Սահման

Սյունիքում ԱԱԾ գործողություններում իրավական հիմքեր փնտրել պետք չէ

Լուսանկարը՝ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի կայքից Արցախա-ադրբեջանական պատերազմի ավարտից ու, մասնավորապես, եռակողմ հայտարարության ստորագրումից հետո պարզ դարձավ, որ խնդրահարույց իրավիճակներ են լինելու ոչ միայն ԱՀ տարածքում, այլեւ Հայաստանի Հանրապետության սահմանների մոտ։ Խոսքը հատկապես Սյունիքի մարզի սահմանային բնակավայրերին է վերաբերում, ինչի մասին անցած տարվա վերջին՝ դեկտեմբերի 24-ին, խոսեց նաեւ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Կառավարության նիստում նա շեշտեց, որ Սյունիքի Որոտան և Շուռնուխ գյուղերում սահմանի հետ կապված որոշակի ցավոտ իրավիճակներ կարող են առաջանալ։ Այժմ, փաստացի, Շուռնուխի եւ Որոտանի որոշ հատվածներ ադրբեջանական զինված ուժերի վերահսկողության ներքո են։ Այս տարվա փետրվարի 7-ին Infocom-ի նկարահանող խումբն այցելել էր Սյունիք՝ զրուցելու Որոտան եւ Շուռնուխ գյուղերի բնակիչների հետ, ծանոթանալու տիրող մթնոլորտին եւ լուսաբանելու առկա իրավիճակն ու քաղաքացիների տրամադրությունները։ Բայց տեղում բախվեցինք մի իրավիճակի, երբ ՀՀ ԱԱԾ սահմանապահ զորքերի ծառայողները թույլ չտվեցին մտնել Շուռնուխ։ Մեր բազմաթիվ հարցերին ի պատասխան՝ նշեցին, որ ԱԱԾ-ից հատուկ թույլտվություն է պետք, ինչի մասին, սակայն, մինչ այդ պահը հայտնի չէր։ ԱԱԾ մամուլի խոսնակը մեր զանգերին չպատասխանեց, ուստի կապ հաստատեցինք ԱԱԾ «Թեժ գիծ» ծառայության աշխատակցի հետ, որը տեղեկացրեց, որ կան լուսաբանման սահմանափակումներ, ու Շուռնուխ մտնելու համար պետք է ԱԱԾ տնօրենի թույլտվությունը։ Մեր այն դիտարկումներին, որ որեւէ սահմանափակման մասին հաղորդագրություն չի հրապարակվել, իրազեկում չի եղել, այդ դեպքում լրագրողը որտեղի՞ց պետք է իմանար հատուկ թույլտվություն ստանալու մասին, ԱԱԾ աշխատակիցը չկարողացավ պատասխանել ու ժամանակ խնդրեց՝ որեւէ լուծում գտնելու համար, ապա մոտ մեկ ժամ անց տեղեկացրեց, որ ԱԱԾ սահմանապահ զորքերի ծառայողի ուղեկցությամբ կարող ենք մտնել գյուղ, ինչը մեզ համար, ըստ էության, արտառոց չէր։ ԱԱԾ ՍԶ ծառայողը, սակայն, տեղեկացրեց, որ միայն մի քանի լուսանկար անելու հնարավորություն ունենք։ Մեր ճշտող հարցին՝ իսկ քաղաքացիների հետ զրուցել, նրանց նկարահանել չե՞նք կարող, բացասական պատասխան ստացանք։ Դարձյալ կապ հաստատեցինք ԱԱԾ «Թեժ գծի» ծառայողի հետ՝ պարզելու՝ ի՞նչ տրամաբանությամբ է արգելվում զրուցել քաղաքացիների հետ, նրանց խոսքի ազատության իրավունքն ի՞նչ իրավական հիմքով է սահմանափակվում, արդյոք Շուռնուխից դուրս կարո՞ղ ենք զրուցել ու նկարահանել Շուռնուխի բնակիչներին, ինչո՞ւ պաշտոնական հաղորդագրություն չի տարածվել սահմանափակումների մասին․ մեր հարցերն անպատասխան մնացին, միակ մեկնաբանությունն այն էր, որ անհրաժեշտ է ԱԱԾ տնօրենի գրավոր կամ բանավոր թույլտվությունը։ «Թեժ գիծ» ծառայության հեռախոսահամարին պատասխանած աշխատակիցը պնդեց, որ մնացյալ հարցերն ուղղենք աշխատանքային որեւէ օր, քանի որ այդ օրը կիրակի է, եւ, ըստ ծառայողի մեկնաբանության, աշխատում է միայն «Թեժ գիծը»։ Նույն իրադրությունը վերաբերում էր նաեւ Որոտան համայնքին, ուղղակի այստեղ սահմանափակման մասին մեզ տեղեկացրեց համայնքապետը։ Եւ քանզի որեւէ այլ պատասխանատուի հետ կապ հաստատել չհաջողվեց, փետրվարի 9-ին գրավոր հարցում ուղարկեցինք Ազգային անվտանգության ծառայություն՝ ի թիվս այլնի ճշտելու՝ ինչ իրավական ակտով է կարգավորվում Սյունիքի Որոտան եւ Շուռնուխ համայնքներում լուսաբանման եւ քաղաքացիների խոսքի ազատության իրավունքի սահմանափակումը։ Մինչ կստանայինք հարցման պատասխանը՝ հաջորդ օրը՝ փետրվարի 10-ին, ԱԱԾ-ն հաղորդագրություն տարածեց՝ ի գիտություն զանգվածային լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների տեղեկացնելով, որ «ստեղծված օպերատիվ իրավիճակով և անվտանգության նկատառումներով պայմանավորված, ինչպես նաև հիմք ընդունելով ՀՀ Սյունիքի մարզի համապատասխան տարածքներում սահմանային աշխատանքների իրականացման հանգամանքը՝ տվյալ վայրերում տարբեր թեմաներ լուսաբանելու նպատակով անհրաժեշտ է ունենալ ՀՀ ազգային անվտանգության մարմինների համաձայնությունը, որի համար պետք է նախապես գրավոր (այդ թվում նաև էլեկտրոնային տարբերակով) դիմել ՀՀ ԱԱԾ»: Հաջորդ օրը ԱԱԾ-ն ստիպված եղավ պարզաբանում տարածել իր նախորդ հաղորդագրության վերաբերյալ՝ վստահեցնելով, որ այն չունի լրագրողների մասնագիտական գործունեությանը խոչընդոտելու կամ ՀՀ ԱԱԾ-ից թույլտվություն հայցելու նպատակ, ուստի հրապարակված տեքստում պետք չէ փնտրել իրավական ակտերի հետ հակասություններ կամ անհամապատասխանություններ: Ծառայության պնդմամբ՝ իրենց իրազեկման նպատակն ընդամենը անհրաժեշտ նկարահանումներն աշխատանքային կարգով և նախապես փոխհամաձայնեցված կերպով կազմակերպելն է: Փետրվարի 16-ին Infocom-ն ի վերջո ստացավ գրավոր հարցման պաշտոնական արձագանքը։ Ի պատասխան մեր հարցերի՝ Որոտան եւ Շուռնուխ ՀՀ քաղաքացիների մուտքի սահմանափակում կամ արգելք, լուսաբանման արգելք, տեղի բնակիչների խոսքի ազատության սահմանափակում կա՞, թե՞ ոչ, եւ եթե կա, ապա ի՞նչ իրավական ակտի հիմքով, ԱԱԾ-ից հղում են արել նախորդիվ տարածած իրենց հաղորդագրություններին, որոնք, փաստացի, հրապարակվել էին մեր հարցումից հետո միայն․ «ՀՀ քաղաքացիների մուտքի, տեղի բնակիչների խոսքի ազատության սահմանափակում առկա չէ, իսկ լուսաբանման գործընթացի կազմակերպման վերաբերյալ ՀՀ ԱԱԾ սահմանապահ զորքերը տարածել են իրազեկում եւ վերջինիս կապակցությամբ համապատսախան պարզաբանում»,- ասված է ԱԱԾ-ի պատասխանում։ Ծառայությունից հետաքրքրվել էինք նաեւ՝ հիշյալ երկու համայնքների՝ հայկական վերահսկողության տակ գտնվող հատվածներ Ադրբեջանի