Ինֆոքոմ

Հերթեր «Զվարթնոց» օդանավակայանում․ ինչու են մարդիկ ժամերով սպասում անձնագրային անցակետում

ՀՀ քաղաքացի Միլենա Բարսեղյանը օգոստոսի 15-ին՝ ժամը 03։58-ին, Ստամբուլից ժամանել է Երեւան եւ մոտ 1 ժամ սպասել «Զվարթոց» օդանավակայանի անձնագրերի ստուգման անցակետում․ «Միաժամանակ մի քանի ինքնաթիռ էր վայրէջք կատարել, դրա համար էլ մարդկանց հոսքը շատ-շատ էր, առաջարկում էին հերթը շրջանցելու վճարովի տարբերակ, ինչն ինձ համար նորություն էր»,- պատմում է նա։ Միլենայի խոսքով՝ հերթի մեջ շատերը բողոքում էին, թե 2 պատուհան է սպասարկում, բայց երբ ինքն է մոտեցել, նկատել է, որ բոլոր պատուհաններն աշխատում են․ «Աշխատողներն էլ չէին ձգձգում, ես որ մոտեցա, արագ սպասարկեցին, պարզապես մի խնդիր կա․ այդ պահին այդ նույն հերթի մեջ սպասում էին տրանզիտ թռիչք ունեցող մարդիկ, այսինքն՝ պատուհանները առանձնացված չէին ըստ տրանզիտ թռիչք ունեցողների եւ չունեցողների։ Իմ վերջնակետը, օրինակ, Հայաստանն էր, բայց եթե Հայաստանը ինչ-որ մեկի համար տարանցիկ երկիր էր, եւ նրա սպասելաժամանակը 1 ժամ էր, նա հաստատ կուշանար մյուս թռիչքից»։ Լուսանկարը՝ Միլենա Բարսեղյանի Միլենան ասում է՝ այլ երկրներում տեսել է, որ անձնագրային պատուհանները բաշխվել են ըստ տրանզիտ թռիչքների կամ ըստ ԵՄ քաղաքացիների․ «Ես մեկնել էի Ստամբուլ, Ստամբուլից՝ Անկարա` ուսումնական նպատակով Նորվեգիայի դեսպանատան վիզա ստանալու համար, եւ այդ ընթացքում տեսա բաշխում նաեւ ըստ լոկալ թռիչքների, ինչը, իհարկե, Հայաստանի դեպքում ակտուալ չէ, մեզ մոտ ներքին թռիչքները ակտիվ չեն»։ Խնդրի մասին նախորդ ամսին բարձրաձայնել էր նաեւ Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանը՝ հերթի միջից տեսանյութ հրապարակելով եւ պատմելով, որ առավոտյան ժամը 04։55-ի սահմաններում մոտ մեկ ժամ անձնագրային անցակետում սպասում են, եւ մարդկանց քանակը հաշվի առնելով՝ դեռ 3-4 ժամ էլ կսպասեն․ «Անձնագրային հսկիչ կետի մոտ արհեստական հերթեր են ստեղծում մարդկանցից գումար գանձելու համար։ Այս բարդակի հեղինակները առաջարկում են՝ 3-4 ժամ հերթ չկանգնելու եւ մուտքի կնիքը խփելու համար վճարել 9000-ական դրամ»,- տեսանյութում ասում էր Զոհրաբյանը՝ հավելելով, որ փաստորեն, «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանը պատրաստ չէ այս ծավալի մարդ ընդունելուն։ Տեսանյութում Զոհրաբյանը նշում էր նաեւ, որ անձնագրային հսկիչ ոչ բոլոր պատուհաններն են աշխատում։ «Ինֆոքոմ»-ը երկու շաբաթ շարունակ դիտարկել է «Զվարթնոց» օդանավակայանի թռիչքները՝ դուրս բերելով հուլիսի 23-ից մինչեւ օգոստոսի 5-ը «Զվարթնոց» ժամանած ինքնաթիռների տեսակները, դրանցում ուղեւորների հնարավոր միջին քանակը եւ վայրէջքի ժամերը։ Դիտարկման հիմք են հանդիսացել flightradar 24 կայքի թռիչքների ժամանակացույցը եւ օդանավերի վերաբերյալ բաց աղբյուրներում առկա տվյալները։ Համադրելով բոլոր տվյալները՝ ստացել ենք հետեւյալ ամփոփ պատկերը․ կեսգիշերնանց ժամերին կարճ միջակայքերով ժամանում են մի քանի, այդ թվում խոշոր եւ բազմամարդ օդանավեր, ինչն էլ հերթերի պատճառ է դառնում։ Որքան շատ են քարտերի միջի շրջանակները, այնքան շատ օդանավ է ժամանել տվյալ ժամին, եւ որքան մուգ են քարտերի գույները, այնքան շատ ուղեւորներ են եղել