Արցախյան պատերազմ․ 2020

Արցախյան առաջին պատերազմից հետո ամենալայնածավալ էսկալացիան՝ Արցախի ու Ադրբեջանի միջեւ՝ սահմանի ողջ երկայնքով։ Տեւել է 44 օր՝ սեպտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 10-ը։

Պատերազմի ժամանակ Հայաստանում եւ Արցախում հայտարարվել է ռազմական դրություն եւ ընդհանուր զորահավաք։

2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին ՀՀ վարչապետը, Ադրբեջանի եւ ՌԴ նախագահները ստորագրել են հայտարարություն՝ ռազմական գործողությունները դադարեցնելու վերաբերյալ, ըստ որի՝ Արցախի Հանրապետության տարածքի մեծ մասն անցնում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։

Հրապարակվեց մայոր Հայկազ Գրիգորյանի գործով պաշտպանական եզրափակիչ ճառը

Հրապարակվեց մայոր Հայկազ Գրիգորյանի գործով պաշտպանական եզրափակիչ ճառը

44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի 13-րդ վաշտի հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանին առնչվող գործի հիմնական դատալսումները մոտենում են ավարտին։ Երեկ Հակակոռուպցիոն դատարանում եզրափակիչ ելույթով հանդես եկավ Գրիգորյանի պաշտպան Նորիկ Նորիկյանը։ Հայկազ Գրիգորյանը մեղադրվում է 44-օրյա պատերազմի ժամանակ իշխանազանցության մեջ այն բանի համար, որ զբաղեցրած դիրքերի պաշտպանությունն առկա ուժերով ու միջոցներով շարունակելու, ինչպես նաեւ ենթակա անձնակազմի բարոյահոգեբանական վիճակը բարձրացնելու փոխարեն, իր եւ ենթակա ստորաբաժանման կյանքն ու առողջությունը չվտանգելու անձնական շահագրգռվածությունից ու խմբային շահից ելնելով, չի կատարել իր ծառայողական պարտականությունները։ Գրիգորյանն իրեն առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունում, պնդում է՝ ինքը չի փախել, այլ ինչքան կարողացել է, մնացել է տեղում, եւ երբ զգացել է, որ այլեւս հնարավոր չէ դիմակայել հակառակորդին, փրկել է իր անձնակազմի կյանքը։ Պաշտպանը պնդում է՝ գործի նախաքննությունը կատարվել է բազմաթիվ բացթողումներով Պաշտպանը, նշելով, որ իր մասնագիտական գործունեության ընթացում բազմաթիվ ճառեր է հրապարակել, այս մեկն առանձնահատուկ համարեց․ «Այս ճառը, պատվարժան դատարան, ինձ համար ոչ միայն իր բովանդակությամբ է առանձնահատուկ, այլ նաեւ մեր իրականության մեջ այս եւ այս տիպի գործերի հանգամանքներն են յուրահատուկ, եւ ես հույս ունեմ, որ մենք Ձեզ հետ միասին այս գործի վերաբերյալ եւ ընդհանրապես Արցախյան աղետալի պատերազմի արդյունքում քննվող գործերի վերաբերյալ արդարադատության իրականացման արդյունքում հանրության մոտ կձեւավորենք օբյեկտիվ իրականության արտացոլանք»։ Ըստ պաշտպանի՝ շուրջ մեկ տարի տեւած դատաքննության ընթացքում կայացած գրեթե քսանհինգ դատական նիստերի բովանդակությունը, ընթացքը եւ դրանց ամբողջական ու համակողմանի վերլուծությունը, ինչպես նաեւ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանի ճառի բովանդակությունը բերում են այն հետեւությանը, որ մեղադրանքի կողմից այս քրեական գործով արված հետեւություններն ու եզրակացությունները օբյեկտիվ չեն, չեն արտացոլում գործի իրական հանգամանքները։ Պաշտպանի համոզմամբ՝ նախաքննությունն ի սկզբանե կատարվել է բազմաթիվ բացթողումներով ու թերություններով, քննության առարկա չեն դարձել եւ անտեսվել են էական նշանակություն ունեցող փաստեր ու հանգամանքներ, իսկ առկա փաստերը գնահատվել են սուբյեկտիվ ընկալմամբ։  «Հայկազ Գրիգորյանը չպիտի դառնա քավության նոխազ» Նորիկ Նորիկյանն այն համոզմանն է, որ իր պաշտպանյալը պատասխան է տալիս ուրիշների, մասնավորապես երկրի բարձրագույն իշխանության՝ պաշտպանության նախարարի, Գլխավոր շտաբի պետի, պաշտպանության բանակի հրամանատարների եւ այլոց կողմից թույլ տված սխալների ու բացթողումների համար․  «Ոչ գումարտակի հրամանատարը, ոչ զորամասի հրամանատարը, ոչ դիվիզիայի հրամանատարը, ոչ էլ որեւէ բարձր սպայական կազմի ներկայացուցիչ նշված մարտական դիրքերում չեն եղել, ծանոթ չեն եղել տվյալ տարածքում տիրող իրավիճակին եւ որեւէ քայլ չեն ձեռնարկել՝ շտկելու ստեղծված դրությունը։ Ավելին, եթե նրանցից յուրաքանչյուրը լիներ իր տեղում ու դիրքում, իրականացներ իր իրավասություններից բխող բոլոր գործառույթները, հարավոր է՝ մենք այսպիսի իրավիճակում չհայտնվեինք»։  Պաշտպանի համար անհասկանալի է նաեւ այն, որ քրեական վարույթներ են հարուցվում եւ քրեական պատասխանատվության հարց բարձրացվում այն պարագայում, երբ Հայաստանի Հանրապետությունը պաշտոնապես ճանաչել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը՝ ներառյալ Արցախը․ «Եթե հանրությանը ցույց տալու համար մեղավորներ պետք է նշանակել, ես չեմ կարծում, որ վաշտի հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանը իր զբաղեցրած կարգավիճակով ու կատարած արարքով պետք է դառնա այդ քավության նոխազը»։ Հայկազ Գրիգորյանի պաշտպանը, դիմելով նախագահող դատավոր Վարդգես Ստեփանյանին, ասաց, որ դատարանը վերդիկտ կայացնելիս պետք է պատասխանի հետեւյալ հարցերին․  1․ ապացուցվա՞ծ են արդյոք Հայկազ Գրիգորյանին վերագրվող փաստական հանգամանքները, 2․ ապացուցվա՞ծ է արդյոք նշված արարքի հակաիրավականությունը,  3․ ապացուցվա՞ծ է արդյոք Հայկազ Գրիգորյանի կողմից այդ արարքի կատարումը,  4․ ապացուցվա՞ծ է արդյոք Հայկազ Գրիգորյանի մեղավորությունը տվյալ արարքը կատարելու մեջ։ «Վերը նշված հարցերից որեւէ մեկին ժխտական պատասխան տալու դեպքում Դուք պարտավոր եք կայացնել արդարացման վերդիկտ»,- դիմելով Դատարանին՝ ասաց պաշտպանը՝ նշելով, որ պաշտպանության կողմին դեռեւս հայտնի չէ, թե դատարանը ինչպիսի պատասխաններ ունի վերը նշված հարցերի վերաբերյալ։ Պաշտպանական կողմն ինքը փորձեց պատասխանել այդ հարցերին՝ պնդելով, որ Հայկազ Գրիգորյանի նկատմամբ իրականացված քրեական հետապնդումն անհրաժեշտ է դադարեցնել Քրեական դատավարության օրենսգրքի 12-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի հիմքով, այն է՝ անձը չի կատարել իրեն մեղսագրվող արարքը։  Ըստ պաշտպանի՝ մի շարք ցուցմունքներ հաստատում են, որ Հայկազ Գրիգորյանն իրավիճակի թելադրմամբ է ստիպված եղել նահանջի հրաման տալ Նորիկ Նորիկյանը, անցնելով բուն ելույթին, հիշեցրեց, թե ինչ արարք է մեղսագրվում իր պաշտպանյալին։ Նա նշեց, որ քրեական հետապնդում հարուցող սուբյեկտը հանգել է հետեւության, որ «Հայկազ Գրիգորյանը զբաղեցրած դիրքերի պաշտպանությունն առկա ուժերով ու միջոցներով շարունակելու, ինչպես նաեւ ենթակա անձնակազմի բարոյահոգեբանական վիճակը բարձրացնելու փոխարեն հակառակորդի հետ անմիջական մարտով պայմանավորված հարկադրական զորաշարժ կատարելու անհրաժեշտության բացակայության պարագայում իր պահպանության տեղամասի մարտական դիրքերի ուղղությամբ հակառակորդի կողմից հնարավոր հարձակմանը չդիմակայելու, մարտական գործողությունների ժամանակ վերջինների հետ անմիջական մարտի չբռնվելու, ինչպես նաեւ ենթակա ստորաբաժանման կյանքն ու գործուն առողջությունը չվտանգելու անձնական շահագրգռվածությունից ու խմբային շահերից ելնելով չի կատարել իր ծառայողական պարտականությունները, [...] խախտել է վաշտի նահանջի հրաման տալու իրավասության, նահանջի կազմակերպման եւ կատարման կարգի վերաբերյալ կանոնադրության համապատասխան կետերի պահանջները, ավագ պետի կողմից նահանջ կատարելու հրաման կամ թույլտվություն չունենալու, անգամ նման արգելքի պայմաններում ՊԲ N զորամասի 5-րդ հրաձգային գումարտակի 13-րդ վաշտի անձնակազմին տվել է նահանջ հրաման՝ չսահմանելով նաեւ նահանջի ուղղություն, երկրորդ բնագիծ, որպիսի պայմաններում վաշտը կանոնադրությամբ չսահմանված զորաշարժ է կատարել դեպի խոր թիկունք եւ անզգուշությամբ առաջադրել մարտական առաջադրանքի խափանում եւ այլ ծանր հետեւանքներ, այն է` կազմաքանդվել են ՊԲ N զորամասի եւ 5-րդ ուսումնական գումարտակի մարտակարգերը եւ զորաշարվածքը, դրանով պայմանավորված` հակառակորդի ստորաբաժանումները 13-րդ վաշտի պաշտպանության հատվածով մխրճվել են պաշտպանության խորքը, թեւանցման [վտանգ] ստեղծել նույն գումարտակի մյուս ստորաբաժանումների համար, իսկ 2020 հոկտեմբերի 5-ին մխրճված հատվածով հակառակորդին հաջողվել է գրավել նույն վաշտի ձախակողմյան հատվածում պաշտպանության անցած ՊԲ N զորամասի 1-ին հրաձգային գումարտակի հրամանատարական դիտակետը եւ հարակից մարտական դիրքերը»։ Մեղադրանքն ընթերցելուց հետո պաշտպան Նորիկյանը հիշեցրեց, թե հենց ինքը՝ Հայկազ Գրիգորյանն ինչպես է գնահատել տեղի ունեցածը։ Մեղադրյալն իր ցուցմունքում նշել էր, որ փախչելու որեւէ մտադրություն չի ունեցել, եւ եթե նման միտք ունենար, ընդհանրապես չէր էլ ծառայի, կթողներ ու կվերադառնար տուն, բայց, ընդհակառակը, շարունակել է ծառայությունը։ Գրիգորյանն իր՝ մարտական դիրքից հեռանալու հրամանը պայմանավորել է զորքի բարոյահոգեբանական վատ վիճակով, տվյալ տարածքում մնալու պարագայում թվով ու տեխնիկայով մի քանի անգամ գերազանցող հակառակորդին դիմադրելու ուժերի բացակայությամբ․ «Ես այդ որոշումը չեմ կայացրել միայն նրա համար, որ ողջ մնայիք, այլեւ նրա համար, որ այնտեղ գտնվելը որեւէ ռազմավարական խնդիր չէր լուծելու, մենք մեր հնարավորություններով որեւէ հակազդեցություն չէինք կարողանալու ցույց տալ, հետեւաբար զոհվելու էինք` չկարողանալով կատարել այդ խնդիրը, որի համար տեղակայվել էինք այդ տարածքում»,- դատարանում հայտարարել է Հայկազ Գրիգորյանը։  Վերջինս իր ցուցմունքում ընդգծել է, որ գումարտակի հրամանատարին զեկուցել է իրավիճակի, անձնակազմի բարոյահոգեբանական վիճակի մասին։ Նա ասել է, որ նույն օրը երեկոյան իրենց հարեւան առաջին գումարտակի ուղղությամբ սկսվել են ավիացիոն հարվածները, թիկունք են ներթափանցել հակառակորդի դիվերսիոն խմբեր, եւ ինքը որոշում է կայացրել անձնակազմին դուրս բերել ապահով վայր։ Հայկազ Գրիգորյանը շեշտել է, որ այդ ժամանակ անձնակազմը եղել է խուճապի մեջ։ Պաշտպան Նորիկյանն էլ իր հերթին է հարց բարձրացնում՝ ինչպե՞ս կարելի էր նույնիսկ նորմալ կրակային պատրաստություն չանցած նորակոչիկների ստորաբաժանման առաջ դնել մի այնպիսի մարտական խնդիր, որը կարող էր ողբերգական իրավիճակի հանգեցնել։ Նորիկյանը հիշատակեց նաեւ զորամասի հրամանատար Արտյոմ Պողոսյանի՝ դատարանում տված ցուցմունքը, որի ժամանակ վերջինս ասել էր, որ եթե Հայկազ Գրիգորյանը մնար այդ մարտական դիրքում, լուսաբացին ինքն իր ենթակա անձնակազմի հետ գալու էր, Գրիգորյանի անձնակազմի հետ միասին շարունակեր նահանջը։ Սա, ըստ պաշտպանի, նշանակում է, որ այդ ուղղությամբ ընդհանուր տրամադրվածությունն այդպիսին է եղել։ «Նահանջելը հանցագործություն չէ, անգամ եթե նահանջի ժամանակ թերություններ են եղել, թերությունը հանցագործություն չէ, որեւէ մեկը չի կարող ասել ու չկարողացավ ասել, թե, ի վերջո, Հայկազի նահանջի արդյունքում ի՞նչ վնաս է հասցվել Հայաստանի Հանրապետությանը։ Հայկազին փորձում են դատել, պատվարժան դատարան, որ զոհ չի տվել, որ չի զոհվել»,- հայտարարեց պաշտպանը։ Նա նաեւ շեշտեց, որ Արտյոմ Պողոսյանը եւս խոսել է այն մասին, որ հակառակորդի ուժերն անհամեմատ ավելի շատ են եղել, քան յուրային ստորաբաժանումների մարդուժն ու տեխնիկան։ «Ինչո՞ւ գումարտակի հրամանատարը միջոցներ չի ձեռնարկել իրավիճակը կարգավորելու ուղղությամբ» Խոսելով այն հարցի մասին, թե, ի վերջո, Հայկազ Գրիգորյանի գործողություններն ինչ հետեւանքների են հանգեցնել, պաշտպան Նորիկյանը հիշեցրեց նույն զորամասի 1-ին հրաձգային գումարտակի հրամանատար Արսեն Խաչատրյանի ցուցմունքը, համաձայն որի՝ իրենց հրամանատարական դիտակետը գրավվել է հակառակորդի բազմաթիվ ուժերի եւ գրոհների պատճառով, ոչ թե Հայկազ Գրիգորյանի նահանջի։  Նորիկյանը նաեւ հիշեցրեց, որ դասակի հրամանատար Գագիկ Հարությունյանը իր ցուցմունքում հայտնել է, որ դիտարկելով հակառակորդի առաջ շարժվող ուժերը, 120 միավոր տեխնիկան ու հետեւակը, ինչպես նաեւ հաշվի առնելով վաշտի անձնակազմի բարոյահոգեբանական վիճակը, մասնավորապես այն, որ պահեստազորայինների ու ժամկետային զինծառայողների մի մասը ցանկացել է լքել մարտական դիրքը, կապ է հաստատել գումարտակի հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանի հետ եւ հայտնել իրադրության մասին․ «Այդ ահազանգը ստանալուց հետո գումարտակի հրամանատարը ի՞նչ միջոցներ է ձեռնարկել խնդիրը լուծելու համար, նահանջը թույլ չտալու համար, անձնակազմի բարոյահոգեբանական վիճակը կարգավորելու ուղղությամբ, ի՞նչ օժանդակ ուժեր է ուղարկել, ինքը ինչո՞ւ անձամբ չի եկել այդ տարածք։ Ակնհայտ է, չէ՞, որ բարձր հրամանատարությունը իր տեղում չի եղել, ու հիմա իրենք ուզում են պլստալով իրենց կաշին փրկել, փորձում են այլ մեղավորներ փնտրել։ Այսպես ազնիվ չէ եւ ճիշտ չէ, պատվարժան դատարան»։ Միաժամանակ, պաշտպանը կարծիք հայտնեց, որ եթե այդ մարտական դիրքից նահանջը նման ռազմավարական նշանակություն ունենար, ակնհայտ է, որ ամեն ինչ պետք է արվեր այդ նահանջը թույլ չտալու համար։  Պաշտպանը տարօրինակ համարեց նաեւ այն, որ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանն իր եզրափակիչ ելույթում առանցքային տեղ է հատկացրել Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության զինված ուժերի գլխավոր շտաբի օպերատիվ վարչության պետի տեղակալ, գնդապետ Բագրատ Մաթեւոսյանի ցուցմունքի առանձին դրվագներին, որը, Նորիկյանի պնդմամբ, իրավունք չուներ սույն քրեական վարույթով հանդես գալ որպես վկա, քանի որ դատարանում հայտնել էր, որ նշված իրադարձություններին եւ Հայկազ Գրիգորյանին առաջադրված մեղադրանքի փաստական հանգամանքներին տեղյակ չէ։ Պաշտպանն ուշադրություն հրավիրեց նաեւ շարքային զինծառայողների ցուցմունքներին, որոնցում, ըստ նրա, գրեթե բոլորը նույն հարցին նույն բովանդակությամբ պատասխաններ են տվել՝ գնահատական տալով Հայկազ Գրիգորյանի նահանջի հրամանին․ ըստ Նորիկյանի՝ նորակոչիկները չեն կարող ունենալ այնքան մասնագիտական գիտելիքներ, որ գնահատեն այդ հրամանի էությունը։ Ինչպե՞ս է ստացվել, որ Հայկազ Գրիգորյանի կատարած ենթադրյալ հանցանքը նկատվել է դեպքից 4 տարի անց միայն Հաջորդիվ պաշտպանը հարց բարձրացրեց նաեւ, թե այդ ինչպես է ստացվել, որ քրեական վարույթը չի նախաձեռնվել դեպքից անմիջապես հետո, այն պարագայում, երբ նույն ժամանակահատվածում տարբեր սպաների, այդ թվում Արտյոմ Պողոսյանի նկատմամբ քրեական հետապնդումներ են սկսվել։ «Չգիտես՝ ինչու, որեւէ մեկը չէր նկատել Հայկազ Գրիգորյանի՝ վերը շարադրված «ահասարսուռ գործողությունները»։ Ընդհակառակը, Հայկազ Գրիգորյանը շարունակել իր ծառայությունը, անգամ մարտական գործողությունների ընթացքում ունեցել պաշտոնական առաջխաղացում, անբասիր ծառայության համար պարգեւատրվել, ընդհուպ հետագայում տեղափոխվել զինվորական ծառայության Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի գլխավոր շտաբ»,- ներկայացրեց Գրիգորյանի պաշտպանը՝ շեշտելով, որ եթե հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը մեկ այլ՝ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանին առնչվող գործով եւս ներգրվված չլիներ որպես դատախազ եւ այդ գործի շրջանակում չհարցաքններ վկաների, այս «առանձնապես ծանր հանցագործությունը» չէր բացահայտվելու։ «Այսինքն` մի ամբողջ բանակ, մի ամբողջ պետություն, մի ամբողջ իշխանություն, մի ամբողջ դատախազություն, ռազմական ոստիկանություն, հրամանատարություն 2020թ․ թվականի հոկտեմբերին չէր նկատել Հայկազ Գրիգորյանի կողմից իրականացված «առանձնապես ծանր հանցագործությունը», չէր հասկացել, որ Հայկազ Գրիգորյանի գործողությունների արդյունքում տեղի է ունեցել վերը նշվածը, եւ ահա մեր հարգարժան պարոն Ավետիսյանը չորս տարի անց մեկ այլ վարույթում իքս անձի հարցաքննելիս բացահայտում է Հայկազի կողմից կատարված «հանցագործությունը»»,- ասաց պաշտպանը՝ համոզմունք հայտնելով, որ Գրիգորյանին մեղադրանք առաջադրվել է հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանի անձնական պատկերացումներով ու հիմնականում մեկ մարդու՝ նշված ժամանակահատվածում գումարտակի հրամանատարի պարտականությունները իրականացնող Գարիկ Վարդերեսյանի ցուցմունքի հիման վրա․ «Մարդու, ում այդ ժամանակ աշխատանքից ազատել են, իսկ Հայկազին նշանակել ավելի բարձր պաշտոնի»։ Պաշտպանը շարունակում է պնդել ռազմագիտական փորձաքննության անհրաժեշտությունը Պաշտպան Նորիկյանն անդրադարձավ մի հարցի, որը բարձրացրել է եւ նախաքննության, եւ դատաքննության ընթացքում․ նա առաջարկում էր ռազմագիտական փորձաքննություն նշանակել՝ պարզելու մի շարք հարցերի պատասխաններ, որոնք, ըստ նրա, առանց հատուկ մասնագետների մեկնաբանության չէին կարող տրվել։ Պաշտպանը, հայտնելով այդ միջնորդությունը մերժելու վերաբերյալ իր հիասթափությունը, շարունակում է պնդել, որ այս քրեական վարույթում գոյություն չունեն այդ հարցերի պատասխանները։ Նորիկ Նորիկյանը առանցքային հարց է համարում նաեւ այն, թե իր պաշտպանյալին մեղսագրվող արարքի պահին ինչ օրենք է գործել, արդյոք առաջադրված մեղադրանքը համապատասխանե՞լ է Հայկազ Գրիգորյանի կողմից կատարված արարքին։ Նա նկատեց, որ նախկին քրեական օրենսգրքում չեն հանդիպում այն կապակցությունները (մասնավորապես շահադիտական նպատակներով իշխանազանցությունը), որոնք ներառված են մեղադրանքում։ Նորիկյանը, դիմելով դատարանին, ասաց․ «Շահադիտական շարժառիթը, պատվարժան դատարան, առկա է այն ժամանակ, երբ անձը ենթադրյալ արարքը կատարում է դրամի կամ նյութական բնույթի այլ օգուտ ստանալու նպատակով, իսկ անձնական այլ շահագրգռվածությունը ենթադրում է ցանկացած այլ օգուտի ակնկալում։ Հանրային քրեական հետապնդում հարուցելու մասին որոշմամբ արձանագրվել է, որ Հայկազ Գրիգորյանը իր, ինչպես նաեւ ենթակա ստորաբաժանման կյանքն ու առողջությունը չվտանգելու անձնական շահագրգռվածությունից ու խմբային շահերից ելնելով՝ չի կատարել իր ծառայողական պարտականությունները»,- ասաց Նորիկյանը՝ համոզմունք հայտնելով, որ Հայկազ Գրիգորյանի գործողությունների բնույթը շահադիտական որակելը չունի որեւէ հիմնավորում ու պատճառաբանություն, այլ ընդամենը քրեական հետապնդում հարուցող սուբյեկտի սուբյեկտիվ ընկալումն է․ «Նկարագրված իրադրության պայմաններում Հայկազ Գրիգորյանը անձնական ի՞նչ շահագրգռվածություն կարող էր ունենալ։ Այս տրամաբանության համատեքստում կարող ենք արձանագրել, որ որեւէ հրամանատարի կողմից արձակված որեւէ հրաման պետք է պարտադիր կերպով բխի անձնական շահագրգռվածությունից։ Եթե Հայկազ Գրիգորյանը նահանջի հրաման տալուց հետո թողներ, գնար իրենց տուն, հրաժարվեր զինվորական ծառայությունից կամ իր պարտականությունները կատարելուց, ի վերջո իրականում փախներ կամ ինքնավնասում կատարեր` փորձելով ամեն գնով խուսափել մարտական գործողությունների մեջ ներգրավվելուց․․․ Բայց այս դեպքում մենք ունենք ճիշտ հակառակ պատկերը․ Հայկազ Գրիգորյանը ոչ միայն չի կատարել վերը նշված արարքները, այլեւ ճիշտ հակառակը` նահանջից հետո մի քանի ժամ անց մինչեւ պատերազմի ավարտը մասնակցել է բոլոր մարտական գործողություններին»։ «Հայկազ Գրիգորյանի գործողությունների արդյունքում փրկվել է 80 զինծառայողի կյանք» Ի վերջո, Հայկազ Գրիգորյանի պաշտպան Նորիկ Նորիկյանը հայտարարեց, որ ապացույցների համակողմանի վերլուծությունից պաշտպանության կողմը հանգել է հետեւյալ հետեւություններին․ 1․ Հայկազ Գրիգորյանի ղեկավարած անձնակազմը բաղկացած է եղել բացառապես նորակոչիկներից։ 2․ Նշված անձնակազմը համալրված չի եղել անհրաժեշտ զենք ու զինամթերքով։  3․ Նշված անձնակազմը չի գտնվել համապատասխան ինժեներական կահավորմամբ գտնվող դիրքերում ու խրամատներում։  4․ Նշված անձնակազմը չէր կարող լուծել իր առջեւ դրված մարտական խնդիրը։  5․ Նշված անձնակազմը չէր կարող ներգրավվել մարտական գործողությունների, այն երկրորդ էշելոնից հանգամանքների բերումով վերածվել էր առաջին էշելոնի, որպիսի պայմաններում էլ ավելի էր վատթարացվել իրենց վիճակը։  6․ Եթե Հայկազ Գրիգորյանը նահանջի հրաման չտար, ինքը եւ իր ենթակա 70-80-հոգանոց անձնակազմը կզոհվեին։ Ընդգծում եմ՝ անիմաստ, քանի որ, ըստ զորամասի հրամանատարի պնդման, եթե Հայկազը մնար տեղում, ապա մի քանի ժամ անց միասին էին նահանջելու, այսինքն՝ էդ մի քանի ժամում Հայկազը ճակատագրական, բեկումնային, շրջադարձային գործունեություն չէր կարող իրականացնել իր 70-հոգանոց նորակոչիկների ստորաբաժանումով։ 7․ 13-րդ վաշտի անձնակազմին տրված հրամանի արդյունքում որեւէ մարտական առաջադրանքի կատարում չի խափանվել եւ բացառապես դրանով պայմանավորված չէ, որ հակառակորդի ստորաբաժանումները 13-րդ վաշտի պաշտպանության հատվածով մխրճվել են պաշտպանության խորքը։ 8․ Հայկազ Գրիգորյանի նահանջի հրամանով չէ, որ հակառակորդին հաջողվել է գրավել նույն վաշտի ձախակողմյան հատվածում պաշտպանության անցած առաջին հրաձգային գումարտակի հրամանատարական դիտակետը եւ հարակից մարտական դիրքերը։ 9․ Գրիգորյանի գործողությունների արդյունքում որեւէ վնաս, այդ թվում նյութական, մարդկային, չի հասցվել Հայաստանի Հանրապետությանը, այլ ճիշտ հակառակը՝ Հայկազ Գրիգորյանի գործողությունների արդյունքում փրկվել է 80 զինծառայողի կյանք։ «Չնայած այս ամենին՝ մեղադրանքի կողմը սույն քրեական վարույթի շրջանակում փորձ է անում ամեն գնով հասնել մեղավորության կանխավարկածի հաղթանակին, ինչը բոլոր դեպքերում, իմ կարծիքով, հակաօրինական է եւ խախտում է իմ պաշտպանյալի՝ Սահմանադրությամբ, օրենսդրությամբ ամրագրված իրավունքները։ Առանց վերը նշված հարցերի պատասխանները ստանալու, պատաժան դատարան, դատել Հայկազ Գրիգորյանին, նշանակում է առնվազն ճիշտ չգնահատել մեր ժողովրդի հետ տեղի ունեցածը։ Մեր խորին համոզմամբ՝ մեղադրանքի կողմը պարզապես խնդիր է դրել պարտադրել արհեստականորեն կառուցված մեղադրանքը եւ հասնել ցանկալի արդյունքի։ Ուստի, հաշվի առնելով վերը նշված հանգամանքները, խնդրում ենք սույն քրեական վարույթով կայացնել արդարացման վերդիկտ»։ Դատական նիստը կշարունակվի հունիսի 25-ին, որի ժամանակ եզրափակիչ ելույթով հանդես կգա մեղադրյալ Հայկազ Գրիգորյանը։  Լուսանկարում՝ պաշտպան Նորիկ Նորիկյանը՝ ձախից, մեղադրյալ Հայկազ Գրիգորյանը՝ աջից Հայարփի Բաղդասարյան
Այսօր 17:22
Տուժող կողմը միջնորդեց ամենախիստ պատժի դատապարտել մայոր Իշխան Վահանյանին