քաղաքացիների մուտքի սահմանափակում կամ արգելք կա՞, թե՞ ոչ, եւ եթե կա կամ չկա, ապա ի՞նչ փաստաթղթով է կարգավորվում նրանց տեղաշարժը։ Ըստ ԱԱԾ-ի պատասխանի՝ նշված բնակավայրերի տարածքում ՀՀ ԱԱԾ սահմանապահ զորքերի ստորաբաժանումների հսկողության տակ գտնվող ճանապարհահատված մուտք են գործում Ադրբեջանի պետական սահմանապահ ծառայության զինծառայողները՝ իրենց մեկ ստորաբաժանումից մեկ այլ ստորաբաժանում տեղաշարժվելու նպատակով՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին ստորագրված եռակողմ հայտարարության իրականացման գործընթացի շրջանակներում այդ մասին տեղեկացնելով ՀՀ-ում ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահ ծառայության ներկայացուցիչներին։ Ի հակասություն ԱԱ ծառայության այս մեկնաբանության՝ «Ազատություն» ռադիոկայանի՝ փետրվարի 4-ին հրապարակված ռեպորտաժում Շուռնուխի բնակիչներից մեկը պատմում է, որ ադրբեջանցիներն այցելել են իրենց տուն՝ ասելով՝ խաղաղությամբ են եկել, իրենք էլ զարմացած հրավիրել են ներս ու հյուրասիրել։ Այսինքն, ինչպես ակնհայտ է գյուղի բնակիչների մեկնաբանությունից, ադրբեջանցիները ոչ միայն իրենց մեկ ստորաբաժանումից մեկ այլ ստորաբաժանում տեղաշարժվելու նպատակով են անցնում հայկական վերահսկողության տակ եղող հատվածներով, այլ նաեւ այցելում են բնակիչներին։ Տեսանյութից, ամեն դեպքում, պարզ չէ՝ տուն եկած ադրբեջանցիները ծառայողնե՞ր են եղել, թե՞ սովորական բնակիչներ։ Այդուհանդերձ, լուսաբանման թույլտվություն տալու ընթացակարգն ու հիմքերը հասկանալու համար ս․թ․ մարտի 2-ին էլեկտրոնային տարբերակով դիմում ուղարկեցինք ԱԱԾ՝ Սյունիքի մարզի Որոտան եւ Շուռնուխ համայնքներում մարտի 6-ին եւ 7-ին տեսալուսանկարահանում, բնակիչների հետ հարցազրույցներ իրականացնելու թույլտվություն ստանալու խնդրանքով։ Երկու օր անց՝ մարտի 4-ին, զանգահարեցինք ԱԱԾ մամուլի բաժին, որտեղից տեղեկացրին, որ մեր դիմումի վերաբերյալ առարկություն չունեն, եւ որ կարող ենք կապ հաստատել ԱԱԾ սահմանապահ զորքերի ներկայացուցչի հետ, որը կկարգավորի մնացյալ հարցերը։ Մամուլի պատասխանատու պարոն Արթուր Գեւորգյանը շեշտեց, որ այսպիսով նրանք ոչ թե խոչընդոտում են լրագրողների աշխատանքին, այլ աջակցում։ Մարտի 5-ին ճշտող հարցում ուղարկեցինք՝ հասկանալու՝ ի՞նչ ընթացակարգով է քննարկվել մեր դիմումը եւ իրավական ինչ հիմքով է թույլատրվել տեսալուսանկարահանում եւ բնակիչների հետ հարցազրույցներ իրականացնել հիշյալ համայնքներում։ Ի պատասխան՝ մարտի 10-ին ստացել ենք պարզաբանում, որ դիմումը քննարկվել է դիմումների քննարկման ընթացակարգերը սահմանող օրենսդրական պահանջներին համապատասխան։ Իսկ ինչ վերաբերում է իրավական հիմքին, ԱԱԾ-ն հղում է արել փետրվարի 11-ին տարածած իր պարզաբանմանը, որտեղ նշված է՝ Սյունիքի մարզի որոշակի հատվածներում լուսաբանման աշխատանքներ իրականացնելուն վերաբերող իրազեկումը