ԿԱՐԴԱԼԻՔ

Ինչպես է ծախսվել տեղահանվածների աջակցության ծրագրերով պետբյուջեից հատկացված 15 միլիարդ դրամը

Ինչպես է ծախսվել տեղահանվածների աջակցության ծրագրերով պետբյուջեից հատկացված 15 միլիարդ դրամը

Հոկտեմբերի 20-ի դրությամբ ՀՀ կառավարությունը շուրջ 15 մլրդ դրամ է հատկացրել Արցախից բռնի տեղահանված անձանց աջակցության ծրագրերի իրականացման նպատակով։ Այս մասին «Ինֆոքոմի» գրավոր հարցմանն ի պատասխան՝ հայտնել են ՀՀ ֆինանսների նախարարությունից։ Ըստ նախարարության՝ այլ երկրների կառավարությունների, միջազգային կառույցների եւ այլ աղբյուրների կողմից Հայաստանին տրամադրված ֆինանսական աջակցության չափը դեռեւս հստակեցման փուլում է, ուստի սեպտեմբերի 19-ից մինչ օրս բոլոր ծախսերը կատարվել են միայն ՀՀ 2023թ. պետական բյուջեից։  15 մլրդ դրամն ուղղվել է տարածքային կառավարման եւ  ենթակառուցվածքների, առողջապահության, աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարությունների աշխատանքներին։ Տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքների նախարարությանը տրամադրվել է ընդհանուր առմամբ 2 մլրդ 839 մլն դրամ, որից 100 մլն դրամը հատկացվել է Արցախից Հայաստան տեղափոխված անձանց՝ Սյունիքի մարզում կեցության ապահովմանը): Այս գումարը տրամադրվել է «ՀՀ Սյունիքի մարզի զարգացման եւ ներդրման հիմնադրամին»՝ կեցության ապահովման գործառույթն իրականացնելու նպատակով։  ՏԿԵՆ-ին տրամադրված գումարից 360 մլն դրամը Կառավարության սեպտեմբերի 28-ի որոշմամբ հատկացվել է Արցախից Հայաստան տեղափոխված անձանց պարենային եւ ոչ պարենային ապրանքներով ապահովման եւ ծախսերի փոխհատուցման համար։ Այդ գումարից 50-ական մլն դրամ ուղղվել է Սյունիքի, Գեղարքունիքի եւ Վայոց Ձորի, իսկ 30-ական մլն՝ մյուս բոլոր  մարզպետարաններին։   Կառավարության հոկտեմբերի 5-ի որոշմամբ մարզպետարաններին նույն նպատակով հատկացվել է 600 մլն դրամ։ Արցախից բռնի տեղահանված անձանց պարենային եւ ոչ պարենային ապրանքներով ապահովման եւ հյուրանոցային ծախսերի փոխհատուցման համար Արագածոտնի եւ Շիրակի մարզպետարաններին տրամադրվել է 30 մլն, Լոռիին՝ 40 մլն, Տավուշին՝ 45 մլն, Արմավիրին, Գեղարքունիքին եւ Վայոց Ձորին՝ 50 մլն, Սյունիքին՝ 65 մլն, Արարատին՝ 100 մլն, իսկ Կոտայքի մարզպետարանին՝ 140 մլն դրամ։ Նույն նպատակի համար Կոտայքի մարզեպատարանին Կառավարության հոկտեմբերի 12-ի որոշմամբ ուղղվել է եւս 300 մլն դրամ։ Կառավարության հոկտեմբերի 17-ի որոշմամբ մարզպետարանների աշխատակազմերին եւս 1 մլրդ դրամ է հատկացվել՝ դարձյալ բռնի տեղահանված անձանց պարենային եւ ոչ պարենային ապրանքներով ապահովման եւ հյուրանոցային ծախսերի փոխհատուցման համար։ Մեկ այլ՝ հոկտեմբերի 19-ի որոշմամբ շուրջ 479 մլն տրամադրվել է Սյունիքի մարզպետարանի աշխատակազմին՝ բռնի տեղահանված անձանց պարենային եւ ոչ պարենային ապրանքներով ապահովման, հյուրանոցային, տրանսպորտային, վարձակալության եւ այլ ծառայությունների ծախսերի փոխհատուցման նպատակով։ Ընդհանուր շուրջ 15 մլրդ դրամից ՀՀ առողջապահության նախարարությանը տրամադրվել է 30 մլն դրամ։ Մասնավորապես, Կառավարության օգոստոսի 11-ի  որոշմամբ, այդ գումարը հատկացվել է առաջին օգնության ապրանքներ տրամադրող 6 իրավաբանական անձանց՝ որպես Արցախի բնակչության օգնության ծախսերի փոխհատուցում։  Աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարությանը տրամադրվել է ընդհանուր առմամբ  12 մլրդ 472 մլն 285 հազար դրամ, որից 234 մլն 697 հազար դրամը Կառավարության օգոստոսի 11-ի որոշմամբ հատկացվել է 5 իրավաբանական անձանցից կենցաղային եւ հանրային սննդի համար (մանկական սնունդ, կաթի փոշի, ալյուր, մակարոն եւ այլն) ձեռքբերմանը։ Կառավարության սեպտեմբերի 22-ի որոշմամբ էլ 15 մլն 911 հազար դրամ է հատկացվել «ԱՍ ԹԻՄ» ՍՊԸ-ին ՀՀ Սյունիքի մարզի Տեղ համայնքի Կոռնիձոր բնակավայրի դաշտային հատվածում Հումանիտար կայանը հիմնելու համար։  221 մլն 676 հազար դրամ էլ սեպտեմբերի 28-ի որոշմամբ հատկացվել է իրավաբանական անձանց եւ անհատ ձեռնարկատերերի՝ Արցախի բնակիչներին ժամանակավոր հյուրընկալելու եւ կացության կազմակերպման ծառայություններն իրականացելու համար։ Աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարությանը տրամադրված ընդհանուր գումարից 10 մլրդն ուղղվել է բռնի տեղահանված անձանց միանվագ դրամական աջակցությանը՝ համաձայն կառավարության հոկտեմբերի 5-ի եւ հոկտեմբերի 17-ի որոշումների։ Առաջին որոշմամբ 8 մլրդ դրամ բաշխվել է 80 հազար շահառուի՝ մեկ անձի հաշվով 100 հազար դրամ, իսկ երկրորդով՝ 2 մլրդ դրամ բաշխվել է 20 հազար շահառուի։ Կառավարության հոկտեմբերի 19-ի որոշմամբ եւս 2 մլրդ դրամ է հատկացվել նախարարությանը՝ որպես բռնի տեղահանվածներին ժամանակավոր կացարանում բնակվելու եւ կոմունալ ծառայությունների ծախսերի կատարմանն օժանդակելու համար սոցիալական աջակցություն։ Այս գումարը բաշխվել է 40 հազար շահառուների միջեւ՝ յուրաքանչյուրին 50 հազար դրամ։ Ֆինանսների նախարարությունից տեղեկացրել են նաեւ, որ շուրջ 30 մլրդ դրամ նախատեսվում է տրամադրել շահառուներին 6 ամսվա կտրվածքով՝ 2023թ.-ի հոկտեմբերից մինչեւ 2024թ.-ի մարտը ներառյալ՝ ժամանակավոր կացարանում բնակվելու եւ կոմունալ ծառայությունների ծախսերի փոխհատուցման նպատակով: Հայարփի Բաղդասարյան
21:34 - 01 նոյեմբերի, 2023
Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը չի հրապարակել մի շարք հաշվետվություններ

Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը չի հրապարակել մի շարք հաշվետվություններ

Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը 2019 և 2020 թվականներին չի հրապարակել իր գործունեության մասին կիսամյակային և տարեկան հաղորդումներն ու բարեվարքության համակարգի վիճակի մասին տարեկան հաղորդումը, որոնք պահանջվում են օրենքով։ Իսկ 2021 և 2022 թվականներին հրապարակվել է այս հաշվետվությունների միայն մի մասը։ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը (Հանձնաժողով) Հայաստանում կոռուպիայի կանխարգելան կարևորագույն ինստիտուցիոնալ դերակատարներից է։ Հանձնաժողովն է հետևում բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց անհամատեղելիության պահանջների, շահերի բախման կարգավորումների պահպանմանը, կանոնակարգում հայտարարագրման գործընթացը, ստուգում ներկայացված հայտարարագրերը, մասնակցում կոռուպցիայի դեմ պայքարի քաղաքականության մշակմանը։  Հանձնաժողովը նաև եզրակացություն է տալիս Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամների, Սահմանադրական դատարանի դատավորների, դատավորների թեկնածուների հավակնորդների, դատախազի թեկնածուների, Հակակոռուպցիոն կոմիտեի ծառայողների թեկնածուների բարեվարքության վերաբերյալ։ 2020-ից Հանձնաժողովը հնարավորություն ստացավ հայտարարագրերի վերլուծության ընթացքում նաև բանկային գաղտնիք հանդիսացող տեղեկություններ ստանալու։ 2022-ից Հանձնաժողովի գործառույթներից է նաև կուսակցությունների ընթացիկ ֆինանսական գործունեության նկատմամբ վերահսկողության իրականացումը, ներառյալ՝ կուսակցությունների տարեկան հաշվետվություններում առկա տեղեկությունների և տվյալների արժանահավատության և ամբողջականության ստուգումը։ Հանձնաժողովի գործառույթների նման լայն շրջանակի առկայության պարագայում առանձնակի մեծանում է հանձնաժողովի հաշվետվողականության ու թափանցիկության կարևորությունը։    Ինչպե՞ս պիտի ապահովվեն Հանձնաժողովի հաշվետվողականությունը և թափանցիկությունը Հանձնաժողովի հաշվետվողականությանը և թափանցիկությանը վերաբերող հարցերը կարգավորվում են «Կոռուպիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» օրենքի 6-րդ հոդվածով։ Օրենքն, ըստ էության, պահանջում է ներկայացնել 3 տեսակի հաշվետվություններ։ Առաջինը կիսամյակային հաղորդումներն են, որոնք կիսամյակի ավարտից հետո` տասնօրյա ժամկետում, պետք է տեղադրվեն Հանձնաժողովի պաշտոնական կայքէջում: Երկրորդը Ազգային ժողով ներկայացվող տարեկան հաղորդումներն են, որոնք պետք է ներկայացվեն հաշվետու տարվան հաջորդող տարվա առաջին եռամսյակի ընթացքում։ Երրորդը բարեվարքության համակարգի վիճակի վերաբերյալ հաղորդումներն են, որոնք պետք է Հանձնաժողովի կայքում տեղադրվեն հաշվետու տարվան հաջորդող տարվա չորրորդ-հինգերորդ ամիսներին։ Հաղորդումը պետք է շոշափի հանրային ծառայողների բարեվարքության ընդհանուր մակարդակին առնչվող հարցեր։  Բացի վերոնշյալ 3 հաշվետվություններից՝ Հանձնաժողովը պարտավոր է իր պաշտոնական կայքէջում հրապարակել իր ընդունած որոշումները և եզրակացությունները, ինչպես նաև իր ներկայացրած առաջարկությունները։ «Ինֆոքոմ»-ն ուսումնասիրել է, թե ինչպես է Հանձնաժողովն ապահովել օրենքով պահանջված հաշվետվողականությունը։   2019 և 2020 թվականներ․ 0 հաշվետվություն Ինչպես վերը նշեցինք, օրենքը Հանձնաժողովի հաշվետվողականության և թափանցիկության 4  ուղղություն է սահմանում՝ կիսամյակային և տարեկան հաղորդումներ, որոշումների հրապարակում և բարեվարքության համակարգի վիճակի վերաբերյալ հաղորդում։ 2019 և 2020 թվականներին, սակայն, Հանձնաժողովը ո՛չ տարեկան հաղորդում է ներկայացրել խորհրդարանին, ո՛չ էլ պահանջվող կիսամյակային հաշվետվություններն ու բարեվարքության մասին տարեկան հաղորդումն է հրապարակվել։  Եթե դրանք ներկայացված լինեին, ապա օրենքի պահանջով պետք է  տեղադրված լինեին Հանձնաժողովի կայքում։ Սակայն կայքում այս հաշվետվությունները չկան։   Փաստացի, 2019 և 2020 թվականներին Հանձնաժողովն իր հաշվետվողականության շրջանակում հրապարակել է միայն որոշումներն ու եզրակացությունները։ 2019-ին հրապարակվել է ընդամենը 1 որոշում և 1 եզրակացություն։ 2020-ին Հանձնաժողովը հրապարակել է 4 եզրակացություն և 8 որոշում։  2019 և 2020 թվականների տարեկան հաղորդումների բացակայությունը հնարավորություն չի տալիս հասկանալու Հանձնաժողովի գործունեության արդյունքները և դրանք համեմատության մեջ դնելու հաջորդող տարիների արդյունքների հետ։ «Ինֆոքոմը» Հանձնաժողովի անդամ Նարեկ Համբարձումյանին հարց ուղղեց այն մասին, թե ինչու Հանձնաժողովը չի ներկայացրել 2019 և 2020 թվականների տարեկան հաղորդումները։ Վերջինս առաջարկեց հարցը գրավոր ձևակերպել։ «Ճիշտ կլինի գրավոր դիմում գրել, համապատասխան մասնագետները պատասխանեն։ Իրավասու չեմ պատասխանել․ դա իմ կոմպետենցիաների մեջ չէ։ Որ բացեք իմ լիազորությունները, կտեսնեք, որ ինֆորմացիա չեմ կարող տալ հաշվետվության մասին»,- ասաց նա։  Հանձնաժողովի մեկ այլ անդամ՝ Արամայիս Փաշինյանը, կասկած հայտնեց, որ հաշվետվությունները կարող են կայքի այլ բաժիններում լինել, քանի որ կայքում փոփոխություններ են եղել։ Նա խոստացավ հարցը կոմունիկացնել Հանձնաժողովի աշխատակազմի հետ՝ պարզելու, թե  որտեղ են Հանձնաժողովի երկու տարվա տարեկան հաշվետվությունները։ Ավելի ուշ Փաշինյանը փոխանցեց, որ հարցի պատասխանը հնարավոր է ստանալ միայն գրավոր հարցման միջոցով։  Մենք գրավոր հարցմամբ կդիմենք հանձնաժողովին և պատասխան ստանալու դեպքում այն ևս կներկայացնենք։   2021-2022-ի հաշվետվությունները՝ կիսատ 2021 թվականի համար Հանձնաժողովը  ներկայացրել է տարեկան հաղորդում։ Բացի այդ՝ Հանձնաժողովը հրապարակել է նաև այդ տարվա առաջին կիսամյակի ամփոփ հաշվետվություն։ 6 էջից բաղկացած կիսամյակային հաշվետվությունը ներառում է բացառապես կատարված ուսումնասիրությունների ու վարույթների վերաբերյալ քանակական տվյալներ պարունակող աղյուսակներ և ինֆոգրաֆիկաներ։ Ընդ որում, հաշվետվությունը հրապարակվել է 2021-ի նոյեմբերին, թեպետ օրենքը պահանջում էր այն հրապարակել մինչև հուլիսի 10-ը։ Հանձնաժողովի՝ 2021-ի երկրորդ կիսամյակի հաշվետվությունը բացակայում է։ Բացակայում է նաև 2021-ի համար բարեվարքության համակարգի վիճակի վերաբերյալ հաղորդումը։ Հանձնաժողովը 2021-ին հրապարակել է նաև տեղեկանք՝ սեպտեմբեր ամսվա ընթացքում կատարված մեդիա հրապարակումների ուսումնասիրության մասին։ Բացառությամբ 2021-ի սեպտեմբերի՝ Հանձնաժողովը նմանատիպ տեղեկանք չի հրապարակել։  2021-ին Հանձնաժողովը հրապարակել է ընդամենը 13 որոշում և 3 եզրակացություն։  2022-ի համար ևս Հանձնաժողովը ներկայացրել է տարեկան հաղորդումն ու առաջին կիսամյակի հաշվետվությունը։ Վերջինը, ինչպես և նախորդ տարի, հրապարակվել է հրապարակման՝ օրենքով սահմանված ժամկետի ուշացմամբ։ 2022-ի համար ևս Հանձնաժողովը չի հրապարակել երկրորդ կիսամյակի հաղորդումը  և բարեվարքության համակարգի վիճակի վերաբերյալ հաղորդումը։  2021-ին Հանձնաժողովը հրապարակել է ավելի քան 130 որոշում և եզրակացություն։ 2023-ին Հանձնաժողովն արդեն ներկայացրել է Հանձնաժողովի գործունեության վերաբերյալ առաջին կիսամյակի հաշվետվությունը, այս անգամ՝ հրապարակման ժամկետների պահպանմամբ։ 2023 թվականին հանձնաժողովն արդեն հրապարակել է 46 որոշում և եզրակացություն։ «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի գործադիր տնօրեն Սոնա Այվազյանը «Ինֆոքոմ»-ի հետ զրույցում ասաց՝ Հանձնաժողովի հաշվետվողականության մասով խնդիրներ կան։ «Առկա հաշվետվությունները հեռու են բավարար լինելուց։ Հանձնաժողովը թերանում է այս հարցում․ թե՛ խնդրահարույց է հաշվետվությունների բովանդակությունը,  թե՛, առհասարակ, խնդիրներ կան որոշ հաշվետվությունների առկայության հետ»,- նշեց նա։     Հեղինակ՝ Մկրտիչ Կարապետյան
15:44 - 01 նոյեմբերի, 2023
Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի գործողությունները՝ հիմնված Ինֆոքոմի հրապարակումների վրա

Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի գործողությունները՝ հիմնված Ինֆոքոմի հրապարակումների վրա

