Արցախյան պատերազմ․ 2020

Արցախյան առաջին պատերազմից հետո ամենալայնածավալ էսկալացիան՝ Արցախի ու Ադրբեջանի միջեւ՝ սահմանի ողջ երկայնքով։ Տեւել է 44 օր՝ սեպտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 10-ը։

Պատերազմի ժամանակ Հայաստանում եւ Արցախում հայտարարվել է ռազմական դրություն եւ ընդհանուր զորահավաք։

2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին ՀՀ վարչապետը, Ադրբեջանի եւ ՌԴ նախագահները ստորագրել են հայտարարություն՝ ռազմական գործողությունները դադարեցնելու վերաբերյալ, ըստ որի՝ Արցախի Հանրապետության տարածքի մեծ մասն անցնում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։

Հակառակորդի հարձակումից հետո ինչ-որ մեկը հայերենով ասել է․ «Կամո՛, Կամո՛, դիմավորել ենք, ոնց պայմանավորվել ենք», ապա սկսել է խոսել ադրբեջաներեն․ տուժողը՝ դատարանում

Հակառակորդի հարձակումից հետո ինչ-որ մեկը հայերենով ասել է․ «Կամո՛, Կամո՛, դիմավորել ենք, ոնց պայմանավորվել ենք», ապա սկսել է խոսել ադրբեջաներեն․ տուժողը՝ դատարանում

2020 թ․ հոկտեմբերի 21-ին մարտական  առաջադրանքի մեկնելիս ՀՀ զինված ուժերի ռադիացիոն, քիմիական եւ կենսաբանական պաշտպանության զորքերի (ՌՔԿՊ, հայտնի է որպես Քիմիկների զորամաս) 62-հոգանոց անձնակազմը զրահաբաճկոններ չի ունեցել, համալրված է եղել միայն АКМ տեսակի ինքնաձիգով, սաղավարտներով եւ քնապարկերով։ Այս մասին ՀՀ հակակոռուպցիոն դատարանում երեկ հայտնեց պատերազմի ժամանակ պահեստազորային Արտակ Անդրեասյանը՝ նշելով, որ իրենց ասել են, թե զրահաբաճկոն այդ պահին չկա։ Անդրեասյանը ներկայացել էր դատարան՝ որպես տուժող հարցաքննվելու Քիմիկների զորամասի վերաբերյալ քրեական գործով, որի շրջանակում քննվում են զորամասի 40 զինծառայողների՝ Կովսականի (Զանգելանի) տարածքում շրջափակման մեջ ընկնելու հանգամանքները․ նրանցից 5-ը գերեվարվել են, 12-ը՝ սպանվել, 23-ի, ինչպես նաեւ 1 վարորդի գտնվելու վայրն անհայտ է առ այսօր։ Գործի շրջանակում, հիշեցնենք, մեղադրյալի աթոռին են նախկին եւ ներկա 4 զինվորական՝ ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի նախկին տեղակալ, գեներալ-լեյտենանտ Անդրանիկ Մակարյանը, ՀՀ ՊՆ ՌՔԿՊ զորքերի պատրաստության բաժնի ավագ սպա, փոխգնդապետ Արսեն Աբգարյանը, 2020 թ․ նույն զորամասի շտաբի պետ, ներկայում ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ ՌՔԿՊ վարչության պատրաստության եւ էկոլոգիական անվտանգության ապահովման բաժնի կենսաբանական եւ էկոլոգիական անվտանգության ապահովման բաժանմունքի պետ, փոխգնդապետ Սարգիս Կուլակչյանը եւ զորամասի համալրման բաժանմունքի նախկին պետ, կապիտան Էլլադա Հարությունյանը։ Տուժողների հարցաքննության մեկնարկից առաջ նախագահող դատավոր Սարգիս Դադոյանը դահլիճում գտնվող տուժողների իրավահաջորդներին հորդորեց պահպանել դատական նիստի բնականոն ընթացքը՝ տեղեկացնելով, որ հակառակ դեպքում դատարանը նրանց նկատմամբ կիրառելու է սանկցիաներ՝ նկատողություն, ապա՝ նիստերի դահլիճից հեռացում։ Նշենք, որ այս գործով նիստերը երբեմն անցնում են լարված մթնոլորտում, զոհված եւ անհետ կորած զինծառայողների ծնողները պարբերաբար նաեւ բողոքի ակցիաներ են իրականացնում՝ դատական նիստերի հաճախակի հետաձգման եւ գործի քննության ձգձգմամբ պատճառով։ Արտակ Անդրեասյանի խոսքով՝ իրենք հրահանգվել են մեկնել «սանրման» աշխատանքների, սակայն ընկել են մարտական գործողությունների մեջ Արտակ Անդրեասյանը 2006-2008 թթ ժամկետային ծառայություն է անցել Մատաղիսում, եղել է գնդացրորդ, 44-օրյա պատերազմին մասնակցել է պահեստազորի կազմով։ Նա պատմեց, որ հոկտեմբերի 1-ին մեկնել է Էջմիածնում գտնվող Քիմիկների զորամաս, այնտեղ մնացել մոտ 10 օր։ Դրանից հետո իրենց տարել են Ագարակ, մի քանի օրից՝ Մեղրի, այնուհետեւ՝ Կապան։ Հենց Կապանում են ստացել Կովսական մեկնելու մարտական առաջադրանքը․ «Գիշերը կամանդիրը (Արսեն Աբգարյանը,-հեղ․) մոտիկացավ, ասաց՝ մեր առաջ առաջադրանք են դրել, որ մոտիկանանք տվյալ տարածքները՝ Զանգելան, ու գյուղերի անուններ ասաց, որ սանրենք, ասաց՝ ով ցանկություն ունի, թող դուրս գա․․․ Լուսադեմ էր, որ զորքը պատրաստ էր, պետք է դուրս գայինք, Անդրանիկ Մակարյանը ժողովի կարգով ասաց՝ պետք է մտնեք, սանրման աշխատանքներ կատարեք, ռազվեդկան աշխատել է, դուք պիտի սանրեք, եթե տներում թաքնված մարդիկ լինեն, դուք ձեր գործողությունները անեք, ու եթե չեմ սխալվում, ասաց՝ մի քանի օրից կմոտիկանան ձեզ, դուք էդտեղից դուրս կգաք»։ Արտակ Անդրեասյանի խոսքով՝ առավոտյան հավաքվել են զորամասի բակում, նստել 3 ավտոբուսների մեջ եւ ճանապարհ ընկել։ Ավտոբուսների առջեւից գնացել է հրամանատար Արսեն Աբգարյանի մեքենան, եղել է նաեւ ուղեկցող մեքենա, որին ինքը «Կիրի հանք» կոչվող տարածքի մոտակայքում է տեսել։  Հանրային մեղադրողներ Դավիթ Նավասարդյանը, Արշակ Մարտիրոսյանը, տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Սամսոն Գալստյանը Երբ տուժողը մատնանշեց «Կիրի հանք» տեղանունը, հանրային մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը հարցրեց՝ դրա հետ կապված մարտական կոնկրետ առաջադրանք, այդ տեղանքում կոնկրետ գործողություններ կատարելու վերաբերյալ հանձնարարություն կամ քննարկում եղե՞լ է։ Տուժողը բացասական պատասխան տվեց։ Մեղադրողը մի քանի անգամ վերաձեւակերպեց իր հարցը, տուժողի պատասխանը, սակայն, չփոխվեց։ Նշենք, որ ըստ քրեական գործի՝ ԳՇ պետի տեղակալ Անդրանիկ Մակարյանը հանձնարարել է, որ հրամանատար Արսեն Աբգարյանը իր անձնակազմով բնագիծ զբաղեցնի Արցախի Կովսական քաղաքի մերձակայքում գտնվող «Կիրի հանք» կոչվող տարածքում։ Անձնակազմը, սակայն, «Կիրի հանք» հասնելու նպատակով Կովսականի շրջանի Կերեն գյուղի վարչական տարածքում տեղակայված ոստիկանական հենակետում իջնելու փոխարեն հասել է դրանից շուրջ 5-6 կմ հեռու գտնվող Կովսական քաղաքի սկզբնամաս, որտեղ էլ ընկել է շրջափակման մեջ եւ հակառակորդի զինծառայողների հետ բռնվել անհավասար մարտի: Հարցաքննության ընթացքում տուժողն ասաց, որ ճանապարհին՝ մինչեւ «Կիրի հանք» հասնելը, ոստիկաններ նկատել է, սակայն նրանք իրենց չեն կանգնեցրել, որեւէ գործողություն չեն արել։ Ճանապարհին տեղանքի հետ կապված ճշգրտողական գործողություններ էլ ինքը չի նկատել ո՛չ համածառայակիցներից, ո՛չ սպաներից։  Մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանի հարցին, թե իրենց ավտոբուսները ինչու հենց քաղաքի սկզբնամասում կանգնեցին, տուժողը չկարողացավ հստակ պատասխանել, ասաց՝ ինքը երրորդ ավտոբուսում է եղել, եւ երբ իրենք հասել են, մյուս երկու ավտոբուսները արդեն այդտեղ կայանած են եղել, ինքն էլ ենթադրել է՝ եթե իջնում են, ուրեմն՝ հասել են։ Ըստ նրա՝ ավտոբուսներից իջնելիս իրավիճակը հանգիստ է եղել․ «Ավտոբուսներից իջնելու պահին, երբ շրջվել ենք դեպի Կապանի կողմ, արդեն տեսանք, որ բլուրի վրա դիրքավորված են, տղաները նկատեցին, որ շուն կա բլուրի վրա, որ շանը իջեցրին, խուճապը գնաց, որ մարդ կա վերեւը․․․ Ու էդ պահից սկսվել է իրենց շարժը․․․ Արսեն Աբգարյանն ասաց՝ թաքնվեք, ու էդ պահին ինքը շոշով վազում էր, դրանից հետո էլ ոչ մեկին չեմ տեսել․․․ էդտեղ թաքնվել ենք, որս որտեղ հասել է, դիրքավորվել է, կրակոցները սկսվել են»,- պատմեց Անդրեասյանը՝ հավելելով, որ իրենց ավտոբուսները դրանից հետո հեռացել են․ ուր՝ ինքը չգիտեր։ Թե մոտավորապես ինչ քանակությամբ է եղել հակառակորդը, տուժողը չկարողացավ ասել, նշեց միայն՝ մարտը տեւել է մոտ 30 րոպե։ Ըստ տուժողի՝ եթե «Կիրի հանք»-ի տեղանքում իջնեին ավտոբուսներից, հնարավոր էր ինչ-որ բան փոխել   Արսեն Աբգարյանի պաշտպան Վահան Հովհաննիսյանը հարցեր ուղղեց տուժողին․ - Աբգարյանը թաքնվելուց բացի այլ հրաման տվե՞լ է։ - Չեմ տեսել, կարողա առանձին ինչ–որ տեղ․․․ Ասաց՝ դիրքավորվեք, թաքնվեք․․․ - Դիրքավորվելն ի՞նչ է նշանակում եւ ինչո՞վ է տարբերվում թաքնվելուց։ - Դե էդ պահին դիրքավորվել էլի, նույն բանն է, ի՞նչ տարբերություն, թաքնվում ես, որ քո գործողությունն անես։ - Իսկ ասե՞լ է անցեք պաշտպանության։ - Կարողա մի քիչ էն կողմ, կոնկրետ իմ հատվածի վրա ես չեմ լսել։ - Ձեր նախաքննական ցուցմունքը Ձեր ձեռքո՞վ եք գրել։ - Տպել են։ - Տպելուց հետո ընթերցե՞լ եք։ -Այո։ - Աբգարյանը հրաման տվե՞լ է փախչելու, նահանջելու, զենքերը վայր դնելու, դիրքը թողնելու,- հարցրեց պաշտպանը։ - Ինձ՝ չէ,- պատասխանեց տուժողը։ Լուսանկարում՝ ձախից՝ Արսեն Աբգարյանը, պաշտպան Վահան Հովհաննիսյանը Վահան Հովհաննիսյանը հարցրեց՝ տուժողը առհասարակ տեղյա՞կ է, թե ինչ քրեական գործով է եկել հարցաքննության։ Վերջինս բացասական պատասխան տվեց՝ նշելով, որ չի հետաքրքրվել։ Պաշտպանը ասաց՝ ոչ իրավաբանորեն կներկայացնի, որպեսզի եւս մեկ հարցադրում անի․  - Եկել եք էն գործով, որ օրինակ, Աբգարյանին մեղադրանք է ներկայացվել, որ իր անփույթ գործողությունների հետեւանքով Դուք գերի եք ընկել։ Հիմա հարցս․ ըստ Ձեզ՝ էդ իրավիճակում Արսեն Աբգարյանը կարո՞ղ էր ինչ–որ բան անել իրավիճակը փրկելու համար, որ չի արել,- հարցրեց Հովհաննիսյանը։ Նշենք, որ ըստ մեղադրանքի՝ իրենց երթուղին եւ վերջնակետի վայրը ուղեկցողների հետ քննարկելու եւ այդ տեղեկությունը նրանց հասու լինելու հանգամանքը պարզելու փոխարեն Արսեն Աբգարյանն անփույթ վերաբերմունք է դրսեւորել ծառայության նկատմամբ՝ հետամուտ չի եղել եւ ուղեկցողներից վերջնականապես չի պարզել անձնակազմին մատնանշված երթուղով վերջնակետ հասցնելու հանգամանքը, չի պահպանել մարտական կանոնադրության մի շարք պահանջներ, չի իրականացրել ավագ պետի առաջադրած խնդրի ճիշտ պարզաբանում, ընդունված որոշման հաստատակամ կենսագործման ուղղությամբ միջոցներ չի ձեռնարկել, ինչի հետեւանքով ուղեկցողներ Համբարձում Փարամազյանը եւ Արման Նուրիջանյանը ճիշտ չեն ընկալել անձնակազմին նախանշված վայր հասցնելու հանգամանքը։  - Չեմ կարող ասել, այ, եթե «Կիրի հանք»-ում իջնեինք, կարողա ինչ–որ բան փոխվեր,- պատասխանեց տուժողը։ - Չէ, չեք իջել, էս իրավիճակում։ - Էս իրավիճակում՝ ինձ թվում է՝ չէ, որովհետեւ շրջափակված էինք․ համ գյուղի մեջ լիքը մարդ կար, համ գյուղի դեմից, համ վերեւից գալիս էին մեր կողմ,- պատասխանեց տուժողը։ Տուժողի նախաքննական եւ դատաքննական ցուցմունքներում էական հակասություններ կան Պաշտպան Վահան Հովհաննիսյանն ու հանրային մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը հայտարարեցին, որ տուժողի նախաքննական եւ դատաքննական ցուցմունքներում հակասություններ կան, ուստի միջնորդեցին հրապարակել տուժողի նախաքննական ցուցմունքից համապատասխան հատվածները։ Լսելով կողմերին՝ դատարանը բավարարեց միջնորդությունը։ Լուսանկարում՝ նախագահող դատավոր Սարգիս Դադոյանը Նախաքննական ցուցմունքը տուժողը տվել է 2021 թ․ սեպտեմբերի 29-ին։ Դրանում նա, մասնավորապես, ասել է․ «Զորամասից մենք մեկնել ենք 3 դեղին ավտոբուսներով, մոտ 60 անձնակազմով, մեր խմբի ղեկավարը հանդիսացել է Քիմիկների զորամասի հրամանատար Արսեն Աբգարյանը, ավտոբուսների դիմացով երթեւեկել է Միցուբիշի մակնիշի ավտոմեքենա, որն ուղեկցել է մեզ, եւ ցույց տվել ճանապարհը, այդ մեքենայի վարորդը Արման անունով տղա էր։ Ըստ իմ տեղեկությունների՝ մենք պետք է գնայինք «Կիրի հանք»-ի մոտ, սակայն չգիտեմ ինչպես է ստացվել, որ «Կիրի հանք»-ի մոտ չենք կանգնել ու անցել ենք այն՝ մտնելով գյուղի մոտ։ Հասնելով Զանգելանի շրջանի գյուղ, որի անունը չեմ հիշում՝ մեքենաներից իջել ենք՝ դիմացը նկատելով հակառակորդի զորքի մեծ քանակությամբ անձնակազմ, ովքեր, մեզ տեսնելով, սկսել են կրակ արձակել մեր ուղղությամբ․․․ Կրակոցների ընթացքում Աբգարյանը մեզ հրաման տվեց դիրքավորվել եւ անցնել պաշտպանության, միաժամանակ ասաց, որ թաքնվենք անտառում կամ թմբերի տակ»։ Ցուցմունքի հրապարակումից հետո մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը հարցրեց՝ ճի՞շտ է հրապարակվածը, նախքան ստորագրելը ինքն այն ընթերցե՞լ էր, ինչին տուժողը դրական պատասխանեց՝ պնդելով նախաքննության ժամանակ իր հայտնած տեղեկությունները, հավելեց՝ հիշողության հետ կապված խնդիրներ է ունենում, ամեն ինչ ամեն պահի չի հիշում։ Նախագահող դատավորը հետաքրքրվեց՝ կատարված իրադարձություններից հետո ինքն ի վերջո ի՞նչ հետեւության է հանգել, ինչին ի պատասխան տուժողն ասաց, որ ինքը հետեւություն չունի։ Ըստ տուժողի՝ հարձակումից հետո ինչ-որ մեկը հայերենով ասել է․ «Կամո՛, Կամո՛, դիմավորել ենք, ոնց պայմանավորվել ենք», ապա սկսել է խոսել ադրբեջաներեն Շարունակելով իր ցուցմունքը՝ Արտակ Անդրեասյանը պատմեց, որ հարձակումից հետո, երբ տեսել են, որ BMP-ն է իրենց մոտենում, ինքն ու մեկ համածառայակից գնացել են գյուղի 2-րդ փողոցի կողմ․ «2-րդ փողոցից 2 հոգով մտել ենք մի հատ փոքր շինության մեջ, որովհետեւ դիմացից մարդ էր գալիս, եկել, հարձակվել են մեր վրա, 3 հատ գրանատ են գցել, էդտեղ ստացել ենք վիրավորում»։ Լուսանկարում՝ ձախից՝ պաշտպան Ամրամ Մակինյանը, մեղադրյալ Անդրանիկ Մակարյանը, պաշտպան Գոռ Սաղոյանը - Դուք նռնակ երբեւէ տեսե՞լ եք,- հարցրեց Անդրանիկ Մակարյանի պաշտպան Ամրամ Մակինյանը։ - Այո։ - Նետե՞լ եք։ - Չէ, զորամասում ուսումնական է եղել։ - Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ հեռավորությունից է հնարավոր գցել, որ հասնի նշանակակետին։ - Մոտիկ պատուհանից գցել են ներս։ - 3 նռնա՞կ։ - Այո, 3 տարբեր պահերի։ - Շինությունը ի՞նչ չափերի էր։ - Մոտ 1–ը 3–ի վրա։ - 1-ը 3-ի վրա տարածությունը Դուք պատկերացնո՞ւմ եք։ - Պատկերացնում եմ։ - Իսկ որ նռնակը գցեն 1-ը 3-ի վրա տարածքի մեջ, Ձեր կարծիքով ի՞նչ հետեւանք կարող էր լինել։ - Իսկ Դուք պատկերացնո՞ւմ եք, որ Աստված կարող է մարդուն նենց պահել, որ․․․ Ամենաուժեղ զենքն էլ իրեն պահի․․․- պատասխանեց տուժողը։ Դրանից հետո, ըստ նրա, իր համածառայակիցը փորձել է դուրս գալ, պանելների արանքով հեռանալ, սակայն նկատվել է թշնամու կողմից եւ սպանվել։ Ինքը տեղափոխվել է, գնացել 2-րդ եւ 3-րդ փողոցների արանքը․ «Մոշերի մեջ դիրքավորված եմ եղել, վիրավոր եմ եղել, լսել եմ, որ վիլիս է մոտենում, դրա միջից ոնց որ մարդ իջավ, թե չիջավ, չտեսա, լսեցի, որ դուռը բացվեց, մարդ մոտիկացավ, հայերեն խոսում էր, բայց չէի հասկանում, հետո լսում  էի, որ ասում էր՝ Կամո՛, Կամո՛, դիմավորել ենք, ոնց պայմանավորվել ենք, դրանից հետո սկսում են Ադրբեջանի լեզվով խոսել, հետո վիլիսը շարժվում, գնում է»։ Դատավոր Սարգիս Դադոյանը հետաքրքրվեց՝ այդ ձայնը իր համածառայակիցներից կամ սպաներից որեւէ մեկի ձայնին ինքը նմանեցրե՞լ է, ինչին տուժողը բացասական պատասխանեց։  Անհետ կորած զինծառայող Վարդան Ադոյանի մայրն էլ՝ Անահիտ Ադոյանը, ասաց․  - Այսինքն՝ դու քո թաքնված տեղից հասկացել ես, որ տղերքին փուռն են տվել, պատրաստակամ տարել հանձնել են։ - էդ ա դուրս գալիս,- պատասխանեց տուժողը։ - Դուրս չի գալիս, տենց ա,- ասաց Ադոյանը։ Տուժողը 20 օր միայնակ թաքնվել է, ապա՝ հայտնաբերվել եւ գերեվարվել Անդրեասյանը պատմեց, որ այդ դեպքից հետո եւս 3 օր ինքը միայնակ մնացել է փողոցին մոտ՝ մոշերի մեջ թաքնված, ապա 17 օր՝ գյուղի մեջ, որից հետո հայտնաբերվել է տներից մեկում ու գերեվարվել․  «Անընդհատ նայել եմ չորս բոլորս, եղել է պահ, որ ուզել եմ դուրս գալ, ու ինչ–որ բան չի թողել էդ ճանապարհը շարունակել, գիշերը էդտեղ սկսել են կրակոցներ․․․ Ու եղել է մի պահ, որ մեր տղաներից ահագին մարդու հանել, տարել են, մեքենա մոտեցավ, մի հոգի դուրս եկավ, հայերենով ասաց՝ տղե՛րք, դուրս եկեք՝ հանձնվենք, Կարմիր Խաչը մեզ հետ կտանի, մի քանի անգամ կրկնեց, ահագին մարդ դուրս եկավ, մի մեքենա մոտեցավ՝ «Կամազ» կամ «Ուրալ», մեծ մեքենա, ու իրենց շարժից ես հասկանում էի, որ իրենց մտցնում են էդ մեքենայի մեջ, ու էդ տղաներին տարել են»։ Անահիտ Ադոյանը հետաքրքրվեց՝ այդ խոսող մարդը հա՞յ էր թե՞ ադրբեջանցի, սակայն տուժողը չգիտեր, ասաց՝ ոչ մեկին չի նմանեցրել նրա ձայնը։ Անդրեասյանը, թեեւ ունեցել է ջոկի հրամանատար, սակայն նրա անունը չհիշեց, ասաց՝ ինքը միայն Արսեն Աբգարյանին է տեսել ու նրա հրամանները լսել։ Անահիտ Ադոյանը փորձեց նաեւ հասկանալ, թե տուժողն ինչպես է առանց իր ջոկի հրամանատարի գործել․ Լուսանկարում՝ տուժողների իրավահաջորդները - Դու առանց ջոկի հրամանատար ո՞ւր էիր գնում, բա չասացի՞ր՝ իմ հրամանատարն ուր է։ - Դե ջոկի կեսը մեր հետ է եղել, կեսը՝ չէ։ - Բայց դու ասում ես՝ քո ջոկի հրամանատարը ձեզ հետ եկել է։ - Հա, ես իրեն չեմ տեսել էդ պահին, կամանդիրներից մենակ Արսենին եմ տեսել։ - Հիմա ո՞ւր է քո ջոկի հրամանատարը՝ փախած, հրաշքով փրկված դասալիքների մե՞ջ է, թե՞ անհետ կորած է թե՞ զոհված։ - Չեմ հետաքրքրվել։ - Բա դու ինչո՞վ ես հետաքրքրվել։ - Ինձ ընդհանրապես հետաքրքրիր չէ էդ ամենը։ - Բա դու գիտե՞ս, որ քո ապրելն էլ մեզ հետաքրքիր չէ,- բղավեց տուժողի իրավահաջորդը։  Դահլիճում իրավիճակը լարվեց, նիստն ընդմիջվեց։ Ավելի ուշ տուժողին հարցեր հղեց նաեւ Անդրանիկ Մակարյանի պաշտպան Ամրամ Մակինյանը՝ հետաքրքրվելով, թե նա ռադիոկապի մասին պատկերացում ունի՞, «Կամո՛, Կամո՛» ասողը ի՞նչ հեռավորության վրա կարող էր խոսել։ Տուժողը, սակայն, չկարողացավ պատասխանել, ասաց՝ ռադիոկապից երբեւէ չի օգտվել: Նա չկարողացավ նաեւ հստակեցնել, թե արձակելով մենահատ կրակոցներ եւ կրակահերթեր՝ իր ինքնաձիգի 4 պահեստատուփերը ինչ ժամանակում է սպառել։ Պաշտպանական կողմը կասկած հայտնեց տուժողի որոշ խոսքերի առնչությամբ, միաժամանակ նիստի վերջում հետաքրքրվեց՝ նա որեւէ մեկից բողոք, դժգոհություն կամ պահանջ ունի՞։ - Չէ, ես բոլորին էլ ասել եմ՝ Աստծո կողմից են դատաստան ստանալու, ով էդ պահին կարող էր մեզ օգնել, բայց չի օգնել, ով ուզում է՝ լինի,- պատասխանեց Արտակ Անդրեասյանը։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց հոկտեմբերի 2-ին։   Գլխավոր լուսանկարում՝ դատավոր Սարգիս Դադոյանը, տուժող Արտակ Անդրեասյանը Միլենա Խաչիկյան
18:20 - 13 սեպտեմբերի, 2023
Գարիկ Գալեյանին մեղադրանք է ներկայացվել թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության և խուլիգանություն կատարելու համար

