Արցախյան պատերազմ․ 2020

Արցախյան առաջին պատերազմից հետո ամենալայնածավալ էսկալացիան՝ Արցախի ու Ադրբեջանի միջեւ՝ սահմանի ողջ երկայնքով։ Տեւել է 44 օր՝ սեպտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 10-ը։

Պատերազմի ժամանակ Հայաստանում եւ Արցախում հայտարարվել է ռազմական դրություն եւ ընդհանուր զորահավաք։

2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին ՀՀ վարչապետը, Ադրբեջանի եւ ՌԴ նախագահները ստորագրել են հայտարարություն՝ ռազմական գործողությունները դադարեցնելու վերաբերյալ, ըստ որի՝ Արցախի Հանրապետության տարածքի մեծ մասն անցնում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։

Մայոր Հայկազ Գրիգորյանը կշարունակի մնալ տնային կալանքի տակ

Մայոր Հայկազ Գրիգորյանը կշարունակի մնալ տնային կալանքի տակ

44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի 13-րդ վաշտի հրամանատար, մայոր Հայկազ Գրիգորյանը կշարունակի մնալ տնային կալանքի տակ։ Այսօր նման որոշում կայացրեց Հակակոռուպցիոն դատարանը՝ 1 ամիս 15 օր ժամկետով երկարաձգելով տնային կալանքի ժամկետը՝ պահպանելով այլ խափանման միջոցների՝ երկրից բացակայելու արգելքի եւ գրավի համակցված կիրառումը։  Դատարանում, հիշեցնենք, քննության առարկա են 44-օրյա պատերազմի ժամանակ հոկտեմբերի 3-ին Ջրականի բնագծից Հայկազ Գրիգորյանի հրամանատարությամբ վաշտի նահանջի դեպքերը։  Մեղադրյալ սպան կալանավորվել էր անցած տարվա հունիսին, նրա խափանման միջոցը դատարանը փոխել էր երեք ամիս առաջ։ Այսօր Գրիգորյանի պաշտպան Նորայր Նորիկյանը միջնորդեց տնային կալանքը փոխարինել վարչական հսկողությամբ, սակայն դատախազն առարկեց՝ նշելով, որ կալանքը տնային կալանքով փոխարինելու դատարանի նախորդ որոշումը համարել է իրավաչափ եւ չի բողոքարկել, եւ կարծում է, որ այժմ այլ խափանման միջոց կիրառելը չի ապահովելու Հայկազ Գրիգորյանի պատշաճ վարքագիծը, ուստի նա պետք է շարունակի մնալ տնային կալանքի տակ։  Պաշտպանը միջնորդում է ռազմագիտական փորձաքննություն նշանակել Այս դատաքննությունը մոտենում է ավարտին․ նախորդ նիստում ցուցմունք է տվել մեղադրայլը, եւ դատարանն անցել է քննության հաջորդ փուլին։ Նախագահող դատավոր Վարդգես Ստեփանյանն այսօր կողմերից հետաքրքրվեց՝ արդյոք նրանք միջնորդո՞ւմ են լրացնել հետազոտման ենթակա ապացույցների ծավալը: Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը միջնորդություն չուներ, իսկ ահա պաշտպան Նորիկյանը միջնորդեց ռազմագիտական փորձաքննություն նշակակել՝ պարզելու մի շարք հարցեր, որոնք առաջ են եկել դատաքննության ընթացքում։ Մասնավորապես, ներկայացնելով գործի նախապատմությունը, այդ թվում ընթերցելով Հայկազ Գրիգորյանին առաջադրված մեղադրանքը, (Գրիգորյանը մեղադրվում է ՀՀ ՔՕ 549-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված արարք կատարելու համար՝ իշխանազանցության կամ իշխանությունը չարաշահելը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է մարդու առողջությանը ծանր վնասի պատճառում), Նորայր Նորիկյանը նշեց, որ մեղադրանքի հիմքում քրեական հետապնդում հարուցող սուբյեկտի անձնական ընկալումն է, քանի որ մեղադրանքում առկա մի շարք պնդումների հիմքում չկա մասնագիտական կարծիք։ Մեղադրական եզրակացության մի շարք պնդումների իսկություն, ըստ պաշտպանի, պետք է փորձագետները հաստատեն Հայկազ Գրիգորյանի գործով մեղադրական եզրակացության մեջ նշված է, որ Գրիգորյանը, զբաղեցնելով 13-րդ վաշտի հրամանատարի պաշտոնը, հանդիսանալով վաշտի բոլոր զինծառայողների ուղղակի պետը, ինչպես նաև պաշտոնատար անձ, պարտավոր լինելով խստորեն պահպանել ՀՀ Սահմանադրությունն ու օրենքները, կատարել զինվորական կանոնադրությունների պահանջները, հավատարիմ մնալ զինվորական երդմանը, անձնուրաց կերպով ծառայել իր ժողովրդին, արիաբար պաշտպանել հայրենիքը, կատարել զինվորական պարտքը, անսասան տանել զինվորական ծառայության դժվարությունները, խիզախ լինել զինվորական պարտքի կատարման ժամանակ, հանկարծակի ծագած իրավիճակում անհրաժեշտ որոշումներ ընդունել և մարտական առաջադրանքների կատարման ժամանակ հմտորեն ղեկավարել վաշտը, պատերազմական ժամանակ պատասխանատու լինելով վաշտի մարտական պատրաստականության և մարտական առաջադրանքների հաջող կատարման, զինվորական կարգապահության և բարոյահոգեբանական վիճակի համար, պարտավոր լինելով իրեն վստահված պահպանության տեղամասում կազմակերպել կայուն, ակտիվ, հակառակորդի բոլոր զինատեսակների հարվածներին դիմակայելու ընդունակ պաշտպանություն, իր ստորաբաժանման հետ համառորեն պաշտպանել զբաղեցրած շրջանը, նույնիսկ շրջապատման և հարևանների հետ մարտավարական կապի բացակայության պայմաններում չթողնել դրանք առանց ավագ պետի հրամանի, 2020 թվականի հոկտեմբերի 3-ին, զբաղեցրած դիրքերի պաշտպանությունն առկա ուժերով ու միջոցներով շարունակելու, ինչպես նաև ենթակա անձնակազմի բարոյահոգեբանական վիճակը բարձրացնելու փոխարեն, հակառակորդի հետ անմիջական մարտով պայմանավորված հարկադրական զորաշարժ (նահանջ) կատարելու անհրաժեշտության բացակայության պարագայում, իր պահպանության տեղամասի մարտական դիրքերի ուղղությամբ հակառակորդի կողմից հնարավոր հարձակմանը չդիմակայելու, մարտական գործողությունների ժամանակ վերջինների հետ անմիջական մարտի չբռնվելու՝ այդպիսով իր, ինչպես նաև ենթակա ստորաբաժանման կյանքն ու առողջությունը չվտանգելու անձնական շահագրգռվածությունից ու խմբային շահից ելնելով, չի կատարել իր ծառայողական պարտականությունները, որևէ միջոց չի ձեռնարկել վերը նշված խնդրի կատարումը շարունակելու ուղղությամբ, այլ իր ծառայողական լիազորություններն օգտագործելով ի վնաս պետական և ծառայողական շահերին, չարաշահելով իշխանությունը, խախտել է վաշտին նահանջի հրաման տալու իրավասության, նահանջի կազմակերպման և կատարման կարգի վերաբերյալ Կանոնադրության մի շարք կետերի պահանջները և ավագ պետի կողմից նահանջ կատարելու հրաման կամ թույլտվություն չունենալու, անգամ նման արգելքի պայմաններում 13-րդ վաշտի անձնակազմին տվել է «նահանջ» հրաման՝ չսահմանելով նաև նահանջի ուղղություն և նոր բնագիծ, որպիսի պայմաններում վաշտը Կանոնադրությամբ չսահմանված զորաշարժ է կատարել դեպի խոր թիկունք և անզգուշությամբ առաջացրել մարտական առաջադրանքի խափանում և այլ ծանր հետևանքներ, այն է՝ կազմաքանդվել են ՊԲ N զորամասի և 5-րդ ուսումնական գումարտակի մարտակարգերը և զորաշարվածքը, դրանով պայմանավորված հակառակորդի ստորաբաժանումները 13-րդ վաշտի պաշտպանության հատվածով մխրճվել են պաշտպանության խորքը, թևանցման վտանգ ստեղծել նույն գումարտակի մյուս ստորաբաժանումների համար, իսկ 2020 թվականի հոկտեմբերի 5-ին մխրճված հատվածով հակառակորդին հաջողվել է գրավել նույն վաշտի ձախակողմյան հատվածում պաշտպանության անցած ՊԲ նույն զորամասի 1-ին հրաձգային գումարտակի հրամանատարական դիտակետը և հարակից մարտական դիրքերը [...]»։  Խոսելով Գրիգորյանին առաջադրված մեղադրանքի մասին՝ պաշտպան Նորիկյանն ասաց, որ համապատասխան հոդվածով նախատեսված հանցագործությունն օբյեկտիվ կողմից դրսեւորվում է հետեւյալ արարքների կատարման մեջ․ առաջին՝ իշխանությունը կամ պաշտոնական դիրքը չարաշահելը, երկրորդ՝ իշխանազանցությունը կամ պաշտոնական լիազորությունների սահմանը անցնելը  երրորդ՝ իշխանության անգործությունը։  Ըստ Նորիկյանի՝ նկարագրված են երեք ինքնուրույն հանցակազմեր, որոնցից  իշխանությունը կամ պաշտոնական դիրքը չարաշահելը արտահայտվում է պետի կամ պաշտոնատար անձի այնպիսի վարքագծում, որը թեեւ դուրս չի գալիս նրա լիազորությունների շրջանակից, սակայն իրականացվում է հակառակ ծառայության շահերի։ Իսկ եթե պետը կամ պաշտոնատար անձը կատարում են այնպիսի գործողություններ, որոնք դուրս են նրանց լիազորությունների շրջանակից, ապա այստեղ առկա է իշխանազանցությունը կամ պաշտոնական լիազորություններն անցնելը․ «Ծառայության շահերին հակառակ վարքագիծը խոչընդոտում է զորամասում իրականացվող աշխատանքների բնականոն ընթացքը եւ խանգարում է զինված ուժերի առջեւ դրված խնդիրների արդյունավետ լուծումը։ Իշխանության անգործությունը դրսեւորվում է նրանում, որ պետը կամ պաշտոնատար անձը չեն կատարում իրենց վրա օրենքով կամ այլ իրավական ակտերով դրված պարտականությունները, չեն խոչընդոտում զորամասում զանազան խախտումներ կատարող անձանց, չեն ձեռնարկում ծառայության բնականոն ընթացքն ապահովելուն ուղղված անհրաժեշտ միջոցներ։ Տվյալ հանցագործության սուբյեկտիվ կողմ է անձնական կամ այլ շահագրգռվածությունը կամ խմբային շահերի առկայությունը՝ շահադիտական նպատակով»,- մանրամասնեց պաշտպանը՝ նշելով, որ հանրային քրեական հետապնդում հարուցելու մասին որոշմամբ սոսկ արձանագրվել է այն, որ Հայկազ Գրիգորյանը իր, ինչպես նաեւ ենթակա ստորաբաժանման կյանքն ու առողջությունը չվտանգելու անձնական շահգրգռվածությունից ու խմբային շահից երելով չի կատարել իր ծառայողական պարտականությունները։ Նորիկյանի պնդմամբ՝ վերոգրյալը չունի որեւէ հիմնավորում, չի պատճառաբանվում, թե Հայկազ Գրիգորյանը, որպես պաշտոնատար անձ, ինչ անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով է կատարել իրեն մեղսագրվող արարքը։ Պաշտպանն առաջարկեց փորձագետներին առաջադրել 9 հարց․ 1․ տվյալ իրադրության պայմաններում արդյո՞ք իրավաչափ են եղել Հայկազ Գրիգորյանի ձեռնարկած քայլերը եւ տրված հրամանները նահանջի մասին, 2․ կոնկրետ ո՞ր հանգամանքներն են հանդիսացել Հայկազ Գրիգորյանի կողմից նշված հրամանի իրական նպատակներն ու պատճառները, 3․ արդյո՞ք Գրիգորյանը իր ենթակա անձնակազմով իր զորու էր կատարել իր առջեւ դրված մարտական խնդիրը կամ դիմագրավել հակառակորդին։  4․ արդյո՞ք տվյալ տարածքում գտնված ժամանակահատվածում զինծառայողները չեն եղել առավել վտանգավոր տեղանքում, եւ արդյո՞ք Գրիգորյանի գործողությունները միտված չեն եղել անձնակազմի անվտանգությունն ապահովելուն, 5․ Հայկազ Գրիգորյանի կողմից ՊԲ N զորամասի 5-րդ հրաձգային գումարտակի 13-րդ վաշտի անձնակազմին տրված նահանջ հրամանի արդյունքում արդյո՞ք խափանվել է որեւէ մարտական առաջադրանքի կատարում, եթե այո, ապա ի՞նչ մարտական առաջադրանք է խափանվել հատկապես այդ հրամանի հետեւանքով, 6․ եթե չլիներ այդպիսի հրաման, արդյո՞ք կկատարվեր վերը նշված մարտական առաջադրանքը, թե ոչ, 7․ արդյո՞ք Հայկազ Գրիգորյանի նահանջի հրամանով կազմաքանդվել են նշյալ զորամասի եւ 5-րդ ուսումնական գումարտակի մարտակարգերը եւ զորաշարվածքը, արդյո՞ք բացառապես դրանով պայմանավորված են հակառակորդի ստորաբաժանումները 13-րդ վաշտի պաշտպանության հատվածով մխրճվել պաշտպանության խորքը, 8․ արդյո՞ք բացառապես Հայկազ Գրիգորյանի նահանջի հրամանի պատճառով է հակառակորդին հաջողվել գրավել նույն վաշտի ձախակողմյան հատվածում պաշտպանության անցած առաջին հրաձգային գումարտակի հրամանատարական դիտակետը եւ հարակից մարտական դիրքերը, 9․ Հայկազ Գրիգորյանի գործողությունների արդյունքում ի՞նչ վնաս է հասցվել կամ առհասարակ դրանք ի՞նչ հետեւանք են թողել մարտական գործողությունների հետագա ընթացքի վրա։  Հանրային մեղադրողը փորձաքննության անհրաժեշտություն չի տեսնում Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը, սակայն, ռազմագիտական փորձաքննության անհրաժեշտություն չի տեսնում։ Այսօրվա դատական նիստում նա նշեց, որ դատարանը, որպես այդպիսին, փորձաքննություն նշանակում է քրեական վարույթի ընթացքում այն դեպքերում, երբ  անհրաժեշտ են գիտության, տեխնիկայի, արվեստի, արհեստի կամ այլ բնագավառում, այդ թվում` համապատասխան հետազոտությունների մեթոդիկայի բնագավառում հատուկ գիտելիքներ: Մեղադրողի խոսքով՝ հատուկ գիտելիքներ են համարվում այն գիտելիքները, որոնք հանրամատչելի չեն։ Ավետիսյանի խոսքով, սակայն, այն մեղադրանքը, որի շուրջ ընթանում է դատավարությունը, բավականին հանրամատչելի է․ «Շատ պարզ ձևով ներկայացված են այն իրավական ակտերը, որոնք խախտվել են Հայկազ Գրիգորյանի կողմից։ Պարզ է՝ ինչ պարտականություններ ունի Գրիգորյանը՝ որպես պաշտոնատար անձ, արդյոք անցե՞լ է կամ չարաշահե՞լ է իր պարտականությունները կամ որոշակի դեպքերում չի կատարել իր վրա դրված պարտականությունները»,- ասաց մեղադրողը՝ վկայակոչելով Ներքին ծառայության կանոնագրքի այն հոդվածները, որոնք ներկայացված են մեղադրական եզրակացության մեջ․ «Չեմ կարծում, թե մեզ անհրաժեշտ է հատուկ գիտելիքներ ունեցող անձի կարծիք, որպեսզի քրեական գործով առկա փաստական տվյալները գնահատելով հասկանանք՝ արդյո՞ք Հայկազ Գրիգորյան անձնուրաց կերպով ծառայել է իր ժողովրդին կամ արիաբար պաշտպանել է իր հայրենիքը, թե ոչ»։ Հանրային մեղադրողը նաեւ հիշատակեց մարտական կանոնադրության այն դրույթը, ըստ որի նույնիսկ շրջապատման, հարեւանների հետ մարտավարական կապի բացակայության պայմաններում վաշտի հրամանատարը չի կարող թողնել իր զբաղեցրած մարտական դիրքը առանց ավագ պետի հրամանի։  Դատախազն այս համատեքստում հիշեցրեց Ջրականի զորամասի 1-ին գումարտակի հրամանատարի եւ զորամասի հրամանատարի ցուցմունքները։ Վերջինս դատարանում հարցաքննվելիս ասել էր, որ նահանջի հրաման չի տվել Գրիգորյանին․ «Զորամասի հրամանատարը տեղում է եղել եւ այդ մարտական գործողություններին մասնակցել է, նրանից ավելի լավ որեւէ փորձագետ [կարո՞ղ է լինել], որը հատուկ գիտելիքների տիրապետի ու այդ իրավիճակներին գնահատական տա»։  Ավետիսյանը նաեւ պնդեց, որ գործի փաստական հանգամանքներից բխում է, որ Հայկազ Գրիգորյանը նաեւ չի գտնվել շրջափակման մեջ․ «Կարծում եմ բոլորիս պարզ եւ հանրամատչելի է՝ եթե շրջափակման մեջ լիներ, ո՞նց էր դուրս գալու այդ հատվածից։ Կամ արդյո՞ք կտրված է եղել մարտավարական կապը։ Այս դեպքում եւս կարծում եմ, որ ցուցմունքներով շատ հստակ փաստական հանգամանքներով պարզվեց, որ նման խնդիր չի եղել։ Բայց մարտական կանոնադրությունը ասում է՝ անգամ ա՛յդ պայմաններում դու մի թող քո մարտական դիրքը առանց ավագ պետի թույլտվության»։  Այդպիսով հանրային մեղադրողը հայտարարեց, որ պաշտպանի միջնորդությունն անհիմն է։ Պաշտպան Նորիկյանն էլ արձագանքեց, որ, փաստորեն, հանրային մեղադրողը խոստովանում է, որ Գրիգորյանի մեղադրանքը կառուցված է բացառապես գումարտակի հրամանատարի ցուցմունքի վրա։ «Նույնիսկ հանրային մեղադրողի կողմից վկայակոչված հանգամանքները հիմնավորելու համար այս քրեական մենք պետք է հասկանանք հետեւյալը․ նահանջի արդյունքում ի՞նչ մարտական խնդիր է խափանվել»։  Լսելով կողմերին՝ դատարանը նշեց, որ փորձաքննության նշանակում միջնորդող կողմը պարտավոր է դատարանին գրավոր ներկայացնել փորձագետին առաջադրվելիք հարցերը, փորձագիտական կազմակերպության կամ որպես փորձագետ ներգրավման ենթակա անձի տվյալները, ինչպես նաև փորձագիտական հետազոտության համար անհրաժեշտ առարկաները կամ փաստաթղթերը: Պաշտպանն ասաց, որ փորձաքննությունը կարելի է հանձնարարել ՀՀ ԳԱԱ փորձաքննությունների ազգային բյուրոյին եւ այլ փորձագիտական մարմինների, որոնք կարող են իրականացնել նման փորձաքննություն։ Դատարանը հարցրեց՝ է՞լ ինչ նման մարմիններ կան, ինչին ի պատասխան պաշտպանն ասաց, որ միայն իր նշած բյուրոյի մասին է տեղյակ։ Հանրային մեղադրողը հայտարարեց, որ այդ հիմնարկը նման փորձաքննություններ չի իրականացնում, իսկ պաշտպանը խնդրեց իրենց տրամադրել կամ հրապարակել այն կազմակերպությունների ցանկը, որոնք կատարում են ռազմագիտական փորձաքննություններ։ Իսկ փորձագետներին տրամադրվելիք նյութերի մասով պաշտպանն ասաց, որ կարծում է՝ փորձաքննության պետք է ենթարկվեն գործում առկա բոլոր նյութերը, այդ թվում ցուցմունքները։ Դատարանը պաշտպանական կողմին առաջարկեց լրացնել միջնորդության բացերը, որից հետո այն կքննարկվի։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց մարտի 3-ին։ Հայարփի Բաղդասարյան
16:54 - 14 փետրվարի, 2025
Ինչո՞ւ է գնդապետ Արարատ Մանուչարյանը հրաժարվել ուղեկցել քիմիկներին․ վկայի հարցաքննությունը՝ դատարանում

Ինչո՞ւ է գնդապետ Արարատ Մանուչարյանը հրաժարվել ուղեկցել քիմիկներին․ վկայի հարցաքննությունը՝ դատարանում

2020 թ․ հոկտեմբերի 21-ին Քիմիկների զորամասի անձնակազմին տրված մարտական առաջադրանքի շուրջ դատարանում երեկ հարցաքննվեց 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Եղվարդի զինվորական կոմիսարիատի բաժնի պետ Արարատ Մանուչարյանը։ Նա այն գնդապետն է, որն ի սկզբանե հրաժարվել է քիմիկներին Կիրի հանք ուղեկցելու՝ իր ձեւակերպմամբ առաջարկից։ Հենց Կիրի հանքում, ըստ մարտական կարգադրության, քիմիկները պետք է Սանրում գործողության միջոցով հայտնաբերեին եւ ոչնչացնեին հակառակորդի ներթափանցած խմբերին։ Բայց քանի որ նրանք Էջմիածին քաղաքից էին, անհրաժեշտ էր, որ տեղանքին ծանոթ մեկը նրանց ուղեկցեր նշված հատված։ Մանուչարյանի հրաժարվելուց հետո ուղեկցման գործառույթը բաշխվել է կամավորականներ Արման Նուրիջանյանի եւ Համբարձում Փարամազյանի միջեւ։ Արդյունքում, սակայն, ստացվել է այնպես, որ Կերեն գյուղում տեղակայված ոստիկանական հենակետում իջնելու փոխարեն անձնակազմը հասել է դրանից շուրջ 5-6 կմ հեռու գտնվող Կովսական քաղաք (Զանգելան), որտեղ էլ ընկել է շրջափակման մեջ։ 5 զինծառայող գերեվարվել է, 12-ը՝ սպանվել, 23-ի եւ 1 վարորդի գտնվելու վայրն անհայտ է առ այսօր։ Կատարվածի համար այժմ մեղադրյալի աթոռին են ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի նախկին տեղակալ, գեներալ-լեյտենանտ Անդրանիկ Մակարյանը եւ Քիմիկների զորամասի հրամանատար, փոխգնդապետ Արսեն Աբգարյանը։ Նրանք մեղադրանքները չեն ընդունում։ Գնդապետի խոսքով՝ ինքը հրաժարվել է ուղեկցումից այլ առաջադրանք ունենալու պատճառով Վկա Արարատ Մանուչարյանը դատարանին հայտնեց, որ ՀՀ զինված ուժերում ծառայել է 1992-2018 թթ-ին, ծառայության բերումով ճանաչում է Անդրանիկ Մակարյանին, իսկ Արսեն Աբգարյանին առաջին անգամ Կապանում է տեսել։ Եղվարդից Կապան Մանուչարյանը մեկնել է հոկտեմբերի 19-ին, իր խոսքով՝ կամավոր․ «Նոր բրիգադ պիտի ստեղծվեր, ասացին՝ օգնության կարգով պահեստզորի նախկին ծառայողներն այնտեղ են, սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների հետ, ես էլ համաձայնվեցի, գնացի, որ ընդգրկվեմ ինքնապաշտպանական բրիգադում»,– պատմեց նա։ Հաջորդ օրը՝ հոկտեմբերի 20-ին, խորհրդակցություն է հրավիրվել, որը ղեկավարել էր ԳՇ պետի նախկին տեղակալ Անդրանիկ Մակարյանը։ Ներկա են եղել մի շարք զինվորականներ, այդ թվում՝ ինքնապաշտպանական ջոկատի հրամանատար, գնդապետ Վարդան Ալեքսանյանը։ Հենց նրան է հանձնարարվել կազմակերպել ուղեկցման գործընթացը։ Մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը Մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանի հարցին, թե ինչի վերաբերյալ էր խորհրդակցությունը, վկան պատասխանեց՝ Զանգելանի․ «Որոշվեց, որ երկու ուղղությամբ գնան, ուսումնասիրեն տեղանքը, թույլ չտան, որ հակառակորդը խորանա»,- ասաց նա։ Նավասարդյանի հարցին՝ կասկածներ կայի՞ն հակառակորդի գտնվելու վայրի հետ կապված, վկան պատասխանեց․ «Զանգելանի տարածքում, կոնկրետ որտեղ՝ չեմ կարող ասել, քաղաքը՝ իր արվարձաններով։ [Վարդան Ալեքսանյանը] ինձ առաջարկեց, որ ես քիմիկների հետ գնամ, որ ցույց տամ ճանապարհը, ես էլ ասացի, որ ագարակցիների հետ պայմանավորված եմ, Ագարակ պիտի գնամ, դրա համար հրաժարվեցի։ Դրանից հետո ինչ խնդիր է դրվել՝ չեմ կարող ասել, ես դուրս եմ եկել, գաղտնիություն պիտի պահվեր»,– նշեց վկան։ – Մինչ առաջարկ հնչեցնելը ի՞նչ է ասվել, ո՞ւր էր պետք գնալ, ո՞ւր ուղեկցել,– հարցրեց մեղադրողը։ – Պիտի գնային, Կիրի հանք չհասած՝ իջնեին, ուսումնասիրեին․․․ Զանգելանից մոտ 4 կմ հետ,– պատասխանեց վկան։ – Դա ո՞վ է ասել։ – Երեւի թե Մակարյանը։ – Ինչո՞վ է պայմանավորված Ձեր կասկածը։ – Խորհրդակցությունը նա էր վարում, նա պիտի ասած լինի։ – Քարտեզներ եղե՞լ են։ – Չեմ կարող ասել, գուցե իմ գնալուց հետո են տվել։ Մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը ընդգծեց՝ ըստ համապատասխան կարգադրության՝ ուղեկցումը պետք է կազմակերպվեր տեղական ինքնապաշտպանական ուժերով, ապա դիմելով վկային՝ հարցրեց՝ արդյո՞ք ինքը հանդիսանում էր այդպիսին։ Վկան դժվարացավ հստակ պատասխանել, ասաց՝ ինքը տեղի բնակիչ չէր, իր խնդիրը նոր բրիգադն էր։ Դատավարության մասնակիցները հետաքրքրվեցին, թե վկան ինչ նպատակով եւ ում հրամանով պիտի գնար Ագարակ, ինչին ի պատասխան՝ նա ասաց․ «Հրաման չէր, ես ու Վարդան Ալեքսանյանն էինք որոշել Կապանի համայնքապետի հետ միասին․․․ Գյուղի դիրքերը առաջ տալու համար»։ Այս դեպքում անհասկանալի է՝ եթե Վարդան Ալեքսանյանը արդեն իսկ տեղյակ էր վկայի այդ որոշման մասին, ինչու էր նրան նոր՝ ուղեկցման առաջարկ անում։ Քիմիկների հրամանատար Արսեն Աբգարյանի պաշտպան Դավիթ Դավիդյանը հարց հղեց՝ եթե վկան այլ առաջադրանք է ունեցել, ինչո՞ւ է մասնակցել այդ խորհրդակցությանը, չէ՞ որ այդտեղ, ինչպես ինքը նշեց իր ցուցմունքում, գաղտնիության ռեժիմ էր գործում։ Վկան պարզաբանեց՝ խորհրդակցությանը քննարկվելու էին այլ հարցեր եւս, այդ թվում՝ զենք–զինամթերքի հետ կապված։ Պաշտպանը, սակայն, չընդունեց այս պատասխանը։ Ձախից՝ մեղադրյալ Արսեն Աբգարյանը, պաշտպան Դավիթ Դավիդյանը – Ըստ մարտական կարգադրության՝ խորհրդակցությունը վերաբերում էր միայն «Մակարյան» օպերացիայի իրականացմանը։ Սա ոչ ինձ է թվում, ոչ Ձեզ, սա հաստատված փաստական հանգամանք է,– արձագանքեց Դավիդյանը՝ դարձյալ հարցնելով՝ վկան որպես ի՞նչ է ներկա եղել։ – Որպես Ալեքսանյանի տեղակալ,– պատասխանեց Մանուչարյանը։ –Տեղյա՞կ եք, որ դեպի Կիրի հանք ուղեկցող նշանակելու պարտականությունը դրված էր Ալեքսանյանի վրա։ –Ոչ․․․ Էնքանով էր դրված, որ երբ ինձ առաջարկվեց, ես հրաժարվեցի, ասաց՝ այդ հարցը մենք կլուծենք։ – Մենք խոսում ենք զինվորական ծառայության մասին, որտեղ առաջարկ տերմին չկա։ Կա կարգադրություն, կա հրաման եւ հրամանի կատարում։ Իմանալով, որ տեղանքին ծանոթ եք, Ձեզ է հրամայել, ճի՞շտ է։ – Ինձ առաջարկել են, չեն հրամայել,–պնդեց վկան։ – Դուք հրաժարվում եք, համայնքապետ Արթուր Մանուչարյանն ասում է՝ բենզին չունեմ, վարորդը ճանապարհի կեսն է ուղեկցում։ Ըստ Ձեզ՝ տարակուսելի չէ՞, ինչո՞վ է պայմանավորված այս խուսափումը, ի՞նչ է տեղի ունեցել, որ դուք գիտեիք,– հարցրեց Դավիդյանը։ – Ես տեղյակ չեմ,– պատասխանեց վկան։ Վկայի խոսքով՝ զորքը չի իջել այնտեղ, որտեղ պիտի իջներ Վկա Արարատ Մանուչարյանը պատմեց, որ հոկտեմբերի 20-ին, ինչպես եւ որոշած էր, պատրաստվում էր մեկնել Ագարակ, երբ Վարդան Ալեքսանյանը զանգահարել է իրեն եւ ասել, որ քիմիկների անձնակազմի հետ կապը կորել է։ Արդյունքում, վկան թողել է Ագարակի իր անելիքը եւ ուղեւորվել քիմիկների հետեւից։ Հասնելով ոստիկանական հենակետ, որտեղ, ըստ կարգադրության, զորքը պիտի իջներ, իմացել, որ զորքը եկել, անցել է․ – Համապատասխանո՞ւմ էր օպերացիային այդ գալ–անցնելը,- հարցրեց մեղադրողը։ – Ես չեմ կարող ասել՝ խնդիրը ոնց էր դրվել։ – Այնքան, որքան ներկա եք եղել խորհրդակցությանը, ասացիք՝ հանք չհասած պիտի իջնեին՝ ոստիկանակետից 2–3 կմ հետո։ – Հա, հանքի ու ոստիկանակետի արանքում։ – Իսկ իջե՞լ են այդտեղ։ – Չէ, մի վարորդը որ հետո հետ է եկել, ասել է՝ Զանգելան են հասել, Զանգելանի արվարձաններում հանդիպել են հակառակորդի։ Մենք էլ պիտի գնայինք, հասնեինք նրանց հետեւներից,– պատասխանեց Մանուչարյանը։ Նա պատմեց, որ այդ ոստիկանի եւ վարորդի հետ ուղեւորվել է դեպի Զանգելան, բայց այդպես էլ չկարողացավ հստակեցնել, թե շրջափակման մեջ ընկած զորքին 3-ով ինչպես պիտի օգնություն ցույց տային, այն էլ՝ առանց զենք-զինամթերքի․ – Տվյալներ ունեի՞ք, որ շրջափակման մեջ են։ – Չէ։ – Գիտեի՞ք, որ հնարավոր է փոխհրաձգություն է վայրում։ – Ոստիկան ասաց՝ կրակոցներ եղել են։ Փոխգնդապետ Արմեն Հովհաննիսյանի եւ վարորդի հետ ուղեւորվել են մինչեւ Զանգելանի արվարձաններ․ «Հասել ենք քանդված տների մոտ՝ չբնակվող տարածքներ, որտեղ հակառակորդը անկանոն կրակում էր մեր ուղղությամբ, մոտ 15 հոգի կլինեին՝ 400-500 մ հեռավորության վրա»։ Վկայի խոսքով՝ այդտեղից փոքր-ինչ հետ են եկել, որից հետո ինքը վարորդին ու ոստիկանին հետ է ուղարկել, ասել՝ ոչ մեկին չթողնի առաջանալ, իսկ ինքը բարձրացել է բլրի վրա եւ շարունակել դիտարկել հակառակորդին, իր խոսքով՝ մոտ 5-6 ժամ․ «Գնացել էի, որ հանդիպեմ զորքին, բայց ռացիա չունեի, բջջային կապն էլ գնում–գալիս էր, հասցրել եմ զանգել, ասել՝ մարդ ուղարկեն, որ դիրքավորվեն»,– նշեց վկան։ Դատավարության մասնակիցների համար այդպես էլ անհասկանալի մնաց, թե նա միայնակ այդքան երկար ինչ պետք է աներ այդտեղ։ Նրա անորոշ պատասխանները զայրացրին տուժողների իրավահաջորդներին։ Վերջիններս քանիցս հայտարարեցին, որ վկան սուտ ցուցմունք է տալիս․ Տուժողների իրավահաջորդները – Մի՞շտ եք փուռը տալիս տղերքին, լավ ծախեցի՞ք, համբա՛լ: Դատավոր Սարգիս Դադոյանը նկատողություն արեց անհետ կորած զինծառայողի մորը՝ հիշեցնելով, որ նա դատարանում է գտնվում։ – Բա իմ տղան որտե՞ղ է գտնվում,– վրդովվեց մայրը՝ հավելելով․ «Ավինյանի հորը կարելի՞ է ասել համբալ, ինձ չէ՞․․․ Տղերքը գան, կաշիդ են քերթելու»։ Տուժողի իրավահաջորդ Անահիտ Ադոյանը հիշեցրեց փրկված զինվորներից մեկի՝ դատարանում հնչեցրած այն խոսքերը, թե հարձակումից հետո, երբ ինքը պատսպարված է եղել, լսել է, որ ինչ–որ մեկը եկել, ասել է՝ «Կամո–Կամո, ոնց պայմանավորվել էինք, ապրանքը տեղ հասավ»։ Նա կասկած հայտնեց, որ իր խոսքով այդ «շպիոնը» հենց Արարատ Մանուչարյանն է եղել։ Վկայի հարցաքննությունը կշարունակվի հաջորդ նիստին։   Միլենա Խաչիկյան
11:11 - 12 փետրվարի, 2025
«Ես չեմ փախել իմ դիրքից, ես փրկել եմ անձնակազմիս կյանքը»․ մայոր Հայկազ Գրիգորյանի ցուցմունքը

«Ես չեմ փախել իմ դիրքից, ես փրկել եմ անձնակազմիս կյանքը»․ մայոր Հայկազ Գրիգորյանի ցուցմունքը

«Գումարտակի հրամանատարի հրամանը՝ «տեղներիցդ չշարժվեք», հնարավոր չէր կատարել տեւական ժամանակ, ես ինչքան կարողացել եմ, մնացել եմ տեղում, եւ երբ զգացել եմ, որ այլեւս հնարավոր չէ, իմ անձնակազմը դուրս եմ հանել»։ Այս մասին Հակակոռուպցիոն դատարանում օրերս կայացած դատական նիստի ժամանակ հայտարարել է 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի 13-րդ վաշտի հրամանատար, մայոր Հայկազ Գրիգորյանը, որն այժմ մեղադրյալի աթոռին է։  Դատարանում քննության առարկա են 44-օրյա պատերազմի ժամանակ հոկտեմբերի 2-ին Ջրականի բնագծից Հայկազ Գրիգորյանի հրամանատարությամբ վաշտի նահանջի դեպքերը։ Մինչ Գրիգորյանի ցուցմունքը դատարանում հարցաքննվել են գործով վկա ներգրավված անձինք։ «Ես չեմ փախել իմ մարտական դիրքից»․ Հայկազ Գրիգորյան Մինչ ցուցմունք տալը Հայկազ Գրիգորյանը հայտարարել է, որ անկախ կայացվելիք դատավճռի էությունից եւ դրան իր համաձայն կամ անհամաձայն լինելուց՝ ցանկանում է ընդգծել, որ ողջ գիտակցական կյանքում եղել է զինվորական եւ ճակատագրի բերումով ծառայել է այնպիսի ժամանակահատվածներում ու վայրերում, որի ընթացքում մի քանի անգամ ներգրավվել է մարտական գործողությունների մեջ․ «Իմ ուժերի ներածին չափով մասնակցել եմ իմ հայրենիքի պաշտպանությանը, ինչքան որ կարողացել եմ։ Բնականաբար, ես չեմ կարող ասել, որ իմ գործողություններում սխալներ չեն եղել, թերություններ չեն եղել։ Պատերազմական իրավիճակն ու մարտական գործողությունների վայրն այնպիսին են, որ ժամանակ հնարավոր չէ անսխալ գործել կամ որեւէ բաց թողում չունենալ։ Ծառայել եմ այնքան, որքան կարողացել եմ, բայց ծառայել եմ նվիրումով, անմնացորդ, իմ ընտանիքի, իմ երեխաների, իմ ծնողների, իմ պետության անվտանգության համար»,- ասել է Գրիգորյանը։ Նա հայտարարել է, որ չի փախել իր մարտական դիրքից ու չի հեռացել մարտական գործողությունների շրջանից, ավելին՝ նման մտադրություն էլ չի ունեցել, հակառակ դեպքում չէր ծառայի։ «Ես ինքս եմ գնահատել տվյալ իրադրությունը եւ, խորհրդակցելով ինձ հետ գտնվող սպաների ու անձնակազմի հետ, նաեւ գնահատելով ընդհանուր բարոյահոգեբանական իրավիճակը, դուրս եմ բերել իմ անձնակազմը այդ հատվածից»,- մարտական դիրքից հեռանալու հանգամանքն այսպես է մեկնաբանել Գրիգորյանը՝ պնդելով, որ եթե անձնակազմին դուրս չհաներ, բոլորը կզոհվեին։ Ըստ մեղադրյալի գնահատականի՝ դուրս գալը ոչ միայն ողջ մնալու համար էր, այլեւ այդտեղ մնալը որեւէ ռազմավարական խնդիր չէր լուծելու․ «Մենք մեր հնարավորություններով որեւէ հակազդեցություն չէինք կարողանալու տալ, հետեւաբար՝ զոհվելու էինք՝ չկարողանալով կատարել այն խնդիրը, որի համար տեղակայվել էինք այդ տարածում»։ Վաշտի նորակոչիկները կրակային պատրաստություն անցել էին ընդամենը մեկ անգամ Հայկազ Գրիգորյանը դատարանում պատմել է, որ 2020 թվականի հուլիսին կորոնավիրուսով պայմանավորված 18-րդ հրաձգային դիվիզիյայի նորակոչիկներին ընդունել են Մարտունի 2 զորամասում, որտեղ վաշտի կազմով անցկացրել են շարային պատրաստություն, եւ ոչ մի մարտավարական պարապմունք, քանի որ 82 զինծառայողները վարակված են եղել կորոնավիրուսով ու գտնվել ստացիոնար բուժման մեջ։ Արդեն հաջորդ ամիս երդվել են ու տեղափոխվել Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակ։ Ըստ Հայկազ Գրիգորյանի՝ վաշտում կատարվել է անձնակազմի հաստիքավորում եւ զենքերի ամրակցում, 2 անգամ  անցկացվել է կրակային պատրաստության, տեսական պատրաստություն, կատարվել են մարտական բարձր պատրաստության բերելու աստիճանների պարապմունքները, ջոկի դասակի, վաշտի, գումարտակի, ներդաշնակման պարապունքներ։ Մեղադրյալ հայտնել է, որ անձնակազմը, բացի ջոկի հրամանատարներից, մարտական դիրքերի տեղաբախշման վայրերը չի իմացել։ Գրիգորյանի խոսքով՝ մարտավարական պատրաստություն արել են, բայց զրոյական մակարդակով, իսկ  կրակային պատրաստությամբ զբաղվել ընդամենը մեկ անգամ․ «Ծանոթացել են ԱԿ 74-ի մարտավարատեխնիկական բնութագրին, կատարել են 3 փամփուշտ կրակոց՝ զենքի ձայնը լսելու համար։ Ինչ վերաբերում է ՊԿ, ՌՊԿ, ՌՊԳ տեսակի զենքերին, այդ զենքերից ընդհանրապես ոչ ոք տեղյակ չէր»,- դատարանում նշել է մեղադրյալը՝ ասելով, որ ոչ ոք չգիտեր նշան բռնելու կարգը, քանի որ այդ դասաժամը դեռ չէին արել։  Հայկազ Գրիգորյանին անհայտ պատճառներով վաշտը պատերազմի սկսվելուց չի ցրվել մարտական հերթապահություն իրականացվող այլ գումարտակների միջեւ Հայկազ Գրիգորյանը 2020թ․ սեպտեմբերի 26-ին հանդիսացել է ուսումնական գումարտակի պատասխանատու։ Նրա խոսքով՝ պատերազմի սկսվելու առավոտյան 7։30-ի սահմաններում հակառակորդի կամիկաձե ԱԹՍ-ն հարվածել է ՀՀՍ (հրթիռահրետանային սպառազինության,-հեղ․) պահեստին, որից հետո հնչել է տագնապի ազդանշանը։ Հայկազ Գրիգորյանն է ուսումնական գումարտակին տագնապ տվել, հետո զբաղվել վաշտը մարտական պատրաստականության բարձր աստիճանի բերելու հարցերով․ «Անձնակազմը տեղավորեցի նկուղում, որից հետո անձնակազմը ջոկ-ջոկ սկսեց զենք-զինամթերք ստանալու գործնթացը»,- պատմել է Հայկազ Գրիգորյանը։ Նա նշել է, որ դրանից հետո վաշտը զորամասի վերադաս հրամանատրության հրամանով մեկնել է նստեցման շրջան, որտեղ մարտական հաշվարկի համաձայն անձնակազմը պետք է ցրվեր մարտական հերթապահություն իրականացնող 4 գումարտակների միջեւ, բայց այդ ամենը, Գրիգորյանի պնդմամբ, չի կատարվել՝ իր համար անհայտ պատճառներով։ Դրանից հետո վաշտը մեքենաներով տեղափոխվել է մարտական դիրքեր, մասնավորապես «Չռիկներ» կոչվող տեղանք, որը համարվել է 2-րդ բնագիծ։ Ընթացքում անձնակազմը մարդկային կորուստներ եւ վիրավորներ չի ունեցել։ Թեեւ վարորդները վաշտի ավտոմոբիլային տեխնիկան քողարկել էին «Չռիկներ» կոչվող անտառում, այնուհանդերձ հակառակորդի ԱԹՍ-ները կարողացել են խոցել ողջ ավտոտեխնիկան։ 2-րդ բնագծում խրամատներ չեն եղել, անձնակազմը բացազատվել է բլուրի վրա Հայկազ Գրիգորյանի ցուցմունքի համաձայն՝ անձնակազմը բացազատվել է բլուրի վրա, քանի որ խրամատներ չեն եղել, փոխարենը եղել է առու։ Չեն եղել ինժեներական կառույցներ, ջոկի թաքստոցներ, խրամաբջիջներ, ականապատ դաշտեր ու խրամուղիներ։ «Ինձ առաջադրված մեղադրանքում նշվել է, թե իբր նահանջը չի կատարվել մարտական կանոնադրության համաձայն։ Շատ լավ, այդ դեպքում այդ նույն մարտական կանոնադրության համաձայն էլ պետք է կահավորված լիներ, չէ՞, մարտական դիրքը, եթե դա դիրք էր կոչվում»։ Սեպտեմբերի 27-ին վաշտի անձնակազմը, օդային, հրետանային հարվածների ներքո սեփական ուժերով եւ միջոցներով պառկած դիրքով կահավորել է խրամատները։ Մեղադրյալի պնդմամբ՝ այդ աշխատանքների ընթացքը շատ բարդ է եղել, քանի որ դժվար էր սովորական հետեւակի բահով բարձունքում հող փորելը։ Հայկազ Գրիգորյանի ղեկավարած անձնակազմը մինչեւ հոկտեմբերի 2-ը կատարել է հակառակորդի տեղաշարժի դիտարկում եւ վերահսկում՝ միաժամանակ շարունակելով խրամատ փորելու աշխատանքները, բայց դրանք, ըստ մեղադրյալի, վտանգավոր էին, քանի որ վերեւից եւ դիմացից բաց էր։ Իր ցուցմունքում Հայկազ Գրիգորյանը նշել է նաեւ, որ անձնակազմը չի ունեցել գիշերային տեսանելիության սարքեր, ուստի մութն ընկնելուն պես 72 զինծառայող գտնվում էր անապահով վիճակում։ Ըստ Գրիգորյանի՝ հոկտեմբերի առաջին օրը ռադիոկայանի V82 տեսակի մարտկոցները նստել են, ինքը ստիպված է եղել սերժանտներից մարտկոցներ վերցնել, իր սեփական ռադիոկայանը մի կերպ միացրել է զինվորից վերցրած բջջային հեռախոսի մարտկոցից, ինչի մասին խոսել է վաշտի զինծառայող Արման Արմաղանյանը՝ որպես վկա հարցաքննության ժամանակ։ «Անտառում, մեր թիկունքում կային հակառակորդի հարյուրավոր զինծառայողներ, որոնք մարտի էին բռնվել նաեւ 14-րդ եւ 15-րդ վաշտերի հետ։ Առաջին մի քանի օրը թիկունքային ապահովումը բավարար էր, բայց հետո անձնակազմը հաց չուներ։ Մոբի անձնակազմը՝ մոտ 50-հոգանոց խումբ, եկան, ներկայացան, տեղաբաշխումը կատարեցի։ 2 օր հետո, պատճառաբանելով, թե մեզ բերել են մսաղացի բերան, թողին-հեռացան, 4 հոգի մոբ մնաց իմ կողքին»։ Ըստ Հայկազ Գրիգորյանի՝ հոկտեմբերի 1-ին վաշտի անձնակազմի  բարոյահոգեբանական վիճակը շատ լավ Է եղել, բայց երբ մոբի անձնակազմը լքել է մարտական դիրքը, տղաների վիճակը վատացել է․ «Բացի դա՝ սոված էին ու ծարավ»։ Ինչ հանգամանքներ են Հայկազ Գրիգորյանին դրդել թողնել մարտական դիրքը Հայկազ Գրիգորյանի ղեկավարած անձնակազմը գտնվել է 1-ին եւ 2-րդ գումարտակների միջտարածությունում։ Ըստ նրա՝ դա շատ վտանգավոր վայր է եղել, որը չպիտի պահեր եւ պաշտպաներ ուսումնական գումարտակը, այլ ուրիշ ստորաբաժանում, մասնավորապես՝ հետախուզական։ Մեղադրյալի պնդմամբ՝ արդեն հոկտեմբեր 3-ի դրությամբ իր 2-րդ գումարտակի թիկունքից իր թիկունք էին անցել հակառակորդի բազմաթիվ դիվերսիոն-հետախուզական ստորաբաժանումներ, որոնք մարտի էին բռնվել Նազարյանի դասակի հետ։ Հոկտեմբերի 4-ին, ըստ Գրիգորյանի, հակառակորդի հրետանակոծությունն ուժեղացել է իրենց ուղությամբ․ «Անձնակազմին մի կերպ  5-6 անգամ իջացրել եմ ձորակը, բարձրացրել եմ մարտական դիրք, որպեսզի կորուստներ չունենայի»,- իր ցուցմունքում ասել է մեղադրյալը՝ նշելով, որ գումարտակի հրամանատարին (այդ ժամանակ Գարիկ Վարդերեսյանն էր,-հեղ․) զեկուցել է իրավիճակի, անձնակազմի բարոյահոգեբանական վիճակի մասին, բայց միջոցներ չեն ձեռնարկվել․ «Այդ ժամանակ ռադիոկայանիս զարյադկեն հավերժ պրծավ»։ Նույն օրը երեկոյան, ըստ ցուցմունքի, 1-ին ՀԳՄ-ի ուղությամբ սկսվել են ավիացիոն հարվածներ, եւ, հաշվի առնելով նաեւ թիկունք ներթափանցած դիվերսիոն խմբերը, Հայկազ Գրիգորյանը որոշում է կայացրել անձնակազմին դուրս հանել ապահով վայր․ «Որպեսզի օդային հրետանու պատճառով անմեղ մարդկանց կորուստներ չունենամ, անձնակազմին դուրս եմ հանել ապահով վայր, ու նահանջ եմ կատարել 9-րդ կիլոմետր»։ Հայկազ Գրիգորյանը դատարանին պատմել է, որ այդ ժամանակ անձնակազմը խուճապի մեջ է եղել, այդ վիճակում չէր կարող հակառակորդի հետ մարտի բռնվել, իսկ իրենց մոտ չեն եղել հակառակորդի՝ իրենց դիմաց գտնվող տասնյակ զրհատեխնիկան խոցելու համար նախատեսված միջոցներ։ «Տարհանումն իրականացրել եմ միաշարասյուն՝ դասակի հրամանատար Գ․ Հարությունյանի, վաշտի ավագ Ղարիբ Ջավադյանի եւ մոբի ռազվետկի ստորաբաժանման Լեւոնի հետ միասին, տարհանման ժամանակ մինչեւ «9-րդ կիլոմետր» կոչվող տեղանք հասնելը ոչ մի սանիտարական կորուստ չեմ ունեցել»։ Զորքը նահանջել է մինչեւ «9-րդ կմ» կոչվող տեղանք Երբ Հայկազ Գրիգորյանի ղեկավարած անձնակազմը հասել է «9-րդ կմ» կոչվող տեղանք, այնտեղ իրենց դիմավորել է գնդի հրամանատարի բարոյահոգեբանական գծով տեղակալ Մկրտչյանը, զրուցել է անձնակազմի հետ, եւ, տեսնելով նրանց բարոյահոգեբանական վիճակը, 2 դասակ Հայկազ Գրիգորյանի հետ միասին տարել է Արա լեռ կոչվող տարածք, մեկ դասակ էլ ուղեկցել Առաքյուլ կոչվող գյուղի դպրոցի նկուղ։ Անձնակազմն իրեն կարգի է բերել, սնվել, ինչից հետո գնդի հրամանատարի հրամանով անձնակազմը մեկնել է Հադրութի զորամաս։ Այնտեղ մնացել են 2-օր, հետո զորամասը հրետանակոծվել է։ Զորքը տեղափոխվել է Հադրութի դպրոց, որտեղ էլ մնացել է մինչեւ հոկտեմբերի 8-ը։  Հադրութի դպրոցում ՊԲ հրամանատարի հրամանով գումարտակի հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանն ազատվել է պաշտոնից, նրա փոխարեն նշանակվել Իշխան Վահանյանը, իսկ Հայկազ Գրիգորյանը նշանակվել է գումարտակի հրամանատարի տեղակալ, շտաբի պետ։ Վաշտի հրամանատար, ըստ Գրիգորյանի, նշանակվել է Գ․ Հարությունյանը։ «Բացի այդ, ցանկանում եմ նշել, որ Խոռհատ սարից շրջափակումից դուրս եմ բերել անձնակազմը Վազգեն Վարդանյանի հետ, այդ գործողությունների ժամանակ նույնիսկ հրամանատարներից ոչ ոքի հետ կապ չկար, անձնակազմը գնդի հրամանատարի հրամանով տեղափոխել եմ Սարուշեն կոչվող վայր, որտեղ անձնակազմը հանգստանում էր»,- ասել է Հայկազ Գրիգորյանը՝ նշելով, որ այնտեղ գումարտակի հրամանատար է նշանակվել մայոր Տ․ Թովմասյանը։ Հոկտեմբերի 14-ից մինչեւ պատերազմի ավարտը, Հայկազ Գրիգորյանի խոսքով, ինքը գնդի հրամանատարի հրամանով մասնակցել է մարտական գործողություններին տարբեր ուղություններով՝ Կարմիր Շուկա, Ֆիզուլի, Դրախտիկ, Շեյխեր, Մարտունի 2 եւ այլ ուղղություններում, պահեստազորայինների հետ միասին։ Պատերազմից հետո Հայկազ Գրիգորյանը նշանակվել է գումարտակի հրամանատարի տեղակալ Տավուշում Արդեն պատերազմից հետո՝ 2021 թվականին, գումարտակը վերաբաշխվել է մարտական հերթապահություն իրականացնող ստորաբաժանումների միջեւ, Հայկազ Գրիգորյանը մնացել է կադրերի տրամադրության տակ։ Ըստ Գրիգորյանի՝ իրեն առաջարկել են գումարտակի հրամանատարի պաշտոն, սակայն հրաժարվել է՝ խնդրելով նշանակել հետագա ծառայության այլ զորամասում։ Եկել է Հայաստան եւ նշանակվել N զորամասի գումարտակի հրամանատարի տեղակալ․ «Լավ ծառայության համար Գլխավոր շտաբի պետի հրամանով տեղափոխվել եմ ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի օպերատիվ կառավարման կենտրոնի ՕԿԲ սպա պաշտոնին»։ Ավարտելով ցուցմունքը Հայկազ Գրիգորյանը հայտարարել է․ «Պատերազմի առաջին օրից մինչեւ ավարտը մեկ րոպե անգամ չեմ մտածել փախնելու մասին, իմ պարտականությունները չկատարելու մասին կամ անբարեխիղճ կատարելու մասին, նույնիսկ նման տրամադրություն չի եղել մեզ մոտ։ Ստեղծված իրադրությունն է ինձ ստիպել նման քայլի գնալ։ Իմ գործողության հետեւանքով ես փրկել եմ իմ անձնակազմի կյանքը։ Զորամասի հրամանատարն այստեղ ցուցմուքն տալիս նշեց, որ եթե ես մի քանի ժամ սպասեի, միասին էինք նահանջելու։ Սա նշանակում է, որ այդ հատվածում ընդհանուր տրամադրվածությունն այդպիսին է եղել»։ Հայկազ Գրիգորյանը իր մասին տվյալներ է ներկայացրել դատարանում Հայկազ Արթուրի Գրիգորյանը ծնվել է 1991 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Երեւանում։ Ավարտել է Երեւանի թիվ 106 միջնակարգ դպրոցը, ընդունվել է Նորայր Աճեմյանի անվան առեւտրի եւ սպասարկման պետական քոլեջը՝ ստանալով աուդիտ եւ հաշվապահություն մասնագիտությունը։ 2009 թվականին զորակոչվել է Զինված ուժեր՝ որպես պարտադիր ժամկետային զինծառայող։ 2009թ «Արմավիր» ուսումնական կենտրոնում անցել է 6-ամսյա ուսումնական դասնըթացները եւ կրտսեր սերժանտ զինվորական կոչումով մեկնել Սիսիանում տեղակայված ՀՀ ՊՆ N զորամաս՝ որպես ջոկի հրամանատար, ծանր զենքի դասակի հրամանատարի տեղակալ։ Դատարանում Գրիգորյանը հայտնել է, որ Սիսիսանի ողջ սահմանագծում անընդմեջ կատարել է մարտական հերթապահություն․ «Սպայի մասնագիտությունը եւ հայրենիքի պաշտպան լինելը իմ երազանքն էր, եւ ես, 2011թ․ տալով համապատասխան քննությունները, ընդունվել եմ Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտ՝ որպես կուրսանտ։ Այնտեղ սովորելով 4 տարի, ստանալով լետենանտ զինվորական կոչում եւ մոտոհրաձգային ստորաբարանումների ղեկավարում եւ կառավարում բակալավրի աստիճան լավ գնահատականներով, բազմիցս խրարուսանքներ եմ ստացել։ 2015 թվականին իմ կամքով մեկնել եմ Արցախի Հանրապետություն,  Ջրականում տեղակայված զորամաս՝ որպես դասակի հրամանատար, 4 ՀԳՄ 10 ՀՎ 2 ՀԴ։ Այնտեղ բազմիցս արժանացել եմ պարգեւների՝ լավագույն հենակետի պատասխանատու»։ Հայկազ Գրիգորյանը մասնակցել է 2016 թվականին 4-օրյա մարտական գործողություններին։ Նա դատարնում պատմել է, որ իրենց հենակետի ուժերով եւ միջոցներով խոցել են հակառակորդի ուղղաթիռը, որում եղել է հակառակորդի գեներալի որդին․ «2 ամիս եւ ավելի պահել եւ պաշտպանել ենք մարտական դիրքը հակառակորդի դիվերսիոն հետախուզական խմբերի ներթափանցումից, քանի որ կարեւոր դի կար մեզ մոտ ուղղաթիռում։ Այդ ամենից հետո եղել եմ գնդի լավագույն զինծառայողը եւ հենակետի ավագը, վաղաժամկետ ստացել եմ ավագ լետենանտ զինվորական կոչում»։ Այնուհետեւ 2019 թվականին Հայկազ Գրիգորյանը նշանակվել է ուսումնական գումարտակի 13-րդ վաշտի հրամանատար․ «2019 թվականին, վաշտիս հետ միասին հանձնելով Գլխավոր ռազմական տեսչության քննությունները լավ գնահատականներով, արժանացել եմ լավագույն վաշտի հրամանատար դիվիզիայի մասշտաբով, որի համար ունեմ պատվոգրեր։ Նույնիսկ գնդի պատվո տախտակին փակցված էր իմ լուսանկարը։ Բազմիցս խրախուսվել եմ պատվոգրերով եւ դրամական խրախուսանքներով, թանկարժեք նվերներով։ Ուսումնական գումարտակում լինելով լավագույն վաշտի հրամանատար՝ բազմիցս եղել եմ գումարտակի պատասխանատու, վերադասի կողմից նշանակված նույնիսկ բազմիցս եղել եմ Ջրականի զորամասի հերթապահ։ Դիվիզիայի մասշտաբով մասնակցել եմ ջոկի հրամանատարների պատրաստման գործնթացին»։ Ջրականի զորամասի 1-ին գումարտակի հրամանատարի ու նրա տեղակալի հարցաքննությունը կարող եք կարդալ այստեղ՝ Զորամասի հրամանատարի խոսքով՝ Հայկազ Գրիգորյանին նահանջի հրաման չի տրվել։ Հայկազ Գրիգորյանի վաշտի զինծառայող Արման Արմաղանյանի հարցաքննությունն՝ այստեղ՝ Եթե չնահանջեինք, այդտեղ էլ կզոհվեինք։ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի նախկին հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանի հարցաքննությունն՝ այստեղ՝ 4 սպաներով չեն կարողացել կանխել զորքի ցաքուցրիվ լինելը։ Հիշեցնենք, մայոր Հայկազ Գրիգորյանը կալանավորվել էր 2024թ․ հունիսին, նրա խափանման միջոցը տնային կալանքով եւ գրավով է փոխարինվել 2024-ի նոյեմբերին։  Ի հավելումն նշենք, որ «Ինֆոքոմը» հնարավորություն չի ունեցել ներկա գտնվել այն նիստին, որի ժամանակ ցուցմունք է տվել մեղադրյալ Հայկազ Գրիգորյանը։ Հաշվի առնելով, որ «Ինֆոքոմը» լուսաբանել է գործով որպես վկա ներգրավված անձանց ցուցմունքները եւ բազմակողմանի ու համաչափ լուսաբանման կարեւորությունը, դիմել էինք Հակակոռուպցիոն դատարանին՝ խնդրելով տրամադրել նշված օրվա նիստի ձայնագրությունը։ Դատարանը, սակայն, չի տրամադրել այն՝ նշելով, որ նյութերը դատավարության մասնակիցներին կարող են տրամադրվել դատաքննության ավարտից եւ դրանց արխիվացումից հետո։ «Ինֆոքոմը» Հայկազ Գրիգորյանի համաձայնությամբ նրա պաշտպան Նորայր Նորիկյանից ստացել է մեղադրյալի ցուցմունքը։ Դատարանում ցուցմունք տալուց հետո Հայկազ Գրիգորյանը համաձայնել է պատասխանել նաեւ կողմերի հարցերին, սակայն դրանք այս հրապարակման մեջ չենք կարող ներկայացնել նիստի ձայնագրությունը չունենալու պատճառով։ Հայարփի Բաղդասարյան
21:46 - 11 փետրվարի, 2025
Փոխգնդապետ Հովիկ Գաբրիելյանի կալանքը փոխարինվեց տնային կալանքով

