Ինֆոքոմ

Աֆղանստանի նախագահը հայտնել է, որ լքել է երկիրը՝ արյունահեղությունից խուսափելու համար

Աֆղանստանի նախագահը հայտնել է, որ լքել է երկիրը՝ արյունահեղությունից խուսափելու համար

Աֆղանստանի նախագահ Աշրաֆ Հանին հայտարարություն է տարածել, որ լքել է երկիրը՝ արյունահեղությունից խուսափելու համար։ Այս մասին գրում է AFP-ն։ Իր ֆեյսբուքյան էջում Հանին ասել է, որ կանգնած է եղել դժվարին որոշման առջև, քանի որ վտանգված է Քաբուլի միլիոնավոր բնակիչների ճակատագիրը և քաղաքի անվտանգությունը 20-ամյա պատերազմից հետո, որն արդեն անհամար զոհեր է տվել: «Արյունահեղությունից խուսափելու համար ես մտածեցի, որ ավելի լավ է հեռանամ»,- նշել է նա: Նա հավելել է, որ Թալիբանի մարտիկները, որոնք մտել են Քաբուլի նախագահական պալատ, պատմական փորձության առաջ են կանգնած։ «Թալիբանը հաղթանակ տարավ սրի և զենքի վճռով․ նրանք պարտավոր են պաշտպանել մեր հայրենակիցների պատիվը, բարգավաճումն ու ինքնահարգանքը»,- ասել է Աֆղանստանի նախագահը: Նա մանրամասներ չի հաղորդել իր գտնվելու վայրի մասին: 
10:19 - 16 օգոստոսի, 2021
Լրագրողների աշխատանքի համակարգո՞ւմ, թե՞ սահմանափակում․ Ալեն Սիմոնյանը և Գեղամ Մանուկյանը անդրադարձան լրագրողների աշխատանքին ԱԺ-ում

Լրագրողների աշխատանքի համակարգո՞ւմ, թե՞ սահմանափակում․ Ալեն Սիմոնյանը և Գեղամ Մանուկյանը անդրադարձան լրագրողների աշխատանքին ԱԺ-ում

Բոլոր տարիներին էլ Հայաստանում մամուլը այս կամ այն կերպ եղել է ճնշումների տակ, եղել են ոտնձգությունների լրատվամիջոցների, առանձին լրագրողների նկատմամբ։ Նույն ԱԺ շենքում եղել են նման խայտառակ դեպքեր, որ միանգամից հանրային և նաև իշխանությունը ստիպված է եղել արձագանքել։ Այս մասին Ազգային ժողովի նիստի ժամանակ ասաց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը։ Նրա խոսքով՝ դրա հետ մեկտեղ՝ եղել են ազատ, խիզախ լրագրողներ, լրագրողներ, որ թեկուզ նույն ԱԺ շենքում կանոնակարգերը խախտելով, բայց իրենց քաղաքացիական դիրքորոշումը կլատարել են։ Մանուկյանը նաև հիշեցրեց, որ այսօր ՔՊ պատգամավորներից մեկը՝ Սարգիս Խանդանյանը, իր գործընկերները՝ Երևանի քաղաքապետարանի մամուլի քարտուղար Հակոբ Կարապետյանը այս ամբիոնի դիմաց իրենց քաղաքացիական դիրքորոշումն են հայտնել՝ ընդդեմ գազի շուրջ պայմանագրի։ «Որևէ ԱԱԾ աշխատող քացով դուրս չի հանել նրան, որևէ մեկին էլ այստեղից չեն վռնդել, և ԱԺ նիստի ուղիղ հեռարձակումն էլ չեն ընդհատվել։ Մամուլի նկատմամբ ճնշումները սկսել են ստանալ համակարգային բնույթ, սկսել են ակտիվ սահմանափակումներ լրատվամիջոցների նկատմամբ, ընդհանրապես լրատվական դաշտի նկատմամբ։ Դեռ 3, 4 տարի առաջ էր, երբ կառավարությունը փորձեց իր նիստերի հեռարձակումը դադարեցնել, ես հիշում եմ՝ ինչ մեծ բողոքի ալիք բարձրացավ՝ սկսած լրատվամիջոցներից, վերձացրած հասարակական սեկտորով, հասարակական կազմակերպություններով։ Կառույց չկար, որ դրա դեմ չխոսեր»,- ընդգծեց նա՝ հավելելով, որ ի վերջո՝ հետո նոր ձևավորված կառավարությունը բաց ռեժիմով էր։ Մանուկյանը նշեց, որ այսօր ԱԺ աշխատանքների լուսաբանումը ուղղակի խայտառակ ձևով սահմանափակվում է․ «Սահմանափակվում են լրագրողների գործունեության հիմնական այն գործիքները, որով լրագրողը կարող է իր պարտականությունները և հանրության ԱԺ գործունեությունը լիարժեք ներկայացնել։ Նայում եմ օթյակում իմ նախկին գործընկերներին ու պատկերացնում եմ՝ ինչ շատ ավելի դժվարությամբ են նրանք կարողանալու հնարավորինս հանգամանալից, տարողունակ նյութեր պատրաստել ԱԺ գործունեության, երբ զրկված են նույնիսկ տեսնել։ ԱԺ-ի՝ հանրային ծառայող համարվող պատգամավորները իրենց աշխատասենյակներում ինչով են զբաղված, միջանքներում ով, ում հետ այս կամ այն բանակցությունն է վարում, զրուցում և այլն և այլն»։ Պատգամավորի խոսքով՝ քաղաքացին իրավունք ունի իմանալ իր ընտրած պատգամավորների՝ հանրային վայրերում գործունեության մասին․ «Այս մի քանի օրվա մեջ մենք տեսանք նոր, աննախադեպ երևույթներ, երբ լրագրողին ամբողջ նստաշրջան զրկում են լուսաբանելու իրավունքից, երբ ցանկացած մեկը հեռախոսով նկարել է, բոլոր լրատվամիջոցներով, այդ թվում Հանրային լրատվամիջոցներով ներկայացվել է ԱԺ աշխատանքը, այդ թվում՝ ամբողջ ԱԺ տարածքում հարյուրավոր զինված ծառայողների ներկայությունը, բայց կոնկրետ մեկ լրագրողի զրկում են իր աշխատանքից։Վերջին մեկ, մեկուկես տարվա ընթացքում որքան ինստիտուցիոնալ, կարևոր օրենսդրական սահմանափակումների շուրջ է եղել այդ հայտարարությունները, կպատկերացնեն, թե մի բան է ասել աննախադեպ է մամուլի ազատությունը և այլ բան իրական կյանքը»։ Ամփոփելով իր խոսքը՝ Գեղամ Մանուկյանը հայտնեց, որ եղել է վերջին շրջանում մամուլի նկատմամաբ ֆինանսական օրենսդրական սահմանափակումների խայտառակ մի շքահանդես, որտեղ երբ նախաձեռնությունների հեղինակները խոսում են հանրային շահի մասին, իբր թե շահումով խաղեր և այլն, բայց լրագրողները հո հասկանում են, որ ենթատեքստում ուղղակի ֆինանսական, լոբբիստական գործունեության տարրեր կան էդտեղ։ Մանուկյանը նաև հիշեցրեց, որ համավարակի ընթացքում, պատերազմի ընթացքում լրագրողները, խմբագիրները զինվորի պես ենթարկվել են օրենքին։ Մանուկյանի ելույթից հետ արտահերթ ելույթ ունեցավ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը՝ անդրադառնալով ընդդիմադիր պատգամավորի պնդումներին։ «Նախ՝ երևի պիտի շնորհակալություն հայտնենք, որ պատերազմի օրերին լրատվական դաշտը պետության հետ համագործակցել է, զարմանում եմ, որ դա ներկայացվում է՝ գիտեք ինչ մեզ շնորհակալություն հայտնեք, որ պատերազմի ժամանակ ինչ ասել եք, արել ենք, բա ի՞նչ պիտի արվեր։Մամուլի հետ կապված ելույթ եք ունենում, բայց գրում, գրում էի, մտածում էի էս թուղթը չի հերիքի, թե որքան տեղ կարելի է ձեզ հակադարձել»,- նշեց նա։ Սիմոնյանի խոսքով՝ երբևիցե ՀՀ-ում էնքան ընդդիմադիր հեռուստաալիք չի եղել։ Այնուհետև անդրադառնալով խորհրդարանում լրագրողների սահմանափակումներին՝ Սիմոնյանը հարց ուղղեց, թե Մանուկյանը կարո՞ղ է ասել՝ որ ամենաժողովրդավար երկրներիում, բաստիոն երկրներում՝ Անգլիայում, Հունաստանում, կամ Եվրախորհրդարանում լրագրողը կարող է մտնել, դուռը բացել կամ պատգամավորին միջանցքում հետապնդել և ինչ ուզել, անել։ Աժ նախագահի խոսքով՝ դա բացառված է , չկա ոչ մի երկրում նման բան։ «Այն, ինչ դուք նկարագրում եք, աշխարհում գրեթե որևիցե տեղ գոյություն չունի։ Մի քիչ ավելի փակ երկրներում նույնիսկ շենքից ներս չեն թողնում լրագրողներին։ Էլ չեմ ասում, որ հեղափոխությունից հետո խոսքի ազատության կտրուկ աճը բերել է այն աստիճանի, որ ոմանք՝ նորմալ քաղաքացիներ և վերլուծաբաններ դա համեմատում են լկտիության հետ։ Այսինքն՝ որոշ մարդիկ խառնել են խոսքի ազատությանը լկտիության հետ»,- ընդգծեց նա։ Ամփոփելով ելույթը՝ ԱԺ նախագահն ընդգծեց, որ լրագրողների աշխատանքը ԱԺ շենքում համակարգվելու է․ «Լրագրողները հնարավորություն են ունենալու Ձեր ասած պատգամավորներին մոտենալ, երբ նրանք գալու են շենք, բայց չեն գնալու, դուռը չեն բացելու, մտնեն պատգամավորի սենյակ, չեն վազելու պատգամավորի հետևից, որովհետև դա անհարգալից վերաբերմունք է թե՛ լրագրողի, թե՛ պատգամավորի նկատմամբ»։
13:03 - 12 օգոստոսի, 2021
Ինձ համար տարօրինակ է, որ անգամ խորհրդարանից դուրս գալիս են ստուգում պատգամավորներին․ Թագուհի Թովմասյան

Ինձ համար տարօրինակ է, որ անգամ խորհրդարանից դուրս գալիս են ստուգում պատգամավորներին․ Թագուհի Թովմասյան

Ինձ համար տարօրինակ է, որ անգամ խորհրդարանից դուրս գալիս են ստուգում պատգամավորներին։ Եվ անձնական իրերը նորից զննության ենթարկում այն դեպքում, որ եթե մտնելիս հասկանալի է՝ կա անվտանգային միջավայր ապահովելու խնդիր, դուրս գալիս միանգամայն անտրամաբանական է։ Այս մասին Ազգային ժողովում ասաց «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր, ԱԺ Մարդու իրավունքների պաշտպանության և հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի թեկնածու Թագուհի Թովմասյանը՝ պատասխանելով «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արեգնազ Մանուկյանի հարցին՝ ԱԺ-ում անվտանգային հատուկ միջոցառումների վերաբերյալ։ Թովմասյանը նշեց, որ այս մասով ինքը լրացուցիչ քննարկում կծավալի արդեն ձևավորված հանձնաժողովի ֆորմատով։ ՔՊ խմբակցության պատգամավոր Զարուհի Բաթոյանն էլ հարց ուղղեց Արթուր Վանեցյանի հայտարարության վերաբերյալ, որում նա նշել էր, որ եթե իշխանության գա, կլուծի գերիների խնդիրը։ Բաթոյանը հետաքրքրվեց, թե ովքեր են Վանեցյանի այդ ծանոթները և արդյո՞ք նա այժմ կարող է լուծել այդ խնդիրը։ Թովմասյանն արձագանքեց՝ հիշեցնելով, որ Վանեցյանը ԱԱԾ երկարամյա սպա է, և նոր չէ կամ վերջին 3 տարիներին չէ, որ «հեղափոխոթյունից հետո միամիտ հայտնվել է ԱԱԾ-ում և նոր պետք է կապեր ստեղծեր»։ «Նաև իր մարդկային տեսակը ճանաչելով՝ ես վստահ եմ, որ նա իսկապես ունի շատ լավ մարդկային հարաբերություններ աշխարհիւ տարբեր երկրներում տարբեր մարդկանց հետո։ Պարոն Վանեցյանը հստակ ասել է՝ երբ ես լինեմ իշխանություն, իսկ նա այսօր ընդդիմադիր խմբակցության ղեկավար է, և բնականաբար խոսում ենք տարբեր կարգավիճակների մասին, և իշխանություն չունենալը բնականաբար արդեն ֆիքսված է, և հետևաբար նաև անկարելի է այս պահին այս կարգավիճակով լուծել այդ հարցը»,- նշեց նա։
11:52 - 12 օգոստոսի, 2021
Սահմանակից երկրների հետ հարաբերությունների խորացումը կամ զարգացումը կառավարության արտաքին քաղաքականության կարևոր ուղղություններից է լինելու․ Նիկոլ Փաշինյան

Սահմանակից երկրների հետ հարաբերությունների խորացումը կամ զարգացումը կառավարության արտաքին քաղաքականության կարևոր ուղղություններից է լինելու․ Նիկոլ Փաշինյան

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ՀՀ կառավարության՝ օգոստոսի 12-ի նիստի սկզբում հանդես եկավ հայտարարությամբ, որը ներկայացնում ենք ստորև․ «Հուլիսի 29-ին ես ուրվագծել եմ ՀՀ կառավարության պատկերացումը մեր տարածաշրջանում իրավիճակի դեէսկալացիայի, երկարատև կայունության և խաղաղություն հաստատելու քայլերի մասին։ Ինչպես նաև ընդգծել եմ միջազգային գործընկերների հետ այդ ուղղությամբ աշխատելու ՀՀ պատրաստակամությունը։ Հուլիսի 29-ին ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահները ևս հանդես եկան հայտարարությամբ, որի առանցքային ուղերձը հայ-ադրբեջանական սահմանի երկայնքով լարվածության նվազմանն ուղղված քայլերի ձեռնարկումն էր, սադրիչ քայլերից և հայտարարություններից զերծ ,մնալու՝ Ադրբեջանին և Հայաստանին ուղղված կոչը, ինչպես նաև հակամարտության տևական կարգավորման շուրջ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության հովանու ներքո բանակցային գործընթացը վերսկսելը։ ՀՀ ԱԳՆ-ն հուլիսի 30-ին հանդես եկավ հայտարարությամբ, որով ողջունեց համանախագահողների հայտարարությունը՝ այդպիսով արտահայտելով ԵԱՀԿ ՄԽ հովանու ներքո խաղաղ բանակցությունները վերսկսելու ՀՀ հանձնառությունը։ Մեզ համար միանշանակ ընդունելի է նաև սադրիչ գործողությունների և հայտարարություններին զերծ մնալու համանախագահների կոչը։ Ակնհայտ է, որ այս պայմանի պահպանումը առանցքային նշանակություն ունի բանակցային մթնոլորտ ձևավորելու համար։ Ու եթե սադրիչ հայտարարությունների հետագծելիության հարցը մեծ բարդություն չի ներկայացնում, սադրիչ գործողությունների և հրադադրի ռեժիմի խախտումներ նախաձեռնողի հարցը մշտապես բանավեճերի տեղիք է տալիս։ Նախկինում ասել եմ, հիմա էլ կարծում եմ՝ հրադադրի խախտումների նախաձեռնող կողմի նույնականացումը և այդ սադրիչ գործողության հասցեական դատապարտումը էական նշանակություն ունի իրադրության հետագա կայունացման համար։ Այսուհանդերձ նման գործառույթը դժվար է պատկերացնել առանց միջազգային մոնիթորինգի մեխանիզմի գործարկման։ Հուլիսի 29-ի ելույթում այս հարցին նույնպես անդրադարձել եմ՝ ասելով, որ կարծում եմ՝ դա պիտի լինի ՀԱՊԿ դիտորդական առաքելություն, իսկ եթե ՀԱՊԿ-ի համար դա ընդունելի չէ, այլընտրանքը մնում է ԵԱՀԼ ՄԽ համանախագահության դիտորդական առաքելությունը։ Վերադառնալով Ադրբեջանի հետ խաղաղ բանակցությունները վերսկսելու՝ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության կոչի՝ ուզում եմ ընդգծել, որ Հայաստանը պատրաստ է բանակցային գործընթացում ներգրավվել թե՛ բարձր, թե՛ բարձրագույյն մակարդակում, և մենք սպասում ենք կոնկրետ առաջարկների։ Հայաստանի, Արցախի և տարածաշրջանի համար խաղաղ զարգացման դարաշրջան բացելու մեր ժողովրդից ստացած մանդատը կառավարության վրա դնում է հատուկ պատասխանատվություն։ Այս խնդիրը լուծելու համար մենք պետք է լինենք առավելագույնս ակտիվ և ճկուն, մեր տրամադրվածությունը պիտի լինի հետևյալը․ առավելագույնն անելո օրակարգում առկա խնդիրներով լուծումների գնալու համար։ Իհարկե, կան հարցեր, որոնք հնարավոր է լուծել ավելի արագ, հարցեր կան, որոնց լուծումն ավելի երկար ժամանակ է պահանջում, բայց մեր տրամադրվածությունը, կրկնում եմ, պիտի լինել հետևյալը՝ գնալ լուծումների։ Նման հարցերից մեկը, որը կարծում եմ՝ հնարավոր է արագ լուծել, տարածաշրջանային կոմունիկացիաների բացումն է, տարածաշրջանային ապաշրջափակման օրակարգը, և կարծում եմ՝ պետք է օր առաջ սկսենք աշխատանքները փոխվարչապետների եռակողմ ձևաչափում, և լինենք առավել ակտիվ և նախաձեռնող տարածաշրջանում նոր կոմունիկացիոն և տնտեսական հնարավորությունների իրագործման տեսանկյունից։ Հայ-ադրբեջանական սահմանի դեմարկացիայի և դելիմիտացիայի վերաբերյալ մեր դիրքորոշումը անփոփոխ է, և կարծում ենք՝ այս ուղղությամբ աշխատանքները պետք է ակտիվանան։ Թշնամության և թշնամանքի հետագա խորացումը մեր տարածաշրջանում անթույլլատրելի է։ Դա սպառնալիք է ոչ միայն ողջ տարածաշրջանի, այլև միջազգային անվտանգության համար։ Թե թշնամության մթնոլորտի խորացումը ինչպիսի դրսևորումների կարող է բերել, տեսանք Բաքվում բացված, այսպես կոչված, «ավարի պուրակի» օրինակով, որը, կարծում եմ, անարգանք է մեր տարածաշրջանի և տարածաշրջանային քաղաքակրթության հասցեին։ Սա ընդգշում եմ ցույց տալու, թե որքան հրատապ է տվյալ հարցի կառավարումը։ Թշնամության հաղթահարումը կարող է և պետք է դառնա մեր տարածաշրջանային արտաքին քաղաքական օրակագի կարևորագույն բաղադրիչներից մեկը։ ՀՀ-ն համոզված է, որ տարածաշրջանում երկարատև խաղաղության, կայունության, անվտանգության և տնտեսական զարգացման համար առանցքային են հարևան երկրների հետ բնականոն հարաբերությունների հաստատումը և/կամ զարգացումը։ Սահմանակից երկրների հետ հարաբերությունների խորացումը կամ զարգացումը կառավարության արտաքին քաղաքականության կարևոր ուղղություններից է լինելու։ Այս համատեքստում հարկ եմ համարում նշել, որ, ցավոք, որոշ ուժեր փորձում են սխալ լույսի ներքո ներկայացնել ՀՀ մտադրությունները՝ ասելով՝ ՀՀ-ն ԶՈՒ բարեփոխումները առաջնահերթություն է հռչակել սահմանակից երկրների նկատմամբ ագրեսիվ քաղաքականության վարելու համատեքստում։ ՀՀ-ն, ինչպես ցանկացած խաղաղասեր պետություն ԶՈՒ-ն զարգացնելու և վերափոխելու ոչ թե ագրեսիայի, այլ հնարավոր ագրեսիայից պաշտպանվելու համար, և մենք տարածքներ նվաճելու որևէ մտադրություն չունենք։ Մեր մտադրությունը մեր ինքնիշխանությունը և տարածքային ամբողջականությունը պաշտպանելն է։ Մենք ագրեսիվ որևէ մտադրություն չունենք, և տարածաշրջանի կայունությունը մեր  երկարատև ռազմավարությունն է։ Մենք պատրաստ ենք ակտիվ երկխոսություն սկսել այս օրակարգի շուրջ միջազգային մեր գործընկերների աջակցությամբ, ըստ անհրաժեշտության՝ նաև ուղիղ շփումների միջոցով»։
11:31 - 12 օգոստոսի, 2021
Չեմ կարող կրել պատասխանատվություն անտեղյակության համար․ Թագուհի Թովմասյանը՝ իշխող խմբակցության անդամ եղած ժամանակաշրջանի մասին

Չեմ կարող կրել պատասխանատվություն անտեղյակության համար․ Թագուհի Թովմասյանը՝ իշխող խմբակցության անդամ եղած ժամանակաշրջանի մասին

Դուք գիտեք՝ ես բազմիցս հայտարարել եմ, որ ես երբեք պատասխանատվությունից խուսափող տեսակ չեմ։ Ես կրում եմ պատասխանատվություն իմ բոլոր քայլերի և դրանց հետևանքների համար, բայց ես սովոր եմ պատասխանատվություն կրել այն բանի համար, ինչից տեղյակ եմ։ Այս մասին Ազգային ժողովում ասաց Մարդու իրավունքների պաշտպանության և հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի թեկնածու, «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Թագուհի Թովմասյանը՝ պատասխանել «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, ԱԺ փոխխոսնակ Ռուբեն Ռուբինյանի հարցին։ Վերջինս հարցրել էր, թե արդյո՞ք Թովմասյանը պատասխանատվություն կրում 7-րդ գումարման ԱԺ «Իմ քայլը» դաշինքի գործողությունների համար մինչև 2020թ․ նոյեմբեր, երբ Թոմվասյանը դուրս եկավ խմբակցությունից։ «Դուք շատ լավ գիտեք, որ խմբակցության ներսում և ընդհանրապես հատկապես պատերազմական իրավիճակում և դրանից հետո խմբակցությունը ընդհանրապես տեղյակ չի եղել կամ գոնե ես՝ խմբակցության ներկայացուցիչս, տեղյակ չեմ եղել իշխանության որևէ գործողության, դրա տրամաբանության, դրա հիմնավորումների մասին։ Եվ եթե տեղյակ չեմ, բնականաբար չեմ կարող կրել պատասխանատվություն անտեղյակության համար»,- ասաց Թագուհի Թովմասյանը։ Արձագանքելով պատասխանին՝ Ռուբինյանը հարցրեց, թե արդյո՞ք Թովմասյանը «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունից տեղյակ է ամբողջապես։ Ընդդիմադիր խմբակցության պատգամավորն էլ նշեց․ ««Պատիվ ունեմ» խմբակցությունը նոր է ձևավորվել, ավելի այլ ավանդույթներով և խմբակցությունը, ուզում եմ հատուկ ընդգծել, ոչ ընդդիմադիր խմբակցություն է, և պատասխանատվությունը ընդդիմադիր խմբ պատգամավորների դեպքում այլ է։ Բնականաբար ես կրում եմ նաև պատասխանատվություն պատգամավորական այս գործունեության համար»։
11:00 - 12 օգոստոսի, 2021
ՊՆ-ն լրացուցիչ ուսումնասիրության անհրաժեշտություն ունի՝ հասկանալու՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքի որ հատվածներում քանի ադրբեջանցի կա

ՊՆ-ն լրացուցիչ ուսումնասիրության անհրաժեշտություն ունի՝ հասկանալու՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքի որ հատվածներում քանի ադրբեջանցի կա

Լուսանկարը՝ ՄԻՊ ֆեյսբուքյան էջից, Գեղարքունիքի մարզ Այս տարվա մայիսի 12-ից հայ-ադրբեջանական սահմանին լարված իրավիճակ է։ Այդ օրն Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները ներթափանցել ու հաստատվել են Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքում՝ Գեղարքունիքի եւ Սյունիքի սահմաններից ներս։ Մինչ օրս պաշտոնյաներն ու պատասխանատու անձինք տարբեր տվյալներ են ներկայացրել այն մասին, թե ադրբեջանցի քանի զինծառայող կա ՀՀ տարածքում, եւ թե որ հատվածներում են նրանք տեղակայված։ Հանրային վրդովմունքն ու լարվածությունը փոքր ինչ թոթափելու համար որոշ պաշտոնյաներ, այդ թվում՝ նախկին փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանը, ժամանակ առաջ նաեւ մեկնել էին Սյունիքի մարզ՝ լուսանկարներ հրապարակելով Սեւ լճի տարածքից, որի շրջակայքում, ըստ տարբեր տեղեկությունների, տեղակայված են հակառակորդի զինծառայողները։  Մայիսին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խոսել էր նախ 250, ապա որոշ ժամանակ անց՝ մոտ 600 զինծառայողների մասին։ Հունիսի 22-ին արդեն ՀՀ ՊՆ ԳՇ պետ Արտակ Դավթյանը տեղեկություն էր հայտնել, որ ՀՀ տարածքում այդ պահի դրությամբ շուրջ 1000 ադրբեջանցի զինծառայող կա։ Դրանից հետո այլ թվերի մասին չի խոսվել։ Պարբերաբար հաղորդագրություններ են տարածվել ադրբեջանական զինծառայողների սադրիչ գործողությունների, փոխհրաձգությունների, կրակահերթերի մասին, որոնք արձակվել են Գեղարքունիքի եւ Սյունիքի սահմանային բնակավայրերի ուղղությամբ, սակայն չի նշվել, թե հակառակորդի՝ հատկապես որ հատվածներում տեղակայված ուժերն են խախտել հրադադարի պայմանավորվածությունը։ Վերջինն, ի դեպ, ձեռք է բերվել ռուսական կողմի միջնորդությամբ, իսկ այս ընթացքում ռուս սահմանապահների հենակետեր են տեղակայվել Սյունիքի մարզի՝ հայ-ադրբեջանական սահմանի հատվածներում։ Իսկ հուլիսի 7-ին Գեղարքունիքի մարզպետ Գնել Սանոսյանը հայտնել էր, որ մարզում ռուս սահմանապահների տեղակայումն օրերի հարց է, սակայն այս պահի դրությամբ նրանց տեղակայման մասին պաշտոնական տեղեկություն չկա։ Պաշտոնական ստույգ տեղեկություն չկա նաեւ հակառակորդի զինծառայողների գտնվելու կոնկրետ վայրերի եւ նրանց թվի մասին։ Ուստի հուլիսի 22-ից մինչ օրս գրավոր հարցումներ ենք ուղարկել ՀՀ պաշտպանության նախարարություն՝ խնդրելով տեղեկություն տրամադրել այն մասին, թե կոնկրետ օրվա դրությամբ (հուլիսի 22 - օգոստոսի 11) ՀՀ ինքնիշխան տարածքում ադրբեջանցի քանի՞ զինծառայող կա, ապա թե մասնավորապես ո՞ր տարածքներում է տեղակայված ադրբեջանական զորքը, ամեն հատվածում մոտ քանի՞ զինծառայող կա, մինչեւ ո՞ր հատվածներ են խորացել ադրբեջանցի զինծառայողները, կոնկրետ օրվա դրությամբ որքա՞ն է կազմում ՀՀ ինքնիշխան տարածք ներթափանցման առավելագույն խորությունը՝ կիլոմետրով եւ ըստ տարածքների։  Պաշտպանության նախարարությունից, սակայն, մինչ օրս տեղեկություն չենք ստացել։ Ավելին, մի շարք օրերի ուղարկված հարցումներին պատասխանելու համար օրենքով սահմանված ժամկետն անցել է, սակայն որեւէ պատասխան չի եղել։ Անցած 20 օրվա համար ուղարկած մեր հարցումներից երեքին նախարարությունից եկել է պատասխան նամակ, ըստ որի՝ հարցման մեջ նշված տեղեկությունները տրամադրելու համար լրացուցիչ ուսումնասիրության անհրաժեշտություն կա, ըստ այդմ` հարցման պատասխանը կտրամադրվի ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված ժամկետներում, այսինքն՝ 30 օրվա ընթացքում։  «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքի 9-րդ հոդվածի 7-րդ կետի 3-րդ ենթակետի համաձայն՝ 30-օրյա ժամկետում պատասխանում են միայն այն դեպքում, երբ գրավոր հարցման մեջ նշված տեղեկությունը տրամադրելու համար անհրաժեշտ է կատարել լրացուցիչ աշխատանք։ Թե ինչ լրացուցիչ աշխատանք պետք է կատարեն նախարարության աշխատակիցները, որպեսզի պատասխանեն, թե, օրինակ, 2021 թվականի օգոստոսի 10-ի դրությամբ հակառակորդի զինծառայողները ՀՀ որ մարզի որ տարածքում են, անհասկանալի է։  Խնդրահարույց է նաեւ հանգամանքը, որ ՊՆ-ն լրացուցիչ ժամանակ է խնդրել ոչ թե բոլոր օրերին ուղարկված նույնաբովանդակ հարցումներին պատասխանելու համար, այլ միայն օգոստոսի 2-ի, 5-ի եւ եւս մեկ օրվա գրություններին պատասխանելու համար։ ՊՆ-ից, սակայն, չեն նշել, թե որն է այդ երրորդ օրը, որի համար եւս լրացուցիչ ուսումնասիության կարիք կա։ Ի դեպ՝ պատասխան նամակով խնդրել էինք հստակեցնել՝ որ օրվա հարցման մասին է խոսքը, սակայն արձագանք այդպես էլ չենք ստացել։ Ընդ որում, հարկ է նշել, որ ՊՆ տեղեկատվության եւ հասարակայնության հետ կապերի բաժին պարբերական զանգերի միջոցով փորձում ենք հասկանալ, թե, ի վերջո, երբ կստանանք գրավոր հարցումների պատասխանները, սակայն մշտապես ստանում ենք անհստակ պատասխան՝ «կփոխանցենք համապատասխան մարմիններին», «զբաղվածության պատճառով պատասխաններն ուշանում են», «ձեր գրությունն ուղարկվել է ՊՆ քարտուղարություն» բովանդակություններով, կամ զանգերն ուղղակի մնում են անպատասխան։ Պաշտպանության նախարարության այս գործելաոճից եզրակացնել կարելի է, որ համապատասխան մարմինները կա՛մ չեն տիրապետում հակառակորդի զինծառայողների տեղակայման վայրերի ու նրանց թվի մասին տեղեկությանը, դրա համար հավելյալ ուսումնասիրության ժամանակ են խնդրում, կամ անհասկանալի պատճառով փորձում են հնարավորինս հետաձգել տեղեկության տրամադրումը։ Հայարփի Բաղդասարյան
21:46 - 11 օգոստոսի, 2021
Ինչպես կանխել բուլինգը [Challenge 22.2 |  Արփի Համբարյան]

Ինչպես կանխել բուլինգը [Challenge 22.2 | Արփի Համբարյան]

«Challenge» նախագիծն ուղղված է հանրային քննարկում խթանելու ներուժ ունեցող անհատների համար գրելու, ստեղծագործելու, փոփոխությունների միտք գեներացնելու ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ հոգեբանական մոտիվացիա ստեղծելուն։ Յուրաքանչյուր հեղինակ հոդվածի վերջում «մարտահրավեր» է նետում այլ հրապարակախոսի, ոլորտային մասնագետի, փորձագետի կամ ցանկացած մարդու, որին համարում է թեմայի արժանի շարունակող։ Ներդրված է նվիրատվությունների համակարգ (հոդվածի վերջում), որի միջոցով ընթերցողը հնարավորություն ունի նվիրատվություն կատարելու հոդվածագրին։ infocom.am-ը հանդես է գալիս որպես միջնորդ ընթերցողի և հոդվածագրի միջև։   Երեխայի կյանքում եղած ցանկացած երևույթ, լինի դրական, թե բացասական, մեծ ազդեցություն է թողնում նրա հետագա կյանքի որակի վրա։ Երևի արդեն շատերդ գիտեք` ինչ է բուլինգը, ինչ ազդեցություն է թողնում երեխայի հոգեբանության վրա և ինչ հետևանքների կարող է հանգեցնել ։ Ես 26 տարեկան եմ։ Ողջ կյանքիս ընթացքում ուղղակի կամ անուղղակի ձևով առնչվել եմ բուլինգի հետ, բայց միայն 6 ամիս առաջ եմ բացահայտել, թե ինչ է դա, և թե այն, ինչը վաղուց ծանոթ էր անանուն կերպարով, ինչ է իրականում։ Իմ անտեղյակությունն ու թեմայի շուրջ ոչ լիարժեք պատկերացումն ունեն մի քանի պատճառներ, որոնցից ամենակարևորը թերևս մեր հասարակության՝ խնդիրները ստվերում  պահելու ձգտումն է այն պատճառաբանությամբ, որ եթե խնդիրը փակի տակ է, դադարում է տարածվել ու գոյություն ունենալ։  Նախորդ վեց ամիսների ընթացքում «Նոր Լույս» ՀԿ-ի իրականացրած «Պայքար ընդդեմ բուլինգի» ծրագրի շնորհիվ ունեցա մեծ հնարավորություն խորապես ուսումնասիրելու և բաց աչքերով առերեսվելու խնդրին և դրա քայքայիչ հետևանքներին։  Վերջերս թեմայի շուրջ հերթական քննարկման ընթացքում հստակ հարց ստացա․ «Լավ, որ այդքան խոսում եք երևույթից, արդեն հասկացանք, իսկ լուծում չունե՞ք, ի՞նչ եք առաջարկում»։ Լուծումներ միշտ կան․ այս խնդրի լուծումն ու կանխարգելումը պետք է լինեն երեխա, ծնող և ուսուցիչ ակտիվ համագործակցության ու, միևնույն ժամանակ, նրանց հանդեպ անհատական մոտեցման  շնորհիվ։  Բուլինգի կանխարգելման հարցում ուսուցիչներն ունեն իրենց մեծ ազդեցությունը։ Ամեն ինչ պետք է սկսել կանխարգելումից․ Դպրոցում կարող եք կազմակերպել բաց դասեր, իրազեկիչ հանդիպումներ, որոնց ընթացքում աշակերտները մանրամասն կծանոթանան  երևույթին։ Դասղեկի ժամերին կարող եք պարբերաբար անդրադառնալ խնդրին, քննարկել երևույթը, խոսել դրա  վատ ազդեցությունների մասին։  Աշակերտներին ներկայացրե՛ք իրենց իրավունքները, միասին կարդացե՛ք այն օրենքները, որոնցով պաշտպանվում են այդ  իրավունքները։ Երբ բուլինգ եք նկատում Ձեր աշակերտների մոտ, լսե՛ք երկու կողմին էլ, առանց նվաստացումների բուլերին բացատրե՛ք, որ բուլինգը վատ երևույթ է։ Երբեք մի՛ խրախուսեք բուլերների կատարած վատ արարքները։ Թե՛ բուլերի, թե՛ զոհի ծնողներին զգուշացրե՛ք հարաբերությունների և գործողությունների ընթացքի մասին` նրանց հետ լինելով ակտիվ համագործակցության մեջ։  Բուլինգի կանխարգելման հարցում անհամեմատելի է ծնողի դերը․  Մի՛շտ պատրաստ եղեք Ձեր երեխայի հետ երկխոսության, քննարկեք թե՛ լավ, թե՛ վատ արարքները։ Դարձե՛ք ձեր երեխայի համար վստահելի, լավ ընկեր, խրախուսե՛ք այն ժամանակ, երբ պատմում է իր խնդիրների մասին, սովորեցրե՛ք խնդիրներն ինքնուրույն լուծել, բայց նաև ցո՛ւյց տվեք Ձեր աջակցությունը և մի՛շտ հիշեցրեք, որ նրա կողքին եք։ Ճանաչե՛ք Ձեր երեխայի ընկերներին, հասկացե՛ք, թե ում հետ է անցկացնում իր ժամանակը։  Օգնե՛ք Ձեր երեխային հասկանալ, թե ինչ է բուլինգը, և ինչպես կարելի է կանխել այն։ Նրան բացատրե՛ք, որ բուլինգը լավ երևույթ չէ և կարող է վատ ազդեցություն ունենալ ինչ-որ մեկի համար։ Ձեր երեխային սովորեցրե՛ք կարեկից լինել և, իհարկե, կարեկցե՛ք նրան։  Երբ Ձեր երեխան ենթարկվել է բուլինգի, առաջին հերթին ուսումնասիրե՛ք իրավիճակը համակողմանի։ Ժամանա՛կ տրամադրեք,  որպեսզի հասկանաք` իրականում ինչ է պատահել, ովքեր են ներգրավված եղել, ինչպես է ամեն ինչ սկսվել։ Կա՛պ պահպանեք ներգրավված բոլոր երեխաների ծնողների հետ` նրանց զգուշացնելով իրենց երեխայի վարքի մասին։  Համագործակցե՛ք Ձեր դպրոցի հետ․ քննարկե՛ք յուրաքանչյուր հանգամանք, աջակցե՛ք Ձեր երեխային՝ պահանջելով, որ բուլերը կրի պատասխանատվություն իր կատարածի համար, քանի որ երբ նա իր արարքին  համապատասխան պատասխանատվությունը չի կրում, անպատժելիության մթնոլորտում նման դեպքերի հաճախականությունը մեծանում է։ Մշտապես կա՛պ պահպանեք դպրոցի հոգեբանի հետ, հանդիպե՛ք և նրա հետ քննարկե՛ք Ձեր երեխայի պահվածքը։ Երեխայի և հոգեբանի համատեղ աշխատանքը ևս կարող է օգնել այս հարցում։ Վստա՛հ եղեք, որ Ձեր երեխան ապահով միջավայրում է և իրեն թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ հոգեպես լավ է զգում ։  Եվ վերջապես, եղե՛ք լավ օրինակ Ձեր երեխայի համար։ Երբ Դուք դպրոցում կամ բակում ենթարկվում եք բուլինգի, մի՛շտ հիշեք մեկ կարևոր փաստ․ Դուք ոչ ոքի չեք կարող փոխել, կարող եք փոխել միայն ինքներդ Ձեզ․  Բուլինգի ժամանակ երբեմն լռությունը Ձեր ամենաճիշտ որոշումը կարող է լինել, քանի որ բուլերները սպասում են հենց Ձեր արձագանքին, ագրեսիվ պատասխանին ու լաց լինելուն։ Նրանք այդ տեսարանից հաճույք են ստանում։ Երբ պատասխան ագրեսիա ցույց տաք, բուլերն այդ ժամանակ կտոնի Ձեր նկատմամբ ունեցած հաղթանակը։ Բուլինգի ժամանակ պարզապես լռ՛եք, առանց որևէ զգացմունք ցույց տալու՝ հեռացե՛ք այդ միջավայրից․ այս դեպքում Դուք Ձեզ հետ կտանեք բուլերի հզորությունն, ու նա կմնա ձեռնունայն։ Ձե՛ռք բերեք շատ ընկերներ, որոնք բնույթով հանգիստ, հավասարակշռված են, ունեն բարձր առաջադիմություն և դրական հեղինակություն դպրոցում․ երբ լինեք նման միջավայրում, նախ Դուք կսկսեք շատ ավելի լավ սովորել, ավելի լավը դառնալ, բացի այդ՝ Ձեր ընկերների հետ միասին բուլերներին կստիպեք հեռու մնալ ձեզնից։ Բուլինգի ենթարկվող երեխաները շատ հաճախ ամաչկոտ են, ունեն որոշակի վախեր և վախենում են նաև բուլերից. այս դեպքում պետք է ուժ հավաքել և գոնե մեկ անգամ դեմ առ դեմ կանգնել բուլերի հետ և ինքնավստահությամբ հասկացնել, որ Դուք չեք վախենում նրանից։ Սա Ձեզ համար կարող է շատ դժվար լինել, բայց վախի շղթաներն ավելի ամուր են կապվում կանգնած ժամանակ, իսկ երբ Դուք փոքրիկ քայլ եք կատարում, դրանք թուլանում են։ Երբ մեկ անգամ առճակատման գնաք, կտեսնեք, թե ինչպես եք հաղթահարում Ձեր վախը, իսկ բուլերն այդ ամենից հետո անակնկալի կգա, ու հավանականությունը մեծ է, որ հանգիստ կթողնի Ձեզ։  Մի՛ ամաչեք օգնություն խնդրել Ձեր ուսուցիչներից ու ծնողներից․ այն, ինչ Դուք անում եք, մատնություն չէ, դուք այդ քայլով կանխում եք մեծ խնդիր։ Վստա՛հ եղեք, որ բուլերների հիմնական թիրախը միայն Դուք չեք։ Վստահաբար շատ շատերն են, իսկ երբ Դուք բարձրաձայնում եք խնդրի մասին, նախ ինքներդ Ձեզ եք օգնում, ապա` ուրիշներին։ Հաջողությո՛ւն գրանցեք Ձեր կյանքում․ սկսե՛ք ավելի լավ սովորել, հաճախել սպորտի, ձեռքբերումներ ունենալ և այլն։  Այս ամենի շնորհիվ կբարձրանան Ձեր հեղինակությունը, սեփական անձի հանդեպ ինքնագնահատականն ու վստահությունը, իսկ հաջողակ, ինքնավստահ, ուժեղ ու անվախ երեխաներից բուլերները աշխատում են հեռու մնալ։ Դադարե՛ք փորձել դուր գալ բուլերներին․ Ձեզ հաստատ վատ ընկերներ պետք չեն, երբեք մի՛ փորձեք լինել նրանց շրջապատում։ Երբ բուլինգը հասարակական վայրում է, կարող եք բարձրաձայն հանդիմանել բուլերին ու բացատրել նրան, որ իր արարքը սխալ է․ այս դեպքում շատերի ուշադրությունը կգրավեք, և վստահաբար շատերը Ձեզ հետ համակարծիք կլինեն ու կսկսեն, Ձեզ աջակցելով, քննադատել բուլերի վատ արարքը։ Կարող եք նաև հաճախել սպորտի։ Իհարկե, ոչ փոխադարձ բուլինգի համար։  Հնարավոր է, որ երբեք չկիրառեք այդ գիտելիքները, բայց միայն այն միտքը, որ Դուք ուժեղ եք ֆիզիկապես, կարող է բուլերին հետ պահել Ձեզնից։  Երբեմն, եթե ոչ մի միջոց չի օգնում, կարող եք ամեն ինչ սկսկել նոր էջից. կարող եք փոխել տհաճ միջավայրը, տեղափոխվել այլ դպրոց, այլ դասարան և կենտրոնանալ միայն ուսման ու առաջընթացի վրա։  Սրանք բուլինգի կանխարգելման փոքրիկ միջոցներն են, որոնք շատ դեպքերում կարող են օգտակար լինել բուլինգի զոհերի համար։ Եվ մեկ կարևոր խորհուրդ բոլորին․ մի՛ լռեք, խոսե՛ք այս խնդրի մասին, Ձեր լռությամբ խրախուսում եք խնդրի տարածումը։  Հետգրություն․ մարտահրավերը բաց է հետաքրքրվողների համար։
18:48 - 11 օգոստոսի, 2021
Մարիա Կարապետյանը կիսատ է ներկայացրել Սերժ Սարգսյանի՝ Արցախի կարգավիճակը որոշող հանրաքվեի մասին խոսքերը

Մարիա Կարապետյանը կիսատ է ներկայացրել Սերժ Սարգսյանի՝ Արցախի կարգավիճակը որոշող հանրաքվեի մասին խոսքերը

Ազգային ժողովի այսօրվա նիստի ընթացքում «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Մարիա Կարապետյանն իր ելույթում, անդրադառնալով ընդդիմադիր խմբակցությունների պատգամավորների քննադատություններին, ասաց․  «Տիկին Աննա Մկրտչյանը («Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր- խմբ․) որպես այն փառահեղ բանակցային ժառանգության առհավատչյա, որը Սերժ Սարգսյանը թողել է մեզ, մեջբերում է Ալիևի խոսքերն առ այն, թե նրան փակ դռների հետևում ստիպում էին ճանաչել Արցախը։ Ես նախընտրում եմ վկայակոչել Սերժ Սարգսյանի խոսքերն այն մասին, որ Ապրիլյան պատերազմից հետո (իր հարցազրույցում նա այս մասին բաց տեքստով խոսել է) ևս մի զիջում է արել՝ հանրաքվեի հարցի սահմանափակ կամ ոչ սահմանափակ լինելու մասով։ Մասնավորապես, նա ասել է, իր խոսքերն են, որ քանի որ Ադրբեջանի սահմանադրությունը թույլ չէր տալիս հարցնել Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդին՝ արդյոք նրանք ցանկանո՞ւմ են լինել անկախ, թե՞ ոչ, ինքը համաձայնել է այս հարցը դուրս թողնել փաթեթից և ստորագրել այլ փաստաթուղթ։ Այպիսի հոյակապ ժառանգություն եք դուք մեզ թողել»։ ԱԺ նիստի ընթացքում Մարիա Կարապետյանի ելույթին արձագանքեց «Պատիվ ունեմ» խմբակցության քարտուղար Հայկ Մամիջանյանը՝ պնդելով, որ Կարապետյանը ոչ ամբողջական է մեջբերել Սերժ Սարգսյանի խոսքերը։ «Կազանի բանակցային գործընթացի պարագայում խոսքը երեք իրարից անբաժանելի փաստաթղթերի մասին է՝ երկու երկրների միջև, Մինսկի խմբի համանախագահների միջև հայտարարություն և ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհրդի հայտարարություն, որոնցից յուրաքանչյուրն ուներ մի մակարդակ և Հայաստանի համար շատ կարևոր կետերի բարձրաձայնումներ»,- ասաց Մամիջանյանը։ Մարիա Կարապետյանն իր ելույթում խոսում էր Սերժ Սարգսյանի՝ այս տարվա փետրվարին «Արմնյուզ» հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցի մասին, որտեղ, ի թիվս այլ հարցերի, նա անդրադարձել էր Արցախյան հակամարտության կարգավորման բանակցային գործընթացին, կարգավորման փաթեթային և փուլային տարբերակներին, Մադրիդյան սկզբունքներին և Կազանյան փաստաթղթին։ Սարգսյանի խոսքով՝ ինքը պատրաստ էր ստորագրել հակամարտության կարգավորման մի փաստաթուղթ, որը ենթադրում էր 7 կամ 5+2 շրջանների վերադարձ Ադրբեջանին (կախված նրանից՝ կարգավորումը լինելու էր փաթեթայի՞ն, թե՞ փուլային տարբերակով)՝ Արցախի անկախության ճանաչման դիմաց։ Անդրադառնալով հարցին, թե ինչպես էր լուծվելու Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման և Արցախի կարգավիճակի հարցը՝ Սարգսյանը նշել էր․ «Քանի որ Ադրբեջանը, պարզ է, շատ դժկամությամբ էր շարունակում բանակցություններն այդպիսի պայմանների շուրջ, մենք մտածեցինք տարբերակ՝ ունենալ երեք փաստաթուղթ․ մեկ փաստաթուղթ ստորագրել Ադրբեջանի հետ, որ ամբողջովին չէր բավարարում մեր նվազագույն ցանկությունները․ խոսքը հետևյալի մասին է՝ առաջին կետը, երբ խոսում էր ԼՂ բնակչության ազատ կամարտահայտության մասին, ձևակերպված էր, ինչպես ասացի, հետևյալ կերպ, որ ԼՂ վերջնական կարգավիճակը որոշվում է ԼՂ բնակիչների ազատ կամարտահայտությամբ, որն ունի պարտադիր իրավական ուժ, և որի օրակարգը ոչնչով չէր սահմանափակվում։ Այս վերջին պարբերությունը, վերջին բառակապակցությունը կտրականապես Ադրբեջանին չէր բավարարում, ինչո՞ւ, որովհետև առաջին երկու ձևակերպումները տեղավորվում էին իր Սահմանադրության շրջանակներում, բացի դրանից՝ վերջում Ադրբեջանը շատ հանգիստ կարող էր ասել՝ այո, ազատ կամարտահայտությամբ, որն ունի պարտադիր իրավական ուժ, բայց, հաշվի առնելով Ադրբեջանի Սահմանադրությունը, չի կարող լինել հանրաքվե՝ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջությանը վերաբերող։ Դրա համար մտածվել էր հետևյալ գաղափարը, որ Ադրբեջանի հետ ստորագրվի փաստաթուղթ՝ առանց այս վերջին իմ ասած մտքի՝ «օրակարգը ոչնչով չի սահմանափակվում», դրան անմիջապես զուգահեռ ունենալ համանախագահ երկրների հայտարարությունը՝ այս պարբերությամբ հանդերձ, և ողջամիտ ժամկետներում ունենալ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևը՝ համանախագահների հայտարարության հիման վրա»։ Սարգսյանը, փաստորեն, հարցազրույցում իրոք ասել է, որ համաձայնել է Ադրբեջանի հետ ստորագրվելիք փաստաթղթից հանել կետը, որով հանրաքվեի «օրակարգը ոչնչով չի սահմանափակվում»․ սա այսօրվա իր ելույթում արձանագրեց նաև Մարիա Կարապետյանը։   Սակայն վերջինս Սերժ Սարգսյանի խոսքից մեջբերեց միայն մի հատված՝ բաց թողնելով այն մասը, որտեղ Սարգսյանը պնդում է, թե Ադրբեջանի հետ ստորագրվող փաստաթղթում բացակայող հատվածը լինելու է համանախագահ երկրների հայտարարությունում, որի հիման վրա էլ ընդունվելու է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի բանաձևը։ Հիշյալ հարցազրույցում Սերժ Սարգսյանը նշում է․ «Այդ պայմանավորվածությունը մենք ունեինք արդեն 2016-ի աշնանը՝ Ապրիլյան պատերազմից հետո։ Այսինքն՝ սրանով ևս մեկ անգամ հերքվում է այն հիմար միտքը, որ Ապրիլյան պատերազմի արդյունքներով մենք, իբր, պայմանավորվել էինք հենց այնպես Ադրբեջանին վերադարձնել յոթ շրջան»։  Ամփոփելով՝ նշենք, որ Մարիա Կարապետյանը Սերժ Սարգսյանի՝ Արցախի կարգավիճակը որոշող հանրքավեին վերաբերող խոսքերը ներկայացնում է ոչ ամբողջական՝ այդպիսով տպավորություն ստեղծելով, թե Սարգսյանը համաձայնել է համաձայնագրից ամբողջովին հանել հանրաքվեի օրակարգի սահմանափակ լինել/չլինելու հարցը, մինչդեռ այդ հարցն, ըստ Սարգսյանի, պետք է ներառվեր համանախագահների հայտարարության մեջ, ոչ թե առհասարակ չլիներ։ Աննա Սահակյան  
15:55 - 11 օգոստոսի, 2021
Նպատակահարմար է, որ Արցախի հարցով բանակցությունները շարունակվեն ՄԽ  շրջանակներում․ Էդուարդ Աղաջանյան

Նպատակահարմար է, որ Արցախի հարցով բանակցությունները շարունակվեն ՄԽ  շրջանակներում․ Էդուարդ Աղաջանյան

«Ես անկեղծորեն ցավում եմ, որ մեր բովանդակային քննարկումները հաճախ ընդմիջվում են նմանատիպ դրսևորումներով, և ես առաջին հերթին կոչ եմ անում մեր՝ ՔՊ կուսակցության մեր գործընկերներին, որևէ պարագայում չտրվել այն սադրանքներին, որոնք հաճախ հնչում են դահլիճի մյուս կողմից»,- այս մասին այսօր ԱԺ-ում իր ելույթի սկզբում ասաց ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում առաջադրված Էդուարդ Աղաջանյանը՝ անդրադառնալով ԱԺ նիստերի դահլիճում տեղի ունեցած իրարանցմանը։ ՔՊ խմբակցության պատգամավորն այս համատեքստում արձանագրեց, որ իր մոտ դիսոնանս է առաջացնում ընդդիմադիր ուժերի մեջ այն ներքին հակասությունը, որն, ըստ Աղաջանյանի, անզեն աչքով էլ տեսանելի է․ «Որովհետև անկեղծորեն ես չեմ հասկանում ու չեմ հավատում, որ «Հայաստան» դաշինքի  որոշ գործընկերների համար ընդունելի են իրենց իսկ խմբակցության այլ գործընկերների դիրքորոշումները, պահվածքը և խոսույթը, որովհետև տարբերությունը շատ մեծ է ,և այդ դիսոնանսը, կարծում եմ, բոլորիս մոտ առկա է»,- ասաց նա։ Ապա, անցնելով հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում առաջադրման վերաբերյալ իրեն ուղղված հարցերին, Աղաջանյանը նախ խոսեց Արցախի հիմնահարցի վերաբերյալ բանակցություններին, որի մասին խոսել էր «Պատիվ ունեմ» խմբակցության Տիգրան Աբրահամայնը․ «Այս հարցի շուրջ, կարծում եմ, թե՛ ՀՀ վարչապետը, թե՛ մեր ռուս գործընկերները արտահայտել են իրենց դիրքորոշումը առ այն, որ նպատակահարմար է, որ բանակցությունները շարունակվեն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի  շրջանակներում։ Պարոն Աբրահամյան, Դուք նաև խոսեցիք հետհեղափոխական կառուցողական բանակցությունների ֆոնին այն ռազմական զարգացումների մասին, որոնք տեղի են ունեցել, ըստ էության արձանագրելով, որ այդ թվացյալ կառուցողական բանակցությունների հետևում կոնկրետ ռազմական գործընթանցներ են տեղի ունեցել։ Այս ինֆորմացիան ինձ համար նորություն է, և չգիտեմ Դուք այն որտեղից եք ստացել, կխնդրեմ հնարավորության դեպքում նաև իրավապահ մարմիններին հաղորդեք այդ ինֆորմացիան, կամ Պաշտպանության նախարարությանը, որովհետև, կարծում եմ, որ այդտեղ հանցավոր անգործության դեպքեր կան»։ Անդրադառնալով արտաքին քաղաքականության ոլորտում առաջնահերթություններին՝ Աղաջանյանն ընթերցեց իրենց ծրագրի այդ հատվածը․ «Արտաքին քաղաքականության մեր ուղենիշն է ինչպես ՀՀ և Արցախի ժողովրդի, այնպես էլ սփյուռքահայության իրավունքների, անվտանգության և շահերի ապահովումը։ Արտաքին և անվտանգային քաղաքականության գլխավոր առաջնահերթություններից են լինելու Ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ և համապարփակ կարգավորումը՝ արցախահայության ինքնորոշման իրավունքի իրացման միջոցով, Արցախի ժողովրդի անվտանգության ապահովումը, ինչպես նաև մշակութային և կրոնական ժառանգության պահպանումն ու հումանիտար խնդիրների լուծումը։ Հայաստանի Հանրապետությունն օգտագործելու է իր ողջ ներուժը՝ վերոնշյալ նպատակներին հասնելու համար՝ առաջնորդվելով ներպետական շահերով և հայ ժողովրդի իրավունքի պաշտպանության հրամայականով»։
14:19 - 11 օգոստոսի, 2021
Անվտանգության աշխատակիցները մուտք գործեցին նիստերի դահլիճ. Ալեն Սիմոնյանը հանձնարարեց անջատել ուղիղ եթերը

Անվտանգության աշխատակիցները մուտք գործեցին նիստերի դահլիճ. Ալեն Սիմոնյանը հանձնարարեց անջատել ուղիղ եթերը

Ազգային ժողովում այսօր Իշխան Սաղաթելյանն իր ելույթն ուղղեց Ալեն Սիմոնյանին՝ նշելով, թե իր կարծիքով՝ վերջինս «իր շեֆի կողմից  ունի հանձնարարություն», որպեսզի ԱԺ-ում որոշ բառեր չհնչեցվեն, օրինակ՝ հողատու, կապիտուլյանտ բառերը։ «Հավանաբար դա եղել է Ձեր՝ ԱԺ նախագահ դառնալու պայմաններից մեկը, ասեմ, որ դա քաղաքական գնահատական է, դա անձնական վիրավորանք չէ։ Ձեր գործունեության արդյունքում մենք հայրենազրկվել ենք, երկիրը տարել եք կապիտուլյացիայի, և դուք դրա մասին շատ եք լսելու։ ԱԺ նախագահը չի կարող չարաշահել իր տեղը դերը և  տեղին անեղին վիրավորական արտահայտություններ հնչեցնի Աժ պատագամվորների հասցեին։ Եթե ԱԺ նախահգահը իր գործառույթներով պարտավոր է կազմակերպել ԱԺ բնականոն գործունեությունը, ապա բարի եղեք կազմակերպել։ Ընդհանրապես ուզում եմ հշեցնել ձեզ, էդ որ կառուցողական խոսքեր, ատելության քարոզ, նորմալ արտահայտվելու կոչեր եք անում, հիշեք ձեր քաղաքական ղեկավարի հնչեցրած միտքը, էն որ ասում էր ընդդիմադիրներին կբռնեմ, կշինեմ։ Երբ կոչեր եք անում, հիշեք ինչեր էիք խոսում, հետևաբար նստեք, համակերպվեք, լսեք, իսկ ԱԺ նախագահը պարտավոր է պատշաճ կերպով կազմակերպել ԱԺ բնականոն աշխատանքը, և Դուք որևէ լիազորություն չունեք, քան այստեղ նստած պատգամավորներից որևէ մեկը»,- նշել է Սաղաթելյանը։ Նշենք, որ այսօր Ազգային ժողովում «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամվոր Աննա Մկրտչյանը իր ելույթի ժամանակ կրկին օգտագործեց «կապիտուլյանտ Նիկոլ» արտահատությունը, որից հետո Աժ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը անջատեց վերջինիս խոսափողը և դուրս հրավիրեց ԱԺ նիստերի դահլիճից։ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանն, ի պատասխան Սաղաթելյանի հայտարարույթունների, արձագանքեց, որ բնակչությունն արդեն պատասխանել է այն որակումներին, թե ով է կապիտուլյանտն ու հողատուն։ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Իշխան Սաղաթելյանի ելութից հետո պետք է ելույթ ունենար «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության ղեկավար Հայկ Կոնջորյանը։ Սակայն, մինչ նա կսկսեր խոսել, պատգամավորները տեղից ինչ-որ բաներ ասացին, իսկ նիստը վարող Ալեն Սիմոնյանը մի քանի անգամ կոչ արեց լռություն պահպանել, սակայն նրա պահանջին պատգամավորներն ականջալուր չեղան, և Սիմոնյանը նախազգուշացում հայտարարեց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավորներ Արմեն Ռուստամյանին ու Ագնեսա Խամոյանին։ Նիստերի դահլիճում իրարանցում սկսվեց, որը րոպեներ չէր դադարում։ Ալեն Սիմոնյանը ստիպված եղավ ներս հրավիրել ԱԺ անվտանգության աշխատակիցներին, որպեսզի նրանք կարգ ու կանոն հաստատեն խորհրդարանի դահլիճում։ Սիմոնյանի պահանջով նիստի ուղիղ հեռարձակումն ընդհատվեց։
13:04 - 11 օգոստոսի, 2021
ՀԱՊԿ ղեկավարությունում հասկացել են, որ եթե չկոտրեն ստեղծված մթնոլորտը, հակառուսական տրամադրությունները  կարող են ավելի բորբոքվել․ Գարիկ Քեռյան

ՀԱՊԿ ղեկավարությունում հասկացել են, որ եթե չկոտրեն ստեղծված մթնոլորտը, հակառուսական տրամադրությունները կարող են ավելի բորբոքվել․ Գարիկ Քեռյան

ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասի այցելությունը Հայաստան հիմնականում քաղաքական նպատակ ունի․ առաջին հերթին՝ կոտրել արդեն ստեղծված եւ կարծրացող կարծիքը, որ ՀՀ-ն պետք է դուրս գա այդ կառույցից, հալեցնել առաջացած սառույցը, եւ ինչ-որ առումով աշխուժացնել Հայաստանի՝ ՀԱՊԿ անդամ մնալու կողմնակիցներին։ Այս մասին Infocom-ի հետ զրույցում ասաց քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանը։ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասը երեկ աշխատանքային այցով Հայաստան էր ժամանել։ Նա հանդիպումներ ունեցավ ՀՀ քաղաքական եւ ռազմական ղեկավարության հետ՝ քննարկելով նաեւ հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճաը։ ԱԳ նախարարի պարտականությունները կատարող Արմեն Գրիգորյանի հետ հանդիպմանը Զասը վստահեցրել է, որ ՀԱՊԿ աշխատանքային մարմինները կներդնեն բոլոր ջանքերը հայկական կողմի հայտարարվելիք առաջնահերթությունները կյանքի կոչելու համար։  Զասի այցի ընդհանուր օրինաչափությունն, ըստ մեր զրուցակցի, այն էր, որ 44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանում բավականին մեծ նեգատիվ վերաբերմունք կար ՀԱՊԿ-ի նկատմամբ, որովհետեւ ե՛ւ հանրության լայն շրջանակներում, ե՛ւ իշխանության, ե՛ւ ընդդիմության օղակներում հասունացել էր այն հարցը, թե, ամեն դեպքում, ինչու ՀԱՊԿ-ը չմիջամտեց Հայաստանի՝ պատերազմի դադարեցմանն ուղղված ջանքերին, եւ ինչու ՀԱՊԿ-ի դաշնակից Հայաստանը ստիպված եղավ ստորագրել պարտվողական հայտարարություն։  «Այս քննարկումներն, իհարկե, շարունակվում էին եւ են նաեւ պատերազմից հետո, դրանք քաղաքական դիսկուրսում շատ կարեւոր տեղ են զբաղեցնում։ Այս հանգամանքն էականորեն նպաստեց, որ ՀԱՊԿ-ից դուրս գալեւ եւ արեւմտյան պետությունների հետ ռազմաքաղաքական դաշնակցության գնալու կողմնակիցները սոցցանցերում եւ իրենց հրապարակային ելույթներում իշխանություններին կոչ անեն խզել բոլոր կապերը ՀԱՊԿ-ի հետ։ Այս նեգատիվ վերաբերմունքն ինչ-որ առումով խորացավ նաեւ այն ժամանակ, երբ սկսեցին հայ-ադրբեջանական սահմանային ընդհարումները, եւ երբ Հայաստանը պաշտոնապես դիմեց ՀԱՊԿ-ին, բայց պատասխանն էականորեն ուշացավ, իսկ պատասխանում ՀԱՊԿ-ը մերժում էր Հայաստանի խնդրանքը՝ աջակցություն ցույց տալու հարցով»։ Քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանի դիտարկմամբ՝ այս ընդհանուր մթնոլորտում երկվությունը՝ արդյոք այդ կառույցում Հայաստանի մնալը ճի՞շտ է, թե՞ ոչ, եւ քննարկումները շատ արդիական են նաեւ այսօր, ուստի պատահական չէ, որ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի այցը կարեւոր է այս քննարկումների թեժացման ֆոնին։ Նրա խոսքով՝ հավանաբար, ՀԱՊԿ ղեկավարության մեջ, մասնավորապես, Կրեմլում էլ հասկացել են, որ եթե ինչ-որ առումով չկոտրեն ստեղծված տրամադրությունները, ապա շատ հնարավոր է, որ արեւմտյան կողմնորշման կողմնակիցներն ավելի շատանան եւ հակառուսական տրամադրությունները դրսի ծառայությունների միջամտությամբ ավելի բորբոքվեն։ «Իհարկե, Զասի այցը կապված է նաեւ այն հանգամանքի հետ, որ Հայաստանը սեպտեմբերին ստանձնելու է ՀԱՊԿ նախագահությունը, եւ այստեղ կա բավականին լուրջ գործիքակազմ, որ Հայաստանը կարողանա փոխել ՀԱՊԿ անդամ պետությունների ընդհանուր տրամադրությունը Հայաստանի նկատմամբ։ Չնայած, կարծում եմ, ՀԱՊԿ անդամ լինել-չլինելու քննարկումներն այդքան էլ առարկայական չեն, որովհետեւ այդ կառույցում մեր մնալը հիմնականում պայմանավորված է Ռուսաստանի հետ մեր ռազմաքաղաքական համագործակցությամբ, եւ դժվար թե Հայաստանում կամ այլուր լինեն այնպիսի միամիտ մարդիկ, որոնք մտածեն, թե Ղազախստանը, Բելառուսը կամ Տաջիկստանը կարող են գալ եւ այստեղ մեզ համար կռվել կամ մեր սահմանները պաշտպանել»։ Այսօր Արարատի զորամաս կատարած այցի ժամանակ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարը լրագրողի հարցին ի պատասխան՝ կարծիք է հայտնել, որ հայ-ադրբեջանական սահմանային կոնֆլիկտի քաղաքական կարգավորման հնարավորությունները սպառված չեն, եւ անհրաժեշտ է շարունակել աշխատանքներն այդ ուղղությամբ Հայաստան-Ադրբեջան-Ռուսաստան ձեւաչափով:  Քաղաքագետը համաձայն է Զասի այս հայտարարության հետ։ Ըստ նրա՝ մտածել այլ կերպ նշանակում է դեմ գնալ Հայաստանի պետական շահերին, որովհետեւ պատերազմից հյուծված եւ քայքայված բանակով դուրս եկած Հայաստանն ի վիճակի չէ նոր ռազմական կոնֆլիկտի գնալու․ «Եթե մենք նույնիսկ ունենանք այդ հնարավորությունը, այն պետք է բացառել։ Մեր ուղին միմիայն հայ-ադրբեջանական բանակցությունների սկսումն է եւ դրանց արդյունավետ շարունակումը, մինչեւ ավարտվեն սահմանազատման եւ սահմանագծման աշխատանքները։ Առանց այդ համաձայնագրի կնքման՝ Հայաստանը կշարունակի գտնվել պատերազմական իրավիճակում, եւ, այո, այստեղ մենք պետք է օգտագործենք ՀԱՊԿ մեր գործընկերների աջակցությունը, եթե նրանք կարողանան միջնորդական առաքելություն վերցնել իրենց վրա եւ եթե հասնի այն կետը, որ պարզվի՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի հարաբերություններն այն աստիճանի խորացած թշնամական են, որ երկու երկրներն ի վիճակի չեն խաղաղ բանակցություններ վարել սահմանագծման եւ սահմանազատման վերաբերյալ, այստեղ միակ ելքը երրորդ կողմն է, որը կարող է իր մասնագիտական հանձնաժողովով, արդիական գործիքակազմով ճշտել հայ-ադրբեջանական սահմանը»։  Իսկ այդ երրորդ կողմը, Քեռյանի համոզմամբ, կարող է լինել ե՛ւ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների հանձնաժողովը, ե՛ւ ՀԱՊԿ անդամ պետությունների հանձնաժողովը, ե՛ւ, օրինակ, միայն ՌԴ-ն․ «Երրորդ կողմին, տվյալ դեպքում, պետք է վերապահվեն սահմանագծման լիազորությունները՝ պայմանավորվածությամբ, որ երկու կողմերը պետք է անվերապահորեն ընդունեն երրորդ կողմի որոշումը»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ նկատելով՝ սա, իհարկե, վերջին, ծայրագույն քայլը պետք է լինի պատերազմից խուսափելու համար, բայց նա համոզված է, որ, թերեւս, պետք է փորձել հայ-ադրբեջանական բանակցային նորմալ գործընթաց սկսել, որովհետեւ դա չի վերաբերելու Արցախի խնդրին, այլ վերաբերելու է տեխնիկական խնդրի լուծմանը՝ սահմանագծմանը եւ սահմանազատմանը։  Իսկ թե ինչ առաջնահերթ անելիքներ ունի Հայաստանը՝ իրավիճակին հանգուցալուծում տալու համար, քաղաքագետի խոսքով՝ դիվանագիտությունը եւ քաղաքական գործիչների հասունությունը երեւում են ոչ թե խաղաղ, այլ այսպիսի դժվար ժամանակներում, երբ պետք է գտնել լուծումներ՝ գնալով ամենաանհավանական քայլերի, կոնտակտների․ «Դա պահանջում է ճկունություն, հեռատեսություն, միջնորդների, բարեկամների, դաշնակիցների ուժերի օգտագործում․․․։ Այն, որ մենք հիմա պատրաստ չենք պատերազմի, դա ամբողջ աշխարհը գիտի, այդ թվում՝ Թուրքիան, Ադրբեջանն ու Ռուսաստանն էլ։ Բայց պատմության մեջ շատ դեպքեր են եղել, երբ պարտված պետությունն այնպես է հասել հաշտության կնքման, որ պատմաբանները նույնիսկ կասկածում են՝ այդ երկիրը պարտված էր, թե հաղթած։ Պետք է գործադրել դիվանագիտական ողջ ներուժն ու ցուցաբերել քաղաքական հասունություն։ Մենք պետք է մեր հակառակորդ հարեւանների հետ ապրելու համակեցության կանոններ գտնենք, եթե տուրք տանք կեղծ, ուլտրա-ազգայնական, ողբալի եւ պաթոսախառն կոչերին, մենք մեր ապագան չենք կերտի։ Մենք ունենք Հայաաստանի Հանրապետություն, մեր խնդիրն է պահել մեր պետությունը, զարգացնել, ինչը կլինի մեր զոհերի ամենավեհ հուշարձանը։ Իսկ որպեսզի պետությունը կայանա, մենք պետք է կարողանանք գտնել այդ համակեցության կանոնները»,- եզրափակեց քաղաքագետ Գարիկ Քեռյանը։ Հայարփի Բաղդասարյան
23:00 - 10 օգոստոսի, 2021
44-օրյա պատերազմի հանգամանքները ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովը պետք է ունենա լայն լեգիտիմությամբ օժտված հնարավորություններ․ Անդրանիկ Քոչարյան

44-օրյա պատերազմի հանգամանքները ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովը պետք է ունենա լայն լեգիտիմությամբ օժտված հնարավորություններ․ Անդրանիկ Քոչարյան

Ես ուզում եմ ելույթս սկսել Արամ Վարդևանյանի վերջին խոսքից, որտեղ պարոն Վարդևանյանը Ազգային ժողովում հանդես եկավ որպես Ռոբերտ Քոչարյանի փաստաբան, բայց նաև սկսեց այն դրվագներից՝ կերտելով Ռոբերտ քոչարյանի կենսագրության նոր դրվագներ, Շուշիի գրավմանը մասնակից լինելու դրվագներ։ Այս մասին Ազգային ժողովի նիստի ժամանակ ասաց ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի թեկնածու, «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Անդրանիկ Քոչարյանը։ Նշենք, որ իր ելույթում այսօր «Հայաստան» խմբակցության պատագմավոր Արամ Վարդևանյաննը անդրադարձել է Արցախյան առաջին պատերազմի ընթացքում Շուշիի գրավմանը։ «Ձեզանից շատերը պարում էին Շուշիում (դիմելով ՔՊ խմբակցությունը - խմբ․), Շուշիի գրավման պատմությունը շատ լավ վերընթերցեք, շատ լավ վերընթերցեք պատմությունը, թե ովքեր են ազատագրել Շուշին։ Շուշիի ազատագրման կոնկրետ մարտական գործողությունն էլ ուսումնասիրեք, թե ովքեր են մասնակցել, ուսումնասիրեք դրանում թե՛ Ռոբերտ Քոչարյանի, թե՛ Սեյրան Օհանյանի մասնակցությունը։ Անդրանիկ Քոչարյանն իր խոսքում ասում է, թե Արցախյան առաջին պատերազմի ընթացքում եղել է շրջան, որտեղ վիճակը բարդ է եղել, նույնիսկ նահանջ է եղել, բայց մենք հաղթել ենք։ Ճիշտ է ասում պարոն Քոչարյանը, ուղղակի պարոն Քոչարյանը, քաղաքական հայացքներով  կաշկանդվածությամբ պայմանավորված, ամբողջ ճշմարտությունը չի ասում, օրինակ չի ասում՝ Արցախում այդ ժամանակ ինչ էր կատարվում, չի ասում, որ Արցախում այդ ժամանակ ձևավորվել էր Պետական պաշտպանության կոմիտե։ Չի ուզում ասել, որ ՊՊԿ նախագահը Ռոբերտ Քոչարյանն էր, ով, փաստացի լինելով Արցախի ղեկավարը, մասնակցում էր Շուշիի ազատագրման օպերացիային»։ «Եթե այդպես է, պարոն Վարդևանյանը գուցե հիշեցներ, թե որ ջոկատի կամ որ ստորաբաժանման շրջանակներում է մասնակցել, որովհետև այդ ժամանակ Պետական պահպանության կոմիտեն դեռ ձևավորված չէր և շատ ավելի ուշ է ձևավորվել և այլ հանգամանքներում։ Եթե խնդիր է դրված անդրադառնալ Ռոբերտ Քոչարյանի կերպարին, միգուցե սկսենք շատ ավելի վաղ շրջանից, երբ ինքը Հայոց համազգային շարժման անդամ էր և պատգամավոր էր ընտրվել ՀՀՇ կողմից, Լոռիից։ Հիմա չեմ ուզում շարունակել պարոն Վարդևանյանի մեղադրանքները՝ մարտի 1, 0038 հրաման, պարզվում է կա ևս մեկ հրաման (00038. խմբ․), բայց պարոն Վարդևանյանը գուցե պետք է նշեր, որ մարտի մեկը դեռ բացահայտված չէ նաև իրենց փաստաբանական խմբի ջանքերով և այդ հատորները մնացին մեր ժողովրդին անհասանելի, հեռու պահեցին։ Գնացին ՍԴ, իրենց սիրելի Հրայր Թովմասյանի և մյուսիների աջակցությամբ կարողացան 300․1 հրամանը հանել, ոնց որ թե այդ սահմանադրական փոփոխությունը չէր արվել Դավիթ Հարությունյանի և Հրայր Թովմասյանի կողմից՝ Սահմանադրական փոփոխությունների շրջանակում։ Հիմա ինչ, այն ժամանակ պետք էր, հետո ոչ, որովհետև Ռոբերտ Քոչարյանի անձեռնմխելիության խնդիր կար»,- ասաց նա և հավելեց, որ Մարտի մեկի գործընթացներին այնուամենայնիվ նորից անդրադառնալու են գուցե այլ դրվագներով, և որ այդ գործի մեջ նաև այլ մեղադրվողներ կան՝ նշելով Սեյրան Օհանյանի, Արմեն Գևորգյանի, Յուրի Խաչատուրովի, Միքայել Հարությունյանի անունները։ Այնուհետև Քոչարյանը իր խոսքով դիմեց Միքայել Հարությունյանին և Վիգեն Սարգսյանին՝ նրանց կոչ անելով վերադառնակ Հայաստան․ «Վիգեն Սարգսյա՛ն, վերադարձի՛ր տուն, որովհետև քո 1000 դրամների ծրագիրը ոնց որ թե նկարագրվեց, որ քո գրպանից է տրվում, ոչ թե ժողովուրդն է հավաքում։ Միքայել Հարությունյա՛ն, տո՛ւն վերադարձեք, Դուք պաշտպանության նախարար եք եղել, նախարարները պետք է օտարության մեջ չլինեն, պետք է գան, որովհետև իրենք զբաղեցրել են էնպիսի պաշտոններ, որոնք տնօրինում են շատ մեծ գաղտնիքների և գաղտնիության ժամանակաշրջանն ավարտված չէ»։ Անդրանիկ Քոչարյանն անդրադարձավ նաև «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Գեղամ Նազարյանի ելույթին, որում վերջինս նշում էր, որ չորս օր հետո պատերազմը պետք է կանգներ։ Քոչարյանը արձագանքեց, որ ԳՇ-ի և ՊՆ-ի խնդիրը ոչ թե օր առաջ մարտերը կանգնացնելն է, որովհետև մարտերը մենք չենք սկսել և մենք չենք տնօրինում այդ հարձակողական տրամաբանությունը, ԳՇ-ն պետք է կառավարեր այդ գործողությունները։ «Ես նշեցի, որ նախկինում մենք ունեցել ենք ավելի ծանր պահեր, բայց հաղթահարել ենք դա, որովհետև այդպիսի խնդիր չի դրվել մեր զինվորականության կողմից՝ կանգնեք, էլ չենք կարողանում կռվել, որովհետեև սպառազինությունը ավարտվում է, մեկ օրվա սպառազինություն ենք ունեցել, մադիկ գնացել են նույնիսկ հարևան հանրապետություն՝ մի բուռ փամփուշտի համար, բայց խնդիրը դրա մեջ չի եղել, նպատակն իրացվել է։ Այս պատերազմի ընթացքում քննարկումները՝ կանգնելու, չկանգնելու հնարավորությունների մասին ԱԽ շրջանակներում իրականացվել է նաև Նիկոլ Փաշինյանի կողմից՝ արտախորհրդարանական ուժերի, խորհրդարանական ընդդիմության, լայն քաղաքացիական հասարակության հետ։ Գերտերություններն ուզում էին կանգնեցնել, կանգնեցրի՞ն, որովհետև հակառակորդը իր առավելությունները ֆիքսել էր։ Դրա համար 44-օրյա պատերազմի հանգամանքները ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովը պետք է ունենա լայն լեգիտիմությամբ օժտված հնարավորություններ։ Եթե շարժվենք կանոնակարգ օրենքով դա նույն ձևաչափը պետք է լինի, ընդլայնված կազմով, և պետք է իրականացնի միայն Պաշտպանության և անվտանգության հանձնաժողովը»,- ընդգծեց պատգամավորը։ Ամփոփելով իր եզրափակիչ ելույթը հանձնաժողովի նախագահը նշեց, որ խորհրդարանական վերահսկողության մասով՝ հանձնաժողովի լավագույն օրինակը իրականացրել է Ապրիլյան քննիչ հանձնաժողովի շրջանակում՝ ԶՈՒ նկատմամաբ վերահսկողություն իրականցնելու առումով․ «Պարոն Գեղամ Մանուկյանը շատ բոցաշունչ ելույթ ունեցավ, ես ընկալում եմ նրա ելույթի բովանդակային մասը, որովհետև նա 90-ականներից եղել է ՀՀԴ անդամ և նույնիսկ դատապարտվել է Դրոյի գործով և ազատվել է Ռոբերտ Քոչարյանի՝ Հայաստան գալուց հետո հանգամանքների բերումով։ Այդպես շատերը, բայց ես չեմ ուզում անդրադառնալ այդ գործերին, ուզում եմ առաջ նայենք և դրա համար ես ուզում եմ հիշեցնել, որ իմ ծրագրային ելույթում կային ազգային անվտանգությանը վերաբերող, հայեցակարգային դրույթներ կային, որոնց չանդրադարձանք։ Մենք շարունակում ենք նախընտրական քարոզարշավը, մենք հիմա պետք է ձևավորենք հանձնաժողովներ, որոնք պետք է շարունակեն աշխատանքը պարլամենտում»։
12:26 - 10 օգոստոսի, 2021
Գրագողություն. իրազեկվածության պակա՞ս, թե՞ շահավետ գործարք [Challenge 18.3 | Լուսինե Մամիկոնյան]

Գրագողություն. իրազեկվածության պակա՞ս, թե՞ շահավետ գործարք [Challenge 18.3 | Լուսինե Մամիկոնյան]

Challenge նախագիծն ուղղված է հանրային քննարկում խթանելու ներուժ ունեցող անհատների համար գրելու, ստեղծագործելու, փոփոխությունների միտք գեներացնելու ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ հոգեբանական մոտիվացիա ստեղծելուն։ Յուրաքանչյուր հեղինակ հոդվածի վերջում «մարտահրավեր» է նետում այլ հրապարակախոսի, ոլորտային մասնագետի, փորձագետի կամ ցանկացած մարդու, որին համարում է թեմայի արժանի շարունակող։ Ներդրված է նվիրատվությունների համակարգ (հոդվածի վերջում), որի միջոցով ընթերցողը հնարավորություն ունի նվիրատվություն կատարելու հոդվածագրին։ infocom.am-ը հանդես է գալիս որպես միջնորդ՝ ընթերցողի և հոդվածագրի միջև։   Գրագողությունը աշխարհի տարբեր երկրներում ունի տարբեր դրսևորումներ, պատճառներ և դրանցից բխող հետևանքներ։ Վերջիններս, իհարկե, թույլ չեն տալիս նորմալ վերաբերվել Հայաստանում գրագողության պրակտիկային՝ հաշվի առնելով այն գործոնները, որոնք նպաստում են մեր երկրում գրագողության գոյությանն ու տարածմանը։ Որոշ բազմազգ երկրների, օրինակ՝ ԱՄՆ-ի դեպքում գրագողության բարձր ցուցանիշը պայմանավորված է օտարերկրյա ուսանողների լեզվական խնդիրներով։   Հայաստանում որտեղի՞ց է սկսվում խնդիրը և մինչև ու՞ր հասնում Երևանի պետական համալսարանում 2019թ․-ին ԲՈԿ-ի (ՀՀ բարձրագույն որակավորման կոմիտե) և պրոֆեսորադասախոսական կազմի միջև տեղի է ունեցել գրագողության դեպքերի դեմ պայքարի միջոցների, այդ թվում՝ նորմատիվային ակտերի մշակման վերաբերյալ քննարկում[1]։ Համալսարանի կայքում տեղադրված նյութը վերնագրված է այսպես․ «Գրագողության դեմ պայքարը պետք է սկսվի բուհերից»: Սկսենք բուհերից կամ, որ առավել նախընտրելի է, դպրոցներից։ Մի դեպք պատմեմ, որ գրագողության պրակտիկ դրսևորում է․ 2-3 տարի առաջ ՀՀ բուհերից մեկի մագիստրատուրայի մի ուսանող խնդրեց ինձ իրեն տրամադրել իր թեզի թեմային համապատասխանող քանակական հետազոտության տվյալներ, որոնց թվերը փոխելով՝ պատրաստվում էր ներառել իր աշխատանքի (եթե կարելի է այդպես անվանել) հետազոտական մասում։ 2019թ-ի հոկտեմբերից 2020թ․-ի հունվար ամիսներին սոցիոլոգ և լրագրող ընկերներիս հետ մի հետազոտություն[2] էինք իրականացրել հայաստանյան բուհերում գրագողության պրակտկան հասկանալու համար։ Ուսումնասիրության ընթացքում դիտարկվել էին կուրսային, դիպլոմային և գիտական այլ աշխատանքներ գրող կազմակերպությունները, ինչպիսիք են՝ kursayin.am, bankreferat.am և այլն։ Այս կազմակերպությունները գրում են ցանկացած ուղղվածությամբ գիտական աշխատանքներ, և յուրաքանչյուր աշխատանքի համար կա գումարի սահմանված չափ։ Այս գործընթացի շահառու կողմերն են ուսանողները, պրոֆեսորադասախոսական կազմը (այդ թվում՝ ստուգող հանձնաժողովների կազմից) և, առհասարակ, բուհերը՝ անկախ կամքից և ակադեմիական ազնվությանը վերաբերող կանոնադրությունից, ինչպես, օրինակ, Հայաստանի Ազգային Ագրարային Համալսարանի կողմից գրագողության դեմ մշակված քաղաքականության դեպքում[3]․ հետազոտության ընթացքում բուհը գրագողության դեմ պայքարի մեխանիզմների վերաբերյալ մեր ուղարկած հարցմանը պատասխանել էր, որ մինչև 2018-2019 թթ․ ուսումնական տարին համալսարանի նախկին ղեկավարության պահանջով ավարտական, ինքնուրույն և կուրսային աշխատանքները գրվել են բացառապես ձեռագիր տարբերակով։ Այս մոտեցումն ինքնին բարդ է դարձրել իրավիճակի գնահատումը: Դիտարկենք Քեմբրիջի համալսարանի օրինակը։ Համալսարանի կայքում ոչ միայն ներկայացված է, թե ինչ է գրագողությունը, ինչ տեսակներ կան, ինչպես խուսափել գրագողությունից, և թե ինչ հատուկ ծրագրեր են օգտագործվում ուսանողի աշխատանքը ստուգելու համար, այլև գոյություն ունի ոսկե կանոն[4] այն մասին, որ ստուգող հանձնաժողովը պետք է կասկածի առիթ չունենա, թե ուսանողի աշխատանքի որ հատվածն է իր սեփականը, և որն՝ ուրիշինը:   Ո՞րն է մեր ոսկե կանոնը Հայաստանում գրագողության վերարտադրման պատճառներից մեկն այն է, որ  որոշ ուսանողներ ստանում են բակալավրի աստիճան՝ կապույտ կամ կարմիր դիպլոմավորմամբ (հույս ունեմ՝ ապագայում չենք ունենա գունային տարբերակում), հետագայում ընդունվում և սովորում են մագիստրատուրայում՝ շատ ժամանակ մտավոր սեփականությունը, ինչպես նաև սեփական գիտական միտքն ու աշխատանքն իրենց արժեհամակարգում չունենալով և հետևաբար՝ առանց այդ հետազոտական աշխատանքներում գրագողության առկայության մասին պատկերացման։ Իրավիճակն էլ ավելի է բարդանում, երբ նույն ուսանողը հետագայում հասնում է գիտական որևէ աստիճանի, որի հաշվին տրվում են որոշակի առավելություններ, ինչն էլ արհեստական խթան է դառնում ամեն գնով,  օրինակ՝ թեկնածուական, դոկտորական ատենախոսություններում գրագողությամբ հասնելու տվյալ գիտական աստիճանին։ Գրագողության խնդրի կարգավորմանն մասով նշեմ, որ Հայաստանյան որոշ բուհերի կայքերում դժվարհասանելի է կամ առհասարակ բացակայում է բուհի մշակած և հաստատած ակադեմիական ազնվության կանոնակարգը։ Այս ամենին զուգահեռ, օրինակ՝ ԵՊՀ-ում գիտական աշխատանքներում գրագետ հղում կատարելու վերաբերյալ առանձին դասաժամեր հատկացվում են մագիստրատուրայի 1-ին կուրսում։ Մինչդեռ կարիք կա դասավանդումը և հնարավոր բոլոր մեթոդներով իրազեկումը սկսելու բակալավրի առաջին կուրսից։ Այս բացն առաջին հերթին նպաստում է ուսանողների և պրոֆեսորադասախոսական կազմի շրջանում գրագողության վերաբերյալ իրազեկվածության ցածր մակարդակին, ինչպես նաև գիտության, սեփական գիտական աշխատանքի, մտավոր սեփականության և կարողության հանդեպ անտարբեր վերաբերմունքի ձևավորմանը։ Հետգրություն․ գրագետ հղումներ կատարելու մեթոդներին և  միջազգայնորեն ընդունված ձևերին ծանոթանալու համար առաջարկում եմ կարդալ սա[5]։ Թեման շարունակելու համար մարտահրավերը փոխանցում եմ Շուշան Ստեփանյանին: Մարտրահրավերը բաց է թեմայով հետաքրքրվողների համար:   [1] Քննարկում ԵՊՀ-ում․ «ԳՐԱԳՈՂՈՒԹՅԱՆ ԴԵՄ ՊԱՅՔԱՐԸ ՊԵՏՔ Է ՍԿՍՎԻ ԲՈՒՀԵՐԻՑ»-http://www.ysu.am/news/hy/Struggle-against-plagiarism [2]https://hetq.am/hy/article/113185?fbclid=IwAR1ZWfYfPmewJvyPp1IPTdxIDqt3Mvl00RKmD40EYy_vh1BS_z3UqOGJVQ0#.XkOmHLbkY-Y.facebook [3] ՀԱԱՀ, «Գրագողության դեմ պայքարի քաղաքականություն»- https://anau.am/wp-content/uploads/2019/10/gragoxutyan-payqar.pdf [4] “The golden rule” https://www.hps.cam.ac.uk/students/plagiarism [5] «Ինչպե՞ս կատարել հղումներ. մեթոդական ուղենիշներ», Սոնա Բալասանյան, 2020թ․- http://www.crrc.am/wp-content/uploads/2019/03/Ref_Guide_Sona_Balasanyan.pdf
16:51 - 09 օգոստոսի, 2021
Հետծննդաբերական դեպրեսիայի նախահիմքը [Challenge 17.3 | Վարդուհի Մարգարյան]

Հետծննդաբերական դեպրեսիայի նախահիմքը [Challenge 17.3 | Վարդուհի Մարգարյան]