Գարիկ Գալեյանին մեղադրանք է ներկայացվել թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության և խուլիգանություն կատարելու համար

2023թ. սեպտեմբերի 6-ին՝ ժամը՝ 19:30-ին, թմրամիջոց ապօրինի ձեռք բերելու, պահելու և իրացնելու անմիջականորեն ծագած հիմնավոր կասկածի հիմքով Երևան քաղաքի Վարդանանց փողոցից ՀՀ ՆԳՆ ոստիկանության ՔՈԳՎ ԹԱՇԴՊ վարչության ծառայողների կողմից ձերբակալվել է Գարիկ Գալեյանը (44-օրյա պատերազմում զոհված Մխիթար Գալեյանի հայրը-խմբ.)։ Վերջինս իր կողմից վարած «Տոյոտա Քեմրի» մակնիշի ավտոմեքենայով տեղափոխվել է ոստիկանության բաժին: Այս մասին հայտնում են ՀՀ ՔԿ-ից։ Գ. Գալեյանի անձնական խուզարկությամբ վերջինիս մոտ հայտնաբերվել և վերցվել է պոլիէթիլենային տոպրակ, որի մեջ առկա է եղել 3 միանման պոլիէթիլենային փաթեթ՝ համապատասխանաբար 1.59 գրամ, 1.51 գրամ և 1.60 գրամ ընդհանուր քաշերով «Մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոցի նմանվող յուրահատուկ հոտով դեղնականաչավուն զանգվածներով: Ոստիկանության փորձագիտական կենտրոնից ստացված եզրակացության համաձայն` նրա մոտ հայտնաբերված նյութը հանդիսանում է «Մարիխուանա» տեսակի թմրամիջոց։  Նույն օրը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 393-րդ հոդվածի 1-ին մասի հատկանիշներով նախաձեռնվել է քրեական վարույթ, որը միացվել է ավելի վաղ Գ. Գալեյանի առնչությամբ ՀՀ քննչական կոմիտեի Երևան քաղաքի քննչական վարչության ծանր հանցագործությունների քննության բաժնում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 195-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 5-րդ կետով և 297-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով նախաձեռնված քրեական վարույթին։ Վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից սեպտեմբերի 6-ին կայացվել է Գ. Գալեյանին ձերբակալելու մասին որոշում: Ավելի վաղ ՀՀ քննչական կոմիտեն տեղեկացրել է, որ 2022թ. հունիսի 30-ին՝ ժամը 13:50-ի սահմաններում, Երևան քաղաքի Վ. Սարգսյան փողոցում՝ ՀՀ գլխավոր դատախազության դիմաց, զոհված զինծառայողների ծնողների կողմից իրականացվող ակցիայի ժամանակ Երևանի 48-ամյա բնակիչ Գ.Գալեյանը, եղբոր և մի խումբ անձանց հետ, հասարակական կարգը կոպիտ կերպով խախտելու ուղղակի դիտավորությամբ, հասարակության նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք ցուցաբերելով, օգտագործելով այն առիթը, որ վավերագրական ֆիլմի նկարահանումների իրականացման նպատակով ՀՀ գլխավոր դատախազության շենքի դիմաց գտնվող Դ.Ս.-ն չի կատարում նկարահանումները դադարեցնելու իր պահանջները, նրան ցուցարարների, լրագրողների, ոստիկանների մոտ ստորացնելու նպատակով, իր ձեռքում գտնվող շշի պարունակությունը ցուցադրաբար լցրել է վերջինիս գլխին: Այնուհետև իր եղբոր և մի շարք անձանց հետ հայհոյանքներ և այլ անպարկեշտ արտահայտություններ հնչեցնելով՝ հարձակվել են Դ. Ս.-ի վրա, պատռել նրա վերնաշապիկը, բազմաթիվ հարվածներ հասցրել վերջինիս մարմնի տարբեր մասերին: Նշված հանցավոր արարքները կատարելու համար Գ. Գալեյանին մեղադրանք էր ներկայացվել՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 297-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով և 195-րդ հոդվածի 1-ին մասով: Նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց էր ընտրվել բացակայելու արգելքը։ Միացված վարույթով կատարված նախաքննությամբ ձեռք բերված փաստական տվյալների հիման վրա 2023թ. սեպտեմբերի 8-ին Գ. Գալեյանին նոր մեղադրանք է ներկայացվել` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 297-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետով և 393-րդ հոդվածի 1-ին մասով։   Վարույթն իրականացնող մարմնի կողմից միջնորդություն է ներկայացվել դատարան՝ նրա նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց ընտրելու վերաբերյալ՝ հաշվի առնելով նաև այն հանգամանքը, որ նա խախտել է ազատության մեջ մնալու պայմանը: ՀՀ քննչական կոմիտեի Երևան քաղաքի քննչական վարչության ծանր հանցագործությունների քննության բաժնում նախաքննությունը շարունակվում է: Ծանուցում. հանցանքի համար մեղադրվողը համարվում է անմեղ, քանի դեռ նրա մեղավորությունն ապացուցված չէ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռով:    
17:35 - 08 սեպտեմբերի, 2023
Փաստաբանը հայտնել է, թե ինչի համար է մեղադրանք առաջադրվել Գարիկ Գալեյանին |tert.am|