Տուժող կողմը միջնորդեց ամենախիստ պատժի դատապարտել մայոր Իշխան Վահանյանին

44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ քրեական գործի քննությունը մոտենում է ավարտին։  Շուրջ 3 տարվա քննությունից հետո Երեւանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանում այսօր հրապարակվեց տուժող կողմի եզրափակիչ ճառը։ Զոհված զինհծառայողների ծնողների ներկայացուցիչ փաստաբան Գուրգեն Գրիգորյանը միջնորդեց Վահանյանի նկատմամբ նշանակել առավելագույն խիստ պատիժ, իսկ  պաշտպանությունը միտումնավոր կամ անփութորեն ոչ պատշաճ կատարելու, ինչպես նաեւ վիրավոր զինվորներին անօգնական վիճակում թողնելու դեպքերի առնչությամբ միջնորդություն ուղարկել Գլխավոր դատախազություն՝ նոր քրեական վարույթ նախաձեռնելու համար։ Հիշեցնենք՝ մայոր Իշխան Վահանյանը մեղադրվում է պատերազմի ժամանակ անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով՝ իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը ինքնակամ լքելու մեջ: Նա մեղադրանքը չի ընդունում։ Ըստ քրեական գործի՝ ազդոսկրի հատվածում թեթեւ վնասվածք ստանալը որպես պատրվակ օգտագործելով՝ վերցրել է վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ միջոցը եւ պարտականությունների կատարումը տեղակալներից որեւէ մեկին չփոխանցելով՝ անձնակազմին թողել է եւ հեռացել։  Դրանից հետո չկանոնակարգված նահանջ է տեղի ունեցել։ Արդյունքում անձնակազմը մասնատվել է․ մի մասը մի քանի սպաների հետ գնացել է Սարուշեն գյուղի ուղղությամբ եւ փրկվել, մյուս մասը, տեղեկացված չլինելով Հադրութ քաղաքի գրավման մասին, գնացել է այդ ուղղությամբ, գերեվարվել կամ զոհվել։  Ողջ դատաքննության ընթացքում տուժող կողմը պնդել է, որ կատարվածի համար պատասխանատվություն պիտի կրեն այլ սպաներ եւս։ Տուժող կողմի համոզմամբ՝ Վահանյանի մեղքն ամբողջությամբ հիմնավորվել է Իր ելույթի սկզբում տուժողների ներկայացուցիչ Գուրգեն Գրիգորյանը նշեց, որ ամբողջությամբ համաձայն է հանրային մեղադրողի մեղադրական ճառում բերված հիմնավորումներին։ Հիշեցնենք՝ մեղադրողը միջնորդել է Վահանյանին մեղավոր ճանաչել մեղսագրվող հանցանքների կատարման մեջ՝ դատապարտելով նրան 18 տարի ժամկետով ազատազրկման։  Փաստաբան Գուրգեն Գրիգորյանը Գրիգորյանը նշեց, որ Իշխան Վահանյանի մեղադրանքը հիմնավորվում է նաև այլ ապացույցներով, որոնք ձեռք են բերվել դատաքննության ընթացքում․  «2020 թվականի հոկտեմբերի 9-ին ստանձնելով 5-րդ գումարտակի հրամանատարի պարտականությունները՝ Իշխան Վահանյանը պատշաճ կերպով չի վերաբերվել իր պարտականությույններին եւ մինչև մարտական դիրքեր բարձրանալը որեւէ քայլ չի ձեռնարկել գումարտակի  բարոյահոգեբանական վիճակը բարելավելու ուղղությամբ, չի փորձել որևիցե կերպ համալրել գումարտակը, չի կատարել ինժեներական աշխատանքներ։ Նշված գործողությունները կատարելու պայմանններում գումարտակը կհայտնվեր ավելի բարենպաստ պայմաններում, կբարձրացվեր գումարտակի մարտունակությունը, ինչը կարող էր թույլ չտալ մարտական դիրքերի փլուզում և չէր հանգեցնի հետագա ծանր հետևանքների, հատկապես այն պարագայում, երբ թշնամին հարձակումը իրականացրել է հրաձգային զինատեսակով։ Այդ մասին դատարանում ցուցմունք տվեցին բոլոր հարցաքննվածները»,- ընդգծեց Գրիգորյանը։ Ըստ Գրիգորյանի՝ լինելով փորձառու սպա եւ լավ հասկանալով թույլ տրված սխալների հետևանքը՝ մեղադրյալ սպան լքել է մարտի դաշտը՝ թողնելով 5-րդ գումարտակը առանց կենտրոնական հրամանատարության, խզելով գումարտակի միջև կապը։ Իր հետ տանելով վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ՝ «Հայտեռա» տեսակի միջոցը՝ Վահանյանը, ըստ փաստաբանի, ոչ միայն փլուզել է գումարտակի պաշտպանությունը, այլ նաև բացասական ծանր հետևանք է թողել ողջ գումարտակի վրա․  «Այն փաստը, որ 5-րդ գումարտակի սպայական կազմից  ոչ ոք դատարանում ցուցմունք չտվեց Վահանյանի կողմից ստորաբաժանումների հրամանատարներից որեւէ մեկին հրաման տալու վերաբերյալ (դիրքավորում, շրջանաձև պաշտպանության անցում եւ այլն), փաստում է, որ Վահանյանը չի կատարել որպես գումարտակի հրամանատար իր վրա դրված պարտականությունները։ Անգամ իր հրամանատարական կետից փախուստի դիմելու պարագայում չի փորձել սպայական կազմին ինչ-որ կերպ տեղեկացնել առանց իր ներկայության մնացած գումարտակի մասին»,- նշեց փաստաբանը։  Ձախից՝ Իշխան Վահանյանը, պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանը Վերջինս մեջբերեց Զինված ուժերի Մարտական կանոնադրության մի շարք դրույթներ, ըստ որոնց՝ հրամանատարը պատասխանատու եւ պարտավոր է միջոցներ ձեռնարկել անձնակազմին զոհվելուց, խեղվելուց զերծ պահելու համար, իսկ իր ժամանակավոր բացակայության դեպքում իր պարտականությունները պետք է փոխանցի տեղակալին․ «Օրենքի նշված պահանջները Իշխան Վահանյանի կողմից չկատարելու փաստը հիմնավորել են 5-րդ գումարտակի սպայկական կազմը, մասնավորապես, տեղակալ Հայկազ Գրիգորյանը, գումարտակի նախկին հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանը, հրետանու մարտկոցի նախկին հրամանատար Արսեն Ղարիբյանը և 13-րդ վաշտի հրամանատար Ղարիբ Ջավադյանը։ Վերջիններս տվեցին նույնաբովանդակ ցուցմունքներ առ այն, որ մարտական գործողությունների թեժ պահին Իշխան Վահանյանը հայտնել է, որ ինքը վիրավոր է, նստել է մեքենան և հեռացել։ Այն, որ  Իշխան Վահանյանը հեռացել է մարտական դիրքից՝ թողնելով գումարտակը և այդ մասին չի զեկուցել վերադաս հրամանատարին, իր նախաքննական ցուցմունքով հաստատել է ՊԲ 59703 զորամասի նախկին հրամանատար Արթուր Քարամյանը»։ Գրիգորյանը մեջբերեց նաեւ դեպքին ականատես զինծառայողների ցուցմունքներ, որոնցով, ըստ նրա, նույնպես հաստատվում է Վահանյանի մեղադրանքը։ Խոսքը այն զինծառայողների մասին է, որոնք չկանոնակարգված նահանջի ժամանակ թաքնվել են անտառներում եւ 70-օրյա շրջափակումից հետո հրաշքով դուրս եկել․ «Այն փաստը, որ գումարտակը մնացել է առանց կենտրոնացված հրամանատարության, հաստատել են տուժողներ Արթուր Հարությունյանը, Դավիթ Սահակյանը․․․ Հարությունյանը նշել է, որ Վահանյանի հեռանալուց եղել է նրա կողքին և տեսել է, որ նա ազատ տեղաշարժվել է, իսկ Սահակյանը տեսել է հեռացող ավտոմեքենան, որի մեջ գտնվել է Վահանյանը, ով փորձ չի արել հնարավորինս վիրավորներ դուրս բերել մարտի դաշտից։ Տուժողը ցուցմունք է տվել նաեւ այն մասին, որ «Քեռի» մականունով կամավորականը զանգահարել է Վահանյանին և մեղադրել հրամանտարական կազմին մենակ թողնելու մեջ։ Նույնաբովանդակ ցուցմունք է տվել նաև Գագիկ Սիմոնյանը»,– ասաց նա՝ ընդգծելով, որ ցուցմունք տված տուժողներից և վկաներից ոչ ոք չհայտնեց, որ Վահանյանը ի վիճակի չի եղել կատարելու իր պարտականությունները։  Գուրգեն Գրիգորյանը հիշեցրեց, որ Իշխան Վահանյանն իր ցուցմունքով նշել է, որ իրեն հայտնել են, և ինքը համոզված է եղել, որ իրենց դիրքերի ուղղությամբ թշնամին հարձակում չի իրականացնելու․ «Այսինքն՝ մինչ մարտերը սկսելը 5-րդ գումարտակի հրամանատարը թույլ է տվել հանցավոր անգործություն, որն էլ առաջացրել է ծանր հետևանք։ Նախկինում հանդիսանալով 5-րդ գումարտակի շտաբի պետ, քաջատեղյակ լինելով Հայկազ Գրիգորյանի կողմից մինչ այդ մարտական դիրքերը թողնելու և փախուստի դիմելու մասին  և գիտակցելով, որ Հայկազ Գրիգորյանը այն հրամանատարը չէ, որին իրենից հետո կարելի է վստահել գումարտակի հրամանատարությունը՝ միեւնույն է, մարտական գործողությունների ընթացքում դիմել է փախուստի։ Ինչպես հետագա գործողությունների ընթացքը  ցույց է տվել, Հայկազ Գրիգորյանը ի վիճակի չի եղել համախմբելու գումարտակը և կազմակերպելու նահանջը»։ Հիշեցնենք՝ մեկ այլ քրեական գործ էլ քննվում է Հայկազ Գրիգորյանի վերաբերյալ։ Նա մեղադրվում է պատերազմի ժամանակ իշխանազանցության մեջ, որը դրսեւորվել է առանց վերադաս հրամանատարության թույլտվության իր անձնակազմին «նահանջ» հրաման տալով եւ զբաղեցրած բնագիծը թողնելով։  Ըստ տուժող կողմի՝ Վահանյանը այլ հանցանքներ էլ է կատարել Գուրգեն Գրիգորյանը պնդեց, որ նկարագրվածը վկայում է այն մասին, որ բացի ՀՀ քրեական օրենսգրքի 375-հոդվածի 4-րդ եւ 380 հոդվածի 1-ին մասերից Վահանյանը կատարել է ևս երկու հանցագործություն։ Տուժողների ներկայացուցիչ Գայանե Հովակիմյանը, հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը Դրանցից մեկը, ըստ նրա, այն է, որ Վահանյանը մարտի դաշտից հեռանալիս անօգնական վիճակի մեջ է թողել գումարտակի զինվորներին, երկրորդը՝ Վահանյանը, խախտելով ԶՈՒ կանոնագիրքը, անփութորեն է վերաբերվել իր վրա դրված պարտականություններին, պատշաճ կերպով չի կազմակերպել 5-րդ գումարտակի պաշտպանությունը, որը հանգեցրել է ծանր հետևանքի․ «Իշխան Վահանյանի նշված գործողությունները ոչ մի կապ չունեն սույն քրեական գործով առաջադրված մեղադրանքի հետ, և թե՛ պաշտպանական գործողությունները, թե՛ վիրավոր զինվորներին մարտի դաշտում թողնելը ավարտված առանձին  հանցագործության դեպքեր են, որ արտացոլված չեն սույն քրեական գործի մեղադրանքում։ Դատարանը դատական ակտ կայացնելիս պետք է անդրադառնա դատաքննության ընթացքում այդ ուղությամբ ձեռք բերված ապացույցներին»։ Տուժողների ներկայացուցիչը հավելեց, որ քրեական գործի դատաքննության ընթացքում ձեռք են բերվել ապացույցներ նաև վերադաս հրամանատարական կազմի կողմից իրենց պաշտոնական պարտականություների կատարմանը անփույթ վերաբերվելու առնչությամբ․ «2020 թվականի հոկտեմբերի 9-ին Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարի տեղակալ Աշոտ Ղազարյանը և Ալյոշ Դավթյանը այցելել են 5-րդ գումարտակի գտնվելու վայր, հրահանգավորել Վահանյանին՝ դիրքերի պաշտպանություն և անվտանգություն կազմակերպելու ուղությամբ, իսկ արդեն հաջորդ օրը Վահանյանը զանգահարել է Աշոտ Ղազարյանին և զեկուցել, որ զորքը փախչում է։ Դա նույնպես խոսում է այն մասին, որ Վահանյանը չի կատարել վերադաս պետերի տված հրամանները, իսկ զորամասի հրամանատար Արթուր Քարամյանը չի փորձել ճշտել 5-րդ գումարտակում տիրող իրավիճակը և պաշտպանական դիրքերի կազմակերպման ուղղությամբ կատարված աշխատանքները։ Դա նշանակում է, որ զորամասի հրամանատարը չի կատարել իր պարտականություները»։   Վերադաս հրամանատարությունից մյուս անձն էլ, որը, ըստ տուժողների ներկայացուցչի, անգործություն է դրսեւորել, 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանն է։ Նա ընդգծեց, որ սույն քրեական գործի դատաքննության ընթացքում մեղադրողին և դատարանին հայտնի դարձան այնպիսի փաստեր, որոնք վկայում են, որ պատերազմից առաջ՝ 2020 թվականի սեպտեմբերի 20-27 ընկած ժամանակահատվածում, զորամիավորման բարձրագույն հրամանատարական կազմը՝ դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանի գլխավորությամբ, քաջատեղյակ լինելով թշնամու կողմից կուտակումների, հարձակման նախապատրաստման լինելու մասին, չի ձեռնարկել ոչ մի միջոց հարավային ուղղությամբ պաշտպանությունը ուժեղացնելու,  զրահատեխնիկան և ՀՕՊ համակարգերը ավելի ապահով վայր տեղափոխելու ուղությամբ։ Ավելին, ինչպես հայտնի դարձավ դատաքննության ընթացքում, 5-րդ գումարտակի նորակոչիկներին հանգիստ թողել են զորանոցներում՝ թշնամու ուղիղ հարվածի ներքո։ Դատավոր Ջոն Հայրապետյանը «Գովաբանություին չլինի, ամենայն հարգանքով մեղադրողի նկատմամբ, ես նրան էլ եմ շատ-շատ հարգում, բայց հաշվի առնելով սույն գործով դատարանի փորձը, աշխատելաոճը, այն մտքի հնարավորությունը, որ ունի դատարանը, մնում է մեկ բան՝ դատարանը ունենա կամք՝ հետամուտ լինելու եւ իր հնարավորության սահմաններում ստիպելու Դատախազությանն ու համապատասխան մարմիններին, որ ընթացք տան այս ամենին։ Դա մեծ ազդեցություն կունենա ոչ միայն սույն քրեական գործի շրջանակում հայտնի դարձած դեպքերի, այլեւ մյուս քրգործերի վրա։ Եվ ամենակարեւորը՝ նաեւ կանխելու հրամանատարների հետագա նմանատիպ վարքագիծը»,– դիմելով դատավորին՝ ասաց տուժողների ներկայացուցիչը։ Տուժող կողմի համոզմամբ՝ սույն քրեական գործի դատաքննությունը մեծ մասով վեր հանեց 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին սկսած 44-օրյա պատերազմում թույլ տրված սխալները, բացթողումերը և հատկապես հրամանատարական կազմում եղած թերությունները․ «Պատիժ նշանակելիս դատարանը պետք է հաշվի առնի նաև այն հանգամանքը, որ ՀՀ-ն ներկա պահին դեռեւս գտնվում է պատերազմական վիճակին մոտ, և իր դատական ակտով պետք է առավելագույնը խիստ մոտեցում ցուցաբերի Վահանյանի նկատմամբ, որպեսզի կանխվի հետագայում նմանատիպ հանցանքների կատարումը»։ Հաջորդ դատական նիստին եզրափակիչ ելույթով հանդես կգա պաշտպանական կողմը։   Միլենա Խաչիկյան
22:16 - 03 հունիսի, 2025
Հրապարակվեց մայոր Հայկազ Գրիգորյանի գործով մեղադրական եզրափակիչ ճառը