Փոխգնդապետ Հովիկ Գաբրիելյանի կալանքը փոխարինվեց տնային կալանքով

Գրեթե 1․5 տարվա կալանքից հետո փոխգնդապետ Հովիկ Գաբրիելյանն ազատ կարձակվի։ Հակակոռուպցիոն դատարանը, դատավոր Վարդգես Սարգսյանի նախագահությամբ, այսօր որոշեց նրա նկատմամբ կիրառել այլընտրանքային խափանման միջոց տնային կալանքը՝ երկրից բացակայելու արգելքի հետ համակցությամբ․ «Ես իրապես հավատում եմ, որ Դուք պատշաճ վարքագիծ կդրսեւորեք, եւ որ ես որեւէ օր չեմ մտնի այս դահլիճ այն գիտակցումով, որ ինձ խաբել եք»,– ասաց դատավորը։ – Չի լինի տենց բան, պարո՛ն դատավոր,– արձագանքեց Գաբրիելյանը՝ թաց աչքերով շնորհակալություն հայտնելով։ Դատավոր Վարդգես Սարգսյանը Հովիկ Գաբրիելյանը, որ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ զբաղեցրել է ՀՀ ՊՆ 1-ին բանակային կորպուսի 2-րդ առանձին զրահատանկային գումարտակի հրամանատարի պաշտոնը, մեղադրվում է ռազմական դրության պայմաններում պաշտոնեական դիրքը չարաշահելու մեջ, ինչի հետեւանքով նրան վստահված բնագիծն անցել է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ, եւ արձանագրվել են անձնակազմի եւ տեխնիկայի կորուստներ։ Օրերս՝ փետրվարի 16-ին, լրանալու է նրա կալանավորման ժամկետը, ինչով պայմանավորված էլ դատարանը քննության առարկա դարձրեց խափանման միջոցի հարցը։ Գաբրիելյանը կալանքի տակ է 2023 թ․ հոկտեմբեր ամսից եւ առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունում։ Ըստ դատախազի՝ դեռեւս առկա է վկաների վրա ազդեցություն գործադրելու եւ թաքնվելու ռիսկը Հանրային մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը (փոխարինում է արդեն նախկին դատախազ Գրիգոր Մղդեսյանին,–հեղ․) դատարանին միջնորդեց եւս երեք ամսով երկարաձգել Գաբրիելյանի կալանավորումը՝ պատճառաբանությամբ, որ որեւէ այլ խափանման միջոց չի կարող ապահովել մեղադրյալի պատշաճ վարքագիծը։ Մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը Դավիթ Նավասարդյանի համոզմամբ՝ շարունակում է առկա լինել Գաբրիելյանի կողմից վարույթի ընթացքին խոչընդոտելու, մասնավորապես, վկաների վրա անօրինական ազդեցություն գործադրելու եւ թաքնվելու ռիսկը․ «Գաբրիելյանն իրեն մեղսագրված արարքը կատարել է ի պաշտոնե եւ ունի պաշտոնի բերումով պայմանավորված կապեր ու ազդեցություն, ինչը էապես բարձրացնում է ռիկսը առ այն, որ ազատության մեջ մնալով՝ մեղադրյալը չի կատարի օրենքով իր վրա դրած պարտավորությունները։ Մասնավորապես, կխոչընդոտի վարույթի ընթացքին, ապօրինի կմիջամտի ապացուցման գործընթացին, անօրինական ազդեցություն կգործադրի դատավարությանը մասնակցող անձանց, այդ թվում՝ իր հետ ծառայողական հարաբերություններ, այդ թվում՝ նախկինում ենթակա անձնակազմի վրա»,– նշեց նա։ Հանրային մեղադրողը ընդգծեց նաեւ, որ ենթադրյալ արարքը Գաբրիելյանը կատարել է հայտարարված ռազմական դրության պայմաններում՝ այն ժամանակ, երբ նրա մասնագիտական փորձն ու կարողությունները խիստ անհրաժեշտ են եղել ռազմական գործողությունների ընթացքում հայկական զինված ուժերի առջեւ ծառացած մարտական խնդիրները արդյունավետ եւ հաջողությամբ իրականացնելու համար․ «Սա Էլ ավելի է բարձրացնում արարքի հանրային վտանգավորությունը եւ հանրային պարսավանքը, հետեւաբար նաեւ՝ ոչ պատշաճ վարքագիծ դրսեւորելու ողջամիտ հավանականությունը»,– նշեց մեղադրողը։ Ըստ պաշտպանի՝ Գաբրիելյանը ոչ մի վկայի հետ ոչ կապ ունի, ոչ էլ ունեցել է  Պաշտպան Վրեժ Խաչիկյանը հակադարձեց՝ չկա եւ չէր էլ կարող լինել որեւէ փաստական հանգամանք, որ ազատության մեջ մնալով՝ Գաբրիելյանը անօրինական վարքագիծ է դրսեւորել։ Նա շեշտեց՝ դատակոչի ցուցակում ներառված է 37 վկա, որից 14-ն է ականատես։ Այդ 14-ից միայն 4-ն է Գաբրիելյանին ենթակա, որոնցից 2-ն արդեն հարցաքննվել են, մյուսների հետ էլ Գաբրիելյանը կապ չի ունեցել եւ առ այսօր չունի։ Ձախից՝ մեղադրյալ Հովիկ Գաբրիելյանը, պաշտպան Վրեժ Խաչիկյանը Պաշտպանը ուշադրություն հրավիրեց անձը բնութագրող հանգամանքների վրա․ «Մի անձնավորություն, որը պատերազմին է մասնակցել եւ իր զինվորների կյանքը փրկել, որը «T90» տանկը շահելու եւ ՀՀ բերելու մեջ մեծ դերակատարում է ունեցել, նախկինում որեւէ հանցանք չի կատարել, ունեցել է միայն պարգեւներ եւ խրախուսանքներ, կորպուսի հրամանատարի խնդրանքով թոշակի անցնելուց հետո վերադարձել է, ստանձնել զորամասի հրամանատարի պաշտոնը․․․ Այս ամենը գցենք ջուրը, ասենք՝ չէ, քանի որ մեղադրվում է, պետք է նստած մնա, մինչեւ գործը կվերջանա՞»,– ասաց պաշտպանը։ Վրեժ Խաչիկյանը հիշեցրեց այն հանգամանքը, որ որոշ զինծառայողների զոհվելու օրերը չեն համընկնում մեղադրանքում նկարագրված դեպքի հետ, թեեւ նրանց անունները առկա են գործի նյութերում․ «Ենթադրենք՝ եկավ մի պահ, ճշմարտությունը բացահայտվեց, ենթադրենք՝ արդարացվեց, ճիշտ է, պետությունն ասում է՝ անձը ռեաբիլիտացիայի (արդարացված մեղադրյալին տրվող հատուցում,–հեղ․) իրավունք ունի, բա այս մարդու ապրումնե՞րը որպես փախստական, որպես երկու զավակների հայր, որպես հիվանդ մոր որդի․․․ Ոչ տուն ունի, ոչ տեղ ունի, քոչվոր փախստական, էս մարդու վիճակը ո՞նց պիտի լինի․․․ Ինչքան երկար պահենք, էս անձը գնա, վատանա, հետագայում, Աստված չանի, մի բան պատահի, կարա՞նք ռեաբիլիտացիայի հնարվորություն տանք։ Ինչո՞ւ այլ խափանման միջոցներ, օրինակ, տնային կալանքը, չեն կարող հիմա ապահովել պատշաճ վարքագիծը, ինչո՞ւ վերջապես հնարավորություն չտալ Արցախից գաղթելուց հետո շփվել ընտանիքի անդամների հետ եւ տան մեջ գտնվելով՝ մի օգտակար բան անել»,– նշեց Խաչիկյանը՝ միջնորդելով կիրառել այլընտրանքային խափանման  միջոցներ։ Դատարանը հաշվի առավ, որ 1 տարվա ընթացքում հնարավոր է եղել հարցաքննել ընդամենը 6 վկայի Լսելով կողմերին՝ նախագահող դատավոր Վարդգես Սարգսյանը որոշեց մերժել մեղադրողի միջնորդությունն ու բավարարել պաշտպանի միջնորդությունը․ «Ես հաշվի եմ առնում այն հանգամանքը, որ այս մեկ տարվա ընթացքում հնարավոր ամենաարագ տեմպերով նիստեր ենք նշանակել, բայց 37 վկաներից հարցաքննել ենք ընդամենը 6-ին, հիմա եթե սա բազմապատկում ենք, ստացվում է՝ առնվազն 6 տարի պիտի ծախսենք, որ վկաների հարցաքննությունն ավարտենք․․․ Եթե իմանամ, որ Դուք ինձ չեք վստահում, իմ իրականացրած արդարադատությանը չեք վստահում, խնդրում եմ՝ ինքնաբացարկի միջնորդություն ներկայացրեք, քննարկենք։ Բայց եթե Դուք վստահում եք, կարծում եմ՝ ես այդ մթնոլորտը չեմ ստեղծել, որ մտածեք՝ ով գա, այստեղ ինչ խոսի, անվերապահորեն հավատամ, ընդհակառակը, ես ինտնենսիվորեն, քրեադատավարական ողջ գործիքակազմի կիրառմամբ քննություն եմ իրականացնում, որովհետեւ ի վերջո, 15 զինծառայողների մահվան մեջ Ձեր մեղավորությունը կամ անմեղությունը հաստատելու պատասխանատվությունն իմ ուսերին է։ Եթե պաշտպան Խաչիկյանն ու մեղադրող Նավասարդյանը սխալվելու հնարավորություն ունեն, ես դա չունեմ, դրա պատասխանը ես եմ տալու իմ կայացրած ակտով, հետեւաբար, ես իրապես ուզում եմ հավատալ, որ որեւէ օր ինձ խաբված չեմ զգա»,– դիմելով մեղադրյալին՝ ասաց դատավորը։ Նա միաժամանակ որոշեց Գաբրիելյանին արգելել ունենալ նամակագրություն, հեռախոսային խոսակցություններ, օգտվել հաղորդակցության այլ ձեւերից, այդ թվում՝  փոստային առաքանուց։ Արգելեց նաեւ  ընտանիքի անդամներից եւ պաշտպանից բացի այլ անձանց հետ շփում ունենալ։ Տնային կալանքը կիրառվելու է փետրվարի 16-ից եւ ուժի մեջ է լինելու 3 ամիս։  Վկա Արմենակ Վիրաբյանը Հովիկ Գաբրիելյանին չէր ճանաչում Այսօրվա նիստի ընթացքում հարցաքննվեց նաեւ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ հատուկ նշանակության բրիգադի 1-ին ջոկատի հրամանատարի տեղակալ Արմենակ Վիրաբյանը։ Հատուկ նշանակության բրիգադը այն ստորաբաժանումն է, որի ուղղությունը Գաբրիելյանի ենթադրյալ չթույլատրված նահանջի պատճառով մնացել է անպաշտպան, եւ հակառակորդը կարողացել է անարգել շրջանցել թիկունք։ Վիրաբյանը, սակայն, ներկաներից ոչ ոքի, այդ թվում՝ Գաբրիելյանին, չէր ճանաչում, նաեւ տեղյակ չէր, թե ինչ գործով է կանչվել դատարան, քանի որ նախկինում քննիչի մոտ տարբեր դեպքերի շուրջ է հարցաքննվել։ Վկա Արմենակ Վիրաբյանը Դատարանը նրան պարզաբանեց՝ սույն գործը վերաբերում է 2020 թ․ հոկտեմբերի 4-5-ի իրադարձություններին եւ  մասնավորապես Ջրականից դեպի Հադրութ իրականացրած նահանջին։ Պատասխանելով դատավարության մասնակիցների հարցերին՝ վկա Արմենակ Վիրաբյանը պատմեց, որ հոկտեմբերի 3-ին իր ջոկատը տեղակայվել է Ջրականի պաշտպանական բնագծում, ինքը նրանց է միացել հոկտեմբերի 4-ին։ Ասաց՝ խոսակցություններից գիտեին, որ իրենք են առաջնագիծը, հակառակորդի հնարավոր հարձակման դեպքում պետք է նրանց «դիմավորեին»։ Տեղանքում նախկինում թերի փորված, անմխիթար խրամատներ էին։ Ըստ վկայի՝ իրենից աջ տեղակայվել է իրենց բրիգադի երկրորդ ջոկատը, իսկ թե ովքեր են եղել իրենցից ձախ, չգիտեր, բայց ռադիոկապով լսել էր, որ այնտեղ եւս հայկական ստորաբաժանում է։ Նշենք, որ խոսքը հենց Գաբրիելյանի ստորաբաժանման մասին է։ Ըստ վկայի՝ հոկտեմբերի 5-ին ճակատային գրոհ չի եղել Առաջին հարձակումը եղել է հենց հոկտեմբերի 4-ին, որին հաջորդել է հարաբերական անդորր։ Գիշերը, ըստ վկայի, իրենց ուղղությամբ չի եղել, միայն՝ ձախ թեւի ուղղությամբ՝ մի քանի կմ հեռու։ Մարտերը վերսկսվել են հոկտեմբերի 5-ի կեսօրին․ «Ճակատային գրոհ չի եղել, ձախ կողմից շրջափակում է եղել, որը ընդհատվել է մեր կողմից․․․ Աջ հատվածում էլ մարտեր էին ընթանում, կրակոցի ձայներ կային․․․ Ընթացքում, երբ տեղեկություններ են ստացվել, որ շրջափակման մեջ ենք, վերադաս հրամանատարությունը որոշում է կայացրել՝ քաշվենք աջ, միանանք հարեւան ջոկին»։ Մեղադրողի հարցին՝ ձախակողմյան ստորաբաժանումից ի՞նչ տեղեկություն ունեին, չէ՞ որ այնտեղ էլ էր հայկական զինված ուժերը, վկան պատասխանեց, որ տեղեկություն չունեին, նրանց հետ անձամբ կապի մեջ չի եղել, իր ռադիոկապը միայն ջոկի ներսում եւ հրամանատարության հետ էր։ Իրենց ջոկատի հրամանատար Կարեն Բաբայանը եւս, ըստ ամենայնի, ձախ թեւի հետ կապ չի ունեցել։ Պաշտպան Վրեժ Խաչիկյանի հարցին՝ այդ դեպքում համագործակցությունը աջ կամ ձախ թեւի հետ ինչպե՞ս էր կազմակերպվում, վկան պատասխանեց․ «Վերադաս հրամանատարության միջոցով, ես չեմ ունեցել»։ Վերադաս հրամանատարությունը ունեցել է անմիջական կապ թե ոչ՝ վկան չգիտեր։ Հարցին՝ աջ կողմում տեսե՞լ են հակառակորդի, վկան պատասխանեց, որ անձամբ չէ, բայց խոսակցություններից է այդպես հասկացել, որ այնտեղ եւս շրջափակման վիճակ էր․ «Գնացինք աջ, որտեղ մեր երկրորդ ջոկատն էր, որը շրջափակումից դուրս էր, ժամը 3-5-ի հատվածում նրանց հետ դուրս եկանք, շարժվեցինք ձորակներով դեպի Ջրականի զորամասի մշտական տեղակայման վայր, որտեղ Մեղրիի զորամասն էլ էր։ Այդ ընթացքում հակառակորդի հետ հրաձգային, նաեւ հրետանային զենքերով ճնշում կար, նաեւ անձամբ մարտ ենք ունեցել»։ Մեղադրողը նկատեց՝ նախաքննության ժամանակ վկան նշել էր, որ շրջափակման վտանգը միայն ձախակողմյան հատվածից էր, իսկ այժմ նշեց նաեւ աջակողմյան հատվածը։ Վկան պարզաբանեց՝ դա իրադրության գնահատման արդյունքում իր անձնական եզրահանգումն է, նաեւ հետագա խոսակցություններից է այդպես հասկացել։ Հարցին, թե ինչու որոշվեց քաշվել աջ, այլ ոչ թե մարտ վարել, ինչպես նախորդ օրը, վկան դժվարացավ հստակ պատասխանել, ասաց՝ դա հրամանատարության ցուցումն է եղել․ « Նրանք ավելի լավ են տեղեկացված եղել ռազմաճակատի իրավիճակի, շրջանցող ուժերի խմբաքանակի ուժերի մասին, կարող եմ ենթադրել, որ շրջափակման մեջ չթողնելու համար որոշվել է աջ քաշվել, երկու ստորաբաժանման կազմով շրջափակումից դուրս գալ»։ Պաշտպան Վրեժ Խաչիկյանը հիշեցրեց՝ իրենցից ձախ գտնվում էր Գաբրիելյանի տանկային ստորաբաժանումը, որը, սակայն, տանկեր չի ունեցել։ Այդ պայմաններում այդ ստորաբաժանումը կարո՞ղ էր կանխարգելել, օգնություն ցուցաբերել իրենց։ Վկան, սակայն, ասաց՝ այդ հարցին պատասխանել չի կարող։  Նա դժվարացավ հստակ պատասխանել նաեւ այն հարցին՝ արդյո՞ք հրաձգության արդյունքում կոնկրետ տեխնիկա վնասվել է թե ոչ․ «Որ կոնկրետ փամփուշտ մտնի տեխնիկայի մեջ, դա չեմ կարող ասել, բայց մենք հրաձգային մարտի բռնվել ենք, եթե բռնված չլինեինք, նշանակում է՝ անիմաստ էինք այնտեղ»։ Արմեն Վիրաբյանի խոսքով՝ այն ժամանակ, երբ իրենք նահանջել են Ջրական, այնտեղ արդեն հակառակորդի 10-12-հոգանոց խումբ է եղել, որին ոչնչացրել են։ Թե ինչու են նահանջել հենց այդ ուղղությամբ, վկան տեղյակ չէր, ասաց՝ դա եւս վերադաս հրամանատարների ցուցումն էր։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց փետրվարի 24-ին։   Միլենա Խաչիկյան  
22:26 - 10 փետրվարի, 2025
Գոռ Իշխանյանը խոստովանել է, որ Կարեն Առստամյանին չի հայտնել 73-հոգանոց վաշտի շարժի մասին․ զոհվածի հոր ցուցմունքը

Գոռ Իշխանյանը խոստովանել է, որ Կարեն Առստամյանին չի հայտնել 73-հոգանոց վաշտի շարժի մասին․ զոհվածի հոր ցուցմունքը

Երեւանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի Շենգավիթի նստավայրում ընթանում է 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Հադրութի Այգեստան գյուղում 7-րդ վաշտի ողջ անձնակազմի զոհվելու դեպքի վերաբերյալ դատական քննությունը։ Դատարանը շարունակում է հարցաքննել տուժողներին՝ զոհերի հարազատներին։ Այս գործով դատախազը փոխվել է, այժմ դատաքննությանը մասնակցում են հանրային մեղադրողներ Արշակ Մարտիրոսյանը եւ Վարդան Վարդանյանը։ Այսօրվա դատական նիստում հանրային մեղադրողները սկսեցին տուժողների հարցաքննությունը՝ նրանց խնդրելով հանգամանորեն ներկայացնել դեպքին առնչվող իրենց հայտնի մանրամասները։ Հանրային մեղադրողներ Արշակ Մարտիրոսյանը՝ ձախից, Վարդան Վարդանյանը՝ աջից Ըստ զոհվածի հոր՝ Գոռ Իշխանյանը խոստովանել է, որ Կարեն Առստամյանին չի հայտնել զորքի շարժի մասին Երդվելով ասել միայն ճշմարտությունը եւ ոչինչ՝ բացի ճշմարտությունից, զոհված պայմանագրային զինծառայող Արթուր Զարգարյանի հայրը՝ Համբարձում Զարգարյանը, պատմեց, որ որդու հետ վերջին անգամ խոսել է հոկտեմբերի 11-ի կեսօրին։ Արթուրը հորն ասել է՝ մեզ տանում են «աջ»՝ նկատի ունենալով իր տեղակայման վայրից աջ գտնվող տարածքը, որը, հոր հիշելով, համընկնում է Մարտունի, Հադրութ, Ջաբրայիլ ուղղությանը․ «Ասավ՝ էլ չզանգեք, կապի չի լինի, որ լինի, ես կապի դուրս կգամ»,- պատմեց տուժողը։ Որոշ ժամանակ անց արդեն Մարտունու իրենց Բերդաշեն գյուղում սկսել են լուրեր պտտվել, որ տղաները չկան։ 7-րդ վաշտում, ըստ Զարգարյանի, Բերդաշենից 7 հոգի է եղել․ «Ահագին ժամանակ անցավ, գնացի զորամաս, հարցնում էի՝ որտեղ են երեխեքը, ասում էին՝ բան չկա, անտառներում են։ Սպասում էինք օրերով, մի քանի օրից ասում են՝ անցել են Իրան»,- ասաց Համբարձում Զարգարյանը։ Նա դատարանին հայտնեց, որ մի քանի անգամ հանդիպել են զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանի հետ, որը սկզբում ասել է, որ հրաման է ստացել զորքն ուղարկել Քոշբեկ (Հադրութի շրջանի Այգեստան գյուղն է), ու պնդել, որ Կարեն Առստամյանին հայտնել է զորքի գնալու մասին, սակայն ավելի ուշ ինքն իր ասածը ժխտել է․ «Գնացինք նախագահի մոտ հանդիպման, համ Գոռն էր [ներկա], համ Կարենը, Գոռը ժխտեց, որ Կարենին տեղեկացրել ա, ասինք՝ բա խի՞ ես խաբել, ասեց՝ որ չասեի, կարող ա զորամասում ինձ ծեծեիք։ Առստամյանը հելավ խոսեց, ասում ա՝ ես էդ ձեւի հրաման չեմ ստացել, ինձ ոչ մեկը չի տեղեկացրել, որ վաշտ ա գալիս։ Տենց էլ ոչ մեկը վիզ չառավ, թե ով ա մեր երեխեքին տարել, կոտորել»,- պատմեց տուժողը։ Նա հիշեց նաեւ, որ Արցախի՝ այդ ժամանակվա նախագահ Արայիկ Հարությունյանը ծնողների հետ հանդիպման ժամանակ ասել է, որ հոկտեմբերի 10-ին ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանին տեղեկացրել է, որ հակառակորդը հասել է մինչեւ «9կմ» կոչվող խաչմերուկ, այսինքն՝ Հադրութը եւս հակառակորդի վերահսկողության տակ է։ Համբարձում Զարգարյանին եւս ամենաշատն էր հուզում այն հարցը, թե ինչու են զորքն առանց ուղեկցողի ուղարկել Հադրութ։ Նա գիտեր միայն այն, որ անմիջական վերադասներից անձնակազմի հետ եղել են երկու հոգի՝ Սլավիկ եւ Գեւորգ անուններով։ Գոռ Իշխանյանի պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը տուժողից հետաքրքրվեց՝ Իշխանյանը իր հետ հանդիպման ժամանակ Ջալալ Հարությունյանի հրամանը ցույց տվե՞լ է, ինչին Զարգարյանը բացասական պատասխան տվեց․«Առաջ ես էլ էի համոզված, որ Ջալալը հրաման կլինի տված, մեկ էլ նախագահի մոտ նստած, նախագահն ասում ա՝ ամսի 10-ին Ջալալին զեկուցել եմ, որ մինչեւ «9կմ» տված ա [հակառակորդին]»։  Պաշտպանը դատարանին միջնորդեց հրապարակել տուժողի նախաքննական ցուցմունքը, քանի որ դրա եւ դատարանում հայտնած տեղեկությունների միջեւ հակասություն նկատեց։ Դատարանը միջնորդությունը բավարարեց, եւ Դավիթ Կարապետյանն ընթերցեց տուժողի նախաքննական ցուցմունքի այն հատվածը, որտեղ վերջինս նշել է, որ երբ Գոռ Իշխանյանն ասել է, որ հրաման է ստացել զորքն ուղարկել «9կմ», ծնողները չեն հավատացել, եւ Իշխանյանը հանել, ցույց է տվել հրամանը։ Մինչդեռ հիմա դատարանում տուժողն ասում է, որ Իշխանյանը ոչ միայն հրաման ցույց չի տվել, այլեւ ինքն է ասել, որ զորքին ուղարկել է Այգեստան (Քոշբեկ)։  Նախաքննական ցուցմունքի այդ հատվածը լսելուց հետո տուժող Զարգարյանը զարմացական հարց տվեց՝ «էդ ե՞ս եմ ասել», եւ լսելով հաստատում՝ ասաց, որ քննիչն իր հետ խոսում, ինքն էլ գրում էր։ Տուժողին ցույց տվեցին նախաքննական ցուցմունքի տակ դրված ստորագրությունը, նա հաստատեց, որ ինքն է ստորագրել, սակայն պնդեց դատարանում հայտնած իր տեղեկությունների իսկությունը։ Հանրային մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը հետաքրքրվեց՝ նախաքննության ժամանակ քննիչի կողմից որեւէ ուղղորդում եղե՞լ է, ինչին տուժողը բացասական պատասխան տվեց։ Եվ դիտարկմանը, որ տարիքով է, գուցե մոռացել է, Զարգարյանն այսպես պատասխանեց․ «Ես երեխա եմ կորցրել, ոչ թե հիշողությունս, երեխայի վերաբերյալ ոչ մի հիշողություն չեմ կորցրել»։ Հարցին՝ արդյոք տեղեկություն ունի՞՝ ինչից են զոհվել զինծառայողները, հրաձգային զենքից վիրավորումներից, թե՞ հրետանային միջոցների, Զարգարյանը պատասխանեց, որ իր որդուն առանց գլուխ է հուղարկավորել, ուստի կասկած կարող է լինել, որ հակառակորդի հետ անմիջական մարտ է եղել։ Արթուր Համբարձումի Զարգարյանի անունը Արցախի ՊՆ-ն զոհվածների ցուցակում հրապարակել է 2021թ․ ապրիլի 3-ին։ «Իմ ութ ամսվա ծառայող տղան ավտոմատով ի՞նչ պիտի աներ գրավված Հադրութում» Զոհված զինծառայող Արթուր Առստամյանի մայրը՝ Նունե Առստամյանը, դատարանում ցուցմունք տալիս ասաց, որ պատերազմի ժամանակ հաճախ չի խոսել որդու հետ՝ ելնելով անվտանգությունից։ Մարտունի 3 զորամասի 3-րդ հրաձգային գումարտակի 7-րդ վաշտի զինծառայող Արթուրը բանակ է զորակոչվել «Ես եմ» ծրագրով, պատերազմի ժամանակ 8 ամսվա ծառայող է եղել։ Մոր խոսքով՝ որդին կարճ է կապել զրույցները, ասել ՝ ամեն ինչ լավ է, ապահով տեղ եմ, շատ հարցեր մի տուր։ Արթուրի վերջին զանգը եղել է հոկտեմբերի 10-ին․ «Հետո իմացա, որ ամսի 11-ին վաշտն ուղարկել են Հադրութ։ Ո՞նց կարող էին երեխեքին ուղարկել, երբ Հադրութը գրավված էր, ինձ այդ հարցն է տանջում, ուզում եմ իմանալ՝ Գոռ Իշխանյանը (գումարտակի հրամանատարը, որն այս գործով մեղադրյալներից մեկն է,- հեղ․) ապահովե՞լ է երեխեքի անվտանգությունը։ Իմ ութ ամսվա ծառայող երեխեն ավտոմատով ի՞նչ պիտի աներ Հադրութում ամսի 11-ին»,- հարցրեց Նունե Առստամյանը։ Նունե Առստամյանը Տուժողի ամուսինն ու եղբայրներն էլ են զինվորական եղել, սակայն նրանք որեւէ տեղեկություն չեն հայտնել Նունե Առստամյանին, ասում է՝ գուցե իրեն խնայելու համար։ Պատերազմի ժամանակ մարտական գործողությունների գոտում գտնվող զինծառայողների հետ կապված հարցերին օպերատիվ կարգով արձագանքելու նպատակով ձեւավորվել էր աշխատանքային խումբ, որը գործում էր ՀՀ ՊՆ պաշտպանական ազգային հետազոտական համալսարանի տարածքում։ Առստամյանը գնացել է այնտեղ, որպեսզի ինչ-որ տեղեկություններ իմանա որդու մասին, որից արդեն օրերով լուր չուներ․  «Մի օր գնացի Ուլնեցի՝ էրեխուց տեղեկություն իմանայի (աշխատանքային խմբի հասցեն նկատի ունի,- հեղ․), որ ասացի՝ Մարտունի 3-ի 7-րդ վաշտ, մի հոգի փորձում էր քարտեզի վրա Այգեստան գյուղը ցույց տալ, մեկը կողքից մոտեցավ, ասում է՝ ճիշտ լսեցի՞, 7-րդ վա՞շտ, ասացի՝ հա, երեխաս 7-րդ վաշտից է, ասաց՝ քույրիկ ջան, դա հանելուկ ա։ Ասում եմ՝ ո՞նց, 73 հոգին հանելուկ ա՞։ Ոչ մեկը ոչ մի բան չէր ասում»,- պատմեց Նունե Առստամյանը, սակայն չհիշեց՝ ով էր այդ մարդը, որն ասել էր, թե վաշտի ճակատագիրը հանելուկ է։ Նունե Առստամյանը համացանցից, ծնողների հետ զրույցներից է իմացել Հադրութի գրավման մասին, եւ նրան մինչ օրս տանջում է այն հարցը, թե ինչու են հրամանատարները զորքին ուղարկել հակառակորդի կողմից գրավված տարածք։ Գոռ Իշխանյանի պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը տուժողից հետաքրքրվեց՝ ինչի՞ հիման վրա է այն կարծիքը, որ զորքին ուղարկել են Հադրութ, այն պարագայում, երբ ըստ գործի նյութերի՝ վաշտը պետք է հասնել «9կմ» կոչվող տեղանք։ Նունե Առստամյանը պատասխանեց, որ նույնիսկ եթե «9կմ» պետք է գնային, ոչ թե Հադրութ, Գոռ Իշխանյանը պարտավոր էր ապահովել զորքի անվտանգությունը․ «Եթե Կարեն Առստամյանը (18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար,-հեղ․) պատրաստ չէր երեխեքին դիմավորել, ինչի՞ ուղարկեց զորքին»։ Արթուր Կարենի Առստամյանի անունը Արցախի ՊԲ-ն զոհվածների ցուցակում հրապարակել է 2021թ․ մարտի 15-ին։ Այսօր հարցաքննված վերջին տուժողը Արաքսի Գասպարյանն էր՝ զոհված զինծառայող Հովհաննես Գասպարյանի մայրը։ Նրա որդին պատերազմի ժամանակ 1 ամսվա զինծառայող է եղել, այդ ընթացքում Հովհաննեսի հետ շատ քիչ են խոսել, հրամանատարներին էլ չեն հասցրել ծանոթանալ։ Հովհաննեսի հետ մայրը վերջին անգամ խոսել է հոկտեմբերի 8-ին, դրանից հետո կապը կորել է։ Գասպարյանը որեւէ մանրամասնության չէր տիրապետում, նրան ամենից շատ մտատանջում էր այն հարցը, թե ինչու են իր մեկ ամսվա ծառայող որդուն պատերազմ տարել։ Կողմերը Գասպարյանին գրեթե հարցեր չտվեցին։ Արաքսի Գասպարյանը Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց փետրվարի 18-ին։ Ինչում են մեղադրվում սպաները Արցախի Պաշտպանության բանակի Մարտունի 3 զորամասի 3-րդ հրաձգային գումարտակի 7-րդ վաշտի 73 զինծառայողները զոհվել են Հադրութի շրջանի Այգեստան գյուղում, երբ նրանց վրա հարձակվել են հակառակորդի դիվերսիոն խմբերը։ Նրանք Այգեստան չպիտի գնային, այլ համապատասխան երթուղով մեկնեին Հադրութի շրջանի «9 կմ» կոչվող տեղամաս եւ անցնեին ՊԲ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանի հրամանատարության ներքո։ Ըստ մեղադրական եզրակացության՝ նշյալ զորամասի նախկին հրամանատար Գոռ Իշխանյանը եւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը պատերազմի ընթացքում իրենց ծառայողական պարտականությունների նկատմամբ անփույթ վերաբերմունք են դրսեւորել եւ չեն կատարել դրանք, ինչն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։  Ըստ մեղադրանքի՝ ՊԲ հրամանատարի կողմից հոկտեմբերի 11-ին արձակած՝ մեկ վաշտ 18-րդ դիվիզիայի հրամանատարության ներքո ուղարկելու մարտական կարգադրության հիման վրա զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանը 7-րդ վաշտին նույն օրը տվել է մարտական կարգադրություն, որում չեն ներառվել եւ պահպանվել ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի համապատասխան դիրեկտիվով մարտական կարգադրության ներկայացվող եւ դրանում պարտադիր ներառվող դրույթները։ Ապա նույն օրը կեսօրին Իշխանյանը ՊԲ օպերատիվ շտաբ է զեկուցել անձնակազմի երթը սկսվելու մասին, որի մասին օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը զեկուցել է ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանին։ Ջալալ Հարությունյանը հանձնարարել է վաշտի երթի մասին տեղեկացնել 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանին, մինչդեռ Նվեր Մարտիրոսյանն այդ ուղղությամբ միջոցներ չի ձեռնարկել՝ երթի սկսման մասին չի հայտնել հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարին, չի կազմակերպել ու վերահսկել մեկնող անձնակազմի տեղաշարժը։ Այսպիսով, նրանց դիմավորող չի եղել եւ վաշտի անձնակազմը նախանշված տեղից ավելի է անցել ու հայտնվել շրջափակման մեջ։ Գլխավոր լուսանկարում Համբարձում Զարգարյանը Հայարփի Բաղդասարյան
18:37 - 04 փետրվարի, 2025
Կարեն Առստամյանի նկատմամբ Հադրութում 73-հոգանոց վաշտի զոհվելու գործով քրեական հետապնդում է հարուցվել, ապա դադարեցվել