Փաստաբանը հայտնել է, թե ինչի համար է մեղադրանք առաջադրվել Գարիկ Գալեյանին |tert.am|

tert.am: Արցախյան 44-օրյա պատերազմում զոհված Մխիթար Գալեյանի հորը՝ Գարիկ Գալեյանին ձերբակալել են երկու արարքի համար։ Այս մասին լրագրողների հետ զրույցում հայտնեց նրա փաստաբան Վահան Հովհաննիսյանը։ Նա հստակացրեց, որ Գալեյանին մեղադրանք է առաջադրվել խուլիգանություն կատարելու համար։   «Խուլիգանություն, որն արտահայտվել է նրանով, որ անցյալ տարի Գլխավոր դատախազության դիմաց, երբ ծնողներն իրավաչափ ակցիա էին իրականացնում, իշխանական սադրիչներից մեկը փորձել էր միջամտել ակցիային, և Գարիկ Գալեյանը իր ձեռքի շշով ջուրը լցրել էր վերջինիս գլխին: Այդ արարքը որակվել է որպես խմբով խուլիգանության կատարում, ընդ որում՝ ինձ համար պարզ չէ, թե խմբի մյուս անդամը ով է, հավանաբար, շիշը, քանի որ մեղադրանքից պարզ չի դառնում»,- ներկայացրեց փաստաբանը։   Գալեյանի պաշտպանը հարց բարձրացրեց, թե Ալեն Սիմոնյանի թքելը խուլիգանություն չէ՞ր, Գարիկ Գալեյանի ջուր լցնելը խուլիգանությո՞ւն է։ Հովհաննիսյանը նաև տեղեկացրեց, որ Գալեյանին մեղադրանք են առաջադրել թմրամիջոց պահելու համար։ Նա նշեց, որ իր պաշտպանյալը ներկայացված մեղադրանքը չի ընդունում և համարում է քաղաքական հետապնդում։ Հիշեցնենք, որ Գարիկ Գալեյանն այսօր ձերբակալվել է։ ՔԿ մամուլի խոսնակը հաստատել էր տեղեկությունը, սակայն հանգամանքների վերաբերյալ տեղեկություններ չէին հայտնել՝ խոստանալով ավելի ուշ հաղորդագրություն տարածել։
14:28 - 08 սեպտեմբերի, 2023
Բռնի անհետացումների հարցն ամենածանր և երկարատև խնդիրներից է թե՛ հակամարտությունների ժամանակ և թե՛ դրանից հետո. ԱԳՆ

Բռնի անհետացումների հարցն ամենածանր և երկարատև խնդիրներից է թե՛ հակամարտությունների ժամանակ և թե՛ դրանից հետո. ԱԳՆ

13 տարի առաջ՝ 2010 թվականին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան թիվ 65/209 բանաձևով սահմանեց բռնի անհետացումների զոհերի օրը՝ մտահոգություն հայտնելով «աշխարհի տարբեր հատվածներում բռնի կամ հարկադիր անհետացումների աճով, ներառյալ ձերբակալությունները, կալանավորումներն ու մարդկանց առևանգումները»: Կարևորելով պայքարը բռնի անհետացումների դեմ, այդ թվում՝ այս հանցագործության կանխարգելումն ու անպատժելիության դեմ պայքարը, Հայաստանը ստորագրել և վավերացրել է Բռնությամբ անհետացած բոլոր անձանց պաշտպանության մասին միջազգային կոնվենցիան:  Կոնվենցիան, ինչպես նաև մարդու իրավունքների ոլորտում միջազգային այլ հիմնարար փաստաթղթերը վերահաստատում են յուրաքանչյուր մարդու բռնությամբ անհետացման չենթարկվելու և տուժողների անհետաձգելի, արդար և համարժեք փոխհատուցում ստանալու իրավունքը:  Բռնի անհետացումների հարցն ամենածանր և երկարատև խնդիրներից է թե՛ հակամարտությունների ժամանակ և թե՛ դրանից հետո: Այդ ողջ ընթացքում անհետ կորածների ընտանիքները շարունակում են սպասել, փնտրել և հավատալ իրենց հարազատների վերադարձին: Ցավալիորեն, այս խնդրից անմասն չի մնացել նաև հայ հասարակությունը։ 2020 թ. ադրբեջանական ագրեսիայի արդյունքում դեռևս նախորդ դարի 90-ականների հարյուրավոր անհետ կորածների և բռնի անհետացումների դեպքերին ավելացան նաև նորերը, երբ անգամ փաստագրված և տեսագրված ապացույցների պարագայում հայ զինծառայողների ճակատագիրը պարզելու հարցում Ադրբեջանի իշխանություններն անգործություն են ցուցաբերում։  Մտահոգված լինելով 44-օրյա պատերազմի ընթացքում հարյուրավոր անհայտ կորածների ճակատագրով՝ Հայաստանն ուշադրություն է հրավիրում նաև այն դեպքերի վրա, երբ ներկայացվել են բռնի անհետացումներն ապացուցող բազմաթիվ տեսանյութեր և վկայություններ, սակայն Ադրբեջանի կողմից վերոհիշյալ անձանց ճակատագրի և գտնվելու վայրի մասին որևէ տեղեկություն մինչ օրս չի հայտնվել: Այս համատեքստում Հայաստանը ձեռնարկում է հնարավոր բոլոր քայլերը միջազգային դատական ատյաններին խնդիրը ներկայացնելու համար, այդ թվում հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ բռնի անհետացումները որոշակի հանգամանքներում նաև միջազգային իրավունքով սահմանված մարդկության դեմ գործած հանցագործություն են: Բռնի անհետացումների միջազգային օրվա խորհուրդներից մեկը բոլոր պետություններին հիշեցումն է այն մասին, որ պետք է հարգվի ընտանիքների իրավունքը՝ իմանալ ճշմարտությունն իրենց հարազատների ճակատագրի մասին:  Օգոստոսի 30-ն այն օրն է, երբ մենք ոչ միայն անդրադառնում ենք բռնի անհետացումների դեպքերին, այլև վերահաստատում ենք մեր հանձնառությունը՝ հաղթահարելու բոլոր խոչընդոտները՝ անհայտ կորածների ճակատագիրը պարզելու համար:
16:44 - 30 օգոստոսի, 2023
44-օրյա պատերազմի ընթացքում բարձրաստիճան սպաները պայմաններ են ստեղծել, որ ենթակա անձնակազմը հրաժարվի զենքով գործելուց․ ՔԿ

44-օրյա պատերազմի ընթացքում բարձրաստիճան սպաները պայմաններ են ստեղծել, որ ենթակա անձնակազմը հրաժարվի զենքով գործելուց․ ՔԿ

Քննչական կոմիտեն հայտնում է, որ Արցախյան 44-օրյա պատերազմի ընթացքում բարձրաստիճան սպաները պայմաններ են ստեղծել, որպեսզի ենթակա անձնակազմը մարտի ժամանակ հրաժարվի զենքով գործելուց։ «Պարզվել է, որ ՀՀ ՊՆ N բանակային կորպուսներից մեկի հրամանատարի տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած, կոչումով գնդապետ բարձրաստիճան սպան, ՀՀ ԶՈՒ ներքին ծառայության կանոնագրքի, այլ ղեկավար նորմատիվ ակտերի դրույթների համաձայն հանդիսանալով պետ ենթակա անձնակազմի համար, օժտված լինելով կազմակերպական-տնօրինչական գործառույթներով, ունենալով հրամաններ, կարգադրություններ տալու և դրանց կատարումն ապահովելու իրավասություն, 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին ՀՀ Կառավարության N 1586-Ն որոշմամբ հայտարարված ռազմական դրության ժամանակ առանձնապես ծանր հանցանք կատարելու մասին նախնական համաձայնություն է ձեռք բերել ՀՀ ՊՆ N զորամասի հրամանատարի տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած, կոչումով փոխգնդապետ բարձրաստիճան սպայի հետ։ Համաձայնությունը կայացել է նրանում, որպեսզի դիտավորությամբ պայմաններ ստեղծեն, որ ենթակա անձնակազմը մարտի ժամանակ հրաժարվի զենքով գործելուց: Փոխլրացնելով միմյանց գործողությունները, գործելով խմբի կազմում՝ վերջիններս 2020թ. հոկտեմբերի 19-ին զորամասի շտաբում ենթակա երկու ստորաբաժանումների հրամանատարներին հրաման են տվել խուճապ տարածել զորամասի զինծառայողների շրջանում, որպեսզի մարտի ժամանակ զորամասի զինծառայողները հրաժարվեն զենքով գործելուց։ Սակայն բարձրաստիճան սպաների կամքից անկախ հանգամանքներում դա տեղի չի ունեցել, քանի որ ենթակա ստորաբաժանումների հրամանատարները, հասկանալով տրված հրամանի ապօրինի լինելը, այդ մասին ենթակա զինծառայողներից որևէ մեկին չեն հայտնել: ՀՀ ՊՆ N բանակային կորպուսի հրամանատարի տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած, կոչումով գնդապետ և N զորամասի հրամանատարի տեղակալի պաշտոնը զբաղեցրած, կոչումով փոխգնդապետ բարձրաստիճան սպաներին մեղադրանք է ներկայացվել ՀՀ նախկին քրեական օրենսգրքի 35-380-րդ հոդվածի 2-րդ մասով (համապատասխանում է գործող ՀՀ քրեական օրենսգրքի 43-546-րդ հոդվածի 2-րդ մասին): Վերջիններիս նկատմամբ որպես խափանման միջոց կիրառվել է կալանքը։ Հայտարարվել է նախաքննության ավարտ, վարույթը մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել է հսկող դատախազին»,- ասված է հաղորդագրության մեջ։
14:48 - 30 օգոստոսի, 2023
«Ասացին՝ կամանդիրները անձնակազմին թողել գնացել են, էրեխեքը մնացել են մենակ»․ զոհված զինծառայողի հոր հարցաքննությունը

«Ասացին՝ կամանդիրները անձնակազմին թողել գնացել են, էրեխեքը մնացել են մենակ»․ զոհված զինծառայողի հոր հարցաքննությունը

44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի նորակոչիկ 6 զինծառայող՝ Ալբերտ Ստեփանյանը, Սասուն Պետրոսյանը, Հայկ Հարությունյանը, Սամվել Սմբատովը, Կարեն Ներսիսյանը եւ Գրիշա Գրիգորյանը, որ 2 ամիս շարունակ շրջափակման մեջ են եղել Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած տարածքներում, 2020 թ․ դեկտեմբերի 27-ին հայտնաբերվել եւ սպանվել են։ Ամեն ինչ սկսվել է հոկտեմբերի 9-ին, երբ գումարտակի զինծառայողները մայոր Իշխան Վահանյանի ղեկավարությամբ բարձրացրել են Հադրութին հարակից Խուռհատ սարը՝ պաշտպանության։ Վահանյանը, ըստ քրեական գործի, վիրավորման պատրվակով թողել է զորքին ու հեռացել` իր հետ տանելով վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ միջոցը։ Դրան հաջորդել է չկանոնակարգված պաշտպանությունը, ապա՝ անկանոն նահանջը, որի ընթացքում էլ գումարտակը կիսվել է․ մի մասը 4 սպաների հետ միասին կարողացել է դուրս գալ Սարուշեն գյուղի ուղղությամբ եւ փրկվել, իսկ մյուս մասը, պատշաճ չտեղեկացվելով, որ հակառակորդը արդեն Հադրութում է, այդ ուղղությամբ է գնացել եւ ընկել շրջափակման մեջ։ Հետագայում շրջափակման մեջ ընկած զորքն էլ է մասերի բաժանվել․ որոշները հրաշքով փրկվել են, որոշները՝ անգամ պատերազմի ավարտից հետո այդպես էլ առանց օգնության մնացել։ Նրանցից մեկի՝ Գրիշա Գրիգորյանի հայրը՝ Սամվել Գրիգորյանը, այսօր ներկայացել էր Երեւանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարան, որտեղ դատավոր Ջոն Հայրապետյանի նախագահությամբ ավելի քան մեկ տարի է՝ քննվում են գործի հանգամանքները։ Գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանը, որ մեղադրվում է իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը ինքնակամ լքելու մեջ, կալանավորված է եւ մեղադրանքը չի ընդունում։ Սամվել Գրիգորյանը Սամվել Գրիգորյանը դատարանին պատմելու շատ տեղեկություններ չուներ։ Ասաց, որ իր որդին Ջրական է զորակոչվել 2020 թ․ օգոստոսի 30-ին, դրանից հետո այլեւս չեն հանդիպել, քանի որ կորոնավիրուսով պայմանավորված՝ երդման արարողությանը մասնակցել չեն թույլատրել։ Պատերազմի մեկնարկից հետո Գրիգորյանը որդու հետ մեկ անգամ է խոսել, երբ նա, որքանով հիշում է, դեռ Ջրականում էր․ «Հոկտեմբերի 15-ին զանգել է ընկերոջ հեռախոսով, ասել է՝ պոստերն ենք, նորմալ է, ոչ մի բան չկա, հանգիստ մնա, դրանից հետո՝ բա ռմբակոծություն կա, բան կա․․․ Ասել է՝ մեզ չեն թողնում խոսել, հավաքել են հեռախոսները»։ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը տուժողի իրավահաջորդին հայտնեց, որ ըստ քրեական գործի նյութերի՝ Գրիշան Ջրականում գտնվել է պատերազմի սկզբից մինչեւ հոկտեմբերի 4-ը,  դրանից հետո տեղափոխվել է Հադրութ, եւ հոկտեմբերի 10-ին ընդգրկվել է մարտական հերթապահության Հադրութին հարակից Խուռհատ սարի տարածքում․ «Այսինքն՝ կամ Դուք լավ չեք մտաբերում, կամ Ձեր որդին իր իրական տեղը չի ուզել հայտնել»,– ասաց նա՝ առաջարկելով փորձել մտաբերել։ Գրիգորյանը մտաբերեց, որ որդին այդ ժամանակ Հադրութում է եղել․ «Ասաց՝ չեն թողնում ոչ մի բան ասենք, դրանից հետո էլ չենք խոսել»։ Գեւորգ Ավետիսյանը Մեղադրողի հարցին՝ ինչ–որ գործողություններ ձեռնարկե՞լ են դարձյալ կապի դուրս գալու համար, որդեկորույս ծնողը բացասական պատասխան տվեց, ասաց՝ սպաներից ոչ մեկին չի ճանաչել, Արցախ մեկնել էլ չեն թույլատրել, դարձյալ՝ կորոնավիրուսով պայմանավորված։ Որդու զոհվելու մասին նա մեկ այլ որդեկորույս ծնողից՝ Հրանտիկ Հարությունյանից է տեղեկացել (նրա հարցաքննությունը կարող եք կարդալ այստեղ)․ «Ծնողներն են զանգած, ասած, որ դիակները բերել են, շրջափակման մեջ են եղել, Տող գյուղ կա, էնտեղ, ուրիշ ի՞նչ ասեմ, ես ոչ մի բան չգիտեմ, ասացին՝ կամանդիրները անձնակազմին թողել գնացել են, էրեխեքը մնացել են մենակ»։ Թե կոնկրետ ովքեր են փախել, նա չգիտեր։ Գրիշան, ըստ հոր, սպանվել է գյուղերի տներից մեկում՝ գլխին արձակված հրազենային կրակոցից։ Նրա եւ զինակից 5 ընկերների մարմինները հայրենիք են վերադարձվել 2021 թ․ հունվարի 3-ին։ Հարցաքննության ավարտից հետո նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը տեղեկացրեց, որ ոստիկանությունը, աշխատանքային ծանրաբեռնվածությամբ պայմանավորված, այսօր չի կարողացել բերման ենթարկել դատակոչված, բայց չներկայացող անձանց, ուստի դատական նիստը հետաձգվեց։ Հաջորդ նիստը նշանակվեց սեպտեմբերի 22-ին։   Գլխավոր լուսանկարում՝ Իշխան Վահանյանը, հանրային պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանը Տուժողի այլ իրավահաջորդների ցուցմունքները կարող եք կարդալ այստեղ Միլենա Խաչիկյան
18:01 - 29 օգոստոսի, 2023
«Չեմ հասկանում՝ ինչում են ինձ մեղադրում»․ հրապարակվեց Սեւակ Աբրահամյանի գործով մեղադրական եզրակացությունը

«Չեմ հասկանում՝ ինչում են ինձ մեղադրում»․ հրապարակվեց Սեւակ Աբրահամյանի գործով մեղադրական եզրակացությունը

2020 թվականի հոկտեմբերի 2-ին 6-րդ պաշտպանական շրջանի՝ շրջափակման վտանգի մեջ հայտնված  ողջ անձնակազմը Պաշտպանության բանակի՝ այդ ժամանակվա հրամանատար, գեներալ–լեյտենանտ Ջալալ Հարությունյանի որոշմամբ հետ է քաշվել՝ զբաղեցնելով պաշտպանական նոր բնագիծ, նույն օրը Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերն անցել են մի շարք մարտական դիրքերի թիկունքային հատվածներ օրեր շարունակ մխրճված ադրբեջանական զինված ուժերի վերահսկողության տակ։ 44-օրյա պատերազմի այս եւ հարակից դրվագները նկարագրված են 6-րդ պաշտպանական շրջանի հրամանատար, գնդապետ Սեւակ Աբրահամյանի մեղադրական եզրակացության մեջ։ Աբրահամյանը, հիշեցնենք, մեղադրվում է մարտական հերթապահության կանոնները խախտելու մեջ, որն առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։ Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերի անկումը, ըստ մեղադրանքի, հենց այդ ծանր հետեւանքն է։ Երեւանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի քրեական դատարանում այսօր սկսվեց Սեւակ Աբրահամյանի վերաբերյալ գործով հիմնական դատալսումների փուլը, որի ժամանակ հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը հրապարակեց մեղադրական եզրակացության եզրափակիչ մասը, ինչից հետո պաշտպանական կողմը ծավալուն ելույթ ունեցավ։ Ավելի քան մեկ տարի՝ 2022 թ․ հուլիսի 29-ից Աբրահամյանը կալանավորված է։ Նա մեղադրանքը չի ընդունում։ Մեղադրողի խոսքով՝ Սեւակ Աբրահամյանը չի պահպանել ԳՇ պետի եւ ՊԲ հրամանատարի կարգադրություններով եւ հրամաններով սահմանված պահանջները Ընթերցելով մեղադրական եզրակացության եզրափակիչ մասը՝ հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը հայտնեց՝ Սեւակ Աբրահամյանը, 2019 թ․  նոյեմբերի 4-ից մինչեւ 2020 թվականի հոկտեմբերի 4-ը զբաղեցնելով ՊԲ N զորամասի (6-րդ պաշտպանական շրջան) հրամանատարի պաշտոնը, խախտել է «ՀՀ զինված ուժերի ներքին ծառայության կանոնագիրքը հաստատելու մասին» օրենքով, «Մարտական հերթապահության կազմակերպման եւ իրականացման կանոնադրությամբ» եւ «Մարտական կանոնադրությամբ» սահմանված՝ մարտական հերթապահություն կրելու կանոնները, ինչի հետեւանքով ժամանակին չի հայտնաբերվել եւ չի կասեցվել պետության դեմ հարձակումը։ Հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը Այսպես․ 2020 թ․ սեպտեմբերի 23-ին ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետը արձակել է N 041 կարգադրությունը, որով Պաշտպանության բանակի հրամանատարին հրամայել է բարձրացնել անձնակազմի զգոնությունը, ուժեղացնել հետախուզությունը եւ դիտարկումը, պատրաստ լինել հակառակորդի հավանական սադրանքները դիմագրավելուն, միջոցներ ձեռնարկել մարտական ծառայություն իրականացնող անձնակազմի անվտանգության ապահովման ուղղությամբ: Այդ կարգադրության հիման վրա ՊԲ հրամանատարն էլ իր հերթին հաջորդ օրը՝ 2020 թ․ սեպտեմբերի 24-ին արձակել է N 0661 հրամանը, որով, ի հավելումն նշված հանձնարարությունների, հրամայել է պատրաստ լինել մարտական հերթապահությունում գտնվող բոլոր տեսակի կրակային միջոցներով հակազդել (խոցել) հակառակորդի բոլոր տեսակի թռչող սարքերը, այդ թվում` հարվածային ԱԹՍ-ները, հակառակորդի կազմում, դրությունում եւ գործողությունների բնույթում փոփոխություններ արձանագրելու դեպքում անմիջապես զեկուցել ըստ վերադասության, պաշտպանական շրջանների, այդ թվում՝ 6-րդ ՊՇ-ի, մշտական տեղակայման վայրերում ունենալ 30 րոպեանոց պատրաստականության վիճակում մարտական գործողությունների վարմանը պատրաստ մեկ վաշտ: Մեկ օր անց՝ 2020 թ․ սեպտեմբերի 25-ին ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետը արձակել է մեկ այլ՝ N  046 կարգադրությունը, որով ՊԲ հրամանատարին հանձնարարել է սեպտեմբերի 25-ից բարձրացնել անձնակազմի զգոնությունը, մարտական հերթապահություն իրականացնող ստորաբաժանումներում ուժեղացնել հետախուզության բոլոր ձեւերը, դիտարկումը, պատրաստ լինել հակառակորդի հավանական սադրանքները դիմագրավելուն, միջոցներ ձեռնարկել մարտական ծառայություն իրականացնող անձնակազմի անվտանգության ապահովման ուղղությամբ, մինչեւ սեպտեմբերի 26-ը` ժամը 06:00-ն, առաջին շարակազմի զորամիավորումների, միավորումների, կառավարման կետերը ծավալել հրամանատարների կողմից նախորոշված շրջաններում եւ անցնել «Մարտական» աշխատանքային ռեժիմի, նույն ժամանակահատվածում մարտական հերթապահություն իրականացնող զորամասերի վարչակազմերի կողմից զբաղեցնել կառավարման կետերը եւ անցնել «Մարտական» աշխատանքային ռեժիմի, իրենց որոշմամբ իրականացնել լրացուցիչ միջոցառումներ։ Նշված կարգադրությունը նույն օրը էլեկտրոնային փոստով առաքվել է ՊԲ դիվիզիաների, պաշտպանական շրջանների ղեկավարներին։ Այս կարգադրության հիման վրա էլ նույն օրը ՊԲ հրամանատարը արձակել է N 0672 կարգադրությունը, որով հանձնարարվել է վարչություններին զբաղեցնել հրամանատարական կետերը, հստակեցնել պահպանության գոտիներ դուրս բերված լրացուցիչ ստորաբաժանումների խնդիրները, պատրաստ լինել հանկարծակի ծագած խնդիրների կատարմանը: Մեղադրողի խոսքով՝ Սեւակ Աբրահամյանը չի պահպանել թվարկված կարգադրություններով եւ հրամաններով սահմանված պահանջները։ Մասնավորապես, պարտավոր լինելով հետեւել, որ զորամասի հրամանատարական կազմը մշտապես գտնվի նախատեսված հրամանատարական կետերում, իմանա իր դիմաց տեղակայված հակառակորդի կազմը, դիրքը, վիճակը, գործողությունների հավանական բնույթը, ուսումնասիրի հետախուզական տեղեկությունները, ամեն օր դրանք վերլուծի եւ համաձայն շտապ տեղեկագրերի ցանկի` զեկուցի վերադաս շտաբ, իսկ կարեւոր տեղեկությունների (հակառակորդի կազմի, մարտական դիրքերի դասավորվածության փոփոխությունների, զորքերի տեղաշարժի) մասին զեկուցի անհապաղ, իմանա զորամասի պահպանության մարտական խնդիրները, պահպանությունից պաշտպանության անցնելու կարգը եւ դրա ժամանակ հմտորեն ղեկավարի ենթակա ստորաբաժանումների գործողություները, ժամանակին հայտնաբերի եւ կանխի պետական սահմանի, շփման գծի եւ օդային տարածության խախտումները, բացառի եւ կասեցնի հակառակորդի հանկարծակի հարձակման հնարավորությունը եւ այլն՝ հակառակ ծառայության եւ պետության շահերի` չի ձեռնարկել սպառնացող վտանգը կանխելու համար բավարար եւ համարժեք միջոցներ։ Դրա փոխարեն, ըստ մեղադրողի, սեպտեմբերի 26-ին զորամասի սպայական կազմի հիմնական մասի եւ իր կողմից հրավիրված այլ հյուրերի` Պաշտպանության բանակի շուրջ 100 սպաների մասնակցությամբ ԱՀ Մարտակերտի շրջանի Մատաղիս գյուղում կազմակերպել եւ անցկացրել է զորամասի կազմավորման օրվան նվիրված խնջույք՝ հացկերույթ, որի ընթացքում մարտական հերթապահությունում ընդգրկված նույն զորամասի 1-ին եւ 4-րդ հրաձգային գումարտակների հրամանատարներից ստացել է առաջնագծում եւ հակառակորդի թիկունքում ուժերի եւ միջոցների տեղաշարժերի ու կուտակումների, մարտական գործողությունների անցման վտանգի կտրուկ բարձրացման վերաբերյալ զեկույցներ, որոնցով վերջիններս ներկայացրել են նաեւ վերախմբավորում կատարելու, պաշտպանության անցնելու եւ այդպիսով չպահվող մարտական դիրքերն անձնակազմով համալրելու վերաբերյալ առաջարկություններ։ Ըստ մեղադրողի՝ Աբրահամյանը, Մարտական կանոնադրության պահանջների համաձայն ի պաշտոնե պարտավոր լինելով ձեռնարկել մի շարք գործողություններ ենթակա զորամասի պահպանությանը հանձնված պաշտպանական բնագծի չպահպանվող մարտական դիրքերում զորամասի բոլոր տեսակի միջոցներով եւ անձնակազմի քանակով համալրելու ուղղությամբ, բավարարվել է միայն ստեղծված իրավիճակի մասին անմիջական պետին բջջային հեռախոսով զեկուցելու փորձերով, որից հետո այլ միջոցներ չի ձեռնարկել։ Ձախից՝ պաշտպան Արման Թամրազյանը, մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանը Այնուհետեւ՝ 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին` ժամը 06:10-ից, ՊԲ N զորամասի պահպանության բնագծում գտնվող Թափկարակոյունլու-Թալիշ ուղղությամբ հակառակորդի կողմից դեպի առաջնագիծ տանկերի, զրահատեխնիկաների եւ անձնակազմի առաջ շարժվելու պայմաններում Սեւակ Աբրահամյանը, ի պաշտոնե պարտավոր լինելով իր նախաձեռնությամբ որոշում ընդունել զորամասի ամբողջ անձնակազմը եւ միջոցները լրիվ մարտական պատրաստականության աստիճանի բերելու, պաշտպանության անցնելով չպահվող մարտական դիրքերը համալրելու եւ այդ կերպ հակառակորդի հանկարծակի հարձակումը բացահայտելու, կանխելու, դիմագրավելու եւ այդ մասին վերադաս հրամանատարին զեկուցելու համար, շարունակել է դրսեւորել անգործություն եւ չի կատարել հիշյալ կանոնադրություններով եւ հրամաններով իրեն վերապահված լիազորություններն ու իր վրա դրված պարտականությունները, զորամասի մշտական տեղակայման վայրում գտնվող ստորաբաժանումները ժամանակին չեն զբաղեցրել չպահվող մարտական դիրքերը, պաշտպանական գիծը չի համալրվել զորամասի բոլոր տեսակի միջոցներով եւ անձնակազմի քանակով․ «Արդյունքում, 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին` ժամը 07:10-ի սահմաններում, Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերը լայնածավալ հարձակում է գործել ՊԲ N զորամասի պաշտպանական բնագծի երկայնքով եւ առաջիկա ժամերի ընթացքում յուրային զորքին մեծ կորուստներ պատճառելով ճեղքել են պաշտպանության շրջանի ձախաթեւյան մի շարք, մասնավորապես՝ 107, 136 մ/դ-ի առաջին խրամատը, 150-164 մարտական դիրքերի, «Գառնի», «Սիս», «Մուշ» հրամանատարական դիտակետերի պաշտպանությունը, մխրճվել թիկունքային հատվածներ, ինչի պայմաններում յուրային զորքին չի հաջողվել պատշաճ վերախմբավորում կատարել, լրիվ ծավալով անցնել պաշտպանության, դիմակայել հակառակորդի հարձակմանը եւ կասեցնել այն, ինչն էլ հակառակորդի զորքին հնարավորություն է ընձեռել զարգացնել հաջողությունը` գրավել գերիշխող բարձունքները եւ հրամանատարական դիտակետերը, միաժամանակ գրոհներ կազմակերպել յուրայինների թիկունքից, մխրճվել պաշտպանության խորքը՝ շրջափակման վտանգի մեջ գցելով պաշտպանության շրջանի աջաթեւյան հատվածում մարտնչող անձնակազմին, որի հետեւանքով ՊԲ հրամանատարի որոշմամբ 2020 թվականի հոկտեմբերի 2-ին ՊԲ N զորամասի ողջ անձնակազմը հետ է քաշվել եւ զբաղեցրել նոր պաշտպանական բնագիծ` Մատաղիս-Մարտակերտ ուղղությամբ, իսկ Մարտակերտի շրջանի Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերն անցել են հակառակորդի վերահսկողության տակ»,– նշեց Վազգեն Վարդանյանը։ Զորամասի 1-ին եւ 4-րդ գումարտակների անձնակազմերը 2020 թվականի սեպտեմբերի 25-ից մինչեւ հոկտեմբերի 9-ը մարտական հերթապահության են ընդգրկված եղել պաշտպանության շրջանում տեղակայված 73 մարտական դիրքերից 37 մարտական դիրքերում։ Ըստ պաշտպանական կողմի՝ այս մեղադրանքի պայմաններում պաշտպանությունն անիրական է Մեղադրական եզրակացության հրապարակումից հետո Սեւակ Աբրահամյանի պաշտպան Արման Թամրազյանը հայտարարեց՝ այս մեղադրանքից հնարավոր չէ պաշտպանվել, քանի որ իրենց համար այն ավելի քան անհասկանալի է։ Իր այս հայտարարությունը պաշտպանը պատճառաբանեց մի քանի հանգամանքով․ «Սկսեմ նրանից, որ մեղադրանքի մեջ ասվում է, որ  կատարած արարքը նախատեսված է 2003 թ․ ընդունված Քրեական օրենսգրքի 365-րդ հոդվածի 3-րդ մասով, որը համապատասխանում է 2022 թ․ հուլիսի 1-ից ուժի մեջ մտած 545–րդ հոդվածի 5-րդ մասին։ Պաշտպանական կողմը պիտի հասկանա՝ մեղսագրվող արարքը կոնկրետ ո՞ր նյութական նորմով է սահմանված, ո՞ր նորմից փորձի պաշտպանվել, բնականաբար, այս երկու նորմերն էնպիսի տարբերություններ ունեն, որ անհնար է երկուսից պաշտպանվել»։ Ձախից՝ պաշտպան Արման Թամրազյանը, մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանը Նշենք, որ 2022 թ․ հուլիսի 1-ից ուժի մեջ է մտել 2021 թ․-ին ընդունված Քրեական նոր օրենսգիրքը (այսուհետ՝ նոր օրենսգիրք), եւ նույն օրը ուժը կորցրած է ճանաչվել 2003 թ․ ընդունված արդեն նախկին օրենսգիրքը (այսուհետ՝ նախկին օրենսգիրք)։ Աբրահամյանին մեղադրանքն առաջադրվել է նախկին օրենսգրքով, մեղադրողը միաժամանակ նշել է, թե նույն արարքը նոր օրենսգրքի որ հոդվածին է համապատասխան։ Նախկին օրենսգրքի հիշյալ 365-րդ հոդվածի 3-րդ մասը քրեական պատասխանատվություն է սահմանում նույն հոդվածի 1-ին կամ 2-րդ մասով նախատեսված արարքի համար, որը առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։ 