այդ օդանավերում Ինչ է ասում «Զվարթնոց» օդանավակայանը Վայրէջքի ժամերի ընտրության, ժամ-գին հարաբերակցության, ռեսուրսների հնարավոր անբավարարության եւ մի շարք այլ հարցերի վերաբերյալ փորձեցինք մեկնաբանություն ստանալ «Զվարթնոց» օդանավակայանից, որտեղից, սակայն, առաջարկը մերժեցին։ Օդանավակայանի հանրային կապերի պատասխանատու Լուսինե Մողրովյանը փոխանցեց, որ իրենց տարածած հաղորդագրությանն ավելացնելու այլ բան չունեն, անհրաժեշտության դեպքում կդիմեն։ Ըստ այդ հաղորդագրության՝ հերթերը պայմանավորված են ամառային սեզոնով եւ չվերթերի փոփոխություններով․ «Եղանակային պայմաններից ելնելով եւ ավիաընկերությունների չվացուցակում տեղի ունեցող փոփոխությունների արդյունքում չվերթերի կուտակումն առաջացնում է ոչ պլանավորված խցանում, քանի որ տարբեր օպերատիվ պայմաններից ելնելով չվերթերը ուշ կամ շուտ են ժամանում: Արդյունքում սահմանային անցակետում գոյանում են մեծ հերթեր: Ամառային ծանրաբեռնված սեզոնին ընդառաջ ավելացող չվերթերի և մեծ ուղևորահոսքի ֆոնին ուղևորներին հնարավորինս արագ սպասարկելու ուղղությամբ օդանավակայանը նախաձեռնում է բոլոր անհրաժեշտ միջոցները. հերթերը կառավարելու համար համալրվում է անհրաժեշտ քանակությամբ աշխատակիցներով, ինչպես նաև իրականացնում է համակարգված աշխատանք սահմանապահ ծառայության հետ, որն օդանավակայանի ծառայություն չի հանդիսանում»։ Օդանավակայանից նաեւ հայտնել էին, որ ուղեւորների ճանապարհորդությունը հարմարավետ եւ արագ դարձնելու համար օդանավակայանն ու ավիաընկերություններն առաջարկում են տարբեր ծառայություններ, ինչպես օրինակ` օդանավակայանում գործող «Fast Track», «VIP» ծառայությունները, ավիաընկերությունների կողմից առաջարկվող բիզնես դասի տոմսերը եւ այլ տարատեսակ վճարովի ծառայություններ․ «Այն ամբողջ աշխարհում ընդունված կարգ է և օդանավակայանը բացառություն չէ այս հարցում»,- ասված է հարորդագրության մեջ։ Ըստ մասնագետի՝ «Զվարթնոց»-ի նման օդանավակայանները չվացուցակներ կազմելու հարցում թելադրող չեն Ավիացիայի միջազգային կարգավորումների մասնագետ, օդաչու Հակոբ Ճաղարյանը մեր զրույցում ասում է՝ նախեւառաջ պետք է հիշել առաջարկ-պահանջարկ փոխհարաբերության մասին․ երբ առաջարկն է շատ, պահանջարկը՝ քիչ, գինն իջնում է, իսկ երբ պահանջարկը ավելի շատ է, քան առաջարկը, հերթեր են գոյանում, եւ այդ դեպքում անգամ լավ կահավորված օդանավակայանը, ինչպիսին «Զվարթնոց»-ն է (ըստ Ճաղարյանի՝ այն ունի անձնագրային 23-24 կետ, որը իր չափսերի համար բավականին լավ ցուցանիշ է), չեն հասցնում սպասարկել․ «Հիմա հերթեր են գոյանում, որովհետեւ ամառվա սեզոնի հետ կապված պահանջարկը ավելի շատ է, իսկ ինչո՞ւ է շատ հատկապես գիշերային ժամերին․ որովհետեւ Հայաստանը չունի տեղական փոխադրողներ՝ իրենց թռիչքուղիների ցանցով, որոնք կարող են իրենց հարմար ժամերի չվերթներ նախատեսել։ Հայ ուղեւորներին հիմնական փոխադրողները միջազգային ավիաընկերություններն են, որոնք գալիս են՝ իրենց բազային օդանավակայանների բազային թռիչքների համար իրենց հարմար ժամին Հայաստանից ուղեւորներ տանելու։ Ընդհանրապես, հաջող աշխատելու գրավականներից հիմնականը տրանզիտային թռիչքների իրականացումն է։ Տրանզիտ թռիչքներ կատարելու համար պետք է օրը 2 անգամ այդ թռիչքը կատարել՝ առավոտյան եւ երեկոյան, իրենք ունեն առավոտյան չվացուցակ եւ երեկոյան չվացուցակ, եւ քանի որ հայ ուղեւորներին տանում են առավոտվա չվացուցակին հասցնելու համար, գիշերներն են գալիս»։ Լուսանկարում՝ Հակոբ Ճաղարյանը Ըստ Ճաղարյանի՝ օդանավակայանների, այդ թվում՝ բուն օդանավերի սպասարկումը գիշերային ժամերին 8-10 տոկոսով ավելի թանկ է, քան ցերեկային ժամերին, որովհետեւ գիշերը օգտագործվում են լուսավորություն թռիչքուղու, շարժման ուղիների եւ այլնի համար․ «Բայց այդ մի քանի տոկոսի տարբերությունը ավիաընկերությունների համար արգելք չի հանդիսանում, որովհետեւ իրենք կարող են այդ ժամին շատ ուղեւոր տանել եւ իրենց այլ ուղղություններով թռչող օդանավերը լցնել»։ Ճաղարյանը պարզաբանում է, թե չվացուցակների հաստատման գործընթացն ընդհանրապես ինչպես է կատարվում։ Ըստ նրա՝ թե՛ ավիաընկերություններն են առաջարկում օդանավակայաններին, թե՛ օդանավակայանները՝ ավիաընկերություններին․ «Այսինքն՝ օդանավակայանը ունի սլոտներ (ժամանման եւ մեկնման ժամեր) եւ ավիաընկերությունը ունի ցանկություն․ եթե ավիաընկերության ցանկությունը համընկնում է օդանավակայանի հնարավորության հետ, օդանավակայանը տալիս է այդ ժամի թույլտվությունը, հակառակ դեպքում օդանավակայանը առաջարկում է այդ թռիչքն իրականացնել մեկ այլ ժամի»։ Բայց այնպիսի օդանավակայանները, ինչպիսին «Զվարթնոց»-ն է, որը 24 ժամվա ընթացքում 50-60 թռիչք է իրականացնում», ըստ նրա, թելադրող չէ։ Անդրադառնալով անձնագրային անցակետերը դասակարգելու հարցին՝ Ճաղարյանն ասում է, որ դա աշխարհում ընդունված մոտեցում է, բայց Հայաստանի դեպքում տրամաբանական չի լինի․ «Նախ, «Զվարթնոց»-ը տրանզիտ օդանավակայան չէ, միայն ռուսական ավիաընկերությունների թռիչքները փակելուց հետո ռուսների համար մասնակիորեն դարձավ տրանզիտ, հետեւաբար՝ տարանջատելը ըստ տրանզիտ թռիչքների եւ ոչ տրանզիտ թռիչքների, ազդեցիկ գործոն չի լինի։ Շատ երկրներում հանդիպել եմ նաեւ տարանջատման ըստ Շենգենյան գոտու երկրների կամ ըստ քաղաքացիության, բայց Հայաստանում դա էլ հնարավոր չէ այն հասարակ պատճառով, որ ՀՀ քաղաքացին եւ օտարերկրյա քաղաքացին ստուգվում են միեւնույն կանոնակարգով, այդ դեպքում խտրականություն դնելու իմաստը ո՞րն է, այլ հարց, եթե ՀՀ քաղաքացիները կամ ԵԱՏՄ քաղաքացիները ստուգվեին ավելի պարզեցված, արագացված ընթացակարգով»։ Ճաղարյանի խոսքով՝ շատ երկրներում իրենց քաղաքացիների անձնագրերն անգամ չեն ստուգում, տեղական ID քարտն են անցկացնում համակարգով եւ վերջ, որոշ տեղերում էլ պատուհաններ կան, որոնք աչքերով են ստուգում․ համակարագը մի անգամ նկարում է մարդու աչքերը, գրանցում, դրանից հետո նա գալիս, կանգնում է, աչքերը ֆիքսվում են, կտրոնը ստանում է եւ վերջ, նույնիսկ կնիք չի դրվում, համակարգն է ընդհանուր ծրագրի մեջ այդ տեղեկությունը փոխանցում։ Նման համակարգային փոփոխության համար, ըստ մասնագետի, միայն օդանավակայանաի ցանկությունը բավարար չէ, դա ՀՀ ԱԱԾ սահմանապահ ծառայության կամ պետական ավելի բարձր մակարդակով լուծելիք հարց է․ «Այսինքն՝ Ձեր բարձրացրած հարցերը շատ ակտուալ են, բայց Հայաստանի դեպքում դա երեւի հնարավոր չի լինի ներդնել, որովհետեւ ԵԱՏՄ-ում դա չի գործում, իսկ Հայաստանը միացած է ԵԱՏՄ-ի