«Թալիբան» արմատական շարժում

Թալիբանը (մեդրեսեի սովորողներ, ուսանողներ) իսլամական շարժում է, որը սկիզբ է առել Աֆղանստանում 1994 թվականին, ղեկավարել Աֆղանստանը 1996-2001 թվականներին («Աֆղանստան Իսլամական Էմիրաթ») եւ Պակիստանի հյուսիսում գտնվող Վազիրիստան շրջանը («Վազիրիստանի իսլամական պետություն») 2004 թվականից։ Աֆղանստան Իսլամական Էմիրաթը դիվանագիտորեն ճանաչել են երեք պետություններ՝ Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, Պակիստանը եւ Սաուդյան Արաբիան։

2003 թվականին ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհուրդը Թալիբանը ճանաչել է ահաբեկչական կազմակերպություն։

Թալիբների պաշտոնական կրոնն իսլամի այնպիսի ուղղությունն է, ինչպիսին է աշարիականությունը. յուրաքանչյուր ոք, որ հակադրվում է այդ գաղափարախոսությանը, ըստ զինյալների, մոլորյալ է ու ենթակա է հալածանքի։ Թալիբանն իր վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում ներմուծում է շարիաթի նորմերը, որոնց կատարումը խիստ վերահսկվում է։ Արգելված են հեռուստատեսությունը, երաժշտությունն ու երաժշտական գործիքները, կերպարվեստը, ալկոհոլը, համակարգիչները եւ համացանցը, շախմատը եւ այլն։ Տղամարդկանց պարտադրվում է անպայման ունենալ որոշակի երկարությամբ մորուք։ Կանանց արգելվել է աշխատել, բուժվել արական սեռի բժիշկների մոտ, բաց դեմքով եւ առանց ամուսնու կամ արական սեռի ազգականի հայտնվել հասարակական վայրերում, զգալիորեն սահմանափակվել է կրթության հասանելիությունը կանանց համար (2001 թվականին աղջիկները կազմել են դպրոց հաճախողների միայն 1 %-ը)։

Անկարան պատրաստ է համագործակցել թալիբների հետ ցանկացած ձևաչափով |azatutyun.am|

azatutyun.am: Թուրքիան պատրաստ է համագործակցել թալիբների հետ ցանկացած ձևաչափով` հանուն Աֆղանստանի խաղաղության, այդ երկրի բնակիչների բարօրության ու Թուրքիայի շահի, երեկ հայտարարել է երկրի նախագահը: Խոսելով հետագա համագործակցության մասին` Ռեջեփ Էրդողանը նաև պնդել է` Անկարան պատրա՛ստ է ընդունել թալիբներին, ինչպես նաև օգնել նրանց` երկրում անվտանգություն հաստատելու հարցում: «Անկախ այն հանգամանքից` ով է իշխանության ղեկին, Թուրքիան կաջակցի եղբայրական Աֆղանստանին թե՛ լավ, թե՛ դժվարին ժամանակներում: Մենք մինչ այս հայտարարել ենք, որ պատրաստ ենք հյուրընկալել թալիբների առաջնորդներին: Այդ առաջարկը մնում է ուժի մեջ նաև այսօր», - չորեքշաբթի երեկոյան հայտարարեց Էրդողանը թուրքական մի քանի հեռուստաընկերություններին տված հարցազրույցում: Թուրքիան այս պահին շուրջ 500 զինծառայող ունի Աֆղանստանում, որոնք, ադրբեջանական ստորաբաժանման հետ համատեղ, վեց տարի է` պաշտպանում են Քաբուլի միջազգային օդանավակայանը: Ընդ որում, ամիսներ առաջ, երբ թալիբները դեռ չէին սկսել սրընթաց առաջխաղացումը երկրով մեկ, Թուրքիայի նախագահը փորձում էր այս առաքելությունը շահավետ գործարքի վերածել Միացյալ Նահանգների և ՆԱՏO-ի հետ հարաբերություններում: Հունիսին, մասնավորապես, առաջին անգամ հանդիպելով ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենին, Էրդողանը խոստացել էր, որ թուրքական զորքի մի մասը կմնա Աֆղանստանում և կշարունակի պահպանել Քաբուլի օդանավակայանը, առանց որի, փաստացի, Արևմուտքը չէր կարողանա Աֆղանստանից դուրս բերել իր զինվորներին ու դիվանագետներին: Վճռորոշ այս դերակատարության դիմաց Էրդողանը Վաշինգտոնից պահանջել էր դիվանագիտական, լոգիստիկ ու ֆինանսական օժանդակություն: Ու մինչ լրագրողները փորձում էին պարզել՝ կոնկրետ ինչ օժանդակության մասին է խոսքը, թալիբներն իրենց վերահսկողության տակ առան Աֆղանստանը, այդ թվում` մայրաքաղաք Քաբուլը, ստիպելով Էրդողանին հաշվի նստել ոչ թե արտաքին խաղացողների, այլ` նախ և առաջ իրենց հետ: «Հիմա, երբ «Թալիբան»-ն է վերահսկում ողջ երկիրը, մեր առջև պատկերն ամբողջովին փոխվել է: Մենք այժմ մեր ծրագրերը գծում ենք` հիմնվելով Աֆղանստանում ի հայտ եկած նոր իրողությունների վրա, և հենց դրանից ելնելով էլ հիմա շարունակում ենք մեր բանակցությունները», - երեկ հայտարարում էր Թուրքիայի նախագահը: Ի դեպ, մոտ տասն օր առաջ, երբ արդեն ակնհայտ էր «Թալիբան»-ի առավելությունը կառավարական զորքերի հանդեպ, Էրդողանը Թուրքիա էր հրավիրել զինյալ շարժման առաջնորդներին` բանակցելու Աֆղանստանում խաղաղություն հաստատելու շուրջ: Թալիբները, մինչդեռ, հրավերը չէին ընդունել, ավելին՝ հորդորել էին Անկարային հետևել Արևմուտքի օրինակին ու դուրս բերել զորքը Աֆղանստանի տարածքից: Թալիբների դիմակայությունը հաղթահարելու և լարվածությունը մեղմելու համար Անկարան փորձում է գործի դնել կապերը դաշնակիցների հետ: Հենց այդ նպատակով էր Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարն անցած շաբաթ մեկնել Պակիստան, որը համարվում է թալիբների գլխավոր դաշնակիցն ու հովանավորը: Պաշտոնական հաղորդագրությունները փաստել էին, որ գեներալ Աքարը Իսլամաբադում աֆղանական խաղաղության հարցն է քննարկել` առանց հավելյալ մանրամասների: Նախագահ Էրդողանը, մինչդեռ, երեկ ևս մեկ խաղաթուղթ դրեց բանակցային սեղանին. - «Թուրքիայի ռազմական ներկայությունը Աֆղանստանում կամրապնդի այդ երկրի նոր վարչակազմի դիրքերը միջազգային ասպարեզում, դա միայն օգտակար կլինի` թեթևացնելով նրանց աշխատանքը», - վստահեցնում էր Ռեջեփ Էրդողանը: Ի դեպ, խոսելով միջազգային աջակցության մասին՝ Թուրքիայի նախագահը հատուկ ընդգծեց, որ պատրաստվում է մինչև այս շաբաթավերջ հեռախոսազրույցներ ունենալ Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելի և Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ:

09:56 - 19 օգոստոսի, 2021