Հրապարակվեց մայոր Հայկազ Գրիգորյանի գործով մեղադրական եզրափակիչ ճառը

44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի 13-րդ հրաձգային վաշտի հրամանատար, կապիտան Հայկազ Գրիգորյանի վերաբերյալ քրեական գործի քննությունը մոտենում է ավարտին։ Գրեթե 1 տարվա քննությունից հետո Հակակոռուպցիոն դատարանում հրապարակվեց մեղադրական եզրափակիչ ճառը։ Հանրային մեղադրող, Զինվորական դատախազության ավագ դատախազ Գեւորգ Ավետիսյանը, ամփոփելով դատաքննությամբ հետազոտված ապացույցները, պնդեց, որ դրանցով հիմնավորվել է Գրիգորյանին ներկայացված մեղադրանքը․ «Գործով ձեռք բերված ապացույցների գնահատմամբ գտնում եմ, որ մեղադրյալ Հայկազ Գրիգորյանի մեղքն ամբողջությամբ հիմնավորված է, արարքին տրվել է քրեաիրավական ճիշտ գնահատական և նա ենթակա է քրեական պատասխանատվության առաջադրված մեղադրանքում նշված հոդվածով»,- ասաց նա: Հիշեցնենք՝ Հայկազ Գրիգորյանը մեղադրվում է պատերազմի ժամանակ իշխանազանցության մեջ, որը դրսեւորվել է առանց վերադաս հրամանատարության թույլտվության իր անձնակազմին «նահանջ» հրաման տալով եւ զբաղեցրած բնագիծը թողնելով։ Այս մասին հայտնի է դարձել նույն գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ գործի դատաքննության ժամանակ, որի շրջանակում Գրիգորյանը ներկայացել էր դատարան՝ որպես վկա հարցաքննվելու։ Հարցաքննությունից հետո հանրային մեղադրողը հանցագործության մասին հաղորդում էր ներկայացրել, նախաձեռնվել էր նոր քրեական վարույթ։ Հայկազ Գրիգորյանն առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունում։ Ըստ մեղադրողի՝ Հայկազ Գրիգորյանի գործողությունների հետեւանքով կազմաքանդվել են 5-րդ գումարտակի մարտակարգերը Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանն իր եզրափակիչ ելույթը սկսեց՝ հիշեցնելով մեղադրյալ Հայկազ Գրիգորյանի մեղադրանքի մանրամասները։  Գեւորգ Ավետիսյանը Ըստ այդմ, Գրիգորյանը, զբաղեցնելով Ջրականի զորամասի 5-րդ հրաձգային գումարտակի 13-րդ հրաձգային վաշտի հրամանատարի պաշտոնը, կոչման և պաշտոնի բերումով հանդիսանալով 13-րդ վաշտի  բոլոր զինծառայողների ուղղակի պետը, ինչպես նաև պաշտոնատար անձ՝ հանրային ծառայող, «Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերի ներքին ծառայության կանոնագիրքը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքի, ինչպես նաեւ Մարտական կանոնադրության մի շարք դրույթների համաձայն, պարտավոր է եղել իրեն վստահված պահպանության տեղամասում կազմակերպել կայուն, ակտիվ, հակառակորդի բոլոր զինատեսակների հարվածներին դիմակայելու ընդունակ պաշտպանություն, իր ստորաբաժանման հետ համառորեն պաշտպանել զբաղեցրած շրջանը, նույնիսկ շրջապատման և հարևանների հետ մարտավարական կապի բացակայության պայմաններում չթողնել դրանք առանց ավագ պետի հրամանի։ Մինչդեռ ըստ մեղադրանքի՝ 2020 թվականի հոկտեմբերի 3-ին զբաղեցրած դիրքերի պաշտպանությունն առկա ուժերով ու միջոցներով շարունակելու, ինչպես նաև ենթակա անձնակազմի բարոյահոգեբանական վիճակը բարձրացնելու փոխարեն Գրիգորյանը չի կատարել իր ծառայողական պարտականությունները եւ նահանջ կատարելու անհրաժեշտության բացակայության պարագայում, իր ուղղությամբ հակառակորդի հնարավոր հարձակմանը չդիմակայելու, անմիջական մարտի չբռնվելու, այդպիսով իր, ինչպես նաև ենթակա ստորաբաժանման կյանքն ու առողջությունը չվտանգելու անձնական շահագրգռվածությունից ու խմբային շահից ելնելով՝ որևէ միջոց չի ձեռնարկել խնդրի կատարումը շարունակելու ուղղությամբ։ Ըստ մեղադրանքի՝ Գրիգորյանը, իր ծառայողական լիազորություններն օգտագործելով ի վնաս պետական և ծառայողական շահերին, չարաշահելով իշխանությունը, խախտել է վաշտին նահանջի հրաման տալու իրավասության, նահանջի կազմակերպման և կատարման կարգի վերաբերյալ պահանջները և ավագ պետի կողմից նահանջ կատարելու հրաման կամ թույլտվություն չունենալու, անգամ նման արգելքի պայմաններում անձնակազմին տվել է «նահանջ» հրաման՝ չսահմանելով նաև նահանջի ուղղություն և նոր բնագիծ, որպիսի պայմաններում վաշտը Կանոնադրությամբ չսահմանված զորաշարժ է կատարել դեպի խոր թիկունք և անզգուշությամբ առաջացրել մարտական առաջադրանքի խափանում և այլ ծանր հետևանքներ։ Մասնավորապես, կազմաքանդվել են ՊԲ 59703 զորամասի և 5-րդ ուսումնական գումարտակի մարտակարգերը և զորաշարվածքը, հակառակորդի ստորաբաժանումները 13-րդ վաշտի պաշտպանության հատվածով մխրճվել են պաշտպանության խորքը, թևանցման վտանգ ստեղծել նույն գումարտակի մյուս ստորաբաժանումների համար, իսկ 2020 թվականի հոկտեմբերի 5-ին մխրճված հատվածով հակառակորդին հաջողվել է գրավել նույն վաշտի ձախակողմյան հատվածում պաշտպանության անցած ՊԲ 59703 զորամասի 1-ին հրաձգային գումարտակի հրամանատարական դիտակետը և հարակից մարտական դիրքերը: Գեւորգ Ավետիսյանի խոսքով՝ նախաքննության ժամանակ Հայկազ Գրիգորյանը մեղադրանքի վերաբերյալ դիրքորոշում չի հայտնել, իսկ դատաքննության ընթացքում չի ընդունել այն՝ հերքելով դրանում նկարագրված փաստերը․ «Մասնավորապես՝ դիրքերից դուրս գալու մասին հրաման տալը Գրիգորյանը պայմանավորեց ենթակաների մեծ մասի նորակոչիկներ լինելու և իրականացվող մարտական գործողությունների ժամանակ վատ բարոյահոգեբանական վիճակ ունենալու հանգամանքով։ Իր գործողությունները պատճառաբանեց նաև նրանով, որ իր ենթակայության տակ է անցել մոբ-ից մոտավորապես 40-50 հոգանոց անձնակազմ, որը մարտական գործողությունների ընթացքում վատ ազդեցութուն է ունեցել ենթակա անձնակազմի վրա, իջեցրել բարոյահոգեբանական վիճակը, և երբ դուրս են եկել զբաղեցրած դիրքերից, անձնակազմի մարտունակությունը վերջնականապես ընկել է: Բացի այդ, նշեց, որ իր ենթակա ստորաբաժանումը, ըստ սահմանված կարգի, պետք է ցրվեր առաջնագծում գտնվող ստորաբաժանումներում, մինչդեռ մնացել են նախապես սահմանված վայրում, որտեղ առկա ինժեներական կառույցները գտնվել են անմխիթար վիճակում: Իր գնահատմամբ իրեն հաջողվել է փրկել ենթակա անձնակազմից շատերի կյանքը։  Գտնում եմ, որ, հերքելով իր կողմից կատարված հանցագործությունները՝ Հայկազ Գրիգորյանը ընդամենը փորձ է կատարում կոծկել իր գործողությունների իրական նպատակը, խուսափել քրեական պատասխանատվությունից և դատարանում ճանաչվել անմեղ»,- պնդեց մեղադրողը։ Ըստ մեղադրողի՝ հիմնավորվել է, որ մեղադրյալը չի կատարել իր վրա դրված պարտականությունները Գեւորգ Ավետիսյանի խոսքով՝ առաջին հարցը, որը նշված համատեքստում ենթակա է քննարկման, Հայկազ Գրիգորյանի՝ նախատեսված հանցագործության սուբյեկտ, այսինքն` պետ կամ պաշտոնատար անձ հանդիսանալու հանգամանքն է, ինչը հիմնավորվել է ՊԲ 59703 զորամասի հրամանատարի համապատասխան հրամանով, որով Գրիգորյանը հուլիսի 15-ից նշանակվել է զորամասի 5-րդ հրաձգային գումարտակի 13-րդ վաշտի հրամանատարի պաշտոնում։ Ձախից՝ պաշտպան Նորիկ Նորիկյանը, մեղադրյալ Հայկազ Գրիգորյանը Երկրորդ հարցը, որ Հայկազ Գրիգորյանին առաջադրված մեղադրանքի շրջանակում ենթակա է քննարկման, այն է՝ արդյո՞ք Գրիգորյանի վրա օրենքով կամ այլ իրավական ակտերով դրված եղել են այնպիսի պարտականություններ, որոնք նա պարտավոր է եղել կատարել ենթակա անձնակազմի հետ սահմանված բնագծում պաշտպանություն իրականացնելիս: Թեեւ Գրիգորյանը չի վիճարկել այս հանգամանքը, այնուհանդերձ, մեղադրողը մեջբերեց Մարտական կանոնադրության եւ «ՀՀ ԶՈՒ ներքին ծառայության կանոնագիրքը հաստատելու մասին» օրենքի մի շարք դրույթներ, ապա պնդեց․ «Ակնհայտ է, որ զինվորական ծառայության կարգը սահմանող նորմերը բովանդակում են, որ վաշտի հրամանատարը հանդիսանում է այն կարևոր օղակը կամ անձը, ով պետք է պատրաստ լինի ձեռնարկել հնարավորը կամ «անհնարինը» հայրենիքի պաշտպանության համար՝ այդ նպատակի համար չխնայելով անգամ կյանքը: Նույն հրամանատարն իր գործողությունները կամ որոշումները պարտավոր է իրականացնել՝ պահպանելով տվյալ իրադրությունում հարաբերությունները կարգավորող նշված իրավական նորմերը։ Վերը նշված գերնպատակի իրագործման համար էլ սահմանվել են վաշտի գործողությունները, այս դեպքում նահանջը գումարտակի հրամանատարի թույլտվությամբ իրականացնելու պարտադիր պահանջը։ Բացի այդ, եթե առաջացել է հարկադրված նահանջ կատարելու անհրաժեշտություն, ապա այն կատարել այնպես, որ նախապես կնախորոշվի այն շրջանը, որտեղ պարտավոր է ենթակա անձնակազմը դուրս գա՝ ապահովելով փոխգործակցությունը մյուս ստորաբաժանումների հետ»,- ասաց մեղադրողը՝ հավելելով, որ նշված նորմերի վերաբերելիությունը 13-րդ վաշտի պաշտպանության տեղամասում տեղի ունեցած դեպքերին և վաշտի հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանին, հիմնավորվել է նաև դատարանում հարցաքննված վկաների ցուցմունքներով։ Մյուս հարցը, որ պաշտոնեական անգործության և պաշտոնեական պարտականությունները ի վնաս պետական շահի օգտագործելու հանցակազմի առկայությունը կամ բացակայությունը հաստատելու համար ենթակա է քննարկման, ըստ դատախազի, հետևյալն է՝ Հայկազ Գրիգորյանը, որպես վաշտի հրամանատար, դեպքի օրը կատարե՞լ է իրավական ակտերով իր վրա դրված պարտականությունները, թե՝ ոչ։ Մեղադրողն ընդգծեց՝ եթե նախորդ երկու դեպքերում Հայկազ Գրիգորյանը որևէ առարկություն չհայտնեց, ապա վերը նշված հարցի շուրջ, բերեց մի շարք պատճառաբանություններ, որոնց արդյունքում իբր այլ ելք չի մնացել, քան դուրս գալ զբաղեցրած դիրքերից: Այս հանգամանքը, սակայն, ըստ մեղադրողի, հերքվել է մի շարք վկաների ցուցմունքներով։ Գեւորգ Ավետիսյանը մեջբերեց, օրինակ, ՀՀ ՊՆ ՀՀ ԶՈՒ ԳՇ օպերատիվ վարչության պետի տեղակալ, գնդապետ Բագրատ Մաթևոսյանի ցուցմունքը, ըստ որի՝  Հայկազ Գրիգորյանի կողմից նշված անձնակազմի վատ բարոյահոգեբանական վիճակի պայմաններում վերջինս պարտավոր է եղել միջոցներ ձեռնարկել այդ վիճակը բարձրացնելու և հետագա խնդիրները կատարելու ուղղությամբ․ «Բագրատ Մաթեւոսյանը կարծիք հայտնեց, որ զինծառայողների վատ բարոյահոգեբանական վիճակի համար թիվ մեկ պատասխանատուն հրամանատարն է, և բերեց օրինակներ, որտեղ ավելի վատ իրավիճակներում գտնվող զորքը, հրամանատարին տեսնելով, մնացել է և կատարել իր պարտքն առ հայրենիք:  Ամեն դեպքում, ուժեղ հրետակոծությունը կամ դիվերսիոն խմբերի առաջխաղացումը հիմք չեն զբաղեցրած մարտական դիրքերից դուրս գալու համար: Ինչ վերաբերում է Հայկազ Գրիոգարյանի ենթակա անձնակազմը նորակոչիկներով համալրված լինելու հանգամանքին, վկան նշեց, որ օրենդրությամբ որևէ արգելք սահմանված չէ նրանց կիրառելու համար»,- ասաց Ավետիսյանը՝ հիշեցնելով, որ Մաթեւոսյանի գնահատմամբ՝ Հայկազ Գրիգորյանը չի պահպանել նաև նահանջի կարգը։ Լսելով քրեական գործով ձեռք բերված այն տվյալը, որ նահանջելիս յուրային ստորաբաժանումները կրակել են 13-րդ վաշտի ուղղությամբ՝ վկան հայտնել է, որ այդ հանգամանքը ևս վկայում է չկազմակերպված նահանջի մասին։ Գեւորգ Ավետիսյանը վկայակոչեց նաեւ զորամասի նախկին հրամանատար Արտյոմ Պողոսյանի ցուցմունքը, ըստ որի՝ Հայկազ Գրիգորյանը զբաղեցրած մարտական դիրքերից դուրս է եկել առանց իր թույլտվության, ինչի իրավունքը նա չի ունեցել․ «Երբ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանը և զորամասի շտաբի պետը, ով պատասխանատու է եղել փոխգործակցության ապահովման համար, իրեն զեկուցել են, որ Հայկազ Գրիգորյանը չկա, խնդիր է դրել հնարավորինս փակել [Հայկազ Գրիգորյանի անձնակազմի] զբաղեցրած բնագիծը, քանի որ ըստ զորամասի պաշտպանության պլանի՝ այդ հատվածում պետք է լինեին համապատասխան ստորաբաժանումներ։ Պողոսյանը նշել է, որ նորակոչիկներից բաղկացած անձնակազմը գործել է ըստ սահմանված ղեկավար փաստաթղթերի, ունեցել է համապատասխան սպառազինություն, և նրանց առաջնագծում մարտի ներգրավելու համար չկա որևէ արգելք: Հավելել է նաև, որ այն դիրքերը, որտեղ գտնվել է Հայկազ Գրիգորյանի ենթակայության անձնակազմը, պատշաճ կահավորված է եղել, որի կահավորմանը անգամ մասնակցել է Հայկազ Գրիգորյանը»,- ասաց մեղադրողը՝ շեշտելով, որ զորամասի հրամանատարի հավաստմամբ՝ «9-րդ կմ» հատվածը դուրս է եղել իր ենթակա զորամասի պաշտպանության հատվածից և այնտեղ որևէ բնագիծ չի եղել, որտեղ կարող էր Հայկազ Գրիգորյանը նահանջել և զբաղեցնել, այսինքն՝ եղել է անկանոն փախուստ, ոչ թե նահանջ:  Նույն զորամասի 5-րդ հրաձգային գումարտակի հրամանատարի մարտական պատրաստության գծով տեղակալ-գումարտակի հրամանատարի պաշտոնակատար Գարիկ Վարդերեսյանն էլ դատարանում պատմել է, որ 2020 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Հայկազ Գրիգորյանը կապ է հաստատել իր հետ և հայտնել, որ վաշտը բարոյապես ծանր վիճակում է, դիմացից հակառակորդի մեծաքանակ ուժեր են դիտարկվում, և վաշտն ի վիճակի չէ խնդիր կատարել ու անձնակազմը ցանկանում է լքել դիրքերը․ «Ինքը նրան հրամայել է մնալ իրենց տեղում, մասնավորապես ասել է. «ոտներդ էդտեղից չկտրեք»: Այդ օրը Հայկազ Գրիգորյանի վաշտը հակառակորդի հետ անմիջական մարտի մեջ չի մտել: Վաշտը պաշտպանել է 1-ին գումարտակի թիկունքը և գումարտակի մնացած մարտակարգերը: Որոշ ժամանակ հետո լեյտենանտ Նազարյան Հովիկն իրեն զեկուցել է, որ 13-րդ վաշտը լքել է զբաղեցրած դիրքերը, իսկ ինքը սերժանտներ Սամվել Իսկանդարյանի և Խաչիկ Ազիզյանի հետ մնացել է դիրքում: Այդ մասին տեղեկանալուց հետո ինքը փորձել է միջոցներ ձեռնարկել վաշտի նահանջը կանխելու համար, սակայն չի ստացվել, ինչի պատճառով հարևան ստորաբաժանումներից հավաքագրել է մոտավարապես 20-հոգանոց խումբ և տեղափոխվել Հայկազ Գրիգորյանի վաշտի պաշտպանության հատվածում տեղակայված մարտական դիրքեր և անցել պաշտպանության»,- նշեց Ավետիսյանը։ Հայկազ Գրիգորյանի դեմ ցուցմունք են տվել նաեւ ժամկետային զինծառայողները Ըստ մեղադրողի՝ Հայկազ Գրիգորյանի կողմից իր պարտականությունները չկատարելու հանգամանքը հաստատվել է նաեւ ժամկետային զինծառայողների ցուցմունքներով, ինչպես, օրինակ, Արման Արղամանյանի, Կարեն Մանուկյանի եւ այլոց։ Դատավոր Վարդգես Ստեփանյանը Այսպես․ Արման Աղամանյանը ցուցմունք է տվել այն մասին, որ այն ընթացքում, երբ ինքը գտնվել է տանկային փոս ճանապարհից (ռով) մոտ 10 մետր հեռավորության վրա, նկատել է, որ Հայկազ Գրիգորյանը և դասակի հրամանատար Գագիկ Հարությունյանն իրար հետ խոսում են այն մասին, թե ինչ անեն: Խոսակցությունից հասկացել է, որ Հայկազ Գրիգորյանը չի կողմնորոշվել, թե ինչ անի, իսկ Գագիկ Հարությունյանն ասել է հետևյալը. «ինչ հրաման տաս՝ այն էլ կանենք»: Դրանից հետո, ըստ վկայի, Գագիկ Հարությունյանն անձնակազմին ասել է, որ պետք է նահանջեն․ «Դատարանում հարցաքննվելիս վկան ավելացրեց նաև, որ եթե իրեն նահանջի հրաման չտային, ինքը պատրաստ է եղել մնալ և շարունակել պաշտպանությունը: Իր կողմից վերը նշված խոսակցությունների ժամանակ իրեն թվացել է, որ Հայկազ Գրիգորյանը «պանիկայի» մեջ է: Իրենց մոտ եղել են բջջային հեռախոսներ, որոնցով հնարավոր եղել է կապ հասատատել այլ անձանց հետ: Նշեց նաև, որ նահանջելիս Հայկազ Գրիգորյանը բջջայինով տանկի ռովի միջից կապ է հաստատել վերադաս հրամանատարության հետ, որտեղից հայհոյանքներ և տհաճ բառերե են հնչել, ասել են հետ գնացեք ու ավտոմատով կրակեք տանկերի աշտարակների վրա առկա ծակերին: Ամեն դեպքում հետ գնացեք և շարունակեք պաշտպանությունը, ինչը, սակայն չեն կատարել։ Անձնակազմի հիմնական մասը պատրաստ է եղել շարունակել պաշտպանությունը, սակայն կատարել են վերադասի հրամանները»։ Հաջորդիվ մեղադրողը վկայակոչեց վկա Կարեն Մանուկյանի ցուցմունքը, որը հայտնել է, որ իրենց՝ 14-րդ վաշտի հարևանությամբ դիրքավորված է եղել 13-րդ վաշտը, որի հրամանատարն է հանդիսացել կապիտան Հայկազ Գրիգորյանը․ «Այդ ընթացքում իրենց վաշտով մարտի մեջ են մտել հակառակորդի հետ, հակառակորդը իրենց վաշտի տեղակայման վայրի ուղղությամբ հարվածել է և հրետանիով, և նռնականետով, և ԱԹՍ-ով, ինչպես նաև հակառակորդի հետ անմիջական փոխհրաձգություն է տեղի ունեցել: 13-րդ վաշտի հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանի կողմից նահանջ հրաման տալու հանգամանքի վերաբերյալ հայտնել է, որ այդ մասին իմացել է, երբ գտնվել են «Չռիկներ» կոչվող տեղանքում: Նրանց անվանել են «թռնողների վաշտ», քանի որ առաջինն են լքել մարտական դիրքերը: Իրենց վաշտի ամբողջ անձնակազմի տրամադրվածությունն այնպիսին է եղել, որ պետք է պահեն դիրքերը: Մինչև 13-րդ վաշտի նահանջելը հակառակորդի հետ մարտ են վարել դիրքերի ճակատային մասից, սակայն երբ 13-րդ վաշտը նահանջել է, հակառակորդը սկսել է գրոհել տարբեր ուղղություններից և իրենք նահանջելու միայն մեկ ուղղություն են ունեցել»։ Վկա Դավիթ Սահակյանն էլ իր ցուցմունքով հայտնել է, որ մինչև նահանջի օրն անմիջական մարտական գործողություններ չեն եղել և միայն գիշերներն անկանոն կրակել են իրենց դիրքերի դիմաց գտնվող անտառի ուղղությամբ, քանի որ մարդկանց շարժ են նկատել, սակայն, իր կարծիքով, նույնիսկ մարդ չի եղել: Նահանջ կատարելու օրը Հայկազ Գրիգորյանն անձամբ է այդ հրամանը տվել և ինքն այդ հրամանը լսել է նրանից: Նա ասել է նաև, որ նման հրաման տալու իրավունք չունի, բայց իրենք չեն կարող հակառակորդին դիմագրավել և պետք է շուտ դուրս գան իրենց զբաղեցրած դիրքերից․ «Վկան նշել է նաև, որ ինքն ի վիճակի եղել է մնալ զբաղեցրած բնագծերում և շարունակել պաշտպանությունը և իր գնահատմամբ իր ծառայակիցները ևս պատրաստ են եղել և միայն Հայկազ Գրիգորյանի հրամանով է, որ նման որոշում են կայացրել: Անգամ հրամայեցին, ինչ կա-չկա, թողենք ու դուրս գանք՝ վերցելով միայն զենքը, ինչը կատարել են: Երբ բավականին հետ են եկել, Հադրութում զորամասի սպաներից մեկը ասաց, որ սխալ են արել, որ նահանջել են և հորդորեց հետ գնալ, և մի քանիսը հետ գնացին, այդ ժամանակ հասկացել է, որ նահանջը եղել է չթույլատրված»։  Դատախազի խոսքով՝ մեղադրյալի վաշտի առջև նահանջի պահին առկա են եղել յուրային այլ ստորաբաժանումներ Հիշատակված անձանց ցուցմունքներով, ըստ Ավետիսյանի, հաստատվում է նաեւ, որ Հայկազ Գրիգորյանն ունեցել է իրական հնարավորություն՝ կատարելու օրենքով իր վրա դրված պարտականությունները։ Օրինակ՝ գումարտակի հրամանատարի մարտական պատրաստության գծով տեղակալ-գումարտակի հրամանատարի պաշտոնակատար Գարիկ Վարդերեսյանի ցուցմունքով այն մասին, որ Հայկազ Գրիգորյանի և նրա ղեկավարած ստորաբաժանման կողմից մարտական դիրքերը թողնելուց հետո ինքը հարևան ստորաբաժանումներից, որոնք, ի դեպ, եւս եղել են նորակոչիկներ, ընդ որում՝ ավելի քիչ ծառայած, քան Հայկազ Գրիգորյանի անձնակազմը, հավաքել է մոտ 20-հոգանոց խումբ և տեղափոխվել Հայկազ Գրիգորյանի վաշտի պաշտպանության հատվածում տեղակայված մարտական դիրքերում և անցել պաշտպանության: Նշել է, որ Հայկազ Գրիգորյանի ստորաբաժանումը հակառակորդի հետ անմիջական մարտի մեջ չի մտել, երբ ինքը հասել է լքված բնագիծ, այնտեղ ոչ հակառակորդ է եղել, ոչ մարտ է գնացել: Մնացել են տեղանքում և մեկ օր անց նոր միայն մարտի բռնվել հակառակորդի հետ:  ՊԲ 59703 զորամասի 1-ին հրաձգային գումարտակի նախկին հրամանատար Արսեն Խաչատրյանի ցուցմունքի համաձայն՝ անձնակազմ չունենալու պատճառով կարողացել է առանձնացնել 4-5 հոգանոց խումբ և հանձնարարել պաշտպանության անցնել Հայկազ Գրիգորյանի զբաղեցրած դիրքերում, ինչն այդ խումբը կատարել է և 2 օր մնացել նշված բնագծերում: Այդ ընթացքում հակառակորդի ստորաբաժանումները նրանցից գտնվել են երկու կիլոմետր հեռավորության վրա: Իր գնահատմամբ՝ Հայկազ Գրիգորյանի ստորաբաժանման մոտ հարկադրված նահանջի իրավիճակ չի եղել:  Անդրադառնալով Հայկազ Գրիգորյանին առաջադրված մեղադրանքում նշված հանցակազմի մյուս հատկանիշին՝ հետևանքներին, Ավետիսյանը պնդեց՝ վկաների ցուցմունքներով անհերքելիորեն հիմնավորվել է նաև, որ մեղադրանքում նկարագրված հետևանքներն առաջացել են 13-րդ վաշտի՝ զբաղեցրած բնագծերը թողնելու հետևանքով․ «Պաշտպանկան կոմը շատ գեղարվեստորեն կարող է ներկայացնել, թե ինչպիսի անտանելի վիճակ է եղել առաջնագծում և անհնար է եղել շարունակել պաշտպանությունը, սակայն քրեական գործով որևէ տվյալ, որով կհաստատվեր գոնե մեկ գործողություն, որը կատարել է Հայկազ Գրիգորյանը՝ փորձելու շարունակել իրեն առաջադրված խնդիրը ձեռք չբերվեց: Հակառակը՝ ստացված տվյալներով ինքը և դասակի հրամանատարը չեն տիրապետել իրավիճակին, եղել են խառնված վիճակում ու երկուսով որոշել դուրս գալ դիրքերից»։ «Պատվարժան դատարան, իմ կողմից քննարկվող հանգամանքը հիմնավորվում է նաև հակառակորդի գտնվելու վայրի և յուրային ստորաբաժանումների մարտունակության վերաբերյալ կազմված օպերատիվ տեղեկագրերով, որոնք դատարանի կողմից ստացվեցին և հետազոտվեցին դատաքննության ընթացքում: Այն, որ հակառակորդը 04.10.2020 թվականի դրությամբ գտնվել է առաջնագծում և յուրային ստորաբաժանումները մեծ կորուստներ չեն ունեցել:  Ունենք փաստ՝ Հայկազ Գրիգորյանի պաշտպանության հատվածում մի կողմից 1 օր ժամկետով առանց խոչընդոտի պաշտպանության է անցել նորակոչիկների 20-հոգանոց անձնակազմ, մյուս կողմից՝ 5-հոգանոց անձնակազմ, և 2 օր մնացել դիրքերում: Այս պայմաններում փորձել ասել, թե 70-հոգանոց նորակոչիկները չէին կարող մնալ, ապա պետք է հարց առաջանա՝ 20-հոգանոց նորակոչիկների անձնակազմն ինչպե՞ս է մնացել, ինչո՞ւ է Հայկազի ստորաբաժանումը եղել բարոյահոգեբանակ վատ վիճակում, ինչի մասին միայն նա ու Գագիկ Հարությունյանն են հայտում, իսկ մյուս ստորաբաժանումը, որն ավելի քիչ ծառայություն է իրականացրել, կարողացել է անցնել պաշտպանության: Ես ցավում եմ, որ այդ խնդիրները բարձրաձայնելիս Հայկազը այդ հարցն իրեն չի տալիս: Պաշտպան Նորիկյանը փորձում է փաստերը տեղափոխել ինչ-որ ռազմագիտական գնատատականների տիրույթ, ինչը տվյալ դեպքում անթույլատրելի էր, քանի որ կա անձնակազմ, որը դա արել է։ Եվ վերջ»,- իր ելույթում նշեց հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը։ Մեղադրողն անդրադարձավ նաեւ Հայկազ Գրիգորյանին առաջադրված մեղադրանքի սուբյեկտիվ կողմին, քանի որ նրան մեղսագրված է հակառակորդի հնարավոր հարձակմանը չդիմակայելու, հակառակորդի հետ անմիջական մարտի չբռնվելու, իր ու անձնակազմի կյանքը չվտանգելու շահագրգռվածությամբ իշխանության անգործություն դրսևորելու և իշխանությունը չարաշահելու հանգամանք․ «Վկա Արտյոմ Պողոսյանը նշեց, որ իր կարծիքով՝ Հայկազ Գրիգորյանը ենթակա ստորաբաժանմանը հրաման է տվել դուրս գալ զբաղեցրած մարտական դիրքերից անորոշության և իրավիճակին չտիրապետելու արդյունքում: Վկա Գագիկ Հարությունյանը նշեց, որ նահանջ որոշումն ընդունելու ժամանակ գտնվել է Հայկազ Գրիգորյանի մոտ, խոսակցությունների ժամանակ լսել է, «լավա գնանք, քան մնանք մսաղաց»: Հայկազը գումարտակի հրամանատարին փորձել է համոզել, որ սենց չի լինի, չենք կարող հակառակորդին դիմակայել, պետք է դուրս գանք, սակայն հրամանատարը չի թույլատրել: Վկա Հովհաննես Նազարյանն էլ նշեց, որ երբ Հայկազ Գրիգորյանից փորձել է ճշտել, թե ինչու են նահանջել, Հայկազը պատասխանել է, որ զորքն այլևս չի մնում մարտական դիրքերում, ինչպես նաև հակառակորդի կողմից կուտակում են նկատել ու չեն կարող դիմադրել նրանց: Այդ ընթացքում եղել են խոսակցություններ, որ «եթե մնան, կմեռնեն»: Նախաքննության ժամանակ տված ցուցմունքով Հովհաննես Նազարյանը հայտնել է, որ Հայկազի մոտ վախ է նկատել, սակայն դատաքննության ընթացքում չմտաբերեց՝ Հայկազը գտնվե՞լ է վախեցած վիճակում, թե՝ ոչ, սակայն հնարավոր համարել է․․․ Այսպիսով, կարծում եմ, որ քրեական գործով ձեռք բերված ապացույցների համակցությամբ հիմնավորվել է 03.10.2020 թվականին Հայկազ Գրիգորյանի կողմից իշխանության անգործություն ցուցաբերելու և իշխանական դիրքը չարաշահելու դիտավորությունը և հակառակորդի հնարավոր հարձակմանը չդիմակայելու, հակառակորդի հետ անմիջական մարտի չբռնվելու, իր ու անձնակազմի կյանքը չվտանգելու շահագրգռվածությունը»։ Հավելենք, որ կողմերի ճառերից հետո նախագահող դատավորը պետք է կայացնի վերդիկտ՝ անձին մեղավոր կամ անմեղ ճանաչելու վերաբերյալ դատական ակտ, որից հետո միայն՝ մեղավոր ճանաչվելու դեպքում, քննարկման առարկա դառնա նշանակվող պատժի չափը։   Միլենա Խաչիկյան
17:41 - 23 մայիսի, 2025
44-օրյա պատերազմին առնչվող ևս մեկ քրեական վարույթ հանձնվել է դատարան

44-օրյա պատերազմին առնչվող ևս մեկ քրեական վարույթ հանձնվել է դատարան

Դատախազը, հաստատված մեղադրական եզրակացությամբ, դատարան է հանձնել 44-օրյա պատերազմին առնչվող՝ զորամասի և գումարտակների հրամանատարների վերաբերյալ ևս մեկ քրեական վարույթ: Այս մասին հայտնում են ՀՀ գլխավոր դատախազությունից։ Քննչական կոմիտեում քննված քրեական վարույթով պարզվել է, որ N զորամասի հրամանատար, կոչումով գնդապետ Ա.Օ.-ն, 2020 թվականի հոկտեմբերի 6-ից 7-ն ընկած ժամանակահատվածում, իր ծառայողական պարտականությունների կատարման նկատմամբ դրսևորել է անփույթ վերաբերմունք, դրանք կատարել է ոչ պատշաճ՝ անզգուշությամբ առաջացնելով ծանր հետևանքներ: Մասնավորապես՝ 2020 թվականի հոկտեմբերի 6-ին, Ա.Օ.-ն, ՊԲ հրամանատարի կողմից ստանալով կարգադրություն` հարձակման անցնել Հորադիզի արևմտյան եզր-լեռ Լյալյա-Իլյագի ուղղությամբ և վերականգնել ճեղքված բնագիծը, նույն օրն իրականացված նախապատրաստական աշխատանքների և 2020 թվականի հոկտեմբերի 7-ին տեղի ունեցած հակահարձակման ժամանակ չի պահպանել զինվորական ծառայության կարգը սահմանող իրավական ակտերի պահանջները: Ա.Օ.-ի կողմից մարտական գործողությունների վարման կարգը ճիշտ չկատարելու, վատ ղեկավարման, ենթակա ստորաբաժանումների միջև փոխգործակցություն չապահովելու, խախտված երթակարգի, ուժերի ու միջոցների անկանոն բաշխման, հակառակորդի հետ հանդիպելիս, ինչպես նաև մարտի ներգրավվելուց հետո հետագա գործողությունների շրջանակը նախապես պլանավորած չլինելու հետևանքով՝ նրա հրամանատարությամբ գործող ստորաբաժանումները կարգադրությամբ սահմանված ելման շրջան են հասել և դեպի խնդրի կատարման վայր շարժվել ինչպես նախանշված ժամի, այնպես էլ ռազմական տեխնիկայի ու անձնակազմի անհամեմատ քիչ քանակությամբ՝ ձախողելով տրված մարտական առաջադրանքը: Նույն վարույթով պարզվել է, որ N զորամասի գումարտակի հրամանատար, կոչումով փոխգնդապետ Գ.Ա.-ն, ենթակա գումարտակի անձնակազմով ընդգրկված լինելով զորամասի ուժերով 2020 թվականի հոկտեմբերի 7-ին իրականացվող հակահարձակմանը, պարտավոր է եղել ստորաբաժանման հետ միասին, ի թիվս այլ ուղղությունների, հարձակման անցնել Հորադիզի արևմտյան եզր-լեռ Լյալյա-Իլյագի ուղղությամբ, սակայն, առկա զենք զինամթերքի կորուստները հաշվարկելու պատրվակով, մարտական գործողություններին ակտիվ մասնակցություն չունենալու դիտավորությամբ, հրաժարվել է շարունակել մարտական առաջադրանքի կատարումը: Գ.Ա.-ն գումարտակի անձնակազմին հանձնարարել է շեղվել նախանշված ճանապարհից, մերժել է վերադաս հրամանատարության հետ կապ հաստատելու առաջարկները, որից հետո, առանց ավագ պետի թույլտվության, գումարտակի ամբողջ անձնակազմին հրամայել է շրջադարձ կատարել և վերադառնալ՝ չշարունակելով հակահարձակումը: Նույն վարույթով պարզվել է, որ N զորամասի գումարտակի հրամանատար, կոչումով փոխգնդապետ Գ.Մ.-ն, ենթակա գումարտակի անձնակազմով ընդգրկված լինելով զորամասի ուժերով 2020 թվականի հոկտեմբերի 7-ին իրականացվող հակահարձակմանը, պարտավոր է եղել ստորաբաժանման հետ միասին, ի թիվս այլ ուղղությունների, հարձակման անցնել Հորադիզի արևմտյան եզր-լեռ Լյալյա-Իլյագի ուղղությամբ: Գ.Մ.-ն, սակայն, տանկով կողաշրջվելով հակատանկային խանդակի մեջ, ապա անվնաս դուրս գալով տանկից, ենթակա անձնակազմին՝ մեխանիկ-վարորդին և նշանառու-օպերատորին, տեղափոխել է հարակից տարածքում տեղակայված հետևակի մոտ, իսկ ինքը, տանկի կողաշրջման առիթն օգտագործելով, իրականացվող հակահարձակմանն ակտիվ մասնակցություն չունենալու՝ հետևաբար հնարավոր մարտական գործողություններից խուսափելու դիտավորությամբ, մնալով տեղանքում, որևէ միջոց չի ձեռնարկել խափանված ղեկավարումը վերականգնելու և ենթակա անձնակազմի հետագա գործողությունները համակարգելու ուղղությամբ՝ փաստացի հրաժարվելով մարտական առաջադրանքի հետագա կատարումից: Դատախազը հանրային քրեական հետապնդումներ է հարուցել Ա.Օ.-ի նկատմամբ՝ 18.04.2003 թվականին ընդունված Քրեական օրենսգրքի 376-րդ հոդվածի 3-րդ մասով (անփույթ վերաբերմունքը՝ ռազմական դրության ժամանակ), Գ.Ա.-ի և Գ.Մ.-ի նկատմամբ՝ 364-րդ հոդվածի 3-րդ մասով (զինվորական ծառայության պարտականությունները կատարելուց հրաժարվելը՝ ռազմական դրության ժամանակ):  Դատախազը հաստատել է մեղադրական եզրակացությունը և վարույթի նյութերը հանձնել իրավասու դատարան: Ծանուցում. հանցագործության համար մեղադրվողը համարվում է անմեղ, քանի դեռ նրա մեղավորությունն ապացուցված չէ Քրեական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով` դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռով:  
10:29 - 14 մայիսի, 2025
Ըստ գեներալ Արտակ Բուդաղյանի՝ Անդրանիկ Վերանյանը աներկբա պետք է կատարեր ԻՍՎ անձնակազմին Ջրական տեղափոխելու իր հրամանը

Ըստ գեներալ Արտակ Բուդաղյանի՝ Անդրանիկ Վերանյանը աներկբա պետք է կատարեր ԻՍՎ անձնակազմին Ջրական տեղափոխելու իր հրամանը