հետամնաց, միջնադարից եկող ծրագրերին եւ նոր բան անելու հնարավորություն չունի։ Դեռեւս 2019 թ․-ին, երբ ես վարչապետի խորհրդական էի, հանդիպում ունեցանք օդանավակայանի կառավարչի հետ, այն ժամանակ քննարկվում էր դասական «Զվարթնոց»-ի շենքի վերականգման հարցը, եւ ի վերջո համաձայնության եկանք 2 շենքերի մեջ միջանկյալ մի բան սարքելու համար։ Եթե այդ ծրագիրը իրականանար, իսկ դա լուրջ ծրագիր էր, այս բոլոր խնդիրները կլուծվեին»։ Մեր այն հարցին՝ արդյո՞ք հնարավոր չէ ծանրաբեռնված շրջանում փոխգործակցություն ապահովել «Զվարթնոց» եւ «Շիրակ» օդանավակայանների միջեւ եւ թռիչքների մի հատված տեղափոխել Շիրակ, Հակոբ Ճաղարյանը պատասխանում է․ «Երեւան եկողին, իհարկե, ձեռք չի տա «Շիրակ» օդանավակայանում իջնել․ եթե ես ծանրաբեռնված ժամին Երեւանի տոմս վերցնող ուղեւոր եմ, ինձ պետք է իջնեմ հենց Երեւանում, ոչ թե Գյումրիում, իսկ այն ուղեւորը, որը տրանզիտով է գալիս Երեւան, որպեսզի շարունակի իր թռիչքը, չունի այն Գյումրիից շարունակելու հնարավորություն, նա ստիպված պետք է տեղափոխվի Երեւան, Երեւանից գնա, այդ դեպքում ուղեւորը կգերադասի այլ օդանավականից օգտվել, կամ էլ Շիրակում պետք է ունենաս այնքան թռիչք, որ այդ տրանզիտով եկողներին նստեցնես, տանես Երեւան․․․ Իմ աշխատելու ժամանակ ես փորձ եմ արել «Շիրակ»-ը սարքել աշխատող օդանավակայան, ներկայացրել եմ ծրագիր, ըստ որի՝ այն կդառնար lowcost (էժան տոմսերով) օդանավակայան, այդ դեպքում այն կսկսեր գործել բավականին լավ, կյանքը կեռար, բիզնեսը կզարգանար, դա լուրջ թեմա կլիներ, բայց Հայաստանի կառավարությունը գերադասեց 5 միլիոն եվրոյի չափով սուբսիդավորել արտասահմանյան ավիաընկերությանը, որպեսզի Երեւան թռիչքներ իրականացնեն, քան թե 3-4 միլիոն ծախսել սեփական ավիաընկերությունը ստեղծելու համար»,- նշում է Հակոբ Ճաղարյանը։ Հեղինակ՝ Միլենա Խաչիկյան Ինֆոգրաֆիկան՝ Կատյա Մամյանի

16:39 - 30 օգոստոսի, 2024

Քիմիկների գործով վկան պնդում է՝ իրեն ոչ ոք չի ասել, թե զորքին մինչեւ ուր պիտի ուղեկցի

44-օրյա պատերազմի ժամանակ կամավորական Արման Նուրիջանյանի կարծիքով՝ 2020 թվականի հոկտեմբերի 21-ին Քիմիկների զորախմբի օպերացիայի ձախողման պատճառը եղել է վերադաս հրամանատարության անկազմակերպվածությունը։ Այդ մասին նա երեկ հայտարարեց Հակակոռուպցիոն դատարանում։ Քիմիկների գործով Նուրիջանյանը առանցքային անձ է․ հենց նրան է վստահված եղել զորախմբի ուղեկցումը դեպի օպերացիայի տեղանք։ Ստացվել է այնպես, սակայն, որ սահմանված վայրում՝ Կիրի հանքում իջնելու փոխարեն զորախումբը խորացել է մինչեւ Զանգելան քաղաք, որտեղ Ադրբեջանի զինված ուժերը դեռ օրեր առաջ էր տեղադրել իր դրոշը եւ տեսանյութը հրապարակել համացանցում։ Արդյունքում, զինծառայողները ընկել են շրջափակման մեջ․ նրանցից 5-ը գերեվարվել է, 12-ը՝ սպանվել, 23-ի եւ 1 վարորդի գտնվելու վայրն անհայտ է առ այսօր։ Կատարվածի համար մեղադրյալի աթոռին են ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի նախկին տեղակալ, գեներալ–լեյտենանտ Անդրանիկ Մակարյանը եւ Քիմիկների զորամասի հրամանատար, փոխգնդապետ Արսեն Աբգարյանը։ Արման Նուրիջանյանն ունի վկայի կարգավիճակ։ Դատարանն արգելեց նիստի տեսանկարահանումը՝ չպատճառաբանելով իր որոշումը Նախքան վկայի