամուլի խոսնակ Վահան Հունանյանի մեկնաբանությամբ՝ «Բելառուսի նախագահի աշխարհաքաղաքական ինքնատիպ վերլուծությունները նպատակ ունեն սպասարկելու առաջին հերթին սեփական ներքին քաղաքական օրակարգը եւ որեւէ առնչություն չունեն Հայաստանի եւ նրա արտաքին քաղաքականության հետ»։ Infocom-ը Հայաստանի քաղաքական կուսակություններից մեկնաբանություններ է խնդրել, թե ինչ դիրքորոշում ունեն միութենական պետության մաս կազմելու հարցով։ Մասնավորապես, 2017, 2018, 2021 թվականների խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցած, 2021թ․ տեղական ինքնակառավարման ընտրություններին ակտիվություն ցուցաբերած մի քանի տասնյակ կուսակցությունների գրավոր հարցադրումներ ենք ուղարկել՝ Հայաստանի Հանրապետությունը որեւէ պարագայում պատկերացնո՞ւմ են ՌԴ-ի եւ Բելառուսի հետ միութենական պետության մաս, եւ եթե այո կամ ոչ, ապա ի՞նչ մեկնաբանությամբ։ Ստորեւ ներկայացնում ենք հարցադրմանը պատասխանած կուսակցությունների դիրքորոշումները։ «Ազգային օրակարագ» կուսակցությունը կարծում է՝ ապազգային եւ հակապետական իշխանական համակարգի ներկայացուցիչներն են եռանդագին քարոզում հայկական պետական ինքնիշխանության ու անկախ պետականության անհնարինությունը՝ պնդելով, որ գոյութենական միակ այլընտրանքը Ռուսաստանի կողմից ձեւավորվող հերթական Միության մաս դառնալն է․ «Օտարի իշխանության ներքո գոյատեւելու բազմադարյա այս կործանարար գաղափարն ու կեցվածքը ի վերջո հանգեցրել են Ցեղասպանության եւ Հայրենազրկման, ու Հայության նկատմամբ ստորացուցիչ կայուն վերաբերմունքի բանաձեւման՝ «КУДА ОНИ ДЕНУТСЯ...»»: Կուսակցության համոզմամբ՝ մենք երկու ուղի ունենք՝ լինել պետություն եւ ունենալ պետականություն, լինել ինքնիշխան պետություն, կամ էլ՝ չլինել այդպիսին։ Ազգային-ժողովրդավարական բեւեռը կտրականապես դեմ է Ռուսաստան֊Բելառուս միութենական պետության (ինչպես նաեւ որեւէ այլ վերպետական կառույցի) մաս կազմելու, քանի որ դա, ըստ կուսակցության դիրքորոշման, նախ նշանակում է ինքնիշխանության զգալի զիջում, եւ երկրորդ՝ ՀՀ ազգային շահերը գոնե ներկա եւ մոտ հեռանկարի ապագայում մեղմ ասած չեն համընկնում ՌԴ-ի եւ Բելառուսի շահերին․ «ԱԺԲ֊ն հանդես է գալիս ՀՀ ԱՊՀ, ԵԱՏՄ, ՀԱՊԿ կազմից դուրս գալու օգտին եւ ԱՄՆ ոչ-ՆԱՏՕ անդամ հիմնական դաշնակցի կարգավիճակ ստանալու օգտին։ ԱԺԲն հանդես է գալիս ՀՀ եւ ԵՄ շատ ավելի խորը համագործակցության օգտին»,- ասված է կուսակցության պատասխանում: «Շանթ Դաշինք» ազգայնական կուսակցությունը ոչ մի պարագայում ընդունելի չի կարող համարել Ռուսաստանի Դաշնության եւ Բելառուսի Հանրապետության հետ միութենական պետության գաղափարը։ Կուսակցության պատասխանի համաձայն՝ «Շանթ Դաշինքը» Հայաստանի անկախությունը, ինքնիշխանությունը եւ ժողովրդի ազատությունը համարում է անսակարկելի արժեքներ, որոնց սակարկողները կամ դրանց ճշմարտացիությունը կասկածի տակ դնողները պետք է համարվեն պետական դավաճաններ՝ ըստ ՀՀ սահմանադրության համապատասխան հոդվածների։ (Տեխնիկական խնդիրների պատճառով «Շանթ Դաշինք» ազգայնական կուսակցության պատասխանը նյութին ավելացվել է հրապարակումից ավելի ուշ,- խմբ․)։ «Քաղացու որոշում» ՍԴ կուսակցությունը մեր հարցադրմանն ի պատասխան հայտնել է, որ երկրի ինքնիշխանությունը նվազեցնող որեւէ միավորման կողմնակից չեն կարող լինել․ ««Քաղաքացու որոշում» կուսակցությունը հիմնադրվել է Հայաստանի Հանրապետությունում եւ գործում է նրա սահմանադրականության շրջանակներում՝ ի շահ ինքնիշխանության, ժողովրդավարականության, իրավականության եւ սոցիալականության: Սա նշանակում է, որ մեր գործունեության բոլոր դրսեւորումները ուղղված են լինելու Հայաստանի գոյություն ունեցող ինքնիշխանության մակարդակի բարձրացմանը: Հետեւաբար, մենք երկրի ինքնիշխանությունը նվազեցնող որեւէ միավորման կողմնակից չենք կարող լինել»,- ասված է կուսակցության պատասխանում՝ հավելումով, որ առկա իրավիճակում իրենք տեսնում են նման միություններին անդամակցությունից զերծ մնալու հնարավորություն․ «Ուստի պատրաստ չենք քննարկել դեպքեր եւ հանգամանքներ, որոնցում ինքնիշխանության նվազեցումը «ընդունելի կլինի»։ Մեր այս դիրքորոշումը պայմանավորված է մեր արժեքներով, գաղափարներով, ինչպես նաեւ այն պրագմատիկ հաշվարկով, որ միջազգային հարաբերությունների հետզհետե բեւեռացման ժամանակաշրջանում այդ բեւեռների սահմանագծում ապրող ժողովուրդը, բեւեռներից մեկին ինքնամոռաց նվիրվելով, ունենալու է մեծ կորուստներ, իսկ ձեռքբերումների հավանականությունը խիստ փոքր է լինելու»: «Ինքնիշխան Հայաստան» կուսակցությունը կտրականապես մերժում է «Ռուսաստանից պարտադրվող եւ Հայաստանի ներսից սպասարկվող միութենական նկրտումները»։ Կուսակցության դիրքորոշմամբ՝ Հայաստանի ինքնիշխանությունը սակարկող ցանկացած ուժ պետք է արժանանա հստակ գնահատականների եւ մերժվի հանրության կողմից․ «Մեր հավատամքին համապատասխան՝ անելու ենք ամեն ինչ, որպեսզի կանխվեն նման սցենարները, այդ թվում՝ փորձելու ենք համախոհ ուժերի հետ անցկացնել խորհրդակցություններ եւ անհրաժեշտության դեպքում նաեւ կոնկրեը գործողություններ։ Անկախ Հայաստանին այլընտրանք չկա»։ «Հայրենիք» կուսակցության ներկայացուցիչները եւ կուսակցության նախագահ Արթուր Վանեցյանը համարում են, որ Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությունը բացարձակ արժեք է․ «Եվ ցանկացած պարագայում մեր դիրքորոշումը հիմնված ու կառուցված է լինելու այս սկզբունքային մոտեցման վրա»: Ինչ վերաբերում է ՌԴ-ի հետ հնարավոր միութենական հանրապետության ձեւավորման հարցին՝ կուսակցության պատասխանի համաձայն՝ օդում կախված լուրերի կամ անհայտ ծագման տեղեկությունների վերաբերյալ «պարզապես չի կարելի, կոռեկտ չէ» դիրքորոշում ակնկալել․ «Եթե կլինեն նման գործընթացներ, նման առաջարկ կամ առաջարկներ, այդ ժամանակ էլ, ելնելով բովանդակությունից, իր բոլոր մանրամասներով կներկայացնենք մեր դիրքորոշումն ու դիտարկումները՝ վստահաբար հավատարիմ մնալով վերոնշյալ մոտեցմանը»: Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության պատասխանի համաձայն՝ ՀՀԿ-ն իր արտաքին քաղաքական գերակայությունները հնչեցրել է ՀՀԿ 17-րդ համագումարում, դրանք ներառված են համագումարի բանաձեւում։ Առաջարկել են կուսակցության դիրքորոշումներին ծանոթանալու համար հետեւել քաղաքական ուժի պաշտոնական դիրքորոշումն արտահայտող ՀՀԿ ներկայացուցիչներին հրապարակային ելույթներին, հարցազրույցներին, ՀՀԿ-ի ընթացիկ հայտարարություններին։ Infocom-ը կուսակցության համագումարի բանաձեւից առանձնացրել է արտաքին քաղաքականությանն առնչվող հատվածները։ Այսպես, կուսակցությունը բանաձեւում նշել է, որ Հանրապետականը եղել եւ մնում է մեր երկրի` միջազգային ամենալայն կապերն ունեցող քաղաքական ուժը եւ կապերի այդ լայն շրջանակը շարունակելու է ծառայեցնել մեր պետության ու ժողովրդի ազգային շահերի սպասարկմանը այն գիտակցումով, որ միայն ուժեղ, ինքնիշխան, արժանապատիվ Հայաստանը կարող է հարգանքի արժանի եւ վստահելի գործընկեր լինել: Կուսակցությունը