չունի լրագրողների մասնագիտական գործունեությանը խոչընդոտելու կամ ԱԱԾ-ից թույլտվություն հայցելու նպատակ և այդ տեքստում պետք չէ փնտրել իրավական ակտերի հետ հակասություններ կամ անհամապատասխանություններ: Այսպիսով, ԱԱԾ-ն միայն մեր գրավոր հարցումից հետո պաշտոնական հաղորդագրություն տարածեց Սյունիքի՝ արդեն սահմանամերձ բնակավայրերում լուսաբանման սահմանափակումների մասին, իսկ թե մինչ այդ Որոտան ու Շուռնուխ գնացող լրագրողներն ինչպես պետք է տեղեկանային ԱԱԾ տնօրենի թույլտվությունը ստանալու պահանջի մասին՝ անհասկանալի է։ ԱԱԾ-ի՝ մեր գրավոր հարցմանն ուղարկած պատասխանից այդպես էլ չերեւաց՝ ի՞նչ իրավական հիմքով է սահմանափակվում տեղի բնակիչների խոսքի ազատության իրավունքը, ապա թե ինչ իրավական հիմքով է թույլատրվում նկարահանում ու հարցազրույց իրականացնելը։ Բացի դրանից՝ ԱԱԾ-ի մեկնաբանությունը, թե ադրբեջանցիները հայկական վերահսկողության տակ եղող հատվածներով անցնում են իրենց մեկ ստորաբաժանումից մեկ այլ ստորաբաժանում տեղաշարժվելու նպատակով, հակասում է Շուռնուխի բնակչի խոսքերին, ըստ որոնց՝ ադրբեջանցիներն այցելել են իրենց տուն։ Հայարփի Բաղդասարյան

18:41 - 11 մարտի, 2021

Խոշորացված համայնքներում հիմնականում չկա միջբնակավայրային տրանսպորտ․ ինչպե՞ս են բնակիչները հասնում համայնքային կենտրոն

Բնակավայրերի վարչական ներկայացուցիչներ Համայնքների խոշորացման գործընթացի մեկնարկից առաջ, ինչպես նաև մեկնարկից հետո համայնքների բնակիչներից հնչող հիմնական մտահոգություններից մեկը հետևյալն էր․ «Խոշորացումից հետո մի թղթի համար պիտի գնանք, հասնենք համայնքային կենտրոն»։ ՀՀ կառավարությունն այս մտահգությանը մեկ անգամ չէ, որ անդրադարձել է: Բացատրությունը հետևյալն է․ բնակիչները փաստաթղթային հարցերի համար կարիք չունեն հասնելու համայնքային կենտրոն, որտեղ համայնքապետարանն է, քանի որ 2015-ին «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ են կատարվել, և ներդրվել է բնակավայրերի վարչական ներկայացուցիչների ինստիտուտը։ Ըստ այդմ` խոշորացված համայնքի բոլոր բնակավայրերը, բացի համայնքային կենտրոնից, կարող են ունենալ վարչական ներկայացուցիչներ, և վերջիններս օժտված են գրեթե նույն լիազորություններով, ինչ առաջ համայնքների ղեկավարները։ Այսինքն, վարչական ներկայացուցիչները իրավասություն ունեն բնակիչերին տրամադրելու այն հիմնական փաստաթղթերը, որոնք նախկինում տրամադրում էր համայնքապետարանը, քանի որ վարչական ներկայացուցիչները բնակավայրերում գործում են համայնքի ղեկավարի անունից («Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենք, Հոդված 29․2)։ Սրանից կարող ենք եզրակացնել, որ բնակիչների այն մտահոգությունը, թե մի փաստաթղթի համար ստիպված են հասնել համայնքային կենտրոն, հիմնավորված չէր: Ենթակառուցվածքների օպտիմալ բաշխում Չնայած դրան` բնակիչները համայնքային կենտրոն