Կարեն Առստամյանի նկատմամբ Հադրութում 73-հոգանոց վաշտի զոհվելու գործով քրեական հետապնդում է հարուցվել, ապա դադարեցվել

44-օրյա պատերազմի ժամանակ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարի պաշտոնը զբաղեցրած Կարեն Առստամյանը մեղադրյալի կարգավիճակ է ունեցել Հադրութում 73-հոգանոց վաշտի զոհվելու գործով, սակայն հետագայում նրա նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է։ Երեւան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանի Շենգավիթի նստավայրում ընթանում է Մարտունի 3 զորամասի 3-րդ հրաձգային գումարտակի 7-րդ վաշտի անձնակազմի զոհվելու գործով դատաքննությունը։ Այս գործով այժմ մեղադրվում են երկու բարձրաստիճան սպաներ՝ նշյալ գումարտակի նախկին հրամանատար Գոռ Իշխանյանն ու ՊԲ օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը։ Մեղադրյալների պաշտպաններն են այս դատաքննության ընթացքում հիշատակել Կարեն Առստամյանի նկատմամբ հարուցված, սակայն հետագայում դադարեցված քրեական հետապնդման մասին։  «Ինֆոքոմը» ՀՀ գլխավոր դատախազությունից հարցմամբ տեղեկացել է, որ Կարեն Առստամյանն այս գործով մինչդատական վարույթի ընթացքում մեղադրյալի կարգավիճակ է ունեցել, նրա նկատմամբ քրեական հետապնդումը հարուցվել է նախկին Քրեական օրենսգրքի 375-րդ հոդվածի չորրորդ մասի հատկանիշներով, այն է՝ պատերազմի ժամանակ իշխանությունը չարաշահելը, իշխանազանցությունը կամ իշխանության անգործությունը։ Սակայն հետագայում՝ 2022 թվականի օգոստոսի 17-ին, հսկող դատախազի որոշմամբ նրա նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է Քրեական դատավարության օրենսգրքի այն հիմնավորմամբ,  որ անձը չի կատարել իրեն մեղսագրվող արարքը։ Կարեն Առստամյանի անունն այս դատավարության ընթացքում բազմիցս է հնչել։ Ըստ գործի նյութերի՝ 7-րդ վաշտի 73 զինծառայողները համապատասխան երթուղով պետք է մեկնեին Հադրութի շրջանի «9 կմ» կոչվող տեղամաս եւ անցնեին ՊԲ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանի հրամանատարության ներքո։ Ըստ մեղադրանքի, սակայն, զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանն ու օպերատիվ բաժնի պետը պատշաճ չեն կազմակերպել զորքի տեղաշարժը, զորքին նշյալ տեղանքում դիմավորող չի եղել եւ նրանք առաջ են անցել մինչեւ Հադրութի շրջանի Այգեստան գյուղ, որը, ինչպես հետագայում պարզվել է, արդեն գտնվել է հակառակորդի վերահսկողության ներքո։ Զորքն այդտեղ ընկել է շրջափակման մեջ, վաշտի ողջ անձնակազմը զոհվել է։  Թե իրենց ցուցմունքներում ինչ տեղեկություններ են հայտնել զոհվածների հարազատները այդ թվում Կարեն Առստամյանի հետ ունեցած իրենց զրույցների մասին, կարող եք կարդալ այս եւ դատաքննության վերաբերյալ մեր մյուս հրապարակումներում։ Նշենք, որ գեներալ-մայոր Կարեն Առստամյանի անունը նաեւ այլ քրեական գործերի շրջանակում է շոշափվում։ Մասնավորապես, նախորդ տարեվերջին՝ 2024 թ․ դեկտեմբերի 27-ին, նրա նկատմամբ հարուցվել է հանրային քրեական հետապնդում նախկին Քրեական օրենսգրքի 376-րդ հոդվածի 3-րդ մասով՝ պատերազմի ժամանակ ծառայության նկատմամբ անփույթ վերաբերմունքի համար։ Կարեն Առստամյանի նկատմամբ հայտարարվել է հետախուզում։ Մեր տեղեկություններով նրա մեղադրանքի դրվագը առնչվում է Ջրականի եւ Հադրութի մարտական գործողություններին։ Հայարփի Բաղդասարյան
19:39 - 03 փետրվարի, 2025
Քննարկում ԱԺ-ում՝ անհետ կորած զինծառայողների հարազատների ու պաշտոնյաների մասնակցությամբ
 |azatutyun.am|

Քննարկում ԱԺ-ում՝ անհետ կորած զինծառայողների հարազատների ու պաշտոնյաների մասնակցությամբ |azatutyun.am|

azatutyun.am: Անհետ կորած զինծառայողների մի քանի տասնյակ ծնողներ խորհրդարանում են՝ մասնակցելու փակ քննարկմանը: Ներկա են զինվորական դատախազը, ոստիկանապետը, Քննչական կոմիտեի նախագահը, ԱԱԾ տնօրենը, Մարդու իրավունքների պաշտպանը, պաշտպանության փոխնախարարը, ընդդիմադիր պատգամավորները, միջազգային իրավական հարցերով ՀՀ ներկայացուցիչը: Նիստը վարում է Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանը: Նա ասաց, որ քննարկումը տևելու է մոտ 3 ժամ: «Հասկանալի է, որ այս քննարկման շնորհիվ բոլոր հարցերի պատասխանները չենք կարող ստանալ, պրոցեսը պետք է շարունակվի», - հավելեց ԱԺ նախագահը: Անհետ կորած զինծառայողների մոտ 8 տասնյակ ծնող ու հարազատ է մասնակցում այս քննարկմանը, նրանցից 16-ը՝ դահլիճում, իսկ մյուսները օթյակից են հետևում: Նախատեսվում է, որ հարազատները հարցեր են ուղղելու Ազգային անվտանգության ծառայության ղեկավարին, Գլխավոր դատախազին, Քննչական կոմիտեի ղեկավարին և առողջապահության նախարարին։ Մի քանի տասնյակ ծնողներ էլ քննարկմանը հետևելու են լրագրողների համար նախատեսված օթյակից։ 44-օրյա պատերազմում անհետ կորած զինծառայող Սարգիս Ղուկասյանի հորեղբայրը՝ Արսեն Ղուկասյանը երեկ «Ազատությանը» փոխանցել էր, որ ծնողների որոշումն է՝ փակ քննարկմանը մասնակցի 16 ծնող, որպեսզի իրենց հարցերը համակարգված ուղղելու հնարավորություն լինի: Ավելի վաղ պաշտպանության խորհրդարանական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը տեղեկացրել էր, որ քննարկմանը հատուկ զեկույցով է հանդես գալու նաև ԱԱԾ տնօրեն Արմեն Աբազյանը:
14:17 - 30 հունվարի, 2025
Գեներալ-մայոր Կարեն Առստամյանի նկատմամբ հայտարարվել է հետախուզում

Գեներալ-մայոր Կարեն Առստամյանի նկատմամբ հայտարարվել է հետախուզում

44-օրյա պատերազմի ժամանակ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար, գեներալ–մայոր Կարեն Առստամյանի նկատմամբ հայտարարվել է հետախուզում։ Գլխավոր դատախազությունից, «Ինֆոքոմ»-ի գրավոր հարցմանն ի պատասխան, տեղեկացրել են, որ նախորդ տարեվերջին՝ 2024 թ․ դեկտեմբերի 27-ին, նրա նկատմամբ հարուցվել է հանրային քրեական հետապնդում Քրեական օրենսգրքի (2003 թ․) 376-րդ հոդվածի 3-րդ մասով՝ պատերազմի ժամանակ ծառայության նկատմամբ անփույթ վերաբերմունքի համար։ Դեկտեմբերի 29-ին միջնորդություն է ներկայացվել դատարան՝ Առստամյանի նկատմամբ կալանավորումը որպես խափանման միջոց ընտրելու վերաբերյալ, ինչը բավարարվել է․ «Քրեական վարույթով նախաքննության ընթացքում 21 մեղադրյալների վերաբերյալ 5 քրեական վարույթներ արդեն իսկ հանձնվել են դատարան, ընթանում է դատաքննություն»,- ասված է պատասխանում։ Մեր տեղեկություններով Կարեն Առստամյանի մեղադրանքի դրվագը առնչվում է Ջրականի եւ Հադրութի մարտական գործողություններին։ Նշենք, որ Առստամյանի անունը պարբերաբար շրջանառվել է 44-օրյա պատերազմին առնչվող քրեական գործերի, այդ թվում՝  Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ գործի շրջանակում։  Դեռեւս 2022 թ․ հոկտեմբերի 22-ին նա այդ գործով կանչվել էր դատարան եւ որպես վկա հարցաքննվել` նշելով, որ Խուռհատ սարում շրջափակման մեջ հայտնվելու եւ կապի միջոցի բացակայության մասին իրեն այդ պահին չեն զեկուցել, պարզաբանել էր՝ իր ղեկավարության ներքո 25 գումարտակ է եղել, եւ ամեն ինչ չէր, որ իրեն պիտի զեկուցվեր․ դրա համար զորամասի հրամանատարներ կային։ Զոհված զինծառայողների ներկայացուցիչ, փաստաբան Գուրգեն Գրիգորյանն էլ հետաքրքրվել էր․ «Իսկ չե՞ք կարծում, որ Ձեր պարտականությունը, որպես դիվիզիայի հրամանատար, թերի եք կատարել, որն էլ հանգեցրել է ծանր հետեւանքի»։ Ի պատասխան՝ Կարեն Առստամյանը ասել էր․ «Եթե ապացուցվի, որ այդպես է, ես պատրաստ եմ պատասխանատվություն կրել»։ Կարեն Առստամյանն իր պաշտոնից ազատվել է պատերազմի ավարտից մեկ օր առաջ՝ 2020 թ․ նոյեմբերի 8-ին։ Ամիսներ անց՝ 2021 թ․ մարտի 24-ին, նա դատական հայց է ներկայացրել ընդդեմ ՀՀ նախագահի՝ պահանջելով վերջինիս պարտավորեցնել իրեն տրամադրել իր ազատման հրամանագիրը։ ՀՀ վարչական դատարանը, դատավոր Արծրուն Միրզոյանի նախագահությամբ քննելով հայցը, 2022 թ․ հունվարի 3-ին վճռել է մերժել այն՝ հիմնավորմամբ, որ Առստամյանին պաշտոնից ազատելու մասին առաջարկությունը եւ կից հրամանագրի նախագիծը Հանրապետության նախագահի աշխատակազմ են ներկայացվել «Հույժ գաղտնի» դրոշմագրով, այսինքն՝ այն համարվում է պետական գաղտնիք, ինչի պարագայում նախագահի մերժումը եղել է իրավաչափ։ Դատարանի այս որոշման դեմ Առստամյանը վերաքննիչ բողոք է ներկայացրել։ Վերաքննիչ դատարանը, նախագահությամբ դատավոր Արթուր Պողոսյանի, կազմով Հայկ Խաչատրյանի եւ Կարեն Մաթեւոսյանի, վճռել է հայցն ամբողջությամբ բավարարել եւ գործն ուղարկել վարչական դատարան՝ ամբողջ ծավալով նոր քննության։   Միլենա Խաչիկյան
17:57 - 29 հունվարի, 2025
«Երբ մեղավորները չեն պատժվում, ծնողներն են դառնում դատավոր»․ տուժողների իրավահաջորդները՝ Խուռհատ սարի գործով

«Երբ մեղավորները չեն պատժվում, ծնողներն են դառնում դատավոր»․ տուժողների իրավահաջորդները՝ Խուռհատ սարի գործով

– Ինձ շատ քիչ հարց տվեցիք, ուրիշ հարց չկա՞,– այսպես ընդմիջվեց 44-օրյա պատերազմում զոհված ժամկետային զինծառայող Լեւոն Գալստյանի մոր՝ Արմենուհի Գալստյանի հարցաքննությունը,– հազիվ մի տեղ հարցնում են՝ Ձեր էրեխուն ի՞նչ է եղել, ես չգիտեմ՝ ուր գնամ, էլ որ դատարան, – ասաց նա։ Արմենուհի Գալստյանը մեկն է այն ծնողներից, որոնք 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ի Խուռհատ սարի մարտական օպերացիայի վերաբերյալ քրեական գործով նախաքննության ժամանակ չեն հարցաքննվել։ Փաստաբան Գայանե Հովակիմյանը այսօր միջնորդեց՝ նրան եւ մի քանի այլ ծնողների տուժողի իրավահաջորդի կարգավիճակ տրամադրել եւ հարցաքննել  դատարանում։ Դատարանը, դատավոր Ջոն Հայրապետյանի նախագահությամբ, միջնորդությունը բավարարեց՝ միաժամանակ պարզաբանելով՝ քանի որ բոլոր հանգամանքները դատարանում արդեն քննարկվել են, շատ հարցեր չեն տալիս՝ հասկանալով, որ ծնողի համար դժվար է։ Որդեկորույս ծնողները –  Շատ դժվար է, բայց ավելի դժվար է, որ մինչ այսօր չգիտեմ իմ որդու զոհվելու հանգամանքները․․․ [Վահանյանը], հա, մեղավոր է, բայց մենակ ինքը չէ, էլի մեղավորներ կան․ Հայկազը (նույն գումարտակի սպա, նրա ցուցմունքը՝ այստեղ), որ էս աթոռին նստած չէ, որ նոյեմբերի 7-ին ինձ ասում էր՝ տղադ լավ ա, կզանգի։ Այսինքն՝ հերիք չէ՝ սպանել են, մի հատ էլ զոհվելու հանգամանքն են գաղտնի պահել,– վրդովվեց տիկին Արմենուհին։ Իշխան Վահանյանը այն գումարտակի հրամանատարն է, որի կազմում ծառայել է Լեւոն Գալստյանը։ Նրան այժմ մեղադրում  են իշխանության անգործություն դրսեւորելու եւ վիրավորման պատրվակով մարտի դաշտը ինքնակամ լքելու մեջ։ Անկանոն նահանջը, ըստ գործի նյութերի, նրա ենթադրյալ փախուստին է հաջորդել․ զորքի մի մասը այլ սպաների հետ կարողացել է դուրս գալ Սարուշեն գյուղի ուղղությամբ եւ փրկվել, իսկ մյուս մասը, պատշաճ չտեղեկացվելով, որ հակառակորդը արդեն Հադրութում է, այդ ուղղությամբ է գնացել եւ ընկել շրջափակման մեջ։ Արմենուհի Գալստյանը, ինչպես եւ շատ այլ ծնողներ, մինչ օրս տեղյակ չէ՝ կոնկրետ երբ եւ ինչ հանգամանքներում է իր որդին զոհվել․  «Լեւոնս ամեն օր զանգում էր, էդ օրը չի զանգում, ես եմ զանգում, չի վերցնում, սկսում ենք հետաքրքրվել, ասում են՝ ծուղակում է, հետո գալիս է [տեղեկություն], չգիտեմ՝ սուտ թե ճիշտ, որ ծուղակից հանել են, էդ օրը չի զանգում, 11-ի առավոտյան՝ ժամը 7–ին, զանգում է, շատ ցածր ձայնով՝ մամ, ես լավ եմ, չեմ կարող ասել՝ ինչ է կատարվում, ծուղակում ենք, բայց տեղյակ ենք պահել, գալու են մեր հետեւից․․․ Էդ ժամանակ լինում են Հադրութի տան մեջ․․․ Դրանից հետո մենք սկսում ենք զանգել․ ամսի 11–ին զանգում եմ ՊՆ, ասում,  որ 15 հոգով տան մեջ են, հաջորդը՝ Արայիկ Հարությունյանին, ում պատահի, ում հնարավոր է, բոլորին տեղյակ ենք պահում»։ Մոր խոսքով՝ Արայիկ Հարությունյանն իրենց փոխանցում է Թաղասեռի գյուղապետի եւ Հադրութի ղեկավարի համարները․ «Էրեխեքին  ուղղորդում են էդ գյուղի թարմաների տակ, մի ողջ օր մարտ վարելով՝ հասել են էդտեղ։ Լեւոնս մի փոքր վիրավորում է ունեցել։ Երբ արդեն պիտի ընդառաջ գային, մի քանի անգամ զանգել է, իսկ ամսի 12-ի առավոտյան ասել է՝ չեն եկել, ասել են՝ փոքր ձորակ կա, անցեք, բայց դա դիտարկման մեջ է, չենք կարող անցնել, հետներս էլ՝ 4 վիրավոր, հազիվ բերել, հասցրել ենք․․․ Ժամը 12-ի կողմերը վերջին զանգն է լինում՝ էլ զարյադկա չունենք, չեմ կարողանա զանգել․․․ Հարցնում ենք՝ զենք–զինամթե՞րք, ասում է՝ ունենք․․․ Ասում ենք՝ դե ձեր հետեւից գալիս են, ուշադիր եղեք․․․ Սպաները փախել են, էրեխքին թողել են ծուղակի մեջ»,– պատմեց նա։ Որդեկորույս մայրը ցավով նշեց, որ երբ մեղավորները չեն պատժվում, ծնողներն են իրենց ձեռքը վերցնում քննիչի, դատախազի, դատավորի աշխատանքը․ «Պարո՛ն դատավոր, արդեն երկրորդ գործն են ամուսնուս վրա հարուցում, էս էլ նրա համար, որ․․․ Մի քանի օր առաջ Բադալյան Մանուկին է տեսել (ՊԲ N զորամասի դիվիզիայի հրամանատարի բարոյահոգեբանական ապահովման գծով տեղակալն էր, այժմ մեղադրյալ է մեկ այլ գործով), Բադալյան Մանուկն է Արմենի վրա գործ հարուցել, պատկերացնո՞ւմ եք։ Արցախի երգի տակ բռունցք է արել, ամուսինս ասել է՝ իջեցրու, դու դավաճան, էրեխեքին թողել, գնացել ես, էդ երգի տակ իրավունք չունես բռունցք անես։ Այ դրա համար Արմենի վրա գործ է հարուցված։ Ծնողն էլ չգիտի՝ ինչ անի, ես նույն վիճակում եմ, պարզապես տղամարդը ավելի բռնկվող է․․․ Ես սարի նման, սպորտսմեն տղա եմ տվել, էսօր եկել, աղաչում եմ, որ ասեն՝ իմ էրեխեն ինչից է զոհվել, հետն էլ սաղ օրը դատարաններում եմ։ Ավելի արագ Արմենի գործն է քննվում, քան սա․․․ Էսպես, ախր, չի կարելի։ Մենք էլ ենք երեխա ունեցել, մենք էլ ենք ուզել, որ էդ երեխան իր նպատակներին հասնի, ուրախ–զվարթ ծառայության ենք ուղարկել, որ հայրենիքին պիտանի լինի, ոչ թե որ հետո սպանեն, դավաճանեն, վերջում էլ ծնողներին դատեն»։ Տուժողի իրավահաջորդը նշեց, որ որդու մարմինը նույնականացումից միայն ամիսներ հետո են իրեն փոխանցել․ «Պարոն դատավոր, ողջ ընթացքում, ամսի 11-ից մինչեւ 12 ու դրանից հետո գիտե՞ք՝ քանի անգամ եմ ՊՆ զանգել, ամեն անգամ նորից սկսել են գրանցել, ես ջղայնանում էի, ասում էի՝ դեռ գրանցո՞ւմ եք, փոխանակ հասնեք օգնության․․․ Ես ամբողջ օրը պարտաճանաչ Կառավարության շենքի դիմաց խնդրում էի, որ իմ բալին ինձ տան, հուսահատությունից գետնին նստել էի, ասում էի՝ ինձ տվեք, այնինչ պարզվում է՝ Հերացիում նույնականացված էր․․․ Ես չգիտեմ՝ որ դատարան գնամ, ում դիմեմ, Արթուր Դավթյանին (նախկին գլխավոր դատախազ,–հեղ․) 8 թերթ գրել եմ, որ մեզ այս ձեւ խաբել են, էրեխուս մարմինը էնքան քանդակած են տվել, որ ես չեմ ճանաչել, Գերմանիա եմ հասել․․․» Մելինե Երանոսյանի ցուցմունքը  Զոհված զինծառայող Սերյոժա Երանոսյանի մայրը պատմեց, որ որդու հետ ինքն է կապի մեջ եղել, ռազմաճակատում են եղել նաեւ իր մյուս որդին ու ամուսինը․ «Հոկտեմբերի 11-ին՝ ժամը լուսաբաց 6-ին, զանգում է, բա մամ ջան, քեզ լավ կպահես, կսպասես իմ զանգին, ես չեմ իմանում, որ շրջափակման մեջ են, ասում եմ՝ անջատի, չբռնվես, դու մի ասա՝ արդեն ընկել է շրջափակման մեջ, զանգել, ինձ հաջող է անում։ Խոսել է նաեւ եղբորս հետ, բա քեռի ջան, մենք սենց վիճակի մեջ ենք, չգիտենք՝ ոնց անենք, ինչ անենք, մեր չորս կողմը թուրքեր են, ասել է՝ 12 էրեխեքի հետ են, որից մեկը, հետո ենք իմանում, Լեւոնն է եղել»։ Այդ խոսակցությունից հետո Մելինեն որքան զանգել է, որդին անհասանելի է եղել։ Փորձել է կապ հաստատել դասակի հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանի միջոցով (նա նույնպես մեկ այլ գործով մեղադրյալ է,–հեղ․)․ «Էնքան արագ եմ խոսել՝ մտածելով, որ պատերազմ է, չվնասեմ։ Ներկայացել եմ որպես բարեկամ, ասել եմ՝ տղա ջան, ի՞նչ կլինի, մի զինվոր կապ է ունեցել ծնողների հետ, հիմա կապ չկա, կարո՞ղ ես տեղեկություն տալ, խնդրում եմ․․․ Հայկազն էլ լիքը զինվորների մեջ էր, ոչ տարավ, ոչ բերեց, ասաց՝ տղերք, մեջներդ Երանոսյան Սերոժ կա՞, մեկն ասաց՝ էդ Սերոժիկը ընկել ա շրջափակման մեջ, չենք կարողացել օգնել․․․» Հովհաննես Մարտիրոսյանի ցուցմունքը Զոհված Աշոտ Մարտիրոսյանի հայրը՝ Հովհաննես Մարտիրոսյանը հայտնեց, որ իր տեղեկություններով՝ նորակոչիկներին խաբելով են տարել, համոզելով, հայհոյելով․ «Տարել են «թուրքի գերեզմաններ» կոչվող տարածք, դասակից մնացել են մի քանի հոգի, մնացածը՝ վիրավոր ու զոհ․․․ Դրանից հետո ոտքով եկել են Հադրութի դպրոց, ինչ–որ սպա է տեսել, զանգել Վահանյանին, ասել  է՝ բեր մեր մոտ․․․ Հանել են էդ սարը, սարից էլ Մուրադյան Հովոն է հետները մնում (զոհվել է,–հեղ․), մնացածը փախչում են»,– նշեց նա։ Դեկտեմբերի 3-ին հայկական կողմին է վերադարձվել 54 մարմին, որոնց մեջ եղել է նաեւ Մարտիրոսյանի որդին։ Դատավոր Ջոն Հայրապետյանը Կորյուն Զաքարյանի ցուցմունքը Զոհված Մխիթար Գրիգորյանի հայրը՝ Կորյուն Զաքարյանը, կարճ խոսեց, նշեց, որ վերջին անգամ որդու հետ հոկտեմբերի 9-ին է կապի դուրս եկել։ Հաջորդ օրը նա զոհվել է․ «Խփել են իր կողքի ընկերոջ թեւին, ինքն է իջեցրել, ընկերն  ասել է՝ հետս արի հոսպիտալ, բա սա՝ չէ, տղերքը մնացին, ոնց ես գամ Ստեփանակերտ, ու էլ կապ չենք ունեցել․․․ Սաղ էլ պիտի պատասխան տան, լավերը զոհվել են․․․» Ալինա Գրիգորյանի ցուցմունքը Զոհված Վահագն Խաչատրյանի մայրը՝ Ալինա Գրիգորյանը պատմեց, որ իր որդու հետ վերջին խոսակցությունը հոկտեմբերի 8-ին է եղել․ «Որդիս ունեցել է աչքերի խնդիր, օպտիկական ակնոց էր կրում, 2 շաբաթ առաջ եղել էր հոսպիտալում, բորբոքվել էր, Ստեփանակերտի հոսպիտալ էին ուղարկել, բուժում նշանակել։ Պատերազմը սկսելուց 2 օր առաջ ասաց՝ նորից նույն խնդիրն ունեմ, երկուշաբթի հոսպիտալ են պառկեցնելու, իսկ կիրակի պատերազմը սկսվեց, անգամ ակնոց չէր հասցրել հետը վերցնել, ուզում եմ հասկանալ՝ նման խնդրով էրեխուն ո՞նց են ուղարկում դիրքեր»,– վրդովվեց մայրը։ Վահագն Խաչատրյանի մասին առավել մանրամասն՝ այստեղ։ Ռուզաննա Վարդանյանի ցուցմունքը Տուժողի իրավահաջորդ ճանաչվեց նաեւ զինծառայող Սարգիս Ղուկասյանի մայրը՝ Ռուզաննա Վարդանյանը։ Նա, սակայն, դատարանին հայտնելու տեղեկություններ չուներ, ասաց՝ քանի որ ամուսնուն նույնպես կորցրել է, որդու հարցերով ամուսնու եղբայրն է զբաղվել (նրա ցուցմունքը՝ այստեղ)։ Սարգիս Ղուկասյանի հետ ընտանիքը վերջին անգամ հոկտեմբերի 10-ին է խոսել, շրջափակման մասին հետագայում է տեղեկացել։ Նա ուսումնական գումարտակի այն մի քանի զինծառայողներից է, որ առ այսօր համարվում են անհետ կորած։ Նիստի ավարտին դատարանը անդրադարձավ նաեւ մեղադրյալ Իշխան Վահանյանի խափանման միջոցին։ Վահանյանը միջնորդել էր այն փոխարինել տնային կալանքով, ինչի դեմ առարկեցին տուժող եւ մեղադրող կողմերը։  Դատարանը, խորհրդակցական սենյակից վերադառնալով, որոշեց մերժել միջնորդությունը։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց մարտի 13-ին։   Գլխավոր լուսանկարում՝ որդեկորույս հայրերը Միլենա Խաչիկյան
23:15 - 27 հունվարի, 2025
73 զինծառայողի զոհվելու գործով մեղադրյալի պաշտպանները պահանջում են դատարանում ապահովել իրենց անվտանգությունը