հայտարարել է, որ իշխանափոխությունից հետո, ի թիվս այլնի, իրենց գործունեության առաջնահերթություններից են լինելու Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության վերականգնումը անվտանգային ողջ գործիքակազմի խելամիտ եւ նպատակային գործադրմամբ, հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական համագործակցության բարելավումը, ընդլայնումը եւ խորացումը՝ ամրապնդելով Հայաստանի եւ Արցախի սահմանների անվտանգության իրական երաշխիքները, Եվրամիության հետ Հայաստանի ստորագրած Համապարփակ եւ ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրից բխող գործողությունների ծրագրում ներառված գերակայությունների վերաբանակցումը, եւ այլն։ «Հանուն Հանրապետության» կուսակցությունը Հայաստանի Հանրապետությունը որեւէ պարագայում չի պատկերացնում եւ չի ցանկանում պատկերացնել որպես Ռուսաստանի Դաշնության եւ Բելառուսի Հանրապետության հետ այսպես կոչված «միութենական պետության» մաս․ «Հայաստանի Հանրապետությունն ազատ, անկախ եւ ժողովրդավարական պետություն է, եւ բազում տարիների անօրինակ պայքարով ձեռք բերված այդ կարգավիճակը, հաստատված 1991 թվականի հանրաքվեի անվիճելի արդյունքներով, սկզբունքորեն չի՛ կարող լինել սակարկության կամ նույնիսկ քննարկման առարկա, նույնիսկ տեսականորեն»,- ասված է կուսակցության պատասխանում։ «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցությանը պատասխանում շեշտել է, որ Հայաստանի Հանրապետությունն ինքնիշխան եւ ժողովրդավարական պետություն է ՀՀ Սահմանադրությամբ ամրագրված, եւ, ըստ այդմ, Ազատ Դեմոկրատներ կուսակցությունը Հայաստանի Հանրապետությունը որեւէ պարագայում ոչ միայն չի պատկերացնում Ռուսաստանի Դաշնության եւ Բելառուսի Հանրապետության հետ Միութենական պետության մաս, այլ անգամ քաղաքական օրակարգ արհեստականորեն բերված քննարկումները, հարցումները, նմանօրինակ հայտարարությունները համարում է խիստ վտանգավոր ու անթույլատրելի եւ ՀՀ անկախության, ինքնիշխանության եւ անվտանգային համակարգի դեմ տարվող բացահայտ գործողություններ․ «Մեր օրակարգում նմանօրինակ հարցի անգամ քննարկում, որն ողիղ սպառնալիք եւ ոտնձգություն է Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությանը, չկա եւ չի էլ կարող երբեւէ լինել»: Կուսակցությունը կարծում է, որ ակնհայտ է՝ միութենական պետության գաղափարը ՌԴ իշխանությունների աշխարհաքաղաքական նկրտումներին եւ շահերին հարմարեցված հերթական միավորում պետք է լինի, դրանից բխող բոլոր բացասական հետեւանքներով, ինչն էլ ծանր հետեւանքներ է ունենալու ոչ միայն ՀՀ քաղաքական եւ տնտեսական բազմավեկտոր ինտեգրացիոն գործընթացների վրա, այլ նաեւ լուրջ խոչնդոտ է լինելու Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի լուծման եւ միջազգային ճանաչման գործընթացի համար․ «Վստահ ենք՝ բոլորի հիշողությունները դեռ թարմ են, թե ինչպիսի դիրքորոշում հայտնեց ՀԱՊԿ-ը Հայաստանի համար օրհասական եւ անվտանգային առումով ամենաբարդ ու ծանրագույն շրջանում՝ թե՛ քառօրյա , եւ թե՛ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում եւ դրանից հետո, անգամ ՀՀ սուվերեն տարածք թշնամու ներխուժման եւ Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը խախտելու ժամանակ: Իսկ, որ հենց այդպիսի դիրքորոշում էր որդեգրելու ՀԱՊԿ-ը, Ազատ Դեմոկրատները բազմիցս են բարձրաձայնել: Եվ, ընդհանրապես, Հայաստանի ապագան քաղաքակիրթ եւ առաջադեմ աշխարհն է, այլ ոչ թե դրանից մեկուսացումը: Հայաստանի իշխանությունը