հասնելու այլ պատճառներ ունեն: Միշտ չէ, որ խոշորացված համայնքների բնակավայրերը բոլոր ենթակառուցվածքներով ապահովված են, և այնտեղ լիարժեք մատուցվում են բնակիչներին անհրաժեշտ հիմնական ծառայությունները։ Խոսելով խոշորացման գործընթացի մասին՝ 2011- ին կառավարության՝ «Համայնքների խոշորացման և միջհամայնքային միավորումների ձևավորման» հայեցակարգում նշվում էր, որ նոր կազմավորվելիք համայնքները հնարավորության սահմաններում պետք է ապահովված լինեն նվազագույն սոցիալական ենթակառուցվածքներով` բնակչությանը համապատասխան ծառայություններ մատուցելու ունակությամբ: «Համայնքների միացումը պետք է կատարել այնպես, որ նոր ստեղծված համայնքը ի վիճակի լինի մատուցել ՏԻՄ-երի լիազորությունների շրջանակում գտնվող համայնքային բոլոր ծառայությունները, ընդ որում, այդ ծառայություններից կարողանան օգտվել համայնքի կազմում ընդգրկված բոլոր բնակավայրերի բնակիչները»,- նշվում էի հայեցակարգում։ 2013-ին նախկին տարածքային կառավարման նախարարության մշակած աշխատանքային փաստաթղթում կարևորվում էր նաև խոշորացված համայնքների ներսում ենթակառուցվածքների օպտիմալ տեղաբաշխումը։ Սա ենթադրում էր ենթակառուցվածքներն աշխարհագրորեն այնպես տեղակայել, որ հնարավոր լիներ առավելագույնս ապահովել ծառայությունների մատուցման հասանելիությունն ու մատչելիությունը: «Ենթակառուցվածքների օպտիմալ տեղակայման վրա ազդելու են բազմաթիվ գործոններ, մասնավորապես՝ ծառայություն մատուցող ենթակառուցվածքի հզորությունը, ծանրաբեռնվածությունը, սպասարկվող տարածքը, հեռավորությունը և տրանսպորտային մատչելիությունը, ծառայությունից օգտվողների քանակը, ծառայության ինքնարժեքը (մեկ շահառուի հաշվարկով) և այլն»,- ասվում էր տեղեկանքում։ Ճարտարապետության դոկտոր, Հայաստանի ճարտարագիտական ակադեմիայի իսկական անդամ Սարգիս Թովմասյանը կարծում է, որ համայնքների խոշորացումը պետք է իրականացվեր հետևյալ տրամաբանությամբ. խոշորացված համայնքի կենտրոնը, որը նա անվանում է տարաբնակեցման համակարգի տեղային կենտրոն, պետք է ունենար ենթակառուցվածքներ, որպեսզի այդ ենթակառուցվածքներից կարողանային օգտվել համայնքի մյուս բնակավայրերը։ «Աշխարհի ամենահարուստ երկրներն էլ այդպիսի ճոխություն իրենց թույլ չեն տալիս, որ բոլոր բնակավայրերում բոլոր ծառայությունները մատուցեն՝ շտապ օգնություն, հրշեջ ծառայություն, ավագ դպրոց, գեղարվեստի դպրոց։ Դա անհնարին ու անիմաստ է և՛ տնտեսապես, և՛ բոլոր առումներով։ Դրա համար պետք է մեխերը ճիշտ խփել, այսինքն՝ այն համայնքներն ընտրել որպես կենտրոն, որոնք պոտենցիալ ունեն ծառայություններ մատուցելու, հասանելի են գոնե կես ժամանոց տիրույթում մնացած բնակավայրերի համար»,- նշել է նա մեզ տված հարցազրույցում։ Infocom.am-ն առանձին հոդվածով արդեն անդրադարձել է համայնքնրերում ենթակառուցվածքների և ՏԻՄ-երից մատուցվող ծառայությունների