Challenge նախագիծն ուղղված է հանրային քննարկում խթանելու ներուժ ունեցող անհատների համար գրելու, ստեղծագործելու, փոփոխությունների միտք գեներացնելու ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ հոգեբանական մոտիվացիա ստեղծելուն։ Յուրաքանչյուր հեղինակ հոդվածի վերջում «մարտահրավեր» է նետում այլ հրապարակախոսի, ոլորտային մասնագետի, փորձագետի կամ ցանկացած մարդու, որին համարում է թեմայի արժանի շարունակող։ Ներդրված է նվիրատվությունների համակարգ (հոդվածի վերջում), որի միջոցով ընթերցողը հնարավորություն ունի նվիրատվություն կատարելու հոդվածագրին։ infocom.am-ը հանդես է գալիս որպես միջնորդ՝ ընթերցողի և հոդվածագրի միջև։   Հետծննդաբերական դեպրեսիա... Հաճախ ենք լսում այս բառը, կարդում բազմաթիվ նյութեր։ Այն հանդիպում է գրեթե բոլորի մոտ։ Մարդիկ կան` հաղթահարելու համար դիմում են հոգեբանի, մարդիկ կան` այն քարշ տալով` ապրում են, որոշ մարդկանց մոտ էլ այնքան աննկատ է լինում, որ չեն էլ ֆիքսում, որ դրա միջով անցել են, մինչև այդ մասին չեն կարդում։ Բայց այսօր ես չեմ ցանկանում խոսել հետծննդաբերական դեպրեսիայի, նրա հաղթահարման ուղիների և այլնի մասին։ Ես ցանկանում եմ խոսել նախքան հղիությունը հանդիպող մի երևույթի մասին, որն ուղիղ կապված է հետծննդաբերական դեպրեսիայի խորացման հետ։ Չգիտեմ՝ մյուս հասարակություններում ինչպես է, բայց մեր հասարակությունում հաճախ են որևէ խնդրի լուծում տեսնում կա՛մ ամուսնության, կա՛մ երեխա ունենալու մեջ։ Իհարկե, որոշ մարդիկ կարող են պնդել, որ դա իրենց օգնել է, բայց այդ դեպքում պարզապես գործել է ինքնաներշնչանքը, կամ էլ ամուսնու/երեխայի հետ շփվելը նպաստել է ինքնահասկացմանը, ինքնաճանաչմանը, ինքնազարգացմանը: Մինչդեռ, դա ժամանակավոր բնույթ է կրում, և հին հոգեվիճակը պարբերաբար կրկին արտահայտվելու է։   Պատկերացրեք մարդու, որը չի գտնում կյանքի իմաստ, որը դեպրեսիայի, ինքնահասկացման խոր գորընթացների մեջ է․․․ Ու մեկ էլ՝ հոպ․ հայտնվում է մի մարդուկ, որը կարիք ունի մշտական խնամքի, հոգատարության, ուշադրության, սիրո, որը կարող է «պատճառ» դառնալ անքուն գիշերների, որը չի հարցնում՝ դու հավես ունե՞ս, թե՞ չէ․․․ Այս պարագայում էլի որոշ մարդկանց մոտ կարող է գործել իրենցից վերացարկվելու էֆեկտը և արդյունք տալ, այսինքն՝ ուշադրությունը նրանց ներսից տեղափոխվի դուրս, ու նրանց խնդիրները որոշ ժամանակով քնեն, բայց դա կարող է լինել այն դեպքում, երբ խնդիրներն այդքան էլ շատ խորացած չեն, և այս «լուծում»-ը սովորաբար ունենում է ժամանակավոր բնույթ։ Մարդիկ հաճախ ընկնում են այդ ծուղակի մեջ՝ թունավորելով իրենց և երեխաների կյանքը։ Երբեք ու երբեք մի՛ խաբվեք նրան, որ ամուսնանալը կամ երեխա ունենալը կարող է լուծել ձեր խնդիրները։ Եթե սիրում եք ձեզ, ձեր ապագա ամուսնուն/կնոջը, երեխային, ապա լուծե՛ք ձեր խնդիրները, հետո որոշումնե՛ր կայացրեք՝ ավելի խոր անդունդում չհայտնվելու համար։ Սեփական խնդիրներից փախչելու կամ հարաբերությունները բարելավելու նպատակով երեխա ունենալը և՛ Ձեր կյանքն է դժոխք դարձնում, և՛ երեխայի։ Երեխայի վզին փաթաթվում են մեղադրանքներ․ «Դու ծնվեցիր, ամեն ինչ վատացավ»։ Ինքնակառավարվել չկարողանալով՝ երեխան ենթարկվում է ծեծի, ստորացման։ Երեխան չպետք է խնդիրների հաղթահարման միջոց լինի։ Հետծննդաբերական դեպրեսիան այցելում է գրեթե բոլորին տարբեր դրսևորումներով, տևողությամբ և ուժգնությամբ, բայց երբ դրան էլ գումարվում են նախկին չլուծված խնդիրները, դառնում է մի մեծ փաթեթ, որտեղ, բացի ձեզնից, տուժում է նաև երեխան։ Դրա արդյունքում էլ ծնվում են հետևյալ արտահայտությունները․ «ինչպե՞ս է հնարավոր՝ երեխային գոնե մեկ անգամ խփած չլինես», «երեխան հասցրեց նրան, որ խփեցի» (ո՛չ, սիրելի՛ս, երեխան ինչ էլ անի, մեղավոր չէ քո ներքին գործընթացների համար, որոնք չես կարողանում կառավարել, որովհետև խնդիրների մեծ կույտ ես հավաքել ներսումդ), «երեխայի ծնվելուց հետո հարաբերությունները վատացան»։ Այս ամենը վերաբերում է ինչպես կնոջը, այնպես էլ տղամարդուն։ Պետք է երկուսն էլ պատրաստ լինեն այդ պատասխանատվությանը և իրար աջակցելով՝ անցնեն այս փուլով։  Հետգրություն․ թեման շարունակելու համար մարտահրավեր եմ նետում Լիդիա Խաչատրյանին, Լուսի Քոչարյանին: Մարտահրավերը բաց է թեմայով հետաքրքրվողների համար:  
21:09 - 07 օգոստոսի, 2021
Երեխայական չարաճճիությո՞ւն, թե՞ բուլինգ [Challenge 22.1| Շողեր Միքայելյան]

Երեխայական չարաճճիությո՞ւն, թե՞ բուլինգ [Challenge 22.1| Շողեր Միքայելյան]

Challenge նախագիծն ուղղված է հանրային քննարկում խթանելու ներուժ ունեցող անհատների համար գրելու, ստեղծագործելու, փոփոխությունների միտք գեներացնելու ինչպես ֆինանսական, այնպես էլ հոգեբանական մոտիվացիա ստեղծելուն։ Յուրաքանչյուր հեղինակ հոդվածի վերջում «մարտահրավեր» է նետում այլ հրապարակախոսի, ոլորտային մասնագետի, փորձագետի կամ ցանկացած մարդու, որին համարում է թեմայի արժանի շարունակող։ Ներդրված է նվիրատվությունների համակարգ (հոդվածի վերջում), որի միջոցով ընթերցողը հնարավորություն ունի նվիրատվություն կատարելու հոդվածագրին։ infocom.am-ը հանդես է գալիս որպես միջնորդ՝ ընթերցողի և հոդվածագրի միջև։   «Յոթերորդ դասարանում էի, երբ տեղափոխվեցի այդ դպրոց։ Նստում էի առաջին նստարանին։ Ոչ մեկն ուղիղ երկու ամիս չնստեց կողքիս, չտվեց իր գիրքը՝ դասին մասնակցելու համար, չներառեց իրենց արդեն իսկ ձևավորված խմբի մեջ։ Գիտեի, որ նոր էի, գիտեի, որ տարբեր էի։ Ինձ համար սովորական էր դարձել դասընկերներիս կողմից մերժված լինելը։ Նրանք ինձ համար դասընկեր էին, իսկ ես՝ միգուցե այն նոր եկած տղան, որն ուներ որոշակի խնդիրներ։ Բայց մի օր դասընկերներիցս մեկն ուշացած մտավ դասարան և առանց վարանելու նստեց կողքիս։ Այդ պահին զգացի, թե ինչպես միանգամից ջղաձգվեցի, տաք քրտինքը պատեց մարմինս, սկսեցի կարմրել։ Ինձ հանգիստ չէի զգում։ Չգիտեմ՝ ինչու։ Վիճակս ավելի ծանրացավ, երբ նա հանեց գիրքը և դրեց սեղանի մեջտեղում, որպեսզի երկուսով օգտվենք։ Ես, դե իհարկե, հետ հրեցի գիրքը և ավելի քաշվեցի դեպի պատը։ Ինձ համար անսովոր էր, որ ինչ-որ մեկը կարող է նկատել ինձ, այն էլ դասարանի լավ սովորողներից մեկը։ Այնքան անսովոր էր իրավիճակը, որ չկարողացա կենտրոնացնել ուշադրությունս։ Զգում էի սրտիս աղմկոտ տրոփյունը։ Երազում էի, որ վարկյան շուտ զանգը հնչեր, և ես վերադառնայի իմ այնքան սովորական, բայց անտեսված կարգավիճակին, այն կարգավիճակին, որտեղ ես «տանն» էի, հանգիստ էի»․․․- պատմում էր նա մեր հոգեբանական հանդիպման ժամանակ՝ աչքերը հառած անորոշությանը, մտքերով դեպի անցյալը։ Նման պատմությունները անթիվ են, նման երևույթները անհամար են և՛ մեր դպրոցներում, և՛ աշխարհով մեկ։ Ինչպես փաստում է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի զեկույցներից մեկը, աշխարհում շուրջ 150 մլն երեխա՝ 13-15 տարեկան, դպրոցում կամ դպրոցի տարածքում հասակակիցների կողմից ենթարկվում է բռնության։ Իսկ Հայաստանում երեխաների 38%-ը փաստել է, որ համայնքում ականտես է եղել մեկ այլ երեխայի ծեծի, 35%-ը՝ դպրոցում մեկ այլ երեխայի ծաղրանքի[1]։ Սա նշանակում է, որ գրեթե յուրաքանչյուր երկրորդ երեխան դպրոցում ականատես է եղել բռնության: Բոլորս էլ նման վարքի կա՛մ ականատեսն ենք եղել, կա՛մ մասնակիցը, լավագույն դեպքում՝ պաշտպանողը։ Մենք՝ հոգեբաններս, պետք է ավելի ուշադիր և զգոն լինենք, որպեսզի կարողանանք ոչ միայն նկատել տվյալ իրավիճակները, այլ նաև բարձրաձայնել և կանխել։ Տվյալ վարքը, վերագրվելով «չարաճճիությանը»,  քիչ է բարձրաձայնվում կամ նկատվում։ Միգուցե պատճառն այն է, որ չունենք մեկ բառ, որը հստակորեն կսահմաներ տվայլ երևույթը։ Իսկ անգլերենում նմանատիպ երևույթը կբնութագրվեր որպես bullying (բուլինգ)։ Այո՛, բուլինգ։ Բուլինգը դպրոցական տարիքի երեխաների շրջանում անցանկալի, ագրեսիվ պահվածք է, որը ենթադրում է ուժի իրական կամ ընկալվող անհավասարակշռություն, որտեղ մի կողմը չի կարող պաշտպանել սեփական անձի շահերը կամ չի կարող կանգնեցնել ագրեսիան։ Տվյալ վարքագիծը ժամանակի ընթացքում կրկնվում է  կամ կրկնվելու ներուժ ունի[2]։ Բուլինգի տեսակների մեջ մտնում են ծաղրանքը, պիտակավորումը, ասեկոսները, խմբից ինչ-որ մեկին դուրս թողնելը, հրելը, հարվածելը և այլն։ Այն երեխան, որն իրականացնում է բուլինգ, այսինքն՝ դրսևորում է ագրեսիվ վարք, կոչվում է բուլեր, իսկ այն երեխան, որը ենթարկվում է բուլինգի, կոչվում է զոհ։ Բուլերի դրսևորած վարքը համարվում է բուլինգ, եթե այն թիրախավորում է մեկ ավելի թույլ անձի, պարունակում է ագրեսիա, ունի անընդհատ կրկնվող բնույթ։ Վերջին 5 ամիսների ընթացքում «Նոր Լույս» Մենթորինգ Կենտրոն Երիտասարդների Համար ՀԿ-ի իրականացրած հարցումները հետաքրքիր տեղեկություններ բացահայտեցին։ Հարցումը իրականացվել է Գյումրու 287 աշակերտների և 147 ուսուցիչների հետ։ Ըստ հարցման արդյունքների` և՛ աշակերտները, և՛ ուսուցիչները փաստել են, որ երեխաների մեջ տարածված են ծաղրը, պիտակավորումը և խմբից ինչ-որ մեկին դուրս թողնելը։ Երկու խումբն էլ նշել է, որ հիմնականում տվյալ երևույթները տարածված են 5-9-րդ դասարանցիների շրջանում։ Հարցվողների 64%-ը փաստել է, որ կա բուլինգ իրենց շրջակայքում և դպրոցում, իսկ 24%-ը նշել է, որ ենթարկվել է բուլինգի, քանի որ տարբերվել է իր արտաքին տեսքով կամ խոսելաձևով։ Այս ամենը նկատելը բավարար չէ, եթե չենք բարձրաձայնում և կանխարգելիչ քայլեր չեք կատարում։ Կհարցնեք, թե ինչու է հարկավոր կանխարգելել բուլինգը։ Արի ու տես, որ ի սկզբանե այդքան անմեղ թվացող «երեխայական չարաճճիությունը» անձի մոտ առաջացնում է մի շարք հոգեբանական և վարքային խնդիրներ։ Երեխաները կարող են ունենալ․ ակադեմիական խնդիրներ՝ ուշադրության կենտրոնացման դժվարություններ, գնահատականների անկում, դպրոց գնալու ցանկության պակաս, դասերի նկատմամբ հետաքրքրության կորուստ, հոգեկան առողջության խնդիրներ՝ ընկճախտ, տագնապ, անհանգստություն, անընդհատ լարված և ջղաձգված վիճակ, վախ բաժանվելուց, մղձավանջներ, ցածր ինքնագնահատական, սոցիալական խնդիրներ՝ հետաքրքրության կորուստ այն գործողությունների նկատմամբ, որոնցից նախկինում հաճույք էին ստանում, խուսափում մարդաշատ վայրերից և սոցիալականացումից, հուզական խնդիրներ՝ տխրության և մենակության աճող զգացում, ամոթի զգացում, չսիրված և չընդունված լինելու զգացում, անօգնականության զգացում, ֆիզիկական խնդիրներ՝ քնի և ուտելու ռեժիմի փոփոխություն, երբեմն՝ գիշերամիզություն։[3] Վերը նշված խնդիրները կարող են անձի մոտ դրսևորվել թե՛ խմբով, թե՛ առանձին-առանձին։ Բայց եթե երեխան անընդհատ է ենթարկվում բուլինգի, ապա նրա մոտ կարող են առաջանալ սեփական անձը վնասելու միտումներ և վարք՝ սուիցիդալ վարք։ Այսպիով, հաշվի առնելով, որ խնդիրը արդիական է և կազմում է մեր իրականության մի մասը, անհրաժեշտ է իրականացնել խորը հետազոտություն, որ հասկանանք՝ ինչպես կարող են ուսուցիչները, դպրոցների հոգեբանները, ծնողները և աշակերտները միասին աշխատել, որպեսզի դպրոցը դառնա բոլորի համար այն ապահով և ցանկալի վայրը, որի պատկերացումը ունենք մեր իսկ երևակայության ոլորաններում։ Հետգրություն․ թեմայի շարունակությունը ապահովելու համար մարտահրավեր եմ նետում Արփենիկ Համբարյանին։   [1] Երեխաների կարծիքով․․․» Հարցման արդյունքներ, ՅՈՒՆԻՍԵՖ, 2017 [2] Tanya Beran & Bonnie Shapiro․2005․ Evaluation of an Anti‐Bullying Program: Student Reports of Knowledge and Confidence to Manage Bullying [3] Tanya Beran & Bonnie Shapiro․2005․ Evaluation of an Anti‐Bullying Program: Student Reports of Knowledge and Confidence to Manage Bullying  
22:34 - 06 օգոստոսի, 2021