Հայաստանում հակակոռուպցիոն մարմինների պաշտոնատար անձանց և նրանց ընտանիքի անդամների հայտարարագրերում արձանագրված խնդիրների, ենթադրյալ կոռուպցիոն ռիսկերի վերաբերյալ «Ինֆոքոմը» նախորդ ամիսներին հրապարակել էր մի շարք հոդվածներ։ Դրանցում առկա որոշ փաստեր Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի (Հանձնաժողով) կողմից ընթացք են ստացել։  Այդ մասին հոկտեմբերի 3-ին տեղեկացրել են Հանձնաժողովից՝ պատասխանելով այն հարցին, թե այդ հրապարակումների մասով Հանձնաժողովն ինչ  գործընթացներ է նախաձեռնել։ Ստորև ներկայացնում ենք այդ հրապարակումներով արձանագրված խնդիրներն ու Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի արձագանքը։   Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահ Սասուն Խաչատրյան Այս տարվա մարտին «Ինֆոքոմ»-ը գրել էր, որ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահ Սասուն Խաչատրյանը «Բյուրեղ» բնակելի համալիրում իր հարևաններից էականորեն ցածր գնով բնակարան է ձեռք բերել։ Մասնավորապես, Սասուն Խաչատրյանի ձեռք բերած բնակարանի մեկ քառակուսի մետրի գինն ավելի ցածր է եղել, քան նույն մասնաշենքում նույն ամսում բնակարան գնած 3 այլ քաղաքացիների դեպքում։ Բնակարանի գնման գործարքում, ըստ էության, Խաչատրյանին կառուցապատողի տրամադրած ընդհանուր «զեղչը» կազմել էր մոտ 28.5 մլն դրամ։ «Բյուրեղ»-ի կառուցապատողը գործարար Աշոտ Արսենյանին ու նրա ընտանիքին պատկանող «Ջերմուկ գրուպ»-ն էր։  Հակակոռուպցիոն կոմիտեում մինչ այս գործարքը քննվում էր մի գործ, որն առնչվում էր Վայոց ձորում 2017-ի խորհրդարանական ընտրություններում ընտրակաշառք բաժանելուն․ ոստիկանությունը հաղորդագրություն էր տարածել՝ հայտնելով, որ Մալիշկա համայնքի ղեկավար Մհեր Մովսիսյանը 2017-ի խորհրդարանական ընտրություններում Վայոց ձորում ՀՀԿ-ի ռեյտինգային թեկնածու Աշոտ Արսենյանից առձեռն ստացել է 13 միլիոն դրամ՝ ընտրակաշառք բաժանելու և 1300 ձայն ապահովելու նպատակով։ Ոստիկանությունում հարուցված քրեական գործը փոխանցվել էր Սասուն Խաչատրյանի ղեկավարած Հատուկ քննչական ծառայությանը։   Արդյունքում այս քրեական գործով ամբաստանյալի աթոռին հայտնվեց Մալիշկայի համայնքապետը, իսկ Արսենյանին առնչվող դրվագով նախաքննությունը կասեցվեց։ Այս գործընթացները նախորդել էին բնակարանի առքուվաճառքին։  Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը, ի պատասխան մեր հարցմանը, տեղեկացրել է, որ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահը հայտարարագրերի վերլուծության ռիսկային չափորոշիչով սահմանված պաշտոնների ցանկում է, և հանձնաժողովն իրականացնում է Սասուն Խաչատրյանի ու նրա ընտանիքի անդամների 2021-2022 թթ հայտարարագրերի վերլուծություն, և դրա համատեքստում այս հրապարակումը ևս կներառվի։  Հատկանշական է, որ նշված հոդվածի հրապարակման հաջորդ օրը Հանձնաժողովից «Ազատություն» ռադիոկայանին հայտնել էին, որ ուսումնասիրում են Սասուն Խաչատրյանի վերաբերյալ հոդվածը։ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի հայտարարագրերի վերլուծության վարչության պետն ասել էր՝ թե ինչ որոշում կընդունեն, կախված կլինի նաև Սասուն Խաչատրյանի պարզաբանումից։ «Ներկայացված պարզաբանումը գնահատելուց հետո հանձնաժողովը արդեն համապատասխան որոշման հիման վրա կա՛մ ավարտում է տվյալ վերլուծության ընթացքը, կա՛մ հիմքերի առկայության դեպքում հարուցում է համապատասխան վարույթ, կա՛մ առավել քրեական տարրեր պարունակող հանգամանքների առկայության դեպքում գործերն ուղարկում է Գլխավոր դատախազություն»,- ասել էր Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի ներկայացուցիչ Կարեն Հակոբյանը։ Թե ինչպես է ավարտվել այս ուսումնասիրությունը, Հանձնաժողովը մեր հարցման պատասխանում չի նշել։   Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի նախագահ Հայկուհի Հարությունյան Այս տարվա մայիսին գրել էինք, որ Հանձնաժողովի նախագահ Հայկուհի Հարությունյանի ընտանիքի անդամները՝ հայրը, մայրը և քույրը երկու տարի շարունակ՝ 2020, 2021 թվականներին, չեն ներկայացրել պահանջվող հայտարարագրերը։  Հանձնաժողովը Հայկուհի Հարությունյանի ընտանիքին ծանուցել էր հայտարարագրման պարտականության մասին, սակայն մեկ ամիս անց ծանուցագրերը վերադարձվել էին։ Հետագայում ծանուցագրերը նրանց հասցեագրելու այլ փորձեր չէին ձեռնարկվել, ինչը Հանձնաժողովը հիմնավորում էր հայտարարագրման էլեկտրոնային նոր համակարգի կառուցմամբ պայմանավորված սահմանափակումներով։ Փաստացի ստացվում էր, որ Հայկուհի Հարությունյանի ընտանիքի անդամները 2 տարի շարունակ գույքի, եկամուտների ու ծախսերի հայտարարագիր չէին ներկայացրել, սակայն դա որևէ հետևանք չէր առաջացրել նրանց համար։ Սա այն դեպքում, որ հենց Հանձնաժողովն է, որ պետք է կանոնակարգի հայտարարագրման գործընթացը, ստանա, ստուգի և վերլուծի ներկայացված հայտարարագրերը։ 2023-ի մայիսի 22-ի նիստում Հանձնաժողովը  քննարկել էր «Ինֆոքոմ»-ի այս հոդվածն ու որոշել իրականացնել Հանձնաժողովի բոլոր անդամների հայտարարագրերի համալիր վերլուծություն։  Սեպտեմբերի 25-ին, պատասխանելով այդ վերլուծության արդյունքների վերաբերյալ հարցմանը, Հանձնաժողովից տեղեկացրել են․ «Հանձնաժողովն իրականացրել է Հանձնաժողովի անդամների հայտարարագրերի վերլուծությունները, սակայն գործընթացն այս պահին ավարտված չէ, քանի որ արձանագրված անհամապատասխանությունների վերաբերյալ Հանձնաժողովի նախագահի ընտանիքի անդամների պարզաբանումները դեռևս չեն ստացվել։ Միաժամանակ տեղեկացնում ենք, որ Հանձնաժողովի անդամների և նրանց ընտանիքի անդամների հայտարարագրերի վերլուծության արդյունքները կհրապարակվեն Հանձնաժողովի նախագահի ընտանիքի անդամներից ստացված պարզաբանումների գնահատման աշխատանքներն ավարտելուց հետո»։   Հակակոռուպցիոն դատարանի նախագահ Խաչիկ Ղազարյան Օգոստոսի 31-ին գրել էինք Հակակոռուպցիոն դատարանի նախագահ Խաչիկ Ղազարյանի հայտարարագրում առկա խնդիրների մասին։  Ղազարյանի 2021-ի հայտարարագրից պարզ է դառնում, որ դատարանի նախագահը տարվա ընթացում 65.4 միլիոն դրամ այնպես է ծախսել, որ չի առաջացել դրանք հայտարարագրելու անհրաժեշտություն։  Հարցին, թե ինչի վրա է ծախսվել 64.5 մլն դրամը, Ղազարյանն պատասխանել է, որ դրա մեծ մասը ներդրվել է բանկում որպես ավանդ հաշվետու տարվա ընթացքում։ Նրա այս պատասխանը նոր հարցեր է առաջ բերում, քանի որ, ըստ հայտարարագրի, Ղազարյանն ավանդն ունեցել է տարվա սկզբի՝ հունվարի 1-ի դրությամբ, իսկ եկամուտները նա ստացել է տարվա ընթացքում։  Հակակոռուպցիոն դատարանի նախագահը նշել է, որ ավանդը ներդրվել է տարվա ընթացքում, և  տարեսկզբին առկա ավանդի վերաբերյալ նշումը վրիպակ է։ 2021-ի հայտարարագրի եկամուտների բաժնում Խաչիկ Ղազարյանը նաև չի հայտարարագրել Lexus մակնիշի մեքենայի վաճառքից ստացված գումարը։ Հարցին, թե ինչու եկամուտը չի արտացոլվել հայտարարագրում, Խաչիկ Ղազարյանը պատասխանել է, որ դա տեխնիկական վրիպակ է։ Հանձնաժողովն, անդրադառնալով Ղազարյանի հայտարարագրի այս դրվագներին, հայտնել է, որ 2022-ի հունվարին Հանձնաժողովը Ղազարյանի վերաբերյալ իրականացրել է բարեվարքության ուսումնասիրություն, ինչի արյունքում կատարվել է վերջինիս գույքային դրության ուսումնասիրություն, և «դուրս են բերվել որոշակի անհամապատասխանություններ, որոնք արձանագրվել են բարեվարքության խորհրդատվական եզրակացությունում»։  Հանձնաժողովից նաև հայտնել են, որ ներկա օրենսդրական կարգավորումներով բարեվարքության վերաբերյալ խորհրդատվական եզրակացությամբ հայտնի դարձած տեղեկությունները հրապարակման ենթակա չեն։ Մայիսին նաև գրել էինք, որ Հակակոռուպցիոն դատարանի նախագահ Խաչիկ Ղազարյանի կինը՝ Արմինե Պետրոսյանը, Հանձնաժողով չի ներկայացրել 2021-ի տարեկան հայտարարագիրը, ինչպես նաև 2022-ին ամուսնու կողմից պաշտոնի ստանձնման հանգամանքով պայմանավորված պահանջվող հայտարարագիրը։   Հանձնաժողովից «Ինֆոքոմ»-ին տեղեկացրել են, որ 2023 թ․ հոկտեմբերի 2-ի դրությամբ Արմինե Պետրոսյանը չի ներկայացրել միայն 2021 թ․ տարեկան հայտարարագիրը, ինչի վերաբերյալ վերջինիս ուղարկվել է թղթային ծանուցում։  Այսօրվա՝ հոկտեմբերի 31-ի դրությամբ տարեկան հայտարարագիրը  ներկայացված է։   Գլխավոր դատախազության՝ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վարչության դատախազ Գևորգ Քոչարյան Ապրիլի 10-ին գրել էինք, որ Գլխավոր դատախազության՝ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վարչության դատախազ Գևորգ Քոչարյանը պաշտոնավարում է՝ տարբեր առևտրային ընկերություններում տնօրեն լինելուն զուգահեռ։  Իրավաբանական անձանց էլեկտրոնային ռեգիստրի համաձայն՝ դատախազը տնօրեն է «Ժայռ» ՍՊԸ-ում և «Ջի էքս պի գերազանցության կենտրոն» ՍՊԸ-ում։  Դատախազը վստահեցրել էր՝ վաղուց էր դիմել ռեգիստր՝ տնօրենի լիազորությունները դադարեցնելու համար և չգիտի՝ ինչու այդ տվյալները թարմացված չեն։ Հանձնաժողովը հայտնել է, որ հիմք ընդունելով մեր հարցումը՝ Հանձնաժողովի Հանրային ծառայողների վարքագծի վերահսկողական վարչությունում կնախաձեռնվի ուսումնասիրություն։    Հակակոռուպցիոն կոմիտեի քննիչ Վահե Խաչատրյան Այս տարվա օգոստոսին անդրադարձել էինք Հակակոռուպցիոն կոմիտեի քննիչ Վահե Խաչատրյանի հայտարարագրերում առկա ուշագրավ տվյալներին։  Խաչատրյանն, օրինակ, 2019-ի հայտարարագրում՝ տարվա սկզբին առկա տրանսպորտային միջոցների բաժնում, չի հայտարարագրել Infiniti FX 35 մակնիշի ավտոմեքենա, հայտարարագրում առկա չեն նաև տարվա ընթացքում ձեռք բերված INFINITI FX 35 մակնիշի ավտոմեքենայի մասին նշումներ, բայց նույն հայտարարագրում ներկայացրել է, որ վաճառել է այդ մեքենան։  2020 թվականի տարեկան հայտարարագրից էլ պարզ է դառնում, որ Վահե Խաչատրյանը ևս մեկ ավտոմեքենա է վաճառել արդեն 2020 թ․ ընթացքում 19 միլիոն դրամով։ Վաճառված Toyota Avalon մակնիշի ավտոմեքենան, սակայն, ինչպես նախորդ դեպքում, առկա չէ տարեսկզբի դրությամբ։ 2020 թ․ հայտարարագրում նաև առկա չեն տարվա ընթացքում ձեռք բերված Toyota Avalon մակնիշի ավտոմեքենայի մասին նշումներ։  Ստացվում է, որ Վահե Խաչատրյանը վաճառել է ավտոմեքենաներ, որոնք չի ունեցել։ Վահե Խաչատրյանի և նրա կնոջ՝ Նաիրուհի Խաչատրյանի հայտարարագրում որոշակի անհամապատասխանություններ էին առկա 2017 թվականի տարեվերջի ու 2018 թվականի տարեսկզբի դրությամբ առկա դրամական միջոցների մասով։  Վահե Խաչատրյանի կնոջ՝ Նաիրուհի Խաչատրյանի 2017 թվականի տարեկան հայտարարագրում նշված է, որ տարվա վերջի (դեկտեմբերի 31) դրությամբ նա ունեցել է 4500 դոլար և 700 000 դրամ։ 2018-ի տարեսկզբին (դա 2018-ի հունվարի 1-ն է), սակայն, նրա այս միջոցներն ամբողջությամբ զրոյացել են։ Առհասարակ, Նաիրուհի Խաչատրյանի 2018-ի հայտարարագրից տպավորություն է, որ այն ձևական է ներկայացված, քանի որ հայտարարագրի գրեթե ոչ մի տողում գրառումներ առկա չեն։  Նմանատիպ իրավիճակ է նաև Վահե Խաչատրյանի 2017 և 2018 թվականների հայտարարագրերում։։  Հանձնաժողովը հայտնել է, որ «Ինֆոքոմ»-ի այս հոդվածում նշված անձանց վերաբերյալ կիրականացնի ուսումնասիրություն, ինչի արդյունքում, ըստ անհրաժեշտության, կկատարի հայտարարագրերի վերլուծություն։   Հակակոռուպցիոն կոմիտեի քննիչ Արտակ Թադևոսյան 2023-ի հունիսին անդրադարձել էինք Հակակոռուպցիոն կոմիտեի քննիչ Արտակ Թադևոսյանի հայտարարագրերին։ Գրել էինք, որ Թադևոսյանի՝ 2021-ին կատարած 40 մլն դրամի ծախսերը որևէ կերպ հայտարարագրում չեն արտացոլվում։ Թադևոսյանը «Ինֆոքոմ»-ին տեղեկացրել էր, որ հայտարարագրի առնչությամբ հաշվետու է միայն Հանձնաժողովին։ Հանձնաժողովը հայտնել է, որ Թադևոսյանի վերաբերյալ ևս կիրականացնի ուսումնասիրություն և ըստ անհրաժեշտության՝ կվերլուծի հայտարարագրերը։    Հրապարակումների հիման վրա ուսումնասիրության իրականացումը Հանձնաժողովի գործառույթներից է լրատվամիջոցների՝ հայտարարագրերի վերլուծության համար նշանակություն ունեցող հանգամանքներ պարունակող հրապարակումների հիման վրա հայտարարագրերի վերլուծությունը իրականացնելը։ Վերոնշյալ բոլոր հոդվածները «Ինֆոքոմը» հրապարակել է 2023 թվականի մարտ-օգոստոս ամիսներին։ Որոշ հրապարակումներից անցել է արդեն 6-7 ամիս, որոշ հրապարակումներից՝ 2-3, սակայն դրանցից միայն երկուսի հիման վրա է Հանձնաժողովը գործողություններ ձեռնարկել․  Հայկուհի Հարությունյանի ընտանիքի անդամների՝ հայտարարագիր չներկայանելու մասին հոդվածի քննարկման արդյունքում նախաձեռնվել և իրականացվել է Հանձնաժողովի բոլոր անդամների հայտարարագրերի համալիր վերլուծություն, սակայն այս գործընթացն էլ այս պահին դեռևս ավարտված չէ, Խաչիկ Ղազարյանի կնոջը՝ Արմինե Պետրոսյանին, ուղարկվել է թղթային ծանուցում։ Միայն մեր հարցումից հետո Հանձնաժողովը նշել է, որ ևս 4 պաշտոնատար անձանց վերաբերյալ կնախաձեռնվեն ուսումնասիրություններ կամ հրապարակումը կներառվի իրականացվող վերլուծությունում։   Հեղինակ՝ Մկրտիչ Կարապետյան
21:20 - 31 հոկտեմբերի, 2023
Ինչպե՞ս կընտրվեն ԿԿՀ նոր անդամները․ ընտրության կարգն ու քաղաքական մեծամասնության ազդեցությունը 

Ինչպե՞ս կընտրվեն ԿԿՀ նոր անդամները․ ընտրության կարգն ու քաղաքական մեծամասնության ազդեցությունը 

2023 թ․ նոյեմբերի 19-ին լրանում են Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի (Հանձնաժողով) նախագահ Հայկուհի Հարությունյանի և Հանձնաժողովի անդամ Նարեկ Համբարձումյանի պաշտոնավարման ժամկետները, և առաջիկայում պետք է ընտրվեն Հանձնաժողովի նոր անդամներ։ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը Հայաստանում հակակոռուպցիոն պայքարի կարևորագույն ինստիտուցիոնալ դերակատարներից է։ Հանձնաժողովն է հետևում բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց անհամատեղելիության պահանջների, շահերի բախման կարգավորումների պահպանմանը, կանոնակարգում հայտարարագրման գործընթացը, ստուգում ներկայացված հայտարարագրերը, մասնակցում կոռուպցիայի դեմ պայքարի քաղաքականության մշակմանը։  Հանձնաժողովը նաև եզրակացություն է տալիս Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամների, Սահմանադրական դատարանի դատավորների, դատավորների թեկնածուների հավակնորդների, դատախազի թեկնածուների,  Հակակոռուպցիոն կոմիտեի ծառայողների թեկնածուների բարեվարքության վերաբերյալ։ 2020-ից Հանձնաժողովը հնարավորություն ստացավ հայտարարագրերի վերլուծության ընթացքում նաև բանկային գաղտնիք հանդիսացող տեղեկություններ ստանալու։ 2022-ից Հանձնաժողովի գործառույթներից է նաև կուսակցությունների ընթացիկ ֆինանսական գործունեության նկատմամբ վերահսկողության իրականացումը, ներառյալ՝ կուսակցությունների տարեկան հաշվետվություններում առկա տեղեկությունների և տվյալների արժանահավատության և ամբողջականության ստուգումը։ Հանձնաժողովի գործառույթների նման լայն շրջանակի առկայության պարագայում չափազանց մեծ նշանակություն է ստանում հարցը, թե ովքեր և ինչպես կարող են դառնալ Հանձնաժողովի անդամ։   Հանձնաժողովի անդամի ընտրության կարգի փոփոխությունները Վերջին 4 տարում Հանձնաժողովի անդամների ընտրության կարգը 2 անգամ փոփոխվել է։  2017 թվականին ընդունված «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» ՀՀ օրենքով սահմանվում էր, որ Հանձնաժողովի անդամի պաշտոնում թեկնածուների ընտրության համար Ազգային ժողովի նախագահը ձևավորում է Մրցութային խորհուրդ (Խորհուրդ), որը պետք է կազմված լինի Սահմանադրական դատարանի նախագահի, Մարդու իրավունքների պաշտպանի, Հանրային խորհրդի, Փաստաբանների պալատի և Ազգային ժողովի ընդդիմադիր խմբակցությունների (կոնսենսուսով) նշանակված մեկական անդամներից։ Ձևավորված Խորհուրդը կազմակերպելու և անցկացնելու էր Հանձնաժողովի անդամի թեկնածուի ընտրության մրցույթ։ Մրցույթը պետք է անցկացվեր երեք փուլով․ առաջինը՝ փաստաթղթային ստուգման, երկրորդը՝ թեստավորման, իսկ երրորդը հարցազրույցի փուլն էր։ Մրցույթի արդյունքների ամփոփումից հետո Խորհուրդը մրցույթում հաղթող ճանաչվածների ցուցակը պետք է ներկայացներ Ազգային ժողովի նախագահին, որից հետո Ազգային ժողովը գաղտնի քվեարկությամբ, պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների մեծամասնությամբ պետք է ընտրեր կամ չընտրեր թեկնածուներին։ 2018 թ. իշխանափոխությունից հետո Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի ձևավորման գործընթացը կաթվածահար եղավ։ Չնայած նրան, որ 2018 թ․ կար ձևավորված Մրցութային խորհուրդ, այնուամենայնիվ Հանձնաժողովի ձևավորման գործընթացն այդպես էլ առաջ չգնաց։  Արդյունքում Հանձնաժովի անդամ ընտրելու կարգը հիմնարար փոփոխության ենթարկվեց։ 2019-ի աշնանը Ազգային ժողովն ընդունեց Արարատ Միրզոյանի հեղինակած օրենքի նախագիծը, որով փոփոխվում էր «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» ՀՀ օրենքը։ Այս փոփոխությամբ վերացվում էր Մրցութային խորհրդի միջոցով Հանձնաժողովի անդամի թեկնածուների ընտրության մրցութային կարգը, և Հանձնաժողովի անդամի պաշտոնի թեկնածուի ուղիղ առաջադրման հնարավորություն էր տրվում Կառավարությանը, Ազգային ժողովի կառավարող խմբակցությանը, Ազգային ժողովի ընդդիմադիր խմբակցություններից յուրաքանչյուրին և ԲԴԽ-ին։  Ընդ որում, այս փոփոխությամբ Հանձնաժողովի առաջին կազմի անդամների համար սահմանվում էր պաշտոնավարման 3 տարբեր ժամկետ․ Կառավարության և Ազգային ժողովի կառավարող խմբակցության առաջադրած թեկնածուները նշանակվում էին 6 տարի ժամկետով, ընդդիմադիր խմբակցությունների առաջադրածները՝ 4 տարի ժամկետով, իսկ Բարձրագույն դատական խորհրդինը՝ 3 տարի ժամկետով։ Այս կարգով 2019-ի նոյեմբերին Ազգային ժողովը Հանձնաժողովի անդամ ընտրեց Կառավարության կողմից առաջադրված Լիլիթ Ալեքսանյանին (6 տարի ժամկետով), «Իմ քայլը» խմբակցության կողմից՝ Էդգար Շաթիրյանին (6 տարի), «Բարգավաճ Հայաստանի» կողմից՝ Նարեկ Համբարձումյանին (4 տարի), «Լուսավոր Հայաստանի» կողմից՝ Հայկուհի Հարությունյանին (4 տարի), Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից՝ Արամայիս Փաշինյանին (3 տարի)։ «Լուսավոր Հայաստանի» առաջադրած Հայկուհի Հարությունյանը նորաստեղծ Հանձնաժողովի առաջին նիստում ընտրվեց Հանձնաժողովի նախագահ, իսկ «Իմ քայլը» խմբակցության առաջադրած Էդգար Շաթիրյանը նույն օրը հրաժարվեց հանձնաժողովի անդամի պաշտոնից։ Հանձնաժողովի ձևավորումից ընդամենը 4 ամիս անց Կառավարությունը Ազգային ժողով բերեց «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին նոր նախագիծ, որն էլ 2020 թ․ մարտի 25-ին ընդունվեց Ազգային ժողովի կողմից։ Այս նախագծով, կարելի է ասել, վերադարձ էր կատարվում 2017 թվականին ընդունված օրենքով սահմանված՝ Հանձնաժողովի անդամի պաշտոնում թեկնածուների ընտրության կարգին։ Մասնավորապես, նշվում էր, որ Հանձնաժողովի անդամի պաշտոնում թեկնածուների ընտրության համար Ազգային ժողովի նախագահը ձևավորում է մրցութային խորհուրդ։ Այս դեպքում, սակայն, մասնակի փոփոխվել էր Խորհրդի անդամներին նշանակող կառույցների ցանկը։ Ինչպես 2017 թ․ կարգավորմամբ էր, Խորհրդի անդամի թեկնածուներ կարող էին առաջադրել Մարդու իրավունքների պաշտպանը և Փաստաբանների պալատը, իսկ Սահմանադրական դատարանի նախագահի, Ազգային ժողովի ընդդիմադիր խմբակցությունների (կոնսենսուսով) և Հանրային խորհրդի փոխարեն Խորհրդի անդամի թեկնածուների առաջադրման լիազորություն էր տրվում Բարձրագույն դատական խորհրդին, Ազգային ժողովին (բոլոր խմբակցությունների կոնսենսուսով) և Կառավարությանը։ Ստացվում է, որ եթե խորհրդարանական կառավարման պայմաններում կառավարող ուժը և նրա ձևավորած կառավարությունը 2017 թ․ կարգավորմամբ որևէ կերպ չէին մասնակցում Խորհրդի ձևավորմանը, ապա հիմա Խորհրդի մեկ անդամի նշանակում է Կառավարությունը, իսկ կառավարող ուժը հնարավորություն ունի ազդելու Ազգային ժողովի կողմից մեկ այլ անդամի նշանակման գործընթացի վրա։   Մրցութային խորհուրդների ձևավորումն ու Հանձնաժողովի անդամի ընտրությունները «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» օրենքում 2020 թ․ կատարված փոփոխությունից ավելի քան 1 տարի անց՝ 2021 թ․ փետրվարի 19-ին, ձևավորվեց Մրցութային խորհուրդը, որում Կառավարությունը նշանակել էր ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Զարուհի Մաթևոսյանին, Ազգային Ժողովը՝ ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Հերիքնազ Տիգրանյանին, ԲԴԽ-ն՝ Արմեն Հարությունյանին, ՄԻՊ-ը՝ Միքայել Խաչատրյանին, Փաստաբանների պալատը՝ Իրինա Փիլոյանին։ Այս Խորհուրդը իր կողմից անցկացված մրցույթի հիման վրա 2021-ի մայիսի 25-ին Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնում առաջադրեց Տաթևիկ Բարսեղյանի թեկնածությունը: Վերջինս, սակայն, Ազգային ժողովի՝ հունիսի 4-ի փակ գաղտնի քվեարկությամբ չընտրվեց Հանձնաժողովի անդամ: Եվս մեկ մրցույթի անցկացման արդյունքում 2021 թ․ սեպտեմբերին Խորհուրդը Հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնում առաջաջադեց Մարիամ Գալստյանին։ Վերջինս Ազգային Ժողովի կողմից ընտրվեց Հանձնաժողովի անդամ։ 2022 թ․ նոյեմբերի 19-ին լրացավ Հանձնաժողովի անդամ Արամայիս Փաշինյանի պաշտոնավարման ժամկետը։ Քանի որ Հանձնաժողովի յուրաքանչյուր անդամի պաշտոնում թեկնածուի ընտրության համար ձևավորվում է նոր Խորհուրդ՝ բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մրցույթը կազմակերպվում է Հանձնաժողովի մեկից ավելի անդամների պաշտոններում թեկնածուներ ընտրելու նպատակով, 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին ձևավորվեց նոր Խորհուրդ։ Խորհրդի կազմում Կառավարությունը նշանակել էր Վարչապետի աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Արթուր Հովսեփյանին, Ազգային Ժողովը՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Արուսյակ Ջուլհակյանին, ԲԴԽ-ն՝ Դատական դեպարտամենտի ղեկավարի տեղակալ Արուս Հայրապետյանին, ՄԻՊ-ը՝ ՄԻՊ խորհրդական Ազգանուշ Թոթոլյանին, իսկ Փաստաբանների պալատը՝ Պալատի խորհրդի անդամ Մանե Կարապետյանին։ Խորհուրդը 2023 թ․ մարտի 23-ին մրցույթի հաղթող ճանաչեց Արամայիս Փաշինյանին։ Ապրիլի 12-ին Ազգային ժողովը վերջինիս կրկին ընտրեց Հանձնաժողովի անդամ։ 2023 թ․ նոյեմբերի 19-ին լրանում են Հանձնաժողովի նախագահ Հայկուհի Հարությունյանի և Հանձնաժողովի անդամ Նարեկ Համբարձումյանի պաշտոնավարման ժամկետները։  Քանի որ նույն անձը անընդմեջ կարող է մինչև երկու անգամ նշանակվել Հանձնաժողովի անդամ, նրանք ևս կարող են մասնակցել Հանձնաժողովի անդամի թեկնածուի մրցույթին։ Մրցույթին մասնակցելու հավակնություն ունեցող անձը, ի թիվս այլ անհրաժեշտ փաստաթղթերի, ներկայացնում է նաև բարեվարքության վերաբերյալ լրացված հարցաթերթիկ, որում ներկայացված տվյալները ստուգում է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը։ Այսինքն, կարող է լինել մի իրավիճակ, որ Հանձնաժողովը ստուգի մրցույթին մասնակցող իր ներկա կամ նախկին անդամների հարցաթերթիկները։ Ազգային Ժողովի նախագահի կարգադրությամբ 2023 թ․ սեպտեմբերի 8-ին արդեն ձևավորվել է Մրցութային խորհուրդ։    Ովքե՞ր են այժմյան մրցութային խորհրդում Ձևավորված նոր Խորհրդում Կառավարությունը կրկին առաջադրել է Վարչապետի աշխատակազի ղեկավարի տեղակալ Արթուր Հովսեփյանին։ Վերջինս շուրջ 15 տարի պաշտոնավարել է Պետեկամուտների կոմիտեի համակարգում։ 2019-2021-ին եղել է ԿԳՄՍ նախարարի խորհրդական։ Այդ ժամանակահատվածում նա հիմնականում աշխատել է Արայիկ Հարությունյանի հետ։ 2021-ին, երբ Հարությունյանը դարձավ վարչապետի աշխատակազմի ղեկավար, Հովսեփյանը նշանակվեց նրա տեղակալ։  Ազգային ժողովը  Խորհրդում առաջադրել է «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Արուսյակ Ջուլհակյանին։ Նա 2005-2013 թթ. եղել է ՀՊՃՀ, 2007-2009 թթ.՝ Տնտեսագիտության և իրավագիտության համալսարանի դասախոս, 2014-2018 թթ. աշխատել է «Իրավունքի Եվրոպա միավորում» իրավապաշտպան ՀԿ մի շարք ծրագրերում, 2015-2018 թթ. եղել է «Քաղաքացի դիտորդ» նախաձեռնության իրավաբանական թիմի անդամ և «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն» ՀԿ մի շարք ծրագրերի իրավաբան։ Ջուլհակյանը 2019-ից ԱԺ կառավարող խմբակցության անդամ է, իսկ դրանից առաջ Երևանի ավագանու «Իմ քայլը» խմբակցության անդամ էր։  Բարձրագույն դատական խորհուրդն առաջադրել է Արմինե Թումասյանին։ Թումասյանը ներկայումս Դատական դեպարամենտի դատավորներին և թեկնածուներին առնչվող հարցերի վարչության պետի պաշտոնակատարն է։ Դրանից առաջ նա եղել է Դատական դեպարտամենտի՝ Իրավական ակտերի մշակման և փորձաքննության վարչության՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի նիստերի նախապատրաստ­ման և որոշումների նախագծերի մշակման բաժնի պետ։  Մարդու իրավունքների պաշտպանը առաջադրել է ՄԻՊ աշխատակազմի գլխավոր քարտուղար Նինա Փիրումյանին։ 2016-ի հոկտեմբերից մինչև 2019-ի ապրիլը Փիրումյանը եղել է ՄԻՊ խորհրդական։ Դրանից հետո եղել է Սահմանադրական դատարանում ՄԻՊ-ի ներկայացուցիչ և Պաշտպանի աշխատակազմի Հետազոտական և կրթական կենտրոնի ղեկավար, նաև աշխատել է Վճռաբեկ դատարանի աշխատակազմում։ 2015 թվականից դասախոսում է ԵՊՀ-ում և Արդարադատության ակադեմիայում։ Փիրումյանը ՄԻՊ աշխատակազմի գլխավոր քարտուղար է այս տարվա մայիսից։  Փաստաբանների պալատն էլ առաջադրել է պալատի նախագահի տեղակալ Արմեն Ասատրյանին։ Վերջինս այդ պաշտոնին է  2021-ից։    Որոշողը, այնուամենայնիվ, քաղաքական մեծամասնությունն է Ինչպես և նախորդ երկու Խորհուրդների դեպքում, այս դեպքում ևս Ազգային ժողովն առաջադրել է իշխող խմբակցության պատգամավորի։ Եվս մեկ անդամի առաջադրել է կառավարող ուժի ձևավորած Կառավարությունը։ Ստացվում է, որ անկախ Խորհրդի ձևավորմանը մասնակցող այլ մարմինների առաջադրած՝ Խորհրդի անդամների վրա ազդեցության առկայությունից կամ բացակայությունից՝ Խորհրդի այս երկու անդամները անմիջականորեն կրում են կառավարող քաղաքական ուժի ազդեցությունը։ Բացի այդ, չնայած Մրցութային  խորհրդի գոյությանը, Հանձնաժողովի անդամի ընտրությունն ունի քաղաքական բաղադրիչ, և եթե կայացվի որոշում, քաղաքական մեծամասնությունը կարող է չընտրել թեկնածուին։ Նման նախադեպ արդեն եղել է․ ինչպես արդեն նշել ենք, 2021 թվականի մայիսին մրցութային խորհուրդը անցկացված մրցույթի հաղթող էր ճանաչել Տաթևիկ Բարսեղյանին, սակայն Ազգային ժողովը նրան չընտրեց հանձնաժողովի անդամ։  Հետևաբար, Խորհրդի կազմավորման, նրա միջոցով մրցութային եղանակով թեկնածուի առաջադրման ներկա կարգը չի նվազեցնում Հանձնաժողովի անդամ ընտրելու հարցում քաղաքական մեծամասնության հայեցողականությունը։ Ավելին՝ ձևավորման այս կարգով և լիազորությունների այս շրջանակով Խորհրդի առկայությունը որոշակիորեն կարող է նվազեցնել  քաղաքական ուժերի քաղաքական պատասխանատվությունը իրենց կողմից ընտրված Հանձնաժողովի անդամի գործողությունների համար ։ «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի գործադիր տնօրեն Սոնա Այվազյանի կարծիքով, անկախ Հանձնաժողովի անդամի ընտրության մրցութային կարգից, քաղաքական մեծամասնությունը կրում է այդ ընտրության համար պատասխանատվություն։ «Միևնույն է, մեծամասնությունն է կրում պատասխանատվությունը, քանի որ թեկնածուի ընտրության ամենավերջում հենց ինքն է իր քվեարկությամբ ընտրում կամ մերժում Հանձաժողովի անդամի թեկնածուին։ Բացի սրանից՝ կառավարությունն ունի  հակակոռուպցիոն քաղաքականություն, և Հանձնաժողովն այդ քաղաքականության կատարող օղակ է, ու անկախ հանգամանքից՝ մրցութայինո՞վ է ընտրված Հանձնաժողովի անդամը, թե՞ քաղաքական ուժի կողմից, նա իրականացնելու է այդ պահի հակակոռուպցիոն ռազմավարությունը»,- նշում է Այվազյանը։  Վերջինիս համոզմամբ Հանձնաժողովի անդամի ընտրության մրցութային մեխանիզմը սկզբունքորեն ճիշտ ճանապարհ է․ այլ հարց է, թե որքանով է այս մեխանիզմը աշխատում։  «Օրինակ, մարդիկ կարող են չդիմել՝ ելնելով այն կարծրատիպից, որ ընտրվելու է այն մարդը, որին պաշտպանում է ՔՊ-ն, որը կապեր ունի ՔՊ-ի հետ։ Սա կանխարգելում է, որ իրական մրցույթ լինի։ Մրցութային եղանակի մեջ ես սխալ բան չեմ տեսնում․ միգուցե մրցույթը լավ չանցկացվի, լինեն բացթողումներ, բայց մրցույթը բերում է մրցակցություն, կարողունակությունների համեմատություն, ու այն, որ դա այսօր չի աշխատում, չի նշանակում, որ մրցութային կարգը սկզբունքորեն ճիշտ չէ»,- ասում է Սոնա Այվազյանը։    ԿԿՀ անդամին ներկայացվող պահանջները նվազեցվել են 2019 թվականին իրականացված փոփոխություններով նվազեցվել են նաև Հանձնաժողովի անդամին ներկայացվող պահանջները։ 2017-ին ընդունված «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» ՀՀ օրենքով Հանձնաժողովի անդամին ներկայացվում էին այն պահանջները, ինչ ԱԺ պատգամավորին։ Սա նշանակում է, որ Հանձնաժողովի անդամ կարող էին դառնալ 25 տարին լրացած, վերջին 4 տարում միայն ՀՀ քաղաքացի հանդիսացող, վերջին 4 տարում մշտապես ՀՀ-ում բնակվող, ընտրելու իրավունք ունեցող, հայերենին տիրապետող անձինք։  Բացի այդ՝ Հանձնաժողովի անդամը պետք է ունենար բարձրագույն կրթություն, առնվազն տասը տարվա մասնագիտական աշխատանքային ստաժ և ճանաչում: 2019-ին արված փոփոխություններով նախ դուրս է եկել Հանձնաժողովի անդամի՝ 25 տարին լրացած լինելու մասին պահանջը, ինչպես նաև վերջին 4 տարում միայն ՀՀ քաղաքացի լինելու ու 4 տարի մշտապես ՀՀ-ում բնակվելու պահանջները։ Պահպանվել է ՀՀ քաղաքացի լինելու պահանջը։ Բացի այդ՝ 10 տարվա մասնագիտական աշխատանքային ստաժի փոխարեն այժմ բավարար է ունենալ 5 տարվա աշխատանքային ստաժ, որից առնվազն 3 տարին՝ քաղաքական, ինքնավար, վարչական կամ օրենքով ստեղծված պետական մարմնի անդամի պաշտոններում կամ կազմակերպման, ղեկավարման, վերահսկման, համակարգման գործառույթներ ունեցող այլ պաշտոններում (անկախ պետական կամ մասնավոր ոլորտում կատարած աշխատանքից): 2019-ի փոփոխություններով նաև սահմանվեց, որ Հանձնաժողովի անդամներից առնվազն մեկը պետք է լինի բարձրագույն իրավաբանական կրթությամբ, իսկ մյուսը՝ բարձրագույն տնտեսագիտական կրթությամբ։  Հանձնաժողովի անդամ չի կարող նշանակվել այն անձը,  որը դատապարտվել է հանցագործության կատարման համար՝ անկախ դատվածությունը մարված կամ հանված լինելու հանգամանքից,  որի նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է ոչ արդարացնող հիմքերով, որի նկատմամբ իրականացվում է քրեական հետապնդում,  որն ունի Կառավարության սահմանած ցանկով նախատեսված՝ դատավորի նշանակմանը խոչընդոտող հիվանդություն: Նշված սահմանափակումները փոփոխության չեն ենթարկվել։   Հեղինակ՝ Մկրտիչ Կարապետյան
11:28 - 31 հոկտեմբերի, 2023
Որպես եկամուտ չհայտարարագրված վարկեր, վրիպակներ՝ ապօրինի գույքի բռնագանձման գործերով դատախազի հայտարարագրում

Որպես եկամուտ չհայտարարագրված վարկեր, վրիպակներ՝ ապօրինի գույքի բռնագանձման գործերով դատախազի հայտարարագրում

Գլխավոր դատախազության՝ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման գործերով վարչության դատախազ Միհրան Բուլղադարյանի և նրա ընտանիքի անդամների հայտարարագրերում առկա են վարկերից, գույքի օտարումից ստացված, բայց որպես եկամուտ չհայտարարագրված գումարներ։ Բուլղադարյանը այս պաշտոնին նշանակվել է 2020 թվականի վերջին։ Մինչ այդ նա աշխատել է Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմում։ Բուլղադարյանը հայցվոր է հանդես գալիս ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման այնպիսի գործերով, ինչպիսիք են Սերժ Սարգսյանի թիկնազորի նախկին ղեկավար Վաչագան Ղազարյանի, ՊԵԿ նախկին պաշտոնյա Վահրամ Գուրողլյանի գույքերին առնչվող գործերը։    Վարկեր, որոնք չեն հայտարարագրվել որպես եկամուտ Միհրան Բուլղադարյանի 2022 թվականի տարեկան հայտարարագրում տեսնում ենք, որ դատախազը «Ստացված վարկերի և փոխառությունների մայր գումարի մնացորդը հաշվետու տարվա դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ» բաժնում հայտարարագրել է 2 վարկերի մայր գումարների մնացորդներ։ Դրանցից մեկը 16.8 մլն դրամ է՝ բնակարանի ձեռքբերման համար, իսկ մյուսը` 187 հազար դրամ։ Նախորդ տարվա՝ 2021 թվականի տարեկան հայատարարագրում, սակայն, որևէ վարկի կամ փոխառության մայր գումարի մնացորդ լրացված չէ, ինչից հետևում է, որ նշված վարկերը ստացվել են 2022 թվականի ընթացքում։ Հաշվետու տարվա ընթացքում ստացված վարկերի գումարը Բուլղադարյանը պարտավոր էր հայտարարագրել հայտարարագրի եկամուտների բաժնում, այնինչ դա բացակայում է։ Նմանատիպ իրավիճակ է նաև դատախազի հոր՝ Արթուր Բուլղադարյանի հայտարարագրում։ Վերջինս 2022-ին հայտարարագրել է երկու վարկի մայր գումարի մնացորդ․ մեկը՝ 16.8 մլն դրամի չափով, մյուսը` 17.5 մլն դրամի չափով։ 2021 թվականի հայտարարագրում, սակայն, Արթուր Բուլղադարյանը հայտարարագրել է 5․3 մլն դրամի վարկի մայր գումարի մնացորդ՝ երկու վարկերից։ Հետևաբար, ստացվում է, որ 2022 թվականին մայր գումարի մնացորդ ունեցող երկու վարկերը ստացվել են հենց 2022 թվականի ընթացքում, և ստացված գումարը պետք է արտացոլվեր հայտարարագրի եկամուտների բաժնում, ինչը չի կատարվել։ «Ինֆոքոմ»-ի գրավոր հարցին պատասխանելով՝ դատախազը տեղեկացրել է, որ եկամուտների բաժնում դա չարտացոլելը եղել է տեխնիկական բացթողման արդյունք։    ԿԿՀ ներկայացված դիմում՝ վրիպակի ուղղման համար Միհրան Բուլղադարյանի հոր՝ Արթուր Բուլղադարյանի 2022 թվականի հայտարարագրում արտացոլված երկրորդ վարկի մայր գումարի մնացորդի՝ 17․5 միլիոն դրամի չափով գումար արտացոլված է նաև դատախազի մոր և եղբոր 2022 թվականի տարեկան հայտարարագրերում։  Միհրան Բուլղադարյանից հարցրել էինք՝ արդյո՞ք սա համատեղ վարկ է, թե՞ 3 առանձին վարկեր են, և ինչ նպատակով են օգտագործել ստացված գումարները։ Վերջինս պատասխանել է, որ նշված վարկը ստացվել է եղբոր՝ Մովսես Բուլղադարյանի բնակարանի գնման համար։ Միհրան Բուլղադարյանը նշել է նաև, որ այս վարկի համավարկառու են ոչ միայն իր հայրը, մայրը և եղբայրը, այլ նաև ինքը։  Պատասխանում նշվում է, որ թեև նշված վարկը դատախազի հայտարարագրում չի արտացոլվել, սակայն նշված վրիպակն ուղղելու համար դեռևս 2023 թվականի հունիսի 30-ին Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին ներկայացվել է համապատասխան դիմում։  Նշենք, որ վրիպակն այս պահին դեռևս ուղղված չէ։   Անշարժ գույք՝  հանրային ծառայողներին բնակարանով ապահովելու ծրագրով Ե՛վ Միհրան Բուլղադարյանի, և՛ նրա հոր՝ Արթուր Բուլղադարյանի 2022 թվականի հայտարարագրերում առկա է հիփոթեքային վարկի մայր գումարի մնացորդ նույն՝ շուրջ 16․8 միլիոն դրամի չափով, ինչպես նաև երկուսի՝ նույն տարվա հայտարարագրերում էլ առկա են տարվա ընթացքում կառուցապատող «Օրդ դեվելոփմենթ» ՍՊԸ-ին հանձնված փոխառություններ։ Միհրան Բուլղադարյանից հարցրել էինք, թե արդյո՞ք դրանք մեկ բնակարանի համար վճարված գումարներ են, թե՞ ձեռք են բերվել երկու առանձին բնակարաններ։  Քանի որ «Օրդ դեվելոփմենթ» ՍՊԸ-ն Հանրային ծառայողներին բնակարաններով ապահովման ծրագրի կառուցապատողն է, հարցրել էինք նաև, թե արդյո՞ք բնակարանը ձեռք է բերվում այդ ծրագրի շրջանակներում։ Միհրան Բուլղադարյանը պատասխանել է, որ 2022 թվականի ընթացքում իր, հոր և մոր կողմից Հանրային ծառայողներին բնակարանով ապահովման ծրագրի շրջանակում վիճակահանությամբ նշված ընկերությունից ձեռք է բերվել բնակարան, որի ձեռքբերման համար ստացվել է հիփոթեքային վարկ։ Միհրան Բուլղադարյանը 2021 թվականին նույն «Օրդ դեվելոփմենթ» ընկերությանը  հանձնել է 3.6 մլն դրամի փոխառություն։ Դատախազը պատասխանել է, որ այս փոխառությունն ուղղված է եղել ավտոհանգրվանի ձեռքբերմանը, որը չի սպասարկվել հիփոթեքային վարկի միջոցով, և պայմանագիրը եղել է տարաժամկետ վճարման պայմանով։  Միհրան Բուլղադարյանի 2022 թվականի հայտարարագրում նշված է նաև, որ նա 2022 թվականի ընթացքում Կոտայքի մարզի Ջրվեժ գյուղում համասեփականությամբ ձեռք է բերել անհատական բնակելի տուն։ Սա, հավանաբար, այն գույքն է, որ ընտանիքի անդամների համավարկառությամբ ձեռք է բերել դատախազի եղբայրը։ Բացի վերոնշյալներից՝ Միհրան Բուլղադարյանն ունի սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող բնակարան Երևանի Նոր-Նորք վարչական շրջանում։   Չհայտարարագրված եկամուտ Ըստ 2022 թվականի տարեկան հայտարարագրի՝ Միհրան Բուլղադարյանի հայրը՝ Արթուր Բուլղադարյանը, 2022 թվականին 5.5 մլն դրամով վաճառել է իրեն պատկանող Honda մակնիշի մեքենան։ Թեպետ գործարքից ստացված գումարը պետք է արտացոլվեր հայտարարագրի եկամուտների բաժնում, այն բացակայում է։ «Ինֆոքոմ»-ի հարցին, թե ինչու է այս տվյալը բացակայում, Բուլղադարյանը չի պատասխանել։  «Ինֆոքոմ»-ը հարցում էր ուղարկել Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով՝ տեղեկանալու, թե արդյո՞ք հանձնաժողովն իրականացրել է դատախազի 2021 և 2022 թականների հայտարարագրերի վերլուծություն։ Հանձնաժողովը տեղեկացրել է, որ Բուլղադարյանի հայտարարագրերի վերլուծություն դեռևս չի իրականացրել։    Հեղինակ՝ Մկրտիչ Կարապետյան Տվյալների լրագրող՝ Կատյա Մամյան
21:30 - 30 հոկտեմբերի, 2023
Հաշվետու եմ միայն ԿԿՀ-ին․ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի վարչության պետը՝ իր հայտարարագրում առկա խնդրահարույց կետերի մասին

Հաշվետու եմ միայն ԿԿՀ-ին․ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի վարչության պետը՝ իր հայտարարագրում առկա խնդրահարույց կետերի մասին

Հայաստանի հակակոռուպցիոն կոմիտեի ներքին անվտանգության վարչության պետ Գարեգին Բեգոյանի գույքի, եկամուտների, ծախսերի ու շահերի հայտարարագրերում կան մի շարք խնդրահարույց կետեր ու անհամապատասխանություններ։ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի պաշտոնյան, սակայն, դրանց վերաբերյալ մեկնաբանություններ չի տալիս. ասում է՝ հաշվետու է միայն Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին։  Գարեգին Բեգոյանը եղել է Հատուկ քննչական ծառայության (ՀՔԾ)՝ խոշտանգումների և մարդու դեմ ուղղված հանցագործությունների քննության վարչության ավագ քննիչ, ՀՔԾ պետին առընթեր՝ հատկապես կարևոր գործերով քննիչ, Հակակոռուպցիոն կոմիտեի՝ ներքին անվտանգության վարչության պետի պաշտոնակատար, ապա՝ պետ։ Մինչ ՀՔԾ և Հակակոռուպցիոն կոմիտե տեղափոխվելը Բեգոյանը եղել է ոստիկանության քննչական վարչության աշխատակից։    Փոխառություն «Յունիբանկ»-ին Գարեգին Բեգոյանը 2017 թականին Հատուկ քննչական ծառայության պետին առընթեր՝ հատկապես կարևոր գործերի ավագ քննիչի պարտականությունները ստանձնելու հայտարարագրում պաշտոնը ստանձնելու օրվա դրությամբ հանձնած փոխառություններ չի հայտարարագրել։ 2017 և 2018 թվականների տարեկան հայտարարագրերում ևս հարկային տարում հանձնած փոխառություններ չեն հայտարարագրվել։ Սակայն արդեն 2019-ի տարեկան հայտարարագրում տեսնում ենք, որ տարվա սկզբի դրությամբ Բեգոյանը հայտարարագրել է «Յունիբանկ»-ին հանձնած մոտ 12.3 մլն դրամի փոխառություն։ 2019 թվականի տարեկան հայտարարագրի «Հանձնված և վերադարձված փոխառություններ» բաժին Բանկին հանձնած վերոնշյալ փոխառության գումարը հետզհետե նվազել է՝ 2020-ի տարեվերջին կազմելով 10.6 մլն դրամ։  2020 թվականի տարեկան հայտարարագրի «Հանձնված և վերադարձված փոխառություններ» բաժին Ըստ Բեգոյանի 2021-ի տարեկան հայտարարագրի՝ 2021-ի տարեսկզբին հանձնած այս փոխառությունն ընդհանրապես անհետացել է։ Եթե փոխառությունը վերադարձվել է Բեգոյանին, ապա այն պետք է արտացոլվեր հայտարարագրի «Հանձնված և վերադարձված փոխառություններ» բաժնում, ինչպես նաև վերադարձված գումարի չափով փոփոխություն մտցներ հայտարարագրի այլ բաժիններում, ինչը տեղի չի ունեցել։ «Ինֆոքոմը» Գարեգին Բեգոյանին ուղղել էր հետևյալ հարցերը՝ Ե՞րբ է այս փոխառությունը հանձնվել «Յունիբանկ»-ին, և որքա՞ն է կազմել դրա սկզբնական գումարը։ Արդյո՞ք այս փոխառությունը վերադարձվել է։ Եթե այո, ապա ինչո՞ւ դա չի արտացոլվել հայտարարագրում։ Եթե չի վերադարձվել, ինչո՞ւ այն հայտարարագրված չէ։  Եթե վերադարձվել է, ի՞նչ ուղղություններով են ծախսվել փոխառության վերադարձված գումարները։ Բեգոյանը այս հարցերին չի պատասխանել։   Անհամապատասխանություններ 2017 թվականի երկու հայտարարագրերում Անհամապատասխանություն է առկա նաև Բեգոյանի 2017-ի երկու հայտարարագրերում։ Հատուկ քննչական ծառայության պետին առընթեր՝ հատկապես կարևոր գործերի ավագ քննիչի պարտականությունները ստանձնելու հայտարարագրի եկամուտների բաժնում պաշտոնը ստանձնելու օրվա դրությամբ Բեգոյանը հայտարարագրել է 13.5 միլիոն դրամի ստացված փոխառություն։  Պաշտոնական պարտականությունները ստանձնելու օրվա դրությամբ առկա գույքի, եկամուտների և փոխկապակցված անձանց հայտարարագրի եկամուտների բաժին Այնինչ, նույն տարվա տարեկան հայտարարագրում նման գումարով եկամուտ հայտարարագրված չէ․ կա միայն 700 000  դրամի ստացված փոխառության մասին նշում։  2017 թվականի տարեկան հայտարարագրի եկամուտների բաժին Գարեգին Բեգոյանին հարց էինք ուղղել նաև այս մասին, թե ինչով է պայմանավորված տարեկան հայտարարագրում այս եկամուտը չարտացոլելը։ Վերջինս այս հարցին ևս չի պատասխանել։    Ավտոմեքենայի վաճառք՝ առանց գոյացած եկամուտի հայտարարագրման Գարեգին Բեգոյանը 2021-ին 5․7 մլն դրամով վաճառել է իրեն պատկանող Toyota մակնիշի ավտոմեքենան։ Գործարքի մյուս կողմը եղել է Նիկոլայ Ադլոյանը։ Տրանսպորտային միջոցի օտարումից ստացված եկամուտը, սակայն, չի արտացոլվել Բեգոյանի՝ հաշվետու տարվա եկամուտներում։  Այս մասին ևս հարց էինք ուղել Բեգոյանին, սակայն այն ևս մնացել էր անպատասխան։ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի ներքին անվտանգության վարչության ղեկավարը, պատասխանելով հայտարարագրում առկա տվյալների վերաբերյալ մեր հարցմանը, նշել էր, որ ներկայացրած տվյալների առնչությամբ հաշվետու է միայն Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին։    Հեղինակ՝ Մկրտիչ Կարապետյան Տվյալների լրագրող՝ Կատյա Մամյան
18:27 - 29 հոկտեմբերի, 2023
Բացակայող տվյալներ և վրիպակներ Դատախազության՝ ապօրինի գույքի բռնագանձման վարչության պետի հայտարարագրերում

Բացակայող տվյալներ և վրիպակներ Դատախազության՝ ապօրինի գույքի բռնագանձման վարչության պետի հայտարարագրերում

Գլխավոր դատախազության՝ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վարչության պետ Սիրո Ամիրխանյանի և նրա ընտանիքի անդամների՝ Կոռուպցիայի կանխարգելան հանձնաժողով ներկայացրած հայտարարագրերում առկա են մի շարք բացակայող տվյալներ, անհամապատասխանություններ և վրիպակներ։ Մինչ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վարչության պետ դառնալը Սիրո Ամիրխանյանը եղել է Երևան քաղաքի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների դատախազ։    Տարեկան հայտարարագրում չհայտարարագրված եկամուտ Սիրո Ամիրխանյանը 2019-ին Երևան քաղաքի Էրեբունի, Նուբարաշեն վարչական շրջանների դատախազության դատախազի պաշտոնական պարտականությունները ստանձնելու հայտարարագրում նշել է, որ տարվա սկզբից մինչև պաշտոնական պարտականությունները ստանձնելու օրը ունեցել է 12.6 միլիոն դրամի եկամուտ՝ ստացված գույքի օտարումից։  Պաշտոնական պարտականությունները ստանձնելու հայտարարագրի ստացված եկամուտների բաժինը Նույն տարվա տարեկան հայտարարագրում, սակայն, Ամիրխանյանի՝  գույքի օտարումից ստացված 12.6 մլն դրամի եկամուտը արտացոլված չէ, փոխարենը արտացոլված է գույքի օտարումից ստացված 4 մլն դրամի եկամուտ։ 2019թ․ տարեկան հայտարարագրի եկամուտների բաժինը Եթե ավելի պարզ ներկայացնենք, պաշտոնը ստանձնելու պահին դատախազ Ամիրխանյանը ունեցել է գույքի օտարումից ստացված 12.6 մլն դրամի եկամուտ, որը պետք է արտացոլվեր նաև նրա տարեկան հայտարարագրում, բայց չի արտացոլվել։ Ամիրխանյանից հետաքրքրվել էինք՝ ինչ գույք է օտարել և օտարումից գոյացած միջոցներն ինչու չի արտացոլել 2019-ի տարեկան հայտարարագրում։ Ի պատասխան՝ նա տեղեկացրել է՝ 12․6 միլիոն դրամի չափով եկամուտ է ստացել գույքի օտարումից, որը հանդիսանում է գյուղատնտեսական գործունեությունից ստացված խնձոր և սալոր մրգերի վաճառքից ստացված գումար, որի մասին նշում է կատարվել հայտարարագրում, սակայն քանի որ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը չի հրապարակում հայտարարագրերի ամբողջական տարբերակը, այն չի երևում հրապարակված հայտարարագրից։  «Նշված եկամուտը գոյացել է 2018-ին ստացված բերքը մինչև պաշտոնը ստանձնելու օրը վաճառելու արդյունքում։ Միաժամանակ, 2019 թվականին վաճառվել է նաև այդ տարվա սալորի բերքը, որից ստացվել է 4 մլն դրամի եկամուտ։ 2019 թվականին ներկայացված հայտարարագրում նշվել է 4 մլն դրամ եկամուտ ստանալու մասին այն տրամաբանությամբ, որ արդեն իսկ 12.6 մլն դրամը նշվել է պաշտոնը ստանձնելու հայտարարագրում»,- բացատրել է Ամիրխանյանը։  Սակայն «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 34-րդ հոդվածի 6-րդ կետով սահմանվում է, որ տարեկան հայտարարագիրը ներկայացվում է յուրաքանչյուր տարվա հունվարի 1-ից տվյալ տարվա դեկտեմբերի 31-ը ներառյալ ընկած ժամանակահատվածի համար: Հետևաբար, անկախ նրանից՝ տվյալ տարվա ընթացքում ստացված եկամուտը հայտարարագրվել է մեկ այլ, տվյալ դեպքում՝ պաշտոնը ստանձնելու հայտարարագրում, թե ոչ, այն պետք է արտացոլված լինի տարեկան հայտարարագրում։    Հայտարարագրի «Հանձնած և վերադարձված փոխառություններ»  բաժնի սխալ լրացում Ո՛չ 2019 թվականին ներկայացված՝ պաշտոնի ստանձման հայտարարագրի «Հանձնած փոխառություններ» բաժնում, ո՛չ 2019 թվականի տարեկան հայտարարագրի «Հանձնած փոխառություններ» բաժնում (ո՛չ տարեսկզբի, ո՛չ էլ տարեվերջի դրությամբ) Սիրո Ամիրխանյանը չի հայտարարագրել հանձնած փոխառություններ։  Սակայն 2020 թվականի տարեկան հայտարարագրում տարեսկզբի դրությամբ հայտարարագրել է 58 միլիոն դրամի հանձնած փոխառություն։ Փոխառությունը ստացողը եղել է Լուսինե Այվազյանը։   2020թ․ տարեկան հայտարարագրի «Հանձնած և վերադարձված» փոխառությունների բաժինը «Հանրային ծառայության մասին» օրենքը սահմանում է, որ տարեկան հայտարարագրերում ներկայացվող տվյալները վերաբերվում են հունվարի 1-ից մինչև դեկտեմբերի 31-ը ներառյալ ժամանակահատվածին, հետևաբար տարվա վերջը դեկտեմբերի 31-ն է, իսկ տարվա սկիզբը՝ հունվարի 1-ը։ Նշվածից կարելի էր ենթադրել, որ Ամիրխանյանի հանձնած 58 միլիոն դրամի փոխառության գումարը ձևավորվել է 1 օրում՝ 2019 թվականի դեկտեմբերի 31-ից 2020 թվականի հունվարի 1-ն ընկած ժամանակահատվածում, քանի որ այս ընթացքում Ամիրխանյանի գույքի, դրամական միջոցների էական փոփոխություններ չեն եղել։ Պատասխանելով հանձնած փոխառության մասին հարցին՝ դատախազն ասել է, որ 58 միլիոն դրամի չափով փոխառության առկայությունը գրվել է «Տվյալ տարվա սկզբում առկա փոխառության գումարը և արժույթը» բաժնում, քանի որ նշված դաշտում լրացվում է, թե որքան գումար է տրվել հայտարարատու տարվա ընթացքում, և որքան՝ վերադարձվել։ Հայտարարագրի լրացվող տարբերակում այլ դաշտեր չեն եղել, որպեսզի ներկայացվեն տրված փոխառության վերաբերյալ տվյալները։ Սակայն 2020 թ․ հայտարարագրի «Հանձնած և վերադարձված փոխառություններ» բաժնում հստակ նշված են երկու սյուներ, որոնցից մեկում պետք է արտացոլվեր տվյալ տարվա սկզբում առկա փոխառության գումարը, որն, ըստ Սիրո Ամիրխանյանի պատասխանի, 0 է եղել, իսկ մյուսում՝ տարվա վերջում առկա փոխառության գումարը։ Ամիրխանյանը նաև փոխանցել է, որ փոխառությունը տրամադրվել է 2020-ի հունիսին։ Փոխառություն ստացողը՝ Լուսինե Այվազյանը, նրա ընկերոջ կինն է։  Սիրո Ամիրխանյանը 2020 թվականի ընթացքում ունեցել է շուրջ 47․7 միլիոն դրամի եկամուտ, որից 33 միլիոն դրամը նվիրատվություն է՝ ստացված հորից՝ Հրաչ Ամիրխանյանից։ Տարվա ընթացքում շուրջ 20․4 միլիոն դրամով էլ նվազել են Սիրո Ամիրխանյանի առկա դրամական միջոցները։ Եկամուտների և դրամական միջոցների դիտարկումից ստացվում է, որ նա տարվա ընթացքում ծախսել է 68․1 միլիոն դրամ։  Մենք Ամիրխանյանին հարց էինք ուղղել, թե ինչ ուղղություններով է ծախսվել նշված գումարը, եթե այն չի դարձել գույք, հանձնած փոխառություն, ավանդ, կամ դրանով չեն համալրվել առկա դրամական միջոցները։ Նա պատասխանել է, որ 2020 թվականի ընթացքում 58 միլիոն դրամի չափով տրամադրվել է փոխառություն, իսկ մնացած ծախսերը կրել են մանր կենցաղային բնույթ։ Այսպիսով, հանձնված 58 միլիոն դրամի փոխառության գումարը հիմնավորված է օրինական եկամուտներով, բայց պետք է արտացոլվեր միայն տարավերջի դրությամբ, իսկ տարեսկզբին այն պետք է լիներ 0 դրամ։   Հանձնած փոխառություն կամ անշարժ գույք, որը չի հայտարարագրվել Ըստ 2022 թվականի տարեկան հայտարարագրի՝ 2022 թվականին Սիրո Ամիրխանյանի եկամուտները կազմել են 72.5 մլն դրամ։ Դրանից շուրջ 10.7 մլն դրամը եղել է աշխատավարձ, 49.3 մլն դրամը՝ վարկ «Ամերիաբանկ»-ից, 3 միլիոն դրամը՝ տրանսպորտային միջոցի օտարումից ստացված եկամուտ, 1.4 մլն դրամը ստացվել է Ֆինանսների նախարարությունից (սա հավանաբար եկամտահարկի վերադարձի գումար է), 5 հազար ԱՄՆ դոլարը փոխառության դիմաց ստացած տոկոսներ են, և 14․5 հազար ԱՄՆ դոլար Սիրո Ամիրխանյանը կրկին նվիրատվություն է ստացել հորից՝ Հրաչ Ամիրխանյանից։   2022 թ․ տարեսկզբին Ամիրխանյանը ունեցել է ավելի քան 118 հազար ԱՄՆ դոլարի ավանդ, որը տարեվերջի դրությամբ դարձել է կանխիկ։ Բացի այդ՝ տարեսկզբին ունեցել է 28 միլիոն դրամի կանխիկ։ Այս 28 միլիոն դրամից և տարվա ընթացքում ստացած 72․5 միլիոն դրամի եկամուտներից  առավելագույնը 18․1 միլիոն դրամը դարձել է կանխիկ ԱՄՆ դոլար (35 017 ԱՄՆ դոլար), 0․3 միլիոնն ուղղվել է բանկային հաշվում առկա դրամական միջոցների համալրմանը, 12․8 միլիոնն ուղղվել է վարկի մարմանն ուղղված վճարումներին, մոտ 5․6 միլիոնն ուղղվել է անշարժ գույքի ձեռքբերմանը։ Արդյունքում ստացվում է, որ 2020 թվականի ընթացքում Սիրո Ամիրխանյանն ունեցել է շուրջ 63․6 միլիոն դրամի ծախս, որը որևէ կերպ արտացոլված չէ հայտարարագրում։  Ամիրխանյանից հարցրել էինք, թե ինչ ուղղություններով են իրականացվել այս ծախսերը, և արդյո՞ք դրանք չեն իրականացվել հայտարարագրման ենթակա ուղղություններով և չափերով։ Պատասխանում նա հայտնել է, որ բացի մեր նշած ծախսերից՝ 14․5 հազար դոլարի (5.6 միլիոն դրամ) նվիրատվություն է տվել իր հորը՝ Հրաչ Ամիրխանյանին։ Միաժամանակ նա նշել է, որ եկամտի մեջ ներառված է նաև անշարժ գույքի գնման իրավունքի ձեռքբերման նպատակով ստացված վարկը՝ շուրջ 49․3 միլիոն դրամի չափով, որը բանկը փոխանցել է կառուցապատող ընկերությանը, այսինքն՝ այդ գումարը նույնպես ծախսվել է։ Սիրո Ամիրխանյանը նաև հավելել է, որ նշվածից բացի՝ կատարված ծախսերը եղել են կենցաղային բնույթի և չեն գերազանցել 2 միլիոն դրամը (միանվագ)։ Այստեղ կարևոր է նշել, որ անշարժ գույքի գնման նպատակով կառուցապատող ընկերությանը փոխանցված գումար պետք է արտացոլված լիներ հանձնված փոխառությունների բաժնում, եթե կառուցապատողը դեռևս գույքը չի հանձնել գնորդին։ Եթե գույքը արդեն հանձնվել է գնորդին, ապա դրա մասին նշում պետք է լիներ անշարժ գույքի բաժնում։ Նշված երկու բաժիններից ոչ մեկում այս գործարքի մասին նշումներ առկա չեն։   Կանխիկով պահվող խոշոր դրամական միջոցներ Սիրո Ամիրխանյանը իր դրամական միջոցների մեծ մասը պահում է կանխիկ եղանակով։ 2019 թվականին նա հայտարարագրել են 24․5 միլիոն դրամի կանխիկ, 2021-ին՝ 28 միլիոն դրամի, 2022-ին՝ ավելի քան 156 հազար դոլարի։  Կանխիկ դրամական միջոցներ պահելու նախասիրություն ունեն նաև Սիրո Ամիրխանյանի ընտանիքի անդամները։ Նրա հայրը՝ Հրաչ Ամիրխանյանը, 2019 թվականին հայտարարագրել է 30 միլիոն դրամի կանխիկ, 2021 թվականին՝ 26 միլիոն դրամի։ Ամիրխանյանի ընտանիքի անդամներից Թագուհի Պողոսյանը 2021 թվականին հայտարարագրել է 24 միլիոն դրամի կանխիկ։ Այսպիսով, չնայած նրան, որ ՀՀ կառավարությունը տևական ժամանակ է որդեգրել է կանխիկի շրջանառությունը սահմանափակող և անկանխիկ գործառնությունները խրախուսող քաղաքականություն, պետական պաշտոնյան և նրա ընտանիքի անդամը շարունակում են իրենց դրամական միջոցների մեծ մասը պահել կանխիկ։ Բացի այդ՝ դրամական միջոցները կանխիկ պահելը և շրջանառելը կարող է էականորեն նվազեցնել Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի հնարավորությունները հայտարարագրերի ստուգման ու վերլուծության համատեքստում։    Բացակայող տվյալներ՝ ընտանիքի անդամների հայտարարագրերում Սիրո Ամիրխանյանի ընտանիքի անդամների հայտարարագրերում ևս որոշ վրիպակներ են առկա։  Թագուհի Պողոսյանը 2019-ի տարեվերջի դրությամբ հայտարարագրել է 4 անշարժ գույք՝ 1 առանձնատուն Դավիթաշեն վարչակա շրջանում և 3 հողամաս Արագյուղում։  2020-ի տարեսկզբին, սակայն, այս գույքերից մնացել են միայն Արագյուղի 2 հողամասերը։ Հայտարարագրում նշումներ չկան՝ մյուս երկու գույքը ինչ ճակատագրի են արժանացել՝ վաճառվե՞լ են, նվիրաբերվե՞լ, եթե վաճառվել են, ի՞նչ գնով։ Սիրո Ամիրխանյանի հայրը՝ Հրաչ Ամիրխանյանը, 2021 թվականին 5 մլն դրամով վաճառել է Mercedes-Benz մակնիշի ավտոմեքենա։ Այս գործարքից ստացված եկամուտը, սակայն, հայտարարագրի եկամուտների բաժնում արտացոլված չէ։ Անդրադառնալով ընտանիքի անդամների հայտարարագրերի այս բացթողումներին՝ Ամիրխանյանը նշել է, որ  դրանք ներկայացվել են նրանց կողմից, և հետևաբար՝ նշված հարցերի պարզաբանման նպատակով հարկավոր է դիմել նրանց։   Հեղինակ՝ Մկրտիչ ԿարապետյանՏվյալների լրագրող՝ Կատյա Մամյան
16:59 - 29 հոկտեմբերի, 2023
«Խիղճս չտվեց՝ իրենց մենակ թողնեմ». 25 հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց Արցախից Հայաստան տեղափոխած բուժքույրը

«Խիղճս չտվեց՝ իրենց մենակ թողնեմ». 25 հոգեկան առողջության խնդիր ունեցող անձանց Արցախից Հայաստան տեղափոխած բուժքույրը

Բուժքույր Նուբար Աթայանը Արցախի հոգեկան առողջության կենտրոնում ստացիոնար բուժում ստացող 25 անձանց Ստեփանակերտից ավտոբուսով միայնակ տեղափոխել է Գորիս։  Ադրբեջանական հարձակման երրորդ օրը՝ սեպտեմբերի 21-ին, Նուբարի (բուժառուները նրան Նունե են անվանում) հերթապահության օրն է եղել. «Այդ օրը թուրքերը նորից սկսեցին կրակել Կրկժանից, ձայները լսվում էին հիվանդանոցում։ Հիվանդները, իրենց մահճակալներից բռնված, վախենում էին ու դողում։ Ճաշի ժամանակ կանչում էի, որ գան ճաշը ուտեն, մի կերպ էինք բերում ճաշարան, չէին ուզում։ Ժամը չորսի կողմերը մի քիչ խախանդվեց․․.»,- պատմում է տիկին Նունեն։   Արցախում հոգեկան առողջության մեկ կենտրոն էր գործում՝ Ստեփանակերտի հոգեթմրաբանական դիսպանսերը, որտեղ հարձակման պահին բուժվում էին 31 անձ։ Ըստ բուժքրոջ՝ կենտրոնի բուժառուներից ոչ բոլորն ունեին հոգեկան առողջության ծանր խնդիրներ. նրանցից ոմանք ընկալում էին իրավիճակը, հետևում նորություններին, հարցուփորձ անում ռազմական գործողությունների մասին։  Սեպտեմբերի 25-ին տիկին Նունեն կրկին գնացել է հերթապահության ու գլխավոր բժշկից իմացել, որ այդ օրը գուցե հնարավոր լինի բուժառուների համար ավտոբուս գտնել և տեղափախել Հայաստան․ «2020 թվականի հոկտեմբերի 4-ին էլի իմ հերթապահության օրն էր, որ հիվանդներին տեղափոխեցինք Սևանի հոգեբուժարան։ Էս անգամ էլ էլի նույն հիվանդներն էին, որ մեկ անգամ արդեն անցել էին էդ ամենի միջով։ Երևի ճակատիս գրված ա․․․»։  Բուժառուների տեղափոխումը, սակայն, հետաձգվել է, որովհետև այդ օրը պայթել է Ստեփանակերտի վառելիքի պահեստը, հարյուրավոր մարդիկ են զոհվել և վիրավորվել։ Պատկան մարմինների ողջ ուշադրությունը կենտրոնացած է եղել նոր աղետի հետևանքները կառավարելու վրա։ Այդ ընթացքում հոգեկան առողջության կենտրոնի տնօրենն ու բուժաշխատողները տարբեր պատճառներով լքել էին հաստատությունը, և այնտեղ մնացել էին տիկին Նունեն, 72-ամյա սանիտարը և 31 բուժառուները։  Նուբար Աթայանը «Սանիտարի սիրտը վիրահատած էր, դեղերը չէր բերել, արդեն զգացի, որ լավ չի, հիվանդներին ասեցի՝ տեսնո՞ւմ եք, որ լավ չի զգում, դուք պիտի ինձ օգնեք, որ էստեղի գործը անենք»,- հիշում է տիկին Նունեն և ավելացնում, որ բուժառուներն օգնում էին իրեն մաքրել հաստատությունը, ուտելիք պատրաստել, մեկը մյուսի նկատմամբ հոգ տանել։  Հաջորդ օրը՝ սեպտեմբերի 26-ին, տիկին Նունեն սանիտարին խնդրել է տուն գնալ, իսկ ինքը բուժառուների հետ մնացել է մենակ։ Հետո սկսել է կապ հաստատել բուժառուների հարազատների հետ, խնդրել, որ ով հնարավորության ունի, իր հարազատին տանի հաստատությունից։ 6 բուժառուներ Արցախից դուրս են եկել հարազատների ուղեկցությամբ, իսկ հիվանդանոցում մնացած 25-ին Հայաստան պետք է ուղեկցեր տիկին Նունեն։  «Շատ անհանգիստ վիճակում գտնվող հիվանդ ունեինք, թույլ, փորլուծությամբ հիվանդներ․․․ Էդ կարգավիճակում ամսի 25-ի առավոտյան հերթապահությունս ընդունել եմ, ու մինչև սեպտեմբերի 27-ի ժամը հինգը խիղճս թույլ չտվեց, որ իրենց մենակ թողնեմ։ Մնացի մոտները։ Ասում էի, որ ինձ ջղայնացնեք, կթողնեմ, դուրս կգամ, գալիս էին, գրկում՝ չէ՜, մնա մոտներս, հույս տուր մեզ, մնա մոտներս։ Մնացի, ի՞նչ անեմ, մնացի իրենց կողքին»,- պատմում է բուժքույրը։ Սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան հաստատության գլխավոր բժիշկը զանգել է տիկին Նունեին ու ասել, որ պատրաստվեն, կես ժամից մեքենա կգա իրենց հետևից։ Տիկին Նունեն երեք կաթսա ճաշ է պատրասել ու հավաքել դեղերը, բուժառուների վերաբերյալ բժշկական փաստաթղթերը, հագուստ ու անհրաժեշտ պարագաներ։  «Ավտոն եկավ, շոֆերը որ տեսավ ինձ, ասեց՝ դու մենակո՞վ պիտի գաս էսքան հիվանդի հետ։ Ասեցի՝ հա, ինքն էլ, թե՝ չէ, մեղկ ես, դու էլ ես մեղկ, ես էլ եմ մեղկ, դժվար կլինի մեզ համար»,- պատմում է տիկին Նունեն։  Վարորդը նրան խորհուրդ է տվել գնալ Հանրապետական հիվանդանոց, խնդրել, որ ավտոբուսն ուղեկցող շտապօգնության մեքենաներ տրամադրեն, որ հնարավորինս արագ հասնեն Գորիս։ Հանրապետական հիվանդանոցում, սակայն, տիկին Նունեին ասել են, որ շտապօգնության մեքենաները հաջորդ օրն են ուղևորվելու Գորիս, իսկ մեկ օր ավել սպասել հնարավոր չէր։  Հիվանդանոցում տիկին Նունեին է մոտեցել նաև Արցախի առողջապահության նախարարը. «Մեր նախարարը մոտեցավ, ներկայացա, ասեց՝ մենք էլ ուզում էինք տեսնել՝ բա դուք որտեղ եք, ինչ եք արել, ինչ չեք արել, ես էլ ասում եմ՝ էս հոգեբուժարանում բա ոնց են արել, ինչ են արել, լավ ա, որ եկել հասել ես»։ Այրվածքներ ստացած քաղաքացիներին տեղափոխելու համար ժամանած ուղղաթիռների վայրէջքի հետևանքով հոգեկան առողջության կենտրոնի ապակիներն ու հայելիները կոտրվել էին, ու բուժառուների այնտեղ մնալն արդեն վտանգավոր էր։  «Ահավոր վիճակում նայեցի կողքերս, տեսա՝ Կարմիր խաչի աշխատողները էնտեղ կանգնած են։ Վազելով հասա նրանց մոտ, չոքեցի, խնդրեցի, աղաչեցի մեզ օգնել։ Կարմիր խաչի աշխատողը գրկեց, բարձրացրեց, քանի անգամ գլխուս պաչում ա, ասում ա՝ վայ, ինչի ես էդպես բան անում, քեզ անպայման կօգնենք»,- պատմում է տիկին Նունեն։  Կարմիր խաչի աշխատակիցները խնդրել են բուժառուների ցանկը, այնուհետև կապ հաստատել Ադրբեջանի գործընկերների հետ ու համաձայնեցրել բուժառուների տեղափոխումը՝ Կարմիր խաչի ուղեկցությամբ։  «25 հիվանդ էր, մարդ կար, որ պիտի պառկեր։ Ավտոբուսում տեղը քիչ էր, մտածեցի՝ դոշակ դնեմ գետնին, որ մի քանիսը նստեն, բայց չէ, էն լավ վիճակում գտնվող հիվանդները հերթափոխով կանգնեցին, երեք ժամում եկանք հասանք Գորիս»,- պատմում է բուժքույրը։ Տիկին Նունեն հիշում է, որ բուժառուներին խնդրել էր լսել իրեն, չխանգարել, փոխարենը խոստացել էր, որ Հայաստան հասնելուն պես ինչ ցանկանան, կգնի․ «Հարցնում էին՝ բա որ հասնենք Գորիս, մեզ համար ի՞նչ ես առնելու։ Բլոկադայի ժամանակ շատ բաներ չկային։ Տղամարդիկ ծխախոտ էին շատ ուզում, հիվանդ կա՝ խնդրել էր մառոժնի առնեմ իր համար։ Որ հասանք, երկու հոգու 2000-ական դրամ տվեցի, ասեցի՝ հենց տեղ հասնեք, կառնեք ձեր ուզածը»։  Գորիսի հիվանդանոցից  շտապօգնության 6 մեքենաներով բուժառուներին տեղափոխել են Ավանի, Նուբարաշենի ու Սևանի հոգեկան առողջության կենտրոններ։  Գորիսում տիկին Նունեն հրաժեշտ է տվել բուժառուներին, բայց նրանց հետ շարունակում է կապ պահել։ Բուժառուներից մի քանիսն ամեն օր զանգում են, պատմում՝ ինչպես է անցնում իրենց օրը, ու անպայման հարցնում, թե երբ է այցելելու իրենց։  Զրույցի ընթացքում տիկին Նունեին առաջարկեցի միասին այցելել Ավանի հոգեկան առողջության կենտրոն՝ այնտեղ գտնվող բուժառուներին տեսության։ Այդ մտքից նրա դեմքին ոգևորություն հայտնվեց։ Օրեր անց տիկին Նունեի հետ ուղևորվեցինք դեպի Ավանի հոգեկան առողջության կենտրոն։  Տիկին Նունեն խնդրեց առանձին զրուցել բուժառուներից մի քանիսի հետ, իսկ մյուսներից հետաքրքրվում էր, թե հարմարվել են արդյոք նոր պայմաններին, ինչպես են իրենց զգում։  Ավանի հոգեկան առողջության կենտրոնի տնօրեն Արա Երեմյանը տեղեկացրեց, որ Արցախից իրենց մոտ տեղափոխված բուժառուների մեծ մասն առանց անձը հաստատող փաստաթղթի է բերվել։ Տիկին Նունեն նրանց փաստաթղթերին հասանելիություն չի ունեցել։ Նրանք կենտրոնում կմնան այնքան ժամանակ, մինչև հստակեցվի ախտորոշումը, հիվանդության ծանրությունը և բուժման վարման հետագա ընթացքը։ Ավելի ուշ՝ նրանցից որոշները գուցե տեղափոխվեն այլ հոգեկան առողջության կենտրոններ, որոշներն էլ ուղղորդվեն ամբուլատոր բուժման։  Ստեփանակերտի հոգեթմրաբանական դիսպանսերում հաշվառված է եղել 2000-ից ավելի բուժառու՝ հոգեկան առողջության և ալկոհոլային կախվածության խնդիրներով։ Նրանցից մոտ 40-ը ստանում էին ստացիոնար բուժում։ ՀՀ Առողջապահության նախարարությունից ստացած տվյալների համաձայն՝ իրենց ենթակայության հոգեկան  առողջության կենտրոններ Ստեփանակերտի հոգեթմրաբանական դիսպանսերից տեղափոխվել է 25 բուժառու, որից 8-ը՝ կին, 17-ը՝ տղամարդ։ Նրանք 25-80 տարեկան են։  Նախարարությունից հայտնում են նաև, որ հոկտեմբերի 13-ի դրությամբ ՀՀ հոգեկան առողջության կենտրոններում հաշվառվել և բժշկական սպասարկում են ստանում Արցախից բռնի տեղահանված 69 բուժառու։ Նրանցից 27-ը բուժվում է Ավանի, 24-ը՝ Սևանի հոգեկան առողջության կենտրոններում, իսկ 18-ը՝ Հոգեկան առողջության պահպանման ազգային կենտրոնում: Նուբար Աթայանը Ավանի հոգեկան առողջության կենտրոնում   Որտեղ է ապրում տիկին Նունեն հիմա Նուբար Աթայանը ծնվել է Շուշիում, արցախյան առաջին պատերազմի ժամանակ կորցրել են տունն ու տեղափովել Ստեփանակերտ, նոր կյանք սկսել։ 90-ականներին՝ Շուշիի ազատագրումից հետո, վերադարձել են իրենց տուն և վերականգնել այն։ Երբ տիկին Նունեն ամուսնացել է, տեղափոխվել է Մարտակերտ, ապա՝ Ստեփանակերտ։ Հոգեթմրաբանական դիսպանսերում նա աշխատել է շուրջ 27 տարի։ 2003 թվականին՝ ամուսնու մահից հետո, միայնակ մեծացրել է դստրերին, խնամել ամուսնու ծնողներին։  2023-ի սեպտեմբերին՝ Հայաստան տեղափոխվելուց հետո, նա պահում է կապը հարևանների հետ, հաճախ են զրուցում, հիշում շրջափակման օրերը, երբ չնայած դժվարություններին՝ մարդիկ ջերմ ու հոգատար էին միմյանց հանդեպ. «Մեկ-մեկ հարևանները զանգում են, ասում են՝ էնքան կուզեինք, որ էն մթնում լինեինք, հացի հերթում լինեինք, բայց մեր տանը լինեինք, շատ ենք կարոտում…»։ Գորիսից բուժառուներին ճանապարհելուց հետո տիկին Նունեն այցելել է Սիսիանում ապրող դստերն ու թոռներին, հետո փոքր աղջկա և քրոջ տղայի ընտանիքի հետ տեղափոխվել Մասիս քաղաք։ Վարձել են 2 սենյականոց բնակարան, ամսական վարձը՝ 200 հազար դրամ։ Նախապես ստիպված են եղել վճարել 600 հազար դրամ կանխավճար։ Այդ տանը տիկին Նունեն ապրում է դստեր, մոր, քրոջ տղայի, նրա կնոջ ու չորս անչափահաս երեխաների հետ։ Նրա քույրն ապրում է Ռուսաստանում, հարցրի՝ ուզու՞մ են մնալ Հայաստանում. «Եթե տունը ճարենք, գործ ճարենք, պիտի մնանք, բա ինչ պիտի անենք, պիտի մնանք»,- պատասխանեց նա։  Տեղահանության օրերին Արցախից կարողացրել են վերցնել միայն հագուստ, ամուսնու և քրոջ զոհված որդու լուսանկարները։  Տիկին Նունեն շատ է կարոտում իր տունը, բայց ավելի շատ տխրում է, որ ամուսնու ու հարազատների գերեզմաններն Արցախում մնացին. «էն եքա տնից երկու նկար, մի քանի շոր ենք վերցրել։ Վերջ։ Տունը էլի կսարքենք, բայց մեր գերեզմանները մնացին։ Իրենց մենակ թողեցինք․․․»։ Լյուսի Մանվելյան
19:36 - 26 հոկտեմբերի, 2023
Ի՞նչ է սպասվում Արցախի կալանավորներին և դատապարտյալներին. իրավապահները խուսափում են մեկնաբանել, իրավաբանները՝ լուծումներ փնտրում