44-օրյա պատերազմի ժամանակ 4-րդ բանակային կորպուսի հրամանատար, գեներալ-մայոր Արտակ Բուդաղյանի խոսքով՝ փոխգնդապետ Անդրանիկ Վերանյանին տրված հրամանը՝ Մեղրու զորամասի ինժեներասակրավորական վաշտի 18-հոգանոց անձնակազմին Ջրական տեղափոխելու վերաբերյալ, ենթակա էր աներկբա կատարման։  Երեկ այս մասին դատարանում հայտարարեց Բուդաղյանը՝ հավելելով, որ չկատարելու դեպքում մարտական գործողությունների ավարտից հետո ինքն անձամբ Վերանյանի առնչությամբ հանցագործության մասին հաղորդում կներկայացներ՝ քրեական գործ հարուցելու համար։ Քննչական մարմինները, այնուհանդերձ, քրեական գործ հարուցել են․ Մեղրու զորամասի հրամանատարի՝ մարտական պատրաստության գծով նախկին տեղակալ Վերանյանը այժմ մեղադրվում է ռազմական դրության պայմաններում անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով պաշտոնեական դիրքը չարաշահելու մեջ։ Դա, ըստ մեղադրանքի, դրսեւորվել է նրանում, որ 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին Ջրական մեկնելու ճանապարհին՝ Իշխանաձորի խաչմերուկում, պատսպարված անձնակազմին տեսնելով՝ Վերանյանը մեքենաները նստելու եւ երթը շարունակելու հրաման է տվել, չնայած երկնքում տեսանելի եւ լսելի է եղել հակառակորդի անօդաչու թռչող սարքը։ Րոպեներ անց ԱԹՍ-ն հարվածել է զինծառայողներին տեղափոխող Ուրալին։ 18 զինծառայող զոհվել է, 3 անձ՝ վիրավորվել։ Պետությանը պատճառվել է ավելի քան 21 միլիոն դրամի վնաս։ Անդրանիկ Վերանյանն առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունում։ Արտակ Բուդաղյանն այսօր մանրամասնեց՝ զորքի տեղափոխման հրամանն ինքն է Վերանյանին տվել․ «Ես խնդիր եմ տվել, որ պիտի պաշտպանության անցնենք ինչ-որ տեղամասում, սկզբում ասած եմ եղել, որ ինժեներասակրավորական վաշտը երեկոյան գա, բայց քանի որ հակառակորդի առաջխաղացում կար, առաջնագիծը ճեղքվել էր, ասել եմ՝ առավոտյան արագ հասեք, ականապատում իրականացրեք, որպեսզի առաջխաղացումը կասեցվի։ Ջաբրայիլ քաղաքը վերցնելու ժամանակ վտանգ էր սպառնում մնացած թեւերին, դրա համար լուսաբացին որ գային, լավ կլիներ»,- ասաց գեներալը՝ հավելելով, որ իր պատկերացմամբ՝ ժամը գոնե 11-ին պիտի ժամանեին։ ԻՍՎ անձնակազմը, սակայն, այդպես էլ տեղ չի հասել։ Անձնակազմի մյուս մասը հասել է միայն ժամեր անց՝ 16։00-ի մոտակայքում։ Կորպուսի նախկին հրամանատարը մեղադրյալին միայն դրական բնութագրեց Հարցաքննության սկզբում Անդրանիկ Վերանյանի պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը վկային խնդրեց բնութագրել իր պաշտպանյալին նախ որպես սպա, ապա՝ որպես մարդ․ - Որպես զինվորական եղել է խստապահանջ, կարգապահ եւ ֆունկցիոնալ պարտականությունները կատարող։ Որպես մարդ՝ նույն ձեւ։ - Մինչեւ պատերազմը նույն կե՞րպ կբնութագրեիք։ - Նույն կերպ։ - Այսինքն՝ բացասական բանով աչքի չի՞ ընկել։ - Ոչ։ - Իսկ Ձեր կամ կորպուսի ղեկավարության աչքի առաջ հավելյալ աչքի ընկնելու կարիք ունե՞ր։ - Ինչո՞ւ պիտի կարիք ունենար, ծառայություն էր, կատարում էր։ - Պարո՛ն գեներալ, ըստ Ձեզ՝ Ձեր ենթակա Վերանյանը ունա՞կ էր անձնական կամ այլ շահագրգռվածության համար խաղաղ պայմաններում ի վնաս Զինված ուժերի կատարել որեւէ գործողություն կամ մի այնպիսի գործողություն կամ անգործություն, որը կվտանգեր համածառայակիցներին։ Նման դեպք հայտնի՞ է։ - Ոչ։ - Իսկ ունա՞կ էր։ - Ոչ։ - Անդրանիկ Վերանյանը ունա՞կ էր իր անձնական շահի համար վտանգի տակ առնել թեկուզ մեկ զինվորի կյանք, լինել այնքան դաժան, անմարդկային, որ իր սեփական եսը ընդգծելու համար այսքան մեծ դժբախտության պատճառ դառնար։ - Ոչ։ - Ձեզ հայտնի՞ է դեպք, երբ նա կոնֆլիկտ է ունեցել իր վերադասի կամ ենթակայի հետ։ - Չէ, չի եղել։ -  Այդ պարագայում հնարավո՞ր է, որ սպան ինքնահաստատվելու կամ կայանալու կամ իր անձը ծառայության շահերից վեր դասելու խնդիր ունենա ու կոնֆլիկտի մեջ չլինի վերադասի կամ ենթակայի հետ։ - Ես ընդհանրապես նման ենթականեր չեմ ունեցել։ Գեներալ Արտակ Բուդաղյանը հայտնեց նաեւ, որ դեպքից առաջ Անդրանիկ Վերանյանը Ջրականում ավելի բարդ խնդրի կատարման է մասնակցել։ Պաշտպանը հետաքրքրվեց՝ դրա դիմաց պաշտոնի բարձրացման, պարգեւատրման խոստում տվե՞լ է, ինչին ի պատասխան՝ գեներալն ասաց՝ ինքը միայն հրամաններ է տվել։ Գեներալի խոսքով՝ ԱԹՍ-ների դեմ պայքարի արդյունավետ միջոց չեն ունեցել Արտակ Բուդաղյանի խոսքով՝ անօդաչու թռչող սարքերին առաջին անգամ առնչվել են 2016 թ․ Քառօրյա պատերազմի ժամանակ, երբ մեր ԶՈՒ-ն այդ միջոցից դեռ չի ունեցել։ - Մինչ 2020 թ․ սեպտեմբերի 27-ը Գլխավոր շտաբից ցուցում, նորմատիվ այլ ձեւակերմամբ փաստաթուղթ ստացե՞լ եք, թե ԱԹՍ-ի դեմ պայքարի ինչ միջոցներ կան,- հետաքրքրվեց պաշտպանը։ - ԳՇ-ն տալիս Է՝ էսինչ տեղը էսինչ գործողության մասնակցել, ԱԹՍ-ի մասին առանձին գրություն չի տալիս, դրա համար կա հակաօդային պաշտպանություն, բայց կա նաեւ ԱԹՍ, որից անգամ ՀՕՊ-ով չես կարող պաշտպանվել։ - Այսինքն՝ չկա՞ր կարգ, թե ԱԹՍ տեսնելու, լսելու դեպքում ինչ պիտի արվի։ - Գրվածքներ կան՝ զինվորների՝ մարտի դաշտում տեղաշարժի մասին, օրինակ՝ ձեռքի գնդացիրով ցածր թռչող օբյեկտի խոցում։ - Մեղրու զորամասը ԱԹՍ-ի դեմ պայքարի համապատասխան միջոցներ ունեցե՞լ է։ - Ոչ, միայն ՀՕՊ-ն է ունեցել՝ Իգլա տեսակի հրթիռ։ - Դա արդյունավե՞տ միջոց էր։ - ԱԹՍ-ի դեմ՝ չէ, այն նախատեսած է բարձր թռչող, ավելի խոշոր ինքնաթիռների համար։ - Իսկ Ձեր կորպուսը ունե՞ր։ - Չէ, չուներ։ - Իսկ Զինված ուժե՞րը։ - ՀՕՊ համակարգի մեջ էր, ՀՕՊ-ն էր ապահովում մեր շարժը դեպի մարտական գործողությունների տեղանք։ Ըստ Բուդաղյանի՝ ԱԹՍ-ի առկայությունը անվերապահորեն չի հանգեցնում խնդրի չկատարմանը Անցնելով ավելի առարկայական հարցերի՝ պաշտպանը հետաքրքրվեց՝ հոկտեմբերի սկզբին Իշխանաձորի տարածքում ԱԹՍ-ներ կայի՞ն։ Ի պատասխան՝ վկան ասաց՝ ամեն օր էլ 50-ից ավելի ԱԹՍ կար օդում․ «Նույն ձեւ խոցվել եմ ես, բայց պատահականությամբ ողջ եմ մնացել»։ - Այսինքն՝ այդ տարածքը անվտա՞նգ չէր,- ճշգրտեց պաշտպանը։ - Չէ, բոլորն էլ վտանգված էին,- պատասխանեց վկան։ - Իսկ Ձեր պրակտիկայում եղե՞լ է դեպք, որ մարտի ժամանակ ԱԹՍ-ն օդում լինի։ - Ո՞նց կարող է չլինել։ -  Պարո՛ն գեներալ, կյանքի, առողջությանը սպառնացող վտանգի առկայությունը բացառո՞ւմ են խաղաղ պայմաններում մարտական խնդրի կատարումը։ - Ո՞նց են բացառում․ եթե խնդիր է, պետք է կատարվի։ - Նույնը վերաբերո՞ւմ է պատերազմին։ - Առավել եւս։ - Այսինքն՝ վտանգ լինի թե չէ, խնդիրը ենթակա է կատարման։ - Բա ոնց։ - Իսկ մարտի ժամանակ ԱԹՍ-ի առկայությունը անվերապահ հանգեցնո՞ւմ է խնդրի չկատարմանը։ - Ոչ, նորից եմ կրկնում՝ 50-ից ավելի ԱԹՍ գտնվում էր օդում, օպերատորն է որոշում՝ որտեղից կխփի, երբ․․․ - Որեւէ մեկը կարո՞ղ է կանխատեսել օպերատորի գործողությունները։ - Ոչ։ - Պիկապները ի՞նչ նշանակություն ունեին հակառակորդի համար։ - Առավել խոցելի էին, քանի որ, ենթադրաբար, հրամանատարական մեքենա էին։ - Այս համատեքստում կարո՞ղ էր նույն կերպ խոցվել Պիկապը, ոչ թե զինծառայողների Ուրալը։ - Կարող էր,- նշեց գեներալ Արտակ Բուդաղյանը։ Արտակ Բուդաղյանի պնդմամբ՝ ոչինչ չէր կարող հետաձգել իր հրամանի կատարումը Պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը մեջբերեց Ներքին ծառայության կանոնները հաստատելու մասին ՀՀ օրենքի 13-րդ հոդվածը, ըստ որի՝ զինծառայողը պարտավոր է հավատարիմ լինել զինվորական երդմանը, անձնուրաց կերպով ծառայել իր ժողովրդին, արիաբար, հմտորեն, չխնայելով սեփական արյունը և նույնիսկ կյանքը, պաշտպանել Հայրենիքը` Հայաստանի Հանրապետությունը, կատարել զինվորական պարտքը, անսասան տանել զինվորական ծառայության դժվարությունները։  - Այս համատեքստում հրամանը պե՞տք է անվերապահ կատարվի թե՞ դրանից շեղում թույլատրվում է։ - Պետք է անվերապահ կատարվի։ - Անդրանիկ Վերանյանին Ձեր տված հրամանը օրինակա՞ն էր։ - Այո։ - Ենթակա՞ էր կատարման։ - Բա ոնց, հրաման է, համապատասխան հրաման էլ ես իմ վերադասից եմ ստանում։ - Իսկ սպաները ի՞նչ պիտի անեին՝ պիտի արագ հասնեի՞ն թե՞ կարող էին ոտները կախ գցել։ - Հրաման են ստացել, ո՞նց ոտները կախ գցեին։ - Որեւէ հանգամանք կարո՞ղ էր արդարացնել այդ հրամանի չկատարումը կամ դրա հետաձգումը։ - Ոչ։ Հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանը միջամտեց՝ նշելով՝ ակնհայտ ապօրինի հրամանը, օրինակ, ենթակա չէ կատարման։ Արձագանքելով՝ Բուդաղյանն ասաց՝ դե, դա պարզ է, բայց չհամաձայնեց, թե հրամանատարը կարող է նման հրաման տալ։ Մարգարյանը նաեւ խնդրեց մանրամասնել՝ ինչպիսին է եղել երթի կազմակերպման կարգն այդ օրվա դրությամբ․ - Ես խնդիր եմ դնում՝ շարժվել էսինչ ուղղությամբ, մնացածը իրենք պիտի որոշեն, իրենք են գտնվում մարտական գործողության շրջանում,- նշեց գեներալը։ - Բայց ժամանակ, հեռավորություն, արագություն պե՞տք է նշվի,- հարցրեց մեղադրողը։ - Այո։ Իմ մտածելով՝ ժամը 11-ի կողմերը պիտի տեղ հասնեին։ - Բայց Դուք ժամ չեք ասել։ - Սկզբում ասել եմ՝ երեկոյան՝ ժ․ 20։00, բայց քանի որ Ջրականի հատվածում էդ վիճակն է հասել, արդեն պետք էր առավոտ, ասել եմ՝ շուտ հասեք։ - Մեր դեպքը եղել է ժ․ 16-17-ի սահմաններում, այսինքն՝ Ձեր պատկերացրած ժ․ 11-ից 5-6 ժամ հետո, եւ այդ ընթացքում ոչ մի մեքենա հասած չի եղել։ Ո՞նց կպարզաբանեք։ - Չեն հասցրել, բայց հետո 2-3 մեքենա եկած է եղել, այն անձնակազմը, որ խրամատ էր զբաղեցնելու։ - Դա՝ ժ․ 16-ի սահմաններում։ Ձեր ասած ժամից՝ 5-6 ժամ ուշ, դրա հրատապը էլ ո՞րն է։ - Հրատապը կայանում է նրանում, որ ականապատեին տարածքը, հակառակորդի ուժերը կանգնեցնեին։ Ես խնդիրը ուրիշ զորամասի եմ տվել արդեն, ժ․ 2-ի կողմերը սկսել են։ - Բա կապվե՞լ եք՝ տեսնեք՝ ուր են։ - Ես վիրավորվել եմ այդ օրը։  - Ժա՞մը։ - Երեկոյան․․․ Բայց հա,  իրենց շտաբի պետի հետ 10 անգամ կապվել ենք՝ արագացրեք, արագացրեք․․․ - Ե՞վ։ Զորքը 5 ժամ ուշանում է, այդ թվում՝ այն զորքը, որը լիցքավորման խնդիր չուներ՝ երթի առաջին ավտոմեքենան՝ շտաբի պետի՝ Դավիթ Հարությունյանի ղեկավարմամբ։ - Որ Դավիթն է ղեկավարել, բա խի՞ եք ինձ հարցնում։ - Դուք եք խնդիրը դրել։ Էդքան ուշացել են, բա էլ ի՞նչ հրատապ։ - Ելնելով իրադրությունից՝ ուշացել են, դրա համար եւս մեկ այլ միջոցի դիմել եմ, բայց հետագայում էդ անձնակազմը եկել, պաշտպանության է նստել՝ բացառությամբ  նռնականետային դասակի եւ ԻՍՎ–ի։ - Փաստացի, էդ մարդիկ չեն շտապել,- արձանագրեց մեղադրող Մարգարյանը։ - Ես իրավիճակը չեմ իմանում,- նշեց վկա Բուդաղյանը։ Ըստ գեներալի՝ երթի ընթացքում դադար չպիտի իրականացվի Մարտական կանոնադրությունը սահմանում է, որ օդային հարձակման ժամանակ, երթը, որպես կանոն, շարունակվում է։ Այս առնչությամբ պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը հետաքրքրվեց՝  օդում ԱԹՍ-ի առկայությունը ենթադրո՞ւմ է հարձակում, թե՞ այն սոսկ վտանգ է։ Ի պատասխան՝ գեներալն ասաց՝ երկուսն էլ։  - Որպես կանոն ասելով՝ ինչ ենք հասկանում, կարելի՞ է ենթադրել, որ կան բացառություններ, եթե այո, դրանք սահմանող իրավական ակտ կա՞։ - Երթի ժամանակ ամեն 100 կմ-ից հետո 1 ժամ դադար է տրվում հանգստանալու համար, հաջորդ երթից հետո՝ 2-3 ժամ․․․ Հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանը եւս անդրադարձավ այս եզրույթին, նշեց՝ որպես կանոն-ը հայերենի իմաստով նշանակում է, որ կան բացառություններ։ Մեղադրողը նաեւ հայտնեց, որ ըստ հետազոտված ապացույցների՝ նախօրյակին զորքին հանձնարարել են մեքենաները լիցքավորել․ եթե այդ խնդիրը չի կատարվել, ԶՈՒ նորմատիվների համաձայն՝ պիտի՞ զեկուցվեր»,- հարցրեց նա։ Նշենք, որ լիցքավորման խնդրի պատճառով է, որ անձնակազմը երթի ընթացքում մի պահ շեղվել է բուն ճանապարհից։ Վկան միանշանակ պնդեց՝ ծառայության պետը պիտի դա զեկուցեր։ - Իսկ եթե երթին մասնակից անձնակազմից մեկը ԱԹՍ է նկատում, երթի մյուս մասնակիցներին պիտի՞ տեղեկացնի,- հետաքրքրվեց մեղադրողը։ - Այո։ - Իսկ եթե ԱԹՍ-ով պայմանավորված դադար է իրականացնում, այդ մասին ե՞ւս։ - Երթի ընթացքում դադար չպիտի լինի, հակառակը՝ պիտի մեծացնես արագությունը կամ մեքենաների միջեւ հեռավորությունը, դրա համար մեքենաներում դիտորդներ են նշանակվում,- պնդեց վկան։ Մեղադրող Հայկ Մարգարյանը վկայակոչեց ՀՕՊ զորքերի պետ Արմեն Վարդանյանի ցուցմունքը, որի համաձայն՝ եթե երթ է, ապա ճիշտ է երթը կանգնեցնել, պատսպարվել, բայց հնարավորության դեպքում դասակը կարող է նաեւ կենտրոնացած կրակ վարել՝ ծնկի գալով կամ պառկելով։ - ՀՕՊ պետը իր ցուցմունքում ասաց՝ համար մեկ խնդիրը պատսպարվելն է, համաձայն չե՞ք։ - Ես տենց չեմ գտնում։ - Արմեն Վարդանյանը, որպես ՀՕՊ-ի պետ, ցուցմունք է տվել, որ անձամբ զորամասերի մեծամասնությունում հրահանգել է՝ օդային հարձակման դեպքում պատսպարվել, հնարավորության դեպքում ձեռքին առկա միջոցներով խոցել։ - Բայց ոչ երթի ժամանակ, այլ եթե գտնվում ես մարտական գործողությունների մեջ։ - Նույն գեներալը ասում է՝ էդ տեղանքում Ուրալով 60-80 կմ/ժ արագություն ժամ զարգացնել հնարավոր չէ։ - Նույն գեներալը էնտեղ ե՞րբ է ծառայել, որ ասի, ես չեմ ասում՝ եսիմինչ արագություն, 100 չես կարող, 60 կարող ես։ - Անձնակազմը իջել եւ պատսպարվել է ըստ գեներալ Վարդանյանի նշած հրահանգի։ Սխա՞լ է արել։ - Հրամանատարն է որոշում՝ իրադրությունից ելնելով։ - Հրամանատարը, ցավոք, հանգուցյալ Տարոն Նիկողոսյանն է, սխալվե՞լ է։ - Ես չեմ իմանում՝ ինչ իրադրություն է եղել։ - Օդում ԱԹՍ է եղել, տեսել են եւ լսել են,- ընդգծեց մեղադրողը։ - Դուք ինձ ստիպում եք, որ ես զոհվածին գնահատական տամ, ես ի՞նչ իմանամ էդ իրադրության ժամանակ․․․ Եղել է դեպք՝ գնացել եմ, մտածել եմ՝ հենց ձայնը մոտենա, կկանգնեմ, բայց չի մոտեցել, չեմ կանգնել։ Ես ոչ մի տեղ չեմ կանգնել, վարորդին ասում էի՝ քշի,- նշեց վկան՝ հավելելով, որ հրամանատարը, ամեն դեպքում, կարող էր վերադասին զեկուցել, նոր իր այդ որոշումը կայացնել։ Հաջորդ նիստը նշանակվեց մայիսի 14-ին։   *Վկա Արտակ Բուդաղյանն առարկել է իրեն լուսանկարելու դեմ Գլխավոր լուսանկարում՝ ձախից պաշտպանը, Անդրանիկ Վերանյանը Հեղինակ՝ Միլենա Խաչիկյան
17:11 - 09 մայիսի, 2025
73 զինծառայողի գործը վտանգված է. զոհվածների ծնողները պահանջում են ողջամիտ ժամկետում քննություն իրականացնել
 |hetq.am|

73 զինծառայողի գործը վտանգված է. զոհվածների ծնողները պահանջում են ողջամիտ ժամկետում քննություն իրականացնել |hetq.am|

hetq.am: Մարտունի 3 զորամասի 3-րդ գումարտակի 7-րդ վաշտի զինծառայողների ծնողներն այսօր հավաքվել էին Գլխավոր դատախազության դիմաց՝ պահանջելով ողջամիտ ժամկետում քննություն իրականացնել և պատժել իրենց որդիների մահվան մեջ մեղադրվող հրամանատարներին։ 2020թ. հոկտեմբերի 11-ին Հադրութի Այգեստան գյուղի տարածքում հակառակորդի դիվերսիոն գործողությունների հետևանքով 73 հոգանոց անձնակազմի բոլոր զինծառայողները զոհվել են։ Զոհվածների ծնողների խոսքով՝ զինծառայողներին հրաման է տրվել գնալ արդեն իսկ գրավված Հադրութ։ Զորամասի հրամանատար Գոռ Իշխանյանը և ՊԲ օպերատիվ բաժնի պետ Նվեր Մարտիրոսյանն այժմ մեղադրվում են անփույթ վերաբերմունքի հետևանքով ծառայողական պարտականությունները չկատարելու մեջ, որոնք անզգուշությամբ առաջացրել են ծանր հետևանքներ։ Հրամանատարների գործը քննում էր դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը։ Այս գործով վերջին դատական նիստին դատարանը տեսակապով հարցաքննում էր այն ծնողներին, ովքեր գտնվում են արտերկրում, կամ առողջական խնդիրների պատճառով չեն կարողացել ներկայանալ դատարան։ Դեռևս կային զոհվածների ծնողներ, որոնք պետք է հարցաքննվեին։ Սակայն, նիստը նախ ընդմիջվեց, ապա անորոշ ժամանակով հետաձգվեց, քանի որ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի քննիչները դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանին դատարանից տարան։ Ապրիլի 30-ին Բարձրագույն դատական խորհուրդը (ԲԴԽ) համաձայնություն տվեց, որ Երևանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանի դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանի նկատմամբ քրեական հետապնդում հարուցվի, և նա զրկվի ազատությունից։ ԲԴԽ-ն կասեցրեց նաև դատավորի լիազորությունները՝ մինչև քրեական վարույթի ավարտը։ Դրանից հետո Գաբրիելյանին մեղադրանք առաջադրվեց՝ կաշառք ստանալու հատկանիշով։ Նա 2 ամսով կալանավորվեց։ Զոհվածների ծնողներն անհանգստացած են՝ գործը նոր դատավորին մակագրելու դեպքում հավանաբար քննությունը զրոյից կսկսվի, իսկ այս դեպքում կա վաղեմության ժամկետի խնդիր։ Հոկտեմբերին գործի վաղեմության ժամկետը կլրանա։ Եթե այն լրանա, և նույնիսկ գործի քննությունը շարունակվի, մեղադրվող անձինք պատասխանատվություն չեն կրի։ Դատախազությունում զոհվածների ծնողներին հանդիպել էր դատախազի տեղակալներից մեկը։ Վերջինս ծնողներին առաջարկել էր այսօր հանդիպել Զինվորական կենտրոնական դատախազության զինվորական ծառայության դեմ ուղղված հատկապես կարևոր գործերով քննության նկատմամբ հսկողության բաժնի պետ Արշակ Մարտիրոսյանին, որը 73 զինծառայողների գործով հանրային մեղադրողներից մեկն է։ ՀՀ նոր քրեական օրենսգրքի համաձայն՝ միջին ծանրության հանցանքի դեպքում վաղեմության ժամկետը 10 տարի է։ Ծնողները հույս ունեն, որ 73 զինծառայողների գործով այդ օրենքը, բացառության կարգով, նաև իրենց դեպքում կկիրառվի։
12:23 - 08 մայիսի, 2025
Ըստ Հովիկ Գաբրիելյանի՝ թշնամին իրենց թիկունք անցել է յուրային ստորաբաժանման պատճառով

Ըստ Հովիկ Գաբրիելյանի՝ թշնամին իրենց թիկունք անցել է յուրային ստորաբաժանման պատճառով