73 զինծառայողի զոհվելու գործով մեղադրյալի պաշտպանները պահանջում են դատարանում ապահովել իրենց անվտանգությունը

44-օրյա պատերազմի ժամանակ 73-հոգանոց վաշտի ողջ անձնակազմի զոհվելու հանգամանքների վերաբերյալ հերթական դատական նիստն այսօր մեկ ժամ էլ չտեւեց։ Բանն այն է, որ այս գործով մեղադրյալների պաշտպանները դատական նիստին չէին ներկայացել՝ դատարանին նախապես գրությամբ հայտնելով, որ չներկայանալու պատճառն իրենց անվտանգության ապահովման հարցն է։ Այս գործով երկու մեղադրյալ կա՝ Մարտունի 3 զորամասի նախկին հրամանատար Գոռ Իշխանյանը եւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը․ նիստերն ընթանում են նրանց բացակայությամբ եւ նրանց պաշտպանների՝ Արման Բայադյանի, Դավիթ Կարապետյանի, Արտակ Հովհաննիսյանի, Երեմ Սարգսյանի մասնակցությամբ։  Գոռ Իշխանյանի պաշտպաններ Դավիթ Կարապետյանն ու Երեմ Սարգսյանը Երեւանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանին գրություն են ուղարկել՝ հայտնելով, որ այսօրվա նիստին չեն ներկայանալու եւ չեն ներկայանալու հաջորդ նիստերին եւս այնքան ժամանակ, քանի դեռ ապահովված չեն անվտանգային միջոցներ։ Այս գործով նիստերը երբեմն ընթանում են լարված մթնոլորտում․ զոհվածների հարազատների հույզերը գլուխ են բարձրացնում, դատարանում հնչում են անհարգալից արտահայտություններ մեղադրյալների ու նրանց պաշտպանների հասցեին։ Նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը փորձում է սաստել նման իրավիճակները, երբեմն սանկցիա է կիրառում տուժողների նկատմամբ եւ նրանց հեռացնում դատարանի դահլիճից։  Դատարանին ուղղված գրության մեջ պաշտպանները ներկայացրել են, որ նախորդ դատական նիստից հետո նիստերի դահլիճում որոշ տուժողներ անհարգալից վարք են դրսեւորել եւ սպառնալից արտահայտություններ արել։ Նրանք պահանջում են հաջորդ նիստերն անցկացնել դատարանի ապակեպատ առանձնապատնեշով դահլիճում եւ հետայսու ոչ պատշաճ վարքագիծ դրսեւորած անձանց թույլ չտալ մասնացել նիստերին։ Պաշտպանները պնդում են, որ հակառակը հանգեցնելու է նիստերին իրենց մասնակցության անհնարինության, քանի որ պաշտպանի գործառույթն իրավական շահի պաշտպանությունն է, այլ ոչ թե դահլիճում լռելյայն ձեւական ներկայնության ապահովումը։ Այսպիսով՝ պաշտպանները դատարանին խնդրում են հաջորդ նիստին ապահովել արդար դատաքննության միջոցներ, այդ թվում՝ անվտանգային։ Նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը նիստին ներկայացած պաշտպան Արման Բայադյանից հետաքրքրվեց, թե ինչ է ենթադրում անվտանգային միջոցը։ Վերջինս ասաց, որ, օրինակ, ապակեպատ դահլիճը դրանցից մեկն է, մեկ այլ տարբերակ է կարգադրիչների կողմից անվտանգային միջավայր ստեղծելը կամ դատական սանկցիաների կիրառումը եւ ոչ պատշաճ վարքագիծ դրսեւորող անձանց նիստերի դահլիճից երկարաժամկետ հեռացումը։ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Մղդեսյանը դատարանին խնդրեց հստակեցնել, թե ինչ անվտանգային սպառնալիքի մասին է խոսքը, դատարանը տեղյա՞կ է այդ միջադեպի մասին, սպառնալիքն իրակա՞ն է, թե՞ ոչ, ի վերջո ո՞րն է այն հիմքը, որից ելնելով պաշտպանական կողմը կարծում է, որ այս դահլիճում իրենց անվտանգությունը կասկածի տակ է դրվում։ Ձախից՝ հանրային մեղադրող Գրիգոր Մղդեսյանը, աջից՝ տուժող Համլետ Այվազյանը Դատավորն ասաց, որ ինքը նոր է ծանոթանում այդ գրությանը, իսկ դրանում հիշատակված է նախորդ՝ հունվարի 8-ի նիստը։ Միաժամանակ, նա նշեց, որ նիստի ավարտից հետո դատավորը դուրս է եկել դահլիճից, եւ դրանից հետո ինչ է կատարվել՝ տեղյակ չէ։ Դատավորն ասաց, որ, ընդհանրապես, այն, ինչ կատարվում է նիստից հետո, դատավորը չի կարող վերահսկել կամ կարգավորել։ Արտուշ Գաբրիելյանը շեշտեց, որ նման միջադեպերը հարթելու համար կողմերը կարող են դիմել համապատասխան մարմիններին։ Հանրային մեղադրողն առաջարկեց լսել տուժողներին, որոնք ներկա են եղել ենթադրյալ միջադեպին։ Տուժողները, սակայն, պնդեցին, որ, որպես այդպիսին, սպառնալիքներ չեն հնչեցրել՝ միաժամանակ ընդունելով, որ պատահում է՝ հուզված ժամանակ իրենց զայրույթը կոպտորեն արտահայտեն։ Պաշտպան Բայադյանն, ի դեպ, դատարանում ասաց, որ անձամբ իր հասցեին սպառնալիքներ չեն հնչել։ Բայց Բայադյանի դիտարկմամբ եւս դահլիճում այնպիսի մթնոլորտ է լինում, որը խոչընդոտում է նիստի բնականոն ընթացքին։ Պաշտպանն առաջարկեց իրենց հասցեին որեւէ արտահայտության դեպքում սանկցիա կիրառել եւ արգելել հետագա նիստերին մասնակցությունը։ Դիմելով տուժողներին՝ նա ասաց․ «Ամենասկզբում մենք դիմել ենք յուրաքանչյուրին, շատ է լինում՝ որոշակի շփում ենք ունենում, բայց մեր նկատմամբ հարգանքը պետք է լինի, ոչ թե իրավունք ունեք հարգելու կամ ոչ, այլ պիտի՛ հարգեք, որովհետեւ հակառակ պարագայում դուք եք տուժելու։ Երբ մենք ձեր նկատմամբ ցուցաբերում ենք հարգանք, ինքս պահանջում եմ փոխադարձ հարգանք»։ Պաշտպանների գրությունն ու պատճառաբանությունները տուժողների վրդովմունքն արթնացրին։ Նրանք պաշտպանական կողմին մեղադրեցին իրենց զգացմունքները չհասկանալու մեջ։ Ավելին՝ տուժողների մոտ տպավորություն է, որ պաշտպանները հատուկ են ընտրել նման գործելաոճ, որպեսզի նիստերը հետաձգվեն եւ գործը հասնի վաղեմության ժամկետին։ Զոհված զինծառայողների հարազատները Անդրադառնալով նիստերն ապակեպատ դահլիճում իրականացնելու պաշտպանների առաջարկին՝ հանրային մեղադրողը չբացառեց այդ տարբերակը՝ նշելով, որ տուժողները իրավունք ունեն ապակեպատ հատվածից ներս գտնվելու, եւ դատարանը կարող է միայն որոշ անձանց արգելել ներս մտնել։  Նախագահող դատավորը նպատակահարմար չհամարեց նիստերն անցկացնել ապակեպատ դահլիճում՝ պարզաբանելով, որ շատ այլ գործեր են ընթանում այնտեղ, եւ եթե այս նիստերն էլ տեղափոխեն, ապա ստիպված է լինելու ամիսը մեկ անգամ նիստ նշանակել։ Դատավորը համաձայնեց պաշտպան Բայադյանի հետ, որ սանկցիաներն ավելի շատ պետք է կիրառվեն, բայց իրադրությունն այնպես կարգավորեն, որ մյուս տուժողները մեկ-երկուսի պատճառով չտուժեն։  Ի դեպ, նախագահող դատավորը նշեց, որ ապակեպատ դահլիճ է համարվում ապակիներից ներս ընկած հատվածը, եւ տուժողները, որպես դատավարության մասնակիցներ, իրավունք ունեն գտնվելու այդ հատվածում, ոչ թե դրսում, ինչն արդեն այդ դահլիճի ընտրությունն անիմաստ է դարձնում։ Նշենք, որ այս դատավարության մեկնարկին որոշ նիստեր անցկացվել են հենց ապակեպատ դահլիճում, իսկ տուժողները գտնվել են ապակիներից այն կողմ․ այդ հատվածում նույնիսկ նիստի ընթացքն էր դժվար լսելի։  Դատավորն ասաց, որ անձամբ կխոսի պաշտպանների հետ, եւ եթե հաջորդիվ որեւէ մեկը տեղից հունից դուրս գա, նիստերի դահլիճից հեռացվելու է եւ այլեւս հնարավորություն չունենա մասնակցելու դատական նիստին։ Դատավորը պաշտպան Բայադյանին առաջարկեց նիստի ավարտից հետո տուժող կողմի հետ շփում չունենալ, եթե հարկ լինի, կարող է թույլ տալ, որ պաշտպաններն ավելի շուտ դուրս գան դահլիճից՝ միջանցքում էլ իրար չպատահելու համար։  Այսօրվա նիստը հետաձգվեց՝ հիմք ընդունելով Քրեական դատավարության օրենսգրքի 273-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, համաձայն որի՝ դատական նիստին պաշտպանի չներկայանալու և տվյալ նիuտում նրան այլ պաշտպանով փոխարինելու անհնարինության դեպքում դատալսումները հետաձգվում են։  Հաջորդ նիստը նշանակվեց փետրվարի 4-ին։ Ինչում են մեղադրվում սպաները Ըստ մեղադրական եզրակացության՝ ՊԲ N զորամասի նախկին հրամանատար Գոռ Իշխանյանը եւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը պատերազմի ընթացքում իրենց ծառայողական պարտականությունների նկատմամբ անփույթ վերաբերմունք են դրսեւորել եւ չեն կատարել դրանք, ինչն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։  73 զինծառայողները՝ ՊԲ N զորամասի 3-րդ հրաձգային գումարտակի 7-րդ վաշտի ողջ անձնակազմը, զոհվել են Հադրութի շրջանի Այգեստան գյուղում, երբ նրանց վրա հարձակվել են հակառակորդի դիվերսիոն խմբերը։ Նրանք Այգեստան չպիտի գնային, այլ համապատասխան երթուղով մեկնեին Հադրութի շրջանի «9 կմ» կոչվող տեղամաս եւ անցնեին ՊԲ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանի հրամանատարության ներքո։ Ըստ մեղադրանքի՝ ՊԲ հրամանատարի կողմից հոկտեմբերի 11-ին արձակած՝ մեկ վաշտ 18-րդ դիվիզիայի հրամանատարության ներքո ուղարկելու մարտական կարգադրության հիման վրա ՊԲ N զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանը 7-րդ վաշտին նույն օրը տվել է մարտական կարգադրություն, որում չեն ներառվել եւ պահպանվել ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի համապատասխան դիրեկտիվով մարտական կարգադրության ներկայացվող եւ դրանում պարտադիր ներառվող դրույթները։ Ապա նույն օրը կեսօրին Իշխանյանը ՊԲ օպերատիվ շտաբ է զեկուցել անձնակազմի երթը սկսվելու մասին, որի մասին օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը զեկուցել է ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանին։ Ջալալ Հարությունյանը հանձնարարել է վաշտի երթի մասին տեղեկացնել 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանին, մինչդեռ Նվեր Մարտիրոսյանն այդ ուղղությամբ միջոցներ չի ձեռնարկել՝ երթի սկսման մասին չի հայտնել հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարին, չի կազմակերպել ու վերահսկել մեկնող անձնակազմի տեղաշարժը։ Այսպիսով, նրանց դիմավորող չի եղել եւ վաշտի անձնակազմը նախանշված տեղից ավելի է անցել ու հայտնվել շրջափակման մեջ։ Հայարփի Բաղդասարյան
17:20 - 21 հունվարի, 2025
Ըստ փոխգնդապետի՝ իրենք տեղյակ չեն եղել ԳՇ պետի՝ քիմիկներին օգնության հասնելու հրամանի մասին

Ըստ փոխգնդապետի՝ իրենք տեղյակ չեն եղել ԳՇ պետի՝ քիմիկներին օգնության հասնելու հրամանի մասին

2020 թ․ հոկտեմբերի 21-ին Քիմիկների զորամասի անձնակազմին մարտական առաջադրանքի ուղարկելուց առաջ ի՞նչ էր հայտնի հակառակորդի՝ Զանգելանում գտնվելու վերաբերյալ։ Ինչո՞ւ այդ անձնակազմը Կիրի հանքում կանգնելու փոխարեն հասավ Զանգելան՝ ընկնելով շրջափակման մեջ։ Ի վերջո, Զանգելանին մեկ այլ կողմով մոտեցող հայկական խմբավորումը ինչո՞ւ օգնության չհասավ նրանց, եւ ընդհանրապես, կարո՞ղ էր հասնել թե՞ ոչ։  Այս եւ մի շարք այլ հարցեր երեկ հնչեցին Քիմիկների զորամասի վերաբերյալ գործով հերթական դատական նիստին։ Հակակոռուպցիոն դատարան էր ներկայացել 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Երեւանի զորամասերից մեկի գլխավոր շտաբի պետ, փոխգնդապետ Աշոտ Ժամհարյանը։  Վերջինս մեկն է այն սպաներից, որոնց Գլխավոր շտաբի պետի՝ այդ ժամանակվա տեղակալ, գեներալ–լեյտենանտ Անդրանիկ Մակարյանը հանձնարարել է ձեւավորել խումբ՝ հիշյալ օրը «սանրում» գործողության միջոցով հակառակորդի դիվերսիոն-հետախուզական խմբերը  հայտնաբերելու եւ ոչնչացնելու համար։ Նույն հանձնարարականը ստացած մյուս սպան Քիմիկների զորամասի՝ այդ ժամանակվա ղեկավար, փոխգնդապետ Արսեն Աբգարյանն է։ Աշոտ Ժամհարյանի խումբը Անդրանիկ Մակարյանի գլխավորությամբ մեկնելու էր Սյունիքի մարզի Ներքին Հանդ, իսկ Արսեն Աբգարյանինը՝ Կիրի հանք։ Ստացվել է այնպես, սակայն, որ Աբգարյանի խումբը Կիրի հանքում կանգ առնելու փոխարեն խորացել է մինչեւ Զանգելան քաղաքի սկզբնամաս եւ ընկել շրջափակման մեջ։ Աբգարյանն այժմ մեղադրվում է ծառայության նկատմամբ անփույթ վերաբերմունք դրսեւորելու մեջ, իսկ Անդրանիկ Մակարյանը՝ անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով իշխանության անգործություն ցուցաբերելու մեջ։ Ըստ մեղադրանքի՝ Մակարյանը տվել է «Նահանջ» հրաման՝ այդ մասին ԳՇ պետ Օնիկ Գասպարյանին չզեկուցելով եւ  հրաժարվելով օգնության հասնել իրենցից շուրջ 2 կմ այն կողմ շրջափակման մեջ մնացածներին։ Աբգարյանն ու Մակարյանը մեղադրանքները չեն ընդունում։ Վկայի խոսքով՝ իր անձնակազմից ոչ ոք մարտական գործողությունների փորձ չուներ Ներկայանալով դատարանին՝ վկա Աշոտ Ժամհարյանն ասաց, որ ճանաչում է Արսեն Աբգարյանին եւ Անդրանիկ Մակարյանին․ վերջինիս հետ, իր խոսքով, «պատիվ է ունեցել ծառայելու»։ Աշոտ Ժամհարյանը պատմեց, որ հոկտեմբերի 4-ին իրենց զորամասի անձնակազմով, այդ թվում՝ 100 հոգի պայմանագրային զինծառայող եւ 67 հոգի մոբ, մեկնել են Մեղրի, այնտեղից՝ Կապան։ Մինչեւ դեպքի օրը հակառակորդի հետ անմիջական ընդհարում չեն ունեցել, այցելել են մարտական հենակետեր, անցկացրել տեսական եւ գործնական պարապմունքներ։ Ժամհարյանի խոսքով՝ քանի որ իրենք կապավորներ են եղել, մարտական գործողությունների մասնակցության փորձ չեն ունեցել։  Հոկտեմբերի 20-ին Կապանի զորամասի հրամանատարի աշխատասենյակում խորհրդակցություն է հրավիրվել, եղել է նաեւ քարտեզ՝ նախանշված տեղանքներով, առաջադրվել են հաջորդ օրվա խնդիրները՝ հակառակորդին դուրս հանել Զանգելանի հատվածից։ Հանրային մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը – Կոնկրետ որտեղի՞ց,– հարցրեց հանրային մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը։ – Չեմ կարող ասել․․․ Կապանից դեպի Զանգելան մտնող հատվածում․․․ Դրանից հետո սպաներից մեկը ասաց, որ Ֆեյսբուքով տեսել է, որ էդ հատվածում հակառակորդը դրոշ է դրել․․․ – Զանգելան քաղաքը ներառո՞ւմ էր դա։ – Չէինք բացառում․․․ Ըստ Աշոտ Ժամհարյանի՝ ծրագրվել է հետեւյալը․ իրենց խումբը (իր անձնակազմից 50 հոգի եւ այլ տեղից 11 հետախույզներ) պիտի հասներ մինչեւ Զանգելանի վերեւի հատված, որից հետո պիտի գնահատեր հակառակորդին, եւ եթե վերջինս այն քանակի էր, որ իրենց ուժերը կբավականացնեին [դիմադրել], Աբգարյանի խմբին ազդանշան պիտի տային, եւ իրենք մի կողմից մոտենային հակառակորդին, Աբգարյանենք՝ մյուս։  – Հակառակորդի ի՞նչ քանակի մասին էր խոսքը։ – Եթե չեմ սխալվում՝ մեծ քանակի չպիտի լիներ․ եթե գեներալ–լեյտենանտը որոշում է կայացրել, որ մենք էս քանակով լինենք, նշանակում է՝ մեր քանակը չպիտի գերազանցեին,– ենթադրեց վկան։ – Իսկ եթե ներկայացվում էր մարտական խնդիր, չպե՞տք է ներկայացվեր հակառակորդի քանակ կամ հնարավոր քանակ,– ճշգրտեց մեղադրող Նավասարդյանը։ – Չեմ կարող ասել, գուցե քննարկվել է, ես չեմ հիշում։ – Գուցե հիշողության խնդի՞ր ունեք,– վրդովվեցին տուժողի իրավահաջորդները։ – Այո,– արձագանքեց վկան։ Նշենք, որ հակառակորդի քանակության մասին դատարանում պաշտոնական հստակ թիվ չի նշվել, դատավարության մասնակիցների նշած թվերն էլ տարբեր են եղել՝ 100-ից մինչեւ 500-ի միջակայքում (ավելին տես՝ 1,2,3)։ Փոխգնդապետը հասակական ցուցմունք տվեց Կիրի հանքի՝ անզեն աչքով երեւալ-չերեւալու մասին Մեղադրողը խնդրեց վկային պարզաբանել, թե ինչ է «սանրման» աշխատանքը։ Վկան ասաց, որ կանոնադրական նորմերով չի տիրապետում, քանի որ կապավոր է, բայց գիտի, որ դա ենթադրում է տվյալ տարածքը հակառակորդից մաքրել։ Վկա Աշոտ Ժամհարյանը – Քարտեզի վրա ցո՞ւյց է տրվել հանքը,– հարցրեց մեղադրողը։ – Ճիշտ այդպես, սպիտակ գույնով նշված էր։ – Արսեն Աբգարյանը տեղյա՞կ էր, որ հանքի մոտ պիտի սպասի։ – Եթե երկուսս էլ նստած էինք, խնդիրը առաջադրվել է, պիտի տեղյակ լիներ,– պատասխանեց վկան՝ հավելելով, որ հաջորդ օրը իր խումբն էլ է գնացել Կիրի հանք։ – Ինչի՞ց գիտեիք, որ դա հանքն է։ – Երեւում էր աջ թեւի վրա,– պատասխանեց վկան։ Չնայած այս պատասխանին՝ ավելի ուշ Արսեն Աբգարյանի պաշտպան Դավիթ Դավիդյանի հարցին՝ տեղանքին անծանոթ մարդը առանց ուղեկցողի կարո՞ղ էր հայտնաբերել այն, սկսեց կասկածել․ մեկ ասաց՝ ինքը չի տեսել, գուցե ճանապարհը սարի տակով է անցնում, հանքը սարի գլխին է, մեկ ասաց՝ ինձ թվում է՝ կարելի էր նկատել։ Այս իրարամերժ պատասխանները վկան չկարողացավ պարզաբանել։ Պաշտպանն էլ ընդգծեց՝ վկան իր խոսքում «գրավված» բառն է օգտագործում, բայց գրավված տարածքը ազատագրում են, ոչ թե սանրում։ Աշոտ Ժամհարյանին հայտնի չէր՝ ինչու են նախապես որոշված ուղեկցողները փոխվել Քանի որ ոչ Աշոտ Ժամհարյանը, ոչ Արսեն Աբգարյանը տեղանքին ծանոթ չէին, որոշվել է, որ նրանց ճանապարհին կուղեկցեն․ պահեստազորի գնդապետ Վարդան Ալեքսանյանը պետք է կազմակերպեր Աբգարյանի խմբի, համայնքի ղեկավար Արթուր Մանուչարյանը՝ Ժամհարյանի խմբի ուղեկցումը։  – Արարատ Մանուչարյանը ձեզ հե՞տ էր,– հետաքրքրվեց մեղադրող դատախազը։ – Իմ մեքենայում չէր։ – Իսկ ձեր շարասյան մե՞ջ էր։ – Չեմ տեսել։ – Ձեր ուղեկցողը ո՞վ էր։ – Պարոն գեներալը (նկատի ունի Անդրանիկ Մակարյանին,–հեղ․), նրա հետ նշանակված զինծառայողներ կային, չեմ կարող ասել՝ ուղեկցող թե պահպանող․․․ – Վարդան Ալեքսանյանը ձեզ հե՞տ էր։ – Նրան Ներքին Հանդում եմ հանդիպել։ – Իսկ նա չպիտի՞ Արսեն Աբգարյանի խմբին ուղեկցեր։ – Էդ արդեն ինձ չի հետաքրքրել, միգուցե որոշում է փոխվել։  – Բա մնացած տղերքը հետաքրքիր չէի՞ն, գնայիք օգնության նույն վայրկյանին,– բղավեցին տուժողների իրավահաջորդները․․․ – Երբ հասանք Ներքին Հանդ, ավտոբուսի վարորդը եկավ, բարձր խոսելով [ասաց]՝ քիմիկները ընկել են զասադ, խառնված վիճակ էր․․․ Մակարյանն այդ պահին թիկունքում էր, մի քանի րոպեից եկավ։ Մինչ այդ տեղյակ էր դրա մասին թե ոչ՝ չգիտեմ։ Անձամբ ես կրակոցներ չեմ լսել։ – Սուտ է ասում, հիշողության խնդիր ուներ, հիմա էլ լսողության,– լսվեց իրավահաջորդներից մեկի ձայնը, որը տեղի բնակիչ էր եւ կարծում էր, որ այդ հատվածից կրակոցների ձայնը պիտի լսված լիներ։ Տուժողների իրավահաջորդները Նշենք, որ ուղեկցողների փոփոխության հարցը բազմիցս քննարկվել է դատարանում․ ըստ տարբեր ցուցմունքների՝ Արթուր Մանուչարյանի մեքենան վառելիքի խնդիր է ունեցել, ուստի նա խնդրել է, որ Արման Նուրիջանյանը իրականացնի ուղեկցումը։ Վերջինս էլ հայտարարել է, թե լսել է, որ Վարդան Ալեքսանյանը հրաժարվել է ուղեկցումից։ Ալեքսանյանը, սակայն, հերքել է սա, նշել՝ ինքը առաջարկել է Աբգարյանի խմբին անձամբ ուղեկցել, բայց Մակարյանը թույլ չի տվել։ Պաշտպան Դավիթ Դավիդյանի հարցին ի պատասխան՝ Աշոտ Ժամհարյանը նշեց, որ եթե ուղեկցումը պատշաճ իրականացվեր, այս ողբերգությունը տեղի չէր ունենա։ Փոխգնդապետի պնդմամբ՝ քիմիկներին օգնության հասնելու խնդիր իրենք չեն ստացել Փոխգնդապետի խոսքով՝ երբ նշվել է Արսեն Աբգարյանի խմբի շրջափակման մեջ ընկնելու մասին, Անդրանիկ Մակարյանը հրամայել է, ամեն դեպքում, շարունակել իրենց տրված խնդիրը․ «Մեր 50-հոգանոց խումբը բաժանվել է երկու մասի՝ 25-25, որ անհաջողության դեպքում հետեւի 25 հոգին ապահովեր նահանջը, իսկ գեներալը մեր հետեւից քայլել է, նույնիսկ ես ասել եմ՝ մեզ համար պատիվ չի լինի, եթե Աստված չանի, հանդիպենք հակառակորդին, թշնամին նրան խփի, բայց գեներալ–լեյտենանտը որոշում է կայացրել մեզ հետ քայլել մինչեւ վերջ»։ – Եթե մյուս խմբավորումը ընկել է շրջափակման մեջ, եւ ձեր առաջադրանքը համատեղ է, ձեր խմբավորման խնդիրը չէ՞ր փոխվելու,– հետաքրքրվեց Դավիթ Նավասարդյանը։ – Մյուս խմբի հետ կապված խնդիր չի առաջադրվել,– պատասխանեց վկան։ – Եթե Աբգարյանը շրջափակման մեջ էր ընկել Զանգելանում, չի՞ ստացվում, որ ձեր խնդիրը նրանց օգնության գնալն է արդեն։ – Իհարկե ոչ։ – Ձեր խնդրի իրականացման համար կարեւոր չէ՞ր՝ ինչ իրավիճակում է Աբգարյանի խումբը։ – Կարեւորությունը չեմ կարող ասել, կարեւոր էր՝ մեր անձնակազմը ինչ իրավիճակում է։ – Խնդիրը պիտի երկու խմբավորումով իրականացվեր․ մի խմբավորումը գտնվում է, ձեր բառերով ասած, «զասադի» մեջ, դա կարեւոր չէ՞ ընդհանուր խնդրի համար։ – Կարեւոր է այն հանգամանքով, որ արդեն սաղս էլ գիտակցում ենք, որ հակառակորդը դրանով չի սահմանափակվելու։ – Օգնության գնալու խնդիր, հարց քննարկվե՞լ է։ –Չեմ կարող հիշել, ինձ հետ էդ հարցով քննարկում չի եղել, իհարկե, եթե հասնեիք, հասկանայիք, ես վստահ եմ, որ․․․ – Ձեր ենթադրության մասին չէ խոսքը։ – Չէ, տենց խնդիր չի առաջադրվել, եթե հասնեինք մեր տրված խնդրի կատարման շրջան, ու տղաներին հանդիպեինք, հնարավորության դեպքում․․․ – Դատարանում հարցաքննվել է ԳՇ այդ ժամանակվա պետ Օնիկ Գասպարյանը, որն իր ցուցմունքում նշել է, որ շրջափակման մեջ ընկնելու զեկույց ստանալուց հետո նոր խնդիր է եղել՝ օգնության գնալ շրջափակման մեջ գտնվող անձնակազմին։ Նշված ուղղությամբ հաջորդ բարձրաստիճան սպան Դուք էիք։ Ո՞նց է ստացվում, որ տեղյակ չեք խնդրի փոփոխության մասին,- հարցրեց հանրային մեղադրողը։ – Չեմ կարող ասել․․․ –Ձեր կարծիքով՝ ինչո՞ւ Մակարյանը չի ասել այդ մասին։ – Չեմ կարող պատասխանել։ Ձախից՝ ամբաստանյալ Արսեն Աբգարյանը, պաշտպան Դավիթ Դավիդյանը, ամբաստանյալ Անդրանիկ Մակարյանը, պաշտպան Ամրամ Մակինյանը Վկայի խոսքով՝ իրենք հասել են սարի գագաթ, տեղացիներից իմացել են, որ պիտի սարն իջնեն, անցնեն բացատը, էլի սար բարձրանան, որից հետո նոր Զանգելանն է։ Բայց քանի որ մառախլապատ եղանակ է եղել, տեսադաշտ չի եղել, մութն էլ ընկնելիս է եղել, դա հնարավոր չի եղել։ – Հնարավոր չէ՞ր թե՞ վտանգավոր էր,– հարցրեց մեղադրողը։ –Հնարավոր չէր՝ եղանակային պայմաններից ելնելով, եւ վտանգավոր էր, որովհետեւ դրանից հետո ամեն վայրկյան հակառակորդը կարող էր․․․ – Ակնկալիք ունեիք անվտանգ գործողությա՞ն։ – Չէ, եթե գնացել ենք, գիտակցում էինք․․․ Բայց եթե գործողություն ես իրականացնում, պիտի այնպես անես, որ իրականացնես, ոչ թե քեզ խփեն։ Դատախազը առերեւույթ կաշկանդվածություն տեսավ վկայի ցուցմունքում Վկայի խոսքով՝ սարի վրա Մակարյանը փորձել է վերադաս հրամանատարությանը ներկայացնել իրավիճակը, բայց քանի որ կապը չէր բռնում, որոշվել է զինամթերքը, սնունդը բազավորել տվյալ տեղում, հետ իջնել, առավոտյան վերադառնալ։ – Ո՞վ է որոշել,– հարցրեց մեղադրողը։ – Ընդհանուր քննարկում է եղել։ – Կոլեկտիվ որոշում է կայացվե՞լ։ – Ընդհանուր ղեկավարը։ – Ո՞վ։ – Գեներալ Մակարյանը։ Վկայի այս ձգձգվող պատասխանները դարձյալ զայրացրին տուժողների իրավահաջորդներին․ – Բա ասա՛, հինգ անգամ հարց են տալիս, պիտի վեց անգամ տա՞ն, որ պատասխանեք,– բղավեցին նրանք։ – Հարգելի՛ վկա, ինչ–որ բանով կաշկանդվա՞ծ եք, կա՞ հանգամանք, որ կարող է ազդեցություն ունենալ Ձեր ցուցմունքի վրա,– հարցրեց մեղադրող դատախազը։ – Չէ տենց,– պատասխանեց վկան։ – Իսկ ո՞չ տենց։ – Չէ, չկա։ – Եթե [իրավահաջորդները] գոռում են, վիրավորում են, դա կարող է ազդեցություն ունենալ,– միջամտեց Անդրանիկ Մակարյանի պաշտպան Ամրամ Մակինյանը։ – Քանի որ վկան ի սկզբանե նշեց՝ պատիվ եմ ունեցել ծառայելու Մակարյանի հետ, առանց որեւէ վատ միտումի [եմ ասում]՝ գուցե ինչ–որ ներքին համոզմունք ունի, որ երեք անգամ նույն հարցը կրկնեցի, պատասխան ունենալով՝ չպատասխանեց,– արձագանքեց դատախազը։ – Դա Ձեր տպավորությունն է, վկան ասաց, որ չունի կաշկանդվածություն,– նշեց դատավոր Սարգիս Դադոյանը։ Դատավոր Սարգիս Դադոյանը Ժամհարյանի խոսքով՝ իրենք վերադարձել են Կապանի զորամաս, իրենց կարգի բերել, ապա գնացել խորհրդակցության։ Դրան ներկա է եղել նաեւ ՀՀ պաշտպանության այդ ժամանակվա նախարար Դավիթ Տոնոյանը։ Վերջինս, վկայի ենթադրությամբ, շրջափակման մասին տեղյակ եղել է, այդ հարցով քննարկում, որպես այդպիսին, չեն ունեցել, խոսել են հետագա անելիքների մասին։ Տոնոյանը խնդրել է ԳՇ պետի հետ կապ հաստատել, ինքը դա արել է եւ դուրս եկել սենյակից։ Հետագա առաջադրանքն էլ եղել է հաջորդ օրը հանքի տարածք գնալը․ իր անձնակազմից 42 հոգի տեղակայվել է այնտեղ, անցել պաշտպանության՝ հակառակորդի հնարավոր առաջխաղացումը կանխելու։ Այդ ժամանակ արդեն Աբգարյանի անձնակազմից որոշ զինծառայողներ վերադարձել էին, որոշները դեռ ճանապարհին էին։ Նրանց օգնության գնալու խնդիր դարձյալ չի առաջադրվել, հնարավոր էր թե չէ՝ վկան դժվարացավ պատասխանել՝ ասելով, որ իրավիճակին չի տիրապետել, բայց կարծում է՝ ճիշտ կլիներ փորձ արվեր այլընտրանքային ճանապարհով մոտենալու։ Իր անձնակազմին հանքի տարածքում տեղակայելուց հետո ինքը վերադարձել է զորամաս, ընդգրկվել այլ առաջադրանքներում։ Հետագայում Արսեն Աբգարյանը իրեն պատմել է, որ ահավոր վիճակ էր, հակառակորդը կրակում էր ահավոր զինատեսակներով, հողը ոտքի տակ դղրդում էր, իսկ իրենք ունեցել են միայն ինքնաձիգ, սաղավարտ, որոշները նույնիսկ զրահաբաճկոն չեն ունեցել։ Հարցին՝ կատարվածի համար Աբգարյանը որեւէ մեկին մեղադրել է թե ոչ, վկան պատասխանեց, որ ինքն անձամբ մեղադրանք չի լսել։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց հունվարի 30-ին։   Միլենա Խաչիկյան
11:00 - 15 հունվարի, 2025
ԱԺ լսումները, նախնական պայմանավորվածությամբ, տեղի կունենան հունվարի 29-ին կամ 30-ին․ անհետ կորածի հարազատ
 |azatutyun.am|

