Աֆղանստան

Սահմանակցում է արևմուտքից Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը, հարավից և հարավ-արևմուտքից`   Պակիստանին, հյուսուսից` Թուրքմենստանին, Ուզբեկստանին և Տաջիկստանին, ծայր արևելքից` Չինաստանին և Հնդկաստանին։
Երկիրը գտնվում է մայրցամաքի կենտրոնում, ծովերից հազարավոր կիլոմետրեր հեռու, ինչով էլ պայմանավորված է երկրի խիստ ցամաքային կլիման: Երկրի արևելքում վեր են խոյանում Հինդուկուշի լեռները, որոնց լանջին է գտնվում Աֆղանաստանի մայրաքաղաք Քաբուլը։ Երկրի ամենախոշոր գետը` Փյանջը, հոսում է Տաջիկստանի սահմանով։ Աֆղանստանի խոշոր քաղաքներից են Կանդահարը, Հերաթը, Մազարի Շարիֆը և այլն։

Հայաստանի Հանրապետության և Աֆղանստանի Իսլամական Հանրապետության (ԱԻՀ) միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են 1996թ. սեպտեմբերի 5-ին:

ԱՄՆ-ի զորքերի դուրսբերումից հետո առաջին առեւտրային չվերթն Է վայրԷջք կատարել Քաբուլում |armenpress.am|

ԱՄՆ-ի զորքերի դուրսբերումից հետո առաջին առեւտրային չվերթն Է վայրԷջք կատարել Քաբուլում |armenpress.am|

armenpress.am: ԱՄՆ-ի զորքերի դուրսբերումից հետո Քաբուլի օդանավակայանում առաջինը վայրԷջք Է կատարել պակիստանյան ավիաուղիների առեւտրային չվերթը: Այդ մասին հաղորդել Է Al-Arabiya հեռուստաալիքը: «Ֆրանսպրես» գործակալության համաձայն, ինքնաթիռում եղել Է ոչ ավելի, քան 10 մարդ: Մեկ ամիս առաջ թալիբներն ակտիվացրեցին հարձակումը կառավարական ուժերի վրա: Օգոստոսի տասնհինգին զինյալները մտել են մայրաքաղաք եւ հաջորդ օրը հայտարարել, որ պատերազմն Աֆղանստանում վերջացել Է, եւ պետության կառավարման ձեւը պարզ կդառնա մոտ ժամանակներս: Լույս օգոստոսի 31-ի գիշերը ԱՄՆ-ի զինվորականները լքել են Քաբուլի օդանավակայանը՝ վերջ դնելով ամերիկյան գրեթե 20-ամյա ռազմական ներկայությանը Աֆղանստանում: Սեպտեմբերի 6-ին թալիբները հայտարարել են, որ Փանջշերն աֆղանական 34 նահանգներից վերջինն Է, որը մարտերից հետո անցավ իրենց հսկողության ներքո, եւ հաջորդ օրը հայտարարեցին Աֆղանստանի ժամանակավոր կառավարության կազմը: Այն գլխավորելու Է Մոհամադ Հասան Ահնուդը, որն ԱԳ նախարարության ղեկավարի աթոռն Էր զբաղեցրել «Թալիբան»-ի առաջին կառավարման ժամանակ եւ գտնվում Էր ՄԱԿ-ի պատժամիջոցների ներքո, հաղորդել Է ՌԻԱ Նովոստին:
14:24 - 13 սեպտեմբերի, 2021
Մակրոնը և Մերկելը հաջորդ շաբաթ կքննարկեն Աֆղանստանի հարցը |azatutyun.am|