առաջնահերթ պարտավորություն ունի կոշտ ու միանշանակ հակահարված տալ ՀՀ անկախությանն ու ինքնիշխանությանը սպաղնացող որեւէ գործողության եւ առաջնորդվի միմիայն ՀՀ Սահմանադրությամբ եւ պետական շահով»: Հայաստանի կանաչների կուսակցությունը անկախ, ինքնիշխան Հայաստանի Հանրապետությունը որեւէ պարագայում չի պատկերացնում Ռուսաստանի Դաշնության եւ Բելառուսի Հանրապետության հետ միութենական պետության մաս։ «Ազգային առաջընթաց» կուսակցությունն էլ դեմ է ՀՀ ինքնիշխանության մասնակի կամ ամբողջական օտարմանը՝ հօգուտ որեւէ պետության, կամ պետությունների, կամ նրանց դաշինքի կամ միությանը, այդ թվում եւ առավել եւս՝ ՌԴ ու Բելառուսի միութենական պետությանը միանալու տեսքով։ Պահպանողական կուսակցությունը եւս որեւէ պարագայում Հայաստանը չի պատկերացնում Ռուսաստանի Դաշնության եւ Բելառուսի Հանրապետության հետ միութենական պետության մաս։ «Պահպանողական կուսակցության համար ՀՀ Սահմանդրությամբ ամրագրված ինքնիշխանությունն անսակարկելի է, ինչպես նաեւ Պահպանողական կուսակցության Կանոնադրության եւ Ծրագրի մեջ Հայաստանի պետականությունը հռչակված է որպես բարձրագույն արժեք»: Քրիստոնեա-ժողովրդավարական կուսակցությունը, հիմք ընդունելով ՀՀ Սահմանադրության ամփոփոխ առաջին հոդվածի բովանդակությունը Հայաստանի Հանրապետռության ինքնիշխանության վերաբերյալ, ինչպես նաեւ Քրիստոնեա-ժողովրդավարական կուսակցության հաստատուն դիրքորոշումը, անընդունելի եւ հակապետական է համարում Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությունը կասկածի դակ դնող ցանկացած գաղափար եւ ցանկացած ակտ: Հայաստանի եվրոպական կուսակցությունը նույնպես կտրականապես դեմ է միութենական պետության գաղափարին․ «Մեզ մոտ դա անգամ չի քննարկվում, դա քրեական հանցագործություն է։ Նման բան քննարկել, խոսել, մտածել, անգամ չենք պատկերացնում»,- Infocom-ի հարցին ի պատասխան՝ կուսակցության դիրքորոշումը հայտնեց կուսակցության վարչության անդամ Ալլա Հարությունյանը։ «Հայոց հայրենիք» կուսակցությունը կարծում է, որ Հայաստանի Հանրապետությանն անկախությունն ու ինքնիշխանությունը միանշանակ որեւէ կերպ չի կարող խաթարվել, բայց համագործակցությունը որպես մեկ կառույց, «մեկ պետություն»՝ միանշանակ ընդունելի է համարում։ Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցությունն էլ է կողմ միութենական պետության գաղափարին, եթե ՀՀ անվտանգության ապահովման համար այդ միությանը միանալը վերջին հնարավորությունն է։ Այս տարվա փետրվարի 17-ին «Հայաստան» դաշինքի ղեկավար Ռոբերտ Քոչարյանն իր ասուլիսի ժամանակ, պատասխանելով միութենական պետության մասին լրագրողի հարցին, ասաց, որ այսօր աշխարհում կան ինտեգրման այնպիսի մոդելներ, որոնցով բոլորը հիանում են, օրինակ՝ Եվրամիություն․ «Այն միությունը, որ ՌԴ-ի եւ Բելառուսի միջեւ է, հեռու է իր ինտեգրման աստիճանով ԵՄ-ից։ Այսօրվա աշխարհում, իմ կարծիքով, չպետք է ապրիորի վախենալ որեւէ նման ինտեգրումից, ուղղակի պետք է նստել-հասկանալ՝ ինչ ես ստանում, ինչ ես զիջում։ Իմ նախագահության օրոք նման հարց չի քննարկվել, մենք այդպիսի նախաձեռնություն չենք ցուցաբերել եւ չենք համարել, որ դա հասունացած է։ Բայց հիմա նման կարգի գործընթացներին պետք է վերաբերել շատ պրագմատիկ եւ հաշվարկի հիմքի վրա, ոչ թե կենցաղային մոդելով՝ դու՝ ինձ, ես՝ քեզ, այլ կոնկրետ հաշվարկով, ինչ վտանգների առաջ ենք կանգնած, ինչ սպասելիքներ ունենք, ինչ են մեզ առաջարկում, ինչ ենք կորցնում, ինչ ենք ստանում։ Քանի որ չկա առաջարկ, հիմա դժվար է գնահատել»,- ասաց Քոչարյանը՝ հավելելով, որ երբ կլինի, պետք է սթափ հաշվարկով քննարկել, մտնել-կամ չմտնել նման պրոցեսների մեջ։ Նրա կարծիքով՝ ՌԴ-ի հետ մենք պետք է ունենանք շատ ավելի խոր հարաբերություններ․ «Չկա այլ երկիր, որը շահագրգռված կլինի մեզ նորից գործոն սարքել այս տարածաշրջանում»։ «Արդար Հայաստան» կուսակցության նախագահ Նորայր Նորիկյանը Քոչարյանի ասուլիսից հետո անդրադարձավ միութենական պետության մասին վերջինիս հայտարարություններին՝ հնչեցնելով նաեւ իրենց կուսակցության դիրքորոշումը։ Նրա կարծիքով՝ Քոչարյանը երկընտրանքի առաջ է կանգնեցրել հայ ժողովրդին ու Հայաստանի Հանրապետությանը՝ առաջարկելով կամ ապավինել ՌԴ-ի հետ առավել խոր ինտեգրմանը՝ չբացառելով անգամ միութենական պետությանն անդամակցելը՝ այդպիսով թուրք-ադրբեջանական սպառնալիքը դիտարկելով որպես անհաղթահարելի գործոն, կամ համակերպվել Քոչարյանի ձեւակերպմամբ «Հայաստանի աջարիզացիային»։ Նորիկյանի կարծիքով՝ Հայաստանին եւ հայ ժողովրդին դնել ծանր երկընտրանքի առջեւ, որ կամ ընտրում ես Թուրքիան, կամ Ռուսաստանը, ազնիվ չէ մեր պետության, հասարակության նկատմամբ, եւ բացառել զարգացման որեւէ այլ տարբերակ, այդ թվում՝ բոլորի հետ նորմալ բարիդրացիական հարաբերությունների կարգավորման հնարավորությունը, նույնն է, թե Հայաստանին հավերժորեն գամել պատերազմի դռանը՝ դրանից բխող բոլոր հետեւանքներով։ Արդար Հայաստանը կարծում է, որ ՀՀ բոլոր քաղաքական ուժերը պետք է երկու հարցի վերաբերյալ ունենան հարյուրտոկոսանոց կոնսենսուս․ ՀՀ ինքնիշխանությունը, պետականությունը սակարկման ենթակա չեն, ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը սակարկման ենթակա չէ։ Նրանք, որոնք կասկածի տակ կդնեն ինքնիշխանությունն ու պետականությունը, Նորիկյանի խոսքով, պետք է վռնդվեն ՀՀ քաղաքական դաշտից։ Ստորեւ ներկայացնում ենք այն կուսակցությունների ցանկը, որոնք չեն պատասխանել հարցադրմանը, սակայն հետագայում նրանց դիրքորոշումն ունենալուն պես դրանք եւս կհրապարակենք․ «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցություն, «Հայ հեղափոխական դաշնակցություն» կուսակցություն, «Հանրապետություն» կուսակցություն, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն, «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցություն, «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցություն, «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցություն, «Միասնական հայրենիք» կուսակցություն, Հայ կառուցողական կուսակցություն, «Զարթոնք» կուսակցություն, «Ալյանս» կուսակցություն, «Ազատություն» կուսակցություն, «Համահայկական ազգային պետականություն» կուսակցություն, «5165 շարժում» կուսակցություն, «Վերելք» կուսակցություն, «Ազատական» կուսակցություն, «Ժառանգություն» կուսակցություն, Հայաստանի կոմունիստական կուսակցություն, «Ազգային ինքնորոշում» կուսակցություն, «Ազգային ժողովրդավարների դաշինք» կուսակցություն։ Հետգրություն «Ապրելու երկիր» կուսակցությունը նյութի հրապարակումից հետո հարցադրմանն ի պատասխան տեղեկացրել է, որ կուսակցությունը Հայաստանի Հանրապետությունը որեւէ պարագայում չի պատկերացնում Ռուսաստանի Դաշնության եւ Բելառուսի Հանրապետության հետ միութենական պետության մաս, քանի որ Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխանությունը սակարկման եւ քննարկման առարկա չէ։ Լուսանկարի աղբյուրը՝ ria.ruՀայարփի Բաղդասարյան

16:54 - 08 մարտի, 2022