- 2020 թ․ հոկտեմբերի 4-ին 1-ին բանակային կորպուսի առանձին զրահատանկային գումարտակը, պարենով, զինամթերքով, գիշերային տեսանելիության սարքերով ապահովված լինելով հանդերձ, թույլ է տվել, որ թշնամին մոտենա մինչեւ 400-500 մ հեռավորության վրա, ինչի հետեւանքով նրա զրահատեխնիկան եւ կենդանի ուժը թափանցել են իմ թիկունք, որտեղ թաքնվելով էլ՝ գիշերը սկսել են խփել իմ անձնակազմին,- Հակակոռուպցիոն դատարանում երեկ այսպիսի հայտարարություն արեց նույն բանակային կորպուսի մեկ այլ գումարտակի հրամանատար, այժմ մեղադրյալ Հովիկ Գաբրիելյանը։ Փոխգնդապետ Գաբրիելյանը մեղադրվում է 2020 թ․ հոկտեմբերի 5-ին առանց վերադաս հրամանատարների գիտության եւ թույլտվության իր անձնակազմի հետ Ջրականից դեպի Հադրութ նահանջելու եւ այդ մասին իրենից աջ գտնվող յուրային ստորաբաժանումներին չտեղեկացնելու մեջ։ Դրա հետեւանքով, ըստ մեղադրանքի, վերջիններս ընկել են շրջափակման մեջ՝ կրելով մարդկային եւ նյութական կորուստներ։ Յուրային ստորաբաժանումներից մեկն էլ զրահատանկային հիշյալ գումարտակն է, որի մասին իր հայտարարության մեջ նշեց Գաբրիելյանը․ - Ընկե՛ր Գաբրիելյան, Ձեր նշած տեխնիկան ես չեմ ունեցել,- մեղադրյալի հայտարարությանը այսպես հակադարձեց այդ գումարտակի հրամանատարի տեղակալ Սարգիս Ադամյանը,- 11 ԲՄՊ-ից ունեցել եմ 1-ը, իսկ 20-21 տանկերից մնացել է 15-ը, մնացածը խոցվել են, ականանետային մարտկոցն էլ 12 հաշվարկից 3 հաշվարկ է ունեցել։ Ես Ձեր ասած ուժը չեմ ունեցել, որ հակագրոհ իրականացնեի, առաջին օրը կանգնեցրել եմ, երկրորդ օրը էլ չեմ կարողացել, կարողացել եմ միայն ինքս ինձ պաշտպանել։ Արդեն երկրորդ նիստն է, ինչ Ադամյանը ներկայանում է դատարան՝ գործի հանգամանքների վերաբերյալ որպես վկա ցուցմունք տալու։ Սարգիս Ադամյանի խոսքով՝ զորքը բարոյահոգեբանական լավ վիճակում էր Ցուցմունքով Ադամյանը հայտնել է, որ երբ հոկտեմբերի 3-ին տեղակայվել են Ջրականի տարածքում, հակառակորդի հետ մարտական գործողություններ են եղել 2 անգամ՝ հոկտեմբերի 4-ի երեկոյան եւ լույս 5-ի առավոտ։ 4-ի գրոհը, նրա խոսքով, իրենց գումարտակը կասեցրել է, հակառակորդը նահանջել է։ Դրանից հետո՝ մինչ 5-ի առավոտ, ըստ Ադամյանի, այլ գրոհ չի եղել։ Մեղադրյալ Գաբրիելյանը, սակայն, այլ բան է հայտնել․ ըստ նրա՝ գիշերն իրենց ուղղությամբ հարձակում է եղել, եւ իրենք, չունենալով բավարար զինամթերք, զինտեխնիկա, սնունդ ու հագուստ, ստիպված են եղել նահանջել։ Պատասխանելով նախագահող դատավոր Վարդգես Սարգսյանի հարցերին՝ վկա Ադամյանը հայտնեց, որ տեղանքը, ըստ էության, բնագիծ չէր, պատշաճ խրամատներ չկային, եղածները հին էին, բայց անձնակազմին տեղավորել են, ինչպես որ հնարավոր է եղել։ - Ձեր ստորաբաժանումը պառազինության խնդիր ունե՞ր։ - Այդ դեպքից հետո՝ հա, հոկտտեմբերի 4-ի լույս 5-ի առավոտյան, որ մարտի էինք, դրանից հետո հնարավորություն չկար մատակարարելու։ - Իսկ մինչ այդ դե՞պքը։ - Չէ, խնդիր չկար։ - Իսկ Գաբրիելյանի ստորաբաժանումը զորքի եւ սպառազինության խնդիր ունե՞ր։ - Ես տեղյակ չեմ։ Հովիկ Գաբրիելյանը վկայից հետաքրքրվեց՝ ո՞րն է պատճառը, որ նրանց ապահովել են, իսկ իրենց, որ դարձյալ նույն կորպուսի ենթակայության տակ էին, չեն մատակարարել։ Վկան ասաց, որ ինքն այդ հարցին պատասխանել չի կարող․  «Այդ ամենը կազմակերպել է զորամասի թիկունքի պետը, հագուստը եղել է քաղաքացիական, սնունդը՝ քաղաքացիական։ Թե ձեզ ինչու չեն բերել, չեմ կարող ասել»։ Դատավորը խնդրեց հայտնել նաեւ, թե ինչպիսին էր իր զորքի բարոյահոգեբանական վիճակը։ - Տվյալ պահին՝ լավ, մանավանդ, որ հոկտեմբերի 4-ի գիշերը մարտում կարողացանք հակառակորդին հետ շպրտել, կներեք, այսպես ասած, դուխավորվել էին։ - Նույնաբովանդակ ցուցմունք է տվել Համլետ Լեւոնյանը, պատմել, որ անձրեւին զորքը հայր մերն է ասել․․․ Բայց նույն պայմաններում, երբ հարցաքննում ենք պարոն Գաբրիելյանի ենթականերին, նրանք ասում են՝ շատ վատ էր, շատ ընկճված։ Ինձ մոտ դիսոնանս է առաջանում․ դուք անմիջական շփման մեջ եք մտնում հակառակորդի հետ, բայց մարտի արդյունքում բարոյահոգեբանական վիճակը շատ լավ է, Հովիկ Գաբրիելյանի զորքը, որ, ենթադրաբար, մարտի մեջ չի մտնում, վատ է։ Սա չեմ կարողանում հասկանալ։ Դուք դա ինչպե՞ս կբացատրեք,- հարցրեց դատավորը։ - Ես չեմ կարող ասել,- պատասխանեց վկան։ Ըստ վկայի՝ դիվերսիոն ներթափանցման համար տեղանքը բարենպաստ էր Վկան տեղեկություն չուներ՝ նահանջից առաջ Գաբրիելյանը վերադաս հրամանատարությանը զեկուցել է թե ոչ։ Ասաց՝ հետագայում է իմացել, որ նահանջել են Հադրութ։ Հարցին, թե ինչու հենց Հադրութ, վկան պատասխանեց․ «Հադրութն էր մոտիկ, բայց չեմ կարող ասել՝ ինչի համար են գնացել»։ Հովիկ Գաբրիելյանը, դիմելով Ադամյանին, հարցրեց․ «Եթե ամսի 4-ի գիշերը հակառակորդը հետ է գնացել, դա խուճապի մատնված հակառակորդ է, չէի՞ք կարող 21 տանկով եւ 11 ՀՄՄ-ով բաց դաշտում ոչնչացնել եւ մարտն ավարտել»։ Մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը առարկեց հարցի դեմ, հարցը հանվեց։ Մեղադրյալը հայտարարությամբ հանդես եկավ․   - 32 հատ զրահատեխնիկա ունենալը ահռելի ուժ է, կարելի էր թշնամուն էն ձեւ քայքայել, որ էդ զորքը հետ չգար։ - Ձեր հայտարարությունը արձանագրվեց,- ասաց դատավորը։ Պատասխանելով Հովիկ Գաբրիելյանի հարցերին՝ Սարգիս Ադամյանը հայտնեց, որ հակառակորդն իրենցից ընդամենը 400-500 մ հեռավորության վրա էր․ - Որ մոտեցել է 400-500 մ, կարո՞ղ էր գիշերը թաքնվել ու առավոտյան դիպուկահարներով կրակ բացել ձեր վրա,- հարցրեց մեղադրյալը։ - Կարող էր, տեսանելիություն չկար, հորդառատ անձրեւ էր, հնարավոր էր։ - Այսինքն՝ խումբ–խումբ հնարավոր էր էդ տարածք մտնել։ - Նմանատիպ մարտերի, անձնակազմի ներթափանցման համար տեղանքը բարենպաստ էր,- պատասխանեց վկան։ Գաբրիելյանը նաեւ հետաքրքրվեց՝ ծանր հրետանու աշխատելու ընթացքում զորամասի հրամանատարը որտեղի՞ց էր կապ պահում․ - Առաջնագծում էր։ - Կոնկրետ որտե՞ղ։ - Խրամատում։ - Ըստ Մարտական կանոնադրության՝ չպիտի՞ լիներ ՀՄՄ-ի մեջ, որպեսզի տեղյակ լիներ՝ ում ինչ ցուցում տա․․․ - Ըստ Կանոնադրության՝ հա, բայց մենք էնտեղ ըստ Կանոնադրության ոչ մի բան չենք արել, զրահատեխնիկայի մեջ գտնվելը տվյալ պահին շատ սխալ էր,- նշեց վկան՝ հավելելով, որ խոցման դեպքեր են եղել հենց դրա պատճառով։ Ըստ վկայի՝ Գաբրիելյանի նահանջի հետեւանքով իրենք ունեցել են կորուստներ Դատավորը հիշեցրեց նաեւ, որ Համլետ Լեւոնյանը, թվելով զոհերի անունները, պնդում է կատարել, որ զոհերի մեծ մասը հետեւանք է նրա, որ Գաբրիելյանը նահանջել է, եւ հակառակորդը կարողացել է շրջանցել իր զորքին։ Ապա խնդրեց վկային հայտնել իր կարծիքը այդ պատճառահետեւանքային կապի վերաբերյալ․ -  Պատերազմ է եղել, ես չեմ կարող ասել՝ իր մեղքով է եղել թե չէ, մարտ է եղել, ցանկացածն էլ կարող էր․․․ - Բայց նահա՞նջն է պատճառահետեւանքյին կապի մեջ գտնվել ձեր կորուստների հետ։ - Ես չեմ կարող ասել՝ եթե Գաբրիելյանը դուրս չգար, կբռնվեին մարտի թե ոչ։ Այնուհանդերձ, վկան պնդեց՝ ենթադրյալ նահանջի հետեւանքով իրենք կրել են թե՛ մարդկային, թե՛ նյութական կորուստներ։ Զոհվել են թե՛ ժամկետայիններ, թե՛ սպաներ։ Մեղադրյալի պաշտպան Վրեժ Խաչիկյանը եւս անդրադարձավ այս դրվագին՝ խնդրելով ճշգրտել՝ այդ կորուստները Հովիկ Գաբրիելյանի նահանջի հետ պատճառահետեւանքային կապ ունե՞ն թե՞ անկախ նահանջից հակառակորդը կխոցեր․ - Դուրս գալու հետեւանքով որեւէ զինտեխնիկայի կորուստ ունեցե՞լ եք թե՞ ոչ։ - Ունեցել ենք ավտոտեխնիկայի կորուստ էլ, զրահատեխնիկայի կորուստ էլ։ - Դա եղել է Հովիկ Գաբրիելյանի դուրս գալու հետեւանքո՞վ։ Պաշտպանի կրկնվող հարցին առարկեց մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը՝ նշելով, որ վկան հստակ պատասխան տվեց։ Առարկությունը ընդունվեց։ - Իսկ զինտեխնիկան ինչպե՞ս է խոցվել։ - Նռնականետով եւ հրետանիով։ -Որքան հեռավորության վրա դրանք կարող են խոցել։ - Մինչեւ 1 կմ։ Հաշվի առնելով, որ հակառակորդը, ըստ վկայի խոսքերի, իրենցից հենց 1 կմ հեռավորության վրա էր, պաշտպանը հետաքրքրվեց՝ այդ դեպքում հնարավո՞ր է, որ հակառակորդը իր գտնվելու վայրից խոցած լինի, ոչ թե Գաբրիելյանի ուղղությունից։ Ի պատասխան վկան ասաց՝ հնարավոր է։ - Բա եթե հնարավոր է, Ձեր ենթադրությունը, որ Գաբրիելյանի դուրս գալու հետեւանքով է տեխնիկան խոցվել, այլ ոչ թե հակառակորդի 1 կմ հեռավորության հատվածից, Ձեր այդ համոզմունքը ինչո՞ւմն է կայանում։ Մեղադրողը դարձյալ առարկեց հարցի ձեւակերպման դեմ՝ նշելով, որ հնչեց գնահատական, որը դատավորի տիրույթի հարց է․ «Եվ սա կարծես դիմում լինի Ձեզ, պատվարժան դատարան, որ դա ընդամենը ենթադրություն է։ Ես առարկում եմ հարցի ձեւակերպման դեմ, իսկ  բովանդակային մասով այն կրկնվում է»։  Պաշտպան Խաչիկյանը հետաքրքրվեց նաեւ, թե քանի տեխնիկա է խոցվել։ ի պատասխան վկան ասաց․ «5 տարի է անցել, չեմ կարող մանրամասն ասել՝ տվյալ խոցումը այստեղ է եղել, թե այնտեղ։ Թե քանի մետրից, քանի սմ-ից քանի տեխնիկա է խոցվել, չեմ կարող հիշել»։ - Ձեր հենց կողքի՞ց է հրթիռախոցվել, թե՞ առջեւից,- հարցրեց պաշտպանը։ - Պարոն Խաչիկյան ջան, ես ուրախ եմ, որ Դուք նման իրադրության մեջ չեք ընկել, Դուք չեք կարող պատկերացնել՝ ես չեմ տեսնի՝ տվյալ պադրոնը էս ուղղությամբ եկավ, թե էս։ Գլխիս թափում է, ես նստեի, բախտագուշակությամբ զբաղվեի՞՝ որ կողմից է եկել։ Չեմ կարող ասել․ մարտ է եղել, մարտը ղեկավարել ենք, անձնակազմին ղեկավարել ենք, թե աջից կգա, թե ձախից, ես չեմ կարող ասել։ Արձագանքելով վկայի վրդովմունքին՝ պաշտպանը նշեց՝ պատերազմի ժամանակ ինքը եւս առաջնագծում է եղել․ «Պետք չէ ռազմական գործի մասնագետ լինել․․․ Երբ վկան հայտարարում է, որ 1 կմ-ից տեխնիկա է խոցվել, եւ չի կարողանում ասել՝ աջ կողմից թե դիմացից, բայց ենթադրում է, որ Հովիկ Գաբրիելյանի դուրս գալու հետեւանքով, վերջինիս ենթադրությունը ողջամիտ չէ»,- հարցաքննության ավարտին հայտարարեց նա։ Դատարանն անփոփոխ թողեց մեղադրյալի խափանման միջոցը Երեկվա նիստի ընթացքում քննարկվեց նաեւ Հովիկ Գաբրիելյանի նկատմամբ ընտրված տնային կալանքի ժամկետը երկարաձգելու հարցը։ Հանրային մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը դատարանին միջնորդեց դրա ժամկետը երկարաձգել․ «Ես չեմ ուզում այստեղ վկայակոչել, որ անձը մեղադրվում է ծանր հանցանքի կատարման մեջ կամ այն, որ ենթադրյալ հանցանքը կատարվել է ռազմական դրության պայմաններում, այլ ուզում եմ շեշտադրել արարքի հանրային հնչեղությունը, հանրային նշանակությունը եւ մեղադրյալի՝ մեղավոր չճանաչվելու ցանկության մեծությունը։ Զգալով հնարավոր մեղավոր ճանաչվելու վտանգը՝ անձը կարող է խուսափել քնննությունից»,- նշեց նա։ Պաշտպան Խաչիկյանը առարկեց՝ նշելով, որ մինչ այս պահը չի եղել որեւէ հանգամանք, որը կփաստեր, որ Գաբրիելյանը խուսափել, խոչընդոտել է կամ կարող էր խոչընդոտել։ Տնային կալանքի տակ անցկացրած վերջին ամիսները, ըստ պաշտպանի, հակառակն են փաստում։ Ուստի նա միջնորդեց Գաբրիելյանի նկատմամբ սահմանել վարչական հսկողություն։ Խաչիկյանը շեշտադրեց նաեւ այն հանգամանքը, որ ՀՀ կառավարության կողմից բռնի տեղահանվածներին դրամական աջակցությունը այլեւս դադարել է, ինչի պայմաններում Գաբրիելյանը կարիք ունի աշխատելու եւ իր ընտանիքի հոգսը հոգալու․ «Մենք գործ չունենք անձի հետ, ով ՀՀ-ում ում է մեծացել, ունի պապենական տուն, այլ բարեկամի տանն են ապրում, հնարավորություն տանք, որ ընտանիքի կարիքները հոգա, դա է պատճառը, թե չէ խնդիր չէ տանը նստելը»։ Գաբրիելյանն էլ իր հերթին հավաստիացրեց, որ ազատության մեջ գտնելով՝ ոչ մի խնդիր չի ստեղծի․ «Ուզում եմ հավաստիացնել, որ իմ կողմից ոչ մի խնդիր չի լինի, կարողանամ աշխատել եւ գումար վաստակել իմ ընտանիքի համար։ Շատ խնդիրներ կապված են երեխաների, մորս հետ։ Գնալով ավելի է սպառվում ամեն ինչ, եւ խնդիրները շատանում են»։ Լսելով կողմերին՝ նախագահող դատավոր Վարդգես Սարգսյանը որոշեց Գաբրիելյանի նկատմամբ ընտրված տնային կալանքի ժամկետը երկարաձգել եւս երեք ամսով․  «Դատաքննության այս փուլում դատարանը իրատեսական չի համարում այլընտրանքային խափանման միջոցի կիրառումը եւ դրանով պատշաճ վարքագիծ ապահվումը, միգուցե դատաքննության այլ փուլում այլ հետեւության գա»,- ասաց նա։ Հաջորդ նիստը նշանակվեց մայիսի 22-ին։ Միլենա Խաչիկյան
14:11 - 07 մայիսի, 2025
Դատարանը տեսակապով հարցաքննեց 73-հոգանոց վաշտի զոհվելու գործով տուժողների իրավահաջորդներին

Դատարանը տեսակապով հարցաքննեց 73-հոգանոց վաշտի զոհվելու գործով տուժողների իրավահաջորդներին

Հադրութի նախկին բնակիչ Վեներա Ղարայանն այսօր տեսակապով հարցաքննվեց իր կրտսեր որդու՝ Դավիթ Ղարայանի վերաբերյալ քրեական գործով։  Դավիթը մեկն է «Մարտունի 3» զորամասի 73-հոգանոց այն վաշտից, որը 2020 թ․ հոկտեմբերի 11-ին «9-րդ կմ» կոչվող տեղանք հասնելու փոխարեն խորացել է մինչեւ Հադրութ քաղաք եւ ընկել շրջափակման մեջ։ Վաշտի ողջ անձնակազմը զոհվել է։ Վեներա Ղարայանը պատերազմում կորցրել է նաեւ ավագ որդուն եւ ամուսնուն։ Առողջական խնդիրների պատճառով նա դատարան ներկայանալ չի կարողացել։  Պատասխանելով հանրային մեղադրող Վազգեն Վարդանյանի հարցերին՝ որդեկորույս այրին պատմեց, որ Դավիթը Մարտունու զորամասում ծառայել է որպես սերժանտ։ Վերջին անգամ որդու հետ հոկտեմբերի 10-ին է խոսել․  «Իրենց տեղափոխվել են Հադրութ, բայց ես դրա մասին տեղյակ չէի, ծառայության ժամանակ նա ոչ մի բան չէր ասում, հետո եմ իմացել․․․ Ուզում էինք Դավիթին գտնել, բայց հոկտեմբերի 14-ին ամուսինս զոհվեց մեծ տղուս հետ, ասացին՝ Դավիթենց ուղարկել են ապահով տարածք, ինչ-որ պահեստներ, ես ասում էի՝ ի՞նչ պահեստներ, ասացին՝ ոչ մեկը դրա մասին չի խոսում, քանի որ դավաճանները շատ են․․․ Չկարողացա մեկնել Ղարաբաղ, որովհետեւ պիտի ամուսնուս հուղարկավորեինք․․․»։ Մեղադրողի հարցին՝ տեղյա՞կ է, թե ով է զորքին ուղարկել այնտեղ, Վեներա Ղարայանը պատասխանեց՝ Գոռ Իշխանյանը։ Իշխանյանը եղել է հիշյալ զորամասի հրամանատարը։ Նա է այժմ մեղադրվում ծառայողական պարտականությունների նկատմամբ անփույթ վերաբերմունք դրսեւորելու համար։ Մեղադրյալի աթոռին է նաեւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի պետ Նվեր Մարտիրոսյանը։  Նրանք առաջադրված մեղադրանքը չեն ընդունում։ Տուժողի իրավահաջորդին հարցեց հղեց նաեւ Գոռ Իշխանյանի պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը։ Հետաքրքրվեց՝ տեղյա՞կ է, թե «9-րդ կմ» կոչվող տարածքից մինչեւ Հադրութ որքա՞ն է։ Ի պատասխան՝ տիկին Վեներան ասաց․ «Ես հադրութում եմ մեծացել, 5 մատիս պես ծանոթ եմ 9 կմ-ին։ 9 կմ է։ Ես լսել եմ, որ իրենց ուղարկել են 9 կմ, բայց ռազմական գործողությունների ժամանակ տենց բան չկա, որ բաց տարածքում հանես, էդքան զորքին պահես»։ - Իսկ տեղյա՞կ եք, որ Ջալալ Հարությունյանի հրամանով՝ «9-րդ կմ» կոչվող խաչմերուկում զորքին պետք է կդիմավորեր Կարեն Առստամյանը,- հարցրեց Դավիթ Կարապետյանը։- Որ ասեցիք, հիշեցի, հա։- Իսկ տեղյա՞կ եք՝ ինչու չի դիմավորել։- Չէ, չգիտեմ։- Ո՞ւմ մեղավորությունն եք տեսնում կատարվածի մեջ։- Գոռ Իշխանյանից մինչեւ Ջալալ մեղադրում եմ, սաղ էլ անփույթ վերաբերմունք են ցուցաբերել,- պատասխանեց Վեներա Ղարայանը։ Նշենք, որ հիշյալ Կարեն Առստամյանը, որ 18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարն էր, այս գործով ունեցել է մեղադրյալի կարգավիճակ, սակայն հետագայում նրա նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է։ Այժմ նա հետախուզման մեջ է մեկ այլ գործի շրջանակում։ Նվեր Մարտիրոսյանին Վեներա Ղարայանը չէր ճանաչում։ Դատարանն այսօր տեսակապով հարցաքննեց նաեւ երկու տուժողի իրավահաջորդի, որոնք գտնվում էին ՀՀ-ից դուրս։ Նրանցից մեկը զոհված զինծառայող Առուշ Խաչատրյանի մայրն էր՝ Լուսինե Սարգսյանը։ Նա եւս նշեց, որ որդու հետ կապը կորել է հոկտեմբերի 10-ից․ «Բոլորին զանգել ենք, ում համարը ունեինք՝ ծանոթ–անծանոթ, ես էլ, եղբայրս էլ, ասել են՝ բունկերներում են, ոչ մի բան չկա, ու անընդհատ նույն բանը․․․ Ամուսինս մեկնել է Ղարաբաղ, տեսել է Գոռ Իշխանյանին, նա էլ ասել է՝ ես մեղավոր չեմ, վերեւից հրաման է եղել»։ - Ինչ–որ մեկին մեղադրո՞ւմ եք,- հարցրեց Իշխանյանի պաշտպանը։- Մեղադրանքը էն է, որ պիտի չուղարկեին, եթե գիտեին, որ Հադրութը գրավված է։- Ո՞վ չուղարկեր։- Գոռը, ես իրեն գիտեմ, պիտի չուղարկեր, զուտ էդ, իրավունք չուներ ուղարկելու էնտեղ։- Իսկ որ Ջալալ Հարությունյանի կողմից հրաման է եղել, կարո՞ղ էր չենթարկվել,- հարցրեց պաշտպանը։ Մեղադրողը, սակայն, առարկեց հարցի դեմ՝ նշելով, որ այն մասնագիտական է։ Հաջորդիվ հարցաքննվեց Ալեքս Գեւորգյանը՝ Մարտունու Ճարտար գյուղից։ Նա եւս գտնվում էր ՌԴ-ում եւ մեղադրյալներից միայն Գոռ Իշխանյանին էր ճանաչում․ «Վերջին անգամ եղբորս հետ զրուցել ենք հոկտեմբերի 10-ին, 11-ին մի քանի անգամ զանգել ենք, չի ստացվել, Գոռին եմ զանգել, ասել է՝ սաղ նորմալ է, կապ չկա, բայց չի ասել՝ որտեղ,  ասել է՝ հեսա գնում ենք՝ հանենք, հեսա գնում ենք՝ հանենք․․․»։ Գեւորգյանին հայտնի էր, որ Գոռ Իշխանյանին հրաման է տվել Ջալալ Հարությունյանը, բայց զորքին դիմավորելու ոչ ոք չի եկել, ինչի հետեւանքով էլ նրանք ընկել են շրջափակման մեջ։ Նրա տեղեկություններով՝  հոկտեմբերի 10-11-ին Հադրութի կեսը արդեն թուրքերի հսկողության ներքո էր։ Դատարանը այսօր պետք է հարցաքններ նաեւ մի քանի այլ տուժողի իրավահաջորդի, սակայն դատական նիստը անորոշ ժամանակով հետաձգվեց։ Հակակոռուպցիոն կոմիտեի քննիչները ժամանեցին դատարան՝ գործը քննող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանի վերաբերյալ կաշառքի դեպքի առթիվ նախաձեռնված վարույթի շրջանակում քննչական գործողություններ իրականացնելու։ Ավելի ուշ պարզ դարձավ, որ գլխավոր դատախազը դիմել է Բարձրագույն դատական խորհրդին՝ դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանի նկատմամբ քրեական հետապնդում իրականացնելու եւ նրան ազատությունից զրկելու համաձայնություն ստանալու նպատակով։  Հավելենք, որ  Քրեական դատավարության համաձայն՝ այն բացառիկ դեպքերում, երբ առողջական վիճակի կամ Հայաստանի Հանրապետության սահմաններից դուրս գտնվելու պատճառով հարցաքննության ենթակա անձի ներկայությունը դատարանում անհնար է կամ կարող է սպառնալ հարցաքննվողի անվտանգությանը կամ վտանգել ցուցմունքի արժանահավատությունը կամ երբ առկա է անչափահաu տուժողի կամ վկայի իրավաչափ շահերի պաշտպանության անհրաժեշտություն, դատարանը կողմի միջնորդությամբ կամ սեփական նախաձեռնությամբ իրավասու է հարցաքննությունը կատարելու տեսահաղորդակցության տեխնիկական միջոցների օգտագործմամբ՝ տեսակապի միջոցով: Տեսակապի միջոցով հարցաքննությունը հարցաքննվողի գտնվելու վայրում ապահովում է դատարանի որոշած անձը: Թե տվյալ դեպքում ով է հանդիսացել այդ երաշխավոր անձը, դատական նիստում չքննարկվեց։   Միլենա Խաչիկյան
23:26 - 29 ապրիլի, 2025
ԱՄՆ-ն պետք է կոչ անի հայ պատшնդների ազատ արձակում, ադրբեջանական զորքերի դուրս բերում ՀՀ տարածքից. սենատոր Շիֆ |tert.am|

ԱՄՆ-ն պետք է կոչ անի հայ պատшնդների ազատ արձակում, ադրբեջանական զորքերի դուրս բերում ՀՀ տարածքից. սենատոր Շիֆ |tert.am|

tert.am: Պետք է ընդդիմանանք Ադրբեջանի շարունակական ագրեսիային և պնդենք, որ հայ ռազմագերիներն ազատ արձակվեն. այս մասին X-ում գրել է ԱՄՆ Սենատի անդամ Ադամ Շիֆը: «Գլենդեյլի հայ համայնքի կողքին կանգնած՝ ոգեկոչելու Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցը։ Մենք պետք է ընդդիմանանք Ադրբեջանի շարունակական ագրեսիային և պնդենք, որ ազատ արձակվեն հայ ռազմագերիները։ Եվ մենք պետք է արդարություն պահանջենք», - գրել է քաղաքական գործիչն ու կից լուսանկար հրապարակել Կալիֆոռնիայում Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցին նվիրված ոգեկոչման արարողությունից։ Ինչպես նշում է Asbarez-ը, Հայոց ցեղասպանության 110-րդ տարելիցի կապակցությամբ հայտարարության մեջ սենատորը նշել է, որ Միացյալ Նահանգները պետք է կոչ անի Ադրբեջանին ազատ արձակել հայ պատանդներին, առաջ մղի հայերի պաշտպանված վերադարձն Արցախ և ուշադրություն հրավիրի Ադրբեջանի կողմից հայկական կրոնական և մշակութային վայրերի ոչնչացման և պղծման վրա, որի նպատակն է հայկական մշակույթն ու պատմությունը ջնջելը։ «Միացյալ Նահանգները նաև պետք է կոչ անի անհապաղ դուրս բերել ադրբեջանական ուժերը Հայաստանի տարածքից, ազատ արձակել ռազմագերիներին, աջակցի Հայաստանի ինքնիշխանությանը, միջազգային մոնիտորինգը պահպանի Հայաստանի սահմաններին և ապահովի Հայաստանին անվտանգության աջակցություն», - նշված է նրա հայտարարությունում:
10:31 - 25 ապրիլի, 2025
Մեղադրողը միջնորդեց 18 տարվա ազատազրկման դատապարտել մայոր Իշխան Վահանյանին

Մեղադրողը միջնորդեց 18 տարվա ազատազրկման դատապարտել մայոր Իշխան Վահանյանին

44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ քրեական գործի քննությունը մոտենում է ավարտին։  Շուրջ 3 տարվա քննությունից հետո Երեւանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարանում այսօր հրապարակվեց մեղադրական ճառը։ Հանրային մեղադրող, Զինվորական դատախազության ավագ դատախազ Գեւորգ Ավետիսյանը միջնորդեց Վահանյանին մեղավոր ճանաչել մեղսագրվող հանցանքների կատարման մեջ՝ դատապարտելով նրան 18 տարի ժամկետով ազատազրկման։ Հիշեցնենք՝ մայոր Իշխան Վահանյանը մեղադրվում է պատերազմի ժամանակ անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով՝ իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը ինքնակամ լքելու մեջ: Նա կալանավորված է եւ առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունում։ Ճառի սկզբում հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը մանրամասն հիշեցրեց իրադարձությունները, որ նկարագրված են Իշխան Վահանյանի մեղադրանքում, ապա առանձնացրեց ու վերլուծեց այն բոլոր ցուցմունքները, որոնք, ըստ նրա, արժանահավատ են եւ հաստատում են Վահանյանի մեղքը։  Նշենք, որ ճառը դատավարության կողմերի եզրափակիչ ելույթն է, որի ընթացքում նրանք ամփոփում են ողջ դատաքննությունը՝ հիշատակելով դատարանում հետազոտված այն բոլոր ապացույցները, որոնցով, իրենց գնահատմամբ, հաստատվում կամ հերքվում է մեղադրանքը։ Կատարվածի հետեւանքով զոհվել է առնվազն 16, վիրավորվել 6, գերեվարվել 7 զինծառայող Մեղադրական ճառի համաձայն՝ իրադարձությունները տեղի են ունեցել հետեւյալ կերպ․ 2020 թ․ հոկտեմբերի 8-ին Ջրականի զորամասի հրամանատար Արթուր Քարամյանը Իշխան Վահանյանին հրաման է տվել իր ենթակայության ներքո գտնվող գումարտակի անձնակազմի հետ տեղափոխվել Արցախի Հանրապետության Հադրութ քաղաքի մոտակայքում գտնվող Խուռհատ սար եւ իրականացնել հիշյալ վայրում տեղակայված մարտական դիրքերի պաշտպանությունը՝ կանխելով հակառակորդի առաջխաղացումը: Հոկտեմբերի 9-ին հրամանը կատարվել է։ Հոկտեմբերի 10-ին՝ ժամը 12:00-ի սահմաններում, հակառակորդն անցել է հարձակման։ Ըստ մեղադրանքի՝ մարտական գործողությունների ժամանակ Իշխան Վահանյանը չի կատարել մի շարք իրավական ակտերով իր վրա դրված պարտականությունները եւ որևէ միջոց չի ձեռնարկել առաջադրված խնդրի կատարումն ապահովելու ուղղությամբ։ Փոխարենը նա, այլ մարտական գործողությունների ընթացքում աջ ազդոսկրի վերին շրջանում բեկորային թեթև վնասվածք ստանալը որպես պատրվակ օգտագործելով, վերցրել է վերադաս հրամանատարության հետ կայուն կապ հաստատելու համար նախատեսված «Հայտեռա» տեսակի միակ կապի միջոցը, պարտականությունների կատարումը տեղակալներից որևէ մեկին չի փոխանցել,  անձնակազմին թողել է առանց պատշաճ ղեկավարման եւ ղեկավարման միջոցների եւ ինքնակամ լքել մարտադաշտը։ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը Մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանն ընդգծեց՝ Վահանյանի դրսևորած իշխանության անգործությունն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետևանքներ։ Մասնավորապես, 5-րդ գումարտակի անձնակազմը, մնալով առանց պատշաճ հրամանատարական ղեկավարման եւ կապի միջոցի, մատնվել է խուճապի, փորձել է հնարավոր միջոցներով պաշտպանվել, սակայն համակարգված մարտական գործողություններ վարելու և միասնական ղեկավարման բացակայության պայմաններում դա նրանց չի հաջողվել։ Հնարավորություն չունենալով վերադաս շտաբից տեղեկանալ հակառակորդի՝ Հադրութ քաղաք ներթափանցելու վերաբերյալ՝ գումարտակի անձնակազմի մի մասը նահանջել է այդ ուղղությամբ, որոնցից, ի թիվս այլոց (առ այսօր Խուռհատ սարի մարտական օպերացիային մասնակցած անձանց ամբողջական ցանկ առկա չէ-հեղ․), զոհվել են պարտադիր ժամկետային զինծառայողներ՝ Տիգրան Ագանեսյանը Նարեկ Ղազարյանը Հարութ Ղարախանյանը Սուրեն Խեչումյանը Էրիկ Մարտիրոսյանը Արտաշես Այվազյանը Հայկ Հարությունյանը Սասուն Պետրոսյանը Ալբերտ Ստեփանյանը Սամվել Սամբատովը Կարեն Ներսեսյանը Գրիշա Գրիգորյանը Դավիթ Ադոյանը Արտյոմ Մկրտչյանը Արման Գաբրիելյանը Ռաֆիկ Սահակյանը։  Հակառակորդի կողմից գերեվարվել են՝ Էրիկ Գասպարյանը Ալբերտ Գրիգորյանը Նարեկ Սիրունյանը Էրիկ Խաչատրյանը Ռոբերտ Վարդանյանը Կարեն Մանուկյանը Արայիկ Գալստյանը։ Տարբեր աստիճանի մարմնական վնասվածքներ են ստացել պարտադիր ժամկետային զինծառայողներ՝  Արման Արմաղանյանը Արթուր Հարությունյանը Նիկոլայ Ստեփանյանը Դավիթ Սահակյանը Արսեն Այվազյանը Ռուսլան Թումանյանը։ Մեղադրողը պնդեց՝ Վահանյանը, որպես հրամանատար, պարտավոր է եղել անձնուրաց ծառայել եւ եղած միջոցներով ազդել մարտի վրա Ըստ մեղադրողի՝ առաջին հարցը, որը Իշխան Վահանյանին առաջադրված մեղադրանքի շրջանակում ենթակա է քննարկման, նրա պետ կամ պաշտոնատար անձ հանդիսանալու հանգամանքն է (375-րդ հոդվածով նախատեսված հանցագործության սուբյեկտ). «Քրեական գործով ձեռք բերված և հետազոտված՝ ՊԲ նախկին հրամանատարի՝ 09.10.2020 թվականի թիվ 2224-Ա հրամանի համաձայն՝ Իշխան Վահանյանը նույն օրն ազատվել է զորամասի 5-րդ հրաձգային գումարտակի հրամանատարի տեղակալ-շտաբի պետի պաշտոնից և նշանակվել՝ որպես նույն գումարտակի հրամանատար: Որպես այդպիսին, ամբաստանյալ Վահանյանը եւս, թե՛ նախաքննության և թե՛ դատաքաննության ընթացքում չվիճարկեց իր կողմից պաշտոնատար անձ հանդիսանալու հանգամանքը»,- նշեց մեղադրողը։ Երկրորդ հարցը, ըստ նրա, հետևյալն է. 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ի դրությամբ Իշխան Վահանյանի վրա օրենքով կամ այլ իրավական ակտերով դրված եղե՞լ են այնպիսի պարտականություններ, որոնք նա պարտավոր էր կատարել Խուռհատ սարում տեղի ունեցած մարտական գործողությունների, ինչպես նաև ստորաբաժանման նահանջը կազմակերպելու և իր պարտականությունները ենթակա անձնակազմի սպաներից որևէ մեկին փոխանցելու ժամանակ։ Մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը մանրամասն թվարկեց «ՀՀ ԶՈՒ ներքին ծառայության կանոնագիրքը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքով եւ Մարտական կանոնադրությամբ սահմանված զինծառայողի, հրամանատարի, գումարտակի հրամանատարի, շտաբի պետի այն պարտականությունները, որոնք տվյալ դեպքում վերաբերելի են Վահանյանին․ Հրամանատարը (պետը) պատասխանատու է ենթակա անձնակազմի կողմից զինվորական ծառայության անվտանգության պահանջների կատարման համար և  պարտավոր է  միջոցներ ձեռնարկել անձնակազմին զոհվելուց, խեղվելուց զերծ պահելու համար, սահմանել անվտանգության ապահովման անհրաժեշտ պահանջներ, մարտական ծառայության ժամանակ պահանջել ենթականերից խստագույն կատարել նշված պահանջները: Գումարտակի  հրամանատարն անձամբ պատասխանատու է ընդունվող որոշումների, ենթակա ստորաբաժանումների ճիշտ կիրառման և նրանց՝ առաջադրված խնդիրների կատաման համար: Նա պարտավոր է սահմանված ժամկետներում կազմակերպել ավագ պետի առաջադրված խնդիրների կատարումը, ղեկավարել ենթակա ստորաբաժանումների անմիջական նախապատրաստությունը մարտին (ստացած խնդրի կատարմանը), ինչպես նաև անընդհատ ու հաստատակամորեն ղեկավարել նրանց, հետևողականորեն հասնել ընդունած որոշումը սահմանված ժամկետներում կատարելուն: Գումարտակի նահանջը կազմակերպվում ու իրականացվում է ստորաբաժանումները հակառակորդի գերազանցող ուժերի հարվածներից հեռացնելու, հետագա գործողությունների համար ավելի բարենպաստ դիրք զբաղեցնելու, այլ ուղղություններում օգտագործելու համար ուժերի մի մասն ազատելու (դուրս բերելու) նպատակով: Այն անցկացվում է միայն ավագ պետի հրամանով կամ թույլտվությամբ, պետք է մանրակրկիտ նախապատրաստվի և իրականացվի կազմակերպված ու գաղտնի՝ գումարտակը (վաշտը) մարտունակ վիճակում  (Ձեր ուշադրություննեմ հրավիրում այդ պահանջին) ժամանակին որոշված շրջան (Սա ևս կարևոր է մեղադրանքի հիմնավորվածությունը քննարկելու տեսանկյունից) հասնելով կամ նշանակված պաշտպանության շրջանը զբաղեցնելով [...]»։ [...] Գեւորգ Ավետիսյանը հիշատակեց նաեւ մի քանի վկաների ցուցմունքներ, որոնք եւս փաստել են, որ հրամանատարի վրա դրված են եղել վերոնշյալ պարտականությունները։ Նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը Օրինակ՝  18-րդ հրաձգային դիվիզիայի նախկին հրամանատար, պահեստազորի գեներալ-մայոր Կարեն Առստամյանը հայտնել է, որ ըստ մարտական կանոնագրքերի՝ վիրավորման դեպքում մարտի դաշտից դուրս գալու պարագայում հրամանատարը, սահմանված կարգի համաձայն, պարտավոր է իր լիազորությունները և իր մոտ առկա կապի միջոցները փոխանցել իրեն փոխարինողին և այդ մասին հայտնել վերադասին։ Մեկ այլ վկա վկա, զորամասի օպերատիվ բաժանմունքի նախկին պետ-շտաբի պետի տեղակալ, փոխգնդապետ Ռյուրիկ Սեմյոնովը հայտնել է, որ ըստ Մարտական  կանոնադրոության՝ նահանջը պետք է իրականացվի կազմակերպված, որպեսզի ենթակա անձնակազմը տեղյակ լինի իր հետագա գործողությունների մասին, իմանա, թե որ ուղղությամբ է դուրս գալու և չընկնի խուճապի մեջ: Նույն գումարտակի հրամանատարի նախկին տեղակալ-շտաբի պետ Հայկազ Գրիգորյանն էլ հայտնել է, որ Իշխան Վահանյանը, Մարտական կանոնադրությունների համաձայն, պարտավոր է եղել մինչ հեռանալը իր փոխարեն, եթե անգամ վիրավորում էր ստացել, նշանակել պաշտոնակատար, խնդիրներ առաջարել եւ այդ մասին զեկուցել վերադասին ու փոխանցել կապի միջոցները․ «Վերը նշված, ինչպես նաև քրեական գործում առկա այլ ապացույցների վերլուծությունից ակնհայտ է, որ գործով հաստատվել է 10.10.2020 թվականի դրությամբ գումարտակի հրամանատար հանդիսացող Իշխան Արմենի Վահանյանի վրա ՀՀ ԶՈՒ ներքին ծառայության կանոնագրքի և մարտական կանոնադրության՝ առաջադրված մեղադրանքում նշված կետերով դրված պարտականությունների առկայությունը: Մասնավորապես այն, որ Իշխան Վահանյանը պարտավոր է եղել անձնուրաց կերպով ծառայել իր ժողովրդին, արիաբար, հմտորեն, չխնայելով սեփական արյունը և նույնիսկ կյանքը, պաշտպանել հայրենիքը, անսասան տանել զինվորական ծառայության դժվարությունները, խստորեն պահպանել ՀՀ Սահմանադրությունն ու օրենքները,  հմտորեն ղեկավարել գումարտակը, իր բացակայության դեպքում պարտականությունների կատարումը թողնել տեղակալին, մարտի վճռական պահերին գտնվել առավել կարևոր ուղղությունում և իր ենթակայության տակ եղած ուժերով ու միջոցներով ժամանակին ազդել մարտի վրա, իրավիճակի կտրուկ փոփոխության դեպքում ավագ պետի ընդհանուր մտահղացման սահմաններում ընդունել նոր որոշում և խնդիրներ առաջադրել ենթակա ստորաբաժանումներին, պաշտպանության շրջանը շրջանցելու դեպքում կազմակերպել շրջանաձև պաշտպանություն և շարունակել պահել զբաղեցրած դիրքերը, իսկ հարկադրաբար նահանջի անհրաժեշտության դեպքում ավագ պետի հրամանով կամ թույլտվությամբ, կանոնադրությամբ սահմանված կարգով, կազմակերպել ստորաբաժանման նահանջը՝ սահմանելով այն շրջանը, որտեղ պարտավոր է նահանջել գումարտակը»,- պնդեց մեղադրողը։ Ըստ մեղադրողի՝ բազում ցուցմունքներով հերքվել է Վահանյանի այն պնդումը, թե ինքը կատարել է իր պարտականությունները Երրորդ հարցն էլ, ըստ մեղադրողի, որ պաշտոնեական անգործության հանցակազմի առկայությունը կամ բացակայությունը հաստատելու համար ենթակա է քննարկման, հետեւյալն է․ Իշխան Վահանյանը, որպես գումարտաակի հրամանատար, կատարե՞լ է իր վրա դրված վերը նշված պարտականությունները, թե՞ ոչ կամ այլ խոսքով՝ դրսևորե՞լ է անգործություն թե՞ ոչ. «Եթե նախորդ երկու դեպքերում Իշխան Վահանյանը որևէ առարկություն չհայտնեց, ապա վերը նշված հարցի շուրջ թե նախաքննության, թե դատաքննության ժամանակ հայնեց, որ ինքը կատարել է իր վրա օրենսդրությամբ և Մարտական կանոնագրքերով դրված պարտականությունները, և մարտադաշտից հեռացել է իր այդ պարտականությունները կատարելուց հետո, երբ ստացած վիրավորման պատճառով այլևս հնարավոր չի եղել մնալ տեղում կամ տեղաշարժվել։ Հայտնեց նաեւ, որ առաջացած հետևանքները իր մեղքով»,- նկատեց մեղադրողը։ Վերջինիս խոսքով՝ իր այս ցուցմունքով Իշխան Վահանյանը նպատակ է հետապնդել խուսափել քրեական պատասխանատվությունից և դատարանում ճանաչվել անմեղ: Նրա հայտնած տեղեկությունները, սակայն, ըստ մեղադրողի, հերքվում են մի շարք վկաների ցուցմունքներով․ Տուժողների իրավահաջորդները «Օրինակ՝ զորամասի նախկին հրամանատար Արթուր Քարամյանն իր ցուցմունքով հայտնել է, որ 10.10.2020 թվականին Իշխան Վահանյանը զանգահարել է իրեն և խուճապահար վիճակում  զեկուցել, որ հակառակորդը հարձակում է գործել, ինչի արդյունքում զորքը փախչում  է, բացի այդ, ունեն զոհեր և վիրավորներ, ինքը նույնպես վիրավոր է, ինչի համար նահանջում են, իսկ Վահանյանը ցանկանում է հեռանալ։ Տեղեկանալով, որ Վահանյանը ծանր վիրավորում չի ստացել, հայտնել է, որ պետք չէ խուճապի մատնվել և հեռանալ, անհրաժեշտ է զորքին հավաքել և շարունակել ղեկավարել զորքը: Այնուհետև, Իշխան Վահանյանը երկրորդ անգամ զանգահարել է իրեն և հայտնել, որ գրեթե հասել է Հադրութ քաղաք, ինչին պատասխանել է, որ հակառակորդի կողմից գրավված լինելու պատճառով պետք չէ գնալ Հադրութի վերևի գյուղի ուղղությամբ, սակայն այդ ընթացքում տեղյակ չի եղել, որ Վահանյանը չի կատարել իր հրամանը և առանձնացել է գումարտակի անձնակազմից: Նշել է նաև, որ ինքը որևէ կերպ տեղեկացված չի եղել Վահանյանի կողմից հրամանատարությունը այլ սպայի հանձնելու մասին, մինդեռ այդ մասին նա պարտավոր է եղել հայտնել: Ինքը դեպքի օրը գումարտակի սպաներից կապի մեջ է գտնվել միայն Իշխան Վահանյանի հետ: Եթե ենթակա անձնակազմը լիներ Վահանյանի ղեկավարության ներքո, ինքը ոչ Վահանյանին և ոչ էլ անձնակազմին դեպի Հադրութի ուղղությամբ չէր ուղղորդի: Վերլուծելով Խուռհատ սարում տեղի ունեցած դեպքերը՝ կարծիք է հայտնել, որ այնտեղ պատշաճ կերպով չի կազմակերպվել նահանջը, իսկ թեթև վիրավորում ստացած գումարտակի հրամանատարի փախուստը ազդել է ենթակա անձնակազմի մոտ խուճապ առաջացնելու և նմանատիպ զոհեր տալու տեսանկյունից,- հիշեցրեց մեղադրողը։ Վերջինիս պնդմամբ՝ ամբաստանյալի ցուցմունքը հերքվել է նաև նրա տեղակալ-շտաբի պետ Հայկազ Գրիգորյանի՝ հետեւյալ ցուցմունքներով․ «(․․․) Երբ անձնակազմը իջել է սարի ներքևի հատվածի խաչմերուկ, գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանը, պատճառաբանելով, թե վիրավոր է, միայնակ նստել է տեղում գտնվող ավտոմեքենաներից մեկը և իր հետ վերցնելով կապի միջոցները, հեռացել՝ չսահմանելով անգամ իրենց հետագա գործողությունների շրջանակը կամ նահանջ կատարելու ուղղությունը: Անձնակազմը, տեսնելով կատարվածը, ավելի է մատնվել խուճապի: Իշխան Վահանյանի հեռանալուց հետո կապի բացակայության, կոնկրետ նահանջի ուղղությունը չիմանալու պատճառով 5-ից 6 ժամ ինքը և մյուս սպաները փորձել են դուրս գալ տեղանքից, բացի այդ կապի դուրս գալ գնդի հրամանատարի հետ, սակայն չի հաջողվել, բոլոր ուղղություններից կրակել են իրենց ուղղությամբ: Հակառակորդի կրակոցների ազդեցության տակ ավագ լեյտենանտ Հովիկ Մուրադյանը և կամավոր Արտյոմը շարժվել են Վանք գյուղի ուղղությամբ, իսկ իրենք՝ մոտ 35 զինվորով և 4 սպաներով, փորձել են բարձրանալ նույն զորամասի 3-րդ գումարտակի  ուղղությամբ, ինչը չի ստացվել, քանի որ այդ հատվածից ևս կրակոցներ են հնչել։ Այնուհետև փոխել են ուղղությունը և կարողացել շրջափակումից դուրս գալ՝ գնալով Սարուշեն գյուղի ուղղությամբ»:  Վահանյանի ցուցմունքի արժանահավատությունը գնահատելու համատեքստում մեղադրողը հիշեցրեց, որ Հայկազ Գրիգորյանը դատարանում հայտարարել է, որ դատական նիստերի դահլիճ ներկայանալու ժամանակ, երբ ինքն ու Իշխան Վահանյանը կալանավորական նույն մեքենայում են եղել, Վահանյանը փորձել է համոզել, որ Գրիգորյանը դատարանում հայտնի, թե ինքն իբր կապի միջոցները և հրամանատարությունը փոխանցել է նրան, ու ինքն իրականում լուրջ վիրավորում է ստացած եղել, ինչին, սակայն, Գրիգորյանը չի համաձայնվել։ Ի թիվս այլնի, մեղադրողը հիշատակեց նաեւ սխալ ուղղությամբ գնացած, 70-օրյա շրջափակումից հրաշքով փրկված զինծառայողների ցուցմունքները (նրանց ցուցմունքները՝ 1,2,3,4,5,6)։ Միակ ցուցմունքը, որ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը գնահատեց անարժանահավատ, կապի ծառայության պետ Վիգեն Ծատրյանինն էր․ «Վիգեն Ծատրյանից որևէ այլ վկա սույն քրեական գործի շրջանակներում չհայտնեց կապի միջոցներ ունենալու մասին: Խոսքը լիցքավորում ունեցող կամ սարքին վիճակում գտնվող կապի միջոցների մասին է: Ծատրյանը հանդիսացել է կապի ծառայության պետը, ով անմիջական պատասխանատվություն է կրել կապի միջոցների համալրվածության, բաշխման և սարքինության համար, եւ չի բացառվում, որ իր ծառայությունը դրական ներկայացնելու և հնարավոր խնդիրներից խուսափելու համար է նման բովանդակության ցուցմունք տվել։ Բացի այդ,  քրեական գործում առկա է ձայնագրություն, որտեղ Վիգեն Ծատրյանի ենթակա Հովհաննես Մուրադյանը, ով եղել է գումարտակի կապի թիվ մեկ պատասխանատուն, հեռախոսային խոսակցության ժամանակ ևս հայտնում է, որ ինքը կապ չունի, ինչով պայմանավորված էլ զանգահարել է ոչ թե զորամասի հրամանատարությունից որևէ մեկին, այլ զինծառայողների ծնողներին»,- ասաց Ավետիսյանը։ Նա պնդեց՝ Իշխան Վահանյանը 10.10.2020 թվականին Խուռհատ սարում տեղի ունեցած մարտական գործողությունների ժամանակ, գտնվելով նշված հատվածում, չի իրականացրել որևէ գործողություն, որն ուղղված կլինի իր վրա ՀՀ ԶՈՒ ներքին ծառայության կանոնագրքով և մարտական կանոնագրքով սահմանված պարտականությունների կատարմանը: Ըստ մեղադրողի՝ Վահանյանը պարզապես նախընտրել է հոսպիտալ տեղափոխվելը Չորրորդ հարցը, որ առաջ քաշեց Գեւորգ Ավետիսյանը, հետեւյալն էր, Վահանյանն ունեցե՞լ է  հնարավորություն կատարելու իր վրա դրված պարտականությունները․ «Այս հարցի շուրջ ցուցմունք տալուց Իշխան Վահանյանը նշել է, որ ինքը որոշակիորեն զրկված է եղել նաև իր պարտականությունները կատարելու լիարժեք հնարավորությունից: Որպես այդպիսին, դրանք կապել է երկու հանգամանքների հետ՝ աջ ազդրի շրջանում ստացած մարմնական վնասվածքի, որը զրկել է մարտադաշտում իրեն ազատ գործելու և երկար մնալու հնարավորությունից, եւ ենթակա անձնակազմի կողմից խուճապահար վիճակում Խուռհատ սարից իջնելու և բարոյահոգեբանական վատ վիճակում իրենց կողմից տրված հրամանները չլսելու և չկատարելու հետ: Ինչպես նախորդ դեպքում, այս հանգամանքը ևս հերքվել է քրեական գործում առկա ապացույցներով»։ Մեղադրողը դարձյալ մեջբերեց Վահանյանի տեղակալ Հայկազ Գրիգորյանի ցուցմունքը այն մասին, որ իր գնահատմամբ Վահանյանն ի վիճակի է եղել կատարել իր վրա դրված պարտականությունները, ավելին, նրա գործողություններն իրեն կասկածելի են թվացել, քանի որ վիրավորին ինքը ասոցացնում է այնպիսի վնասվածքների հետ, որոնց դեպքում անձը զրկվում է ինքնուրույն տեղաշարժվելու հնարավորությունից, այլապես գլխացավը կամ ոտքի ցավն իր համար վիրավորում չէ: Վահանյանը մշտապես ոտքի վրա է կանգնած եղել և տեղաշարժվել ինքնուրույն, ինքը որևէ օգնություն նրան չի ցուցաբերել․ «Հիշեցնեմ, որ Հայկազ Գրիգորյանը նշեց նաև այն մասին, որ դատական նիստերի դահլիճ ներկայանալու ժամանակ ի թիվս այլնի Վահանյանը փորձել է Հայկազ Գրիգորյանին համոզել լուրջ վիրավորում ստանալու մասին»,- ընդգծեց նա։ Նրա խոսքով՝ ՊԲ 18-րդ ՀԴ-ի նախկին հրամանատար, պահեստազորի գեներալ-մայոր Կարեն Առստամյանը եւս նշել է, որ թեթև վիրավորումը, որը կյանքին վտանգ սպառնացող չէ, հնարավոր է բուժել նաև մարտադաշտում: Ամեն դեպքում ցանկացած հրամանատար պարտավոր է գտնվել իր զորքի կողքին և կատարել վերադասի ցուցումները․ «Միաժամանակ բոլոր վկաներն առանց բացառության հայտնեցին, որ թեև իրենց բարոյահոգեբանական վիճակը լավ չի եղել, սակայն դա իրենց չի զրկել վերադաս հրամանատարության հրամանները լսելու և դրանք կատարելու ունակությունից»։ Ըստ մեղադրողի՝ Իշխան Վահանյանի կողմից մարտադաշտում մնալու և իր պարտականությունները կատարելու հնարավորությունը հիմնավորվել է նաև դատաքննության ընթացքում դատարանի կողմից իրականացված հարցման պատասխանով, որով ուղղակիորեն նշված է, որ նման վիրավորումների դեպքում բուժօգնությունը տրամադրվում է տեղում, առկա սանիտարական միջոցներով. «Այսպիսով՝ ելնելով վերոգրյալից, վերը նշված ապացույցները համադրելով քրեական գործում առկա մյուս ապացույցների հետ, կարելի է փաստել, որ Իշխան Վահանյանը, թե ստացած վիրավորման, թե՛ զորքի բարոյահոգաբանական վատ վիճակում գտնվելու պայմաններում, հնարավորություն ունեցել է իրականացնել իր վրա դրված պարտականությունները և մնալ մարտադաշտում, ինչը չի կատարել և նախընտրել է հոսպիտալ տեղափոխվելը»,,- նշեց մեղադրողը։ Վերադաս հրամանատարությունը տեղյակ եղել է, որ թշնամին Հադրութում է Դատախազ Գեւորգ Ավետիսյանն իր ելույթում շեշտեց՝ հետազոտված ապացույցներով հիմնավորվել է, որ վերադաս հրամանատարությունը՝ զորամասի հրամանատար Արթուր Քյարամյանի գլխավորությամբ, տեղյակ եղել է հակառակորդի՝ Հադրութում գտնվելու մասին: Նա դա հայտնել է Իշխան Վահանյանին, սակայն վերջինս այդ մասին թե՛ Խուռհատ սարում գտնվելու, թե՛ շրջափակման մեջ մնացածների հետ հեռախոսով զրուցելու ժամանակ չի տեղեկացրել:  Ավետիսյանի խոսքով՝ քրեական գործում եղած ապացույցներով հիմնավորվում է նաև, որ Հադրութ չգնալու և սահմանված ուղղության նշված լինելու պարագայում Հովհաննես Մուրադյանի և «Քեռի» մականունով կամավորականի ուղեկցությամբ դեպի Վանք գյուղ իջած զինծառայողները հնարավորություն ունեցել են դուրս գալու, քանի որ Հայկազ Գրիգորյանի, Վազգեն Վարդանյանի և մյուս զինծառայողների ուղեկցությամբ դուրս եկած անձնակազմը առանց լուրջ մարդկային կորուստների կարողացել են դուրս գալ մարտի դաշտից: Ճանապարհին վիրավորում է ստացել ընդամենը մեկ զինծառայող, որը հաջորդ օրը դուրս է բերվել:  Այս համատեքստում մեղադրողը մեջբերեց նաեւ վկա Արսեն Ղուկասյանի կողմից դեռևս նախաքննության ընթացքում ներկայացված լազերային սկավառակի զննության արձանագրությունը, որը ցույց է տալիս՝ եղե՞լ է արդյոք անկառավարելի վիճակ, թե՞ ոչ, սպայակազմը և ժամկետային զինծառայողներն ունեցե՞լ են վերադաս հարամանատարության կողմից ուղղորդման կամ սահմանված կարգով նահանջ կատարելու կարիք, թե՞ ոչ, կամ ունեցե՞լ են արդյոք սահմանված բնագիծ կամ ուղղություն, որով պետք է նահանջեին: Նշենք, որ Արսեն Ղուկասյանը անհետ կորած զինծառայող Սարգիս Ղուկասյանի հորեղբայրն է։ Շրջափակման մեջ գտնվող Սարգիսը զանգահարել է հորեղբորը եւ օգնություն խնդրել։ Վերջինս էլ այդ խոսակցությունը ձայնագրել եւ հետագայում փոխանցել է քննչական մարմնին։ Մեղադրյալ Իշխան Վահանյանը, հանրային պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանը Սարգիս Ղուկասյան- Ուզում ես՝ տամ ավելի լավ իմացող մարդու, թող ինքը տեղանքը նկարագրի, հետո զապիս արեք, ուղարկեք։ Արսեն Ղուկասյան- Շուտ արեք, շուտ արեք։ Սարգիս Ղուկասյան- Արեք, ով գիտի տեղանքը: Մուրադյա՛ն, տվեք Մուրադյանին հեռախոսը։ Հովհաննես Մուրադյան- Ախպերս, լսո՞ւմ ես։ Արսեն Ղուկասյան- Հա, ասա, սաղ ասա միանգամից, շուտ․․․ Հովհաննես Մուրադյան- Նայի, Հադրութի պոստից, որ նայում ես դեպի հակառակորդը, հենց ուղիղ աջ կողմը մենք անտառի մեջ ենք, ես ԿԳԲ-ի զորքին ասացի, որ մենք էդ սարի գլխին անտառի երեք տեղ պոստ ունենք դրած, հիմի էդ պոստի վրից կրակում են մեզ: Պտի իմանանք՝ եթե մերոնք են, ասեն՝ չկրակեն,  հելնենք գոնե էնտեղ: Արսեն Ղուկասյան-Դե, էդքանը պետքա փոխանցենք։ Հովհաննես Մուրադյան- Հա, ախպեր, թեկուզ համար-մամար խոսացեք կգբ-շնիկներ են, հաստատ իրանք գիտեն: Արսեն Ղուկասյան- Լավ, հենց հիմա կանենք: Հովհաննես Մուրադյան- Մեկին ասա՝ հետս կապնվի, մեկ էլ ջոգենք՝ զորքը ոնց կարանք տանենք ավելի ապահով տեղ: Հա, թող մի հատ զանգեն, սաղ ասեն։ Արսեն Ղուկասյան-Լավ: Արսեն Ղուկասյանը հայտարարել է, որ հիշյալ խոսակցությունից հետո այլևս Սարգիս Ղուկասյանի հետ չի կարողացել կապ հաստատել և մինչ օրս եղբոր որդու՝ Սարգիս Ղուկասյանի գտնվելու վայրը հայտնի չէ: Մյուս ապացույցը  սպա-հոգեբան Արայիկ Հայրյանի ցուցմունքն է, որը դատարանում հայտնեց, որ երբ զինծառայողները Խուռհատ սարից եկել են զորամասի ժամանակավոր տեղակայման վայր, ինքն առանձնազրույցներ է ունեցել նրանց հետ։ Վերջիններս հայտնել են, որ իրենց ղեկավար սպա չի եղել, ինչի պատճառով, չիմանալով, թե ուր գնան, բաժանվել են խմբերի ու գնացել տարբեր ուղղություններով: Նշել են, որ այդ մարտերի ժամանակ Վահանյանը թեթև վիրավորման պատրվակով թողել է մարտադաշտն, ինչը հոգեբանական առումով ևս բացասական ազդեցություն է ունեցել իրենց վրա: Մեղադրողի գնահատմամբ՝ Վահանյանը պատերազմի ընթացքում պարբերաբար դրսեւորել է խուսափողական վարքագիծ Իր ելույթի վերջին հատվածում դատախազ Ավետիսյանը հիշեցրեց, որ Իշխան Վահանյանին մեղսագրված է հանցանք, որը դրսեւորվել է մարտական գործողություններին ակտիվ մասնակցություն չունենալու և սեփական կյանքը չվտանգելու անձնական շահագրգռվածությամբ։ Այս հանգամանքը ապացուցելու համար Ավետիսյանը նշեց մի քանի դրվագներ՝ պնդելով, որ Իշխան Վահանյանն օգտագործել է ցանկացած առիթ մարտական գործողությունների շրջանից դուրս գալու համար եւ իր այդ մտադրությունն իրականացնելու համար անգամ օգտագործել է վիրավոր զինծառայողներին օգնություն ցուցաբերելու համար հրամանատարական կետից դուրս գալու հնարավորությունը։ Այդ ժամանակ ձևականորեն կատարել է իր այդ պարտականությունը, և հասնելով զորամասի մշտական տեղակայման վայր, որի թույլտվությունը նա վերադաս հրամանատարի կողմից չի ունեցել, երկու օր բացակայել է մարտական գործողությունների վայրից:  Իր այս պնդումը հիմնավորելու համար մեղադրողը հիշատակեց գումարտակի նախկին հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանի ցուցմունքը․ Գարիկ Վարդերեսյանը նշել է նաև, որ 02.10.2020 թվականին, երբ գումարտակի 2-րդ վաշտի անձնակազմը Նյուզգյար գյուղում ենթարկվել է հրետակոծության, Իշխան Վահանյանին հանձնարարել է շտապօգնության մեքենայով ուղևորվել գյուղ և տարածքում գտնվող վիրավորներին տարհանել, սակայն հետագայում տեղեկացել է, որ գյուղի մոտակայքից նա վերցրել է մի քանի վիրավորների և գյուղ չմտնելով, թողնելով վիրավորների մի մասին՝ հեռացել: Դրանից հետո՝ մինչև հոկտեմբերի 4-ն  ընկած ժամանակահատվածում, Իշխան Վահանյանը իր հետ կապ չի հաստատել և ինքը տեղեկություն չի ունեցել նրա գտնվելու վայրի մասին։ Վահանյանի խուսափողական վարքագիծը հիմնավորելու համար մեղադրողը մեջբերեց նաեւ վկա Վարազդատ Հովհաննիսյանի ցուցմունքը։ Ըստ դրա՝ Վահանյանը Խուռհատ սարում տեղի ունեցած մարտերի ժամանակ իրեն և գումարտակի այլ ծառայողներին հրամայել է  բարձրանալ սարի վրա, իսկ նա մնացել է թիկունքում՝ մոտ 50 մետր իրենցից ներքև։ Երբ առաջին խումբը բարձրացել է վերև, հակառակորդը կրակոցներ են արձակել նրանց ուղղությամբ, ինչի պատճառով սկսել են վիրավորներին տարհանել: Այդ ընթացքում շրջվել են և մոտ 10 մետր հեռավորության վրա նկատել Իշխան Վահանյանին, ով միայնակ նստել է ճանապարհի մոտ կայանված մեքենան և հեռացել՝ իրենց թողնելով մարտական գործողությունների վայրում: Անգամ իր հետ չի տարել ավտոմեքենայի մոտ վազող երեք զինծառայողներին: Մեղադրողը կարեւորեց նաեւ ՀՀ ԱՆ ԴԲԳԳԿ դատաբժիշկ փորձագետ Արշակ Ալեքսանյանի ցուցմունքը, ըստ որի՝ Իշխան Վահանյանի վրա հայտնաբերված մարմնական վնասվածքների առկայության պայմաններում վերջինս հնարավորություն ունեցել է ինքնուրույն գործողություններ կատարելու և տեղաշարժվելու․ «Իշխան Վահանյանը Խուռհատ սարում տեղի ունեցած մարտական գործողությունների ժամանակ 1.5*1.0 սմ չափսերով վիրավարումով լքել է մարտադաշտը, իսկ դրանից առաջ՝ 29.09.2020 թվականին ստացած 2.7*1.0 սմ չափսերով վիրավորումով (ԱՎԵԼԻ ՄԵԾ), շարունակել է իր պարտականությունների կատարումը մինչև 02.10.2020 թվականը ներառյալ»,- ընդգծեց մեղադրողը։ Ամփոփելով իր ելույթը՝ Գեւորգ Ավետիսյանը հայտարարեց․ «Կարծում եմ՝ գործով ձեռք բերված ապացույցների գնահատմամբ ամբաստանյալ Իշխան Վահանյանի մեղքն ամբողջությամբ հիմնավորված է, արարքներին տրվել են քրեաիրավական ճիշտ գնահատականներ և նա ենթակա է քրեական պատասխանատվության առաջադրված մեղադրանքում նշված հոդվածներով: Ուստի միջնորդում եմ Իշխան Վահանյանին մեղավոր ճանաչել ՀՀ նախկին քրեական օրենսգրքի 375-րդ հոդվածի 4-րդ մասով և 380-րդ հոդվածի 1-ին մասով: 375-րդ հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված արարքի կատարման համար, որը համապատասխանում է գործող քրեական օրենսգրքի 549-րդ հոդվածի 3-րդ մասին, նշանակել պատիժ ազատազրկում 11 տարի ժամկետով, իսկ նախկին քրեական օրենսգրքի 380-րդ հոդվածի 1-ին մասով՝ ազատազրկում 9 տարի ժամկետով: Նախկին քրեական օրենսգրքի 66-րդ հոդվածի կանոնների համաձայն՝ պատիժները մասնակի գումարելով՝ վերջնական պատիժ նշանակել ազատազրկում 18 տարի ժամկետով։ Իշխան Վահանյանի նկատմամբ նշանակվող պատժից հաշվանցել վերջինիս կողմից փաստացի կալանքի տակ գտնվելու 3 տարի 8 ամիս 8 օր ժամկետը»,- նշեց մեղադրողը՝ միջնորդելով, որ Վահանյանի նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցը մնա անփոփոխ մինչև դատավճռի օրինական ուժի մեջ մտնելը։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց հունիսի 3-ին։   Միլենա Խաչիկյան
23:55 - 21 ապրիլի, 2025
«Հայաստանն ու Ադրբեջանը ոչ թե հաշտվում են, այլ փախուստի են դիմում իրավական հարթակներից»․ Սիրանուշ Սահակյան