Մակրոնը և Մերկելը հաջորդ շաբաթ կքննարկեն Աֆղանստանի հարցը |azatutyun.am|

azatutyun.am: Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը հաջորդ հինգշաբթի օրը՝ սեպտեմբերի 16-ին, Փարիզում կհանդիպի Ֆրանսիայի նախագահ Էմանյուել Մակրոնի հետ: Այդ ոչ պաշտոնական հանդիպման ընթացքում երկու երկրները պետք է քննարկեն Աֆղանստանի իրավիճակը և միջազգային մի շարք այլ հարցեր: «Զրույցը տեղի կունենա աշխատանքային ընթրիքի սեղանի շուրջ: Առանցքայինն Աֆղանստանն է, անդրադարձ կլինի նաև զուտ եվրոպական զարգացումներին»,- ասել է Գերմանիայի կառավարության մամլո խոսնակ Շտեֆան Զայբերտը: Գերմանիայի կանցլերն այս օրերին հրաժեշտի հանդիպումներ է անցկացնում գերմանացի և օտարերկրացի քաղաքական գործիչների հետ: 16 տարի Գերմանիայի կանցլերի պաշտոնը զբաղեցնելուց հետո Անգելա Մերկելը որոշել է հեռանալ քաղաքականությունից և չի առաջադրվելու սեպտեմբերի 26-ին կայանալիք խոհրդարանական ընտրություններին:
16:15 - 10 սեպտեմբերի, 2021
Էրդողանը հայտարարել է թալիբների հետ փոխգործակցության անհրաժեշտության մասին |armenpress.am|

Էրդողանը հայտարարել է թալիբների հետ փոխգործակցության անհրաժեշտության մասին |armenpress.am|

armenpress.am: Թուրքիայի նախագահ Թայիփ Էրդողանը Իտալիայի վարչապետ Մարիո Դրագիի հետ հեռախոսազրույցի ընթացքում քննարկել է Աֆղանստանի իրադրությունը եւ հայտարարել «Թալիբան» շարժման հետ փոխգործակցության անհրաժեշտության մասին, որպեսզի թույլ չտրվի միգրանտների հոսքի աճ: Այդ մասին հաղորդել է Թուրքիայի ղեկավարի վարչակազմը, փոխանցում է ՌԻԱ Նովոստին: «Նախագահ Էրդողանը հայտարարել է «Թալիբան» շարժման հետ փոխգործակցությունը շարունակելու անհրաժեշտության մասին՝ Աֆղանստան հումանիտար օգնություն հասցնելն ապահովելու նպատակով, հակառակ դեպքում պետք է սպասել միգրացիոն ճնշման ուժեղացման»,-ասվում է հաղորդագրության մեջ: Էրդողանը նշել է ամենակարճ ժամկետներում եւ առանց նախնական պայմանների ԵՄ-ի եւ Թուրքիայի միջեւ մաքսային միության նորմացման եւ միգրացիոն համաձայնագրի շուրջ բանակցություններ սկսելու անհրաժեշտությունը, ասվում է հաղորդագրության մեջ: Մեկ ամիս առաջ թալիբներն ակտիվացրեցին հարձակումը կառավարական ուժերի վրա: Օգոստոսի տասնհինգին զինյալները մտել են մայրաքաղաք եւ հաջորդ օրը հայտարարել, որ պատերազմն Աֆղանստանում վերջացել է, եւ պետության կառավարման ձեւը պարզ կդառնա մոտ ժամանակներս: Լույս օգոստոսի 31-ի գիշերը ԱՄՆ-ի զինվորականները լքել են Քաբուլի օդանավակայանը՝ վերջ դնելով ամերիկյան գրեթե 20-ամյա ռազմական ներկայությանը Աֆղանստանում: Սեպտեմբերի 6-ին թալիբները հայտարարել են, որ Փանջշերն աֆղանական 34 նահանգներից վերջինն է, որը մարտերից հետո անցավ իրենց հսկողության ներքո, եւ հաջորդ օրը հայտարարեցին Աֆղանստանի ժամանակավոր կառավարության կազմը: Այն գլխավորելու է Մոհամադ Հասան Ահնուդը, որն ԱԳ նախարարության ղեկավարի աթոռն էր զբաղեցրել «Թալիբան»-ի առաջին կառավարման ժամանակ եւ գտնվում էր ՄԱԿ-ի պատժամիջոցների ներքո: 
12:36 - 09 սեպտեմբերի, 2021
ԱՄՆ-ին մտահոգել է թալիբների ներկայացրած կառավարության կազմը |azatutyun.am|