1-ին մասը սահմանում է հետեւյալը․ «ՀՀ-ի վրա անակնկալ հարձակումը ժամանակին հայտնաբերելու եւ դրան դիմակայելու կամ ՀՀ անվտանգության ապահովմանն ուղղված մարտական հերթապահության կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոնները խախտելը, եթե այդ արարքը վնաս է պատճառել կամ այդպիսի վնաս պատճառելու սպառնալիք է ստեղծել», իսկ 2-րդ մասը՝ հետեւյալը․ «Նույն արարքը, որը կատարվել է մարտական հերթապահություն կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոնների նկատմամբ անփույթ կամ անբարեխիղճ վերաբերմունքի հետևանքով եւ առաջացրել է էական վնաս»։ Ինչ վերաբերում է նոր օրենսգրքի 540-րդ հոդվածին, ապա դրա 5-րդ մասը սահմանում է․ «Մարտական հերթապահություն կամ մարտական ծառայություն կրելու կանոն խախտելը, եթե այն հանգեցրել է պետության դեմ հարձակումը ժամանակին չհայտնաբերելուն կամ դրան չդիմակայելուն» (հոդվածների լուսապատճենները՝ ստորեւ)։ Քրեական օրենսգիրք, 2003 թ․ Քրեական օրենսգիրք, 2021 թ․ Պաշտպան Արման Թամրազյանի խոսքով՝ մեղադրող կողմը չի հստակեցրել՝ Աբրահամյանին մեղսագրվում է 365-րդ հոդվածի 1-ի՞ն թե՞ 2-րդ մասով սահմանված արարքը, որը ծանր հետեւանք է առաջացրել, դրանից բացի, որեւէ տեղ չի նշել՝ կանոնների ենթադրյալ խախտումը դիտավորությա՞մբ է կատարվել թե՞ անզգուշությամբ․  «Մենք ունենք քրեական վարույթ նախաձեռնելու մասին արձանագրություն, որում նկարագրված գործողությունների մեծ մասը եւ հետեւանքը նշված են որպես անզգուշություն (վարույթը նախաձեռնվել է զինվորական պաշտոնեական անփութության հոդվածով,–հեղ․), եւ ունենք մեղադրանք, որում ոչինչ նշված չէ, այս մեղադրանքի պայմաններում պաշտպանությունն անիրական է»,– ասաց նա։ Դրանից բացի, Թամրազյանը հիշեցրեց՝ նորմը ունի հետադարձ ուժ, եթե հանցագործությունը լրիվ կամ մասնակի վերացնում է կամ պատժելիությունը՝ մեղմացնում, իսկ անձի վիճակը վատթարացնող, պատիժը խստացնող նորմերը հետադարձ ուժ չունեն։ Տվյալ դեպքում, ըստ պաշտպանի, նոր օրենսգիրքը մարտական հերթապահության կանոնների անզգուշությամբ խախտումը հանցագործություն չի դիտել, այսինքն՝  արարքը ապաքրեականացվել է, ուստի Աբրահամյանը դրա համար մեղադրվել չի կարող։ Նշենք, որ նախորդ դատական նիստերում նա նաեւ միջնորդություն է ներկայացրել այդ հիմքով քրեական հետապնդումը դադարեցնելու վերաբերյալ, որի լուծումը դատարանի որոշմամբ հետաձգվել է։  Նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը Հաջորդիվ պաշտպանը պնդեց՝ ԳՇ պետի տված կարգադրությունը զորամասի հրամանատարի համար պարտադիր չէ, վերջինիս համար պարտադիր է դիվիզիայի հրաամանատարի կարգադրությունը։ Տվյալ դեպքում, ըստ նրա, Դիվիզիայի հրամանատարի կարգադրության մեջ չի նշվել մարտական աշխատանքային ռեժիմի անցնելու մասին, իսկ այն, ինչ նշվել է, ըստ պաշտպանի, Աբրահամյանն արել է․ «Մեղադրանքը հանդիսանում է զինվորական գործի մասին պատկերացում չունեցող անձի երեւակայության արդյունք, որովհետեւ միայն զինվորական գործի մասին պատկերացում չունեցող մարդը կարող է ենթադրել, որ եթե խնջույքը չկազմակերպվեր, հակառակորդը Թալիշ եւ Մատաղիս գյուղերը չէր գրավի»։ Միաժամանակ պաշտպանը պնդեց՝ մարտական աշխատանքային ռեժիմը զորքերին չի էլ վերաբերում, դա շտաբի համար է․ «Նորմատիվ ակտի մեջ հայերենով գրված է՝ ղեկավարման մարմինը՝ շտաբը, կարող է բերվել մարտական աշխատանքային ռեժիմի զորքերը լրիվ մարտական պատրաստության վիճակի բերելուց հետո՝ մոբիլիզացիայի պայմաններում, այսինքն՝ պիտի հայտարարվի զորակոչ, զորքերը բերվեն մարտական պատրաստության աստիճանի, դրանից հետո նոր ղեկավարման մարմնի համար սահմանվի մարտական աշխատանքային ռեժիմ։ Հիմա ԳՇ պետը մոբիլիզացիա չի հայտարարել, զորքերը չեն բերվել մարտական պատրաստության վիճակի, բայց շտաբի համար որոշել է սահմանել մարտական աշխատանքային ռեժիմ։ Սա ապօրինի, ոչ իրավաչափ կարգադրություն է, ոչ մի բանի մասին չկվայող․ եթե զորքերը բերված չեն մարտական պատրաստության վիճակի, մոբով համալրված չեն, սահմանես մարտական թե ֆանտասնտիկ աշխատանքային ռեժիմ՝ դրանից ոչինչ չի փոխվի»,– ասաց նա։ Սեւակ Աբրահամյանի խոսքով՝ դիվիզիայի հրամանատարն իրեն տված կարգադրությունը մեկ օր անց չեղարկել է Մեղադրյալ Սեւակ Աբրահամյանն իր բացման խոսքը սկսեց՝ դիմելով հանրային մեղադրողին․ «Ճիշտն ասած, հարգելի՛ դատախազ, խնդրում եմ չնեղանալ, ես ոչ մեկին ոչինչ չունեմ ասելու, անկեղծ եմ արտահայտվում, որեւէ մեկի աշխատանքին գնահատական չեմ տալիս, հասկանում եմ՝ Ձեր աշխատանքի բնույթը այլ է, զինվորականինը՝ այլ, բայց պատվարժա՛ն դատարան, մեղադրական եզրակացության բովանդակությունը նայելով՝ ես ինչի՞ համար եմ մի տարի ասում՝ չեմ հասկանում՝ ինչում են ինձ մեղադրում, հայերեն է գրված, բայց չեմ հասկանում, որովհետեւ պարզ երեւում է, որ մեղադրանքի բովանդակությունը գրողը կամ հաստատողը կոնկրետ ինչ նպատակով է դա կատարել։ Եթե ողջամիտ, մոտս կասկածներ են առաջանում, որ ինադու նենց է արված, որ այս ամենը երկարաձգվի, խի՞, որովհետեւ, որովհետեւ․․․»։ Հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը Ներկայացնելով զինվորական կանոնադրությունների մի շարք դրույթների վերաբերյալ իր պարզաբանումները՝ Աբրահամյանը պնդեց՝ ԳՇ պետի կարգադրությունները իրեն չեն վերաբերել, վերաբերել են ՊԲ հրամանատարին, վերջինս իր հերթին հրամաններ է տվել դիվիզիաների հրամանատարներին, նրանք էլ՝ զորամասերի հրամանատարներին։  Ըստ այդմ, ինքը, որպես զորամասի հրամանատար, իր անմիջական պետից՝ դիվիզիայի հրամանատարից, հրաման ստացել է, սակայն դրա մեջ եւս մարտական աշխատանքային ռեժիմի մասին խոսք չի եղել։ Ավելին, այդ հրամանը, ըստ Աբրահամյանի, իր պետը մեկ օր անց չեղարկել է․ «ԳՇ պետը տվել է ինչ–որ կարգադրություն, դրանից ելնելով՝ ՊԲ հրամանատարը տվել է ինչ–որ կարգադրություն, դիվիզիայի հրամանատարը տվել է կոնկրետ կարգադրություն 6–րդ Պաշտպանական շրջանի հրամանատարին, նույն դիվիզիայի հրամանատարը իր ցուցմունքում էլ է նշել՝ ինձ տվել է կարգադրություն ամսի 25-ին, բայց ամսի 26-ի առավոտյան ասել է՝ իմ տվածը всё, ավարտել էդ կարգադրությունը, отбой։ Պատճառներից մեկը եղել է սնունդը, իսկ կոնկրետ պատճառը ես չգիտեմ, ինքը նշել է, թե բանակի հրամանատարն է էդ խնդիրը առաջադրել․․․ Հիմա ես ո՞ւմ հրամանը չեմ կատարել, բացատրե՛ք ինձ, խնդրում եմ։ Ես պիտի՞ կատարեի դիվիզիայի հրամանատարիս ամսի 26-ի բանավոր հրամանը․ բանավոր թե գրավոր՝ տարբերություն չկա, ֆակտ էն է, որ էդ կարգադրությունը էդ մարդը տվել է, որ գնացեք տուն, աշխատանքային օրը՝ սովորական՝ մինչեւ 14։00․․․ Վերջին զանգը ՊԲ հրամանատարի հետ ես ունեցել եմ ժ․ 15։00–ին, ասել եմ՝ պարո՛ն գեներալ, հիմա ի՞նչ ենք անում, էդ միջոցառումը անո՞ւմ ենք թե՞ չէ, ասել է՝ դուք արեք, ես կարող է՝ չկարողանամ գալ, ասել եմ՝ ե՞րբ անենք, ասել է՝ կեսօրից հետո։ Ժ․ 18։00–ին որոշում ենք անել․․․ Նույնը խոսում եմ դիզիզիայի հրամանատարիս հետ, բա բանակի հրամանատարը սա ասաց, դուք ի՞նչ եք ասում, ասել է՝ մենք գալու ենք»,– պատմեց Աբրահամյանը՝ վերջում հարց հնչեցնելով․ «Ուրեմն՝ ես հանցագործություն եմ կատարում, հրավիրում եմ, որ իմ աջ թե ձախ կողմը, չեմ հիշում, նստեն զինվորական դատախա՞զը թե՞ ռազմական ոստիկանության պետը թե՞ Մարտակերտի շրջվարչակազմի պետը, որոնք որ մասնակցել են այդ միջոցառմանը»։ Ըստ նրա՝ միջոցառմանը ներկա մարդիկ հիմնականում այն մարդիկ էին, որոնք պիտի իրենց տներում լինեին՝ հանգստի, քանի որ վերջին կարգադրությունը դա է եղել․ «Նույն բանը ասում է իմ անմիջական պետը, նույն բանը ասում են ենթակաները․ հիմա մարդը գնա իր տանը հաց ուտի, թե գա, կոլեկտիվի հետ նստի, դա ո՞նց կարելի է գնահատել հանցագործություն»։ Ըստ Աբրահամյանի՝ ձախաթեւյան զորքին անհայտ հանգամանքներում հեռացրել են այդտեղից Անդրադառնալով մեղադրանքում նշված ձախաթեւյան շարքին, ուր մխրճվել է թշնամին, Սեւակ Աբրահամյանն ասաց՝ այդտեղի զորքը հանվել է անհայտ անձանց կողմից, եւ ըստ իրեն՝ դրա հետեւանքով է, որ Թալիշն ու Մատաղիսը ընկել են․ «Թուրքը կռիվ անելո՞վ է տիրացել Թալիշին, տենց բան չի եղել, թող էդ հարցի պատասխանը տան հետնահանջ տվողները, թող տան ձախթեւային երկու վաշտ, մի գումարտակ, հակատանկային ստորաբաժանում եւ ականանետային մարտկոց, ո՞վ է էնտեղից փախցրել զորքը, ո՞ւր են տարել»։ Աբրահամյանն ասաց, որ իր առաջին ցուցմունքում ինքն այս մասին նշել է, սակայն մինչ օրս դեպքի առթիվ քրեական գործ չի հարուցվել․ «Ես ի վիճակի չեմ, 3 տարի չեմ կարողանում հասնել նրան, որ գործ հարուցվի պարզվի՝ ոնց է էդ զորքը մահացել․․․ Աբրահամյա՛ն Սեւակ, գնա կալանքի, քանի որ դու սկսել ես դրա մասին խոսել։ Կգնամ, ձեր ցավը տանեմ, համաձայն եմ, բայց խնդրում եմ՝ բացվե՛ք, ճիշտը նշե՛ք․․․ Վերջում հակառակորդը որ եղել է, Աբրահամայան Սեւակն է եղել՝ հետը 20 քանի հոգի մարդ, փառք Աստծո, էդ մարդկանցից ոմանք իրենց ցուցմունքներում նշում են, ես եմ թուրքին տեսել, ինձ ոչ ոք չի զեկուցել»։ Բացատրելով Թալիշի, Մատաղիսի տեղադիրքերը եւ իր տեղակայումը՝ Աբրահամյանը նշեց, որ հակառակորդը ոչ թե իր դիմացով կամ իրենց ճեղքելով է առաջ անցել, այլ թիկունքով․ «Թուրքը սենց (իր դիմացը ցույց տալով,–հեղ․) չի եկել, չի կարողացել, դրա մասին բոլորը գիտեն՝ ե՛ւ Բանակի հրամանատարը, ե՛ւ դիվիզիայի հրամանատարը․․․ Թուրքը թեւանցել է, հետեւով է եկել, իմ թիկունքով է եկել, հասել է իմ հետեւը, որի մասին ես 2-րդ օրվանից իմացել եմ, գոռում–ճվում եմ, որ հետեւս թուրք կա, խնդրում եմ՝ ստուգեք, մաքրեք, որովհետեւ դա իմ տարածքը չէր, ես չէի կարող էնտեղ մտնել, ընդ որում, զորք էլ չունեի էնտեղ տանելու․․․ Ոչ մի բան չարեցին․․․ Վերջում թուրքը հայտնվի հետեւս, ես ուզենամ տեղս փոխել, ընկնեմ դարանակալման մեջ, վիրավորվելով, կոտորվելով՝ դուրս գամ, մի ձեւ գնամ, որ զորքը իրար գլխի հավաքեմ, պարզվի, որ թուրքը ամսիի 26-ի պատճառո՞վ է հայտնվել էդտեղ»։ Աբրահամյանը բացատրեց՝ այս ամենը չբացահայտելու պատճառով ինքը դուրս է եկել բանակից, այս ամենը բացահայտելու համար ինքը մեկ տարի առաջ հասել է Քննչական։  Ընդհատելով ելույթը՝ հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը հայտարարությամբ հանդես եկավ․ – Պատվարժա՛ն դատարան, ես չեմ հասկանում՝ սա բացման խո՞սք է թե՞ հանցագործության մասին հաղորդում,– ասաց նա։ – Ճիշտ այդպես, խնդրեմ,–արձագանքեց մեղադրյալը։ – Եթե պարոն Աբրահամյանը անհայտ անձանց կողմից ձախ թեւից զորքերի դուրսհանումը դիտարկում է հանցագործություն եւ հանցագործության մասին հաղորդում, նախազգուշացնենք սուտ մատնության համար նախատեսված քրեական պատասխանատվության մասին, եւ թող դրա վերաբերյալ հաղորդում ներկայացնի,– ասաց մեղադրողը՝ նշելով, որ այդ դրվագը Աբրահամյանի մեղադրանքի հետ առնչություն չունի։ – Բացե՛ք իմ առաջին ցուցմունքը, մեջը էդքանը գրած է, ի՞նչ հաղորդում, ես հաղորդում չեմ տալիս, պահանջում եմ, որ կատարեք,– բղավեց Աբրահամյանը,– Իսկ կապ ունի կամ չունի՝ էական չէ արդեն, բա որ կապ չունի, Մատաղիսն ու Թալիշը ո՞նց  հայտնվեցին Ադրբեջանի վերահսկողության տակ,– զայրացավ Աբրահամյանը։ – Պարո՛ն Աբրահամյան, իմ հետ մուննաթով մի՛ խոսեք, հանգի՛ստ խոսեք, որ էդպես խոսում եք՝ ձեռքով–ոտքով, հուզմունքով, ինձ էդպես մի՛ նայեք,– իր հերթին բղավեց մեղադրողը։ – Ո՞նց եմ նայում․․․Դուք ինձ ճանաչո՞ւմ եք։ – Այսի՞նքն։ – Որտեղ եղել եմ, դուք եղե՞լ եք, ի՞նչ եք իմանում՝ ես մարդուն ո՞նց եմ նայում։ Մեղադրող Վազգեն Վարդանյանը դատարանին խնդրեց կարգի հրավիրել մեղադրյալին, պաշտպան Արման Թամրազյանն էլ բացատրեց՝ Աբրահամյանի բարձր խոսելը պայամանվորված է նրա առողջական վիճակով։ Նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանն ասաց, որ իր գնահատմամբ՝ մեղադրյալի պահվածքում միտումնավոր ոչինչ չկար․ «Ինչ վերաբերում է հուզմունքին, բարձր տոնին, ցանկացած մարդ կարող է նման իրավիճակում էդպիսի արտահայտություններ անել․․․ Դա վիրավորական չէ Ձեր նկատմամբ, եթե տեսնեմ կամ իմանամ կամ հասկանամ, որ մեղադրողի հասցեին վիրավորական արտահայտություն է, ես ինքս կմիջամտեմ,»– նշեց դատավորը՝ հորդորելով նիստը չվերածել վիճաբանության։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց սեպտեմբերի 1-ին։   Հեղինակ՝ Միլենա Խաչիկյան Լուսանկարները՝ Ջուլիետտա Հովհաննիսյանի  
23:55 - 18 օգոստոսի, 2023
«Սպաների կողմից դավաճանություն էր»․ Խուռհատ սարի գործով տուժողների հարցաքննությունը