Ի՞նչ է սպասվում Արցախի կալանավորներին և դատապարտյալներին. իրավապահները խուսափում են մեկնաբանել, իրավաբանները՝ լուծումներ փնտրում

Բռնի տեղահանման օրերին Արցախի Հանրապետության կալանավորների եւ դատապարտյալների ազատ արձակվելու եւ Հայաստանի Հանրապետություն տեղափոխվելու վերաբերյալ մի շարք հարցեր դեռեւս մնում են չպարզված։ Թե իրավական ինչ ընթացակարգերի շրջանակում են անձինք ազատվել, պատկան մարմինները պաշտոնապես չեն մանրամասնում։ Մեզ հայտնի է, որ որոշներն ազատվել են Արցախի իրավապահ մարմինների որոշումներով, որոշները, ըստ մամուլի հրապարակումների՝ դատարանի որոշումներով, մյուսները՝ առանց որեւէ իրավական հիմքի։ Բոլոր դեպքերում խնդիրն ունի երկու դիտանկյուն․ մի կողմից հասկանալի է, որ ստեղծված արտակարգ իրադրությամբ պայմանավորված՝ հնարավոր չէր Արցախում շարունակել անձանց անազատության մեջ պահել, մյուս կողմից նրանց՝ Հայաստանում ազատության մեջ գտնվելը կարող է հասարակական եւ ազգային անվտանգության տեսանկյունից խնդրահարույց լինել։ Հիշեցնենք, որ ազատ արձակված անձանց շրջանում կան պետական դավաճանության մեջ մեղադրվող եւ մեղավոր ճանաչված անձինք։  Եթե կալանավորների պարագայում գործում է անմեղության կանխավարկածը, եւ նրանց անազատության մեջ պահելը պայմանավորված է քրեական գործերի քննության շահով, ապա դատապարտյալների դեպքում իրավիճակն այլ է․ վերջիններս դատարանի վճռով մեղավոր են ճանաչվել հանցանք կատարելու մեջ եւ դատապարտվել ազատազրկման նաեւ հանրության համար վտանգ ներկայացնելու պատճառով։ Հետեւաբար պետք է հասկանալ, թե ինչպես են Հայաստանում շարունակվելու հիշյալ անձանց վերաբերյալ քրեական վարույթները եւ պատժի կրումները կամ ընդհանրապես դրանք շարունակելու հնարավորություն կա՞, թե՞ ոչ՝ հաշվի առնելով, որ գործ ունենք երկու տարբեր պետությունների եւ երկու տարբեր օրենսդրությունների հետ։ «Ինֆոքոմ»-ը փորձել է պատասխանատու կառույցներից եւ մասնագետներից ստանալ թեմային վերաբերող հարցերի պատասխաններ։ ՀՀ ՔԿՀ-ներում պահվում են Արցախի միայն 3 կալանավոր եւ 17 դատապարտյալ ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության (ՀՀ ԱՆ ՔԿԾ) փոխանցմամբ՝ 2022 թ․ դեկտեմբերից մինչ օրս Արցախից Հայաստանի քրեակատարողական հիմնարկներ (ՔԿՀ) կալանավորված կամ դատապարտված անձինք չեն տեղափոխվել, այդպիսիք Արցախի տարածքում եղել են, թե ոչ՝ ՔԿԾ-ից նշել են՝ տեղեկություններ չունեն։ ՔԿԾ-ից տեղեկություններ էինք խնդրել նաեւ 2022 թ․ դեկտեմբերին՝ Լաչինի միջանցքի շրջափակմանը նախորդած ժամանակաշրջանի վերաբերյալ՝ հաշվի առնելով, որ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում կորսվել է Արցախի միակ՝ Շուշիի ՔԿՀ-ն։ Ի պատասխան հայտնել են, որ 2020 թ․ հոկտեմբերից մինչեւ 2022 թ․ դեկտեմբեր Արցախի ոստիկանության քրեակատարողական վարչության քննչական մեկուսարանից եւ քրեակատարողական հիմնարկից Հայաստան է տեղափոխվել 81 ազատազրկված անձ, որոնցից 17-ը՝ դատապարտյալ, 64-ը՝ կալանավորված անձ։ Նրանք պահվել են ՀՀ ԱՆ «Գորիս», «Նուբարաշեն», «Արմավիր», «Դատապարտյալների հիվանդանոց» եւ «Սեւան» ՔԿՀ-ներում։ Ներկայում, ըստ ՔԿԾ-ի, Հայաստանում շարունակվում են պահվել հիշյալ 17 դատապարտյալները եւ կալանավորներից միայն 3-ը․ թե երբ եւ ինչ հանգուցալուծում են ստացել մնացած 61 կալանավորների վերաբերյալ վարույթները, ՔԿԾ-ից չեն մանրամասնել։ Միայն նշել են, որ մինչեւ 2022թ. դեկտեմբերը հիշյալ կալանավորները Արցախի ոստիկանության ուղեկցող ստորաբաժանման կողմից պարբերաբար տեղափոխվել են Արցախի դատարաններ՝ դատական նիստերին մասնակցելու նպատակով: Ենթադրվում է, որ հետագայում կա՛մ նրանց խափանման միջոցները փոփոխվել են, կա՛մ գործերի քննությունն ավարտվել է, եւ նրանք մնացել են Արցախում։ Արցախից Հայաստան տեղափոխված անձանց պահման համար ՀՀ պետական բյուջեից լրացուցիչ հատկացումներ չեն արվել, նրանց պահման հետ կապված ծախսերը կատարվել են ՀՀ ԱՆ ՔԿԾ՝ 2022-2023 թթ հատկացված միջոցների հաշվին: ՀՀ ԱԱԾ-ն եւ ոստիկանությունը խուսափում են տեղեկություններ տրամադրել Թեմային առնչվող գրավոր հարցումներ էինք ուղարկել նաեւ Ազգային անվտանգության ծառայությանն ու ՆԳՆ ոստիկանությանը։ Մասնավորապես, նախ հետաքրքրվել ենք՝ տեղեկացվա՞ծ են արդյոք 2023 թ․ սեպտեմբերի 19-ից հետո Արցախում պահվող կալանավորների եւ դատապարտյալների ազատ արձակվելու եւ Հայաստան մուտք գործելու վերաբերյալ։ Եթե այո, խնդրել էինք տրամադրել այդ անձանց թվի եւ մեղսագրվող հանցանքների վերաբերյալ տեղեկություններ։ Դրանից բացի, խնդրել էինք տրամադրել տվյալներ նաեւ 2020-2022 թթ ընթացքում Հայաստան տեղափոխված կալանավորների եւ դատապարտյալների վերաբերյալ։ ԱԱԾ-ին եւ Ոստիկանությանը խնդրել էինք նաեւ գնահատել այդ անձանց ազատումները համապատասխանաբար ազգային անվտանգության եւ հասարակական անվտանգության տեսանկյունից եւ մանրամասնել, թե ինչ քայլեր են ձեռնարկում այդ ուղղությամբ։ ԱԱԾ-ից պատասխանել են, որ հարցմամբ պահանջվող տեղեկատվության վերաբերյալ տեղեկություններ առկա չեն, իսկ Ոստիկանությունից առաջարկել են դիմել ՀՀ արդարադատության նախարարությանը՝ հավելելով, որ պահանջվող տեղեկությունների տրամադրումը դուրս է իրենց լիազորությունների շրջանակից։  Մինչդեռ հիշյալ անձանց՝ Արցախից Հայաստան տեղափոխման վերաբերյալ տեղեկություններ չունենալու դեպքում անգամ խնդիրը դուրս չէ ո՛չ ԱԱԾ-ի եւ ո՛չ էլ Ոստիկանության լիազորությունների շրջանակից, որովհետեւ անձի, հասարակության ու պետության անվտանգությունն ապահովելը ԱԱԾ-ի՝ օրենքով նախատեսված պոզիտիվ պարտականությունն է, իսկ հասարակակական անվտանգությունն ու հասարակական կարգի պահպանությունը՝ Ոստիկանության պարտականությունը։ Ուստի ՀՀ քաղաքացին կարող է ողջամտորեն ակնկալել տեղեկություն, թե ստեղծված իրավիճակում ինչ քայլեր են վերջիններս ձեռնարկում իր անվտանգության պահպանման ուղղությամբ։ Ընդ որում, երկու կառույցներին հարցեր էինք հղել նաեւ Սահմանային էլեկտրոնային կառավարման տեղեկատվական համակարգի (ՍԷԿՏ) մասին, որոնց հասցեատերը դարձյալ իրենք են։ Այս համակարգում են ներառվում այն անձանց տվյալները, որոնց տարբեր քրեական վարույթների շրջանակում արգելվում է բացակայել Հայաստանից։ Ըստ Կառավարության որոշման՝ ԱԱԾ-ն համակարգի շահագործումն ու սպասարկումն իրականացնող մարմինն է, Ոստիկանությունը՝ տվյալներ տրամադրող աղբյուրներից մեկը։ Հետեւաբար երկու կառույցներից հետաքրքրվել էինք՝ մինչեւ 2023 թ. սեպտեմբերի 19-ը ՍԷԿՏ համակարգում ներառվե՞լ են այն անձանց տվյալները, որոնց նկատմամբ Արցախի իրավապահ մարմիններն ընտրել են բացակայելու արգելք խափանման միջոցը։ Խնդրել էինք նաեւ հայտնել՝ ներկայում Արցախի՝ ազատ արձակված կալանավորների եւ դատապարտյալների ելքը ՀՀ-ից շարունակո՞ւմ է լինել փակ, թե՞ ոչ։ ԱԱԾ-ն եւ Ոստիկանությունը, սակայն, այս հարցը նույնպես թողել են անպատասխան։ Մեր տեղեկություններով՝ այդ անձանց ելքը ՀՀ-ից նախկինում փակվել է, բայց թե ինչ իրավիճակ է բռնի տեղահանումից հետո, հայտնի չէ։ ՀՀ ՄԻՊ-ը հարցումներ է հասցեագրել իրավասու կառույցներին Դիմել էինք նաեւ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Անահիտ Մանասյանի աշխատակազմին՝ հետաքրքրվելով, թե ՀՀ ՄԻՊ-ը ինչ տեղեկություններ եւ դիրքորոշում ունի Արցախի կալանավորների եւ դատապարտյալների ազատ արձակման եւ Հայաստան տեղափոխման գործընթացի վերաբերյալ՝ հաշվի առնելով թե՛ այդ անձանց իրավունքների եւ ազատությունների, թե՛ հասարակական անվտանգության ապահովման անհրաժեշտությունը։ ՄԻՊ հանրային կապերի բաժնի ղեկավար Արթուր Ասլանյանը տեղեկացրել է՝ բարձրացված հարցը գտնվում է Մարդու իրավունքների պաշտպանի անմիջական ուշադրության ներքո․ «Հարցի առնչությամբ համապատասխան գրություններ են ուղարկվել իրավասու պետական մարմիններին»,- ասել է Ասլանյանը՝ նշելով, որ այս պահին հրապարակման ենթակա այլ տեղեկություններ չկան։ Քրեական օրենսգրքով որոշակի լուծումներ սահմանված են, բայց կան քննարկման ենթակա մի շարք հարցեր. միջազգային իրավունքի մասնագետ Միջազգային իրավունքի մասնագետ, փաստաբան Սիրանուշ Սահակյանը ՀՀ քրեական օրենսգրքով (ՔՕ) սահմանված որոշակի լուծումներ տեսնում է, բայց նաեւ շեշտում, որ բացարձակ հետեւություններ կատարելուց առաջ պայմանները պետք է ուշադրությամբ գնահատվեն։ Սահակյանը մատնանշում է ՔՕ 12-րդ հոդվածը, որի 1-ին մասը սահմանում է, որ քրեական օրենքով նախատեսված արարքը ՀՀ տարածքից դուրս կատարած ՀՀ քաղաքացիների քրեական պատասխանատվության հարցը լուծվում է ՀՀ ՔՕ-ով, եթե նրանց կատարած արարքը հանցանք է համարվում դրա կատարման վայրի պետության օրենսդրությամբ, եւ եթե նրանք այդ արարքի համար քրեական պատասխանատվության չեն ենթարկվել:  Իսկ եթե հանցանքը նշված անձանց կողմից կատարվել է որեւէ պետության չպատկանող տարածքում, ապա նրանք ենթակա են քրեական պատասխանատվության ՀՀ ՔՕ-ով, եթե կատարված արարքի համար որպես պատիժ նախատեսված է ազատազրկում: Սիրանուշ Սահակյանի խոսքով՝ տվյալ դեպքում քննարկման հարց է՝ համարում ենք, որ գործ ունենք պետությա՞ն հետ, թե՞ որեւէ պետության չպատկանող տարածքի։ Եթե Արցախը համարում ենք առանձին պետություն, արդյո՞ք միջպետական որեւէ համաձայնագրով սահմանված են քրեական վարույթների փոխանցման ընթացակարգեր (առնվազն հրապարակայնորեն նման համաձայնագիր հայտնի չէ), իսկ եթե համարում ենք որեւէ պետությանը չպատկանող տարածք, այստեղ կարող է վիճելիություն ծագել Արցախում բնակվող անձանց՝ ՀՀ քաղաքացի լինելու վերաբերյալ։ Ըստ միջազգային իրավունքի մասնագետի՝ նրանց տրվել է հատուկ քաղաքացիություն, նրանք ՀՀ լիարժեք քաղաքացիներ չեն, քանի որ ՀՀ-ում ընտրելու իրավունք չեն ունեցել։ Արցախում մարդու իրավունքների հարցերով միջազգայնորեն պատասխանատուն Հայաստանն է Սիրանուշ Սահակյանը հիշեցնում է, որ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ)՝ այս պահին ուժի մեջ եղած դիրքորոշումն այն է, որ Հայաստանն արդյունավետ վերահսկողություն է իրականացնում Լեռնային Ղարաբաղի եւ հարակից տարածքների նկատմամբ, ըստ այդմ, ԼՂ-ի վրա տարածվում է Հայաստանի իրավազորությունը, եւ ԼՂ-ում մարդու իրավունքների հարցերով Հայաստանն է միջազգայնորեն պատասխանատու (CASE OF CHIRAGOV AND OTHERS v. ARMENIA)։ Հաշվի առնելով, որ 44-օրյա պատերազմից հետո իրադրության եւ փաստակազմի փոփոխություն է տեղի ունեցել՝ Սահակյանը տեսնում է հնարավորություն, որ ՄԻԵԴ-ը կարող է վերագնահատել նոր իրավիճակը եւ նոր եզրահանգման գալ, բայց ինչպիսին էլ լինի այդ եզրահանումը, միջազգային պատասխանատվության տեսակետից մարդիկ չեն կարող հայտնվել իրավական վակուումում, եւ տվյալ տարածաշրջանում վերահսկողության տարրեր իրականացնող ճանաչված պետությունները պատասխանատու են մարդու իրավունքների խախտումների համար։ Տվյալ դեպքում, ըստ Սահակյանի, պետք է նկատի ունենալ մի քանի հանգամանք․ «Նախ, ԼՂՀ տարածքները արդեն իսկ 2020 թ․-ին օկուպացվել են եւ արդյունավետ վերահսկվել Ադբեջանի կողմից, եւ երկրորդը, ի հայտ է եկել ռուս խաղաղապահ կոնտինգենտը, որը եւս սուվերենության տարրեր իրականացրել է, եւ նման պայմաններում ՀՀ իշխանությունների արդյունավետ վերահսկողությունը ԼՂՀ-ում կարող էր փոփոխության ենթարկվել»,- ասում է մասնագետն ու հավելում՝ յուրաքանչյուր դեպքի փաստական հանգամանքները գնահատելով՝ պետք է հասկանալ, թե ով է պատասխանատուն՝ Հայաստ՞անը, Ռուսաստա՞նը, թե՞ Ադրբեջանը։ Ինչ վերաբերում է իրավունքների հնարավոր խախտումներին, դրանք պետք է դիտարկել երկու տեսանկյունից՝ տուժողների եւ ամբաստանյալների/դատապարտյալների․ «Մենք ունենք մարդու իրավունքների համընդհանուր ստանդարտներ, որոնք արգելում են կյանքի իրավունքի ծանր խախտումների կամ խոշտանգումների գործերով անպատժելիությունը ցանկացած ձեւով, այդ թվում՝ ներումների եւ համաներումների տեսքով պատժի դատապարտված անձանց, եւ եթե օրենքով նախատեսված որոշակի սահմանափակ գործիքներից զատ նրանք այլ ձեւով ազատ են արձակվում, կարող ենք խոսել տուժողների կյանքի իրավունքի կամ խոշտանգումների արգելքի խախտման մասին՝ դատավարական ասպեկտով»,- նշում է Սահակյանն ու հիշեցնում՝ թույլատրելի գործիքները, որոնց միջոցով անձինք կարող են պատժից ազատվել, պետք է կիրառվեն դատական ներգրավվածությամբ։ Հայաստանի դատարանները, ըստ Սահակյանի, այդ դեպքում կհամարվեն օրենքի հիման վրա ստեղծված, եթե միայն լինի հստակ բացատրություն, թե Արցախի դատարանների կողմից քննված եւ լուծված պատժի հարցը հետագայում իրավական ինչ հիմքով է ընդդատյա դառնում ՀՀ դատարանին։ Մյուս հարցն էլ վերաբերում է ամբաստանյալների եւ դատապարտյալների իրավունքների հնարավոր խախտումներին, ինչն ուղղակիորեն կապված է Արցախի ինքնալուծարման հրամանագրի հետ։ Սահակյանը նախ ընդգծում է՝ քաղաքական առումով այդ ակտը մեծ ազդեցություն ունի, քանի որ այն կայացվել է Ադրբեջանի հարկադրանքի ներքո եւ նաեւ մարդասիրական խնդիրներ լուծելու համար։ Բացի դրանից, Ադրբեջանն ընդունել է ԱՀ լուծարման ակտի լեգիտիմությունը, ինչն ինքնին Արցախի պետականության իրավիճակային ճանաչում է․  «Բայց եթե քննարկում ենք դրա իրավական մասը, կարծում եմ՝ գործ ունենք առոչինչ իրավական ակտի հետ, քանի որ ինքնալուծարման ակտի հնարավորություն սահմանադրորեն նախատեսված չէ, եւ առավել եւս, վերապահված չէ Արցախի նախագահին։ Իհարկե, պետք է նկատի ունենալ, որ այս առոչինչ ակտն էլ պետք է վիճարկվի սահմանված ընթացակարգով, բայց քանի դեռ վիճարկված չէ եւ փաստացի իրավական հետեւանքներ է առաջացնում, ինքնալուծարումը ազդեցություն է ունենում դատական ակտերի կատարման գործընթացի վրա․ չկա պետականություն, չկան այդ պետության կողմից ընդունված ակտերի՝ հարկադիր կատարումը ապահովող մեխանիզմներ, եւ ավելին, եթե անգամ այդ պետության ակտերը պետք է մեկ այլ պետությունում ճանաչվեն, նորից միջազգային համագործակցության դաշտ ենք տեղափոխվում, դրանք մեկ այլ երկրում ավտոնոմ կատարման ենթակա չեն, իրավական համաձայնագրերի պայմաններում ֆորմալ գործընթաց է տեղի ունենում, որով ճանաչվում է ակտը, եւ նոր այդ ճանաչման ուժով մյուս պետությունը կարող է հարկադիր կատարման ենթարկել նաեւ օտարերկրյա պետության դատական ակտերը»,- մանրամասնում է միջազգային իրավունքի մասնագետը։  Առանց այդ գործընթացների անձանց անազատության մեջ պահելը, ըստ Սահակյանի, կհանգեցնի Սահմանադրությամբ եւ Եվրոպական կոնվենցիայով սահմանված՝ ազատությունից զրկելու կամայականության արգելքի խախտման։ Սիրանուշ Սահակյանի խոսքով՝ բացառություն կարող են համարվել միայն զինվորական գործերը, քանի որ միջպետական համաձայնագրի հիման վրա ՀՀ դատախազության կայազորները տեղակայցված են եղել ԼՂՀ-ում, եւ զինվորականների հետ կապված գործերը ընդդատյա են եղել ոչ թե Արցախին, այլ Հայաստանին, ինչը ընդունված մոդել է նաեւ ԱՄՆ-ում, ՌԴ-ում։  Նշենք, որ մենք գրավոր հարցմամբ դիմել էինք ՀՀ գլխավոր դատախազությանը՝ խնդրելով տրամադրել դատախազությունների միջեւ համագործակցության եւ փոխօգնության 2008 թ․-ի համաձայնագիրը, որը Արցախի դատախազության պաշտոնական կայքում հրապարակված է եղել, սակայն այժմ հասանելի չէ։ Տեղեկություն տրամադրելու՝ օրենքով սահմանված 5 օրը լրացել է, սակայն Դատախազությունից մինչ այս պահը պատասխան չենք ստացել։ Դիմել էինք նաեւ ՀՀ պաշտպանության նախարարությանը՝ խնդրելով տրամադրել երկու երկրների կառավարությունների միջեւ ռազմական համագործակցության մասին 1994 թ․-ի համաձայնագիրը, որով սահմանված են ԼՂՀ-ում ծառայող ՀՀ զինծառայողների եւ ՀՀ-ում ծառայող ԼՂՀ զինծառայողների կողմից կատարված հանցագործությունների քննության առանձնահատկությունները։ Նախարարությունը, սակայն, տեղեկության տրամադրումը մերժել է՝ պետական գաղտնիքի հիմքով։ Հատկանշական է, որ այդ համաձայնագրի մի քանի դրույթ ներառված է ՄԻԵԴ-ի՝ տարիներ առաջ կայացված վճռում, որը համացանցում հրապարակված է: Խնդիրը պետք է դիտարկել Հայաստանի եւ Արցախի իրավասու մարմինների համագործակցության շրջանակում. Արծվիկ Մինասյան Փորձեցինք մեկնաբանություն ստանալ նաեւ օրենսդիրից, սակայն Պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Վլադիմիր Վարդանյանը մի քանի օր այդպես էլ ժամանակ չգտավ հարցազրույցի համար, իսկ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արծվիկ Մինասյանը հայտնեց՝ խմբակցության օրակարգում այս թեմայով քննարկում կամ օրենսդրական նախաձեռնության հարց չկա։ Արծվիկ Մինասյանի կարծիքով՝ խնդիրը պետք է դիտարկել Հայաստանի եւ Արցախի իրավասու մարմինների համագործակցության եւ կնքված համաձայնագրերի շրջանակում, որոնք նմանատիպ հարցերը կարգավորում են, իսկ օրենսդրությունները գրեթե նույնական են, եւ էական առանձնահատկություններ, հատկապես՝ քրեական արդարադատության ոլորտում եւ քրեական արարքների տեսակետից, չեն լինի։ Ըստ Մինասյանի՝ եթե ազատ արձակումները տեղի են ունեցել Արցախի իրավասու մարմինների որոշումների հիման վրա, ապա դա օրինական է կամ եթե նրանց վերաբերյալ վարույթները կարճվել են, խնդիրը լուծվել է, իսկ եթե չկան համապատասխան որոշումներ, եւ վարույթներն էլ չեն կարճվել, ապա Արցախի պետական մարմինները, առնվազն նրանք, որոնք էական նշանակություն ունեն պետականության գործունեության կազմակերպման համար, պետք է շարունակեն գործել Հայաստանում, ունենան հստակ իրավասություններ, որոնք պետք է ճանաչվեն Հայաստանի պետական մարմինների կողմից։  ՀՀ քրեական օրենսգիրքը Հայաստանի տարածքից դուրս հանցանք կատարած անձին ՀՀ-ում պատասխանատվության ենթարկելու համար, ի թիվս այլ պայմանների, սահմանում է, որ արարքը պետք է ուղղված լինի ՀՀ շահի դեմ։ Տվյալ դեպքում, ըստ Արծվիկ Մինասյանի, Հայաստանի եւ Արցախի պետական շահերը պետք է նույնանան․ «Անկախ նրանից, թե Հայաստանի քաղաքական իշխանությունը ինչ հայտարարություն է անում, շարունակում է գործել ՀՀ-ի՝ Արցախի Հանրապետության անվտանգության եւ պաշտպանության իրավազորությունը, իրավական այդ պարտավորությունը ամրագրված է»,- ասում է նա՝ հավելելով, որ ՀՀ իրավասու մարմինները, անձանց իրավունքներով ու օրինական շահերով առաջնորդվելով, պետք է ապահովեն համադրություն եւ հավասարակշռված պաշտպանություն պետական շահերի հետ։ Մինասյանի համոզմամբ եւս՝ Արցախը լուծարելու վերաբերյալ հրամանագիրը իրավաբանական ուժ չունի եւ պետք է վիճարկվի, բայց առնվազն մինչեւ 2024 թ․ հունվարի 1-ը քրեական գործերի ընթացքավորումը անհրաժեշտություն է։ Հավելենք, որ օրեր առաջ Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտնեց, որ Արցախի որոշ պաշտոնյաներ, այդ թվում՝ դատավորները եւ գլխավոր դատախազը, շարունակելու են հասարակական հիմունքներով պաշտոնավարել Հայաստանում եւ հոկտեմբերի 1-ից Արցախի Հանրապետության անունից նրանց տված փաստաթղթերը համարվելու են վավեր։   Միլենա Խաչիկյան
18:46 - 26 հոկտեմբերի, 2023
«Ոչ դիրք ունեմ արդեն, ոչ պատիվ, ես ո՞ւմ պիտի խոչընդոտեմ»․ Մատաղիսի զորամասի հրամանատար