ԱԺ լսումները, նախնական պայմանավորվածությամբ, տեղի կունենան հունվարի 29-ին կամ 30-ին․ անհետ կորածի հարազատ |azatutyun.am|

azatutyun.am: 44-օրյա պատերազմում անհետ կորած զինծառայողների հարզատների մասնակցությամբ խորհրդարանական լսումները, նախնական պայմանավորվածությաբ, տեղի կունենան կա՛մ հունվարի 29, կա՛մ 30-ին, «Ազատության»-ը տեղեկացրեց անհետ կորած Սարգիս Ղուկասյանի հորեղբայրը՝ Արսեն Ղուկասյանը։ Ավելի վաղ, Պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը վստահեցրել էր, թե լսումները տեղի կունենան այս ամսվա ընթացքում։ Քոչարյանը նաև տեղեկացրել էր, թե փակ լսումներին հրավիրելու են առաջին դեմքերին՝ արտգործնախարարից մինչև գլխավոր դատախազ, իսկ ԱԱԾ տնօրենը հանդես է գալու զեկույցով։ Պատերազմից չորս տարի անց դեռ 195 մարդ, այդ թվում՝ երկու տասնյակ խաղաղ բնակիչներ անհետ կորած են համարվում: Նրանց հարազատները հույսը չեն կորցրել, որ մեղավորները կպատժվեն:
13:50 - 13 հունվարի, 2025
Արայիկ Հարությունյանը Գոռ Իշխանյանին ասել է՝ ինչո՞ւ ես հոկտեմբերի 11-ին զորք ուղարկել Հադրութ, երբ 9-ից այնտեղ հակառակորդի դրոշն էր դրված

Արայիկ Հարությունյանը Գոռ Իշխանյանին ասել է՝ ինչո՞ւ ես հոկտեմբերի 11-ին զորք ուղարկել Հադրութ, երբ 9-ից այնտեղ հակառակորդի դրոշն էր դրված

Արցախի նախկին նախագահ Արայիկ Հարությունյանը 44-օրյա պատերազմից հետո զոհված զինծառայողների հարազատների ու սպաների հետ հանդիպման ժամանակ Մարտունի 3 զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանին հարցրել է՝ ինչո՞ւ է 73-հոգանոց վաշտը հոկտեմբերի 11-ին ուղարկել Հադրութի «9 կմ» կոչվող տեղանք այն պարագայում, երբ հոկտեմբերի 9-ից այնտեղ արդեն հակառակորդի դրոշն էր կանգնեցված։ Գոռ Իշխանյանն էլ պատասխանել է, թե հրաման է կատարել։ Այս երկխոսության մասին այսօր դատարանում պատմեց Հադրութի Այգեստան գյուղում շրջափակման մեջ ընկած եւ հոկտեմբերի 11-ին զոհված զինծառայող Արման Այվազյանի հայրը՝ Համլետ Այվազյանը, որը ներկա է եղել զինվորականների հետ հանդիպմանն ու մինչ այժմ պահում է այդ քննարկման ձայնագրությունը՝ այն դատարանին տրամադրելու պատրաստակամությամբ։ Երեւանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի Շենգավիթի նստավայրում է ընթանում նշյալ զորամասի 3-րդ հրաձգային գումարտակի 7-րդ վաշտի ողջ անձնակազմի զոհվելու հանքամանքների վերաբերյալ դատաքննությունը։ Նիստերն ընթանում են դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանի նախագահությամբ եւ այս գործով երկու մեղադրյալների՝ զորամասի նախկին հրամանատար Գոռ Իշխանյանի եւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանի բացակայությամբ։ Դատարանը տուժողների հարցաքննության փուլում է։  Պատերազմի ավարտից հետո էլ Գոռ Իշխանյանը ծնողներին վստահեցրել է, որ իրենց որդիները ողջ են Տուժող Համլետ Այվազյանի որդին՝ Արմանը, բանակ է զորակոչվել 2020թ․ հունվարին։ Վերջին անգամ հոր հետ կապ է հաստատել հոկտեմբերի 11-ի առավոտյան՝ ասելով, որ հեռախոսները հավաքում են, իրենց էլ տանում են բունկերներ․ «Իտոգում զուտ խաբելով տարել են Հադրութ։ Չգիտեմ՝ ով ա խաբել, բայց երեխեքին ուղարկել են գրաված տարածք, դա միանշանակ փաստ է»,- հայտարարեց զոհվածի հայրը։ Ըստ նրա՝ պատերազմի ավարտից հետո էլ Գոռ Իշխանյանը ծնողներին վստահեցրել է, որ իրենց որդիները ողջ են, դեռ կապի դուրս կգան, թեեւ իմացել է, որ բոլորը զոհվել են։  Ինչպես շատ այլ տուժողներ՝ Համլետ Այվազյանը եւս այն համոզմունքն ունի, որ հրամանատարն իմացել է, որ Հադրութն արդեն հակառակորդի վերահսկողության տակ է, բայց միեւնույն է՝ այնտեղ զորք է ուղարկել։ Այդ համոզմունքը հիմնված է մի քանի հանգամանքի վրա, որոնք արդեն հնչել են դատարանում այլ ծնողների շուրթերից։ Նրանք պատմում են մի դրվագի մասին, ըստ որի՝ նույն այն տեղանքից, ուր ուղարկվել է 7-րդ վաշտը հոկտեմբերի 11-ին, մեկ օր առաջ նահանջել է նույն զորամասի 1-ին գումարտակը, որի հրամանատար Սեւակ Սարգսյանը Գոռ Իշխանյանին հորդորել է այնտեղ զորք չուղարկել, քանի որ իրադրությունը շատ վտանգավոր է։ Ծնողները արդեն քանի նիստ է՝ հիշատակում են Արայիկ Հարությունյանի նախաձեռնությամբ կայացած հանդիպման մասին, որի ժամանակ ինքը՝ Հարությունյանը, Իշխանյանից հետաքրքրվել է՝ ինչու է զորքին այնտեղ ուղարկել։  Արայիկ Հարությունյանը Գոռ Իշխանյանին հարցրել է՝ հոկտեմբերի 9-ին Հադրութում հակառակորդի դրոշ է եղել, ինչո՞ւ զորք ուղարկեցիք այնտեղ Համլետ Այվազյանն այսօր դատարանում ցուցմունք տալիս մանրամասնեց․ «[Ստեփանակերտի] «Արմենիա» հյուրանոցում Արայիկը Գոռին հարցրեց, զապիսը կա, ասեց՝ եթե հոկտեմբերի 9-ին մենք վերջի մարդն ենք եղել Վարդանյան Կամոյի հետ (44-օրյայի ժամանակ ՊԲ հրամանատարի տեղակալ,-հեղ․), որ իջել ենք [Հադրութից], ամսի 9-ին [այնտեղ] ադրբեջանական դրոշ էր տնկած, իջնելուց Վարդանյան Կամոն վիրավորվեց, դուք ինչի՞ երեխեքին ուղարկեցիք ընդեղ։ [Իշխանյանն] ասեց՝ ես հրաման եմ կատարել, թե՝ ո՞ւմ հրամանը, ասեց՝ Ջալալի (44-օրյայի ժամանակ ՊԲ հրամանատարը,-հեղ․)»,- պատմեց տուժողը՝ նշելով, որ Ջալալ Հարությունյանն այդ հանդիպմանը ներկա չի եղել։ Հանդիպմանը, սակայն, ներկա է եղել 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանը որը «9 կմ» կոչվող տեղանքում պետք է դիմավորեր 7-րդ վաշտին։ Նշենք, որ Կարեն Առստամյանի նկատմամբ այս գործի շրջանակում իրականացվել է քրեական հետապնդում, հետո դադարեցվել։ Պաշտպանական կողմի համար Գոռ Իշխանյանի եւ Կարեն Առստամյանի հանդիպման մասին այս հայտարարությունը զարմանալի էր․ Գոռ Իշխանյանի պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը ճշգրտեց՝ Իշխանյանն ու Առստամյանը հանդիպե՞լ են, ինչին դատավարությանը ներկա ծնողները դրական արձագանքեցին՝ եւս մեկ անգամ նշելով, որ իրենց մոտ առկա է ձայնագրություն։ Ինչպես նախկինում, այնպես էլ այսօր, տուժողները հիշում են, որ Կարեն Առստամյանը հայտարարել է, թե իրեն որեւէ մեկը տեղյակ չի պահել, որ զորք է գալու եւ անցնի իր հրամանատարության ներքո, ուստի ինքը չի իմացել, որ պետք է դիմավորի վաշտին։  Կարեն Առստամյանը ծնողներին ասել է, որ տեղյակ չի եղել զորքի շարժի մասին Համլետ Այվազյանը դատարանին հայտնեց, որ ծնողները հետագայում դիմել են Կարեն Առստամյանին՝ նրա հետ հանդիպում պահանջելով եւ վստահեցնելով, որ իրեն մատով չեն դիպչի։ Առստամյանն այդ հանդիպմանը համաձայնել է, եւ, ըստ Այվազյանի, իր մոտ առկա է նաեւ այդ զրույցից 3-ժամանոց ձայնագրություն։ Պաշտպանական կողմը խնդրեց տրամադրել այդ ձայնագրությունները, իսկ դատարանը, շեշտելով, որ դրանք շատ կարեւոր բովանդակություն կարող են ունենալ, ասաց, որ դատարանը ձայնագրություններին կանդրադառնա տուժողների եւ վկաների հարցաքննությունից հետո։ Նշելով, որ չի եկել դատարան որեւէ մեկին, այդ թվում Կարեն Առստամյանին պաշտպանելու, տուժողն ասաց, որ Առստամյանն իրենց վստահեցրել է, որ ինքը զորք չի ուզել եւ չգիտի՝ ինչ հանգամանքներում է 7-րդ վաշտը հայտնվել Հադրութում։ Ծնողների պնդմամբ՝ նման խոսակցություն է եղել նաեւ ռադիոկապով, եւ անհրաժեշտ է վերծանել այդ խոսակցությունն ու իմանալ ճշմարտությունը․ «Էլի եմ ասում՝ որը մեղավոր ա, իր արժանի պատիժը ստանալու ա, ամեն դեպքում, Առստամյանն ասումա՝ իմ տրամադրության տակ եղել ա Ջաբրայիլի զորքը, որ պետք լիներ, [այնտեղից] կուզեի, 7-րդ վաշտից ինձ զանգել են էն պահին, երբ երեխեքը բոյ էին տալիս, ասում՝ օգնություն արա։ [Առստամյանն] ասել ա՝ կոորդինատ տվեք, արտիլերիով խփեմ․․․ Եթե իհարկե խփած էլ լինի, կարող ա մեր երեխքին Առստամյանն էլ խփած լինի»,- ասաց տուժողը՝ նկատի ունենալով, որ յուրային հրետանու հարվածներից էլ կարող են տուժած լինել 7-րդ վաշտի անձնակազմի զինվորները։ Տուժողի խոսքով՝ Կարեն Առստամյանին հեռախոսով զանգել է 7-րդ վաշտից Սլավիկը, Առստամյանն ասել է՝ կապի մեջ մնան, մինչեւ հասկանա՝ ինչ է անելու, հետո արդեն այդ համարին ադրբեջանցի է պատասխանել։ Մեկ այլ հանգամանք, որը մտահոգում է տուժողներին, այն է, որ մի զինվոր Համլետ Այվազյանին փոխանցել է Գոռ Իշխանյանի աշխատասենյակից գտած մի թուղթ, որի վրա վաշտի տղաների անուններն են եղել՝ մի քանիսի անունը ջնջած։ Այդ մի քանիսին տեղափոխել են այլ վաշտը, եւ, ըստ Այվազյանի, 7 նորակոչիկով համալրել վաշտի անձնակազմը։ Տուժողների մոտ այդ փոփոխությունն ու այդ կազմով գործողության ուղարկելը կասկածներ է առաջացնում։  Գոռ Իշխանյանի պաշտպան Արման Բայադյանը տուժողից հետաքրքրվեց՝ ծնողները ստացե՞լ են արդյոք Կարեն Առստամյանի նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցնելու որոշումը, ինչին տուժողը դրական պատասխանեց, սակայն ասաց, որ այն չեն բողոքարկել։ Թե ինչու՝ նա չկարողացավ պատասխանել։ Պաշտպանը հարցրեց՝ եթե ծնողները պնդում են, որ հեռախոսները գործողության մեկնելուց առաջ հավաքել են, ինչպե՞ս է, որ Կարեն Առստամյանին կարողացել են զանգել։ Այվազյանը պատասխանեց, որ մեկ-երկուսի մոտ հեռախոս եղել է, վաշտի հրամանատարն է զանգել այն բանից հետո, երբ Գոռ Իշխանյանի հետ կապի դուրս գալ չեն կարողացել։ Պաշտպանական կողմը հայտարարեց, որ վերծանումներով չի երեւում, որ Գոռ Իշխանյանին նման զանգեր են գնացել։ Ըստ տուժողի՝ Գոռ Իշխանյանը չէր կարող չիմանալ, որ Հադրութն ընկած է 2019-ի ամռանը Մարտունի 3 զորակոչված, 2020-ի հոկտեմբերի 11-ին զոհված զինծառայող Հովհաննես Ստեփանյանի հայրը՝ Մանվել Ստեփանյանը, համակարծիք է Այվազյանի հետ․ ըստ նրա՝ հնարավոր չէ՝ Գոռ Իշխանյանը տեղյակ չլիներ՝ ինչ է կատարվում Հադրութի տարածքում։ Նա եւս նշեց, որ Առստամյանը պնդել է՝ ինքը զորք չի պահանջել։ Մինչդեռ, Իշխանյանի պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը, դիմելով տուժողին, նշեց, որ գործով առկա է տվյալ այն մասին, որ Կարեն Առստամյանը հոկտեմբերի 10-ին ասել է, որ կարիք կա «9 կմ» կոչվող տեղանքն ուժեղացնելու, քանի որ հակառակորդն արդեն ներխուժել է Այգեստան գյուղ։ Այդպիսով՝ դիվիզիայի հրամանատարը տանկային ջոկատ է ուզել։ Բայց, ինչպես նշեց պաշտպանը, հիմա ստացվում է, որ Առստամյանը ծնողներին այլ բան է ասել։ Նիստերի դահլիճում ներկա տուժողներն արձագանքեցին՝ բայց ի՞նչ տեսակ զորք է ուզել, իրենց որդիները ոչ թե տանկային ջոկատում, այլ հրաձգային վաշտում են եղել։ Գոռ Իշխանյանը ծնողներին չի համոզել իր անմեղության հարցում 2019-ի ամռանը Մարտունի 3 զորակոչված, 2020-ի հոկտեմբերի 11-ին զոհված զինծառայող Կառլեն Առաքելյանի հայրը՝ Մառլեն Մանվելյանը, դատարանում հայտարարեց, որ Գոռ Իշխանյանը մեղքը գցել է Կարեն Առստամյանի վրա, բայց վերջինս հավաստիացրել է, որ ինքը մեղավոր չէ․ «Հենց Գոռի դիմաց ապացուցեց, որ անմեղ է, բայց ինքը (Գոռ Իշխանյանը,-հեղ․) չկարողացավ ապացուցել, որ անմեղ է։ Երեխեքը 40 օր կորած էին, ես չաստում տեսել եմ [Իշխանյանին], հագած-կապած, գլուխն ուռած ման էր գալիս չաստում, մենք ռուս գեներալին ենք խնդրել՝ բացեք ճանապարհը, մեր երեխեքի տեղը գիտենք, ու գտել ենք»,- ասաց տուժողը՝ հայտարարելով, որ Գոռ Իշխանյանին ազգի դավաճան է համարում․ «Ինքը գիտեր՝ մեր երեխեքը չկան, բայց մեզ խաբում էին, թե մի գուցե պադվալներում են, բան․․․ Եթե անմեղ է, կարող էր ծնողին անմեղությամբ նայել, ասել՝ ես մեղավոր չեմ, հիմի խոնարհում է գլուխը»։ Ըստ Մանվելյանի՝ Գոռ Իշխանյանը պարտավոր էր կապի մեջ լինել զորքի հետ, որպեսզի նախանշված տեղից առաջ չգնային, ու եթե դիմավորող չկար, հետ կանչեր զորքին։  Պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը տուժողին հարցրեց՝ մտերի՞մ է Առստամյանի հետ, ինչին Մանվելյանը բացասական պատասխանեց։ Պաշտպանը հետաքրքրվեց՝ ի՞նչն է տուժողին բերել այն երահանգմանը, որ Առստամյանն ավելի ազնիվ մարդ է, քան Իշխանյանը։ Մանվելյանն ասաց՝ նրանց առերես խոսակցությունը։ Գոռ Իշխանյանը ծնողին ասել է՝ չէի ուզում վաշտն ուղարկել, ինձնից տարան 2019-ի ամռանը Մարտունի 3 զորակոչված, հոկտեմբերի 11-ին զոհված զինծառայող Էդգար Տոնականյանի հայրը՝ Գոռ Տոնականյանը, իր ցուցմունքում խոսեց այն մասին, որ Գոռ Իշխանյանի եւ ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանի հրամաններն իրարից տարբեր են, դրանցում զորքի երթի վերջնակետի կոորդինատներն ուրիշ են։ Ըստ նրա՝ Գոռ Իշխանյանը զորքին ուղարկել է արդեն իսկ գրավված տարածք։  Տուժողը հիշեց, որ Արայիկ Հարությունյանի կազմակերպած հանդիպման ժամանակ Գոռ Իշխանյանը մեղադրել է Կարեն Առստամյանին, Առստամյանն արդարացել է, հետո էլ մեղադրել է Ջալալ Հարությունյանին։ Տոնականյանը Իշխանյանին հարցրել է՝ ինչո՞ւ այսպես եղավ, ինչո՞ւ ես ուղարկել այնտեղ, հրամանատարն էլ պատասխանել է, թե՝ չէի ուզում, ինձնից տարան վաշտը․ «Ու լացում ա, ասում ա՝ իմ ամենաուժեղ վաշտն էր, ես չէի ուզում ուղարկեի։ Ինքը գիտեր, որ վաշտը ուղարկեր, հետ չէին գա, ես հարցրի՝ դու գիտեիր, չէ՞, որ ուղարկեիր հետ չեն գա, գլուխը կախեց, գլխով համաձայնության նշան արեց»։ 2020-ի ամռանը Ասկերան զորակոչված, ապա Մարտունի 3 տեղափոխված, հոկտեմբերի 11-ին զոհված զինծառայող Ալեքսանդր Կարապետյանը հաշմանդամություն ունեցող մոր՝ Փիրուզա Ենոքյանի միակ որդին է եղել։ Ենոքյանը դատարանում շատ հուզված էր, նա միայն մի քանի նախադասություն ասաց ու խնդրեց հրապարակել իր նախաքննական ցուցմունքը։ «Որքանով տեղյակ եմ՝ իմ որդին պետք ա առաջնագծում չծառայեր, պարտադրաբար են տարել առաջնագիծ։ Ինչո՞ւ իմ որդին հայտնվեց առաջին գծում, պատերազմական իրավիճակում ու զոհվեց, եթե ինձ ասել էին, որ ինքը չպետք ա ծառայի»,- ասաց տուժողը։ Փիրուզա Ենոքյանը որդու հետ վերջին անգամ խոսել է հոկտեմբերի 11-ի առավոտյան․ «Առավոտ 10-ին զանգել ա, ասել՝ մամ ջան, մեզ տեղափոխում են բունկերներ, եթե մի քանի օր չզանգեմ, խնդրում եմ չանհանգստանաք, դրանից հետո էլ տեղյակ չեմ»։ Երբ իմացել է որդու զոհվելու մասին, խնդրել է մասնակցել դիակի որոնողական աշխատանքներին, բայց նրան խնայել, թույլ չեն տվել, հետո առաջինը Ալեքսանդրի մարմինն են ուղարկել։ Մեղադրող ու պաշտպանական կողմերը տուժողին հոգեվիճակը հաշվի առնելով՝ նրան այլ հարցեր չտվեցին։ Հանրային մեղադրող Գրիգոր Մղդեսյանը միջնորդեց հրապարակել նրա նախաքննական ցուցմունքը, պաշտպանական կողմն առարկեց, դատարանը որոշեց այդ հարցին ավելի ուշ անդրադառնալ։ Այսօր դատական նիստերի դահլիճում էր նաեւ լեյտենանտ Արտակ Ղազարյանի մորեղբայրը՝ Սարգիս Նավասարդյանը։ Սակայն պարզվեց, որ նա չունի տուժողի կարգավիճակ եւ չի կարող ցուցմունք տալ, մինչդեռ նա պնդեց, որ մի քանի անգամ զանգով ծանուցվել է այս դատական նիստի մասին։ Դատարանում չհստակեցվեց, թե ով է Արտակ Ղազարյանի իրավահաջորդը։ Դատարանն այս հարցին կանդրադառնա հաջորդ նիստին, որը նշանակվեց հունվարի 21-ին։ Ինչում են մեղադրվում սպաները Ըստ մեղադրական եզրակացության՝ ՊԲ N զորամասի նախկին հրամանատար Գոռ Իշխանյանը եւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը պատերազմի ընթացքում իրենց ծառայողական պարտականությունների նկատմամբ անփույթ վերաբերմունք են դրսեւորել եւ չեն կատարել դրանք, ինչն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։  73 զինծառայողները՝ ՊԲ N զորամասի 3-րդ հրաձգային գումարտակի 7-րդ վաշտի ողջ անձնակազմը, զոհվել են Հադրութի շրջանի Այգեստան գյուղում, երբ նրանց վրա հարձակվել են հակառակորդի դիվերսիոն խմբերը։ Նրանք Այգեստան չպիտի գնային, այլ համապատասխան երթուղով մեկնեին Հադրութի շրջանի «9 կմ» կոչվող տեղամաս եւ անցնեին ՊԲ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանի հրամանատարության ներքո։ Ըստ մեղադրանքի՝ ՊԲ հրամանատարի կողմից հոկտեմբերի 11-ին արձակած՝ մեկ վաշտ 18-րդ դիվիզիայի հրամանատարության ներքո ուղարկելու մարտական կարգադրության հիման վրա ՊԲ N զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանը 7-րդ վաշտին նույն օրը տվել է մարտական կարգադրություն, որում չեն ներառվել եւ պահպանվել ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի համապատասխան դիրեկտիվով մարտական կարգադրության ներկայացվող եւ դրանում պարտադիր ներառվող դրույթները։ Ապա նույն օրը կեսօրին Իշխանյանը ՊԲ օպերատիվ շտաբ է զեկուցել անձնակազմի երթը սկսվելու մասին, որի մասին օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը զեկուցել է ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանին։ Ջալալ Հարությունյանը հանձնարարել է վաշտի երթի մասին տեղեկացնել 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանին, մինչդեռ Նվեր Մարտիրոսյանն այդ ուղղությամբ միջոցներ չի ձեռնարկել՝ երթի սկսման մասին չի հայտնել հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարին, չի կազմակերպել ու վերահսկել մեկնող անձնակազմի տեղաշարժը։ Այսպիսով, նրանց դիմավորող չի եղել եւ վաշտի անձնակազմը նախանշված տեղից ավելի է անցել ու հայտնվել շրջափակման մեջ։ Գլխավոր լուսանկարում՝ Համլետ Այվազյանը Հայարփի Բաղդասարյան
19:45 - 08 հունվարի, 2025
Փոխգնդապետ Անդրանիկ Վերանյանն առայժմ հրաժարվեց դատարանում ցուցմունք տալ