«Սպաների կողմից դավաճանություն էր»․ Խուռհատ սարի գործով տուժողների հարցաքննությունը

Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ քրեական գործով այսօր դատարան էին ներկայացել 2020 թ․ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ նույն գումարտակի ժամկետային զինծառայողներ Էրիկ Գասպարյանն ու Արայիկ Գալստյանը։ Ինչպես հայտնի է, 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին գումարտակի զինծառայողները մայոր Իշխան Վահանյանի ղեկավարությամբ բարձրացրել են Հադրութին հարակից Խուռհատ սարը՝ պաշտպանության։ Չկանոնակարգված պաշտպանությանը անկանոն նահանջն է հաջորդել, որի ընթացքում գումարտակը կիսվել է․ մի մասը 4 սպաների հետ միասին կարողացել է դուրս գալ Սարուշեն գյուղի ուղղությամբ եւ փրկվել, իսկ մյուս մասը, պատշաճ չտեղեկացվելով, որ հակառակորդը արդեն Հադրութում է, այդ ուղղությամբ է գնացել եւ ընկել շրջափակման մեջ։  Ըստ քրեական գործի՝ նահանջի սկզբում գումարտակի հրամանատարը վիրավորման պատրվակով թողել է զորքին ու հեռացել` իր հետ տանելով վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ միջոցը։ Այժմ նա մեղադրվում է իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը ինքնակամ լքելու մեջ եւ մեղադրանքը չի ընդունում։ Իշխան Վահանյանի վիրավորման կամ փախուստի մասին Էրիկ Գասպարյանը միայն լսել է Էրիկ Գասպարյանը պատմեց, որ բանակ է զորակոչվել 2020 թ․ հուլիսի 17-ին, պատերազմի ժամանակ եղել է 2 ամսվա զինծառայող, որը կրակային պարապմունքներ գրեթե չէր անցել։ Սեպտեմբերի 27-ից Էրիկը եղել է Ջրականում, հոկտեմբերի սկզբներին՝ նահանջից հետո՝ տեղափոխվել նախ Հադրութի զորամաս, ապա՝ դպրոց։ Խոսելով Խուռհատ սարում մարտական առաջադրանքի մասին՝ Էրիկն ասաց՝ սար բարձրանալու հրամանն իրենց փոխանցել է իրենց վաշտի հրամանատար, կապիտան Վազգեն Վարդանյանը, որը ողջ ընթացքում հիմնականում իրենց հետ է եղել (նրա ցուցմունքը կարող եք կարդալ այստեղ,– հեղ․)։ Տուժողներ Էրիկ Գասպարյանը, Արայիկ Գալստյանը Իշխան Վահանյանին Էրիկը սարը բարձրանալիս է տեսել, դրանից հետո` մեկ էլ մի անգամ, երբ իջել են՝ սարի ներքեւից սնունդ վերցնելու․ «Հաց բերելիս ինքը մի քանի հոգու հետ կանգնած էր, ծառերով ծածուկ, ավելի հով տեղ էր, չեմ կարող ասել՝ թաքստոց էր թե զուտ հով էր, դրա համար էին էդտեղ նստել, համարյա սարի տակ էր, լանջերին, դրանից հետո իրեն չեմ տեսել, լիքը բաներ են խոսել իր հետ կապված, որ փախել է․․․ Ես դրանք չեմ տեսել, չեմ կարող ասել, իմ իմացածն էն է, որ ինքը էդտեղ էր, հետո էլ էդտեղ չէր, թե ոնց է գնացել, արդեն չգիտեմ»։ Վահանյանի ենթադրյալ վիրավորման մասին էլ Էրիկը ոչինչ չգիտեր, ասաց՝ միայն լսել է։ Տուժողի խոսքով՝ երբ բարձրացել են սարը, ինքը մի քանի նորակոչիկների հետ տեղակայվել է ձախակողմյան հատվածում․ «Մեր կողքը արդեն ձոր էր, մեր հետեւը՝ անտառ, ձախակողմյա հատվածում այլ ստորաբաժանում չի եղել, միայն կողքի թմբի վրա ինչ–որ խումբ կար, դա մի քիչ հեռու էր, ոնց որ մեր սարը ավարտվեր, դա սկսվեր, չէինք իմանում՝ ովքեր են, նույնիսկ մեր կապիտանը սնայպեր էր վերցրել, որ ստուգեր՝ մերոնցական են թե չէ, հետո, որ սկսեցին կրակել, հասկացանք, որ ադրբեջանցիք են»։ Մարտի ժամանակ Էրիկը ռադիոկապ չի տեսել, հրամանները կամ վաշտի հրամանատարից՝ Վազգենը Վարդանյանից է լսել, կամ զինվորներն են իրար փոխանցել․ «Երբ բոյը սկսեց, խուճապահար սաղ փախնում էին, մեկս մեկիս պահելով՝ իջնում էինք սարի տակ․․․ Իրենք արդեն անտառից էին մոտենում մեզ, սարով ֆռացել էին, անտառից էին մոտիկանում՝ թիկունքից, կարելի է ասել․․․ Իջնում ենք, սպասում՝ վաշտը հավաքվի՝ իրար հետ քայլենք, էդ ժամանակ Վազգեն եկավ, ասաց՝ եկեք արագ քայլենք, ո՞ւմ եք սպասում, խառնված էր մի քիչ, էդ եղել է առաջին անգամ, երբ ես իրեն տեսել եմ խառնված, ինքը միշտ եղել է, հա, էլի սթրեսի մեջ, բայց ավելի հանգիստ վիճակում»։ Նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը Էրիկի խոսքով՝ դրանից հետո բարձրացել են մեկ այլ սար՝ Զանգելանի ուղղությամբ, որտեղ 3-րդ գումարտակն է մարտի եղել, բարձրացել են դադարներով, քանի որ բարձր սար է եղել, իսկ իրենք՝ հոգնած, նստել են, հանգստացել, շարունակել ճանապարհը․ «Ասացին՝ սարի վերեւը 3-րդ գումարտակը  բոյ է տալիս, չենք իմանում՝ որ կողմը ինչ է, մի հելեք վերեւ, էնտեղ տեղ չկա թաքնվելու, մենք սարի ներքեւից սպասում էինք, հետո չգիտեմ, թե ով ասաց՝ հետ ենք իջնում, նույն ճանապարհով իջանք, մի հատ ստարշ կար մեր հետ, հետո իմացել եմ, որ Գյումրիից էր, անունն էլ՝ Արտյոմ (խոսքն այն կամավորական քեռու մասին է, որին հիշատակում են գրեթե բոլոր հարցաքննվողները,–հեղ․), ինքն ասաց՝ համբերեք, տեսնենք՝ քանի հոգի ենք, Հարութը (խոսքը սերժանտ Հարութ Ղարախանյանի մասին է, որը զոհվել է,–հեղ․) հաշվեց, 90 եւ ավելի էինք, ստարշը զանգեց Վահանյանին, ասաց՝ զորքդ՝ 100 հոգի նորեկ, էստեղ է, ի՞նչ ես կարողանում անել, նա էլ ասաց՝ չեմ կարող օգնել, ինչ ուզում եք, արեք, ես հոսպիտալում եմ»։ Դրանից հետո, ըստ Էրիկի, այդ կամավորական Արտյոմն իրենց ասել է՝ կա՛մ պիտի այդ 100 հոգով գնան դեպի Հադրութ՝ այնտեղ գտնվող հայերին օգնության, կա՛մ ով ինչ ուզում էր, պիտի աներ։ Զորքը ընտրել է միասին լինելը, ուստի սկսել են շարժվել Հադրութի ուղղությամբ։ Եվ քանի որ թշնամին արդեն այնտեղ է եղել, ճանապարհին նկատել է նրանց, մարտի բռնվել։ Կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանն ու այդ կամավորականը զոհվել են։ Թե կոնկրետ ով է եղել այդ կամավորականը, առ այսօր պարզված չէ։ Էրիկը մինչ օրս չգիտի՝ նահանջի ժամանակ բարձրացած սարը հետ իջնելու հրամանն ով է տվել Զորքի կիսվելու այս դրվագի վերաբերյալ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը մի շարք հարցեր տվեց տուժողին․ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը – Դու ունես վաշտի հրամանատար, որի հետ բարձրացել ես սարը․․․ – Իր հետ չենք բարձրացել, ինքը ուղղակի ասաց՝ բարձրացեք սենց, ու ինքը արագ–արագ քայլեց, որ  տեսնի՝ դիմացը ինչ է, մեզ ուղղղորդի, հետո արդեն թե ինքը որ մասում է եղել, ես չգիտեմ։ – Դուք ի վիճակի չե՞ք եղել հետեւել նրան։ – Ինքը ասում էր՝ մի հելեք էստեղ, ապասնի է, չգիտենք՝ 3-րդ գումարտակի կողքերը ինչ կա–ինչ չկա, դրա համար ասաց՝ սարի տակի վրա սպասեք, մենք էլ ահագին զորքով՝ 50 եւ ավելի, սպասում էինք։ – Եվ ճշտե՞ց։ – Հետո արդեն չգիտեմ՝ ինչ եղավ, զինվորները, մեզ փոխանցելով, ասացին՝ հետ իջեք։ – Իսկ հետագայում չե՞ս փորձել տեղեկանալ՝ ոնց եղավ, որ Վազգենը զորքի մի մասի հետ գնաց այդ ուղղությամբ, դուք՝ չէ։ – Դե, որ ասում են՝ հետ եք իջնում, ինձ թվում է՝ սպա կա, որ ասում է՝ էսինչ հրամանը կատարեք, զինվորներն էլ անում են, ես չէի ասի, թե ինչ–որ զինվոր ուղղակի կասեր՝ տղերք, եկեք իջնենք, ու բոլորով հետ իջնեինք․․․ Բայց մինչեւ հիմա էլ ես չեմ իմանանում՝ դա զինվո՞ր է որոշել, շուխուռ գցել, թե՞ ստարշն է ասել․․․ Զինվորներն ասում էին՝ վռոձի Վազգենն է ասել՝ հետ ենք գնում, բայց ես չգիտեմ էլ՝ ինքն է ասել թե ոչ, ինքը հելավ սարի վերեւը ու վերջ, ես իրեն էլ չեմ տեսել․․․  Հիմա որ նայում ենք ավելի սառը, եթե մենք էդ ճամփով փախել, հելել էինք, հետո խի՞ էինք նույն ձեւով հետ իջնում, միտք չկա էդտեղ, ուղղակի էդ ժամանակ խուճապահար ասում են՝ իջնում ենք, ուրեմն՝ ճիշտը էդ է․․․ Էս ամենը հասկանում ես, երբ գալիս ես, խաղաղ ժամանակ է, հանգստանում ես․․․ Հասկանում ես, թե ոնց է եղել, ճիշտը ոնց պիտի լիներ, ու խի տենց չի եղել։ Տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գուրգեն Գրիգորյանը, Գայանե Հովակիմյանը Տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գուրգեն Գրիգորյանը հիշեցրեց՝ որոշ սպաներ ասում էին՝ այդ հատվածում հրետակոծություն է եղել, դրա համար իրենք չեն կարողացել հետ գալ սպասող անձնակազմի մոտ։ Էրիկը, սակայն, ասաց՝ ինքը նման բան չի տեսել, չի լսել։ Հարցին՝ հիմա, երբ ամեն ինչ ավարտվել է, ինքը կարո՞ղ է ասել՝ ցանկության կամ հրամանատարական նորմալ կազմի դեպքում հնարավոր էր արդյոք պաշտպանությունն ավելի ճիշտ կազմակերպել, նա դրական պատասխան տվեց։ Վերլուծելով կատարվածը՝ Էրիկն ասաց՝ ճիշտ ուղուց շեղվելու, Հադրութ շարժվելու եւ հակառակորդին բախվելու պատճառը եղել է նախեւառաջ սպաների ոչ ճիշտ հրամաններ տալը, հրամաններ չտալը ընդհանրապես եւ խուճապահար վիճակը։ Պատերազմում երկու որդիներին կորցրած Գեղամ Ղազարյանը խնդրեց հայտնել՝ ընդհանուր առմամբ կատարվածը ի՞նչ էր, իրենք ինչի՞ զոհ են ի վերջո․ «Ընդհանուր սպաների կողմից դավաճանություն էր, որ իրենք թողեցին, փախան առանց մեզ հրաման տալու կամ ինչ–որ բան ասելու, առավել եւս, եթե ստարշը ճիշտ է ասել, որ զանգել է Վահանյանին, նա ասել է՝ ինչ ուզում եք, արեք, էդտեղից սկսած՝ մենք կամբատ չենք ունեցել»։ Սխալ ուղղությամբ այդ նահանջի ժամանակ մարտի բռնվելով թշնամու հետ՝ անձնակազմն արդեն ցրվել է։ Էրիկի խոսքով՝ Վանք գյուղի տներում ի սկզբանե 21 հոգով են մնացել, հետագայում՝ բաժանվել 3 խմբի։ Ինքը 8-հոգանոց խմբում է եղել՝ սերժանտ Հարութ Ղարախանյանի գլխավորությամբ, պատերազմի ավարտից հետո՝ դեկտեմբերի 12-ին գերեվարվել է, 2021 թ․ հունիսին՝ վերադարձել հայրենիք։ Արայիկ Գալստյանի խոսքով՝ շրջափակման միջից իրենք զանգել են օգնության, սակայն ոչ ոք այդպես էլ չի եկել Հարցաքննված մյուս տուժողն Արայիկ Գալստյանն էր, որը պատերազմի ժամանակ եղել է 3 ամսվա զինծառայող։ Արայիկը դժվարացավ պատասխանել դատավարության մասնակիցների հարցերին, մեծամասամբ նշեց, որ չի հիշում։ Վահանյանի վիրավորման կամ փախուստի մասին եւս նա ոչինչ չգիտեր, ասաց՝ միայն լսել է, որ վիրավորվել է, նստել մեքենան ու գնացել։ Արայիկը չգիտեր նաեւ, թե նահանջի հրամանն ով է տվել։  Արայիկ Գալստյանը Դատավարության մասնակիցները նրանից եւս փորձեցին տեղեկանալ, թե ինչպես է ստացել, որ զորքը կիսվել է․ – Կեսը վերեւ էին հելնում, կեսը ներքեւ, ես ներքեւ իջա։ –  Դա ո՞նց որոշվեց։ –  էդ չեմ հիշում, առանձնացան, ես էլ ներքեւ գնացի։ –  Իսկ որ իջնում էիր, գիտեի՞ր, թե որ ուղղությամբ ես գնում։ –  Չէ։ –  Գիտեի՞ր, որ էդ կողմը հակառակորդն է։ –  Չէ, ես տարածքին ծանոթ չեմ եղել։ –  Իսկ կամավորականը կամ Հովհաննես Մուրադյանը, ըստ քեզ, գիտեի՞ն։ –  Չեմ կարող ասել։ –  Դու ի վիճակի եղե՞լ ես լսելու, ընկալելու հրամանները։ –  Այո։ Հարցաքննության ավարտին իրավիճակը նիստերի դահլիճում լարվեց․ ծնողներին նյարդայնացրեց Վահանյանի՝ նրանց խոսքով արհամարհական հայացքը, նրանք սկսեցին վիրավորել Վահանյանին՝ բղավելով, որ վերջինիս պատճառով ուռուցք են ձեռք բերել, գերեզմաններում գիշերել․․․ Ամբաստանյալ Իշխան Վահանյանը, հանրային պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանը Հոկտեմբերի 10-ին Արայիկը վիրավորվել է, շրջափակման մեջ մնացած անձնակազմի հետ մնացել Վանք գյուղի տներում, հետագայում՝ գերեվարվել։ Նրա խոսքով՝ տանից զանգել են իրենց գումարտակի նախկին հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանին, վերջինս ասել է՝ սպասեք, կգանք, բայց ոչ ոք այդպես էլ չի եկել։ Գործով վկա Արսեն Ղուկասյանը  (նրա եղբայրը զոհվել է, եղբորորդին անհետ կորած է մինչ օրս) հայտարարությամբ հանդես եկավ՝ դատարանին տեղեկացնելով, որ նախորդ դատական նիստից հետո ինքը խոսել է Գարիկ Վարդերեսյանի հետ՝ հասկանալու համար, թե նա, տղաների շրջափակման մասին իմանալով, ի՞նչ է արել․ «Բա ես ամսի 11–ին գնացել եմ Թութակներ, տեսել եմ գեներալ Աղաբեկյան Արթուրին եւ Մանուկյան Դավիթին, որոնց տեղեկացրել եմ, որ անտառում ունեմ զինվորներ, որոնց օգնություն է պետք, էնտեղից իրեն ասել են՝ մենք հատուկ օպերացիա ենք պատրաստում, մեզ մի խանգարեք, լքեք տարածքը»,– ասաց Ղուկասյանը՝ հավելելով, որ Վարդերեսյանը պատրաստ է կրկին դատարան ներկայանալ եւ հաստատել իր այս խոսքերը (Գարիկ Վարդերեսյանի ցուցմունքը կարող եք կարդալ այստեղ)։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց օգոստոսի 29-ին։   Հեղինակ՝ Միլենա Խաչիկյան Լուսանկարները՝ Ջուլիետտա Հովհաննիսյանի
23:48 - 17 օգոստոսի, 2023
«Լսել եմ, որ Վահանյանն ինքն իրեն ոտքից վիրավորել է ու փախել»․ Խուռհատ սարի գործով տուժողների հարցաքննությունը

«Լսել եմ, որ Վահանյանն ինքն իրեն ոտքից վիրավորել է ու փախել»․ Խուռհատ սարի գործով տուժողների հարցաքննությունը

Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ քրեական գործով այսօր դատարան էին ներկայացել 2020 թ․ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ նույն գումարտակի ժամկետային զինծառայողներ, ավագ հրաձիգ Արթուր Հարությունյանն ու գնդացրորդ Կարեն Մանուկյանը։ Ինչպես հայտնի է, 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին գումարտակի զինծառայողները մայոր Իշխան Վահանյանի ղեկավարությամբ բարձրացրել են Հադրութին հարակից Խուռհատ սարը՝ պաշտպանության։ Չկանոնակարգված պաշտպանությանը անկանոն նահանջն է հաջորդել, որի ընթացքում գումարտակը կիսվել է․ մի մասը 4 սպաների հետ միասին կարողացել է դուրս գալ Սարուշեն գյուղի ուղղությամբ եւ փրկվել, իսկ մյուս մասը, պատշաճ չտեղեկացվելով, որ Հադրութում արդեն հակառակորդն է, այդ ուղղությամբ է գնացել եւ ընկել շրջափակման մեջ։  Հետագայում շրջափակման մեջ ընկած անձնակազմն էլ է խմբերի բաժանվել․ Արթուրն ու ծառայակից 5 ընկերները 70 օր թաքնվել են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած Վանք գյուղի տներում եւ անտառներում եւ դեկտեմբերի 20-ին կապի դուրս գալով՝ հրաշքով փրկվել, իսկ Կարենը, որ Վանք գյուղի այլ տան մեջ է եղել, իր 4 զինծառայակիցների հետ նոյեմբերին գերեվարվել է, ամիսներ անց՝ վերադարձել հայրենիք: Ըստ քրեական գործի՝ նահանջի սկզբում գումարտակի հրամանատարը վիրավորման պատրվակով թողել է զորքին ու հեռացել` իր հետ տանելով վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ միջոցը։ Այժմ նա մեղադրվում է իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը ինքնակամ լքելու մեջ եւ մեղադրանքը չի ընդունում։ Ըստ Արթուր Հարությունյանի՝ Ջրականից Հադրութ նահանջի հրամանը Հայկազ Գրիգորյանը վերադասության հետ չի համաձայնեցրել Արթուր Հարությունյանը բանակ է զորակոչվել 2020 թ․ հուլիսի 6-ին, մինչ պատերազմը 2 անգամ է կրակայինի մասնակցել, ավելի շատ բան, ըստ իրեն, պատերազմի ընթացքում է սովորել։  Արթուրը պատմեց, որ պատերազմի առաջին իսկ օրից իրենք ներգրավված են եղել մարտական գործողությունների մեջ սկզբում Ջրականի, այնտեղից նահանջից հետո՝ Հադրութի տարածքում։ Խոսելով այդ, պայմանական ասած, առաջին նահանջի մասին՝ Արթուրը բացատրեց՝ իրենց վաշտի հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանը տեսել է, որ իրենց ահռելի զորք է մոտենում՝ ահռելի սպառազինությամբ, եւ կարծելով, որ իրենք չեն կարողանա դիմակայել՝ նահանջի հրաման է տվել․ – Այսինքն՝ անմիջապես հարձակում տեղի ունեցա՞վ թե՞ կարծեցիք, որ հնարավոր է՝ նման հարձակում լինի,–հարցրեց մեղադրող դատախազ Գեւորգ Ավետիսյանը։ – Երկրորդը,– պատասխանեց տուժողը։ – Իսկ վերադաս հրամանատարությունը տեղյա՞կ էր նահանջի մասին։ – Եթե ճիշտ եմ հիշում, փորձել էր ռացիայով կապ հաստատել, բայց չէր ստացվել ,– պատասխանեց տուժողը՝ մանրամասնելով, որ իրենցից առաջ՝ առաջին գծում, եղել են հայկական ստորաբաժանումներ, որոնք հենց կռվի մեջ են եղել թշնամու հետ, բայց ընթացքում հարվածներ նաեւ իրենց ուղղությամբ են եղել, ընդհուպ մինչեւ զոհ են ունեցել։ Տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ, փաստաբան Գուրգեն Գրիգորյանն էլ հետաքրքրվեց՝ իրենք պատկերացում ունեի՞ն, որ իրենց դուրս գալով՝ ճեղքում է առաջանում, եւ դիրքերը բացվում են թշնամու առաջ, ինչին ի պատասխան՝ տուժողն ասաց՝ իրենց հրաման է տրվել, իրենք այն կատարել են։ Նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը – Եթե ձեզնից առաջ գտնվող մեր ստորաբաժանումները դեռ չեն ոչնչացվել, ձեզ մոտ հարց չառաջացա՞վ, թե ինչու եք դուք նահանջում, – հետաքրքրվեց դատավոր Ջոն Հայրապետյանը։ – Հարց առաջացավ, – պատասխանեց տուժողը։  – Հայկազ Գրիգորյանը ինչի՞ց եզրակացրեց, որ դուք այդ դիրքը պետք է թողնեք։ – Ինձ թվում է՝ ավելի լավ է Հայկազ Գրիգորյանին նման հարցեր տաք, – պատասխանեց նա։ Նշենք, որ Հայկազ Գրիգորյանն արդեն իսկ հարցաքննվել է դատարանում եւ այս դրվագի մասին խոսելիս ասել է, որ շրջափակման մեջ են եղել, բայց թե ում հրամանով են նահանջել, չի կարողացել նշել։ Տուժողի խոսքով՝ Վահանյանն իրենց հավասար նահանջելիս է եղել, մեկ էլ հանկարծ ասել է, որ վիրավոր է ու սկսել կաղալ Դրանից հետո զորքը գնացել է Հադրութի զորամաս, հաջորդ օրը՝ դպրոց, որտեղ էլ Արթուրն առաջին անգամ տեսել է Վահանյանին։ Ըստ որոշ տեղեկությունների՝ Վահանյանն այդ ժամանակ ոտքից վիրավոր է եղել, սակայն թե՛ Արթուրը, թե՛ նախկինում հարցաքննված բազում զինծառայողներ նրա քայլքի մեջ փոփոխություն, որեւէ վերք չեն նկատել․ «Որոշ ժամանակ դպրոցում մնալուց հետո ասացին, որ գնում ենք մարտական դիրքեր, մեր ստորաբաժանումը բաժանվեց մասերի, երկու մասով գնացինք, սարի վրա զուտ դիրքավորված սպասում էինք մարտական հրամանների, բայց երբ սկսեցին կրակոցներ, տարբեր ուղղություններով խառնաշփոթ իրավիճակ ստեղծվեց», – պատմեց տուժողը՝ նշելով, որ դիրքավորվելու հրամանը Վահանյանն է տվել, այլ կոնկրետ հրամաններ չեն եղել։ Նա հիշեց՝ մինչեւ մարտը սկսվելը Վահանյանը սարի երկայնքով գնում–գալիս էր, սկսվելու պահին որտեղ է եղել՝ չի տեսել, մեկ էլ նահանջի ժամանակ է նրան հանդիպել։ Ձախից՝ տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գայանե Հովակիմյանը, հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը – Ո՞ւմ հրամանով է նահանջը տրվել, – հարցրեց մեղադրողը։ – Եթե ճիշտ եմ հիշում, Վահանյանի, բայց վստահ չեմ։ – Իսկ կոնկրետ ասել է՝ ո՞ւր նահանջեք։ – Ավելի շուտ ցույց տալով․․․ Սկզբում մեր հետ էր քայլում, բայց հետո ասաց՝ վիրավոր եմ, չեմ կարող քայլել, եւ մեքենայով գնաց, ես էդ ժամանակ իրեն շատ մոտ էի, մոտավորապես 2 մետր, եւ հենց էդ ընթացքում ասաց, որ վիրավոր է։ – Իսկ այդ ընթացքում ձեր ուղղությամբ կրակ նկատե՞լ եք։ – Այո։ – Ի՞նչ տեսակի զենքից՝ հրաձգայի՞ն թե՞ հրետանային։ – Հրաձգային, – ասաց տուժողը՝ ենթադրելով, որ եթե իրենց ուղղությամբ հրետանային կրակ լիներ, հնարավոր չէր, որ Վահանյանը բեկորային վիրավորում ստանար, իսկ ինքը՝ ոչ։ – Ըստ քրեական գործի՝ Վահանյանի վիրավորումը բեկորային է, այսինքն՝ Դուք բացառո՞ւմ եք, որ այդ վիրավորումը կարող էր ստանալ այդ պայմաններում։ – Այն ընթացքում, որ ես իրեն մոտ էի, բացառում եմ, բայց դրանից առաջ եղել է թե ոչ, չեմ կարող ասել։ – Բայց ինքը ասաց, որ այդ պահի՞ն է վիրավորում ստացել։ – Ինքը ասաց՝ վիրավոր եմ, պետք է գնամ։ – Բայց մինչ այդ վիրավորման մասին որեւէ հայտարարություն չէ՞ր հնչել։ – Ոչ․․․ Կամ ես չեմ լսել։ – Այդ ընթացքում նրա մարմնի վրա որեւէ վիրավորում, արյան հետք նկատե՞լ եք։ – Քայլքի փոփոխություն նկատել եմ, կաղալ եմ նկատել,  բայց վիրավորում, արյուն ընդհանրապես չեմ նկատել ,– ասաց տուժողը՝ ընդգծելով, որ կաղալը սկսվել է վիրավոր լինելու հայտարարությունից հետո։ – Այսինքն՝ մինչ էդ ձեզ հետ հավասար նահանջում էր մոտ 2 մ հեռավորության վրա, հայտարարությունից հետո սկսեց կաղա՞լ։ – Այո, – պնդեց տուժողը։ – Եվ ի՞նչ գործողություն կատարեց։ – Ասաց՝ վիրավոր եմ–վիրավոր եմ, մեքենա նստեց, որը չեմ տեսել, մարդիկ շատ էին, ու նենց չի, որ իրեն էի հետեւում, եւ հիշում եմ, որ իր հետ այլ վիրավոր զինծառայող նստեց (ըստ տուժողի՝ Արտակ Արսենյանը,–հեղ․), ու գնացին, – պատասխանեց Հարությունյանը՝ հավելելով, որ կապի միջոցը կամ պարտականությունները այլ սպայի փոխանցելու դրվագ ինքը չի նկատել։ Տուժողը աբսուրդ որակեց սպաների խոսքերը, թե զինծառայողները հրամանները ընկալելուն ունակ չեն եղել Արթուր Հարությունյանի խոսքով՝ դրանից հետո շարունակել են նահանջել դեպի մեկ այլ սար, բայց ընթացքում բաժանվել են երկու մասի․ մի մասը արագ էր քայլում եւ հասցրեց անցնել սարի մյուս կողմ, իսկ իրենք կամավորական քեռու եւ կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանի հետ մոտ 90 հոգով հետ մնացին։  Արթուրի հիշելով՝ հետ մնացած անձնակազմով նահանջելիս են եղել Հադրութից հարավ, բայց Հովհաննես Մուրադյանը հեռախոսակապով խոսել է ինչ–որ մեկի հետ, որը ասել է, որ նահանջեն դեպի Հադրութ, որովհետեւ այնտեղ զինվորներ կան, թեեւ չգիտեն՝ հայ թե ադրբեջանցի։ Այդ նահանջի ընթացքում էլ արդեն ադրբեջանցիները մոտեցել են իրենց, եւ հարձակում է սկսվել։  Ձախից՝ Իշխան Վահանյանը, հանրային պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանը, տուժող Արթուր Հարությունյանը Ինչպես հայտնի է, հարձակման ընթացքում նորակոչիկների անձնակազմի հետ մնացած միակ սպա Հովհաննես Մուրադյանը, նաեւ՝ այդ կամավորական քեռին, զոհվել են։ Դրանից հետո ողջ մնացած անձնակազմը՝ մոտ 21 հոգի, թաքնվել է գյուղի տներում, կապ հաստատել զորամասի հրամանատար Արթուր Քարամյանի հետ․ «Ասաց՝ ինչ–որ ձեւ գտեք, դուրս եկեք, ասում էինք՝ վիրավորներ ունենք, ասում էր՝ ծանր է, հասկանում եմ, բայց ձեւ գտեք, այսինքն՝ չի ասել, որ մեր հետեւից գալու են կամ ճանապարհ ցույց չի տվել»,– հայտնեց Արթուրը։ Տուժողի իրավահաջորդներից Հրանտիկ Հարությունյանը խնդրեց արձանագրել, որ Քարամյանը, փաստորեն, իրենց խաբել է՝ ասելով, թե տղաներին ճանապարհ է ցույց տվել։ Նշենք, որ այս դրվագի շուրջ հարցաքննվելիս Արթուր Քարամյանը դատարանում հայտնել է, որ մեկ անգամ խոսել է շրջափակման մեջ գտնվող զինծառայողներից մեկի հետ, ասել, որ եթե համարձակվեն դուրս գալ, ինքը ուղղությունը կբացատրի, սակայն այդ մեկ զանգից հետո նրանց հետ կապը կորել է։ Դրանից հետո, ըստ Քարամյանի ցուցմունքի, տղաների մասին տեղեկացրել է դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանին։ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը տուժողին տեղեկացրեց, որ հրամանատարական կազմը նշել է, թե զորքը գտնվել է այնպիսի խուճապային վիճակում, որ արդյունավետ չէր հրամաններ տալը, որովհետեւ, մեկ է, ի վիճակի չէին ընկալելու․ «Իմ համար դա ուղղակի աբսուրդ է, նույնիսկ եթե էդպես է, հրամանատարները պատասխանատու են զորքի համար եւ պարտավոր են մինչեւ վերջին պահը կազմակերպել այնպես, որ զորքը չմնա առանց սպայի եւ չզոհվի»,– ասաց Հարությունյանը։ Կարեն Մանուկյանի տեղեկություններով՝ Վահանյանն անձամբ է ինքն իրեն վիրավորել Հարցաքննված մյուս տուժողը՝ Կարեն Մանուկյանը, որ բանակ է զորակոչվել 2020 թ․ հունիսի 14-ին, նույն հետագիծն է անցել․ սկզբում եղել է Ջրականում, այնտեղից նահանջից հետո՝ Հադրութում։ Մանուկյանը, սակայն, Հայկազ Գրիգորյանի հրամանատարությամբ վաշտում չի եղել, այլ Վահագ Բարսեղյանի, եւ Գրիգորյանենց հետ չի նահանջել։ Ավելին, նա կարծիք հայտնեց, որ հենց այդ առաջին նահանջի հետեւանքով է այնպիսի իրավիճակ ստեղծվել, որ իրենք թշնամու հետ մարտի են բռնվել, թեեւ իրենցից առաջ դեռ յուրային ստորաբաժանումներ են եղել․ ենթադրեց՝ այդ հատվածն է բացվել, թշնամին ներթափանցել է։ Իրենց վաշտի հրամանատարն էլ, ըստ տուժողի, լիարժեք չի տիրապետել տեղանքին․ «Վաշտիս հրամանատարը եղել է Բարսեղյան Վահագը, բայց պատերազմի ընթացքում, որպես էդպիսին, ենթարկվել եմ Սեւան Ղազարյանի հրամաններին, նենց չի, որ Վահագը հրաման տար, չէի անելու, ուղղակի ես իրեն չէի ճանաչում որպես նորմալ սպա, տենց դեպքեր եղել են․․․ Հոկտեմբերի 5–ին անձրեւոտ իրիկուն էր, զորքը նահանջ էր տվել, մենք մնացել էինք շրջափակման մեջ, Վահագը տարածքին ծանոթ չէր, մենք ենք տրամաբանորեն գտել դեպի «9–րդ կմ» գնացող ճանապարհը, էն ճանապարհով, որով մեզ սնունդ է եկել, գնացել ենք, հասել մեր զորքին»։ Կարեն Մանուկյանը Մանուկյանը եւս Վահանյանին Հադրութի դպրոցում է հանդիպել, քայլքի փոփոխություն չի նկատել։ Նրա խոսքով՝ դպրոցում զինծառայողների եւ սպաների միջեւ վիճաբանություն է եղել, զինծառայողները համապատասխան սպառազինություն են պահանջել․ «Հադրութը, ուր պիտի բարձրանայինք, անտառային տարածք էր, իսկ մեզ մոտ համապատասխան սպառազինություն չկար, էդ պահին Բադալյան Մանուկին եմ հիշում, Վահանյանին, Գարիկին (գումարտակի նախկին հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանն է), ասում էին՝ կլինի, ոչինչ, բարձրանանք, կերեւա, իսկ մենք ուզում էին՝ զենքը լիներ, նոր բարձրանայինք, ոչ թե բարձրանայինք, սպասեինք»։ Ի վերջո, ըստ տուժողի, առանց համապատասխան զենքերի են բարձրացել, միայն հագուստն են փոխել։ Խոսելով արդեն Խուռհատ սարում տեղի ունեցած իրադարձություններից՝ տուժողը ասաց՝ անձամբ չի տեսել, բայց լսել է Վահանյանի փախուստի մասին․ «Պատերազմը սկսելու օրվանից Իշխան Վահանյանի գործողություններին ծանոթ չեմ եղել, կոնկրետ տեսել եմ Հադրութում էն ժամանակ, երբ բարձրացել ենք սարը, դիրքավորվել ենք, դրանից հետո ուղղակի լսել եմ, որ ինքը իրեն ոտքից անձամբ վիրավորել է ու փախուստի դիմել»։ Տուժողը նաեւ տրամաբանական չհամարեց այդտեղ բեկորային վիրավորում ստանալը։ Նաեւ նշեց՝ հրամանները իրար փոխանցելով էին ստանում։ Թե ենթադրյալ փախուստից հետո ինչպես է զորքը կիսվել, Մանուկյանը դժվարացավ հստակ ասել․ «Չեմ կարող կոնկրետ ասել, խառնաշփոթ էր տեղի ունենում, որովհետեւ հակառակորդը խաչաձեւ կրակ էր բաց թողնում, տարբեր ուղղություններից կրակում էր, ու ստորաբաժանումը չէր հասկանում՝ ով որտեղից ոնց արժե նահանջ տալ, ու դրա պատճառով տարբեր ուղղությամբ են նահանջել, տարբեր տղերքի բախտ տարբեր ձեւ է եղել»,– ասաց Կարենը՝ հավելելով, որ ինքն իրենից կախված ամեն ինչ արել է․ «Ֆիզիկապես ունակ եղել եմ, բարոյահոգեբանորեն՝ առավել եւս»։ Ըստ նրա՝ Հադրութ գնալու խորհուրդը տվել է այլ ստորաբաժանման մի ծառայող, որի հետ բջջայինով են կապ հաստատել։ Կարենը շրջափակման մեջ մնացած 21 հոգու կազմում է եղել․ «Սկզբում տան մեջ 20–ից ավելի էինք, բայց մնացածը, որ վիրավորում չունեին, ասացինք՝ գնացեք, հրամանատարներին ասեք, որ մենք էստեղ ենք, մնացինք 9 հոգով․․․ Հետո մենք էլ անձամբ զանգեցինք Գարիկին, ինքն էլ ասաց՝ մի երկու ժամից էդտեղ կլինեմ, տեղներդ չփոխեք, բայց տենց էլ չեկավ․․․ Պիտի Վահանյան Իշխանը տեղում լիներ, որ բանը չհասներ նրան, որ մենք շրջափակման մեջ ընկնեինք», – ասաց նա՝ հավելելով, որ կատարվածը դավաճանություն է։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց օգոստոսի 17-ին։   Հեղինակ՝ Միլենա Խաչիկյան Լուսանկարները՝ Ջուլիետտա Հովհաննիսյանի
23:55 - 11 օգոստոսի, 2023
Մեկնարկելու է «Կյանքի պուրակի» շինարարությունը. աշխատանքներն իրականացնելու համար ժամկետ է սահմանվել 900 օրը
 |news.am|