«Ոչ դիրք ունեմ արդեն, ոչ պատիվ, ես ո՞ւմ պիտի խոչընդոտեմ»․ Մատաղիսի զորամասի հրամանատար

«Ոչ դիրք ունեմ արդեն, ոչ պատիվ ունեմ, ես ո՞ւմ պիտի գնամ, խոչընդոտեմ»,– այս խոսքերով այսօր սկսեց իր ելույթը Մատաղիսի զորամասի հրամանատար, գնդապետ Սեւակ Աբրահամյանը, երբ դատարանում քննվում էր նրա նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցի՝ կալանավորման երկարաձգման հարցը․ «Դիրք չունեմ, որովհետեւ ինչ դիրքում եղել եմ, էլ չկա, պատիվ չունեմ, որովհետեւ հորս գերեզմանը թուրքի մոտ ա, Պաշտպանության բանակը չկա»։ Աբրահամյանի կալանավորումը երկարաձգելու միջնորդությունը ներկայացրել էր հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը։ Աբրահամյանը կալանքի տակ է 1 տարուց ավելի, նա մեղադրվում է մարտական հերթապահության կանոնները խախտելու մեջ, ինչն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։ Ծանր հետեւանքը քննչական մարմինը համարել է 2020 թ․ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Արցախի Հանրապետության Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերի՝ Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցնելը։ Քրեական գործի դատարան ուղարկվելուց 10 ամիս անց՝ այսօր, պետք է սկսվեր ապացույցների հետազոտումը։ Ըստ նախապես որոշված հաջորդականության՝ սկզբում պետք է հետազոտվեին մեղադրանքի հիմքում դրված ապացույցները։ Դրանցում, սակայն, ներառված է 16 փաստաթուղթ, որ, գաղտնիությամբ պայմանավորված, գործի նյութերին չի կցվել, եւ դատարանը ավելի վաղ բավարարել էր պաշտպանական կողմի միջնորդությունը, հանձնարարել մեղադրողին Քննչական կոմիտեից ստանալ դրանք։ Դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը Դատական նիստի մեկնարկին, սակայն, դրանք դեռեւս ճանապարհին էին, դատարան չէին բերվել, ուստի պաշտպանական կողմը հայտարարեց, որ առանց այդ ապացույցներին ծանոթանալու հիմնական դատալսումները չեն կարող տեղի ունենալ․ «Ամեն ապացույց հետազոտելիս մենք պետք է դիրքորոշում հայտնենք, այդ դիրքորոշումը բխելու է նաեւ այդ գաղտնի փաստաթղթերի բովանդակությունից, հիմա մենք, փաստացի, դրանից զրկված ենք»,– ասաց պաշտպան Արման Թամրազյանը։ Մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը առարկեց՝ նշելով, թե պաշտպանական կողմը զրկված չի եղել քննչական մարմնում այդ ապացույցներին ծանոթանալու հնարավորությունից․ «Այն նյութերը, որ հանդիսանում են գաղտնի փաստաթուղթ, գտնվում են քննչական մարմնի համապատասխան ստորաբաժանումում, եւ նախաքննության ավարտական փուլում պաշտպանական կողմը դրանց ծանոթանալու իրավունք, ժամանակ, տեղ ունեցել է, բայց այդ փաստաթղթերը չեն կարող նրանց ձեռքի տակ լինել այն պարզ պատճառով, որ գաղտնի փաստաթղթեր են, դրանց պատճենը տրամադրել ուղղակի անհնար է»։ Մինչդեռ պաշտպանական կողմի գնահատմամբ՝ առանց ձեռքի տակ ունենալու, միայն նշումներ անելով՝ հնարավոր չէ հարյուրավոր էջերից բաղկացած փաստաթղթերին պատշաճ ծանոթանալ եւ լիարժեք պաշտպանվել․ դա կլինի առնվազն ոչ արդար դատաքննություն․ «Ես պիտի ասեմ, օրինակ, այս կարգադրությունը Մարտական կանոնադրությունից չի բխում, ո՞նց հիմնավորեմ, եթե չունեմ այդ Կանոնադրությունը, եւ բացի դրանից, օրենքը դրա համար կարգ է նախատեսել․ մարդուն նախազգուշացնում են պետական գաղտնիքի հրապարակման անթույլատրելիության մասին, եւ եթե հրապարակում է, քրեական պատասխանատվության է ենթարկվում, այդ ի՞նչ նոր բան եք ասում»,– նշեց պաշտպանը։ Ի վերջո, նախքան այդ ապացույցները կբերվեին դատարան, նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը որոշեց, որ նպատակահարմար չէ մյուս՝ ոչ գաղտնի ապացույցների հետազոտումը սկսելը, առաջարկեց մինչ դա քննարկել խափանման միջոց կալանավորման երկարաձգման հարցը, քանի որ դրա ժամկետը մոտենում էր ավարտին։ Ըստ դատախազի՝ Սեւակ Աբրահամյանին կալանքից ազատելու հիմքեր չկան, ըստ պաշտպանի՝ կալանքի տակ պահելու  Մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը դիրքորոշում հայտնեց, որ կալանավորման նախորդ երկարաձգումից հետո ի հայտ չի եկել որեւէ հանգամանք, որը հիմք կծառայի խափանման միջոցը փոփոխելու համար․ «Ինչպես նաեւ շարունակում են առկա լինել այն ռիկսերը, որոնք նշվել են կալանավորումը կիրառելու ընթացքում, հետեւաբար գտնում եմ, որ այն պետք է երկարաձգվի եւս 3 ամսով»,– ասաց մեղադրողը։ Մինչդեռ պաշտպանը առարկեց՝ ոչ թե պիտի նոր հանգամանք ի հայտ գա, որ կալանքը դադարի, այլ պիտի նոր հանգամանք ի հայտ գա, որ կալանքը շարունակական լինի։ Պաշտպան Արման Թամրազյանը, ամբաստանյալ Սեւակ Աբրահամյանը Նա հիշեցրեց, որ իրենք հարցում են կատարել ՀՀ տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքների նախարարություն եւ ստացել պատասխան, ըստ որի՝ Մարտակերտի շրջանը՝ Մատաղիս եւ Թալիշ գյուղերը, չեն մտնում ՀՀ–ի մեջ, մտնում են Արցախի Հանրապետության մեջ, իսկ Հայաստանի եւ Արցախի սահմանները չեն նույնանում։ Այս հանգամանքը, ըստ նրա, կարեւոր է՝ հասկանալու համար՝ արդյո՞ք Աբրահամյանի նկատմամբ կիրառելի է  ՀՀ քրեական օրենսգիրքը թե ոչ։ Բանն այն է, որ Քրեական օրենսգրքի համաձայն՝ ՀՀ տարածքից դուրս հանցանք կատարած ՀՀ քաղաքացիները, ինչպես նաեւ ՀՀ–ում մշտապես բնակվող, քաղաքացիություն չունեցող անձինք ենթակա են քրեական պատասխանատվության ՀՀ քրեական օրենսգրքով, եթե նրանց կատարած արարքը ճանաչված է հանցագործություն դրա կատարման վայրի պետության օրենսդրությամբ, եւ եթե նրանք չեն դատապարտվել այլ պետությունում: Սեւակ Աբրահամյանը, պաշտպանի խոսքով, ՀՀ–ում մշտապես չի բնակվել, քաղաքացիություն չունեցող անձ չէ, բնակվել է ԼՂՀ–ում եւ հանդիսացել է ԼՂՀ–ի, այլ ոչ թե ՀՀ–ի քաղաքացի․ «Ի հավաստումն իմ ասածի՝ դատարանին ներկայացնում եմ  ՀՀ ՆԳՆ միգրացիայի եւ քաղաքացիութհան ծառայության անձնագրային եւ վիզաների վարչությունից ստացված պատասխան, ըստ որի՝ բնակչության պետական ռեգիստրի տեղեկատվական պահոցում Սեւակ Խորենի Աբրահամյանի (ծնված 24․10․1979 թ․) անհատական տվյալներով անձի ՀՀ քաղաքացիության վերաբերյալ տվյալներ առկա չեն, սա ապացույց, որ  Սեւակ Աբրահամյանը ՀՀ քաղաքացի չէ, եթե ՀՀ քաղաքացի չէ, հանցանքը կատարվել է ՀՀ–ից դուրս, ՀՀ ՔՕ–ն նրա վրա չի կարող տարածվել»,– ասաց պաշտպանը՝ հիշեցնելով նաեւ, որ առաջադրված մեղադրանքի հոդվածը քրեական պատասխանատվություն է սահմանում հենց ՀՀ անվտանգության ապահովմանն ուղղված մարտական հերթապահության կանոնները խախտելու համար, մինչդեռ Աբրահամյանը, պաշտպանել է ԼՂՀ սահմանները։ Մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը դարձյալ հակադարձեց՝ ՆԳՆ–ից ստացված պատասխանում նշված է՝ տվյալներ առկա չեն, սակայն քրեական գործի նյութերում առկա է ՀՀ քաղաքացու վերաբերյալ անձնագիր, որտեղ գրված է Սեւակ Աբրահամյան․ «Այդ անձնագիրը տրված է Սեւակ Աբրահամյանին՝ որպես ՀՀ քաղաքացու»,– ասաց նա։ Հաջորդիվ պաշտպանը հիշեցրեց, որ այսօր Հայաստանը պաշտոնապես ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, ներառյալ՝ ԼՂՀ–ն՝ հղում անելով Ալմա–Աթայի՝ 1991 թ․ հռչակագրին․ «Հիմա Սեւակ Աբրահամյանին մեղադրանք եք առաջադրել, որ Թալիշ ու Մատաղիս գյուղերը անցել են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ, պատասխանեք, խնդրում եմ, եթե Թալիշ ու Մատաղիս գյուղերը պատկանել են Ադրբեջանին եւ անցել են Ադրբեջանին, ի՞նչ հետեւանք է դրանով պատճառվել ՀՀ–ին, էս հետեւանքի համա՞ր եք դատում, սրա համար կարող է Ադրբեջանը դատել, օրինակ, ասել՝ խի՞ մեր գյուղերը մեզ շուտ չես տվել․․․ Եվ եթե դա հանցագործություն է ու մինչ օրս շարունակում է լինել, հիմա ամբողջ ԼՂ տարածքը հանձնվել է Ադրբեջանին, մեր քննչական մարմինները գործ հարուցե՞լ են, որ ՀՀ–ին վնաս է պատճառվել, հանցանք դիտարկե՞լ են թե՞ ոչ, իհարկե չի դիտարկվել եւ չի կարող դիտարկվել»։ Արձագանքելով՝ դատախազն ասաց՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը մի շարք գործերով, երբ անձանց մեղսագրվել է ՀՀ ՔՕ–ի հոդվածների կատարում, հաստատել է, որ ՀՀ իրավազորությունը տարածվում է ԼՂՀ նկատմամբ, այսինքն՝ ԼՂՀ տարածքում տեղի ունեցած հանցագործությունների քննությունը ՀՀ–ում իրականացնելը ամբողջովին իրավաչափ է։ Հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը Պաշտպանը դատարանին ներկայացրեց նաեւ տեղեկանք Աբրահամյանի՝ վերջերս անցած բուժզննման վերաբերյալ, հիշեցրեց նրա առողջական խնդիրների մասին։ Մեղադրողն էլ նշեց՝ եթե կարծում են, որ Աբրահամյանի առողջական վիճակը համապատասխանում է կալանքի հետ անհամատեղելի հիվանդությունների ցանկին, կարող են միջնորդություն ներկայացնել համապատասխան փորձաքննություն նշանակելու համար։ Պաշտպանի խոսքով՝ ամենալավ ցանկության դեպքում էլ իր պաշտպանյալն ապացուցման գործընթացի վրա չի կարող ազդել, քանի որ ամեն ինչ փաստագրված է․ տեսանկարահանող սարքերի տեսագրությունները կան, դրանց զննությունները կան, հետախուզական տեղեկագրերը կան։ Ինչ վերաբերում է վկաների վրա ազդեցություն գործադրելուն, պաշտպանը դա զավեշտ որակեց։ Սեւակ Աբրահամյանի խոսքով՝ ինքը ոչ մի վկայի հետ խոսելու բան չունի Աբրահամյանը պնդեց, որ ինքը ոչ մի վկայի հետ խոսելու բան չունի․ «51 վկա եք նշանակել, շնորհակալություն, լավ ա՝ 1846 վկա չի, ինչո՞ւ եմ այդ թիվն ասում, զորամասի անձնակազմի քանակը այդքան ա եղել, մարդիկ իմ հետ կապ չունեն, գործի նյութերում Աբրահամյան Սեւակի մասին բան չեն ասել, մի քանի անձ ա, որ իմ հետ կապ ունի, անց ենք կացրել առերեսում, մարդիկ արտահայտվել են»։ Աբրահամյանի խոսքով՝ 51 վկայից 12-ը իր վերադաս շտաբներում են ծառայել, եղել են գեներալներ․ «Աբրահամյան Սեւակը պիտի գնա, գեներալներին խոչընդոտի՞, ուրախ եմ, որ գեներալ եմ տեսնում, մի հատ էլ պիտի խոչընդոտեմ, ընդ որում, նրանցից 2–ը՝ ԳՇ ու ՊԲ նախկին պետերը, զորացրված են»,– ասաց նա՝ հավելելով, որ իր գործողություններին գնահատական տվողները մեծամասամբ վերադասներն են եղել, ոչ ենթակաները, որոնք  վկաների մեջ 34-ն են․ «Մարդ ցուցմունք է տվել, Աստված իր հետ, կգա, տրիբունայի մոտ կկանգնի, կբացատրի՝ ինչ է ասել, ես չեմ ասում՝ մարդը ճիշտ է ասել–ճիշտ չի ասել, որովհետեւ կյանքում չեմ կարող էդքան գիտելիք ունենալ, որ իմ վերադասին գնահատական տամ, որովհետեւ ես իր տեղը չեմ եղել, իր խնդիրը չեմ ստացել, իր տեղը գործողություն չեմ կատարել»։ Պաշտպանը միջնորդեց խափանման միջոցի հիմքերը չվերացած համարելու պարագայում դիտարկել այլընտրանքային խափանման միջոցների՝ գրավի, վարչական հսկողության, բացակայելու արգելքի, այդ թվում՝ դրանց համակցության հնարավորությունը․ «Սեւակ Աբրահամյանի ընտանիքը, որ բնակվել է ԼՂ–ում, բռնագաղթվել է, եկել է ՀՀ, տուն են վարձակալել, բնակվում են այնտեղ, մարդկային տեսանկյունից պատկերացրեք՝ որդին, որ ծառայության մեջ է եղել, հրաշքով է ողջ մնացել, եղբայրները դահլիճում են, մեկն էլ վիրավորվել է մարտական գործողության ընթացքում, էս մարդուն պահել ՔԿՀ–ում, ընտանիքն էլ առանձին ապրի վարձով, մտածի՝ Սեւակ Աբրահամյանի հոգսը ոնց հոգա, Աբրահամյանը մտածի՝ ընտանիքի հոգսը ոնց հոգա, սա ոչ մարդկային վերաբերմունք է»։ Լսելով կողմերին՝ դատարանը որոշեց բավարարել մեղադրողի միջնորդությունը․ Աբրահամյանի կալանավորումը երկարաձգվեց եւս 3 ամսով՝ մինչ 2024 թ․ հունվարի 29։ – Լյոխ լավ ա լինելու,– Աբրահամյանին դիմելով՝ նիստերի դահլիճը լքելիս ասացին նրա հարազատները։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց հոկտեմբերի 27-ին։   Միլենա Խաչիկյան
21:05 - 20 հոկտեմբերի, 2023
«Ես նորից եմ ծնվել»․ ինչ է պատմում Հակարիի անցակետն ադրբեջանցիների սպառնալիքի ներքո հատած Մհերը

«Ես նորից եմ ծնվել»․ ինչ է պատմում Հակարիի անցակետն ադրբեջանցիների սպառնալիքի ներքո հատած Մհերը

Կարոտելով նռան այգին «Խաղողի այգի ունեմ, նռան այգի ունեմ, բերքն արդեն հասել է․․․»,- հոկտեմբերի կիսատ արեւի տակ, Երեւանի պուրակներից մեկում Մարտունիում թողած իր այգու մասին Մհերը շարունակում է ներկայով խոսել։ Արցախի վրա ադրբեջանական վերջին հարձակումից հետո նա ընտանիքի հետ տեղահանվել է Բերդաշեն գյուղի իր տնից՝ այնտեղ թողնելով ամեն ինչ, ինչ հնարավոր է ունենալ ու արարել 36 տարիների ընթացքում եւ անսփոփելի կարոտ, որ չգիտի՝ ոնց բացատրել․ «Իմ գյուղը, իմ այգին, իմ տունը․․․ Հինգիդամ, դա անհոգի մարդ կլինի, որ չկարոտի։ Դա շատ ծանր ա։ Ես չեմ կարում ամեն մանրուք բացատրեմ։ Դա ոչ թե կարոտ ա, դա ոնց որ պարանը գցած վիզդ՝ մազից կախված, ցանկացած վախտ, երբ աթոռը ընկնի, կախվում ես․․․ Դաժե ձեռս կտրեն, գնամ ես իմ հայրենիքում ապրեմ, դրան էլ եմ համաձայն»։  Հայաստանն էլ է իմ հայրենիքը Մհերը Հայաստանն իրեն օտար չի համարում, ասում է՝ սա էլ է իր հայրենիքը ու այս հայրենիքի համար էլ է պատրաստ կռվել, ինչպես 44-օրյա պատերազմում է կռվել մինչեւ վերջին ժամը եւ ինչպես սեպտեմբերի 19-ին է մի ողջ օր դիմակայել իր տան վրա հարձակված հակառակորդին։ Երբ ադրբեջանցիները հարձակվել են, Մհերն ու համագյուղացիները թութունի դաշտում են եղել․ շրջափակման ժամանակ ծխախոտն էլ էր սպառվել Արցախում. մարդիկ թութուն էին հավաքում ու չորացնում։ Թութունի դաշտը շփման գծից հարյուր մետր է հեռու եղել։ Հենց առաջին կրակոցը լսել են, ինքնակազմակերպվել, ընտանիքներին ապաստարաններում տեղավորել ու անցել պաշտպանության։ Երկու օր անց նրանց հայտնել են, որ պիտի լքեն գյուղը։ Մհերը իր երկու մեքենաները թողել է, ընկերոջ մեծ մեքենան վերցրել, անկողին, սառնարան, մի քանի այլ իրեր վերցրել ու ճամփա ընկել։ Երեք գիշեր Զարգարյանների ընտանիքը մնացել է մեքենայում, ճամփի համար վերցրած սնունդն էլ գրեթե սպառվել է, բայց Մհերը ճարը գտել է․  «Երրորդ օրն էր արդեն, պոլնի դատարկ, բայց դիմանում էինք, երեխոցը մի բան էի ճարում, տալիս։ Լիսագորի ճանապարհին վայրի բույսեր կան, որ ուտելու են՝ սզնա, զըկըռ, թրթնջուկ, իմանում եմ լի։ Քաղեցի, տվեցի էրեխոցը։ Խորթն (ուրց) էլ եմ քաղել, հետս բերել․․․»։  Հակարիի անցակետը «Ես նորից եմ ծնվել, ես նոր ծնված մարդ եմ»,- մի քանի անգամ կրկնում է Մհերը, երբ պատմում է, թե ինչպես է անցել Հակարիի անցակետը։ Նրան, ինչպես տեղահանվող մյուս արցախցիներին, ադրբեջանցիները ստուգել են, զննել մեքենաները, բայց Մհերին ճանաչել են․ նրանց ձեռքի տակ է եղել մի տեսանյութ, որը փաստում է 44-օրյա պատերազմին Մհերի մասնակցությունը (տեսանյութում Մհերը Մեհրիբան Ալիեւայի անունն է տալիս՝ ակնարկելով, որ շուտով նրան են հասնելու)։  Անցակետում Մհերին կանչել են ներս, ատրճանակը սեղմել կողին եւ պայման դրել նրա առաջ․  «Պիստալետը դրեց կողիս, բայց նենց, որ դրսից չերեւա, ասում ա՝ Զարգարյան Մհերը դու ե՞ս։ Ես մտածեցի, որ սա իմանում ա, որ ասում ա, ավելի լավ ա՝ ճիշտն ասեմ, որ չբարդանա։ Եթե մենակ լինեի, մի ելք կմտածեցի, բայց որ էրեխեքը հետս են, ասեցի՝ ճիշտն ասեմ, գոնե ինձ պահեն, էրեխեքիս բաց թողնեն։ Ասեցի՝ ես եմ։ Վիդեոն միացրեց, ասեց՝ մենք անհամբեր էինք սպասում քեզ, մեր պրեմիեր մինիստրը Բաքվում անհամբեր քեզ ա սպասում։ Ասեցի՝ ինչ ուզեք կտամ, երեխեքիս ձեռ չտաք, մենք ոտով էլ կանցնենք, ոչ մի բան մեզ պետք չի։ Մաքուր, գրական հայերեն էր խոսում, ասեց՝ հլա կորոշենք, եթե ինչ ասենք՝ անես, բաց կթողնենք, եթե չէ, շանս չունես քեզ»,- հիշում է Մհերը։  Ադրբեջանի հատուկ ծառայության աշխատակիցը պնդել է, որ Մհերն արցախցի բարձրաստիճան զինվորականների անուններ տա, նա էլ ասել է, որ անուններ չգիտի, թեեւ ադրբեջանցիները չեն հավատացել, ասել են՝ Արայիկի (Արայիկ Հարությունյանի) անո՞ւնն էլ չգիտես։ Մհերն ասել է՝ Արայիկինը գիտի, որովհետեւ նախագահն է, այլ անուն չգիտի։ Հաջորդիվ Մհերին ստիպել են ադրբեջանցի լրագրողների տեսախցիկների առաջ հայերին վատաբանող խոսքեր ասել, մասնավորապես, որ գեներալներն են մեղավոր, որ հայ ազգը դավաճան է․  «Մի հինգ-վեց լրագրող եկան, ասացին՝ որ մոտենան քեզ, դու կսկսես արդեն, դաժե երկրորդ անգամ, որ ասեցի, ադրբեջանցիներից մեկը ասեց՝ նորից ասա, նկատողություն տվեց, որ նորից ասեմ, թե չէ արդեն շանսս պրծնում ա․․․ Նորից մոտիկացա, խոսեցի, ինչ ասեցին, ասեցի, որ մեր գեներալներն են մեղավոր, հայ ազգը դավաճան ա․․․ Ու տենց թողեցին, նստեցի ավտոն, ասի՝ պրծա, ճանապարհվեմ, սկաների մոտ էր իմ ավտոն, դիմացս ավտո կար, մեջը մարդ չկար, սպասում էի, որ անցի, հետո ես մտնեի, էլ չսպասեցի, ու կողքով անցնելիս եկավ (նույն այն ադրբեջանցին,-խմբ․), որ էլի կանգնեցնի, բայց չկանգնա, քշեցի։ Հակարին որ անցա, թե ուրախությունից, թե սաղ պրծնելուց էր՝ աչքերիս դեմը սեւացավ, գիտակցությունս մի պահ գնաց, հասցրի՝ ավտոն կանգնեցրի, մի հատ ջուր խփեցի երեսիս ու քշեցի ու էլ ոչ մի տեղ չեմ կանգնել»,- պատմում է Մհերը, որը հետո ընտանիքի հետ հասել է Կոռնիձոր, այնտեղ իրենց սնունդ են տվել, երեխաներին՝ քաղցրեղեն։ Ավելի ուշ շարժվել է դեպի Վայք ու տեղահանվածների ընդունման վայրում հաշվառվել ու ճանապարհ ընկել Երեւան։ Չեմ վախենում Մհերը կնոջ ու երեք անչափահաս երեխաների՝ դստեր ու որդիների հետ հիմա վարձով բնակվում է Երեւանում։ Եթե Բերդաշենում գյուղատնտեսությամբ էր զբաղվում, հիմա ամեն գործ էլ պատրաստ է անել, միայն թե ընտանիքի կարիքները հոգա։  Մհերը ասում է՝ մեքենա վարել շատ է սիրում․ թեթեւ մարդատար ու բեռնատար ավտոմեքենա վարելու վկայականներ ունի, վարորդի աշխատանք է փնտրում։ Կինը բուժքույր է, նա նույնպես աշխատանք է փնտրում։  «Ինչ դժվարություն էլ լինի, ես կկարողանամ [հաղթահարել], մի քիչ օգնեն՝ ցույց կտամ՝ ինչի եմ ընդունակ։ Եթե մենակ լինեի, ես յոլա կգնայի, գիշերն էլ կաշխատեի, ավտոյում էլ կքնեի, բայց որ էրեխեքը հետս են, ընտանիք ունեմ, չեմ կարա։ Հինգիդամ․․․ Ես ոչ մի բանից չեմ վախենում, բայց թուրքերի անունը, որ լսում եմ․․․ Անսովիստ են (անխիղճ), պապս միշտ ասում էր՝ իրենք հետեւից խփող ազգ են, արդեն իմ խելքս էլ ա կտրում, ես էլ գիտեմ, տեսել եմ, իմ աչքով եմ տեսել, ես գիտեմ, որ պապս ճիշտ էր․․․ Իրանց մեջ էլ [լավ] մարդ կլինեն, բայց․․․»,- խոսքը կիսատ է թողնում Մհերը՝ վառելով հերթական ծխախոտը։Լուսանկարում՝ Մհեր Զարգարյանը Հայարփի Բաղդասարյան  
17:48 - 12 հոկտեմբերի, 2023
Արցախից բռնի տեղահանման ընթացքում 1 դատապարտյալ և 15 կալանավոր ազատ են արձակվել․ որոշները մեղադրվում են պետական դավաճանության մեջ