ԱՄՆ-ին մտահոգել է թալիբների ներկայացրած կառավարության կազմը |azatutyun.am|

azatutyun.am: Միացյալ Նահանգները մտահոգված է այն բանից հետո, երբ թալիբները ներկայացրել են Աֆղանստանի կառավարության կազմը, որը բաղկացած է 90-ականների և ԱՄՆ կոալիցիայի դեմ երկու տասնամյակ տարվող պատերազմի մասնակից ֆունդամենտալ վետերաններից։ «Հայտարարված ցուցակում բացառապես «Թալիբան» շարժման կամ նրանց մերձավորների անուններն են, և չկա որևէ կին»,- ասել է Սպիտակ Տունը՝ ընդգծելով, թեպետ սա ժամանակավոր կաբինետ է, սակայն ԱՄՆ-ը կդատի թալիբներին ոչ թե խոսքով, այլ՝ արված գործողություններով։ Օրինակ՝ վարչապետ Մուլլահ Մոհամմադ Հասսան Ախունդը ՄԱԿ-ի սանկցիաների տակ է։ Նա, որպես զինյալ խմբի ղեկավար, «Թալիբան»-ի նախկին կառավարման ընթացքում ծառայել է առանցքային պաշտոններում։ Թալիբների խոսնակը, մինչդեռ, ասել է, թե «գործող» կաբինետը ձևավորվել է աֆղան ժողովրդի կարիքներին համապատասխան։
09:57 - 08 սեպտեմբերի, 2021
Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարը խոսել է Քաբուլի օդանավակայանի վերաբացման խոչընդոտների մասին

Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարը խոսել է Քաբուլի օդանավակայանի վերաբացման խոչընդոտների մասին

Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն նշել է, որ Քաբուլի օդանավակայանի վերաբացման հետաձգման պատճառը Աֆղանստանում կառավարության ձևավորման հետաձգումն է ՝ կապված «Թալիբան» շարժման ներսում առկա տարաձայնությունների հետ: Այս մասին Չավուշօղլուն նշել է թուրքական «Անադոլուին» տված հարցազրույցում։ Չավուշօղլուն ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ ոչ մի ավիաընկերություն չի թռչի Աֆղանստան, քանի դեռ օդանավակայանում լիարժեք անվտանգության վստահություն չկա: «Ներկայումս այս ուղղությամբ տեխնիկական աշխատանքներ են տարվում Աֆղանստանում: Մեկ խումբ ուղարկվել է Քաթարի կողմից: Մենք էլ մեր հերթին ենք քաղաքացիական ավիացիայի վարչության խումբ ուղարկել», -ասել է թուրք նախարարը: Օդանավակայանի անվտանգությունը, ըստ Չավուշօղլուի, պետք է ապահովի մի ընկերություն, որը վայելում է միջազգային հանրության կամ մի շարք երկրների վստահությունը, հակառակ դեպքում ոչ մի ապահովագրական ընկերություն թույլ չի տա թռիչքներ իրականացնել դեպի այս օդանավակայան: «Աֆղանստանի նման երկրից Թուրքիայի ամբողջական հեռացումը սխալ որոշում կլինի: Մենք չենք ասում, որ ցանկանում ենք կառավարել այս երկրի բոլոր կառույցները, բայց ճիշտ չենք համարում կապերն ամբողջությամբ խզելը», - ասել է նա: «Տնտեսական, քաղաքական կամ անվտանգության առումով Աֆղանստանի փլուզումը կազդի բոլոր երկրների վրա: Մենք արդեն զգում ենք այս ազդեցությունը »,- եզրափակել է նախարարը:
17:58 - 07 սեպտեմբերի, 2021
Քաբուլում բողոքի ակցիան լուսաբանելու ժամանակ լրագրողներ են տուժել |hetq.am|