Փոխգնդապետ Անդրանիկ Վերանյանն առայժմ հրաժարվեց դատարանում ցուցմունք տալ

Փոխգնդապետ Անդրանիկ Վերանյանի վերաբերյալ արդեն 3 տարի դատարանում գտնվող եւ 4 դատավորի վարույթով անցած քրեական գործով այսօր մեղադրյալի հարցաքննության փուլն էր։ Վերանյանը, սակայն, դատարանում հայտարարեց՝ այս փուլում հրաժարվում է ցուցմունք տալ, օգտվում է լռելու իր իրավունքից։ Անդրանիկ Վերանյանը, հիշեցնենք, այն սպան է, որը 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին Իշխանաձորի խաչմերուկում պատսպարված ինժեներասակրավորական վաշտի (ԻՍՎ) անձնակազմին մեքենաները նստելու եւ երթը շարունակելու հրաման է տվել՝ չնայած հակառակորդի՝ անօդաչու թռչող սարքի առկայությանը։ Րոպեներ անց ԱԹՍ-ն հարվածել է մեքենային, ինչի հետեւանքով բռնկված հրդեհից 18 զինծառայող զոհվել է, 3 անձ՝ վիրավորվել։ Փոխգնդապետն իրեն առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունել, նշել է՝ հրամանը տալու պահին ԱԹՍ–ի ձայնն այլեւս լսելի չի եղել։ Այս եւ այլ մանրամասների մասին, սակայն, նա այսօր ոչինչ չասաց․ – Որոշակի միջնորդություններ ունենք, որոնք քննարկելուց եւ բավարարելուց հետո կանդրադառնանք ցուցմունք տալու հարցին,– պարզաբանեց պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը։ – Միջնորդությունները թողեք մի կողմ, այս պահին ամբաստանյալի հարցաքննության փուլն է, հրաժարվո՞ւմ եք ցուցմունք տալ,– ասաց նախագահող դատավոր Սուրեն Խաչատրյանը։ – Այո,– պնդեցին պաշտպանն ու ամբաստանյալը։ Այս պատասխանը վրդովեցրեց զոհված զինծառայողների՝ դահլիճում գտնվող ծնողներին․ – էսքան սպասել ենք, որ հրաժարվե՞ք։ Դատավորն ու հանրային մեղադրողը պարզաբանեցին՝ ցուցմունք տալը ամբաստանյալի իրավունքն է, ոչ թե պարտականությունը․ նա կարող է այժմ օգտվել լռելու իր իրավունքից, իսկ ցանկացած այլ փուլում մտափոխվել եւ ցուցմունք տալ։ Թե ինչ միջնորդությունների մասին էր խոսքը, պաշտպանական կողմը չմանրամասնեց, խոստացավ դրանք ներկայացնել հաջորդ դատական նիստիին։ Դատարանն ավարտեց ապացույցների հետազոտման փուլը Այսօրվա նիստի ընթացքում դատարանը նաեւ շարունակեց հրապարակել գումարտակի հրամանատար Արտյոմ Պողոսյանի նախաքննական ցուցմունքը։ Հիշեցնենք՝ նախորդ նիստում դատարանը նման որոշում էր կայացրել՝ հաշվի առնելով, որ Պողոսյանն այլեւս Հայաստանում չէ, եւ հնարավոր չէ ապահովել նրա հարցաքննությունը դատարանում։ Ընդհանուր առմամբ, Պողոսյանի դիրքորոշումն այն է եղել, որ հրամանը տալու պահին ԱԹՍ–ի ձայնը լսելի չի եղել, շարժվելուց հետո են ձայն լսել, երբ անցել էին արդեն մոտ 1 կմ։ Իսկ երբ ձայնը ուժեղացել է, մտածել են՝ ԱԹՍ–ն իրենց ուղղությամբ է գալիս, ուստի արագ արգելակել են եւ երեքով նետվել մեքենայից դուրս։ Մեքենան գնացել, բախվել է մի քանդված պատի։ Հարցին, թե անօդաչու թռչող սարքի հետ կապված ինչ հրահանգավորում են ունեցել, Պողոսյանը պատասխանել է, թե նման հրահանգավորում չի եղել։ Մեղադրողը, սակայն, պնդել է՝ հետազոտված ապացույցներով, այլ վկաների ցուցմունքներով հաստատվել է, որ զորամասից դուրս գալուց առաջ եղել է կոնկրետ հրահանգավորում՝ ԱԹՍ–ի ձայն լսելու դեպքում իջնել մեքենաներից, պառկել մեջքի վրա եւ կրակել։ Հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանը, տուժողի իրավահաջորդները Մեղադրողը տեղեկացրել է նաեւ, որ հետազոտված ապացույցներում առկա է տեսանյութ, որում երեւում է օդում պտտվող սարքը, որը ժամանակ առ ժամանակ իջնում է, մոտենում ընթացքող ավտոմեքենային։ Դա հավաստել են նաեւ ականատես վկաները, նշել, որ ձայնը լսել են, որոշները՝ նաեւ տեսել։ Պողոսյանը, սակայն, պնդել է, որ ինքը նման սարք չի տեսել։ Ցուցմունքի հրապարակումով ավարտվեց ապացույցների հետազոտման փուլը։ Նախագահող դատավորը հետաքրքրվեց՝ կողմերը միջնորդություններ ունե՞ն դատաքննությունը լրացնելու վերաբերյալ։ Թե՛ պաշտպանական, թե՛ մեղադրող կողմերը ներկայացրին իրենց միջնորդությունները։ Պաշտպանական կողմը միջնորդեց ԳՇ–ից պարզել՝ կա՞ ԱԹՍ–ի առկայության ժամանակ հրամանատարի գործողությունները սահմանող իրավական ակտ Մեղադրյալ Անդրանիկ Վերանյանի պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը ներկայացրեց մեկ այլ միջնորդություն։ Նա տեղեկացրեց, որ նախորդ տարվա սեպտեմբեր ամսին փաստաբանական հարցմամբ դիմել է ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետին՝ խնդրելով հայտնել՝ կա՞ արդյոք որեւէ իրավական ակտ (որոշում, հրաման, կարգադրություն, ցուցում), որը կսահմանի հրամանատարի գործողությունները հակառակորդի անօդաչու թռչող սարքի ժամանակ։ Տեղեկության տրամադրումը, սակայն, մերժվել է՝ պատճառաբանությամբ, որ դա պետական գաղտնիք է։ Ուստի պաշտպանը միջնորդեց, որ դատարանը դիմի եւ ստանա այդ տեղեկությունը։ Դատարանը բավարարեց միջնորդությունը։ Ենթադրվում է, որ համապատասխան փաստաթուղթը ստանալու դեպքում այն կքննարկվի դռնփակ ռեժիմով։ Դատավոր Սուրեն Խաչատրյանը Հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանն էլ իր հերթին միջնորդեց լրացնել դատակոչի ցուցակը եւ 3 անձի հրավիրել դատարանում հարցաքննության։ Նա պարզաբանեց՝ նախկինում ստացված գաղտնի փաստաթղթի համաձայն՝ 3-րդ բանակային կորպուսի պաշտպանության շրջանում տեղի ունեցած մարտական գործողությունների ժամանակ կոնկրետ հակառակորդի ԱԹՍ–ները ինքնաձիգով խոցվել են․ «Ուստի միջնորդում եմ այդ անձանց՝ կապիտան Ռուբեն Սանամյանին, որը նաեւ ՀՀ ազգային հերոս է, եւ կապիտան Ռոբերտ Բաբաջանյանին դատակոչել եւ հարցաքննել»,– նշեց նա։ Երրորդ անձն էլ, որին մեղադրողը միջնորդեց դատակոչել, Շալիկո Եղիազարյանն էր՝ դեպքի ականատես վկաներից։ Պաշտպանական կողմը առարկություն չուներ, տուժող կողմը միացավ միջնորդություններին։ Դատարանն այս միջնորդությունները եւս բավարարեց։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց հունվարի 21-ին։   Գլխավոր լուսանկարում՝ ձախից՝ պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը, մեղադրյալ Անդրանիկ Վերանյանը Միլենա Խաչիկյան
16:53 - 08 հունվարի, 2025
«Քննիչը հարցաքննության ժամանակ ուղղորդում էր, թե՝ Գոռ Իշխանյանը մեղավոր է»․ 73 զինծառայողների զոհվելու գործով տուժող

«Քննիչը հարցաքննության ժամանակ ուղղորդում էր, թե՝ Գոռ Իշխանյանը մեղավոր է»․ 73 զինծառայողների զոհվելու գործով տուժող

Երեւանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի Շենգավիթի նստավայրում դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանի նախագահությամբ շարունակվում է 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Հադրութի Այգեստան գյուղում զոհված զինծառայողների հարազատների հարցաքննությունը։ Դատարանում քննության առարկա են Մարտունու N զորամասի 3-րդ հրաձգային գումարտակի 7-րդ վաշտի 73-հոգանոց անձնակազմի զոհվելու հանգամանքները։ Այս գործով երկու մեղադրյալ կա՝ զորամասի նախկին հրամանատար Գոռ Իշխանյանը եւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը։ Նրանց նկատմամբ խափանման միջոց է ընտրված չբացակայելու արգելքը, իսկ դատական նիստերն ընթանում են առանց նրանց մասնակցության։  Դատարանում այսօր ցուցմունք տվեցին գործով տուժող ճանաչված երեք անձինք՝ Կոմիտաս Զարգարյանը՝ զոհված պահեստազորային Արշակ Զարգարյանի հայրը, Իշխան Աթաբեկյանը՝ զոհված զինծառայող Հայկ Աթաբեկյանի եղբայրը եւ Համլետ Գուլբանդյանը՝ զոհված զինծառայող Գարիկ Գուլբանդյանի հայրը։   Կոմիտաս Զարգարյանի հարցաքննությունը Կոմիտաս Զարգարյանը՝ զոհված պահեստազորային Արշակ Զարգարյանի հայրը, դատարանում երդվեց ասել միայն ճշմարտությունը եւ ոչինչ՝ բացի ճշմարտությունից։ Նա զինվորական թոշակառու է, մինչեւ 2003թ․ եղել է Ջրականի զորամասի հրամանատարի տեղակալ՝ մարտական հերթապահության գծով։ Նրա որդու՝ Արշակ Զարգարյանի անունը ՊԲ-ն զոհվածների ցուցակում հրապարակել է 2021թ․ մարտի 22-ին։  Կոմիտաս Զարգարյանը Կոմիտաս Զարգարյանը պատմեց, որ սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան պատերազմի սկսվելուց հետո Զարգարյանի որդին եւ նրա համագյուղացիները հավաքվել են գյուղապետարանի մոտ եւ այնտեղից տեղափոխվել Մարտունու 3-րդ ՊՇ, մշտական տեղակայման վայրից տեղափոխվել դիրքեր։ Այդ հատվածում մնացել են մինչեւ հոկտեմբերի 11-ը՝ այն օրը, երբ 7-րդ վաշտը մեկնել է դեպի 9կմ կոչվող տեղանք։ Արշակը վերջին անգամ հոր հետ խոսել է հոկտեմբերի 11-ի կեսօրին, ասել է, որ տանում են Հադրութի կողմերը։ Հետո կապն ընդհատվել է։ Նույն օրը ժամը 16։00-ի մոտակայքում Կոմիտաս Զարգարյանը դարձյալ զանգ է ստացել իր համագյուղացի Արթուր Սարգսյանից, որը որպես կամավոր եղել է նույն տեղանքում, ինչ Արշակը։ Արթուրն ասել է, որ զոհեր ունեն, փամփուշտներն էլ վերջանում են․ «Բառացի ասեց՝ Կոմիտաս դադայ, ընգալ անք զասադա։ Անցավ ժամանակ, նույն համարից մեկ ուրիշն ա զանգում, ներկայանում ա սերժանտ, չեմ հիշում ով ա, բա՝ սենց ա, սենց ա։ Ասում եմ՝ Արշակը որտե՞ղ ա, ասում ա ինձանից մի քսան մետր հեռու ա։ Տենց․․․ Էլ տղուս հետ ընդհանրապես կապ չի եղել, այսինքն՝ տղերքը մոտ 2 ժամ մարտ են վարել շրջափակման մեջ, որովհետեւ հետո էլ ա նույն Սարգսյան Արթուրը զանգել ինձ, բա՝ ճար չկա»։ Կոմիտաս Զարգարյանն Արթուրից հարցրել է, թե ինչքան են բարձրացել 9կմ կոչվող տեղանքից, նա էլ ասել է՝ մի 3-4 կմ դեպի Հադրութ։ Այս զանգերից հետո Զարգարյանն իր երեք համագյուղացիների հետ նստել է մեքենա, ճանապարհվել դեպի 9կմ կոչվող տեղանք․ «Գնում ենք, Կրասնի Բազարից զենքեր վերցնում, շարժվում դեպ Ֆիզուլի, մտնում մի հատ հրետանային դիրք, հարցնում՝ տղերք, տեսել ե՞ք 3 մեքենա պիխոտով անցելիս, բա՝ չենք տեսել։ Հետո գնացել են Կարգաբազար»,- պատմեց տուժողը։ Նա նշեց, որ այս ճանապարհին զանգում են իր ընկերոջն ու ասում, որ հետ դառնան՝ աջ կողմի սարերի վրա թուրքեր են նստած։ Տղամարդիկ հետ են դարձել, մտել Ֆիզուլու տանկային գումարտակ, ճանապարհի ՕՍԱ-ների էկիպաժներից հարցրել՝ տեսե՞լ են վաշտի անձնակազմին, բայց դարձյալ բացասական պատասխան ստացել։ Հետ են դարձել գյուղ, ուզել բարձրանալ հեռուստաաշտարակ, տեսնել տղաների զոհված վայրը։ Բայց մինչեւ այնտեղ հասնելը նորից տեղեկություն են ստացել, որ այդ բարձունքն էլ է արդեն հակառակորդի հսկողության տակ։  Կոմիտաս Զարգարյանը դատարանում հայտարարեց, որ  ՀԿԳ-ից Գասպարյան ազգանունով քննիչը Մարտունիում հարցաքննության ժամանակ իրեն ուղղորդել է՝ ասելով, թե Գոռ Իշխանյանն է մեղավոր տղաների զոհվելու մեջ․ «Գոռ Իշխանյանն իմ տղու մազն էլ չարժի, բայց գոյություն ունի ճիշտ, որ խիղճը մեզ չտանջի։ Նույն քննության ժամանակ, որ պարոն Գասպարյանը եկել ա, ինձ ուղղորդում էր, ուղղորդում՝ բերում-բերում-բերում՝ Գոռ Իշխանյանը մեղավոր ա։ Ասում եմ՝ ինչի՞ ա մեղավոր, բա՝ որ հրաման ա տվել։ Ես էլ ասում էի՝ եթե հրաման չտար, էն վախտ կասեի՝ մեղավոր ա, եթե հրաման չտար, շատ կներեք, կասեի՝ թռչել ա, չի կարում հրաման տա, բայց հրաման ա տվել, ինչի՞ համար ա անունը հրամանատար, այսինքն՝ հրաման տալու իրավունք ունի, էն մարդը հրաման ա տվել, հիմա պետք ա քննել՝ հրամանը ինչի՞ հիման վրայա էդ մարդը հրաման տվել»։ Զարգարյանը հիշեց, որ քննիչին խնդրել է ռազմական փորձագետներից ճշտել՝ արդյոք տրված հրամանների անհրաժեշտությունը եղե՞լ է, թե՞ ոչ, արդյոք ճի՞շտ են կատարվել հրամանները եւ այլն։  Կոմիտաս Զարգարյանը պատմեց, որ պատերազմի ընթացքում Գոռ Իշխանյանին հանդիպել է հրամանատարական կետում։ Նա ասաց, որ այդ ժամանակ որպես զինվորական հասկացել է, որ տղաները դժվար ողջ լինեն։ Գոռ Իշխանյանին հարցրել է՝ ի՞նչ կա, հնարավո՞ր է այդ ուղղությամբ առաջ գնալ, դիակները հանել։ - Իսկ հարցրել ե՞ք Գոռ Իշխանյանին՝ ո՞վ է հրաման տվել, որ վաշտն ուղարկեն այն տեղանք, ե՞րբ են հրամանը տվել,- հետաքրքրվեց հանրային մեղադրող Գրիգոր Մղդեսյանը։ - Չէ, չեմ հարցրել, ասե՞մ՝ խի։ Որովհետեւ ես ինքս եղել եմ նախկին զինվորական, զորամասի հրամանատարի տեղակալ, ես գիտեմ, որ հրամանատարը հրամանը ստանում ա, նոր էդ հրամանի հիման վրա հրաման տալիս։ Դրանք գաղտնի հրամաններ են։ - Իսկ ծնողներից ոչ մեկը Ձեզ չի ասե՞լ՝ Գոռ Իշխանյանին ո՞վ է հրաման տվել,- հարցրեց մեղադրողը։ Տուժողն ասաց, որ չգիտի, թե ով է հրաման տվել, թեեւ դատարանում այդ հարցը բազմիցս քննարկվել է։ Բանն այն է, որ Կոմիտաս Զարգարյանն առաջին անգամ է մասնակցում այս գործով նիստերին, իսկ Արցախի կորստից հետո մեկնել է արտերկիր եւ վերջերս է վերադարձել, ուստի այդ հանգամանքը նրան հայտնի չէ։ Այսօր դատարանում նա տեղեկացավ, որ ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանն է հրաման տվել։ - Ըստ Ձեզ՝ Ջալալ Հարությունյանն իրավասո՞ւ էր Գոռ Իշխանյանին նման հրաման տալու,- հարցրեց հանրային մեղադրողը։ - Բա ի՞նչ, բանակի հրամանատար ա։ - Հրամանատարը պե՞տք է հրաման տալուց առաջ համակողմանի գնահատի իրադրությունը, թե՞ ոչ։ - Ռազմական իրադրության ժամանակ հրամանը չի քննարկվում։ Գրիգոր Մղդեսյանը Այս պատասխանը դատավարության մասնակիցներին չբավարարեց, եւ հարցը դարձյալ հնչեց։ Տուժողը մեկ անգամ պատասխանեց, որ ոչ, չպետք է գնահատեր, իսկ հաջորդ անգամ նշեց, որ հրամանը չի քննարկվում պատերազմի ժամանակ․ «Ես ասում եմ՝ եթե Գոռ Իշխանյանն ինքն իրանից ա հրաման տվել, դատեք»։  Նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը հայտարարեց․ «Նենց հարց ա հնչեցնում, որ բոլորն էդ հարցին պատասխանեցին, որոնք որ ռազմական որեւէ գիտելիք չունեն, դուք էլ պատասխանեք»։ Դատավորն այս ասելիս նաեւ հարցրեց, թե որեւէ պատերազմի մասնակցե՞լ է տուժողը, վերջինս ասաց, որ մինչեւ 2023թ․ բոլոր ռազմական գործողություններին մասնակցել է։ Դատավորի հայտարարության վերաբերյալ փորձեց առարկություն հնչեցնել պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը, սակայն դատավորն առարկությունը չընդունեց եւ չլսեց պաշտպանին։ Դատավորը տուժողներին խնդրեց հարցերին հստակ պատասխանել։ Դավիթ Կարապետյանը Հանրային մեղադրողը շարուանկեց՝ ըստ ներքին ծառայության կանոնագրքի, մարտական կանոնադրության՝ Գոռ Իշխանյանը պե՞տք է համապատասխան գործողություններ կատարեր, որպեսզի զորքը շրջափակման մեջ չընկներ։ Այս անգամ տուժող Կոմիտաս Զարգարյանը պատասխանեց՝ այո։ Հարցի առնչությամբ, սակայն, պաշտպան Կարապետյանը առարկություն հայտնեց․ - Պատվարժան դատարան, մարդը ներկայացրեց, որ ինքը ռազմական գործին ծանոթ մարդ է, եւ պատասխանում է իր գիտելիքներից ելնելով, Ձեր կողմից հայտարարությունը, որ տուժող անձինք այդ հարցերին պատասխանում են, բնականաբար մասնագետ չեն, իրենց իմացածով են պատասխանում։ Քանի որ մեր գործընկերոջ հարցը բացարձակ ռազմական գործի հետ աղերս չունի, եւ եթե իմ միջնորդությունը բավարարված լինել եւ մենք Մարտական կանոնադրությունը ստացած լինեինք, մեր գործընկերն էդպիսի հարց չէր տա։ Տեսեք՝ ինչ է հարցնում․ պարտավո՞ր էր գնահատել իրադրությունը։ Պարտավոր էր գնահատել իրադրությունը ո՞ր իրավիճակներին ա վերաբերում, էս իրավիճակին վերաբերո՞ւմ ա, թե՞ չէ։ Բնականաբար էս իրավիճակին չի վերաբերում։ - Էս իրավիճակը ո՞րն է,- հարցրեց դատավորը։ - Զորքի տեղափոխումը։ Զորքի տեղափոխման դեպքում էդպիսի գնահատում չկա։ Ասում է՝ սենց պիտի լիներ, դուք, որպես ռազմական գործի մասնագետ, էդքանը չեք հասկանում, մյուս տուժողները հասկանում են։ Մարդն ասում ա՝ ես էդ հարցը ճիշտ չեմ համարում, դրա համար ասել եմ՝ ռազմական փորձագետներն ուսումնասիրեն։ Հանրային մեղադրողը հայտարարեց, որ ըստ մարտական ծառայության կանոնագրքի՝ հրամանը հրաման տալուց առաջ պետք է համակողմանի գնահատի․․․։  Դատավորն այս առարկությունը չընդունեց։ Պաշտպաններ Արտակ Հովհաննիսյանը, Արման Բայադյանը, Դավիթ Կարապետյանը Տուժողն ասաց, որ եթե ռազմական փորձագետները գնահատական տվել են, ապա իրենց հնարավորություն տան ծանոթանալ այդ տվյալներին։ Պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը հայտարարեց, որ ռազմական փորձաքննություն է նշանակվել, որը հետո դադարեցվել է։ Ծնողներից մեկը հարց ուղղեց տուժողին՝ այդ ինչպե՞ս է ստացվել, որ վաշտի անձնակազմին ճանապարհին չեն տեսել, իսկ իրենց չորս հոգանոց խմբին նկատել են։ Տուժողն ասաց, որ գնալիս իրենց տեղեկացրել են։ Ծնողը հետաքրքրվեց նաեւ, թե ով է իրենց ասել, որ սարերի վրա հակառակորդն է նստած, ինչպես նաեւ այդ ինչպե՞ս ստացվեց, որ իրենց հայտնեցին հակառակորդի տեղակայման մասին, իսկ չորս ժամ առաջ չէին հայտնել։ Տուժողն ասաց, որ իր ընկերոջն են զանգել, ասել հակառակորդի մասին, իսկ ինչ վերաբերում է մյուս հարցին, նա արձագանքեց․ «Կարող ա չորս ժամ առաջ ընդեղ թուրք չի եղել, ցավդ տանեմ, ինչի՞ ես դժվար հարցեր տալիս»։ Նվեր Մարտիրոսյանի պաշտպան Արման Բայադյանը տուժողին հարցրեց՝ քանի անգամ է հարցաքննվել քննիչի մոտ։ Զարգարյանը պատասխանեց՝ մեկ անգամ։ Բայադյանը հետաքրքրվեց՝ քննիչի մոտ ասե՞լ է այն ամենը, ինչ այսօր ասաց դատարանում։ Տուժողը դրական պատասխանեց՝ նշելով, որ նաեւ հարցրել է, թե ինչու է քննիչն ուղղորդված հարցեր տալիս, ինչպես նաեւ մի քանի հարցեր է առաջադրել, այդ թվում՝ ռազմական փորձագետ ներգրավելու առաջարկ է արել։ Զարգարյանն ասաց, որ իրեն փորձաքննություն նշանակելու մասին որոշում չեն տվել։   Իշխան Աթաբեկյանի հարցաքննությունը Իշխան Աթաբեկյանը դատարանում հայտնեց, որ իր եղբայրը բանակ է զորակոչվել 2019թ․ հուլիսին «Ես եմ» ծրագրով՝ 3 տարի պայմանագրով, ծառայել է Մարտունիում։ Հայկը վերջին անգամ 2020թ․ հոկտեմբերի 9-ին է կապ հաստատել հարազատաների հետ, ասել, որ դիրքերից իջնում են, իրենք էլ մտածել են, որ ուղղակի հենակետային փոփոխություն է լինելու։ Այդ զանգից հետո կապը կորել է։ Որքան էլ հարազատները փորձել են Հայկի մասին տեղեկություններ իմանալ, որեւէ հստակ բան ճշտել չեն կարողացել։ Հետագայում որոշ տեղեկություններ են ստացել, որ զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանի հրամանով վաշտը տեղափոխվել է այլ տարածք։ Իշխան Աթաբեկյանը - Գոռ Իշխանյանը եւ Նվեր Մարտիրոսյանը որքանո՞վ կապ ունեն Ձեր եղբոր անհետացման հետ,- տուժողին հարց տվեց հանրային մեղադրող Գրիգոր Մղդեսյանը։ - Իրենց ուղարկելու հանգամանքով,- պատասխանեց տուժողը։ - Ըստ Ձեզ՝ հրամանատարն իրավունք չունե՞ր նման հրաման տալու։ - Ուներ, բայց որտե՞ղ ու ի՞նչ տարածք ուղարկելու պարագայում։ - Ինչո՞ւմ եք մեղադրում Գոռ Իշխանյանին եւ Նվեր Մարտիրոսյանին։ - Նրանում, որ ժամանակի ընթացքում էդ տարածքն էլ անվտանգ չի եղել, այսինքն տարհանում ա եղել գյուղերում, տարածքից էլ զորք ա դուրս եկել, ու իրենք զորքը ուղարկել են էն տարածք, որտեղ իրենց վտանգ ա սպառնացել։ Պատասխանելով հանրային մեղադրողի այն հարցին, թե ինչ գործողություններ պետք է անեին Իշխանյանն ու Մարտիրոսյանը, որ չեն արել, տուժողն ասաց, որ հետեւողական չեն եղել զորքի երթին․ «Զորքն ուղարկվել ա, ոչ մի կապ, լուր չեն ունեցել, հետեւողական չեն եղել, թե զորքն ինչ եղավ»։ Իշխան Աթաբեկյանն այդ ժամանակ չի իմացել, սակայն հետո է տեղեկացել, որ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանը պետք է դիմավորեր զորքին, բայց, չգիտես ինչու, չի կարողացել․ «Եղբայրներս են հանդիպել Կարեն Առստամյանի հետ․․․ [ասել ա] պետք ա զորքը դիմավորեր, ինչ-որ խնդիր ա եղել, իրան չեն ասել, որ [զորքը] գալիս ա։ Պետք ա հրամանատարությունն ասեր, որ հասել են ինչ-որ կետ։ Ինքն էլ ասել ա, որ կապ չի եղել, կապի կետն ա խփված եղել, թե անսարք ա եղել, չեն կարողացել կապ հաստատել, իրան չեն կարացել տեղեկացնել»։  Տուժողն էլ հանդիպել է Արցախի այդ ժամանակվա նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հետ։ Նա մտաբերեց, որ Հարությունյանն ասել է, որ ինքը այդտեղ զորք չէր ուղարկի, իսկ եթե ուղարկելու լիներ, կուղարկեր ավելի պատրաստված զորք՝ իմանալով տեղանքի վտանգները։ Ըստ Իշխան Աթաբեկյանի՝ Գոռ Իշխանյանը, որպես հրամանատար, պարտավոր էր տեղյակ լինել, թե ինչ է կատարվում այն տարածքում, ուր ուղեւորվում է վաշտը։ Տուժողն անձամբ չի հանդիպել զորամասի 1-ին գումարտակի հրամանատար Սեւակ Սարգսյանի հետ, բայց հետագայում նրան հանդիպած ծնողներից տեղեկացել է, որ առաջին գումարտակն է ի սկզբանե գտնվել այդ տեղանքում եւ նահանջել այնտեղից, քանի որ օգնություն չի ստացել։ Հանրային մեղադրողը հարցրեց՝ այսինքն՝ գոնե 1-ին գումարտակի հրամանատարից Գոռ Իշխանյանը տեղեկացած կարո՞ղ էր լինել իրադրության մասին, տուժողը պատասխանեց՝ տրամաբանորեն՝ այո։ Գոռ Իշխանյանի պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը տուժողից հետաքրքրվեց՝ ցուցմունքում ասած տեղեկությունները, որ Գոռ Իշխանյանը պետք է տեղյակ լիներ եւ այլն, ենթադրություննե՞ր են, թե՞ հաստատական տվյալներ։ Տուժողը պատասխանեց՝ այնքան էլ ենթադրություն չեն, քանի որ զորքն ուղարկվել է, բայց հետեւողականություն չի եղել։ Պաշտպանը հարցրեց՝ որտեղի՞ց գիտի տուժողը, թե Գոռ Իշխանյանն է զորքն ուղարկել։ Աթաբեկյանը պատասխանեց, որ նման հրաման վաշտի կամ գումարտակի հրամանատարը չէին կարող տալ, տրամաբանորեն զորամասի հրամանատարն է հրամայել․ - Իսկ զորամասի հրամանատարին կարո՞ղ էր ավելի բարձր հրամանատարը հրամայել,- հարցրեց պաշտպան Կարապետյանը։ - Կարար։ - Իսկ եթե ավելի բարձր հրամանատարը ենթակային հրամայում է, ասում՝ զորք ուղարկի, ո՞վ է ուղարկողը։ - Ուղարկողը հենց զորամասի հրամանատարն ա։ Դուք ասում եք՝ իրանից բարձր պաշտոնո՞վ, բնականաբար հրաման են տվել զորամասի հրամանատարին։ - Ո՞վ դարձավ վերջնական ուղարկողը։ - Դե Ջալալ Հարությունյանն ա տվել հրամանը։ - Հիմա ինչո՞ւ եք ասում Գոռ Իշխանյանն ուղարկեց, ոչ թե Ջալալ Հարությունյանը։ - Ջալալ Հարությունյանը հրաման ա տվել, ինքն էլ ուղարկել ա զորքը։ Պաշտպան Արման Բայադյանը, նշելով, որ պատերազմի ժամանակ եղել են դեպքեր, երբ զորամասեր են թիրախավորվել, հակառակորդը խոցել է նաեւ թիկունքի օբյեկտներ, տուժողին հարցրեց՝ նրա կարծիքով՝ պատերազմի ժամանակ անվտանգ տեղանք կա՞։ Ըստ տուժողի՝ խորքում անվտանգ տեղ կարող է լինել։ Արման Բայադյանը - Որ ասում եք՝ հրամանատարը չպիտի ուղարկեր, ո՞ւր պահեր էդ զինվորներին,- հարցրեց Բայադյանը։ - Իրենք հենակետում են եղել։ Եղբայրս որ զանգել ա, [ասել ա] իջել են հանգստանալու, մտածել են՝ էլի հենակետ են գնալու, որտեղ պետք ա ծառայեն։ - Կարելի՞ է Ձեր ասածներից համադրություն անել, ասել, որ ավելի լավ ա՝ հրամանատարը հրաման չկատարեր, դատվեր, քան զինվորներին ուղարկեին այլ տեղանք, որտեղ զոհվել են։ - Երեւի առաջինը։ - Հնարավո՞ր է՝ էմոցիաների տակ է էս կարծիքը, թե՞ Ձեր դատողություններն են։ - Դատողություն ա, էլի դեպքեր կան, որ նահանջ են տվել զորքին, զորքը չի տուժել, այսինքն՝ պատսպարվել են։ Ջաբրայիլում ա եղել դեպքը։ Նվեր Մարտիրոսյանի պաշտան Արտակ Հովհաննիսյանը տուժողից հետաքրքրվեց՝ երբ վերջինիս եղբայրները հանդիպել են Կարեն Առստամյանի հետ, էլ ովքե՞ր են եղել այնտեղ։ Աթաբեկյանը, սակայն, այդ մասին տեղեկություն չուներ։ Պատասխանելով պաշտպանի հարցերին՝ տուժողն ասաց, որ Նվեր Մարտիրոսյանին եւ Գոռ Իշխանյանին չի ճանաչել, նրանց տեսել է դատարանում։ Իսկ թե ինչ պետք է աներ Նվեր Մարտիրոսյանը, որ չի արել, տուժողն այս հարցին չկարողացավ պատասխանել։ Արտակ Հովհաննիսյանը Նշենք, որ Հայկ Ցոլակի Աթաբեկյանի անունը ՊԲ-ն զոհվածների ցուցակում հրապարակել է 2021թ․ հունվարի 26-ին։   Համլետ Գուլբանդյանի հարցաքննությունը Հաջորդիվ դատարանում ցուցմունք տվեց Համլետ Գուլբանդյանը, որը զոհված զինծառայող Գարիկ Գուլբանդյանի հայրն է։ Գարիկ Համլետի Գուլբանդյանի անունը ՊԲ-ն զոհվածների ցուցակում հրապարակել է 2021թ․ հունվարի 23-ին։ Գարիկը ծառայության ընթացքում վարորդ է եղել Մարտունի 2-ում։ Ըստ հոր՝ նա այն վարորդներից մեկն է, որ 1-ին գումարտակի նահանջող զորքին բերել է զորամաս, եւ հետո 7-րդ վաշտին տեղափոխել, նրանց հետ էլ զոհվել է Հադրութում։ Գարիկը հարազատների հետ վերջին անգամ կապ է հաստատել հոկտեմբերի 10-ին։ Հետագայում, ըստ տուժողի, ԱԱԾ-ի օգնությանբ տեղորոշել են, թե որդին վերջին անգամ որ տեղանքից եւ ում է զանգել։ Ըստ Գուլբանդյանի՝ այդ զանգը եղել է այն օրը գիշերը ժամը 1-ին, երբ 1-ին գումարտակը հետ է քաշվել եւ եկել զորամաս․ «Այսինքն՝ 1-ին գումարտակին իրանք են բերել հետ։ Վերջին զանգը եղել ա էն մյուս վարորդին։ Հետ են բերել 1-ին գումարտակին, հետո տարել են 7-րդ վաշտին։ Ես զարմանում եմ՝ ոնց կարա գումարտակը, որը բաղկացած ա 200 հոգուց, հետ բերեն, 70 հոգի ուղարկեն։ Այլ իրավիճակ կլիներ, եթե էդ 70 հոգուն օգնություն ուղարկեին 200-ին։ Ինչ վերաբերում ա Սլավիկ Ավագյանին, որն իրանց ուղեկցել ա, ինչքան հարցրել ենք, Գոռն [Իշխանյան] ասել ա՝ ինքն ամենալավն էր տիրապետում տարածքին։ Եթե տիրապետում էր, հրամանն եղել ա մինչեւ 9կմ, ո՞նց կարող էր Սլավիկն անցել 9կմ-ը»,- նշեց տուժողը։  Համլետ Գուլբանդյանը Գուլբանդյանը, անդրադառնալով այն հարցին, թե ինչու է Մարտունի 2-ի մեքենան Մարտունի 3-ի ստորաբաժանմանը տարել Հադրութ, ասաց, որ այդ մեքենաները արդեն Գոռ Իշխանյանի տրամադրության տակ են եղել, երբ 1-ին գումարտակին հետ են բերել զորամաս։  Գոռ Իշխանյանի պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը, դիմելով տուժող Գուլբանդյանին, նշեց, որ վերջինիս խոսքերը հակասում են գործի նյութերին, քանի որ հայտնի է, որ Գոռ Իշխանյանի մոտ որեւէ մեքենա չի եղել, Ջալալ Հարությունյանը բոլորը վերցրել է, մեկ մեքենա եկել է Ստեփանակերտից, 2 մեքենա՝ լրիվ այլ տարածքից։ Տուժողն ասաց, որ մեքենաները Գոռ Իշխանյանի տրամադրության տակ են հայտնվել 1-ին գումարտակը հետ բերելուց հետո։ Տուժողի համոզմամբ՝ 1-ին գումարտակին հետ բերելն ու 7-րդ վաշտին տանելը եղել է ժամերի տարբերությամբ, եւ վարորդներից մեկը իր որդին է եղել։ Հիշեցնենք, որ մեկ այլ նիստի ժամանակ տուժողներից մեկը հայտնել էր, որ Սեւակ Սարգսյանն իր հետ զրույցում ասել է, որ երբ հետ է եկել, իր մեքենան անսարք է եղել, ինքը գնացել է տուն լողանալու, հետո երբ եկել է, զարմացել է, որ 7-րդ վաշտն արդեն մեկնել է, քանի որ ինքը Գոռ Իշխանյանին ասել էր՝ պետք չէ այդ տեղանք մարդ ուղարկել։ Զոհվածների հարազատները Պատասխանելով հանրային մեղադրողի հարցին, թե ինչու է 1-ին գումարտակը հետ եկել զորամաս, տուժողն ասաց, որ չգիտի, լսել է, թե գումարտակը փախել է, բայց, միաժամանակ, Գուլբանդյանը զարմանք հայտնեց՝ նշելով, որ ինչքանով ինքն է հասկանում՝ պատերազմական վիճակում փախած զորքի հետեւից մեքենա չեն ուղարկում։ Ըստ տուժողի՝ Կարեն Առստամյանն է ասել, թե 1-ին գումարտակը փախել է, Գոռ Իշխանյանն էլ հետագայում ծնողներին հանդիպելու ժամանակ ասել է, որ վաշտն ուղարկել է Ջալալ Հարությունյանի հրամանով․ «Ասեց՝ չէի կարա չանեի, բայց ինքը իմացել ա, որ ըտեղ վտանգ ա եղել, երեխքին ուղիղ մտցրել են թուրքի մեջ»,- ասաց Գուլբանդյանը։ Նա անդրադարձավ նաեւ այն պնդումներին, թե կապի խնդիր է եղել, դրա համար Առստամյանը չի իմացել, թե ուր է հասել զորքը, իսկ զորքն էլ Իշխանյանի հետ կապի չի եղել․ տուժողը շեշտեց՝ եթե իր որդին գիշերը զանգեր արել է, նշանակում է կապ եղել է։ Տուժողը նշեց, որ իր որդու մեքենան հետդարձի ճամփին է խոցվել։ Ըստ նրա՝ հակառակորդը դարանակալած է եղել այդ տեղանքում։ - Գոռ Իշխանյանին հարցրել ե՞ք՝ ի՞նչ միջոցներ է ձեռնարկել, որ իմանա՝ որտեղ է զորքը,- հարցրեց հանրային մեղադրողը։ - Ոչ մի միջոց։ Կարմիր խաչ էլ չէր գնացել, որ հետեւեր՝ էրեխեքը որտեղ են, ինչ են։ Ոչ մի գործողություն չի արել։ - Սեւակ Սարգսյանի հետ հանդիպե՞լ եք։ - Ես չեմ հանդիպել, տեղյակ չեմ՝ ծնողներին ինչ է ասել։ - Իսկ 200-հոգանոց զորքի զինվորներին հանդիպե՞լ եք։ - Մեր սխալն ա եղել, որ չենք հանդիպել։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց հունվարի 8-ին։ Ինչում են մեղադրվում սպաները Ըստ մեղադրական եզրակացության՝ ՊԲ N զորամասի նախկին հրամանատար Գոռ Իշխանյանը եւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը պատերազմի ընթացքում իրենց ծառայողական պարտականությունների նկատմամբ անփույթ վերաբերմունք են դրսեւորել եւ չեն կատարել դրանք, ինչն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։  73 զինծառայողները՝ ՊԲ N զորամասի 3-րդ հրաձգային գումարտակի 7-րդ վաշտի ողջ անձնակազմը, զոհվել են Հադրութի շրջանի Այգեստան գյուղում, երբ նրանց վրա հարձակվել են հակառակորդի դիվերսիոն խմբերը։ Նրանք Այգեստան չպիտի գնային, այլ համապատասխան երթուղով մեկնեին Հադրութի շրջանի «9 կմ» կոչվող տեղամաս եւ անցնեին ՊԲ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանի հրամանատարության ներքո։ Ըստ մեղադրանքի՝ ՊԲ հրամանատարի կողմից հոկտեմբերի 11-ին արձակած՝ մեկ վաշտ 18-րդ դիվիզիայի հրամանատարության ներքո ուղարկելու մարտական կարգադրության հիման վրա ՊԲ N զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանը 7-րդ վաշտին նույն օրը տվել է մարտական կարգադրություն, որում չեն ներառվել եւ պահպանվել ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ պետի համապատասխան դիրեկտիվով մարտական կարգադրության ներկայացվող եւ դրանում պարտադիր ներառվող դրույթները։ Ապա նույն օրը կեսօրին Իշխանյանը ՊԲ օպերատիվ շտաբ է զեկուցել անձնակազմի երթը սկսվելու մասին, որի մասին օպերատիվ բաժնի նախկին պետ Նվեր Մարտիրոսյանը զեկուցել է ՊԲ հրամանատար Ջալալ Հարությունյանին։ Ջալալ Հարությունյանը հանձնարարել է վաշտի երթի մասին տեղեկացնել 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանին, մինչդեռ Նվեր Մարտիրոսյանն այդ ուղղությամբ միջոցներ չի ձեռնարկել՝ երթի սկսման մասին չի հայտնել հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարին, չի կազմակերպել ու վերահսկել մեկնող անձնակազմի տեղաշարժը։ Այսպիսով, նրանց դիմավորող չի եղել եւ վաշտի անձնակազմը նախանշված տեղից ավելի է անցել ու հայտնվել շրջափակման մեջ։ Հայարփի Բաղդասարյան
23:11 - 24 դեկտեմբերի, 2024
Ինչպես եւ ինչու եղավ հոկտեմբերի 5-ի նահանջը Ջրականից դեպի Հադրութ․ պատմում է մայոր Դավիթ Մկրտչյանը