Արցախից բռնի տեղահանման ընթացքում 1 դատապարտյալ և 15 կալանավոր ազատ են արձակվել․ որոշները մեղադրվում են պետական դավաճանության մեջ

Արցախի 1 դատապարտյալ եւ 15 կալանավոր բռնի տեղահանման ընթացքում ազատ են արձակվել։ Նրանց ազատ արձակելու որոշումը կայացրել է Արցախի քննչական կոմիտեն։ Այս մասին «Ինֆոքոմ»-ին հայտնեց Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպան Գեղամ Ստեփանյանը։ Ազատ արձակվածներից որոշները, ըստ Արցախի պետական կառույցների մեր աղբյուրների, մեղադրվել են պետական դավաճանության մեջ։ Նրանց գտնվելու վայրն այս պահին անհայտ է։  ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայության հանրային կապերի բաժնի պետ Նոնա Նավիկյանը մեզ փոխանցեց, որ 2023թ. սեպտեմբերին Արցախից ՀՀ քրեակատարողական հիմնարկներ (ՔԿՀ)  կալանավորված կամ դատապարտված անձինք չեն տեղափոխվել։ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում Արցախի միակ՝ Շուշիի քրեակատարողական հիմնարկում պահվող անձինք տեղափոխվել էին Հայաստանի ՔԿՀ-ներ։ 2020 թ․-ից հետո կալանավորված այն անձինք, որոնք Հայաստան չեն տեղափոխվել Լաչինի միջանցքի փակվելու պատճառով, պահվել են Ստեփանակերտի ժամանակավոր մեկուսարաններում կամ ձերբակալվածների պահման վայրերում։ Գեղամ Ստեփանյանի փոխանցմամբ՝ 2020-2023 թթ․-ին Արցախի կալանավորների թիվը եղել է 18, որոնցից 12-ը պահվել են Ստեփանակերտում, իսկ 6-ը՝ մինչեւ միջանցքի փակվելը տեղափոխվել հայաստանյան ՔԿՀ-ներ։ Բռնի տեղահանման ընթացքում ազատ են արձակվել Արցախի բոլոր 12 կալանավորները եւ Հայաստանում պահվող 6-ից 3-ը։  Արցախի քննչական կոմիտեի մամուլի խոսնակ Ֆելիքս Հարությունյանից փորձեցինք ճշտել կալանավորների ազատ արձակման մանրամասները, սակայն նա նշեց, որ այս պահին կառույցը չի աշխատում, եւ տեղեկություններ հայտնել հնարավոր չէ։ Արցախի ՆԳՆ ոստիկանության լրատվության ծառայության պետ Հունան Թադեւոսյանն էլ ասաց՝ ղեկավարության հետ կապ հաստատել առայժմ չի կարողանում, ավելի ուշ տեղեկություններ կտրամադրի։  Թե իրավական ինչ ընթացակարգով են անձինք ազատ արձակվել, եւ ինչ լուծում է ստանալու նրանց վերաբերյալ քրեական վարույթների հետագա ընթացքը, առայժմ ՀՀ որեւէ պետական կառույց չի մեկնաբանել։ Նրանք կալանավորվել կամ ազատազրկման են դատապարտվել Արցախի օրենսդրությանը համապատասխան, ուստի Հայաստանում այդ գործընթացի շարունակականությունն ապահովելու իրավական խնդիր է առաջանում։ Այս թեմային կանդրադառնանք առաջիկա հրապարակումներով։   Միլենա Խաչիկյան
20:00 - 11 հոկտեմբերի, 2023
Առաջնային անհրաժեշտ ապրանքների տրամադրումը բռնի տեղահանվածներին․ ինչպես է կազմակերպվում, եւ ինչ խնդիրներ կան

Առաջնային անհրաժեշտ ապրանքների տրամադրումը բռնի տեղահանվածներին․ ինչպես է կազմակերպվում, եւ ինչ խնդիրներ կան

Արցախի Հանրապետության 100 հազար 632 բնակիչ բռնի տեղահանվել եւ տեղափոխվել է Հայաստանի Հանրապետություն։ Նրանց հաշվառման առաջին իսկ օրերից ՀՀ կառավարությունը հայտարարել է, որ կիրականցվի կարիքների գնահատում, ապա կսահմանվեն աջակցության ծրագրեր։ Թեեւ ծրագրերն արդեն մեկնարկել են, այնուհանդերձ հասարակական ոլորտից եւ անհատ քաղաքացիներից սոցիալական ցանցերում պարբերաբար հնչում են ահազանգեր այն մասին, որ շատ տեղահանվածների կարիքներ պատշաճ չեն բավարարվում։ Մասնավորապես, «Հայ առաջադեմ երիտասարդություն» հասարակական կազմակերպության նախագահ, Երեւանի նորընտիր ավագանու անդամ Գրիգոր Երիցյանը ֆեյսբուքյան իր էջով նախօրեին հայտնել է, որ Արցախից բռնի տեղահանված շուրջ 300 ընտանիք (1400 անձ), որ գտնվում է Երեւանում եւ շրջակա մարզերում, ունի սննդի ծայրահեղ կարիք։ Infocom-ը փորձել է հասկանալ՝ ինչու է այդպես ստացվել, եւ առհասարակ, ինչպես է կազմակերպվում բռնի տեղահանված արցախցիներին առաջին անհրաժեշտության պարենային եւ ոչ պարենային ապրանքների տրամադրման գործընթացը։ Ըստ Գրիգոր Երիցյանի՝ առաջին անհրաժեշտության ապրանքների կարիք ունեցող մարդկանց մեծ մասը Երեւանից է Մեր զրույցում Գրիգոր Երիցյանը մանրամասնեց՝ հիշյալ 1400 անձանց գերակշիռ մասը Երեւանում է, դիմողներ կան նաեւ Արարատի, Կոտայքի, Գեղարքունիքի, Արմավիրի մարզերից․ «Մեզ օրական մի քանի 100-ից ավելի զանգ եւ նամակ է գալիս, եւ հիմնական մասը՝ 99 տոկոսը, ունի սննդի եւ ամենաառաջնային պարագանների կարիք, որոնք հավանաբար իրենց չեն տրամադրվել պետական որեւէ մարմնի՝ համայնքապետարանի, մարզպետարանի կողմից, գիտեմ, որ մարզերում մարզպետարաննները ավելի ակտիվ են ներգրավված այդ աշխատանքներում, բայց առհասարակ տեղյակ չեմ՝ Երեւան համայնքը այս շրջանում իրականացնո՞ւմ է որեւէ գործառույթ թե՞ ոչ, ես չեմ հանդիպել, որ Քաղաքապետարանը կամ նույն վարչական շրջանները ինչ-որ բան տրամադրեն»։ Իրենց դիմած քաղաքացիները հաշվառում անցել են թե ոչ՝ Երիցյանը հստակ չգիտեր, այնուամենայնիվ նշեց՝ մարդկանց մեծ մասը Կոռնիձորով գալիս հաշվառվում էր, սակայն հարցն այն է, որ պետությունը Երեւանում կացարաններ չի տրամադրել, եւ շատ մարդիկ, որ հրաժարվել են սահմանամերձ բնակավայրերից եւ հասել Երեւան, այժմ բնակվում են տարբեր կառույցների կողմից տրամադրված կացարաններում, հյուրանոցներում, իրենց բարեկամների տներում․  «Մենք, իհարկե, ասում ենք, որ հաշվառվեն, բայց երբ մարդիկ տեսնում են, որ համայնքը չունի այդքան կարիք ծածկելու հնարավորություն, ինչքան էլ աջակցություն ստացած լինեն, սկսում են դիմել այլ կազմակերպությունների»։ Կոնկրետ իրենց ՀԿ-ն հնարավորությունների սահմաններում տրամադրում են սննդային մեկամսյա փաթեթներ, որոնք, սակայն, բոլոր ընտանիքների կարիքը չեն ծածկում։ Զբաղվում են նաեւ իրավական, հոգեբանական եւ այլ տեսակի աջակցությամբ։ Ըստ Երիցյանի՝ այս գործընթացում ե՛ւ կազմակերպվածության, ե՛ւ առաջին հերթին ռեսուրսների անբավարարության խնդիր կա․ «Մենք ամեն օր լսում ենք, որ ոչ մի կարիք չկա, բայց տեսնում եք, որ ամեն տեղ տարբեր նախաձեռնություններ լիքը բեռ են վերցրել իրենց վրա, սա քաղաքականություն է, թե մենք ոչ մի կարիք չունենք, էդպես է պետք ասել, եթե այդ կարիքը ծածկվում է, ինչպես նշում են տարբեր համայնքներ, ապա ինչո՞ւ է այսպիսի կարիք առաջացել, սա հումանիտար աղետ է, որ պետությունը չի կարողանում փակել եւ չէր էլ կարողանա, եթե անգամ լիներ ամենահարուստ պետությունը»։ Ինչ քայլեր է ձեռնարկում պետությունը Բռնի տեղահանված քաղաքացիներին առաջին անհրաժեշտության պարենային եւ ոչ պարենային ապրանքների հրատապ ձեռքբերման եւ գնումների ֆինանսավորումն ապահովելու նպատակով ՀՀ մարզպետարաններին Կառավարությունն իր պահուստային ֆոնդից ընդհանուր առմամբ 960 միլիոն դրամ է հատկացրել։ Մասնավորապես, Կառավարության սեպտեմբերի 28-ի նիստում որոշվել է 360 մլն դրամ հատկացնել ՀՀ մարզպետների աշխատակազմերին, որից 50-ական մլն դրամ՝ Սյունիքի, Վայոց Ձորի եւ Գեղարքունիքի մարզերին, իսկ մնացած 7 մարզերից յուրաքանչյուրին՝ 30 մլն դրամ։ Կառավարության երեկվա՝ հոկտեմբերի 5-ի նիստում էլ որոշվել է 600 մլն դրամ հատկացնել ՀՀ մարզպետների աշխատակազմերին, որից 140 մլն դրամը՝ Կոտայքի մարզին, 100 մլն դրամը՝ Արարատի մարզին, 65 մլն դրամը՝ Սյունիքի մարզին, 50-ական մլն դրամ՝  Արմավիրի, Գեղարքունիքի եւ Վայոց Ձորի մարզերին, 45 մլն դրամ՝ Տավուշի մարզին, 40 մլն դրամ՝ Լոռու մարզին, 30-ական մլն դրամ՝ Արագածոտնի եւ Շիրակի մարզերին։ Երեւան համայնքը, սակայն, Կառավարության այս որոշումներում ներառված չէ, դրամական միջոցները հատկացվել են միայն մարզպետարաններին։ Երեւանում գտնվողների համար հասանելի են միայն աջակցության մյուս ծրագրերը․ յուրաքանչյուր անձի հաշվով առնվազն 6 ամսով տրամադրվում է 40 հազար դրամ՝ բնակության ծախսերը հոգալու եւ 10 հազար դրամ՝ կոմունալ ծախսերը հոգալու նպատակով, ինչպես նաեւ՝ 100 հազար միանվագ դրամական աջակցություն 80 հազար շահառուների համար։ Շահառու դառնալու համար պարտադիր է, որ բռնի տեղահանված քաղաքացիները պետության կողմից հաշվառված լինեն։ Ըստ ՏԿԵՆ-ի՝ բռնի տեղահանված եւ հաշվառված անձինք ամենօրյա ռեժիմով ապահովվում են սննդով եւ առաջին անհրաժեշտության պարագաներով Կառավարության կողմից այս գործընթացում ներգրավված են առավելապես Սոցիալական հարցերի եւ աշխատանքի նախարարությունն ու Տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքների նախարարությունը։ Կարիքների գնահատում անելուց հետո Սոցհարցերի նախարարությունը տվյալները փոխանցում է ՏԿԵՆ-ին, որն էլ հենց զբաղվում է կարիքների ապահովմամբ։ ՏԿԵՆ մամուլի խոսնակ Սոնա Հարությունյանը մեր զրույցում ասաց՝ Կառավարության վերոնշյալ հատկացումներով համայնքները գնումներ են իրականացնում՝ բռնի տեղահանված եւ պետության կողմից հաշվառված բոլոր քաղաքացիներին ապահովելով սննդով եւ առաջին անհրաժեշտության պարագաներով։ Գործընթացը կազմակերպվում է հետեւյալ կերպ․ այն անձինք, որոնք տեղակայված են հյուրանոցներում կամ հյուրատներում, օրական 3-անգամյա սնունդ են ստանում, իսկ այն ընտանիքներին, որոնք տներում են կամ կեցության համար հարմարեցված այլ վայրերում, ամենօրյա ռեժիմով փաթեթներ են տրամադրվում։ Դրանք ներառում են սնունդ, քաղցրավենիք, հիգիենայի, առաջին անհրաժեշտության այլ պարագաներ։ Փաթեթները մատակարարում են հենց համայնքների ներկայացուցիչները, եթե լրացուցիչ ռեսուրսի անհրաժեշտություն է լինում, դիմում են կամավորների աջակցությանը։ Քննարկման փուլում է նաեւ սննդային քարտերի տրամադրման գործընթացը։ Սոնա Հարությունյանը բացառեց, թե որոշ ընտանիքներ կարող են սննդի ծայրահեղ կարիք ունենալ, բայց հիշեցրեց՝ պարտադիր պայման է հաշվառված լինելը․  «Նախարարը մարզպետերի եւ համայնքապետերի հետ օրը 2-3 մարզում շրջայց է կատարում, համայնքապետերը, վարչական ղեկավարները անուն-ազգանունով, դեմքով այդ մարդկանց ճանաչում են, ամեն օր անձամբ իրականացնում են այդ սնունդի առաքումը, ամենահեռավոր սահմանամերձ մարզից, բնակավայրից սկսած՝ սննդային փաթեթներն առաքվում են»։ Ամեն դեպքում, եթե կլինի հաշվառված անձ, որը փաթեթը չի ստացել կամ ստացել է, սակայն պակաս բանի կարիք կա, ապա, ըստ Հարությունյանի, պետք է դիմի տվյալ համայնքի համայնքապետարանին կամ բնակավայրի վարչական ղեկավարին, ներկայացնի իր կարիքը, եւ վերջիններս պետք է լրացնեն այդ կարիքը։ Նա բացառեց նաեւ, որ մարզպետարանները կարող են չտիրապետել իրենց մարզում տեղակայված արցախցիների վերաբերյալ տվյալների։ Այդ մասին եւս հայտնել էր Գրիգոր Երիցյանը՝ նշելով, որ երեկ խոսել է մարզպետարաններից մեկի հետ, տեղեկացել, որ դեռ տվյալ չունեն, թե մարզում քանի տեղահանված անձ կա․ «Բոլոր մարզերում թվերը ճշտված են, բոլոր բնակավայրերում գիտեն՝ ովքեր են ապրում, իհարկե, քանի որ հիմա տեղաշարժը շարունակվում է, այսինքն՝ մարդը մի տեղ հաշվառվում է, բնակարանը դուրը չի գալիս, եղանակային պայմանները դուրը չեն գալիս, տեղափոխությունները շատ են կամ օրինակ բարեկամի տանն է մնացել Տավուշի մարզում, բայց բնակարան է գտնում Գեղարքունիքում, Տավուշից գնում է Գեղարքունիք, փոխում է իր հաշվառման վայրը, այդ թվերը ամեն օր տատանվում են, բայց բոլոր տեղերում, մարդիկ, որոնք հաշվառվել են, համայնքը, վարչական ղեկավարը գիտեն, թե իր բնակավայրում, իր համայնքում ով է ապրում»,- ասաց Հարությունյանը՝ հավելելով, որ այժմ աշխատանքներ են տարվում մանկապարտեզներում եւ դպրոցներում երեխաների հաշվառումն ու բաշխումը իրականացնելու համար։ Ինչ վերաբերում է Երեւանում տեղակայվածներին, նրանց մեծ մասը, ըստ Հարությունյանի, քաղաք է հասել եւ կացարան գտել ինքնուրույն՝ հրաժարվելով պետական աջակցությունից, սակայն եթե այժմ որեւէ մեկը նշի իր կարիքների մասին, նրա ենթադրությամբ՝ այն կբավարարվի։ Թե կոնկրետ ինչ է արվում այդ ուղղությամբ, ըստ Հարությունյանի, պետք է Քաղաքապետարանն ասի, որովհետեւ առաջնային անհրաժեշտության ապրանքների աջակցությունն իրականացվում է միայն մարզային մակարդակով։ Երեւան քաղաքի բյուջեով միջոցառում նախատեսված չէ, համագործակցում են այլ կառույցների հետ Երեւանի քաղաքապետարանի մամուլի խոսնակ Հայկ Կոստանյանը մեր զրույցում հայտնեց՝ քաղաքային բյուջեով կոնկրետ միջոցառում չի իրականացվում, աշխատում են Կառավարության եւ այլ գործընկերների հետ․ քաղաքացիերը դիմում են իրենց վարչական շրջաններին, գրանցվում եւ ըստ անհրաժեշտ կարիքների՝ Քաղաքապետարանն իր ենթակայության շրջանակներում ինչ գործառույթ հնարավոր է, իրականացնում է․ «Այն քաղաքացիները, որ դիմում են քաղաքի վարչական շրջաններ, հաշվառվում են, ապա ֆիքսում ենք կարիքները, ապա ըստ այդ կարիքների՝ դիմում ենք համապատասխան կառույցների՝ Աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարություն, Կարմիր Խաչ եւ այլն, որոնք տարբեր տեսակի օգնություն եւ օժանդակություն են ցուցաբերում՝ կլինի սննդի հետ կապված, առողջապահական թե այլ, փոխանցում ենք, իրենք փոխանցում են մեզ բնաիրային այդ փաթեթները, որոնք էլ մենք փոխանցում ենք վարչական շրջաններում հաշվառված քաղաքացիներին»։ Ըստ Կոստանյանի՝ կարող են դիմել ե՛ւ հաշվառված, ե՛ւ չհաշվառված անձինք, արդեն իսկ բազմաթիվ քաղաքացիների սպասարկել են։ Հարցին, թե ինչ պատճառաբանությամբ քաղաքային բյուջեից միջոցներ չեն տրամադրվել Երեւանում գտնվող անձանց կոնկրետ առաջնային անհրաժեշտության պարենային եւ ոչ պարենային ապրանքների ապահովման համար, Կոստանյանը պատասխանեց՝ իրենց աշխատանքները բխում են Կառավարության ռազմավարությունից եւ վերջինիս որոշումներից․ «Քանի որ ամբողջ աշխատանքները իրականացնում է Կառավարությունը, համայնքային բյուջեից չի տրամադրվում, բայց ամեն դեպքում, եթե անհրաժեշտություն լինի, կարծում եմ՝ մեր գործընկերները մեզ կփոխանցեն, որ նաեւ ձեր օգնության կարիքը կա, բայց քանի որ Կառավարությունն այդ ամբողջ պատասխանատվությունը վերցրել է իր վրա, մենք, այսպես ասած, որպես աջակցող կառույց, ինչ հնարավոր է, մեր կողմից իրականացնում ենք»։   Միլենա Խաչիկյան
17:40 - 06 հոկտեմբերի, 2023
Աշխատանքի առաջարկներ բռնի տեղահանված արցախցիների համար․ թարմացվող

Աշխատանքի առաջարկներ բռնի տեղահանված արցախցիների համար․ թարմացվող

Արցախից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցներին աջակցելու նպատակով ՀՀ պետական գերատեսչություններն ու մասնավոր մի շարք կազմակերպություններ աշխատանքի հայտարարություններ են հրապարակել։ Դրանք ներառում են ամենատարբեր բնագավառներ՝ բանկային ոլորտից մինչեւ կրթություն, սպասարկման ոլորտից մինչեւ ծրագրավորում եւ ոչ միայն։ Ստորեւ ներկայացնում ենք այդ հայտարարությունների մասին ամփոփ տեղեկություններ՝ կից հղումներով։ Պետական ոլորտ ՀՀ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարությունը հայտնել է, որ ԼՂ-ից բռնի տեղահանված եւ աշխատանք փնտրող անձինք կարող են workforall.am հարթակում առցանց ծանոթանալ ՀՀ-ում այս պահին առկա շուրջ 4500 թափուր աշխատատեղերին, որ հավաքագրվել են Միասնական սոցիալական ծառայության կողմից։ Ֆիլտրման գործիքակազմի միջոցով հնարավոր է ընտրել աշխատանքի ցանկալի ոլորտը, մարզը, աշխատավարձը եւ այլն։Հիշյալ անձինք կարող են նաեւ հաշվառվելու նպատակով մոտենալ Միասնական սոցիալական ծառայության ցանկացած տարածքային կենտրոն (հասցեները՝ այստեղ), որից հետո կիրականացվի կարիքների գնահատում եւ կառաջարկվի համապատասխան աշխատանք: Առանձին եւ մանրամասն հայտարարություններով հանդես են եկել նաեւ պետական տարբեր գերատեսչություններ։ Մասնավորապես, Առողջապահության նախարարությունը հրապարակել է բարձրագույն եւ միջին բժշկական կրթություն ունեցողների համար ՀՀ-ում առկա թափուր հաստիքների մասին տեղեկատվություն, որը պարբերաբար թարմացվում է: ՀՀ հանրակրթական դպրոցներում տվյալ պահին առկա ազատ տեղերի մասին հրապարակում է արել Կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարությունը՝ նշելով, որ համապատասխան տեղեկությունը կարելի է գտնել  license.emis.am հարթակում։ Ի լրումն այս հայտարարության՝ նշենք նաեւ, որ «Դասավանդի՛ր, Հայաստա՛ն» կազմակերպությունն էլ մեկնարկել է Արցախից բռնի տեղահանված այն անձանց գրանցումները, որոնք հետաքրքրված են կրթական ոլորտում եւ դպրոցներում աշխատանքով․ «Բոլոր գրանցվողների հետ առաջիկայում կապ կհաստատենք եւ կփորձենք հնարավորությունների շրջանակներում թիրախային օժանդակություն ցուցաբերել»,- նշել է կազմակերպությունը։ Գրանցման հղումը կարող եք գտնել այստեղ։ Արդարադատության նախարարությունը հրապարակել է Նախարարությունում եւ ենթակա մարմիններում թափուր աշխատատեղերը՝ Երեւանում եւ գրեթե բոլոր մարզերում: Թափուր հաստիքների վերաբերյալ տեղեկատվությանը կից ներկայացված են նաեւ աշխատավարձերի չափերն ու այլ կարեւոր տեղեկություններ: Բարձրագույն դատական խորհրդի աշխատակազմը՝ Դատական դեպարտամենտը, հայտնել է, որ ՀՀ դատական իշխանությունը պատրաստ է աշխատանքի ընդունել Արցախի Հանրապետությունից բռնի տեղահանված դատական ծառայողներին՝ ՀՀ-ում գործող դատարաններում առկա թափուր հաստիքներում․ «Հետաքրքրված բոլոր անձանց, որոնք ցանկանում են իրենց փորձը, գիտելիքները ծառայեցնել Հայաստանի Հանրապետության դատական համակարգին, կարող են իրենց ինքնակենսագրությունը ուղարկել [email protected] էլեկտրոնային փոստի հասցեով: Առաջին իսկ հնարավորության դեպքում Դատական դեպարտամենտը նրանց կներգրավի աշխատանքի»,- ասված է հայտարարության մեջ։ Աշխատանքի եւ պրակտիկայի հնարավորություն է առաջարկել նաեւ Ֆինանսների նախարարությունը։ Դրա համար անհրաժեշտ է ինքնակենսագրականներն ուղարկել [email protected] էլեկտրոնային հասցեին։ Մի շարք թափուր հաստիքներ էլ առկա են Շրջակա միջավայրի նախարարությունում։ Մասնավոր ոլորտ staff.am կայքը, որ ներառում է հայկական շուկայի գործատու ընկերությունների աշխատանքային հայտարարությունները, գործարկել է արցախցիների համար առանձին հարթակ, որտեղ զետեղված են աշխատանքի հարյուրավոր առաջարկներ ինչպես Երեւանում, այնպես էլ ՀՀ մարզերում։ Աշխատանքի բազմաթիվ հայտարարություններ էլ գործատուներն ու անհատ քաղաքացիները հրապարակել են սոցիալական կայքերում։ Ֆեյսբուքյան օգտատեր Ռուզաննա Սաֆարյանը հավաքագրել է այդ հայտարարությունները մեկ ցանկում՝ ուշադրություն դարձնելով հատկապես ուսուցիչների, բուժաշխատողների, վարպետների, արհեստագործների, արտադրության ոլորտի մասնագետների, վարորդների, շինարարների, գեղեցկության, սպասարկման եւ թիրախային այլ ոլորտի հաստիքները․ «Ընկերներ ջան, անչափ գնահատում եմ էն աշխատանքը, որը HR համայնքը կատարում է էս օրերին՝ արցախահայերին աշխատանքի հարցում աջակցելուն ուղղված։ Այնուամենայնիվ, գիտակցում եմ, որ մեր հայրենակինցերի մի մասին բավական ժամանակ պետք կլինի՝ ՀՀ-ում, հատկապես՝ որոշ ոլորտներում, արդեն իսկ ընդունված գործընթացներին ծանոթանալու, թվային գործիքներին տիրապետելու ու տարբեր հմտություններ ձեռք բերելու համար։ Այդ իսկ պատճառով կազմել եմ ստորեւ բերված ցանկը, որտեղ ամփոփել եմ ՀՀ-ում ներկայումս թափուր հաստիքները եւ Արցախի մեր հայրենակիցների համար նախատեսված հաստիքները՝ ըստ ոլորտների»,- գրել է նա։ Ցանկը թարմացվող է, այս պահին ներառում է շուրջ 500 հայտարարություն։  
18:15 - 04 հոկտեմբերի, 2023
Զորակոչել են որպես խոհարար, մարտական առաջադրանքի ուղարկել՝ որպես հետախույզ․ «Քիմիկների զորամաս»–ի գործով տուժողի հարցաքննությունը