Մեկնարկելու է «Կյանքի պուրակի» շինարարությունը. աշխատանքներն իրականացնելու համար ժամկետ է սահմանվել 900 օրը |news.am|

news.am: Երևանի Բուսաբանական այգում 44-օրյա պատերազմի նահատակների հիշատակը հավերժացնող «Կյանքի պուրակի» ստեղծման աշխատանքների մեկնարկի համար կառավարությունը 250 միլիոն դրամ է հատկացրել։ Որոշումն ընդունվեց այսօր կառավարության նիստում։ Ըստ որոշման՝ 2022 թվականի պետական բյուջեով ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության` Եվրասիական զարգացման բանկի աջակցությամբ իրականացվող «Հյուսիս-հարավ միջանցքի զարգացման ծրագրից» 250 միլիոն դրամը վերաբաշխվեց պուրակի շինարարությունը սկսելու համար։ ՀՀ ՏԿԵ նախարար Գնել Սանոսյանը հայտնեց, որ իրականացվել է մրցութային գործընթաց, ամբողջ աշխատանքների համար նախատեսվում է 4 միլիարդ 510 մլն դրամ։ Աշխատանքներն իրականացնելու համար ժամկետ է սահմանվել 900 օրը: Նախատեսվում է 32 հա տարածքում տնկել 7000 ծառ, մոտ 12 հազար թուփ, կառուցվելու են հանդիպումների հրապարակներ, հիմնական ծառուղիներ, զբոսանքի պուրակներ, աստիճաններ, լճակ և հանգստի այլ գոտիներ։ «Նախագծային մակարդակում ստացել ենք մի բան, որն իսկապես պատեհ է մեր նահատակների հիշատակը հավերժացնելու և նրանց հարգանքի տուրք մատուցելու այս հայեցակարգին` ապրելով, զարգանալով, ուժեղ պետություն ունենալով»,– ասաց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։
13:52 - 11 օգոստոսի, 2023
«Ադրբեջանի հետ մեր համագործակցության շնորհիվ Ղարաբաղն ազատագրվեց»․ Էրդողան |armtimes.com|

«Ադրբեջանի հետ մեր համագործակցության շնորհիվ Ղարաբաղն ազատագրվեց»․ Էրդողան |armtimes.com|

armtimes.com: «Ադրբեջանի հետ մեր համագործակցության շնորհիվ Ղարաբաղն ազատագրվեց»,- այս մասին հայտարարել է Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը՝ այդպիսով հաստատելով Անկարայի մասնակցությունը 2020 թվականին Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմում: Էրդողանը կարծում է, որ թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայից հետո Հարավային Կովկասում խաղաղության ու կայունության պահպանման հնարավորություն կա։ Էրդողանը նաև հայտարարել  է, որ Թուրքիան էլ ավելի կամրապնդի Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները բոլոր ոլորտներում։ «Թուրքիան մեր ժամանակներում դարձել է մի երկիր, որի մասնակցությունը շատ կարևոր հարցերում դարձել է անհրաժեշտություն։ Մեր նպատակն է երկխոսության և դիվանագիտության միջոցով մեր երկրի շուրջ ստեղծել խաղաղության, կայունության և բարգավաճման գոտի»,- ասել է Էրդողանը:
09:55 - 09 օգոստոսի, 2023
Թող մեզ զինեն ու ուղարկեն Արցախ. պատերազմի մասնակիցները Հանրապետության հրապարակում են
 |armeniasputnik.am|

Թող մեզ զինեն ու ուղարկեն Արցախ. պատերազմի մասնակիցները Հանրապետության հրապարակում են |armeniasputnik.am|

armeniasputnik.am: Արցախյան պատերազմների մասնակիցները Երևանում` Հանրապետության հրապարակում, բողոքի ակցիա են անում հաջակցություն Արցախի։ «Արցախը մերն է եղել, հիմա էլ մերն է ու մերն էլ մնալու։ Արցախը ոչ ոք չի կարող կտրել մեզնից։ Այս երկրի տերը մենք ենք` կռվողն էլ, մեռնողն էլ մենք ենք։ Պահանջում ենք, որպեսզի հենց այսօրվանից թույլ տան սնունդը տեղափոխել Արցախ։ Մեր պայքարի միակ հասցեատերն Արցախն է, Արցախը տանք` հետո Սյունիքն է լինելու։ Այսօր մեր ինքնասիրությունը վերցնում են մեր ձեռքից, պետք է գնանք մեր ինքնասիրության հետևից»,- նշեց ակցիայի մասնակիցներից մեկը։ Մեկ այլ անձ էլ շեշտեց, որ իրենք կարող են և պատրաստ են պայքարելու ու պահելու Արցախը, Լաչինի միջնացքը բացելու, միայն թե պետք է կառավարությունն իրենց զինի։ Դիտարկմանը` իշխանությունները պնդում են, թե ուժերն անհավասար են, ակցիայի մասնակիցները միաձայն պատասխանեցին, որ դա սուտ է ու ցանկացած պահի, երբ պատերազմ սկսի, իրենք կարող են ապացուցել դա։ «Հիմա բոլորը միանում են մեզ, իշխանությունը վերցնում ենք մեր ձեռքը, բոլոր ռեսուրսները բաժանում ենք մարդկանց ու բոլոր հարցերը լուծում ենք»,– նշեց ակտիվիստը։ Հիշեցնենք` 2022–ի դեկտեմբերի 12-ին քաղաքացիական հագուստով մի խումբ ադրբեջանցիներ բնապահպանական պատճառաբանությամբ փակեցին Արցախը Հայաստանին կապող Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղին, որտեղից հեռացան ապրիլի 28-ին, քանի որ ապրիլի 23-ին Ադրբեջանն անցակետ տեղադրեց Լաչինի ճանապարհի վրա` այն ամբողջությամբ առնելով իր վերահսկողության տակ։ Արցախը զրկվել է նաև Հայաստանից մատակարարվող գազից և էլեկտրաէներգիայից։ Հուլիսի 26-ին առաջին անհրաժեշտության շուրջ 400 տոննա ապրանքով բեռնված 19 բեռնատար Երևանից ուղևորվեցին ավելի քան 225 օր շրջափակման մեջ գտնվող Արցախ։ Բեռնատարները հասել են Սյունիքի Կոռնիձոր համայնք և մինչ օրս կանգնած են Լաչինի միջանցքի սահմանին։
13:41 - 08 օգոստոսի, 2023