հարցաքննությանն անցնելը հերթական անգամ թույլտվություն խնդրեցինք նիստի տեսա եւ լուսանկարահանման համար։ Մեղադրող կողմը առարկություն չուներ, պաշտպանական կողմը՝ եւս։ Միայն մեղադրյալ Արսեն Աբգարյանի պաշտպան Դավիթ Դավիդյանը հայտարարություն արեց՝ ասելով, թե նախորդ նիստին իր վերաբերյալ սխալ տեղեկություն է հրապարակվել, խնդրեց դա շտկել եւ այլեւս չկրկնել․ «Եթե այդ պայմանով, ապա համաձայն ենք», - ասաց նա։ Մեր հարցը, թե ո՞ւմ կողմից է սխալ տեղեկություն հրապարակվել, մնաց անպատասխան։ Նիստից հետո պաշտպանի հետ առանձնազրույցում պարզ դարձավ, որ խոսքը մեկ այլ լրատվամիջոցի հրապարակած տեսանյութի մասին էր։ Այդ հարցին, սակայն, դատարանը չանդրադարձավ եւ որոշեց արգելել տեսանկարահանումը։ Նշենք, որ ըստ Քրեական դատավարության օրենսգրքի՝ դռնբաց նիստի տեսաձայնագրումը թույլատրում է դատարանը` մեղադրյալների համաձայնությամբ: Անգամ համաձայնության դեպքում դատարանը կարող է արգելել տեսաձայնագրումը, եթե դա է պահանջում արդարադատության շահը։ Դատավոր Սարգիս Դադոյանը, սակայն, որեւէ կերպ չպատճառաբանեց իր այդ որոշումը․ «Լսեցիք պաշտպանի հայտարարությունը, դատարանը Ձեզ թույլատրում է առհասարակ այս նիստը լուսաբանել նկարահանման եւ ձայնագրառման միջոցով, տեսանկարահանել չի թույլատրվում եւ հարցաքննության ամբողջ ընթացքը եւս չի թույլատրվում ձայնագրել, որոշ հատվածներ կձայնագրեք»,- ասաց նա։ Նշենք, սակայն, որ ըստ Քր․դատ․օր․-ի՝ դռնբաց նիստին ներկա անձինք իրավունք ունեն կատարել ձայնագրում, հետեւաբար եթե նիստը դռնբաց է, ձայնագրման իրավունքը չի կարող սահմանափակվել։ Մեր ճշգրտող հարցին ի պատասխան՝ դատավորն ասաց․ «Ամբողջ նիստը կարող եք ձայնագրել, չեք կարող տեսանկարահանել»։ Այս գործով նիստերը նախկինում բազմիցս տեսանկարահանվել, անգամ ուղիղ հեռարձակվել են։ Ըստ վկայի՝ դեպքից 3 օր առաջ իմացել են, որ Զանգելանը գրավված է 40-ամյա Արման Նուրիջանյանը պատմեց, որ պատերազմի ժամանակ զինկոմիսարիատում չի հաշվառվել, ինքնակամ ներկայացել է գյուղապետարան, քանի որ գյուղական տարածքներում ինքնապաշտպանական ջոկատներ էին ստեղծվում․ – Զինվորական որեւէ կառույցից Ձեր նկատմամբ վերահսկողություն կա՞ր, սպաներ կայի՞ն,– հարցրեց հանրային մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը։ – Գյուղապետը միայն՝ Արթուր Մանուչարյանը, նա էր իմ անմիջական հրամանատարը,– պատասխանեց վկան։ – Նա զինվորական ի՞նչ պաշտոն էր զբաղեցնում։ –Չգիտեմ։ – Ինչի՞ց եք կարծել, որ նա է Ձեր հրամանատարը։ – Նրանից եմ զենք ստացել, նրա մոտ եմ կցված եղել, այդ ջոկատի բոլոր հարցերը նա էր լուծում։ Ձախցի՝ հանրային մեղադրողներ Դավիթ Նավասարդյանը, Արսեն Մարտիրոսյանը Նուրիջանյանը պատմեց, որ նախքան դեպքի օրը ինքը Կապան–Զանգելան ավտոճանապարհին տեղակայված մարտական հենակետում է ծառայություն իրականացրել, նրա խոսքով՝ «պոստ պահել»։ Մեղադրողի հարցին՝ ինչո՞ւ է անհրաժեշտություն առաջացել ճանապարհը վերահսկելու, ի՞նչ վտանգ կար, վկան պատասխանեց․ «Ինքնապաշտպանության համար, որ Զանգելանի կողմից չգար թշնամին»։ – Այսինքն՝ երբ Դուք հերթապահել եք, արդեն իսկ տեղեկություններ կային, որ հակառակորդը Զանգելանո՞ւմ է,– ճշգրտեց մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը։ – Ես