Զորակոչել են որպես խոհարար, մարտական առաջադրանքի ուղարկել՝ որպես հետախույզ․ «Քիմիկների զորամաս»–ի գործով տուժողի հարցաքննությունը

44-օրյա պատերազմի ժամանակ պահեստազորայինների կազմով որպես խոհարար զորակոչված Ալեքսանդր Բաբայանին մարտական առաջադրանքի են ուղարկել որպես հետախույզ։ Այս մասին ՀՀ հակակոռուպցիոն դատարանում այսօր հայտնեց ինքը՝ Բաբայանը։ Նա «Քիմիկների զորամաս»–ի անվանումը ստացած քրեական գործով տուժողներից է, սակայն՝ ոչ հենց Քիմիկների զորամասից (խոսքը ՀՀ ԶՈՒ ռադիացիոն, քիմիական եւ կենսաբանական պաշտպանության զորքերի մասին է)․ 2020 թ․ սեպտեմբերի վերջից ծառայության է անցել Կապանի զորամասում, իսկ հոկտեմբերի 21-ին 11 այլ պահեստազորայինների հետ կցվել է Քիմիկների զորամասի՝ Մեղրիից Կապան ժամանած անձնակազմին եւ մեկնել առաջադրանքի։ Այդ օրը, հիշեցնենք, ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի տեղակալ Անդրանիկ Մակարյանի հրամանով 62–հոգանոց անձնակազմը մարտական առաջադրանք է ստացել՝ մեկնելու Կովսական քաղաքի ուղղությամբ գտնվող «Կիրի հանք» տեղանք եւ «Սանրում» գործողության կատարման եղանակով հայտնաբերել եւ ոչնչացնել  հակառակորդի դիվերսիոն-հետախուզական խմբերը։ Սակայն Մակարյանը, ըստ քրեական գործի, ճիշտ չի կազմակերպել անձնակազմի ուղեկցման հարցը, եւ դրա, ինչպես նաեւ զորամասի հրամանատար Արսեն Աբգարյանի՝ ծառայության նկատմամբ անփույթ վերաբերմունքի հետեւանքով խումբը «Կիրի հանք» հասնելու նպատակով Արցախի Հանրապետության Կովսականի շրջանի Կերեն գյուղի վարչական տարածքում տեղակայված ոստիկանական հենակետում իջնելու փոխարեն հասել է դրանից շուրջ 5-6 կմ հեռու գտնվող Կովսական քաղաքի սկզբնամաս, որտեղ էլ ընկել է շրջափակման մեջ եւ հակառակորդի զինծառայողների հետ բռնվել անհավասար մարտի: 5 զինծառայող գերեվարվել է, 12-ը՝ սպանվել, 23-ի, ինչպես նաեւ 1 վարորդի գտնվելու վայրն անհայտ է առ այսօր։ Գործի շրջանակում մեղադրյալի աթոռին են ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի նախկին տեղակալ, գեներալ-լեյտենանտ Անդրանիկ Մակարյանը, ՀՀ ՊՆ ՌՔԿՊ զորքերի պատրաստության բաժնի ավագ սպա, փոխգնդապետ Արսեն Աբգարյանը, 2020 թ․ նույն զորամասի շտաբի պետ, փոխգնդապետ Սարգիս Կուլակչյանը եւ զորամասի համալրման բաժանմունքի նախկին պետ, կապիտան Էլլադա Հարությունյանը։ Նրանք առաջադրված մեղադրանքները չեն ընդունում։ Ըստ տուժողի՝ իրենք չեն տեղեկացվել, թե ով է իրենց անմիջական հրամանատարը Դատարանում ցուցմունք տալով՝ Ալեքսանդր Բաբայանը հայտնեց, որ ամբաստանյալներից ոչ մեկն իր հրամանատարը չի եղել, նրանց քրեական գործից առաջ չի էլ ճանաչել։ Իր հրամանատարը եղել է մայոր Արտակ Վարդանյանը, որն էլ հենց հայտնել է մարտական առաջադրանքի մասին՝ ասելով՝ Զանգելանը մերն է, չթողնեն՝ գրավեն։ Ըստ Բաբայանի՝ հրամանատարը ասել է, որ Կովսականում 8 հոգու շարժ են նկատել, պետք է որպես հետախույզ գնան՝ «սանրման» աշխատանքների։ Հանրային մեղադրողներ Դավիթ Նավասարդյանը, Արշակ Մարտիրոսյանը Դատավարության մասնակիցները այս դրվագի վերաբերյալ մի շարք հարցեր ուղղեցին տուժողին․ – Ե՞րբ դարձաք հետախույզ։ – Այդ օրը։ – Ինչի՞ց եք ենթադրել, որ հետախույզ եք։ – Եկան, էդպես ներկայացրին, ասացին՝ 12 հոգի որպես հետախույզ գնալու ենք, «չիստկա» անեք, շարժի մասին զեկույցներ անեք, իսկ որ բոյ եղավ, մնացածը քիմիկներն են անելու։ – Ի՞նչ է նշանակում «սանրման» աշխատանք։ – Ես չգիտեմ, ես չեմ էլ պատկերացնում, կյանքումս հետախույզ չեմ եղել, որ ինձ ներգրավել են,– ասաց Բաբայանը, որ ժամկետային զինծառայության ժամանակ հրաձիգ է եղել։ – Հարց ուղղեցի՞ք Ձեր վերադասին։ – Ոչ, մեր վերադասը դաժը քարտեզ․․․ Տարածքին չի ծանոթացրել, թե ուր ենք գնացել։ Ես կյանքիս մեջ Կապան չէի եղել, չեմ էլ պատկերացրել Կապանն ինչ է կամ Զանգելանը որտեղ է․․․ Ես նենց եմ հասկանում, որ էդ [«սանրման» աշխատանքը] «չիստկա» է, բարբառով ասած․․․ – Բա Ձեր մեջ հարց չառաջացա՞վ, որ Դուք, որպես հետախույզ, որեւէ դասընթաց էլ չեք անցել․․․ – Չէ, որովհետեւ էդ խառը վիճակը տեսնելով՝ ոչ մի բան կոնկրետ ինձ չէր հետարքրքում։ – Իսկ որ գնայիք, իջնեիք ավտոբուսներից, ի՞նչ պիտի անեիք։ – Կարողա մեկը հրահանգավորեր էդ ժամանակ, չեմ կարող ասել։ Հրամանատարը՝ Արտակ Վարդանյանը, զորքի հետ չի մեկնել։ Թե ինչու, տուժողին հայտնի չէր։ Միեւնույն ժամանակ նա պաշտոնատար այլ անձի անուն, ըստ տուժողի, չի տվել, չի հայտնել, թե ով է լինելու իրենց անմիջական հրամանատարը առաջադրանքի ժամանակ, ասել է միայն՝ այ սենց՝ ժպիտը դեմքներիդ, հետ գաք, տղե՛րք։ Ըստ տուժողի՝ իրենց տրամադրվել է զրահաբաճկոն, սաղավարտ, մեկական նռնակ եւ ԱԿԱ-74 տեսակի հրաձիգ՝ իր 4 փամփուշտատուփերով։ Կապի միջոցներ չեն եղել։ Լուսադեմին տագնապով շարվել են, ճանապարհ ընկել։  Թե ինչպես է ստացվել, որ իրենց զրահաբաճկոն տվել են, Քիմիկների զորամասի անձնակազմին՝ ոչ, տուժողը չգիտեր, ասաց՝ նրանց չեն ճանաչել, շատ չեն էլ շփվել։ Տուժողի խոսքով՝ առջեւից գնացել է վիլիսը (ըստ ամենայնի, ուղեկցողների մեքենան–հեղ․), որից հետո՝ 3 ավտոբուսները, յուրաքանչյուրում՝ մոտ 20-21 հոգի։ Ինքը եղել է առաջին ավտոբուսում, որտեղ նաեւ քիմիկների մի մայոր է եղել։ Թե ով, Բաբայանը չգիտեր։ Բաբայանի խոսքով՝ հակառակորդի հարձակումն անակնկալ է եղել, թվակազմը՝ զգալիորեն մեծ Ալեքսանդր Բաբայանը պատմեց, որ երբ հակառակորդը անակնկալ հարձակվել է, ավտոբուսը դեռ ընթացքի մեջ է եղել, մինչդեռ նախորդ նիստին հարցաքննված տուժողը՝ Արտակ Անդրեասյանը, ասել էր, որ ավտոբուսներից հանգիստ պայմաններում իջել են, մի քանի րոպե անց նոր՝ հարձակման ենթարկվել։ Այս հակասությունը Բաբայանը դժվարացավ պարզաբանել, ասաց՝ ինքն առաջին ավտոբուսում է եղել, մյուսներից տեղյակ չէ։ «Սարերի վրա շարժ նկատեցինք, սկսեցին կրակել, մի քանի հոգի տեսանք, ասեցինք՝ տղե՛րք, իրենք են, ու  զենքերը զարիժատ արեցինք, հենց սկսեցին ավտոբուսի վրա կրակել, կոպիտ ասած, շունը տիրոջը չէր ճանաչում, ով ոնց հասցրեց, իջավ»։ Մեղադրողի հարցին՝ մարտական առաջադրանքը, որ իրենք ստացել են, բովանդակային առումով ներառե՞լ է այն իրավիճակը, որին իրենք փաստացի ականատես են եղել, տուժողը բացասական պատասխան տվեց։ Մյուս հարցին՝ կռվի ժամանակ գործողությունների հրահանգավորում եղե՞լ է, նա դարձյալ բացասական պատասխանեց՝ նշելով, որ հիշյալ մայորն ասել է միայն՝ ինչքան կարողանում եք, շատ կրակեք, մեր վրա են գալիս։ Նրա խոսքով՝ 6-7 հոգով թաքնվել են ինչ–որ պատի հետեւում, իր կողքին եղել է իր համաքաղաքացի, մասիսցի Դավիթ Կատանյանը։ Մարտը տեւել է մոտ 1 ժամ․ «Բոյի ժամանակ, երբ էլ չէինք կարողանում դիմադրել, սկսեցինք նահանջել, մեքենա արդեն չենք նկատել․․․ Դեմից ավտոմատով էին կրակում, մենք 1 հատ նռնակ էինք շպրտում, իրենք 100 հատ էին շպրտում, զգալի շատ էին․․․ Նռնակը որ շպրտել են, ընկել եմ քարերի վրա, կոտրվածք եմ ստացել, դրանից հետո բան չեմ հիշում․․․ Հիշում եմ, որ տղերքը ինձ քարշ տվեցին, հանեցին, հետո մի հատ գետ էինք անցնում, էդտեղ էլի ընկա, գետից օգնեցին, հանեցին, էդ տղուն ասեցի՝  թող գնա, պետք չի՝ իմ պատճառով մարդ մեռնի, ստիպեցի, որ գնա, գնաց»,– ասաց տուժողը։ Դահլիճում գտնվող ծնողները հուշեցին՝ խոսքը Գեւորգ Եդիգարյանի մասին է։ «Քայլել ընդհանրապես չէի կարողանում, 10 օր սողեսող գետին հակառակ նահանջել եմ,  հոկտեմբերի 31–ին Որոտանի ափին ինձ գտել են ու գերեվարել»,– պատմեց տուժողը։ Նախագահող դատավոր Սարգիս Դադոյանը Կիրի հանք տեղանքը, որտեղ էլ հենց պիտի մեկներ անձնակազմը, նրան ծանոթ չէր, դրա մասին խոսակցություններ, կոնկրետ առաջադրանքներ չէր լսել։ Ճանապարհին ոստիկանական հենակետ նկատել էր, ասաց՝ վիլիսն էլ, իրենց ավտոբուսն էլ այնտեղ կանգնել են, բայց թե ինչ նպատակով, դարձյալ չգիտեր։ Դա հենց այն հենակետն էր, որտեղ, ըստ առաջադրանքի, անձնակազմը պիտի իջներ ավտոբուսներից։ Թե ինչու չեն իջել, ինչու են խորացել դեպի Կովսական, տուժողին հայտնի չէր, ասաց՝ հայրենադարձվելուց հետո՝ քննիչի մոտ է իմացել, որ իրենք այդտեղ պիտի իջնեին․ «Քննիչն ասել է՝ ձեզ առաջադրանք է տրվել, որ հանքը պահեք, ինչի՞ եք մտել Զանգելան, ասել եմ՝ գնա, հրամանատարներին այդ հարցը տուր, ես զինվոր եմ»։ Ալեքսանդր Բաբայանը խուսափեց հստակ որեւէ մեկին որպես մեղավոր նշել Հանրային մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը հետաքրքրվեց, թե ի վերջո, իր գնահատմամբ, կատարվածն ում մեղավորությունն է․ – Ես չեմ կարող որոշում կայացնել կամ ինչ–որ մեկին մեղադրել, եղածը եղած է, ինձ էլ ճիշտ հասկացեք, ես դնեմ ասեմ՝ Պողոսն է մեղավոր․․․–ասաց տուժողը։ – Դու պրծել ես, ուրեմն՝ եղածը եղա՞ծ է,– լսվեց ծնողներից մեկի ձայնը։ Մեղադրողը վերաձեւակերպեց հարցը․ – Ի՞նչ պատճառով այս ամենը տեղի ունեցավ․ մարտական խնդրի կազմակերպմա՞ն գործընթացքում կար որեւէ մեկի սխալը, իրագործմա՞ն ընթացքում կար, չպիտի՞ հայտնվեիք այդտեղ, պատճառները կարող են տարբեր լինել։ – Իրագործման ընթացքում, ավելի ճիշտ, քանի որ էստեղ ենք իմանում, որ Կիրի հանք պիտի պահեինք, բայց մեզ մտցրել են Զանգելան։ Էդ անփութության պատճառով է էդ ամենը եղել։ – Իսկ ո՞վ պիտի դա համակարգեր,– հարցրեց մեղադրողը։ – Ո՞ւմ էին հրամանատար նշանակել, ես չեմ պարզել, չեմ էլ ուզում, ես ունեի մի հրամանատար, հրամանը տվել էր, հասել էի էդտեղ,– ասաց տուժողը։ Տուժողների իրավահաջորդները Այս եւ նմանատիպ հարցերին ի պատասխան նա ամեն կերպ խուսափեց ամբաստանյալներից որեւէ մեկին որպես մեղավոր նշել՝ պատճառաբանելով, որ նրանց չի ճանաչել, այնտեղ չի տեսել։ Դահլիճում գտնվող տուժողների իրավահաջորդներից Հայկ Եղիազարյանը, դիմելով նրան, հարցրեց․ – Եթե կան նախորդող օրերի տեսանյութեր, որտեղ Ադրբեջանը ցուցադրում է, որ Զանգելանը գրավել է, եթե կա Ադրբեջանի նախագահի տեսանյութ, որ պաշտոնապես հայտնում է, որ Զանգելանը Ադրբեջան է, էն փաստը, որ Դուք խոհարար եք եղել, բայց Ձեզ տարել են հետախույզ, էն փաստը, որ դուք չունեք ձեր գլխին հրամանատար մարտի դաշտում, ճանապարհին, որ ձեզ հրահանգ, խորհուրդներ տա, էդ ամեն ինչը ձեզ մոտ կասկած չի՞ առաջացնում, քանի՞ հատ հանգամանք բերեցի, դրանից ավելի էլ ի՞նչ պիտի լինի։ – Դե, Դուք փաստեր ունեք, բայց ես էդ փաստերից տեղյակ չեմ եղել։ – Դուք պատկերացնում եք 8 հոգի, գնացել եք, 500 հոգի է եղել, այսինքն՝ ռազվետկեն ձեզ ոչ հավաստի տեղեկություն է տվել, չէ՞, ձեզ տարել են, որ փուռը տա՞ն, կոպիտ ասած։ – Բա տվել են, էլ ի՞նչ են արել,–պատասխանեց տուժողը։ Ամբաստանյալ Արսեն Աբգարյանը, պաշտպան Վահան Հովհաննիսյանը Թե ով, նա դարձյալ չնշեց։ Արսեն Աբգարյանի պաշտպան Վահան Հովհաննիսյանի հարցին ի պատասխան էլ՝ կարծիք հայտնեց, որ Աբգարյանն իր գերեվարության մեջ մեղավոր չէ, քանի որ ինքը նրան չի ճանաչում, այնտեղ չի տեսել։ Ի պատասխան դատախազի հարցին՝ նշեց՝ ամեն դեպքում, եթե կոնկրետ այդ կրակոցների վայր չհասնեին, իրավիճակը կարող էր այլ լինել։ – Մարտի դաշտում Աբգարյանն է եղել ձեր հրամանատարը, ծանոթացեք,– ասաց դահլիճում գտնվող իրավահաջորդներից մեկը։ Արձագանքելով սրան՝ Աբգարյանի պաշտպան Վահան Հովհաննիսյանը հայտարարեց, թե տուժողները մոլորության մեջ են․ «Դատական գործի նախապատրաստական մասում, եթե հիշում եք, դրա շուրջ որոշակի քննարկում տեղի ունեցավ, որ մենք հրապարակենք քրեական գործում առկա բոլոր փաստաթղթերը, որպեսզի հնարավորություն ունենանք տուժողներին հարցեր տալ, հիմա մենք չենք հրապարակել, եւ անում են արտահայտություն, որ ձեր հրամանատարը մարտի դաշտում եղել է Արսեն Աբգարյանը։ Եթե հրապարակեինք այդ նյութերը, պարզ կլիներ, որ Աբգարյանը չի եղել Արտակ Վարդանյանի հրամանատարը, եւ տուժողները մոլորության մեջ են, այ դրա համար էի ասում, հիմա ես ինչպե՞ս հարց ուղղեմ տուժողին,– դիմելով դատարանին՝ ասաց պաշտպանը։ Նշենք, որ դատակոչված անձանց կողմերը կարող են հարցեր տալ միայն դատարանում արդեն իսկ հետազոտված ապացույցների վերաբերյալ։ Պաշտպանի կողմից հիշատակված ապացույցները դեռ չեն հետազոտվել, դատարանը դրանց անդրադառնալու է տուժողների եւ վկաների հարցաքննությունների ավարտից հետո։ Դատարանի ծանրաբեռնվածությամբ պայմանավորված՝ Բաբայանի հարցաքննությունն այսօր մնաց անավարտ։ Այն կշարունակվի հոկտեմբերի 6-ին։   Միլենա Խաչիկյան
22:50 - 02 հոկտեմբերի, 2023
Մամ, բա իմ ծնունդը ե՞րբ ա գալու 

Մամ, բա իմ ծնունդը ե՞րբ ա գալու 

Սեպտեմբերի 28, Գորիս Գորիսի հրապարակը վրանային ճամբար է հիշեցնում: Միջազգային և տեղական կազմակերպությունները սննդի և առաջին օգնության տրամադրման համար վրաններ են տեղադրել: Հյուրանոցներում տեղ չկա: Մի քանի ընտանիքներ բառացիորեն տեղավորված են նստարանների վրա, երևի գիշերվանից:  Ավտոմեքենաների բարձած շարասյուների, հոգնատանջ դեմքերի նկատմամբ կարծես իմունիտետ եմ ձեռք բերել, իրար վրա բարձած ճամպրուկների կույտերին էլ աչքս վարժվել է, բայց այ ճամպրուկների վրա բազմած կամ դրանց արանքից ծիկրակող երեխաները… Դո՞ւք էլ էիք պատմության դասին մտածում, որ «գաղթից մազապուրծ փախած սովալլուկ մանուկներ» բառակապակցությունը մի տեսակ «հնացած է» արդեն:  Երկու կին՝ ամեն մեկի ձեռքերում մի նորածին երեխա, արդեն կես ժամ է՝ հետուառաջ են քայլում: Նստարանին գլուխը մինչև ծնկները կռացած Լյուսյա տատն է՝ մի ձեռքին՝ ձեռնափայտը, մյուսում՝ խնամքով ծալված հեռախոսահամարների ցանկ: 87 տարեկան է: Եթե ես լավ լրագրող լինեի, կհարցնեի՝ տատի՛ ջան, ինչե՞ր ես տեսել էս 87 տարիների ընթացքում: Իսկ ես միայն ասում եմ. «Տատի ջա՜ն, ինչե՜ր տեսար էս 87 տարիների ընթացքում»:  «Ես ու աղջիկս Ծաղկաձոր ենք ուզում, մենք էնտեղ բարեկամներ ունենք»,- կամաց, շատ մեղմ ձայնով պատասխանում է հարցիս, թե որտեղ պիտի գնան ու ինչի կարիք ունեն:   Աղջիկը՝ Իննան, թեև երիտասարդ տեսքին, արդեն երեք թոռնուհի ունի: 11 ամսական Գաբրիելան, ասես հասկանալով ծնողների ցավը, լաց չի լինում, կապույտ կլոր աչքերով նայում է դեմքիս, հետո «առգրավում» է ձեռքս ու երկար խաղում կարմիր ներկած եղունգներիս հետ: Տեսնես ի՞նքը ինչեր տեսած կլինի 87 տարեկանում:  Իննայի դուստրը նորածին երկվորյակների, մյուս մանկահասակ դստեր և ամուսնու հետ գնում է Ծաղկաձոր, որտեղ հարազատներից մեկը մեկսենյականոց տանը հյուրաընկալելու է 7-8 հոգու: Հաշվառման կետում Իննային և Լյուսյա տատին առաջարկել են երեք ուղղություն՝ Վարդենիս, Կապան կամ Մեղրի. երեքից էլ հրաժարվել են. չեն ուզում՝ ընտանիքը բաժանվի, համ էլ ախր «ընդեղ թխում են» (կրակում են):  Ծաղկաձորում տեղ չկա: Մարզպետարանից ասում են՝ Հրազդանի շրջակայքում բոլոր հյուրանոցները զբաղված են, մարզպետարանի շենքում հավաքված մարդիկ սպասում են՝ տեղ ազատվի: Լյուսյա տատի ձեռքից թուղթը վերցնում եմ, վրան գրում հեռախոսահամարս, վստահում եմ՝ չի կորցնի: Այդպես էլ չզանգեցին: Երևի տեղավորվել են:  *** Մարիայի (անունը փոխված է) տարեդարձը սեպտեմբերի 22-ին է: 3 տարեկան է, բայց արդեն երկու պատերազմ է տեսել: Ծննդյան մոմեր դեռ չի փչել: Իսկ առանց մոմերի էլ ի՞նչ տարեդարձ: Դրա համար մինչև հիմա հարցնում է. «Մամ, բա իմ ծնունդը ե՞րբ ա գալու»:  *** Ալվինային անվանակոչել են տատի անունով: Վարդագույն բարուրի մեջ փաթաթված՝ ճչում է. դե հիմա ո՞վ չի ճչում: Հինգ օր է՝ ինչ ծնվել է, իսկ այնքա՜ն բան է տեսել: Հորն էլ է տեսել: Միայն մեկ անգամ: Դեռևս: Հրադադարից հետո դիրքերից իջել է, կնոջն ու երեխային ծննդատանն այցելելուց հետո գնացել է բենզին ստանալու: Ալվինայի հայրը անհետ կորածների թվում է: Իսկ տիկին Ալվինան հույս ունի՝ «может գտնվի խոխաս, Աստված փրկի»:   Վիկտորյա Անդրեասյան Լուսանկարը՝ Լյուսի Մանվելյանի
10:14 - 02 հոկտեմբերի, 2023