Քաբուլում բողոքի ակցիան լուսաբանելու ժամանակ լրագրողներ են տուժել |hetq.am|

hetq.am: Աֆղանական Kabul News հեռուստաընկերության լրագրողն ու օպերատորը տուժել են Քաբուլում հակապակիստանյան բողոքի ցույցերի լուսաբանման ժամանակ։ Այդ մասին հայտնում են աֆղանական լրատվամիջոցները։ «Թալիբան» շարժման ներկայացուցիչները ուժ են կիրառել և խլել նրանց սարքավորումները։ Ավելի վաղ հայտնի էր դարձել նաև Tolo News հեռուստաընկերության օպերատորի ձերբակալության մասին։ Նրան արդեն ազատ են արձակել և վերադարձրել տեսախցիկը։ Երեքշաբթի օրը՝ սեպտեմբերի 7-ին, Քաբուլում աֆղանները դուրս էին եկել բողոքի ցույցի ընդդեմ Պակիստանի միջգերատեսչական հետախուզության ղեկավար Ֆայիզ Համիդի Աֆղանստան կատարած այցի։ Ցուցարարները բողոքում են երկրի ներքին գործերին Իսլամաբադի միջամտությունից։  Բողոքի ցույցը սկսվել էր Քաբուլի հյուսիսային հատվածում և շարունակվել Պակիստանի դեսպանատան մոտ։ Ցուցարարների մեջ շատ են եղել կանայք։ Գրոհայինները սկսել են կրակել ամբոխի ուղղությամբ, կան վիրավորներ։ Շարունակությունը՝ hetq.am-ում
17:37 - 07 սեպտեմբերի, 2021
Թալիբների դեմ պայքարը կշարունակվի. Դիմադրության ուժերը հերքել են Փանջշերը գրավելու մասին «Թալիբան»-ի հայտարարությունը |tert.am|

Թալիբների դեմ պայքարը կշարունակվի. Դիմադրության ուժերը հերքել են Փանջշերը գրավելու մասին «Թալիբան»-ի հայտարարությունը |tert.am|

tert.am: Փանջշերի մոջահեդները հերքել են նահանգի գրավման մասին թալիբների հայտարարությունը և հայտարարել պայքարը շարունակելու մտադրության մասին, գրում է «ՌԻԱ Նովոստի»-ն: «Դիմադրության ճակատի ուժերը ներկա են բոլոր ռազմավարական դիրքերում՝ հովտի ամբողջ երկայնքով ... Մենք վստահեցնում ենք Աֆղանստանի ժողովրդին, որ թալիբների և նրանց գործընկերների դեմ պայքարը կշարունակվի մինչև արդարության և ազատության գերակայությունը», - ասված է նրանց թվիթերյան գրառման մեջ: Հիշեցնենք, որ այսօր «Թալիբան» արմատական շարժման ներկայացուցիչ Զաբիուլլահ Մոջահիդը հայտնել է, որ աֆղանական Փանջշեր նահանգն ամբողջությամբ անցել է թալիբների վերահսկողության տակ: Փանջշերը միակ նահանգն է, որը թալիբների վերահսկողության տակ չէ:
10:50 - 06 սեպտեմբերի, 2021
Դիմադրության ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ զինյալները դուրս են շպրտել թալիբներին Փանջշերից |armenpress.am|

Դիմադրության ներկայացուցիչը հայտարարել է, որ զինյալները դուրս են շպրտել թալիբներին Փանջշերից |armenpress.am|

armenpress.am: Դիմադրության ներկայացուցիչները դուրս է շպրտել «Թալիբան» աֆղանական արմատական շարժման զինյալներին նրանց վերահսկողությունից դուրս գտնվող Փանջշեր նահանգից: Շատ թալիբներ, այդ թվում՝ պակիստանցիներ, գերի են ընկել: Ինչպես հաղորդում է  ՏԱՍՍ-ը, այս մասին հայտարարել է հակաթալիբանյան դիմադրության ներկայացուցիչ Ֆահիմ Դաշտին: Նա նշել է, որ Փանջշերը ամբողջությամբ ազատագրված է: «Ոչ պակաս, քան հազար ահաբեկիչ հայտնվել են ծուղակում, բոլոր հարձակվողները սպանվել են, հանձնվել կամ գերեվարվել փախուստի ու նահանջի ժամանակ: Գերեվարվածների թվում շատ են օտարերկրացիները, մեծամասնությունը՝ պակիստանցիներ», - գրել է նա թվիթերի իր էջում: Դրա հետ մեկտեղ, Bakhtar News Agency աֆղանական լրատվական գործակալությունը կիրակի հայտնել է, որ «Թալիբանը», հակառակը, արդեն վերահսկում է Փանջշեր նահանգի գրեթե ամբողջ տարածքը՝ բացառությամբ Ռուխա շրջանի ու նահանգի մայրաքաղաք Բազարակի: Գործակալության տվյալներով, ներկայումս թալիբները սկսում են գրոհն այդ երկու բնակավայրերի ուղղությամբ:
14:06 - 05 սեպտեմբերի, 2021
Բորելը կարծում է, որ ԵՄ-ն պետք է բանակցություններ վարի թալիբների հետ |armenpress.am|

Բորելը կարծում է, որ ԵՄ-ն պետք է բանակցություններ վարի թալիբների հետ |armenpress.am|

armenpress.am: Եվրամիության արտաքին հարաբերությունների և անվտանգության հարցերով բարձրագույն ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը հանդես է եկել ԵՄ-ի կողմից «Թալիբան» շարժման հետ բանակցություններ նախաձեռնելու օգտին: Ինչպես հաղորդում է ՏԱՍՍ-ը, այս մասին նա հայտարարել է ֆրանսիական Le Journal du Dimanche թերթում հրապարակված հարցազրույցում: «Թալիբները մեզ համար դառնում են բանակցություններում անխուսափելի զրուցակիցներ: Մենք պետք է ապահովենք մեր ներկայությունը Քաբուլում ու պետք է ձգտենք խուսափել այլ տերությունների կողմից այնտեղից դուրս մղվելուց»,- ասել է Բորելը: Նա հատուկ շեշտել է, որ «այն, ինչ տեղի է ունեցել Աֆղանստանում, ողբերգություն էր աֆղանցիների ու իրական ձախողում՝ Արևմուտքի համար»: «Դա խիստ փոփոխություններ կբերի ուժերի միջազգային հարաբերակցության մեջ, այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտ է գալ բոլոր այն եզրակացություններին, որոնք թույլ կտան հետագայում խուսափել այլ երկրներում նման սցենարի կրկնվելուց»,- հավելել է Բորելը: Նա շեշտել է՝ «անթույլատրելի է ուղղակի փակել Քաբուլի էջը՝ կարծելով, թե Աֆղանստանում իրավիճակը մեզ չի վերաբերում»: «Խոսքը թալիբների իշխանությունը ճանաչելու, նրանց աշխարհայացքի հետ համաձայնելու կամ դրա վրա հիմնված նրանց գործողություններին հավանություն տալու մասին չէ: Մենք պետք է թալիբներին հասկացնենք, որ իրենց շահերից չի բխում օտարերկրյա, մասնավորապես՝ եվրոպական տերություններից պարփակվելը: Մեր երկխոսության մակարդակը կախված կլինի մեզ ընդառաջ գնալու՝ մեր զրուցակիցների կարողությունից», - հավելել է նա՝ ընդգծելով, որ ԵՄ-ն նախատեսում է չորս անգամ ավելացնել Աֆղանստանին հատկացվող հումանիտար օգնությունը:    
13:12 - 05 սեպտեմբերի, 2021
Թալիբները հայտարարել են, որ գրավել են Փանջշիր նահանգի 2 շրջան |tert.am|

Թալիբները հայտարարել են, որ գրավել են Փանջշիր նահանգի 2 շրջան |tert.am|

tert.am: Աֆղանստանի Փանջշիր նահանգի՝ ռազմավարական նշանակություն ունեցող Խինջ շրջանը, ինչպես նաև Աննաբայի շրջանն անցել են թալիբների վերահսկողության տակ, ինչի մասին, ինչպես գրում է «ՌԻԱ Նովոստի»-ն, հայտնել են թալիբները:  «Թալիբան» արմատական շարժումը սեպտեմբերի երեքին տեղեկացրել էր, որ լիակատար վերահսկողություն է հաստատել Աֆղանստանի ամբողջ տարածքի վրա, ներառյալ Փանջշիր նահանգը, որտեղ տեղակայված են դիմադրության ուժերը: Այս մասին Reuters գործակալությանը հայտնել էր թալիբների երեք աղբյուրը՝ մանրամասնելով, որ այս կապակցությամբ մայրքաղաք Քաբուլում կրակոցներ են հնչել: Ավելի վաղ ՏԱՍՍ գործակալությունը հաղորդել էր, որ Աֆղանստանի Փանջշիր նահանգի վերահսկողությունն ուրբաթ անցել է «Թալիբան» արմատական շարժման ներկայացուցիչներին: Սակայն որոշ ժամանակ անց դիմադրության ուժերի ներկայացուցիչները հերքել էին այս տեղեկությունը:
11:56 - 04 սեպտեմբերի, 2021