մինչեւ գնալս իմացել եմ, որ Զանգելանը գրավված է (նկատի ունի դեպքից 3 օր առաջ,–հեղ․),– պատասխանեց վկան։ – Ո՞վ է հայտնել։ – Յութուբով եմ տեսել։ – Իսկ հրամանատարության հետ քննարկե՞լ եք դա։ – Բոլորս էլ գիտեինք։ – Կիրի հանքը Զանգելանից տարբե՞ր է։ – Այո։ Կապանից Կիրի հանք մոտ կես ժամվա ճանապարհ է, հանքից Զանգելան՝ 20 րոպեի։ – Այսինքն՝ Կիրի հանքով անցնելիս ակնհայտ կլինե՞ր, որ դա է հանքի տեղանքը։ – Իհարկե, նույնիսկ փոքր երեխայի համար։ Մինչեւ հանք հասնելը՝ մի 700 մետրի վրա, շիբինը թափած էր գետնին,– պատասխանեց վկան։ Նուրիջանյանի խոսքով՝ իրեն չի ասվել, թե մինչեւ ուր պիտի զորքին տանի Արման Նուրիջանյանի խոսքով՝ իրենց ջոկատում եղել է 20-ից ավելի անձ։ Դեպքին նախորդող երեկոյան գյուղապետը՝ Արման Մանուչարյանը, եկել, հարցրել է, թե ով գիտի դեպի Զանգելան տանող ճանապարհը, ինքն ասել է, որ գիտի (մինչ այդ բազմիցս երթեւեկել է, քանի որ առաքիչ է աշխատել), եւ այդպես որոշվել է, որ ինքը պիտի զորքին ուղեկցի։ –Կասե՞ք՝ բառացի ինչ է ասել գյուղապետը,– հարցրեց մեղադրողը։ – Ասել է՝ զորք է գալու, իրենք գիտեն՝ ուր պիտի գնան, որտեղ պիտի կանգնեն, ընդամենը պետք է ուղեկցող, ճանապարհը ցույց տվող։ – Ո՞ր ճանապարհը։ – Դեպի Զանգելան․․․ Ասել է՝ իրենց կթողնես, դու կգաս։ Ջոկատի մյուս անդամները գիտեին այդ ճանապարհը թե չէ՝ Նուրիջանյանը տեղյակ չէր, ենթադրում էր, որ ինքն է հարմար թեկնածու եղել, քանի որ անձնական մեքենա է ունեցել (գյուղապետի մեքենան սարքին չի եղել)։ Պատասխանելով ուղեկցումից հրաժարվողների վերաբերյալ հարցին՝ վկան ասաց, որ գյուղապետից լսել է, որ Վարդան Ալեքսանյանն է հրաժարվել։ Հիշեցնենք՝ վերջինս այն գնդապետն է, որին ԳՇ պետի՝ այդ ժամանակվա տեղակալ Անդրանիկ Մակարյանը հանձնարարել էր կազմակերպել Քիմիկների զորախմբի ուղեկցումը։ Նախորդ դատական նիստին նա էլ իր հերթին էր հայտարարել, թե ուղեկցողի խնդիր կար, մարդիկ հրաժարվում էին։ Նախագահող դատավոր Սարգիս Դադոյանը – Վարդան Ալեքսանյանը եւ Համբարձում Փարամազյանը (մյուս ուղեկցողն է,–հեղ․) դատարանում ասել են, որ Դուք ներկա եք եղել, երբ երեկոյան տեղանքի շուրջ խոսակցություն է եղել։ Նրանք հիշում են Ձեզ,– ընդգծեց մեղադրող Նավասարդյանը։ – Ես իրենց չեմ տեսել,– պնդեց վկա Նուրիջանյանը։ – Ինչպե՞ս կբացատրեք, ինչո՞ւ են նման ցուցմունք տվել։ – Արդարանում են երեւի։ – Ինչի՞ց։ – Մեղադրանքից պրծնելու համար․․․ Չգիտեմ․․․ Ես չկամ տենց բաների մեջ․․․ Ես ոչ մի բանից տեղյակ չեմ եղել, իրենց չեմ հիշում։ Ըստ Նուրիջանյանի՝ լուսադեմին արթնացել է, գյուղապետի մեքենայից լիցքավորել իր «Միցուբիշի» մակնիշի մեքենան եւ ճանապարհ ընկել։ Առջեւից գնացել է ինքը, ապա՝ զորամասի հրամանատար Արսեն Աբգարյանը վիլիսով, որից հետո՝ զինծառայողների 3 ավտոբուսները։ Իր կողքին նստել է Փնջոյան ազգանունով մի սպա, որն էլ, ըստ վկայի, ասել է, թե Զանգելան են գնում, ոչ թե Կիրի հանք․ «Փնջոյանին հարցրի՝ ո՞ւր ենք գնում, ասաց՝ Զանգելան, ասացի՝ բա Զանգելանը գրավել են, ասաց՝ գիշերը մերոնք երկու կողմերից մտել են, մենք էլ մեջտեղով գնում ենք, սանրելով դուրս գանք․․․ Նույնիսկ հանքով անցնելիս ինձ հարց տվեց՝ սա հա՞նքն է, ասացի՝ այո, բայց էդտեղ էլ ոչ մի բան չխոսեց, ոչինչ չզեկուցեց»,– նշեց վկան՝ հավելելով, որ ինքն էլ այլ հարցեր չի տվել՝ ակնկալելով, որ երբ հասնեն սահմանված վայրը, իրեն կասեն մեքենան կանգնեցնել։ Դա, սակայն, այդպես էլ տեղի չի ունեցել։ – Փնջոյանը քեզ խաբե՞լ է,– հարցրեց տուժողի իրավահաջորդ Ռուդիկ Ալեքսանյանը (նրա հարցաքննությունը՝ այստեղ)։ – Դե, փաստորեն,– ասաց վկան՝ հետագայում հավելելով, որ վերջում իր մոտ տպավորություն է եղել, թե նա էլ չի իմացել։ – Վարդան Ալեքսանյանը ասում էր՝ քեզ ասել է, որ մինչեւ հանք պիտի գնաս։ – Սուտ է ասում, ինձ նման բան չի ասել,–պնդեց վկան։ Ըստ նրա՝ նույնիսկ ոստիկանական հենակետում են կանգել, ճանապարհից իրենց մեքենան նստած ոստիկանին այնտեղ իջեցրել, սակայն դարձյալ ոչ ոք չի հուշել, որ դա է հենց այն վայրը, որտեղ պիտի կայանեին։ Ուշագրավ է, որ նախորդ նիստին վկա Վարդան Ալեքսանյանը ասել էր, թե դեպքի նախորդ օրը այցելել է ոստիկանական այդ հենակետ՝ ոստիկաններին տեղյակ պահելու, որ հաջորդ օրը զորք է գալու այդտեղ՝ օպերացիայի։ Արման Նուրիջանյանի պնդմամբ՝ կրակելու հրաման այդպես էլ չի տրվել Վկա Արման Նուրիջանյանը պատմեց, որ երբ Զանգելանին 200 մետր էր մնացել, եւ դպրոցի տանիքը (որտեղ էլ, ըստ յութուբում հրապարակված տեսանյութի, տեղադրվել էր ադրբեջանական դրոշը) արդեն տեսանելի էր, ինքնակամ կանգնեցրել է մեքենան․ «Հարցրել եմ՝ կոնկրետ որտե՞ղ ենք գնում, կոնկրետ տեղ ասեք, տանեմ, ուզում էի հասկանալ՝ կարճ ճանապարհով գնամ թե երկարով, Փնջոյանն ասել է՝ մի րոպե սպասիր»։ Տուժողի իրավահաջորդ Հայկ Եղիազարյանը հարցրեց՝ երբ վկան նկատել է տանիքը, Փնջոյանը չի՞ ասել՝ կանգնի–կանգնի։ Վկան բացասական պատասխան տվեց, ինչը վրդովեցրեց Եղիազարյանին․ Հայկ Եղիազարյանը - Ասում եմ այն, ինչ դու ասել ես 2020 թ․ դեկտեմբերին։ Որ ձայնագրությունը տամ, լսես, ի՞նչ ես անելու,- բղավեց նա։ - Եթե նման բան եմ ասել, ներողություն կխնդրեմ։ Ավելի ուշ վկան պատմեց, որ Փնջոյանը իջել է, մոտեցել Աբգարյանի վիլիսին, հարցրել՝ ո՞ւր ենք գնում, արդեն տանիքն երեւում է, Աբգարյանն էլ ասել է՝ գի՞ժ եք, էս ո՞ւր եք եկել․ «Աբգարյանն ասաց՝ շատ եք եկել, պտտվեք, հետ ենք գնում, ես պտտվեցի, էլի կանգնեցի․․․ Այդ ընթացքում, երբ կանգնած էինք, զորքի մի մասը ավտոբուսներից իջավ, 2 զինվոր նկատեց, որ դիմացի թմբի վրա 2 հոգի երեւում են, տղերքից մեկն ասաց՝ կարողա՞ զասադ է, ու այդ ժամանակ սկսեցին գնդացիրի լուսային փամփուշտներվ մեզ վրա կրակել, Աբգարյանն ասաց՝ եկեք թմբի տակ․․․ Ես դեռ չէի հասկացել՝ ինչ է կատարվում, թիկունքը պետը իմ աչքի առաջ զոհվեց․․․ Հրաձիգով սկսեցի կրակել գնդացիրի վրա, նա լռեց, հետո սկսեցին սնարյադով կրակել․․․ Բոլորը խուճապահար փախչում էին, Աբգարյանը ասաց՝ բոլորդ եկեք թմբի տակ, ինքն էլ մտավ թմբի տակ, բայց արդեն սաղ ցրվել էին, որովհետեւ ավտոբուսների վրա ԷԼ էին կրակում»։ – Զինծառայողները պատասխանո՞ւմ էին այդ կրակոցներին։ – Ոչ ոք չի կրակել ինձնից բացի։ – Ինչո՞ւ։ – Չգիտեմ, չեմ կարող ասել։ – Գուցե Դուք նշա՞ն եք տվել հակառակորդին, որ զորքին հասցրել եք այդտեղ, ու փախել եք,– վրդովվեց տուժողի իրավահաջորդներից Սեդա Հովհաննիսյանը։ – Իրենք ինձնից շուտ զորքին տեսել էին։ – Բա ինչի՞ չէին խփում։ – Չգիտեմ, բայց մենք այնքան բաց տարածքով ենք անցել, կարող էին նույնիսկ չթողնել, որ հասնենք