վիճակին։ Մեր ուսումնասիրությունը մի քանի խոշորացված համայնքի օրինակով ցույց էր տվել, որ ծառայությունների մեծ մասը հիմնականում մատուցվում է համայնքային կենտրոններում։ Մյուս բնակավայրերում որոշ ենթակառուցվածքներ խոշորացումից առաջ եղել են, որոշ ենթակառուցվածքներ էլ խոշորացումից հետո են ներդրվել, սակայն դեռ մնում են բնակավայրեր, որտեղ, օրինակ, չկան երաժշտական դպրոցներ, մարզադպրոցներ, գրադարաններ կամ այլ կառույցներ, հետևաբար այդ բնակավայրերում ապրողները տվյալ ծառայություններից օգտվելու համար պետք է հասնեն այն բնակավայրեր, որտեղ դրանք առկա են (հիմնականում՝ համայնքային կենտրոններ)։ Եթե հաշվի առնենք, որ այդ բնակավայրերից համայնքային կենտրոն տանող ճանապահրները կարող են լինել ոչ բարվոք վիճակում, իսկ միջբնակավայրային հանրային տրանսպորտ ոչ բոլոր խոշորացված համայնքներում է գործում, բնակիչներն իրենց մոտ բացակայող ծառայություններից օգտվելու համար կարող են հանդիպել լրացուցիչ դժվարությունների։ Պետք է հաշվի առնել նաև այն փաստը, որ ոչ բոլոր խոշորացված համայնքների կենտրոններն են մնացած բնակավայրերի համար հասանելի գոնե կես ժամանոց տիրույթում, ինչպես առաջարկում էր Սարգիս Թովմասյանը: Համայնքային կենտրոնից մեծ հեռավորությունը ևս կարող է որոշ դժվարություններ առաջացնել: Infocom.am-ը փորձել է Տավուշի և Սյունիքի մարզերի 5 համայնքի օրինակով հասկանալ, թե ինչքան է X համայնքի համայնքային կենտրոնում չապրող բնակչի միջին հեռավորությունը համայնքային կենտրոնից, և որքան գումար կպահանջվի նրանից հանրային տրանսպորտով կամ տաքսիով այնտեղ հասնելու համար։ Այն բնակավայրերը, որտեղ հանրային տրանսպորտ չի գործում, այլ բնակավայրերում գործող տրանսպորտի վարձավճարի օրինակով կատարվել է գնի մոտավոր հաշվարկ։ Բնակչի միջին հեռավորությունը հաշվարկելիս հաշվի են առնվել բնակիչների թիվը, համայնքային կենտրոնից հեռավորությունը։ Կողբ Կողբ խոշորացված համայնքի բնակավայրերն են Կողբը և Զորականը։ Համայնքային կենտրոն Կողբում գործում են գրադարան և երաժշտական դպրոց։ Զորականում նման կառույցներ չկան։ Կողբի և Զորականի ներհամայնքային ճանապարհները խոշորացմանը նախորդող երկու տարիների դրությամբ եղել են վատ վիճակում։ Խոշորացումից հետո՝ 2016-ին, Կողբում ասֆալտապատվել է 3․5 կմ ճանապարհ, Զորականում՝ 1 կմ (հաշվի առնենք, որ Կողբը Զորականից տարածքով ավելի մեծ է)։ Զորականից Կողբ հանրային տրանսպորստ համայնքում չի գործում։ Կողբի դեպքում բնակչի միջին հեռավորություն հաշվելու կարիք չի եղել։ Զորականից համայնքային կենտրոն Կողբ հեռավորությունը 10 կմ է։ Եթե Զորականիից Կողբ հանրային տրանսպորտ գործեր, վճարը կլիներ 200 դրամ, տաքսիով հասնելու դեպքում անհրաժեշտ կլինի 1000 դրամ։ Այրում Այրումի համայնքային կենտրոնում գործում են գրադարան, մանկապարտեզ, երաժշտական դպրոց։ Մյուս բնակավայրերում այս կառույցները կամ կառույցների մի մասը բացակայում են։ Խոշորացմանը նախորդող երկու տարիների դրությամբ նախկին համայնքների ճանապարհների վիճակը եղել է անմխիթար։ Խոշորացումից հետո Այրում համայնքի միջբնակավայրային և ներբնակավայրային ճանապարհների 80%-ը խճապատվել է։ Համայնքում միջբնակավայրային տրանսպորտ չի գործում։ Մեր հաշվարկներով՝ բնակչի միջին հեռավորությունը համայնքային կենտրոն Այրումից 10,8 կմ է։ Հանրային տրանսպորտ լինելու դեպքում բնակիչը կվճարեր միջինում 216 դրամ, տաքսիով հասնելու համար անհրաժեշտ կլինի միջինում 1080 դրամ։ Նոյեմբերյան Նոյեմբերյանի համայնքային կենտրոնում գործում են մանկապարտեզ, մարզադպրոց, երաժշտական դպրոց, գրադարան։ Մնացած 8 բնակայրերում այս կառույցնրը, որոշ դեպքերում՝ դրանցից մեկը կամ երկուսը բացակայում են։ Խոշորացումից առաջ նախկին համայնքներից Կոթիի ճանապարհները եղել են բավարար վիճակում, Բարեկամավանի դեպքում բավարար վիճակում են եղել միայն միջհամայնքային ճանապարհները, իսկ ներհամայնքային ճանապարհները` անմխիթար վիճակում, Բաղանիսի և՛ ներհամայնքային, և՛ միջհամայնքային ճանապարհները եղել են լավ վիճակում, Ջուջևանի միջհամայնքային ճանապարհները եղել են լավ վիճակում, ներհամայնքայինը՝ բավարար, Բերդավանի միջհամայնքային ճանապարհները եղել են մասամբ վերանորոգված, իսկ ներհամայնքայինը՝ անբարեկարգ վիճակում, Ոսկեվանի ճանապարհները եղել են խճապատ, Ոսկեպարի ճանապարհները եղել են բարվոք վիճակում, Դովեղի դեպքում միջհամայնքայինը՝ լավ, ներհամայնքայինը՝ բավարար վիճակում։ Նոյեմբերյանում խոշորացումից հետո կատարվել են ներբնակավայրային ճանապարհների հիմնանորոգման, վերանորոգման և խճապատման աշխատանքներ։ Կոթիի ներբնակավայրային և միջբնակավայրային ճանապարհները հիմա էլ բավարար վիճակում են, խոշորացումից հետո իրականացվել է ընթացիկ նորոգում: Դեպի համայնքային կենտրոն Նոյեմբերյան Կոթիից գործում է հանրային տրանսպորտ` շաբաթական 6 օր, օրական 1 անգամ հաճախականությամբ, ուղեվարձը 500 դրամ է։ Տրանսպորտը գործել է նաև խոշորացումից առաջ։ Բարեկամավանի միջբնակավայրային ճանապարհները հիմա բարվոք վիճակում են ներբնակավայրայինը՝ վատ։ Դեպի համայնքային կենտրոն հանրային տրանսպորտ չի գործում։ Բաղանիսի ճանապարհներն այժմ էլ են լավ վիճակում, դեպի համայնքային կենտրոն, սակայն, հանրային տրանսպորտ չի գործում։ Ջուջևանի ճանապարհները մասնակի վերանորոգվել են։ Դեպի Նոյեմբերյան-Կոթի երթուղով հանրային տրանսպորտ է գործում օրը մեկ անգամ հաճախականությամբ: Տրանսպորտը նույն երթուղով գործել է նաև խոշորացումից առաջ։ Բերդավանում խոշորացումից հետո միջբնակավայրային ճանապարհներն ասֆալտապատվել են, իսկ ներբնակավայրային ճանապարհներից 2.1 կմ աֆալտապատվում է։ Մնացած հատվածներում կատարվել են հարթեցումներ։ Դեպի համայնքային կենտրոն հանրային տրանսպորտ չի գործում։ Ոսկեվանում