«Հայաստանն ու Ադրբեջանը ոչ թե հաշտվում են, այլ փախուստի են դիմում իրավական հարթակներից»․ Սիրանուշ Սահակյան

2020 թ․ 44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ սկսվեց ուղիղ երկխոսություն` խաղաղության հաստատման օրակարգով։ 4 տարի անց՝ 2024 թ․-ի տարեվերջին, ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ իրական խաղաղության հնարավորության պարագայում Հայաստանը պատրաստ է փոխադարձության սկզբունքով հրաժարվել Ադրբեջանի դեմ ներկայացված միջպետական գանգատներից եւ հայցերից։ Խաղաղության բանակցությունների իրավական հարցերի շուրջ «Ինֆոքոմը» զրուցել է միջազգային իրավունքի մասնագետ, «Միջազգային եւ համեմատական կենտրոնի» ղեկավար Սիրանուշ Սահակյանի հետ։ - Տիկի՛ն Սահակյան, նախ կխնդրեմ հակիրճ նկարագրեք, թե միջազգային ատյաններում Հայաստանն ու Ադրբեջանը ինչ պահանջներ ունեն իրար դեմ։ - Միջազգայնորեն գոյություն ունեն մի քանի հարթակներ, որտեղ պետությունները կարող են միջպետական բնույթի իրավական հարցեր բարձրաձայնել եւ հասնել դրանց դատական լուծման․․․ 2020 թ․ պատերազմից հետո Հայաստանի Հանրապետությունը ՄԱԿ-ի  Միջազգային արդարադատության դատարանում նախաձեռնեց վեճ ընդդեմ Ադրբեջանի՝ «Ռասայական խտրականության բոլոր ձեւերի վերացման» կոնվենցիոնալ հիմքով, եւ բարձրաձայնվեցին լուրջ խնդիրներ` կապված խտրական քաղաքականության տարաբնույթ դրսեւորումների հետ, որոնք պետական մակարդակով էին իրականացվում։ Հետաքրքրական է, որ հայցի ներկայացումից կարճ ժամանակ անց հայելային հայց ներկայացրեց Ադրբեջանը, եւ արդյունքում Միջազգային արդարադատության դատարանում մենք ունենք 1-ական գործեր։  Հայաստանը Ադրբեջանի դեմ միջպետական հայցեր նախաձեռնեց նաեւ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում։ Նախկինում այս ատյանը ակտիվորեն օգտագործում էին հայ տուժողները․ պետությունը ձեռնպահ էր մնում միջպետական գործընթացներից` ռիսկի տակ չդնելով այն քաղաքական գործընթացները, որոնք ընթանում էին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հովանու ներքո։ Սակայն 44-օրյա պատերազմից հետո այս մտահոգությունները կարծես թե կրկին փարատվեցին։ Հայաստանի հայցին կրկին հայելային մոտեցմամբ հաջորդեց Ադրբեջանի հայցը, եւ հայցերի թվաքանակը ՄԻԵԴ-ում մեծացավ․ Հայաստանը 4 միջպետական գանգատ է ներկայացրել ընդդեմ Ադրբեջանի, Ադրբեջանը 2 միջպետական գանգատ` ընդդեմ Հայաստանի։ Եվ հետաքրքրական է, որ ՄԻԵԴ-ում ներկայացրել ենք նաեւ 1 միջպետական գանգատ ընդդեմ Թուրքիայի, որը բովանդակային առումով որոշակի կապվածություն ունի Ադրբեջանի դեմ ներկայացված 1-ին հայցի հետ՝ նկատի ունենալով, որ Թուրքիան, ըստ էության, 44-օրյա պատերազմի մասնակից է եղել։  Երրորդ հարթակը, որը գործարկել է բացառապես Ադրբեջանի Հանրապետությունը, Արբիտրաժի մշտական դատարանն է։ Հենվելով Էներգետիկ խարտիայի պայմանագրի եւ Բեռնի կոնվենցիայի վրա՝ Ադրբեջանը միջպետական 2 արբիտրաժային գործընթացներ է նախաձեռնել ընդդեմ Հայաստանի։ Հայաստանը այս հարթակում խիստ պասիվ է, որեւէ հակադարձող գործընթաց նախաձեռնված չէ։ - Ձեր թվարկած հայցերից հրաժարվելը ընդհանուր առմամբ իրավակա՞ն կամ միայն իրավակա՞ն գործընթաց է, թե նախեւառաջ քաղաքական հայտարարություն, քաղաքական գործընթաց է։ - Ես հրաժարումը կապում եմ առավելապես քաղաքական գործընթացների հետ։ Դրա վառ վկայությունն է այն, որ հրաժարման վերաբերյալ դրույթը իր արտացոլումն է ստանում խաղաղությանն առնչվող պայմանագրում, որի միջոցով փորձ է արվում լուծում տալ հայ-ադրբեջանական քաղաքական օրակարգում առկա խնդիրներին, եւ այդ պայմանագրի ստորագրումն է, որ պետք է ավարտ ազդարարի այն իրավական գործընթացներին, որոնք պետք է ապահովեին հարցերի արդարացի լուծումներ եւ նպաստեին նաեւ հայ տուժողների իրավունքների վերականգնմանը։  Մենք ունենք մտահոգություններ, որ այդ պայմանները թելադրված են Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից, ինչպես թելադրվում են պայմանագրի այլ դրույթներ։ Բացի այդ, եթե կողմերը ցանկանում են բարեկամական մոտեցումներով լուծել խնդիրը, վերացնել խախտումները, ապա, որպես կանոն, դիմում են հաշտության համաձայնությունների գործընթացին, ինչը իրավական է եւ ապահովում է արդարացիության պայմանները։  Հաշտության համաձայնությունները չեն կարող միակողմանի լինել, դրանք չեն կարող ակնհայտորեն հակասել արդարադատության շահերին, դրանք վավերացվում են դատարանների կողմից, ուստի այդ արդարության սկզբունքը ապահովվում է անգամ բարեկամական կարգավորումների պարագայում։ Իսկ այս դեպքում մենք տեսնում ենք, որ Հայաստանը եւ Ադրբեջանը ոչ թե հաշտվում են եւ ցանկանում են հարցը դատարանում լուծել բարեկամական կարգավորմամբ` չխախտելով իրավունքի, արդարության սկզբունքները, այլ փախուստի են դիմում իրավական հարթակներից եւ հարցերի հանգուցալուծումը թողնում են բացառապես քաղաքական հարթակներին, որտեղ գործում են վայրի կանոններ, որտեղ մարդու իրավունքների կոմպոնենտը անտեսվում է, եւ որտեղ երաշխիքներ չեն տրամադրվում տուժած անձանց իրավունքների վերականգնման առնչությամբ։  - Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայով սահմանված է, որ դատարանը ցանկացած փուլում կարող է դադարեցնել գործի քննությունը համապատասխան հիմքերի առկայության պայմաններում, եւ դրանցից մեկն էլ էլ Ձեր նշած կողմերի հաշտությունն է։ Միեւնույն ժամանակ սահմանված է, որ եթե դատարանը հանգի այն հետեւության, որ այդ խախտումները, միեւնույն է, պիտի դատական ակտի տեսքով արձանագրվեն, կարող է անգամ կողմերի համաձայնության պարագայում հրաժարվել դադարեցնել գործի քննությունը։ Ստացվում է, որ եթե չկա հաշտություն, գործընթացը անգամ այս կարգավորմա՞նը չի համապատասխանում։ - Եվրոպական դատարանում մի քանի գործընթացներ կան․ առաջինը հաշտության համաձայնության կնքումն է, որը հաստատվում է դատարանի որոշմամբ, եւ այդ որոշումը ազդարարում է գործի ավարտը, հետագա որեւէ այլ քննություն եւ դատական ակտ չի ակնկալվում։ Կան նաեւ դեպքեր, երբ պետությունները միակողմանի հայտարարություններ են անում, փոխհատուցումներ են տրամադրում տուժողներին, եւ այս միակողմանի հայտարարությունները, որոնք կարող են չընդունվել դիմատուների կողմից, եւս հաստատվում են դատարանի միջոցով` ազդարարելով գործի ավարտը։ Եվ կա 3-րդ ընթացակարգը, երբ դիմողները դատարանին հայտնում են, որ հետամուտ չեն իրենց գործի հետագա քննությանը, այլեւս չունեն իրավական շահագրգռվածություն գործի ելքի առնչությամբ, եւ դատարանը, որպես կանոն, գործը հանում է քննության ենթակա գործերի ցուցակից։  Բայց Եվրոպական դատարանն ունի մի ստանդարտ․ հայցից հրաժարվելը կամ հետամուտ չլինելը կարող է չընդունել, եթե արդարադատության շահերը պահանջում են գործի հետագա քննություն։ Կան արձանագրված դեպքեր, երբ դիմումատուները ենթարկվել են կոպտագույն խախտումների` կյանքի իրավունքի, խոշտանգումների, եւ դատարանը գտել է, որ այդ գործերով պետք է ձեւավորվեն իրավական դիրքորոշումներ, որոնք նաեւ կկանխարգելեն համաեվրոպական համակարգում այդ խախտումների կրկնությունը։ Հիմա մենք չգիտենք, թե Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը այս մոտեցումը որքանով կիրառելի կհամարի միջպետական գործերի նկատմամբ, քանի որ այդ դրույթները հիմնականում առնչվում են անհատական գանգատներին։ Չկա մեկ դեպք, երբ պետությունը հրաժարվել է միջպետական գանգատից։ Կան արձանագրված դեպքեր, երբ հայցվոր պետությունը հաշտություն է կնքել պատասխանող պետության հետ, բայց մենք չունենք դեպքեր, երբ միջպետական գանգատի հետամուտ չլինելու հայտարարություն է արել պետությունը կամ ուղղակիորեն հայտնել է հրաժարվելու մտադրության մասին։  - Իսկ Ձեր կարծիքով՝ ինչպիսի՞ն կլինի Եվրոպական դատարանի մոտեցումը՝ հաշվի առնելով, որ այդ միջպետական գանգատներում շոշափվում են նաեւ տուժողների իրավունքները՝ անկախ անհատական գանգատներից։  - Այս գործընթացները, ըստ էության, ի շահ 3-րդ անձանց գործընթացներ են, այսինքն՝ պետությունը, միջպետական գանգատ ներկայացնելով, պաշտպանում է ոչ թե իր սուվերեն իրավունքները, այլ մարդու իրավունքները, ուստի մենք ունենք շահառու քաղաքացիներ, իրավաբանական անձինք եւ որպես կանոն, արդարադատության շահը պետք է ենթադրի տուժած անձանց դիրքորոշումների լսելիություն։ Մեր մոտեցումը այն է, որ տուժած անձինք պետք է դատարանին ներկայացնեն իրենց անհամաձայնությունը եւ պահանջեն շարունակել միջպետական գործերի քննությունը` արդարադատության շահերը պաշտպանելու նկատառումներով։ Բայց եթե դատարանը այս մոտեցումը չկիսի, ապա անհատները հրաժարումից հետո պետք է ներկայացնեն անհատական գանգատներ․․․ Շուրջ 5 տարի է անցել գանգատները ներկայացնելու պահից, եւ այս գործերը մոտենում են եզրափակիչ ակտերի կայացմանը։ Եթե հրաժարման պարագայում դիմատուները նոր գանգատներ ներկայացնեն, ապա դրանց քննության համար եւս կպահանջվի հավելյալ 5-7 տարի։ Ստացվում է այն արդարադատությունը, որը կարելի էր հասանելի դարձնել հայերին 5-7 տարվա ընթացքում, մատուցվելու է 10-15 տարի անց, ինչը հավասարեցվում է ուշացված արդարադատության, եւ այն չի կարող ունենալ այն ազդեցությունը, ինչը տեղի կունենար ժամանակային արդարադատության իրականացման դեպքում։  - Բացի այդ, պետությունը` ի դեմս միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցչի գրասենյակի, նաեւ քննչական, դատախազական մարմինների ահռելի աշխատանք է կատարել` ապացուցողական այդ բազան հավաքելու նպատակով։ Եթե նման բան տեղի ունենա, կստացվի, որ պետական այդ ռեսուրսը ծախսվել է ոչ մի բանի համար, այսինքն՝ չի ծառայի ի սկզբանե հռչակված նպատակին։  - Այո, նախ այստեղ կարծես թե պետական ռեսուրսների վատնման երեւույթին ենք բախվում, բազմաթիվ կառույցներ գործել են խախտումները փաստաթղթավորելու համար։ Ավելին, պետությունը վարձել է միջազգային փաստաբաններ, հսկայական միջոցներ ուղղել այս խնդիրների լուծմանը, եւ մինչեւ այս պահը գործընթացները հաջողությամբ վարվել են։ Մենք անգամ ունենք դրական միջանկյալ արդյունքներ եւ ունենք վերջնական դրական արդյունքի իրական հեռանկար։ Բայց պետությունը բաց է թողնում այդ հեռանկարը, ինչը կարող էր ապահովել իր եւ իր քաղաքացիների խախտված իրավունքների վերականգնումը։ Սա, իհարկե, թույլատրելի գործելակերպ չէ եւ չի տեղավորվում պետության կողմից իր քաղաքացիներին պաշտպանելու պարտականության տրամաբանության ներքո։ Բայց հասկանալի է, որ քաղաքական որոշման պարագայում մենք ակնկալում ենք նաեւ այս անցանկալի զարգացումը։ - Հայաստանը, վավերացնելով «Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիան, նաեւ «Ռասայական խտրականության բոլոր ձեւերի վերացման» կոնվենցիան, հանձն է առել պարտականություն՝ պաշտպանելու իր քաղաքացիների, իր իրավազորության ներքո գտնվող անձանց իրավունքները, որոնք սահմանված են հենց նույն կոնվենցիաներով։ Ստացվում է, որ հրաժարվելու դեպքում Հայաստանը խախտելու է իր իսկ ստանձնած պարտականություննե՞րը։ -  Հաշվի առնելով, որ իրավունքի խախտումները թույլ է տվել Ադրբեջանը՝ առաջնային պատասխանատուն հանդիսանում է հենց Ադրբեջանը, եւ Հայաստանի պատասխանատվության խնդիր թերեւս չէր առաջանա, եթե Հայաստանը չազդարարեր, որ ստանձնել է իր քաղաքացիների պաշտպանությունը։ Այդ պարագայում անհատների վրա կմնար սեփական խախտված իրավունքների պաշտպանության հարցը։ Մինչդեռ պետությունը դարձել է փոխարինող գործիք եւ վերցրել է այս պատասխանատվությունը։ Այդ պահից, երբ պատասխանատվությունը չի իրացնում եւ հուսախաբության առջեւ է կանգնեցնում տուժողների խմբին, կարծում եմ` առաջ է գալիս նաեւ Հայաստանի Հանրապետության պատասխանատվության խնդիրը։ Բազմաթիվ խմբեր այս փուլում քննարկման առարկա են դարձնում այս հարցը, եւ ես չեմ բացառում, որ հետագայում, հրաժարման գործողությամբ պայմանավորված, միջազգային գործընթացներ կնախաձեռնվեն նաեւ Հայաստանի դեմ։  - Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպանները՝ Արտակ Բեգլարյանը, Գեղամ Ստեփանյանը, արդեն իսկ հայտարարել են, որ մի խումբ արցախցիներ նման զարգացումների դեպքում պատրաստվում են անհատական գանգատներ ներկայացնել ինչպես Ադրբեջանի դեմ՝ իրենց բազմաթիվ իրավունքների խախտման առնչությամբ, այնպես էլ Հայաստանի դեմ՝ իրենց արդյունավետ դատական պաշտպանության իրավունքը չապահովելու առնչությամբ։ Այս գործընթացները, ընդհանուր առմամբ, ի՞նչ ազդեցություն կունենան Հայաստանի վրա։ - Առաջնային ազդեցությունը հոգեբանականն է։ Մենք ունենք Ադրբեջանի գործողություններից տուժած հարյուրհազարավոր մարդիկ, որոնք, ըստ էության, անպաշտպան եւ անօգնական են դարձել Ադրբեջանի հետ փոխհարաբերություններում։ Պետությունը ազդակ է տվել, որ իրենց իրավունքների պաշտպանությունը հանձն կառնի, բայց հետկանչը ճիշտ հակառակ հաղորդակցությունն է։ Այն երկարաժամկետ հետեւանքներ է թողնելու հանրային գիտակցության վրա, պետություն-քաղաքացի փոխհարաբերությունների վրա։ Երկրորդը, իհարկե, իրավական հետեւանքներն են։ Ստացվում է՝ Հայաստանի Հանրապետությունը խախտում է իր քաղաքացու իրավունքները, եւ մենք ունենում ենք արդեն ոչ միայն Ադրբեջանի հետ վեճ, այլ դրան զուգահեռ՝ մեր պետության դեմ վեճ։ Քաղաքականապես ոչ կոռեկտ է, որ ադրբեջանական խախտումները կարող են համակցվել Հայաստանի կողմից նույն տուժողների հանդեպ մարդու իրավունքների այլ խախտումներով, եւ սա առհասարակ կթուլացնի Հայաստանի դիվանագիտական հնարավորությունները` բարձրաձայնելու մարդու իրավունքների խնդիրները Ադրբեջանի խախտումներից, քանի որ կունենանք համանման վարքագիծ։ Այսինքն` Հայաստանը եւ Ադրբեջանը հայերի իրավունքների խախտումների մասով կդրվեն հավասար իրավիճակում, երկուսն էլ կընկալվեն որպես հայերի իրավունքների դեմ ոտնձգող կամ այդ շահերը անտեսող պետություններ։  - Դե, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը արդեն իսկ հայտարարել է, որ քննարկվում է ոչ միայն հայցերից հետ կանչումը, այլեւ առհասարակ նույն դեպքերի առնչությամբ հետագայում նոր հայցեր ներկայացնելու հարցը։ Այստեղ մեկ այլ հարց է ծագում․ եթե տեսականորեն տեղի ունենան նոր դեպքեր, նոր դեպքերի առնչությամբ եւ քաղաքական կամք ունենալու պարագայում հնարավորություն կլինի՞ դիմելու Եվրոպական դատարան, թե՞ հրաժարումը բացառում է նաեւ այդ հնարավորությունը։  - Սա մեկնաբանության տեղիք թողնող հարց է, եւ կարծում եմ` ի վնաս մեզ մեկնաբանություններ են տրվելու։ Ենթադրում է, որ պետությունը պետք է հրաժարվի արդեն իսկ առաջացած հարաբերությունների առնչությամբ ծագող վեճերից, բայց նոր միջադեպերը այս դրույթի շրջանակներում տեղավորելի չեն։ Իհարկե, կախված է, թե դրույթը ինչ հստակությամբ է ձեւակերպված լինելու․․․ Հրաժարումը կարող էր տրամաբանական լինել, եթե Հայաստանի Հանրապետությունը այլընտրանքային մեխանիզմ առաջարկեր նշված անձանց իրավունքների վերականգնման առնչությամբ։ Օրինակ՝ Հայաստանը եւ Ադրբեջանը որոշեին, որ ձեւավորելու են հանձնաժողով, որը քննարկելու է հայ եւ ադրբեջանցի տուժողների խախտումների խնդիրը եւ ապահովելու խախտված իրավունքների վերականգնումը։ Բայց նման մեխանիզմների գործարկման մասին խոսք անգամ չկա, եւ ստացվում է, որ 2 պետությունների համար միեւնույն է, թե իրենց գործելակերպը ինչ խախտումների է հանգեցրել։ Նրանք պատրաստ են միմյանց հետ հարաբերությունները բարելավելու նպատակով հրաժարվել մարդու իրավունքներին առնչվող հայցերից եւ չապահովել վերականգնման այլընտրանքային մեխանիզմներ։ Սա նաեւ զրկում է քաղաքացիներին արդյունավետ իրավական պաշտպանության միջոցներ ունենալու հնարավորությունից, ինչը թե՛ Սահմանադրությամբ, եւ թե՛ Եվրոպական կոնվենցիայով նախատեսված իրավունք է։ - Դուք հրաժարման տրամաբանությունից խոսեցիք։ Ես դարձյալ մեջբերեմ վարչապետի հայտարարություններից մեկը։ Մի առիթով նա ասել էր՝ տրամաբանական չէ՞ արդյոք, որ եթե կողմերը կնքում են խաղաղության պայմանագիր, ինչո՞ւ պիտի շարունակեն իրավական պատերազմները միմյանց դեմ։ Միգուցե այս հարցի՞ն էլ փորձենք պատասխանել։ Տրամաբանությունը ո՞րն է։ - Նախ կոնցեպտուալ անհամաձայնություն ունեմ, երբ իրավական վեճը անվանում են իրավական պատերազմ։ Հոգեբանական, տնտեսական, ռազմական պատերազմ վարելու փոխարեն պետությունները ունեն այնպիսի գիտակցում եւ խաղաղասիրական արմատացած մոտեցումներ, որ այդ խնդրի լուծումը պատվիրակում են անկախ ատյանի, ինչպիսի անուն էլ այն ունենա՝ դատավոր, արբիտր, պանել եւ այլն, եւ վերջիններս, հարգելով իրավունքը, իրավունքի սկզբունքները, արդարության սկզբունքները, մարդու իրավունքների կոնցեպտները, տալիս են այնպիսի լուծում, որը արդարացի է եւ իր հիմնավորվածությամբ պետք է իրացվի վեճի կողմերի կողմից։ Դա արդեն իսկ վկայում է, որ կա խաղաղություն, կան փոխհարաբերություններում համակեցության ընդունելի կանոններ, եւ տարաձայնությունները լուծվում են ոչ թե ագրեսիվ, վայրի մեթոդներով, սպառնալիքներով, ճնշումներով, այլ քաղաքակիրթ մեթոդներով։  Չկա տարաձայնությունները լուծելու որեւէ այլ քաղաքակիրթ մեթոդ, քան իրավական վեճերը, եւ իրավական մեխանիզմների բացակայությունն է, որ ծնում է պատերազմներ եւ արդարացնում է ագրեսիվ մեթոդների կիրառումը։ Ես դա կարող եմ շատ հստակ ապացուցել նաեւ հայ-ադրբեջանական փոխհարաբերությունների համատեքստում․ Արցախյան հակամարտությունը չի ունեցել վեճի կարգավորման իրավական մեխանիզմ, Ադրբեջանը չի ընդունել ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի յուրիսդիկցիան՝ լուծելու Արցախին վերաբերող հակամարտությունը։ Հայաստանը եւս չի ընդունել։ Եթե այս մեխանիզմը լիներ, միգուցե մենք ունենայինք հարցի իրավական լուծում։ Բայց իրավական հնարավորության բացակայությամբ պայմանավորված՝ հարցը տեղափոխվել է քաղաքական պլատֆորմ՝ այն պահից, երբ Ադրբեջանը սկսել է ապալեգիտիմացնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեությունը։ Ձեւավորվել է հարցի լուծման ռազմական մեխանիզմը, եւ նրանք միտումնավոր քայլեր են արել՝ վիժեցնելու քաղաքական պլատֆորմը, եւ այնուհետեւ արդարացրել են, որ վեճը չունի իրավական լուծում, եւ քանի որ քաղաքական լուծումը արդարացված չէ, ուրեմն չկա այլ միջոց, քան պատերազմի դիմելն է։ Հիմա այս փուլում եթե ոչ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության, գոնե մարդու իրավունքների խտրականության քաղաքականության վերացման առնչությամբ ունենք վեճերի լուծման քաղաքակիրթ մեթոդ, եւ այդ մեթոդը պետք է կիրառենք` փակելու համար ռազմական ճանապարհով այդ խնդիրների լուծումը։  - Ի վերջո, այսօրվա պայմաններում, երբ ամենօրյա ռեժիմով լսում ենք պաշտոնական հայտարարություններ կրակոցների մասին, երբ ամենօրյա ռեժիմով Հայաստանի պաշտպանության նախարարությունը հերքում է Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության հաղորդագրությունները, երբ Ադրբեջանի զինված ուժերի ներկայացուցիչները շարունակում են գտնվել Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում եւ տարածքային նկրտումներ ունենալ Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ, ինչի մասին ուղիղ տեքստով նաեւ իշխանություններն են խոսում, որքանո՞վ եք իրատեսական համարում խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը եւ պահպանումը։ - Այս պահին իրատեսական չեմ համարում, եւ պատճառը հենց ադրբեջանական կողմն է։ Նրանք չեն պատրաստվում խաղաղության, այլ ունեն բացահայտ հավակնություններ Հայաստանի Հանրապետության այլ տարածքների նկատմամբ, ուստի այդ փաստաթղթի ստորագրումը չի արտացոլում Ադրբեջանի ագրեսիվ պետական քաղաքականությունը։ Նրանք կարող են իմիտացնել գործընթաց՝ ժամանակ շահելու նպատակով, սակայն շարունակաբար առաջ քաշել անհեթեթ նախապայմաններ, որոնց բավարարումը Հայաստանի կողմից կլինի կամ անհնարին, կամ կպահանջի տեւական գործընթացներ։ Նման անհեթեթ պահանջատիրության օրինակ է ՀՀ Սահմանադրության փոփոխությունը, որը իրապես որեւէ սպառնալիք չի ներկայացնում Ադրբեջանի նկատմամբ։ Կարծում եմ՝ խաղաղությունը կարող է տեղի ունենալ ոչ թե փաստաթղթի մակարդակով, այլ երբ հասարակություններն են պատրաստված խաղաղության, երբ ունեցել են այնպիսի աճ, որը հնարավորություն է տալիս խաղաղ համագոյակցել այլ էթնիկ խմբի հետ։ Լավագույն ցուցանիշը հայերի վերաբերյալ հանրային կարծիքը Ադրբեջանում չափելն է կամ Ադրբեջանի բարձրաստիճան ղեկավարության հռետորաբանությունը ընկալելը այն թեմաներով, որոնք կարող են առնչվել հայերին։ - Օրինակ՝ «Արեւմտյան Ադրբեջան» եզրույթը, որ նրանք օգտագործում են` խոսելով Հայաստանի Հանրապետության մասին։ - Այո, դա կրկին ցուցադրում է այդ տարածքային հավակնությունները, եւ երբ հայերի մասին են խոսում, որպես ստորադաս էթնիկ խումբ են բնութագրում` ընդգծելով ադրբեջանցիների առավելությունները հայերի նկատմամբ։ Այս քաղաքականություններն են, որ հանգեցնում են ցեղասպանությունների, այսինքն՝ հասարակությունը հենց այս ուղու միջով է անցնում, որպեսզի կարողանա մասսայական կերպով ցեղասպանություն գործել։ Ադրբեջանի հռետորաբանությունը որեւէ կերպ չի փոփոխվել, ավելին, մենք տեսնում ենք նաեւ բացասական տենդենցներ։ Սա ցուցադրում է, որ Ադրբեջանի հասարակությունը պարզապես պատրաստ չէ խաղաղության, անգամ հայ պատանդների դատավարություններն են օգտագործվում հայատյացությունը խորացնելու նպատակներով։ Եթե ուսումնասիրելու լինենք դատավարություններին առնչվող հրապարակումները եւ դրանց առնչությամբ արտահայտված հանրային կարծիքները, կտեսնենք, որ այս դատավարությունները հայատյացություն սերմանող պետության կողմից հատուկ կերպով օգտագործվող գործիքներ են։ Բացի այն, որ այստեղ ունենք նախ արդար դատաքննության խախտումներ, ունենք Արցախի ինքնորոշման իրավունքի ցուցադրական դատապարտում, բեմականացված գործընթացներ, դրանք շատ հեշտ միջոցներ են ատելությունը խորացնելու նպատակով, եւ մյուսը, որ խաղաղության վերականգնման հեշտ եւ լավագույն միջոցը դա այնպիսի քայլեր ձեռնարկելն է, որոնք կարող են վստահություն ստեղծել հասարակությունների միջեւ։ Օրինակ՝ հայ հասարակության համար վստահություն կարող էր վերականգնվել, եթե մարդասիրական խնդիրները ժամանակին լուծում ստանային, ոչ թե Ադրբեջանը դրանք չլուծելու ճանապարհով հավելյալ տառապանքներ պատճառեր հայ հասարակությանը։ Այս պայմաններում, հասկանալի է, հայ հասարակության որեւէ անդամ չի կարող վստահություն ունենալ քարոզվող խաղաղության գործընթացի նկատմամբ։  - Այս համատեքստում արժե նաեւ հիշատակել, որ Հայաստանը վերադարձրեց Ադրբեջանի ռազմագերիներին եւ նաեւ այն հանցագործներին, որոնք Հայաստանում դատապարտվել էին եւ իրենց պատիժն էին կրում։  - Այո, եւ եթե Ադրբեջանը նույն գործողությունը կատարեր, կարծում եմ` միայն իմիջային առումով դրական զարգացում կլիներ, բայց նրանք այլեւս մտահոգված չեն պետության վարկանիշով եւ մարդկային ճակատագրեր խեղելով՝ վրեժխնդրությամբ փորձում են առավելություններ ձեռք բերել։ Սա խեղված հասարակությունների գործելակերպ է, որովհետեւ պետությունները կարող են ռազմական կամ այլ ոլորտներում հաղթանակ արձանագրել, բայց հաղթանակը չի կարող ամրագրվել մարդկային ճակատագրերի հաշվին։   Միլենա Խաչիկյան
18:00 - 18 ապրիլի, 2025
44-օրյայի մասին զեկույցը կներառվի ԱԺ աշնանային նստաշրջանի լիագումար նիստում․ Քոչարյան
 |civilnet.am|

