1lurer.am Կառավարության՝ հուլիսի 31-ի նիստին ՊԵԿ նախագահ Էդուարդ Հակոբյանը ներկայացրեց ԵԱՏՄ-ի և երրորդ կողմի կամ կողմերի մաքսային տարանցնան միասնական համակարգի մասին համաձայնագրին հավանություն տալու հարցը: Համաձայնագիրը ստորագրվել է 2024-ի դեկտեմբերի 26-ին Սանկտ Պետերբուրգում, և այն, ըստ Էդուարդ Հակոբյանի, ներկայացվում է զեկուցման օրենքով սահմանված կարգով ուժի մեջ մտնելու ընթացակարգերի ապահովան համար:
«Այն նախատեսում է տարանցման միասնական համակարգ ԵԱՏՄ-ի ու համակարգի կողմ հանդիսացող երրորդ երկրների միջև, մասնավորապես, հիմա արդեն նման համակարգ կա ԵԱՏՄ-ում:
Ըստ էության, հնարավորոթյուն է ընձեռվում, որպեսզի երրորդ երկրներն այդ համակարգին միանան: Համաձայնագիրը կիրառվելու է, երբ ապրանքները տարանցիկ փոխադրվեն ԵԱՏՄ և համակարգի կողմ հանդիսացող երկրների տարածքով, ընդ որում՝ ներկայումս՝ տարանցիկ փոխադրման ժամանակ, յուրաքանչյուր կողմի տարածքում ներկայացվում է տարանցման մաքսային հատարարագիր՝ սահմանված ձևաչափով, այսինքն՝ ԵԱՏՄ ձևաչափով և համապատասխան երկրի ձևաչափով:
Այս միասնական տարանցման համակարգը թույլ է տալու մաքսային տարանցման հայտարարագիրը ներկայացնել 1 անգամ, այսինքն՝ արտաքին առևտրով զբաղվող սուբյեկտները մեկ անգամ են հանդիպելու այդ գործընթացին, և դա ճանաչվելու է ԵԱՏՄ-ի և համապատասխան երկրների միջև»,- ասաց նա:
ԵԱՏՄ-ի և երրորդ երկրների միասնական մաքսային տարանցման համակարգի գործունեությունը հիմնվելու է 5 հիմնական կարգավորումների վրա, որոնք միտված են առևտրի դյուրինացմանը և արտաքին առևտրով զբաղվող սուբյեկտների գործունեության հեշտացմանը: Կարգավորումներից մեկը վերաբերում է միասնական էլեկտրոնային համակարգին: Գոյություն ունեցող միասնական էլեկտրոնային համակարգը հնարավորություն է ընձեռելու, որ երրորդ երկրները միանան ԵԱՏՄ համակարգին: Միության և երրորդ երկրների մաքսային տարածքներով փոխադրվող ապրանքների փոխադրումների հետագծման նպատակով կիրառվելու են նաև նավիգացիոն կապարակնիքներ և կապարակնիքների միասնական համակարգ:
Ըստ ՊԵԿ նախագահի՝ առանցքային մաքսային ընթացակարգերը ևս տեղի կունենան մեկ անգամ փոխճանաչվելու միջոցով, որը կդյուրինացնի արտաքին առևտրով զբաղվող սուբյեկտների գործունեությունը և մաքսային մարմինների հետ առնչություն ունենալու ժամանակահատվածը:
Այս համակարգին երրրոդ երկրների միացումը, ըստ ՊԵԿ նախագահի, հնարավոր է, եթե երրորդ երկիրն ընդունի ԵԱՏՄ ամբողջ օրենսդրության կամ իրավական ակտերի պահանջները:
ՊԵԿ նախագահը պարզաբանեց նաև հարցը, թե ինչ են տալու այս կարգավորումները ԵԱՏՄ-ին:
«Սրանով մեծանում է միության տարանցման պոտենցիալը և միության անդամների, այդ թվում՝ ՀՀ-ի տարանցման պոտեցիալը: Բայց տարանցման պոտենցիալը ՀՀ-ի դեպքում կարող է մեծանալ, եթե հարևան երկրները, տվյալ դեպքում՝ Իրանը, միանան այս համակարգին. դա հնարավորություն կտա մաքսային ընթացակարգերը միասնականացնել, և մեկ անգամ Իրանում տարանցման հայտարարագիր բացելու դեպքում դա կճանաչվի ԵԱՏՄ համակարգում: Միաժամանակ նախնական տեղեկատվություն կստացվի մեզ մոտ, և փոխադրողներն այլևս երկու անգամ նույն պրոցեսներով անցնելու կարիք չեն ունենա, և սրանով առևտրի դյուրինացում կլինի ինչպես ԵԱՏՄ ամբողջ մասշտաբով արտաքին առևտրով զբաղվողների, այդպես էլ ՀՀ արտաքին առևտրով զբաղվողների համար»,- ասաց նա:
ՀՀ փոխվարչապետ Մհեր Գրիգորյանը հետարքրքրվեց՝ եթե ԵԱՏՄ երկրները կամ երրորդ երկրները սահման չունեն ԵԱՏՄ-ի հետ, ինչպե՞ս են կապարակնիքներն աշխատելու, շարժը, հետագծելության խնդիրն ինչպե՞ս է լուծվելու, ապա նկատեց, որ մրցակցային ռեգրես կլինի տնտեսվարողների համար, եթե լուծումը չգտնվի:
ՊԵԿ նախագահը պարզաբանեց՝ դա իսկապես խնդիր է ՀՀ-ի դեպքում, քանի որ ՀՀ-ն միասնական սահման չունի ԵԱՏՄ երկրների հետ, ուստի կարիք կա ստանալու այն երկրների համաձայնությունը, որոնք ԵԱՏՄ անդամ չեն, տվյալ դեպքում՝ Վրաստանի:
«Հիմա ինտենսիվ բանակցություններ են ընթանում Վրաստանի գործընկերների հետ, որպեսզի հասկանանք՝ ինչպես է դա տեղի ունենում»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ եթե Վրաստանի համաձայնությունը լինի, պիլոտային ծրագիր կիրականացվի, որի արդյունքներով կհասկանան՝ ինչ մեխանիզմներ ներդնել, որպեսզի ՀՀ-ի դեպքում այն աշխատի:
«Կարծում եմ՝ Հայաստանը պետք է ավելի ինտենսիվ աշխատի հարևանների հետ, որպեսզի հորդորի համաձայնագրին հետագայում միանալ, որը լրացուցիչ առավելություն կտա մաքսային միասնական ընթացակարգերն ունենալու ճանապարհով»,- ասաց նա:
