Վրաստան

Վրաստանի Հանրապետություն ինքնիշխան պետություն Հարավկովկասյան տարածաշրջանում, որը միջանկյալ դիրք է զբաղեցնում Արևելյան Եվրոպայի և Հարավարևմտյան Ասիայի միջև։ Գտնվում է Առաջավոր Ասիայում՝ Մեծ Կովկասի լեռնային համակարգի արևմտյան և կենտրոնական հատվածներում:

Զբաղեցնում է 69 700 կմ քառ․ տարածք, իսկ բնակչությունը՝ ըստ 2019 թվականի մարդահամարի տվյալների, կազմում է 3 723 500 մարդ։ Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը կազմում են վրացիները, գլխավոր ազգային փոքրամասնություններն են ադրբեջանցիներն ու հայերը։ Վրաստանը խորհրդարանական կառավարման համակարգով սահմանադրական, բազմակուսակցական հանրապետություն է։

Վրաստանը պատրաստ է աշխատել Ադրբեջանի և Հայաստանի հետ՝ Հարավային Կովկասում խաղաղություն ապահովելու համար. Ղարիբաշվիլի
 |1lurer.am|

Վրաստանը պատրաստ է աշխատել Ադրբեջանի և Հայաստանի հետ՝ Հարավային Կովկասում խաղաղություն ապահովելու համար. Ղարիբաշվիլի |1lurer.am|

1lurer.am: Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 78-րդ նստաշրջանում ունեցած ելույթի ժամանակ նշել է, որ Վրաստանը պատրաստ է աշխատել Ադրբեջանի և Հայաստանի հետ՝ Հարավային Կովկասում մշտական խաղաղություն ապահովելու համար: «Մեր կառավարության հիմնարար սկզբունքն է խուսափել պատերազմից և պահպանել խաղաղություն։ Չնայած մեր աշխարհագրական դիրքի առաջացրած դժվարություններին՝ մեզ հաջողվել է ոչ միայն աջակցել Ուկրաինային և միջազգային հանրությանը մեր հավասարակշռված քաղաքականությամբ և մեր գործընկերների հետ սերտ համակարգմամբ, այլև պահպանել մեր ժողովրդի անվտանգությունը։ Մեր կառավարության կողմից առաջ է քաշվել «խաղաղ հարևանության նախաձեռնությունը»։ Մենք պատրաստ ենք աշխատել Հայաստանի և Ադրբեջանի մեր հարևանների և բարեկամների հետ, որպեսզի վերջապես մշտական խաղաղություն բերենք Հարավային Կովկաս»,- ասել Է Ղարիբաշվիլին։
13:02 - 23 սեպտեմբերի, 2023
Վրաստանի հատուկ ծառայությունը հայտարարել է երկրում նախապատրաստվող հեղաշրջման մասին
 |armenpress.am|

Վրաստանի հատուկ ծառայությունը հայտարարել է երկրում նախապատրաստվող հեղաշրջման մասին |armenpress.am|

armenpress.am: Վրաստանի պետական ​​անվտանգության ծառայությունը հայտնել է, որ մարդկանց որոշակի խումբ, որը գործում է Վրաստանի տարածքում և նրա սահմաններից դուրս, այս տարվա հոկտեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին պլանավորում է ապակայունացնել երկրում իրադրությունը և կազմակերպել անկարգություններ՝ նպատակ ունենալով բռնի ուժով տապալել ներկայիս իշխանություններին։ Այդ մասին տեղեկանում ենք «Интерфакс» գործակալությունից: «Ապակառուցողական գործընթացների մեկնարկի ժամկետը ընթացիկ տարվա հոկտեմբեր-դեկտեմբերն է, երբ պետք է հրապարակվի Եվրահանձնաժողովի որոշումը Վրաստանին Եվրամիությանն անդամակցության թեկնածուի կարգավիճակ տրամադրելու կամ չտրամադրելու վերաբերյալ», - ասվում է հայտարարության մեջ։ Ըստ հայտարարության՝ «դավադիրներն» ակնկալում են, թե Եվրահանձնաժողովի որոշումը բացասական կլինի Վրաստանի համար, ինչն առիթ կհանդիսանա՝ իշխանություններին մեղադրելու ռուսական շահերը հետապնդելու մեջ։ Հայտարարության մեջ նշվում են «դավադրության» կազմակերպիչները՝ Վրաստանի ՆԳ նախկին նախարար Վանո Մերաբիշվիլին, նրա նախկին տեղակալ, այժմ Ուկրաինայի ռազմական հակահետախուզության ղեկավարի տեղակալ Գիա Լորտքիփանիձեն, Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլի նախկին թիկնապահ Միխայիլ Բատուրինը, ինչպես նաև Ուկրաինայում գործող «Վրացական լեգեոնի» հրամանատար Մամուկի Մամուլաշվիլին։ Հատուկ ծառայությունը հաղորդում է, որ Վրաստանում ապակայունացման մի քանի սցենար է մշակվում, այդ թվում՝ Թբիլիսիի կենտրոնում «վրանային քաղաքի» ստեղծումը, արգելապատնեշների տեղադրումը, կառավարական շենքերի պիկետավորումն ու գրավումը, սադրանքները, մասնավորապես, բողոքի ակցիայի ժամանակ դրա մասնակիցներից մեկի սպանությունը և դրանում ոստիկանությանը մեղադրելը: «Նշված ռիսկերը չեզոքացնելու նպատակով Պետական ​​անվտանգության ծառայությունն իրականացնում է և կիրականացնի բոլոր անհրաժեշտ կանխարգելիչ միջոցները՝ փոխգործակցելով իրավասու այլ մարմինների հետ», - նշվում է հայտարարության մեջ։
16:47 - 18 սեպտեմբերի, 2023
Վրաստանի հայ համայնքը ցույց է արել՝ բողոքելով Արցախի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունների անբավարար լուսաբանման դեմ

Վրաստանի հայ համայնքը ցույց է արել՝ բողոքելով Արցախի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունների անբավարար լուսաբանման դեմ

«Վրաստանի հայ համայնք» հասարակական կազմակերպությունը սեպտեմբերի 17-ին ցույց է անցկացրել Վրաստանի Առաջին հանրային հեռուստաալիքի մոտ՝ բողոքելով Արցախի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունների անբավարար լուսաբանման դեմ, որից հետո սկսվել 24-ժամյա նստացույց։ Այս մասին հայտնում է Region monitoring տելեգրամյան ալիքը։  Վրաստանի հայ համայնքի հայտարարության մեջ նշվել է․ «Դատապարտում ենք Առաջին հանրային հեռուստաալիքի գլխավոր տնօրենի այցը ժամանակավոր օկուպացված հայկական Շուշի քաղաք, երբ մի քանի կիլոմետր այն կողմ Արցախի 120.000-անոց բնակչությունը Ադրբեջանի բռնապետական ռեժիմի կողմից ենթարկվում է ցեղասպանության։ Դատապարտում ենք հայկական բաժնի ղեկավարի պաշտոնում Ռամիլա Ալիևայի պաշտոնավարումը, ով Ադրբեջանի դիկտատորի ակնհայտ երկրպագուն է»։
14:04 - 18 սեպտեմբերի, 2023
Վրաստանի ընդդիմությունը չի պատրաստվում աջակցել նախագահի իմպիչմենտին |armenpress.am|

Վրաստանի ընդդիմությունը չի պատրաստվում աջակցել նախագահի իմպիչմենտին |armenpress.am|

Վրաստանի խորհրդարանի ընդդիմադիր պատգամավորներն ասում են, որ չեն պատրաստվում աջակցել իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցության նախաձեռնությանը` նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիին իմփիչմենթի ենթարկելու համար, քանի որ նա կառավարության հետ չհամաձայնեցված արտասահմանյան այցեր է ունեցել: Ինչպես տեղեկացնում է «Արմենպրես»-ը՝ վկայակոչելով «ՌԻԱ Նովոստի»-ն, ավելի վաղ իշխող կուսակցությունը հայտարարել էր, որ նախաձեռնելու է Զուրաբիշվիլիի իմփիչմենթը, քանի որ, չնայած կառավարությունից ստացված մերժումներին, նա շարունակում է այցելել արտասահմանյան երկրներ։ Ընդդիմադիր «Լելո» կուսակցության անդամ Սալոմե Սամադաշվիլին խորհրդարանի լիագումար նիստում ասել է, որ խորհրդարանականների մեծամասնությունը ցանկանում է նախագահին իմփիչմենթի ենթարկել՝ ԵՄ-ում Վրաստանին թեկնածուի կարգավիճակ տալուն ուղղված ջանքերի համար, ինչն, ըստ նրա, իրականում չի բխում Վրաստանի ղեկավարության շահերից։ Ընդդիմադիր պատգամավոր Ալեկո Էլիսաշվիլիի խոսքով՝ ինքը և իր գործընկերները ոչ մի կերպ չեն աջակցի իմփիչմենթի նախաձեռնությանը։ Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուր կայքում
21:58 - 17 սեպտեմբերի, 2023
Վրաստանի նախագահի պաշտոնանկության հարցը մտել է Սահմանադրական դատարան |armtimes.com|

Վրաստանի նախագահի պաշտոնանկության հարցը մտել է Սահմանադրական դատարան |armtimes.com|

armtimes.com: Վրաստանի խորհրդարանական մեծամասնության ներկայացուցիչը երեկ՝ սեպտեմբերի 12-ին, միջնորդություն է ներկայացրել Սահմանադրական դատարան (ՍԴ)` նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի պաշտոնանկության հարցով։  Տեղեկությունը RadioTavisupleba-ին հայտնել են ՍԴ-ի մամուլի ծառայությունից: Ըստ ՍԴ-ի՝ այժմ ներկայացված դիմումը կարձանագրվի, այնուհետև կսկսվեն իրավական ընթացակարգերը, փոխանցում է Aliq-ը: Ի դեպ, սեպտեմբերի 11-ին հայտնի դարձավ, որ խորհրդարանի ընթացակարգային հարցերի և կանոնակարգի հանձնաժողովը հաստատել է ստորագրությունների իսկությունը, ինչը անհրաժեշտ նախադրյալ է եղել փաստաթուղթը դատարան ուղարկելու համար։  Զուրաբիշվիլիի դեմ Սահմանադրական դատարան ներկայացված դիմումը ստորագրել է խորհրդարանական մեծամասնության 80 պատգամավոր։  «Վրացական երազանքը» սկսել է նախագահի պաշտոնանկության ընթացակարգը, քանի որ, ըստ իշխող կուսակցության նախագահ Իրակլի Կոբախիձեի, Զուրաբիշվիլին «կոպտորեն խախտել է» Վրաստանի սահմանադրությունը և առանց կառավարության համաձայնության մի շարք այցեր է կատարել արտասահմանյան երկրներ։ Սահմանադրական դատարան ներկայացնելու համար անհրաժեշտ է առնվազն 50 պատգամավորի համաձայնությունը։ Սահմանադրական դատարանը մեկամսյա ժամկետում պետք է իր եզրակացությունը ներկայացնի խորհրդարան, իսկ դրանից հետո խորհրդարանը պետք է քաղաքական վճիռ կայացնի ու որոշի քվեարկության դնել նախագահի պաշտոնանկության հարցը։ Այս գործընթացին զուգահեռ, Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին շարունակում է հանդիպումները եվրոպական մայրաքաղաքներում։  
09:54 - 13 սեպտեմբերի, 2023
Վրաստանի նախագահի իմփիչմենթը հասարակության մեջ բևեռացման վտանգ կստեղծի. Բորել
 |armenpress.am|

Վրաստանի նախագահի իմփիչմենթը հասարակության մեջ բևեռացման վտանգ կստեղծի. Բորել |armenpress.am|

armenpress.am: Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիի իմփիչմենթը, որի ընթացակարգը մեկնարկել են երկրի իշխանությունները, հասարակության մեջ լրացուցիչ բևեռացման վտանգ կստեղծի։ Այս մասին հայտարարել է ԵՄ դիվանագիտության ղեկավար Ժոզեպ Բորելը Թբիլիսիում, որտեղ նա գտնվում է այցով։ «Ինչ վերաբերում է նախագահի իմփիչմենթին, ապա առկա է հակաարդյունավետ բևեռացման հետագա աճի վտանգ: Ես կարծում եմ, որ երկրի բոլոր ինստիտուտները պետք է աշխատեն միասին՝ աջակցելու եվրոպական ուղուն», - Բորելի խոսքերն է մեջբերում ТАСС-ը: Սեպտեմբերի 1-ին Վրաստանի իշխող կուսակցությունը հայտարարել էր նախագահի նկատմամբ իմփիչմենթի ընթացակարգ սկսելու մասին։ Պատճառը դարձել է այն, որ Զուրաբիշվիլին, չնայած կառավարության մերժմանը, մեկնել էր Եվրոպա՝ ԵՄ երկրների ղեկավարների հետ հանդիպելու։ Այսպիսով, Զուրաբիշվիլին խախտել է Սահմանադրությունը, որի համաձայն՝ նախագահը կարող է արտաքին քաղաքականության մեջ ներկայացուցչական գործառույթներ իրականացնել միայն նախարարների կաբինետի համաձայնությամբ։ 2022 թ. հունիսին Եվրամիությանն անդամակցելու թեկնածուի կարգավիճակ տրամադրվեց Մոլդովային և Ուկրաինային։ ԵՄ երկրների ղեկավարները ճանաչեցին Վրաստանի եվրոպական հեռանկարները, ինչպես նաև պատրաստակամություն հայտնեցին նրան թեկնածուի կարգավիճակ տրամադրել 12 պայմանների կատարումից հետո։ 2023 թ. վերջին Վրաստանն ակնկալում է ԵՄ-ի հերթական որոշումը` իրեն թեկնածուի կարգավիճակ տրամադրելու վերաբերյալ։
16:53 - 08 սեպտեմբերի, 2023
Հայաստանի քննչական կոմիտեի նախագահն ու Վրաստանի ներքին գործերի նախարարը քննարկել են համագործակցության հեռանկարները

Հայաստանի քննչական կոմիտեի նախագահն ու Վրաստանի ներքին գործերի նախարարը քննարկել են համագործակցության հեռանկարները

Վրաստանում աշխատանքային այցով գտնվող ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Արգիշտի Քյարամյանը հանդիպում է ունեցել Վրաստանի ներքին գործերի նախարար, Վրաստանի ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար Վախթանգ Գոմելաուրիի հետ։  Այս մասին հաղորդագրություն է տարածել ՀՀ քննչական կոմիտեն։ Կողմերը կարևորել են Հայաստանի և Վրաստանի միջև իրավապահ ոլորտում ձևավորված արդյունավետ և փոխշահավետ համագործակցությունը և ընդգծել միջգերատեսչական ամուր կապերի նշանակությունը միջպետական հարաբերությունների կայուն զարգացման, երկու երկրներում օրինականության պահպանման, քաղաքացիների անվտանգության և իրավունքների պաշտպանության տեսանկյունից։ Արգիշտի Քյարամյանը շեշտել է, որ փոխգործակցության կայուն ավանդույթները, երկու երկրների իրավապահ մարմինների միջև առկա փոխադարձ վստահությունը կարևոր նախադրյալներ են ստեղծում միմյանց բարձրացրած խնդիրների լուծմանը նախանձախնդրությամբ վերաբերվելու, քննչական հարցումների կատարման, հանցագործություններին արագ հակազդման համար։ Արգիշտի Քյարամյանը և Վախթանգ Գոմելաուրին մտքեր են փոխանակել հարաբերությունների զարգացման հեռանկարների, համագործակցության ընդլայնման հնարավորությունների, փորձի փոխանակման մշտապես գործող կառուցակարգերի գործարկման կարևորության մասին։    
15:57 - 07 սեպտեմբերի, 2023
Արգիշտի Քյարամյանն ու Վրաստանի գլխավոր դատախազը քննարկել են երկու երկրների իրավապահ մարմինների համագործակցության հարցեր

Արգիշտի Քյարամյանն ու Վրաստանի գլխավոր դատախազը քննարկել են երկու երկրների իրավապահ մարմինների համագործակցության հարցեր

Շարունակվում է ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահ Արգիշտի Քյարամյանի աշխատանքային այցը Վրաստան։ Ինչպես տեղեկացնում են Քննչական կոմիտեից՝ այցի շրջանակներում ՀՀ քննչական կոմիտեի նախագահին ընդունել է Վրաստանի գլխավոր դատախազ Իրակլի Շոթաձեն։ Հանդիպմանը մասնակցել է նաև Վրաստանում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան Աշոտ Սմբատյանը: Վրաստանի գլխավոր դատախազությունում տեղի ունեցած հանդիպման ընթացքում կողմերը քննարկել են հանցավորության դեմ պայքարում երկու երկրների իրավապահ մարմինների համագործակցության, ինչպես նաև քրեական վարույթների շրջանակներում իրավական փոխօգնությանն առնչվող հարցեր։ Արգիշտի Քյարամյանն ընդգծել է, որ ՀՀ քննչական կոմիտեն ձգտում է հնարավորինս զարգացնել Վրաստանի իրավապահ մարմինների հետ փոխգործակցությունը՝ ելնելով քրեական վարույթների շրջանակներում նախաքննության արդյունավետության բարձրացման, փորձի փոխանակման և անդրազգային հանցագործություններին դիմակայելու ընդհանուր կարիքներից։  Իրակլի Շոթաձեն և Արգիշտի Քյարամյանը միմյանց ներկայացրել են իրենց ղեկավարած համակարգերի գործառույթների շրջանակն ու առանձնահատկությունները։ Կարևորվել է երկու երկրների պրոֆիլային գերատեսչությունների միջև արդյունավետ համագործակցության հետևողական խորացումը։ Այդ համատեքստում անդրադարձ է կատարվել վերջերս ՀՀ և Վրաստանի գլխավոր դատախազների՝ Վրաստան և Հայաստան կատարած այցերին։ Երկուստեք պատրաստակամություն է հայտնվել նպաստելու երկու երկրների իրավապահ մարմինների միջև փորձի և տեղեկատվության փոխանակման նոր հնարավորությունների իրացմանը։
13:03 - 07 սեպտեմբերի, 2023
Ժոզեպ Բորելը սեպտեմբերի 7-8-ը կայցելի Վրաստան
 |azatutyun.am|

Ժոզեպ Բորելը սեպտեմբերի 7-8-ը կայցելի Վրաստան |azatutyun.am|

azatutyun.am: Եվրամիության արտաքին քաղաքականության և անվտանգության հարցերով բարձր ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը սեպտեմբերի 7-8-ը կայցելի Վրաստան։ «Հանձնակատարի պաշտոնում նրա առաջին այցը Վրաստան թույլ կտա քննարկել Վրաստանի առաջընթացը եվրոպական ինտեգրման ճանապարհին, մտքեր փոխանակել արտաքին քաղաքականության և տարածաշրջանային ավելի լայն հարցերի շուրջ», - հայտնում է ԵՄ արտաքին քաղաքականության ծառայությունը։ Բորելը հանդիպումներ է ունենալու Վրաստանի նախագահի, վարչապետի, արտգործնախարարի, պատգամավորների ու քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների հետ։ Նրա այցը կատարվում է Վրաստանի իշխող ուժի ու նախագահի միջև լարվածության ֆոնին։ «Վրացական երազանք»-ը նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլիին մեղադրում է Սահմանադրությունը խախտելու մեջ ու նրա իմփիչմենթի գործընթաց է սկսել։ Զուրաբիշվիլին համարվում է արևմտամետ քաղաքական գործիչ, իսկ Վրաստանի իշխող ուժն ու կառավարությունը քննադատվում են Ռուսաստանին մերձենալու քայլերի համար։ Եվրահանձնաժողովը ներկայումս ավարտում է Վրաստանի վերաբերյալ զեկույց կազմելու աշխատանքները, որտեղ գնահատվում է Եվրամիության առաջարկների իրականացման ընթացքը՝ ԵՄ-ին անդամակցելու թեկնածու երկրի կարգավիճակ ստանալու համար։
13:06 - 05 սեպտեմբերի, 2023
ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են

ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են

Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են։   Հունիսի 1-ից հիմնանորոգման աշխատանքներով պայմանավորված՝ Ալավերդի-Սանահին-Սարահարթ ճանապարհահատվածին գործում են երթևեկության սահմանափակումներ:   Վրաստանի ՆԳՆ ԱԻ դեպարտամենտից և ՌԴ ԱԻՆ Հյուսիսային Օսիայի ճգնաժամային կառավարման կենտրոնից ստացված տեղեկատվության համաձայն՝ Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհը բաց է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար, սակայն օգոստոսի 17-ից 26-ը Վերին Լարսի անցակետում թողունակությունը կգործի սահմանափակ ռեժիմով՝ պայմանավորված անցակետի պլանային վերակառուցման հերթական փուլի անցկացմամբ: Վերին Լարսի անցակետում ՌԴ-ից դեպի Վրաստան ուղղությամբ 12 ուղևորատար, այնուհետև 8 բեռնատար երթևեկելի ուղիներում կիրականացվեն ասֆալտապատման աշխատանքներ:
10:05 - 26 օգոստոսի, 2023
Եթե այս պատերազմը երկարաձգվի, Սև ծովի էկոհամակարգը կարող է լրջորեն տուժել, և դա կազդի բոլոր երկրների վրա. Ելենա Մարուշևսկայա

Եթե այս պատերազմը երկարաձգվի, Սև ծովի էկոհամակարգը կարող է լրջորեն տուժել, և դա կազդի բոլոր երկրների վրա. Ելենա Մարուշևսկայա

Ուկրաինայի ազգային «Black Sea Assistance Mechanism» կենտրոնի ներկայացուցիչ Ելենա Մարուշևսկայայի հետ զրուցել ենք Ուկրաինա Ռուսաստանի լայնածավալ ներխուժումից առաջ և հետո Սև ծովում առկա խնդիրներից։ - Պարզ է, որ Սև ծովը՝ որպես ջրային ռեսուրս, մեծ կարևորություն ունի․ որքա՞ն լայն շերտ է ընդգրկում նրա նշանակությունը և ի՞նչ ոլորտների վրա ազդեցություն ունի, օրինակ՝ տնտեսություն, էներգետիկա, զբոսաշրջություն, կենսաբազմազանություն և այլն։ - Սև ծովը մեծապես ներգրավված է տնտեսության, մասնավորապես՝ նավագնացության մեջ, քանի որ այնտեղով հսկայական բեռներ են տեղափոխվում, ինչպես նաև ուղևորափոխադրումներ են իրականացվում։ Հավանաբար լսել եք հացահատիկային միջանցքի մասին, և որ այժմ Ուկրաինայից հնարավոր չէ հացահատիկ արտահանել, քանի որ Ռուսաստանի Դաշնությունը գնդակոծում է նավահանգիստները։ Դա իսկապես վնասում է ոչ միայն մեզ, այլ նաև Աֆրիկայի և մեր հացահատիկի կարիքն ունեցող մյուս երկրներին։ Այդ ուղին հացահատիկի փոխադրման և վաճառքի նմանատիպ միակ լավ ուղին էր։ Ցավոք, հիմա այդ ճանապարհը բարդացել է, ես կասեի՝ նույնիսկ գոյություն չունի, քանի որ հացահատիկի միջանցքը ներկայումս փակ է։ Օրերս նավահանգիստները նորից գնդակոծել են, այսինքն՝ այնպես են անում, որ ենթակառուցվածքը ոչնչացնեն, և մենք չկարողանանք որևէ բեռ տեղափոխել Սև ծովով։ Դրանից բացի՝ Սև ծովը շատ կարևոր է ձկնորսության համար։ Հիմա Ուկրաինան ձկնորսություն չի անում, մուտքը դեպի Սև ծով սահմանափակ է, քանի որ շատ վտանգավոր է ականների պատճառով։ Բայց, ընդհանուր առմամբ, ձկնարդյունաբերությունը Թուրքիայի, Ռումինիայի, Բուլղարիայի, Վրաստանի համար տնտեսության առանցքային ճյուղերից է, որը կերակրում է և ապահովում։ Սև ծովը նաև հիանալի ռեկրեացիոն ռեսուրս է, քանի որ շատերն են այստեղ հանգստանում, լողում, ծովի ափին բազմաթիվ առողջարաններ և հյուրանոցներ կան։ Այժմ զբոսաշրջությունը ավելի սակավ է, քան պատերազմից առաջ, երբ Սև ծովը լայնորեն օգտագործվում էր այդ նպատակով։ Կենսաբազմազանության համար, իհարկե, նույնպես շատ կարևոր է, քանի որ Սև ծովում կան այնպիսի էնդեմիկ ձկներ, որոնք ապրում են միայն այնտեղ։ Ենթադրենք, եթե ծովի հետ ինչ-որ բան պատահի, ապա որոշ տեսակներ ուղղակի կմահանան․ նրանք ապրելու այլ տեղ չեն ունենա։ էներգիայի համար՝ ոչ: Ալիքային էներգետիկան, քամու էներգետիկան դեռ զարգացած չեն Սև ծովում։ Զարգանալու մեծ ծրագրեր կային, բայց, ցավոք, այդ ծրագրերը դեռ չեն իրականացվում։ - Բնապահպանական ի՞նչ վտանգներ կային Սև ծովում Ռուսաստանի՝ Ուկրաինա լայնածավալ ներխուժումից առաջ։ - Սև ծովի հիմնական խնդիրը, որ նկատել էինք, օրգանական նյութերով աղտոտվածությունն էր։ Ջրուղիների վատ աշխատանքի պատճառով Սև ծով են թափվում հատկապես խոշոր քաղաքների չմաքրված կեղտաջրերը, և այս ամենը հանգեցնում է ծաղկման: Հավանաբար տեսած կլինեք, երբ ծովի մակերևույթին ջրիմուռների մեծ կանաչ շիլա է լողում: Հետո այդ շիլան իջնում ​​է հատակ և սկսում է նեխել։ Այս երևույթը հանգեցնում է ձկների անկմանը: Ահա այսպիսի երևույթ նկատում էինք դեռ պատերազմից առաջ՝ մաքրման կայանների բավականաչափ արդյունավետ չաշխատելու հետևանքով։ Ջրի ծաղկում Սև ծովում (Օդեսա), 22.06.2023, հեղինակ՝ Օլգա Զոտովա Կար նաև քիմիական աղտոտվածություն։ Երբ դիտարկում էինք, թե ինչ նյութեր են աղտոտում Սև ծովը, տեսանք, որ առաջին հերթին դա դեղագործական արտադրանքն էր՝ որոշակի դեղամիջոցներ, որոնք ծով են լցվում կեղտաջրերի միջոցով։ Դրանք նաև միջատասպաններն էին, թունաքիմիկատները՝ այն ամենը, ինչն օգտագործվում է գյուղատնտեսության մեջ և լվացվում անձրևով։ Նաև մետաղներ էինք նկատել, օրինակ՝ սնդիկի բարձր կոնցենտրացիա։ Ինչո՞ւ սնդիկ, որովհետև ջեռուցման կայաններում ածուխ կամ տորֆ այրելիս մեծ քանակությամբ սնդիկ է դուրս գալիս օդ, օդային զանգվածը տեղափոխվում է և անձրևի հետ նորից վերադառնում ջրային զանգված՝ արդեն նաև ծով։ Նախքան պատերազմը ԵՄ-ի՝ «Սև ծովի էկոլոգիական մոնիթորինգ» նախագծի շրջանակում, մենք ստեղծել էինք առաջնահերթ աղտոտիչների ցանկ, որտեղ կային շուրջ 124 վնասակար և թունավոր նյութեր, որոնք հայտնաբերվել էին Սև ծովում: Մի խոսքով, մենք պատկերացում ունենք, թե ուկրաինական մասում ինչպիսին էր ծովը մինչ պատերազմը։ Եվ սա լավ է, քանի որ հիմա, երբ պատերազմից հետո կարողանանք կրկնել այս հետազոտությունը, կտեսնենք, թե ինչ նոր նյութեր են հայտնվել․ իսկ նորերը, իհարկե, հայտնվել են։ Եվ կտեսնենք, թե ինչպես է փոխվել այս ցանկը։ Այն ամենը, ինչը փոխված կլինի այս ցուցակում, կարծում եմ՝ կարելի է հանգիստ ասել, որ կապված է պատերազմի հետ, քանի որ այլ ազդեցություններ չեն եղել։ - Ի՞նչ խնդիրներ են առաջացել պատերազմից հետո և դրա հետևանքով, օրինակ՝ ականների հայտնվելը ծովում, Կախովկայի հիդրոէլեկտրակայանի կործանումը և այլն։ - Դե, նախ՝ պատերազմի հենց առաջին օրերին ականապատվեցին բոլոր լողափերը՝ հատուկ, որ ռուսական դեսանտը չիջնի։ Նաև ռուսները ականապատեցին Սև ծովի մեծ մասը։ Բայց փաստն այն է, որ մենք գոնե լողափերի ականների քարտեզը գիտենք և կարող ենք դրանք հեռացնել։ Սովորաբար վաղ գարնանը և վաղ աշնանը Սև ծովում մեծ փոթորիկներ են լինում։ Այդ փոթորիկները պոկել են ստորջրյա ականները, և այժմ ականներն անտեր շրջում են Սև ծովով․ ոչ ոք հստակ չգիտի, թե որտեղ են դրանք։ Կախովկայի հէկ-ում տեղի ունեցած պայթյունով ամենն ավելի վատթարացավ, քանի որ ռուսներն այնտեղ ձախ ափը ականապատել էին հակատանկային ականներով։ Սա ականի մեկ այլ, փոքր տեսակ է՝ «Լեպեստոկ»  հակահետևակային ականը, և այս փոքր ականները նույնպես մեծ քանակությամբ թափվել են Սև ծով։ Դրանք այժմ և՛ լողափերում են, և՛ ծովի հատակում, ուստի հիմա, նախքան Սև ծովի ցանկացած վայր գնալը, պետք է համոզվել, որ դրանից առաջ այնտեղ եղել է Արտակարգ իրավիճակների պետական ​​ծառայությունը, որը ստուգում է՝ այդ վայրերը ականապատված են, թե ոչ: Քանի որ ոչ բոլոր ականներն են տեսանելի՝ կարող են ծածկված լինել ավազով, կարող են գերաճած լինել խեցեմորթներում, ուստի դա իսկապես շատ վտանգավոր է: Կախովկայի հէկ-ի ամբարտակը՝ պայթյունից առաջ և հետո Սա երևի առաջին և ամենակարևոր ազդեցությունն էր։ Հետո սկսեցինք նավթով աղտոտվածություն նկատել, որովհետև վառելանյութով հրթիռներ էին ծովն ընկնում, նավեր էին խորտակվում և այլն։ Այն ամենը, ինչն այժմ Սև ծով է ընկնում, վառելանյութի որոշ տարրեր է պարունակում: Եվ հատկապես խոշոր նավերի խորտակման հետ մենք նավթամթերքի հսկայական շերտ նկատեցինք: Այն դիտարկել ենք արբանյակից և արդեն արբանյակային տվյալների միջոցով վերլուծել, թե որքան մեծ է այդ շերտը, քանի որ, դարձյալ, մենք ելք չունենք դեպի Սև ծով՝ այնտեղ լողալու կամ նավարկելու և այն չափելու համար: Նաև քիմիական աղտոտվածություն կա։ Այն, ինչպես արդեն ասացի, պայմանավորված էր ռազմական գործողություններով, բայց ամենն ավելի վատթարացավ Կախովկայի հիդրոէլեկտրակայանի պայթյունով, քանի որ ջրհեղեղի մեծ ալիք անցավ տներով, գյուղատնտեսական հողերով, բոլոր այդ գերեզմաններով ու աղբամաններով և այդ ամենը բերեց դեպի Սև ծով։ Կարող եք պատկերացնել, որ նույնիսկ ավերված գերեզմանոցի որոշ հատվածներ էին լողում դեպի ծով: Եվ, իհարկե, այնտեղ շատ-շատ աղբ կար։ Բայց դա առաջին ալիքն էր։ Իսկ այժմ, որպես այդպիսին, Կախովկայի ջրամբարը գոյություն չունի, բայց դրա հատակային նստվածքներում ավելի քան երեսուն տարի ինչ-որ նյութեր են կուտակվել։ Առաջին հերթին դրանք ծանր մետաղներ են, որոնք այժմ կամաց-կամաց նորից թափվում են Սև ծով։ Որքանով դա կարող է վտանգավոր լինել՝ պետք է մշտադիտարկել։ Շուտով սպասում ենք արդյունքներին։ Կախովկայի ջրամբարում անկած ձկներ - Ի՞նչ հետազոտություններ են Ձեզ հայտնի Սև ծովի իրավիճակի հետ կապված, կա՞ն արդյոք այդպիսիք: - Նախ, Ուկրաինայի ծովային էկոլոգիայի կենտրոնը մշտապես նմուշներ է վերցնում և չափում ծովի ջրում աղտոտիչների կոնցենտրացիան: Վերցրել է նաև Կախովկայի ՀԷԿ-ի ողբերգությունից հետո՝ առաջին իսկ օրերին, որից հետո նկատել են, որ նավթամթերքի, կադմիումի և կապարի մեծ ավելցուկ կա, գրանցվել է նաև վտանգավոր նյութ՝ պոլիքլորացված բիֆենիլներ (ՊՔԲ). սա հին շինանյութ է, որն օգտագործվել է ութսունական-իննսունականներին: Նշանակում է, որ շատ տներ ջրի տակ են անցել, և այս շինանյութը ջրի հետ հայտնվել է Սև ծովում։ Մեզ մոտ անցկացվում են նաև մանրէաբանական անալիզներ, որոնք իրականացնում է Առողջապահության նախարարությունը, և, ցավոք, նկատել են, որ մանրէաբանական վիճակը լավ չէ, քանի որ ծովի ջրում գրանցվել են ռոտավիրուս, աստրովիրուս և այլ հիվանդություններ․ նույնիսկ խոլերայի էմբրիոններ, բայց ոչ այն խոլերան, որ մարդուց մարդուն է փոխանցվում։  - Իսկ ի՞նչ հետազոտություններ կան ծովային կամ այլ կենդանիների մասին: - Ծովային կենդանիների մասով ներկայումս ուսումնասիրություն ենք անցկացնում միդիաների մահացության վերաբերյալ: Պարզվեց, որ Օդեսայի ծովածոցում այդ բոլոր փափկամորթների 70%-ն անկել է՝ բոլոր հասուն միդիաները մահացել են, մնացել են միայն ձագերը։ Եվ հիմա փորձում ենք հասկանալ, թե ինչու է դա տեղի ունեցել: Փափկամորթ  միդիաների առանձնահատկությունն այն է, որ նրանք զտում են ջուրը, այսինքն՝ նրանք իրենց մեջ քիմիական վտանգավոր նյութեր են կուտակում։ Եվ երևում է՝ այնքան են կուտակել, որ նրանց գոյությունն այլևս հնարավոր չի եղել։ Սա մի տարբերակն է, իսկ մյուսն այն է, որ մեր ծովը շատ է թարմացել։ Այն պատճառով, որ Կախովկայի հիդրոէլեկտրակայանի ոչնչացումից հետո Դնեպրից շատ քաղցր ջուր է լցվել ծով, աղիությունը կտրուկ իջել է, և գուցե դա է հանգեցրել միդիաների մահվանը: Բայց լավ է, որ ձագերը մնացել են, նշանակում է, որ պոպուլյացիան կվերականգնվի, բայց կվերականգնվի ժամանակի ընթացքում: Թե ինչպես են իրենց զգում մնացած բոլոր ծովային բնակիչները, ցավոք, չենք կարող ասել, քանի որ հետազոտություն չունենք։ Մենք միայն մահացած դելֆիններին ենք հետազոտում․ իմ գործընկերները գալիս են, հավաքում սատկած դելֆինների դիակները, կտրում նրանց ներքին ականջներն ու օրգանները, այդ և մյուս մասերն ուղարկվում են Իտալիայի և Գերմանիայի լաբորատորիաներ, որտեղ մեզ օգնում են պարզել դելֆինի մահվան պատճառը։ Կետանմանների մահացությունն իսկապես աճել է այս տարի, հնարավոր է՝ պայթյունների պատճառով, քանի որ դելֆինները շատ զգայուն լսողություն ունեն, և այդ բոլոր պայթյունները նրանց շատ են վախեցնում: Լսողության սենսորները նավիգացիայի և միմյանց հետ հաղորդակցման նրանց հիմնական միջոցն են: Կամ դա է նրանց վախեցրել, կամ, ինչպես ասում են, նրանց մարմիններն այրվել են այս պայթյուններից։ Շատ տարբեր պատճառներ կարող են լինել, բայց, ցավոք, մենք դեռ հստակ չգիտենք։ Սակայն հավաքում ենք այս ամենը, քանի որ վերջում պատրաստվում ենք մեծ դատական հայց ներկայացնել Ռուսաստանի Դաշնության դեմ և ցույց տալ, թե որքան վնաս է հասցվել Սև ծովի ուկրաինական հատվածին։ - Սև ծովի տարածաշրջանի մյուս երկրները կարող են անմիջապես չզգալ Ձեր նշած ազդեցություններն ու հետևանքները․ ինչպե՞ս կարող է այս իրավիճակն ազդել ավազանի մյուս երկրների վրա։ Եվ քանի որ Հայաստանի շատ բնակիչներ են նախընտրում ամառային հանգիստն անցկացնել Բաթումիում և Քոբուլեթիում, կխնդրեմ մեր ընթերցողների համար մանրամասնել, թե հատկապես այս առումով ի՞նչ հետևանքներ կարող են լինել: - Լսել եմ, որ վրացական ափին մի քանի ականներ են լողացել և գրանցվել, բայց դա, միևնույն է, զանգվածային չէ։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև թուրքերը հետևում են իրենց տարածքում գտնվող ականներին, իսկ դրանք լողում են ափի երկայնքով, քանի որ այնտեղ՝ Սև ծովում, հոսանքն այնպիսի կառուցվածք ունի, որ ընթանում է ժամսլաքի հակառակ ուղղությամբ։ Թուրքերը ականների հայտնաբերման շատ լավ հաստատված համակարգ ունեն, ուստի չեմ կարծում, որ դա իսկապես շատ վտանգավոր է վրացական հատվածի համար։ Բայց իսկապես մի երկու նման ական արդեն գրանցվել է։ Սև ծովի ափ դուրս բերված ական Ինչ վերաբերում է աղբին՝ մենք տարբեր մոդելներ ենք կառուցել, ուկրաինական գերեզմանոցից աղբը չի կարող հասնել Քոբուլեթի կամ Վրաստան․ սա նույնպես անհնար է, աղբն ավելի շուտ է ափ դուրս բերվում։ Այսինքն՝ նման վտանգ չկա։ Ես կասեի, որ վտանգն ավելի շատ կապված է ծովային կենսաբազմազանության հետ, քանի որ պետք է հասկանալ, թե այս ամբողջ իրավիճակը ինչպես է ազդել Սև ծովում ձկների պաշարի, փափկամորթների պոպուլյացիայի քանակի և վիճակի վրա։ Նույնիսկ եթե Ուկրաինայում փափկամորթները շատ կեղտոտ ջուր ֆիլտրելու հետևանքով չեն սատկել, ապա Վրաստանում նրանք հաստատ չեն սատկի, բայց, այնուամենայնիվ, բավականին մեծ աղտոտվածություն են կուտակել իրենց մեջ: Այստեղ հետազոտել է պետք, բայց ես գիտեմ, որ վրացական իշխանությունները զբաղվում են դրանով․ նրանք անընդհատ դիտարկում և վերահսկում են իրավիճակը Սև ծովում, որպեսզի ի վերջո անվտանգ լինի զբոսաշրջիկների համար։ Ավելին՝ տեսեք, թե որքան հեռու է Վրաստանը Ուկրաինայից։ Ռումինիան, օրինակ, ընդհանրապես Ուկրաինայի մոտ է, բայց այնտեղ նույնպես զբոսաշրջային ​​սեզոնն ընթացքի մեջ է, բոլորը լողում են, և վտանգ չկա։ - Սև ծովում Ձեր նշած վտանգները մեղմելու համար ի՞նչ լուծումներ ու քայլեր եք տեսնում, ի՞նչ խոչընդոտներ կան այդ առումով: Ի՞նչ լուծումներ կան այս իրավիճակում, երբ պատերազմը դեռ ընթանում է, և պատերազմի ավարտից հետո որքա՞ն ժամանակ կպահանջվի վնասի չափը հասկանալու և աշխատանքներ սկսելու համար: - Ցավոք, քանի պատերազմը շարունակվում է, մենք չենք կարող նույնիսկ ճիշտ գնահատել, թե ինչ է կատարվում Սև ծովի մեր հատվածում։ Պարզ է, որ մյուս երկրներն էլ մեզնից են վերցնում տեղեկատվությունը։ Ստացվում է, որ մինչև պատերազմի ավարտը չենք կարողանա ի վերջո պարզել, թե որքան և ինչ վնաս է հասցվել մեր Սև ծովին։ Ավելին՝ նույնիսկ երբ պատերազմն ավարտվի, միանգամից հնարավոր չի լինի գիտական ​​հետազոտություններ կատարել, քանի որ պետք է ամենն ականազերծել, և պարզ չէ, թե որքան կտևի այդ աշխատանքը։ Եվ միայն դրանից հետո մենք միջազգային համատեղ մեծ արշավախումբ ենք նախատեսում։ Ուզում ենք բոլոր երկրներին հրավիրել և համատեղ հետազոտություն անել՝ համեմատել աղտոտիչների ցանկը պատերազմից առաջ և պատերազմից հետո, անցնել նույն կետերով, տեսնել, թե ինչպես է ամեն ինչ փոխվել, ինչպիսի կենսաբազմազանություն է եղել, ինչպիսին է հիմա և այլն։ Բայց նույնիսկ առանց այդ ուսումնասիրության արդեն պարզ են որոշ բաներ, որ պետք է արվեն միջոցառման ծրագրում՝ Սև ծովին օգնելու համար։ Նախ, անհրաժեշտ է ամբողջությամբ վերանորոգել բոլոր մաքրման կայանները, քանի որ եթե դրանք Օդեսայում դեռ կանգուն են, Մարիուպոլը, օրինակ՝ Ազովի ծովում գտնվող քաղաքը, ավերված է, և մաքրման բոլոր կայաններն են ավերված։ Հասկանալի է, որ այն մեծ քաղաք էր, և որ այդ ամբողջ աղտոտվածությունը թափվում է Ազովի ծով, իսկ հետո՝ Սև ծով։  Դնեպրի երկայնքով նույնպես սահմանագծով անցնող բոլոր գյուղերում և քաղաքներում բազմաթիվ ավերված մաքրման կայաններ ունենք, և, ստացվում է, որ Դնեպրն այժմ դեպի Սև ծով նույնպես բավականաչափ չմաքրված ջուր է տանում, իսկ Դնեպրը մեծ գետ է։ Պարզ է, որ այդ բեռը բավականին մեծ է Սև ծովի համար։ Հետո հաստատ պետք է զբաղվել աղբի կառավարմամբ, քանի որ, իհարկե, պատերազմը մեծ քանակությամբ աղբ է առաջացնում՝ ինչպես շինարարական, այնպես էլ հատկապես ռազմական, ինչը նաև վտանգավոր է․ ոչ ոք հստակ չգիտի, թե ինչ անել դրա հետ: Անհրաժեշտ կլինի ռազմավարություն մշակել, թե ինչպես անել, որ այս ամենը ոչ մի դեպքում չհայտնվի գետերում կամ ծովում, պատշաճ կերպով թաղվի կամ այրվի։ Մենք ունենք «Ուկրաինայի վերականգնում» ծրագիր, և այդ միջոցառումներն արդեն այժմ էլ նախատեսված են։ Չնայած այն հանգամանքին, որ մշտադիտարկումը դեռ ցույց չի տվել, թե որքանով է դա անհրաժեշտ, բայց առանց այդ էլ պարզ է։  Իսկ թե ինչպես ենք վերականգնելու կենսաբազմազանությունը, դեռ պարզ չէ, քանի որ սա իսկապես շատ բարդ խնդիր է, բայց լավ կողմն այն է, որ Սև ծովի միայն մի հատվածն է լարվածության գործոնի ազդեցության տակ, այսինքն՝ հույս ունենք, որ դելֆինները, խեցգետինները, ձկները, բոլորը տեղափոխվել են ինչ-որ տեղ՝ Վրաստան, Թուրքիա, և սպասում են մեր հաղթանակին, որպեսզի վերադառնան ուկրաինական ջրեր։ Ամեն դեպքում, մենք մեծ հույս ունենք։ - Եվ, վերջապես, այս իրավիճակում, ըստ Ձեզ, ի՞նչ պետք է անեն սևծովյան ավազանի երկրները և մյուս երկրները։ - Նախ, մենք բոլորս երախտապարտ ենք այլ երկրներին, երբ նրանք ասում են, որ այո, շատ վատ է այն, ինչ տեղի է ունենում Սև ծովի հետ ռազմական գործողությունների ժամանակ։ Եթե այս պատերազմը երկարաձգվի, ապա սևծովյան էկոհամակարգը կարող է լրջորեն տուժել, և դա կազդի բոլոր երկրների վրա։ Պատերազմն ազդում է ոչ միայն Սև ծովի մեր հատվածի, այլև կլիմայի փոփոխության վրա։ Այն ուժեղացնում է կլիմայի փոփոխության հետևանքները, և բոլորս ենք դա զգում: Կարծում եմ՝ շատ կարևոր է, որ մյուս երկրները նույնպես ասեն, որ դա սխալ է, և որ անհրաժեշտ է վերականգնել Սև ծովի յուրահատուկ էկոհամակարգը: Մարգարիտա ՂազարյանԼուսանկարները տրամադրել է Ելենա Մարուշևսկայան
20:57 - 14 օգոստոսի, 2023