Ինչպես եւ ինչու եղավ հոկտեմբերի 5-ի նահանջը Ջրականից դեպի Հադրութ․ պատմում է մայոր Դավիթ Մկրտչյանը

«Ես՝ Դավիթ Մկրտչյանս, ցուցմունք տալիս ասելու եմ ճշմարտությունը, միայն ճշմարտությունը և չեմ ասելու ոչինչ ճշմարտությունից բացի»։ Հակակոռուպցիոն դատարանում այսպես սկսվեց փոխգնդապետ Հովիկ Գաբրիելյանի գործով վկայի հարցաքննությունը։ Վկա Մկրտչյանը պատերազմի ժամանակ եղել է Գաբրիելյանի ենթականերից, ղեկավարել վերջինիս հրամանատարության ներքո գործող գումարտակի մոտոհրաձգային վաշտը, որը, ինչպես եւ ողջ գումարտակը, 2020 թ․ հոկտեմբերի 5-ին Գաբրիելյանի հրամանով Ջրականից նահանջել է Հադրութ։  Հենց այդ նահանջի համար է Գաբրիելյանն այժմ մեղադրյալի աթոռին․ ըստ քրեական գործի՝ նահանջը եղել է առանց վերադաս հրամանատարության գիտության եւ թույլտվության, իսկ արդյունքում յուրային ստորաբաժանումները կրել են նյութական եւ մարդկային կորուստներ։ Գաբրիելյանը, սակայն, այս մեղադրանքը չի ընդունում։ Ինչու եւ ինչպես եղավ նահանջը Հարցաքննության սկզբում մայոր Դավիթ Մկրտչյանը հայտնեց, որ ներկաներից ճանաչում է միայն Հովիկ Գաբրիելյանին, նրա հետ ունի ծառայողական հարաբերություններ։ Վկա Դավիթ Մկրտչյանը Պատասխանելով դատավարության մասնակիցների հարցերին՝ Մկրտչյանը պատմեց, որ սեպտեմբերի 27-ից մինչ հոկտեմբերի 4-ը ընկած ժամանակահատվածում հակառակորդի հետ ուղիղ կոնտակտ չի եղել, հետեւակի չեն հանդիպել։ Այդ ընթացքում իր վաշտը միայն 2 զոհ է տվել՝ Մեխակ Սադոյանը եւ Տիգրան Ղարիբյանը։ Նստեցման վայրում այլ զոհեր վկան չմտաբերեց։ Նշեց՝ զոհեր ունեցել է հակատանկային մարտկոցը, որը, սակայն, այլ հատվածում է տեղակայված եղել։ Հանրային մեղադրող Գրիգոր Մղդեսյանը հետաքրքրվեց զոհերի այս քանակով, ըստ ամենայնի, հասկանալու համար՝ ինչպիսին է եղել զորքի բարոյահոգեբանական վիճակը նախքան հոկտեմբերի 4-ի դեպքերը։ Հոկտեմբերի 4-ի դրությամբ, ըստ Մկրտչյանի, գումարտակը տեղակայված է եղել Ջրականի բնագծերից մեկում՝ Արալեռի աջակողմյան հատվածում։ Իր վաշտը կազմել է 96 հոգի, ընդհանուր անձնակազմը՝ մոտ 150։ Վկան մանրամասնեց հակառակորդի՝ այդ օրվա առաջխաղացումները (դրանց փորձերը)՝ ըստ հաջորդականության։ Առաջին առաջխաղացումը հայկական զորքերը նկատել են իրենց առջեւում գտնվող Քուչակ բնակավայրում, երբ հակառակորդը, ըստ Մկտրչյանի, 3-4 կմ հեռավորության վրա մոտ 1000-հոգանոց զորքով լցվում էր անտառապատ ձորը․ «Մեր ունեցած կրակային միջոցները թույլ չեն տվել այդ հեռավորության վրա կրակ վարել, զեկուցել ենք փոխգնդապետ Գաբրիելյանին, հրետանային կրակ է վարվել»։ Ժամեր անց իրենցից աջ ընկած հատվածում նկատել են հակառակորդի 3-4 տանկ, ինչպես նաեւ հետեւակ։ Իրենք հետեւակի հետ են հրաձգության մեջ մտել, իսկ կորպուսի հրետանու պետը սարի գլխից օգնություն է ցուցաբերել, խոցել տանկերից 2-ը։ Հրաձգությունը համընկել է տանկերի խոցվելու հետ, տեւել է մեկ ժամ, իսկ հետո՝ մթնշաղին, դադարել է։ Այսինքն՝ մինչեւ գիշեր զորքը այլեւս մարտի մեջ չի եղել։ Մեղադրողը շեշտեց այս հանգամանքը, քանի որ զորքի նահանջը գիշերն է եղել։ Հանրային մեղադրող Գրիգոր Մղդեսյանը – Կրակի դադարելուց հետո մինչեւ Հովիկ Գաբրիելյանի նահանջի հրաման տալը ձեր ուղղությամբ ճակատային գրոհ եղե՞լ է,– հարցրեց մեղադրող Մղդեսյանը։ – Չենք տեսել, գիշերային տեսանելիության սարքեր չենք ունեցել,– պատասխանեց վկան։ – Հետախուզական ինֆորմացիա հասե՞լ է, որ հակառակորդը ճակատից գրոհում է։ – Ոչ։ – Այդ դեպքում, երբ Գաբրիելյանը նահանջի հրաման տվեց, Ձեզ համար  սպասելի՞ էր։  – Ես տեղյակ չեմ՝ ինչ հանգամանքներից ելնելով է տվել այդ հրամանը։ – Հրամանի տրամաբանության հետ կապված պարզաբանում պահանջե՞լ եք, հարցրե՞լ եք՝ ինչու ենք նահանջում, ինչ պատահեց։ – Ոչ։ – Բայց Ձեզ համար տրամաբանակա՞ն է եղել այդ նահանջը։ – Անձնակազմի թրջվածությունը, փոքր–ինչ ընկճվածությունը, հակատանկային մարտկոցի զոհերը հաշվի առնելով՝ այո։ – Իսկ գրոհող թշնամին թրջվա՞ծ չէր։ – Չեմ կարող պատասխանել, մեզնից առաջ գտնվում էր Ջաբրայիլի առաջնագիծը, որտեղ լիքը թաքստոցներ կային (նկատի ունի՝ հակառակորդը գուցեեւ պատսպարված լիներ,–հեղ․)։ – Ձեր՝ որպես զինվորականի կարծիքով՝ անձնակազմի թրջված լինելը կարո՞ղ է նահանջի առիթ հանդիսանալ։ – Ոչ, բայց բարոյահոգեբանական վիճակը կարող է պատճառ հանդիսանալ, որ անձնակազմը չկարողանա մարտ մարել։ – Եթե 150–հոգանոց գումարտակը մինչ այդ տալիս է 2 զոհ, դա կարո՞ղ է համարվել շատ։ – Իսկ հակատանկային մարտկոցի զոհե՞րը։ – Հակատանկային մարտկոցը ձեզ մոտ չի եղել։ Մեղադրողի այս դիտարկմանը վկան պատասխանեց՝ ասելով, որ հակատանկային մարտկոցը գումարտակին աջակցող հիմնական ուժերից է, եւ անկախ նրանից, որ իրենց հետ չի եղել, վերջինիս զոհեր տալը չէր կարող չազդել գումարտակի մյուս ստորաբաժանումների բարոյահոգեբանական վիճակի վրա։ Հարցին, թե 2 տանկի խոցվելուց հետո հետեւակն ու մյուս տանկերը ինչ եղան, վկան դժվարացավ պատասխանել։ Ասաց՝ հետեւակը հավանաբար մտել է սարի հետեւը, որովհետեւ եթե նահանջեր, կտեսնեին, իսկ մյուս տանկը (կամ տանկերը), խոսակցություններից է լսել, հատել է (են) իրենցից աջ գտնվող անձնակազմի բնագիծն ու հասել ոստիկանական հենակետի մոտ, որը իրենց թիկունքում է։ Հանրային մեղադրողը ճշգրտեց վկայի լսած այս տեղեկությունը․ «Վկա Համլետ Լեւոնյանը, որը ձեզնից աջ գտնվող այդ անձնակազմի հրամանատարն է եղել, ցուցմունք է տվել այն մասին, որ հակառակորդն իրենց բնագիծը չի հատել»։ Մինչ նահանջը Գաբրիելյանի կողմից վերադաս հրամանատարներից օգնություն խնդրելու դեպք Դավիթ Մկրտչյանը չմտաբերեց։ Ինչու՞ զորքը նահանջեց հենց Հադրութ Հանրային մեղադրող Գրիգոր Մղդեսյանը հարցրեց՝ վկան տեղյա՞կ է, թե Հադրութի պաշտպանական հատվածը ում ներքո է գտնվել՝ Զինված ուժերի՞ թե՞ Պաշտպանության բանակի։ – Պաշտպանության բանակի,– պատասխանեց վկան։ – Այդ դեպքում նահանջի ժամանակ հարցրե՞լ եք Գաբրիելյանին, թե ինչու եք գնում, ՊԲ զորքերին միանում։ – Ես զրահատեխնիկայով եմ գնացել, փոխգնդապետը՝ մեքենայով։ – Թեկուզ հեռախոսով, հարցրե՞լ եք՝ տրամաբանությունը որն է, որ հատկապես Հադրութ եք գնում։ – Ոչ։ Մղդեսյանը մեջբերեց Մարտական կանոնադրության այն դրույթը, ըստ որի թե՛ հարկադրված, թե՛ ոչ հարկադրված նահաջի դեպքում զորամասի կամ վաշտի հրամանատարը պարտականություն ունի առաջին իսկ հարմար տեղում ամրանալ։ Հետաքրքրվեց՝ ինչո՞ւ դա չի արվել։ Վկան, որ ծանոթ էր Ջրականի տեղանքին, ասաց՝  Բանաձորի խաչմերուկից հետ կահավորված բնագիծ չի եղել, որը կարող էին զբաղեցնել, իսկ վերակահավորելը դժվար էր լինելու՝ պայմանավորված ժամանակով, անձրեւով, ցեխով։  Թե ինչու էր ընտրվել հենց Հադրութը, վկան միայն ենթադրեց։ Նշեց՝ 2 ճանապարհ կար․ մեկը՝ դեպի Ջրականի ոստիկանական հենակետ («9-րդ կմ» կոչվող տարածք), մյուսը՝ դեպի Արալեռ։ Իրենց տեղեկություններով՝ երկուսում էլ արդեն հառակորդն էր ։ Իրական վտանգ կա՞ր թե ոչ Մայոր Դավիթ Մկրտչյանին հարցեր հղեց նաեւ մեղադրյալ Հովիկ Գաբրիելյանի պաշտպան Վրեժ Խաչիկյանը՝ փորձելով հիմնավորել պաշտպանական կողմի այն դիրքորոշումը, որ նահանջից առաջ իրական վտանգ է եղել։ Ձախից՝ մեղադրյալ Հովիկ Գաբրիելյանը, պաշտպան Վրեժ Խաչիկյանը Անդրադառնալով հակառակորդի 1000-ին հասնող զորքով գրոհին՝ Խաչիկյանը հետաքրքրվեց՝ կարո՞ղ էին իրենց ոչնչացնել, եթե իրենք տանկային միջոցներ չունեին։ Մկրտչյանը դրական պատասխանեց, շեշտեց՝ իր տեխնիկան խոցել կարող էր 1200 մ–ից սկսած միայն, հեռահար միջոցներ չունեին, ունեցել են 10 տանկ, որոնք, սակայն, իրենց մոտ չեն եղել։ – Տանկերի բացակայությունը զինվորների բարոյահոգեբանական վիճակի վրա ազդո՞ւմ էր։  – Նույնիսկ սպայակազմի վրա կարող է ազդեցություն ունենալ․․․ Գումարտակի հիմնական ուժերից երկուսը պակասել էին՝ տանկային վաշտը, որ չէր եկել, եւ ականանետայինը, որ տեղում չէր։ Եթե լինեին, մինչեւ 6 կմ կարող էին կրակ վարել։ – Այսինքն՝ եթե հարձակումը լիներ, ձեր ունեցած ուժերով կարո՞ղ էիք այդ բնագիծը պահել։ – Պահել՝ ոչ, եթե 20–հոգանոց անձնակազմ  լիներ, տանկերին չկարողանայինք խոցել, գուցե աջակցեին, բայց եթե մեծ ծավալի լիներ՝ ոչ։ – Իրական վտանգ եղե՞լ է, որ ամբողջ անձնակազմը կարող էր զոհվել։ – Իրական վտանգը այն էր, որ հակառակորդը առաջ էր եկել, կարող էր աջից շրջանցել մեզ եւ թիկունքից հարձակվել։ Ինչ վերաբերում է ձախակողմյան հատվածին, Դավիթ Մկրտչյանի խոսքով՝ իրենցից ձախ տեղակայված են եղել կամավորները, նրանցից ձախ էլ՝ հետեւակի մարտական մեքենաները։ Մեքենաներից ձախ արդեն անձնակազմ չի եղել։  – Այսինքն՝ թշնամին կարո՞ղ էր նաեւ ձախով շրջանցել եւ թիկունքից հարձակվել,– հարցրեց պաշտպանը։ – Սակայն ի՞նչ տարբերություն․ իհարկե, այնտեղ ձորակները ավելի շատ էին,– պատասխանեց վկան՝ նշելով, որ ինքը, ամեն դեպքում, վտանգը միայն աջակողմյան հատվածից է տեսել։ – Ըստ Ձեզ՝ Գաբրիելյանը նման հրաման տվել է՝ իր անձնակա՞ն շահից ելնելով, ի՞ր կյանքը փրկելու համար թե՞ անձնակազմի։ – Ամբողջ ստորաբաժանման։ – Ինչպե՞ս կբնութագրեք Գաբրիելյանին։ – Հայրենասեր, անձնակազմի մասին մտածող, հոգատար, ինձ չի թվում՝ նա կարող էր իր անձնական շահի համար մեզ հանել էդտեղից,– պատասխանեց վկան՝ հայտնելով նաեւ, որ Գաբրիելյանը ոչ միայն հրամանատարական դիտակետում է եղել, այլեւ առաջնագծում՝ իրենց կողքին։ Նահանջից հետո անձնակազմի մի մասը, ըստ վկայի, Արծվաշենում է գրոհի մասնակցել։ Շրջափակման մեջ ընկնելու ռիսկը փաստահե՞ն է թե՞ սոսկ ենթադրություն Զորքի բարոյահոգեբանական վատ վիճակի մասին վկայի խոսքերը զայրացրին նախագահող դատավոր Վարդգես Սարգսյանին։ Վերջինս հարցեր հղեց՝ փորձելով ստանալ այդ խոսքերի հիմնավորումը։ – Ձեր վաշտի 2 զոհը ե՞րբ է ԱԹՍ–ի զոհ դարձել։ –Սեպտեմբերի 29-ին կամ 30-ին։ – Որ տեսաք՝ հակառակորդը ԱԹՍ ունի, մենք՝ չէ, այդ հանգամանքը սպաների ու զինվորների վրա չազդե՞ց։ – Ազդեց։ – Բա ինչո՞ւ այդ օրը դուրս չեկաք։ – Ինչքան էլ կարող էին սնարյադ գցել, հակառակորդի հետ ուղիղ առնչություն չի եղել, որ մեզ շրջանցեին, թիկունք գային․․․ – Շրջանցելը եւ ԱԹՍ–ների՝ առանց մոտենալու ոչնչացնելը վերջնարդյունքում նույն հետեւանքը չունե՞ն։ – Այո։ – Բա որ ասում եք՝ հակառակորդը տանկեր ուներ, մենք չունեինք, դա ազդում էր զորքի բարոյահոգեբանական վիճակի վրա, բա ինչո՞ւ ԱԹՍ–ների խոցումն էլ չի ազդել այն աստիճան, որ ամսի 30–ին էլ նահանջեիք։ – Հրթիռը կարող է ոչնչացնել 1,2,5–հոգանոց անձնակազմ, իսկ շրջափակման մեջ հայտնվելու դեպքում կարող է ողջ ստորաբաժանումը զոհ դառնալ,– պատասխանեց վկան։ Դատավորը ընդգծեց՝ աջակողմյան հատվածում, որտեղից բնագծի այդ ենթադրյալ հատումը եւ թիկունքից գրոհը կարող էր տեղի ունենալ, ստորաբաժանում կար, որը ավելի մոտ էր թշնամուն։ Հետաքրքրվեց՝ այդ անձնակազմի հետ կապ կա՞ր, նրանցից ենթադրյալ գրոհի մասին տեղեկություններ ստացվե՞լ էին։ Վկան պատասխանեց՝ ինքը կապի մեջ չի եղել, Գաբրիելյանի մասին ասել չի կարող։ – Բա այդ պնդումները, որ հստակ կատարում եք՝ շրջափակման մեջ էիք ընկնելու, ինչի՞ վրա են հիմնված։ – Զինվորական գործի մեջ գոյություն ունի իրավիճակի գնահատում, երբ հակառակորդին գնահատում ես, որ եկել է, քո դիմաց է լցված, ու քո աջ կողմով կրակելով առաջ է շարժվել, գնահատելով կարող ես հասկանալ, որ հավանականություն կա, որ կարող ես ընկնել շրջափակման մեջ։ – Դատարանը կարո՞ղ է եզրակացնել, որ դա Ձեր ենթադրությունն է, եւ փաստական հենք չունի։ – Հրամանը ես չեմ տվել, հետեւաբար չեմ կարող ասել։ Իմ մասով ես ենթադրել եմ, ես ոչ մեկից չեմ լսել, որ հակառակորդը անցել է մեր թիկունք,– պատասխանեց նա՝ հավելելով, որ հետագայում էլ չի հետաքրքրվել, Գաբրիելյանի հետ վերջին անգամ պատերազմի ժամանակ է շփվել (չհաշված քննիչի մոտ առերեսումը,–հեղ․)։ Ի վերջո, վկան նշեց, որ կարող էին վերադիրքավորվել, զբաղեցնել ձորակի աջակողմյան բլուրը, որպեսզի երկու կողմից ճնշեին թշնամուն։ – Ռեսուրսներ ունեի՞ք դրա համար,– հարցրեց պաշտպան Խաչիկյանը։ – Անհնարին չէր, բայց տեխնիկան շարժելը վտանգավոր էր, քանի որ հակառակորդը մոտակայքում էր։ Անձնակազմով ծածուկ կարող էինք, եթե նման հրաման լիներ։ Այդպիսի հրաման, ըստ նրա, կարող էր տալ ինչպես կորպուսի, այնպես էլ գումարտակի հրամանատարը, նույն ինքը՝ Հովիկ Գաբրիելյանը։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց հունվարի 13-ին։   Միլենա Խաչիկյան
12:29 - 21 դեկտեմբերի, 2024