խոշորացումից հետո կատարվել է ներհամայնքային ճանապարհների խճապատում-բարելավում: Հանրային տրանսպորտ չի գործում։ Ոսկեպարի ճանապարհները հիմա էլ են բարվոք վիճակում, խոշորացումից հետո իրականացվել է ներբնակավայրային ճանապարների վերանորոգում: Հանրային տրանսպորտ չի գործում։ Դովեղում ներհամայնքային ճանապարհները մասնակի վերանորոգվել են։ Տրանսպորտ չի գործում։ Մեր հաշվարկներով՝ բնակչի միջին հեռավորությունը համայնքային կենտրոն Նոյեմբերյանից 13,6 կմ է, հանրային տրանսպորտ գործելու դեպքում Նոյեմբերյան հասնելու համար բնակիչը կվճարի միջինում 272 դրամ, տաքսիով գնալու դեպքում՝ միջինում 1360 դրամ։ Գորայք Գորայքի համայնքային կենտրոնում գործում է մանկապարտեզ։ Բնակավայրերից երկուսում այդ կառույցը չկա։ Համայնքի բնակավայրերն իրար կապված են մայրուղով։ Մինչ 2019թ․ համայնքի ներբնակավայրային և միջբնակավայրային ճանապարհները եղել են անմխիթար վիճակում։ 2019 թվականից համայնքային կենտրոն Գորայքի փողոցները ասֆալտապատվել են և փոսալցվել, փոսալցվել են նաև մյուս երեք բնակավայրերի ճանապարհները, ասֆալտապատվել են միայն այդ բնակավայրեր տանող գլխավոր ճանապարհները: Գորայք խոշորացված համայնքում միջբնակավայրային հանրային տրանսպորտ չի գործում : Մեր հաշվարկներով՝ բնակչի միջին հեռավորությունը համայնքային կենտրոն Գորայքից 13,5 կմ է, հանրային տրանսպորտ գործելու դեպքում համայքնային կենտրոն հասնելու համար բնակիչը միջինում կվճարեր 270 դրամ, տասքիով հասնելու դեպքում կվճարի 1350 դրամ։ Սիսիան Սիսիանի համայնքային կենտրոնում գործում են երաժշտական դպրոց, մարզադպրոցներ, մանկապարտեզներ։ Այս կառույցների մի մասը մնացած բնակավայրերում չկա։ Խոշորացումից առաջ ներհամայնքային և միջհամայնքային ճանապարհները եղել են բավարար վիճակում: 2018 թվականի վերանորոգվել է Մ2 Վաղատին-Շենաթաղ ավտոճանապարհի Շամբ-Շենաթաղ ճանապարհահատվածը, իսկ որոշ ներբնակավայրային և միջբնակավայրային ճանապարհներում ժամանակ առ ժամանակ իրականացվում են հարթեցման և փոսալցման աշխատանքներ: Համայնքի ներբնակավայրային և միջբնակավայրային ճանապարհները հիմա էլ բավարար վիճակում են: Դեպի համայնքի կենտրոն գործում է տրանսպորտ 3 երթուղիով՝ շաբաթական 7 օր հաճախականությամբ, 50-500 դրամ ուղևորավարձով (կախված բնակավայրի հեռավորությունից): Մեր հաշվարկներով՝ բնակչի միջին հեռավորությունը համայնքային կենտրոն Սիսիանից 14,1 կմ է։ դեպի Սիսիսան բնակավայրերից հանրային տրանսպորտ գործում է, որի համար բնակիչը միջինում վճարում է 275 դրամ։ Տասքիսով համայնքային կենտրոն հասնելու համար պետք կլինի վճարել միջինում 1410 դրամ։ Նկար 1-ում կարող եք տեսնել ուսումնասիրված համայնքների բնակիչների միջին հեռավորությունը համայքնային կենտրոնից, և այնտեղ հասնելու համար անհրաժեշտ գումարի չափերը։ Նկար 1 Աննա Սահակյան, Կատյա Մամյան

11:30 - 03 մարտի, 2021