այդտեղ, ուղղակի երեւի չեն պատկերացրել, որ ավտոբուսներից կիջեն։ – Բա ո՞վ հրաման տվեց, որ իջնեն։ – Ի՞նձ եք հարցնում, ես ընդամենը ուղեկցող եմ։ – Ե՞րբ սկսեցիք կրակել։ – Երբ դիմացս մարդ զոհվեց, այդ ժամանակ հասկացա, որ թուրքն է։ – Իսկ կրակոց տալու հրաման չեղա՞վ։ – Չգիտեմ, չեմ լսել տենց հրաման, ես ինքնակամ եմ կրակել․․․ Հետո վարորդներից մեկը ուսից բեկորային վիրավորում ստացավ, ինձ խնդրեց մեքենան հանեմ, որ դուրս գա, ասաց՝ չեմ կարողանում, չեմ դիմանում, ես էլ քշել եմ, դուրս եկել։ – Առաջինը Դո՞ւք եք դուրս եկել։ – Այո, ես ու երկու ավտոբուսի վարորդները։ – Բա ինչո՞ւ զինծառայող չվերցրիք Ձեզ հետ։ – Ես չէի պատկերացնում, որ պիտի քշեի, գնայի․․․ Մտածեցի՝ զորքը կլցվի ավտոբուսները։ – Որեւէ մեկը բարձրաձայնե՞ց՝ մոտեցեք ավտոբուսներին։ – Ոչ, ես չեմ լսել նման բան։ – Դրանից առաջ Աբգարյանը ասել էր՝ հետ ենք գնում, չէ՞։ Այսինքն՝ Դուք պետք է անձնակազմին հետ տեղափոխեինք։ Ինչո՞ւ եք նրանց թողել եւ դուրս եկել,- հարցրեց մեղադրող դատախազ Դավիթ Նավասարդյանը։ – Որտե՞ղ եմ թողել․․․Մարտ են վարում, կրակում են, փամփուշտներս վերջացել էին, պետք է մնայի այնտեղ, ի՞նչ անեի, զոհվեի՞,- պատասխանեց վկան։ Վկայի տեղեկություններով՝ օգնության մեկնած զորքը, տեղ չհասնելով, հետ է եկել Արման Նուրիջանյանը պատմեց, որ վերադարձել է զորամաս, իր հրամանատար Մանուչարյանին պատմել կատարվածի մասին․ «Ասել եմ՝ էս ո՞ւր եք ինձ ուղարկել, ինքն էլ ասել է՝ ես էլ տեղյակ չեմ եղել։ Զարմացած էր, որ ընկել ենք շրջափակման մեջ, որ մեր գնացած տեղում թուրք է եղել»։ Վկայի տեղեկություններով՝ իր գալուց հետո ավտոբուսներ են մեկնել՝ շրջափակման մեջ մնացած զորքին օգնության, սակայն մինչեւ վերջ չգնալով՝ հետ են եկել։ Վկա Արման Նուրիջանյանը – Երբ փրկվեցիք, որեւէ մեկին հարցեր ուղղեցի՞ք։ Ի վերջո, Դուք պետք է ուղեկցում իրականացնեիք, Ձեր կողքին նստել էր շարասյան զինվորական, Ձեր ցուցմունքում նշել եք, որ ճանապարհի ընթացքում շարժը ոչ մեկը չի համակարգել, եւ ամենասարսափելին՝ որեւէ մեկը չի իմացել ուր գնալ, որտեղ կանգնել,- ասաց մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը։ – Իմ հրամանատարին եմ հարցրել։ – Լա՞վ եք հիշում, Կապանի զորամասում որեւէ մեկին հանդիպե՞լ եք։ – Հիշեցի՝ ինչ նկատի ունեք,- կարճատեւ լռությունից հետո ասաց վկան։ – Կհիշես–կհիշես, շատ բան կհիշես,– լսվեց Հայկ Եղիազարյանի ձայնը։ Նիստերի դահլիճում իրավիճակը դարձյալ լարվեց։ Ավելի ուշ վկան պատմեց, որ դեպքից 2-3 օր անց կատարվածի համար զորամասում իրեն են մեղադրել, դավաճան անվանել․ «Մի տարեց մարդ էր, ասաց՝ դու էն դավաճանը չե՞ս, որ մեզ տարավ Զանգելան, բա ասում էին՝ ԱԱԾ–ն քեզ խփել է, գնացինք հրամանատարի մոտ, ասացի՝ ի՞նչ դավաճան, էդ ի՞նձ եք ասում, ասաց՝ մի քիչ կամաց խոսիր, պատուհանները փակեք․․․ Ես նույնիսկ տունս ցույց տվի, հասցեն ասացի, ասացի՝ թե հարց լինի, ես այ էն տանն են, տեղ չունեմ փախչելու․․․ Էդտեղ հասկացան, որ ես կապ չունեմ․․․ Բախտս բերել է, սաղ եմ մնացել, նույն հաջողությամբ կարող էի ես էլ զոհվել։ Էդ ժամանակ իրենց ձեռք կտար երեւի»,– նեղսրտած ասաց Արման Նուրիջանյանը։ Վկայի հարցաքննությունը կշարունակվի սեպտեմբերի 3-ին։ Միլենա Խաչիկյան

13:42 - 27 օգոստոսի, 2024