44-օրյայի մասին զեկույցը կներառվի ԱԺ աշնանային նստաշրջանի լիագումար նիստում․ Քոչարյան |civilnet.am|

civilnet.am: 2020-ի 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովի զեկույցը կներառվի ԱԺ աշնանային նստաշրջանի լիագումար նիստում։ Այս մասին հայտարարել է հանձնաժողովի նախագահ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Անդրանիկ Քոչարյանը՝ ԱԺ-ում լրագրողների հետ ճեպազրույցի ժամանակ։ Հարցին, թե ինչո՞ւ ավելի շուտ զեկույցը չեն ներառում ԱԺ լիագումար նիստ, Քոչարյանը մեկնաբանեց, որ սեպտեմբերին քաղաքական և բոլոր առումներով կրքերը հանգստացած կլինեն, բացի այդ, ըստ Քոչարյանի, ընտրված շրջանը սիմվոլիկ է։ «‎Քանի որ սեպտեմբերի 27-ը շաբաթ է, լիագումար նիստը կսկսվի 30-ին։ ԱԺ նախագահը հարցը կներառի խորհրդի նիստում և օրը վերջնական կորոշվի։ Կարծում եմ շատ կարևոր է, որ հենց այդ օրը ներկայացվի լիագումար նիստում, քանի որ շատ կարևոր, սիմվոլիկ օր է (սեպտեմբերի 27-ին սկսվել է 44-օրյա պատերազմը)»,- ասել է Քոչարյանը։ Անդրանիկ Քոչարյանի խոսքով, զեկույցը լինելու է գաղտնի բաժնում, հաշվի առնելով գաղտնիության ծավալը՝ նիստը լինելու է դռնփակ։ Զեկույցը հասանելի է լինելու պատկան մարմիններին։ 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողովն աշխատանքների ավարտի մասին հայտարարել էր 2024-ի սեպտեմբերին։ Անդրանիկ Քոչարյանն այն ժամանակ հայտարարել էր, որ հոկտեմբերին նամակով դիմելու է խորհրդարանի նախագահին դռնփակ նիստ հրավիրելու համար, և ներկայացվելու էր «մի քանի հարյուր էջից բաղկացած զեկույցը»։ Նա նաև ասել էր, որ հանրությունը կկարողանա ծանոթանալ հատվածների, բայց ոչ ամբողջական զեկույցին, քանի որ փաստաթուղթը գաղտնի տեղեկություն է պարունակվում։ 2022-ի փետրվարին «Քաղաքացիական պայմանագրի» նախաձեռնությամբ Ազգային ժողովում ստեղծվեց 44-օրյա պատերազմի հանգամանքներն ուսումնասիրող քննիչ հանձնաժողով, որի կազմում ընդգրկված են պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամները։ 11 հոգանոց հանձնաժողովի անդամներից 7-ը ՔՊ խմբակցությունից են։ Խորհրդարանի ընդդիմադիր խմբակցությունները՝ «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» դաշինքները, հրաժարվել են մասնակցել հանձնաժողովի աշխատանքներին՝ այն համարելով քաղաքական պատվեր կատարող մարմին։
11:35 - 18 ապրիլի, 2025
Ըստ վկայի՝ եթե մինչ Հովիկ Գաբրիելյանի նահանջը տանկեր մոտեցած լինեին, ինքը դրանց ձայնը կլսեր

Ըստ վկայի՝ եթե մինչ Հովիկ Գաբրիելյանի նահանջը տանկեր մոտեցած լինեին, ինքը դրանց ձայնը կլսեր

«Ես՝ Սարգիս Ադամյանս, ցուցմունք տալիս ասելու եմ ճշմարտությունը, ողջ ճշմարտությունը եւ չեմ ասելու ոչինչ, բացի ճշմարտությունից»,– Հակակոռուպցիոն դատարանում այսօր այսպես սկսվեց 44-օրյա պատերազմի ժամանակ ՀՀ ՊՆ 1-ին բանակային կորպուսի N զորամասի շտաբի պետի հարցաքննությունը։ Վերջինս ներկայացել էր դատարան՝ պատասխանելու Հովիկ Գաբրիելյանի վերաբերյալ գործող կողմերի հարցերին։ Գաբրիելյանը, հիշեցնենք, մեղադրվում է 2020 թ․ հոկտեմբերի 5-ին առանց վերադաս հրամանատարների գիտության եւ թույլտվության Ջրականի շրջանում պաշտպանության անցած ենթակա անձնակազմի հետ դեպի Հադրութ նահանջելու եւ այդ մասին իրենց աջ կողմում գտնվող յուրային ստորաբաժանումներին չտեղեկացնելու մեջ։  Յուրային ստորաբաժանումներից մեկն էլ, որի կազմում է եղել Սարգիս Ադամյանը, այդ նահանջի հետեւանքով ընկել է շրջափակման մեջ՝ կրելով մարդկային եւ նյութական կորուստներ։ Հովիկ Գաբրիելյանն առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունում։ Ըստ վկայի՝ առաջին գրոհի ժամանակ հակառակորդի 10 տանկերից 4-ը խոցել են  44-օրյա պատերազմի ժամանակ մայոր, այժմ փոխգնդապետ Սարգիս Ադամյանը դատարանին հայտնեց, որ Հովիկ Գաբրիելյանին ճանաչում է ծառայության բերումով, նրա հետ բարեկամական կամ թշնամական հարաբերություններ չունի։ Ադամյանի խոսքով՝ երբ հոկտեմբերի 3-ին տեղակայվել են Ջրականի տարածքում, հաջորդիվ հակառակորդի հետ մարտական գործողություններ են եղել 2 անգամ՝ հոկտեմբերի 4-ի երեկոյան եւ լույս 5-ի առավոտ։ Հանրային մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը խնդրեց նկարագրել մարտական գործողությունները․ - Հակառակորդի տանկային վաշտ է եղել՝ 10 տանկ, մեկ էլ շատ անձնակազմ՝ մոտ 200 հոգի, մենք 4 տանկը խոցել ենք, նկատի ունեմ՝ անձամբ տեսել եմ, որ 4 հատը վառվում է, դրանից հետո իրենք հետ են գնացել։ - Հակառակորդը գրոհում էր հենց դիմացի՞ց,- հարցրեց մեղադրողը։ - Այո, բայց հիմնականում մեզնից ձախ էին գնում։ - Այսինքն՝ գրոհել են նաեւ 2-րդ առանձին զրահատանկային գումարտակի վրա (խոսքը մեղադրյալ Հովիկ Գաբրիելյանի ղեկավարած գումարտակի մասին է,-հեղ․)։ - Այո։ - Իսկ Դուք վստհա՞հ եք, որ հակառակորդը հետո նահանջել է։ - Դե, հետ են գնացել, մինչեւ առավոտ՝ ժամը 6-ը, ոչ մի բան չի եղել։ - Քանիսի՞ն եք տեսել, որ հետ է գնացել։ - Չգիտեմ, բայց հաստատ քաշվել է հետ,- պնդեց վկան։ Ադամյանի խոսքով՝ եթե գիշերը այլ գրոհ լիներ, ինքը դրանից տեղյակ կլիներ Սարգիս Ադամյանը հայտնեց, որ այդ գրոհի ավարտից հետո թիկունքի ապահովման պետը իրենց նոր հագուստ է բերել, քանի որ անձրեւ էր գալիս, եւ զորքը թրջվել էր։ Նաեւ սնունդ են մատակարարել Կուբաթլուից․  - Այս գիշեր էլ ոչինչ չի եղել, մեր զինվորներից մեկն է իր ոտքին կրակել, մեկ էլ իմ զրահատանկայինի պետը դասակի հրամանատարի հետ իջել է ձորակը՝ դեպի Սամվելավան, նրան մեջքից խփել են, դասակի հրամանատարը մենակ է հետ եկել,- ասաց վկան։ - Հրետակոծություն կա՞ր,- հարցրեց մեղադրող Նավասարդյանը։ - Չի եղել,- պատասխանեց վկան։ - Լռությո՞ւն էր։ - Անձրեւ էր։ - Իսկ մարտի ձայներ կոնկրետ 2-րդ առանձին զրահատանկային գումարտակի վայրից կայի՞ն։ - Նման բան չեմ հիշում։ - Մարտի արդյունքներն ո՞ւմ են զեկուցվել։ - Իմ զորամասի հրամանատարը (Համլետ Լեւոնյանն է, նրա ցուցմունքը՝ այստեղ,-հեղ․) զեկուցել է բանակային կորպուսի հրամանատարին, որ հարձակվել են, կանխել ենք, էդքան բան։ - Իսկ մարտի ընթացքում զեկույցներ եղե՞լ են։ - Ուշադրություն չեմ դարձել, ես էլ եմ եղել առաջնագծում, ինձ հետաքրքրում էր տվյալ պահին իմ գործողությունը։ - Որեւիցե զեկույց ստացե՞լ եք հակառակորդի կողմից թիկունք թափանցելու վերաբերյալ։ - Ես՝ չէ։ - Հնարավո՞ր է՝ զորամասի հրամանատարը ստացած լինի, դուք՝ չէ։ - Եթե տենց բան լիներ, ինձ կասեր։ Մեղադրողի այս հարցերը, ըստ էության, նպատակ ունեին պարզելու՝ թիկունք թափանցելու հավանականություն, դրա մասին զեկույց կամ խոսակցություն եղե՞լ է մինչ Գաբրիելյանի գումարտակի նահանջը թե՞ հակառակորդը կարողացել է ճեղքել, երբ նահանջի հետեւանքով բնագիծը դատարկ է մնացել։ - Որ ասում եք՝ գիշերվա ընթացքում հանգիստ էր, ռադիոկապով խոսակցություն լսե՞լ եք բանակային կորպուսի հրամանատարի եւ 2-րդ առանձին զրահատանկային գումարտակի միջեւ,- շարունակեց մեղադրողը։ - Չեմ լսել։ - Որեւիցե խոսակցություն նահանջելու մասի՞ն։ - Ես չեմ լսել։ - Հնարավո՞ր է՝ լինեն, բայց դուք չլսեք։ - Կարողա լինի, կարողա չլինի, չգիտեմ,- պատասխանեց վկան՝ միաժամանակ նշելով, որ իր մոտ, որպես շտաբի պետ, եղել է ընդհանուր ռադիոկապ, որը ապահովել է կապ ողջ բանակային կորպուսի միջեւ։ - Դիցուք՝ Հովիկ Գաբրիելյանը կապի դուրս գար կորպուսի հրամանատարի հետ, Դուք կլսեի՞ք։ - Հա, կլսեինք, շատ են եղել, որ դուրս են եկել, ինչը ինձ հետաքրքրել է, հուզել է, միջամտել եմ, ինչը չէ, ուղղակի լսել եմ։ Նշենք, որ ըստ պաշտպանական կողմի՝ նախքան նահանջը Գաբրիելյանը խոսել է բանակային կորպուսի հրամանատար Ժիրայր Պողոսյանի հետ, զեկուցել մարդուժի, զինամթերքի սակավության մասին։ Ըստ Սարգիս Ադամյանի՝ առավոտյան սկսվել է ավելի ուժեղ գրոհ Վկա Սարգիս Ադամյանը պատմեց, որ հաջորդ գրոհը սկսվել է լուսաբացին, տեւել մոտ մինչեւ 11-ը․ «Երբ հարձակվել են, հրամանատարի հետ «Վիլիսի» մեջ եմ եղել, գռանատամյոտով խփեցին, շենքի վերեւի մասից քարը թափվեց, դուրս ենք եկել, դիրքավորվել, անձնակազմը դիրքավորված է եղել․․․ Տեխնիկա չկար, բայց հակառակորդը շատ էր՝ մի գումարտակ , մառախուղ էր, տեսանելիությունը շատ նոսր էր»։ Մեղադրող Դավիթ Նավասարդյանը խնդրեց հայտնել՝ երեկոյի՞ թե՞ լուսաբացի գրոհն էր ավելի վտանգավոր։ Ի պատասխան՝ վկան ասաց՝ առավոտվանը, քանի որ գրոհ է եղել նաեւ իրենց ձախ թիկունքից, զինամթերք արդեն չէին կարողանում մատակարարել։ Նավասարդյանը խնդրեց բացատրել՝ ո՞րն էր թիկունքից գրոհի առանձնահատկությունը․ - Դե, ապահովումներ չես կարողանում անել, չես կարողանում նահանջել, ընկել ես մսաղացի մեջ, այսպես ասած․․․ - Բա ինչո՞ւ մինչեւ ժամը 11-ը մնացիք։ - Չէինք կարողանում դուրս գալ։ Հետո Մեղրիի զորամասից մի գումարտակ եկավ, հետեւներս բացեց, որ կարողանանք։ Դուրս եկանք, անձնակազմը հանգստացավ, սնվեց, փոխվեց, հաջորդ օրը՝ ամսի 6-ին, զբաղեցրեցինք Խավսլիի վերեւի բարձունքները, 3 օր էլ այնտեղ մնացինք։ Վկային հարցեր հղեց նաեւ Հովիկ Գաբրիելյանի պաշտպան Վրեժ Խաչիկյանը։ Վերջինս հետաքրքրվեց՝ վկան տեսել կամ լսե՞լ է, որ գիշերվա ընթացքում հակառակորդի որեւէ տանկ մտնի ձորակը։ Պաշտպանը այսպիսով ցանկանում է վկայից պարզել՝ հնարավո՞ր է, որ թշնամու թիկունք անցնելը մինչեւ Գաբրիելյանի նահանջն է եղել եւ դրանով պայմանավորված չէ։ Վկան, սակայն, պատասխանեց, որ ինքը նման բան չի տեսել։ - Բայց տեղանքը տեսանելի՞ էր,- հարցրեց Խաչիկյանը։ - Չէ, տեսանելիություն չկար, տեղանքի ռելիեֆը խանգարում էր, բայց ձայնը կլսեինք, եթե տվյալ տարածքով անցներ․․․ Մեր բնագիծը մոտ 2 կմ էր, ես գտնվել եմ աջ հատվածում, տանկերը իմ առջեւով աջից եկել, գնացել են ձախ՝ Քուչակից դեպի Բանաձուրի խաչմերուկ։ - Հիմա եթե իջնեին, բլուրի հետեւը անցնեին, եւ էդտեղից բնագիծը հատեին, ձայնը կլսեի՞ք։ - Եթե մասնագետ ես, հա, հասկանում ես։ - Ինչո՞ւ եմ հարցնում։ Որովհետեւ մենք ունենք վկաներ, օրինակ՝ Կոլյա Դավթյանը, Հրաչյա Ղազարյանը, որոնք հայտնում են, որ տեսել են, որ 1-2 տանկ բնագիծ հատել եւ չեն վերադարձել։ - Ես չեմ տեսել։ - Բայց պնդում եք, որ կլսեիք։ - Այո։ - Սուր լսողություն ունեք։ Վրեժ Խաչիկյանը հետաքրքրցվեց՝ հնարավո՞ր է, որ աջ կողմում յուրային ստորաբաժանումները լիարժեք զբաղեցրած չլինեն բնագիծը, ինչին վկան դրական պատասխանեց՝ չբացառելով, որ թշնամին կարող էր իրենց նաեւ այդ կողմով շրջափակման մեջ գցել։ Պաշտպանը պատասխանի համար շնորհակալություն հայտնեց։ Նա նաեւ հետաքրքրվեց, թե անձրեւից հետո ինչպես են նոր հագուստներով ապահովվել, դա պիտի՞ արվեր, թե՞ իրենք են նախաձեռնել։ Ի պատասխան՝ վկան ասաց, որ պիտի արվեր, իրենց թիկունքի պետն է բերել, ինչ որ գտել է, մեծամասնությունը՝ քաղաքացիական հագուստ է եղել, ոչ թե համազգեստ։ Վրեժ Խաչիկյանը տեղեկացրեց՝ Գաբրիելյանի ստորաբաժանմանը նման մատակարարում չի արվել, ինչն էլ ազդել է զորքի բարոյահոգեբանական վիճակի վրա։ Այսօրվա դատական նիստը հետաձգվեց դատարանի ծանրաբեռնվածությամբ պայմանավորված։ Վկայի հարցաքննությունը կշարունակվի մայիսի 6-ին։   Միլենա Խաչիկյան
22:23 - 17 ապրիլի, 2025
«Եթե ես իմացել եմ, որ թուրքը Հադրութում է, ինքը ո՞նց է էրեխեքին ուղարկել այնտեղ»․ զոհվածի հայր

«Եթե ես իմացել եմ, որ թուրքը Հադրութում է, ինքը ո՞նց է էրեխեքին ուղարկել այնտեղ»․ զոհվածի հայր

2020 թ․ հոկտեմբերի 11-ին  «Մարտունի 3» զորամասի՝ շրջափակման մեջ հայտնված վաշտի կազմում է եղել ընդամենը մեկ ամսվա ժամկետային զինծառայող Գարիկ Մովսեսյանը։ Նրա հայրը՝ Էդգար Մովսեսյանը, այսօր ներկայացել էր դատարան՝ որդու հետ կատարվածի շուրջ հարցաքննվելու։ «Եթե ես, որպես ծնող, որպես քաղաքացի, հոկտեմբերի 8-ին իմացել եմ, որ Հադրութում ադրբեջանցի կա, ինքը, ղեկավար լինելով, էդքան բարձր պաշտոնի լինելով, չգիտի՞, որ թուրքը էնտեղ է, որ զորքին ուղարկում է։ Իմ եզրակացությունը սա է։ Սրանից լավ փա՞ստ»,- ցուցմունք տալիս վրդովված ասաց Մովսեսյանը։ Փաստաբան Դավիթ Կարապետյանը հետաքրքրվեց՝ «ինքը» ասելով՝ ո՞ւմ նկատի ունի տուժողի իրավահաջորդը։ «Եթե Գոռ Իշխանյանն է, Գոռին, եթե Ջալալ Հարությունյանն է (ՊԲ նախկին հրամանատարը,-հեղ․), Ջալալին, ես չեմ կարող դա ասել»,- պատասխանեց նա։ Գոռ Իշխանյանը հիշյալ զորամասի հրամանատարն էր, որն այժմ մեղադրվում է ծառայողական պարտականությունների նկատմամբ անփույթ վերաբերմունք դրսեւորելու մեջ։ Մեղադրյալի աթոռին է նաեւ ՊԲ օպերատիվ բաժնի պետ Նվեր Մարտիրոսյանը։ Նրանք առաջադրված մեղադրանքը չեն ընդունում։ Ըստ Էդգար Մովսեսյանի՝ պատասխանատուները մեղքը իրար վրա են բարդում Էդգար Մովսեսյանը դատարանին պատմեց, որ իր որդին բանակ է զորակոչվել 2020 թ․ օգոստոսի 3-ին, մեկնել է նախ Ասկերան, ապա՝ «Մարտունի 3»․ «Եթե օրենքով ենք խոսում, մալադոն իրավունք չունի․․․ Սաղ իմ էրեխեքն են, ճիշտ հակսացեք, բայց մալադոն իրավունք չունի առաջնագծում լինի, մինիմումը 3-րդ գծում կարող է, իրենք նույնիսկ գումարտակների բաժանված չէին, կռվի օրն են բաժանվել»։ Պաշտպան Արման Բայադյանը հետաքրքրվեց՝ ծնողին որտեղի՞ց այդ տեղեկությունը, որ նորակոչիկը իրավունք չունի։ Ի պատասխան՝ նա ասաց․ «Ես ինքս էլ ծառայել եմ, 2-3 ամիս հետո եմ զենքերին տիրապետել, 1 ամիս 10 օրվա ծառայող էր․․․»։ Էդգար Մովսեսյանը հայտնեց, որ որդու հետ վերջին անգամ հոկտեմբերի 3-ին է խոսել։ Դրանից հետո կապը կորել է։ Մովսեսյանը զբաղվել է զոհված հարազատի հուղարկավորության աշխատանքներով, ապա շտապել Արցախ եւ տեղում իմացել կատարվածի մասին․ «Իմացել եմ, որ գնացել են Հադրութ, կապը կորել է, հիմա մեկը մեկի վրա է գցում, ի՞նչ իմանանք՝ ով ինչ է ասում։ Գոռն ասել է, որ Ջալալն է հրաման տվել, Առստամյանը զորք է ուզել, Ջալալն էլ ասել է՝ Գոռը սխալ է հասկացել, ես ուրիշ կոդ եմ ուզել»։ Այդ խոսակցությունը, ըստ նրա, դեպքից հետո Արցախի «Արմենիա» հյուրանոցում հրավիրված հանդիպմանն է եղել։ Գոռ Իշխանյանը եւս մասնակցել է․  «[Մինչ այդ] խոսակցությունն այն է եղել, որ Կարեն Առստամյանն է զորք ուզել (18-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատարն էր-հեղ․), բայց փաստերով նենց դուրս եկավ, որ նա ոչ զորք ա ուզել, ոչ էլ տեղն ա ասել, Առստամյանը ներկա էր էդ հյուրանոցում․․․»։  Դավիթ Կարապետյանը, որ Գոռ Իշխանյանի պաշտպանն  է, հետաքրքրվեց՝ ծնողը լսե՞լ է, որ հրամանը եղել է 9-րդ կմ գնալը․ «Գոռն ասել է՝ Ջալալը հրաման է տվել՝ զորք ուղարկել 9-րդ կմ, որտեղ Կարեն Առստամյանը պիտի դիմավորեր, բայց Առստամյանը եղել է 9 կմ-ի հետեւը, էնտեղ չի եղել։ Մեր հանդիպման ժամանակ է ասել՝ ես ուզել եմ 9-րդ կմ հետեւը՝ դեպի Ֆիզուլի, Գոռն էլ ասել է՝ Ջալալն է ասել, [որ 9-րդ կմ-ում ես զորք ուզել]»։  Հիշեցնենք՝ նախաքննության ժամանակ այս գործի շրջանակում Կարեն Առստամյանը եւս մեղադրյալի կարգավիճակ է ունեցել, սակայն հետագայում նրա նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է։ Նա այժմ մեղադրվում է մեկ այլ քրեական վարույթի շրջանակներում եւ գտնվում է հետախուզման մեջ։ Մեղադրյալների աշտպանները - Բացառո՞ւմ եք, որ Կարեն Առստամյանը լավ էլ դիմավորել է եւ սխալ ուղղություն տվել զորքին,- հարցրեց Դավիթ Կարապետյանը։ - Իրենք առերես խոսել են, ես լսել եմ, թող իշխանյանն ասեր՝ սխալ ես ասում,- պատասխանեց տուժողի իրավահաջորդը։ - Դեպքից մի քանի ժամ առաջ Կարեն Առստամյանը հակատանկային զորք է ուզել այդտեղ, դա գործի նյութերով հաստատվել է, դիմավորել է ու հանձնարարություն տվել,- տեղեկացրեց պաշտպանը։ - Եթե զորք է ուզել ու դիմավորել ու ցույց է տվել՝ ինչ մարտական գործողություն անեն, մեր էրեխեքին չէ՞ր դիմավորելու։ Ուրեմն՝ ճանապարհին մի բան սխալ է գնացել։ - Ըստ գործի նյութերի՝ Սլավիկը՝ տղաների հրամանատարը, հասնելուն պես կապ է հաստատել հենց Կարեն Առստամյանի հետ․․․ Տպավորություն՝ Առստամյանի ասածն եք ընդունում։ - Ինձ համար, որպես ծնող, բոլորը ոչ մի բան են, ինձ ոչ Կարենն ա պետք, ոչ Գոռը, ինձ իմ էրեխեն ա պետք, ով ինչ ա ասել, ինձ չի հետաքրքրում։ - Այսինքն՝ Դուք ուզում եք, որ ով մեղավոր է, նա էլ պատժվի՞։ - Աստված դատաստան կտա․․․ Պետք է հարգել հերոս տղերքին, նրանց ծնողներին, մարդկայնություն ունենալ, ճիշտ հունով ամեն ինչ տանել առաջ։ Էսօր մենք ճիշտը չգիտենք՝ մեր էրեխեքը ուր գնացին, երբ գնացին, ինչի համար գնացին։ Սամվել Մերելյանը Դատարանն այսօր հարցաքննեց նաեւ զոհված զինծառայող Մելիք Մերելյանի հորը՝ Սամվել Մերելյանին։ Վերջինս շատ տեղեկություններ չուներ որդու հետ կատարվածի մասին, ասաց՝ վերջին անգամ նրա հետ հոկտեմբերի 10-ին է խոսել, տեղեկացել, որ տեղափոխվում են Հադրութ․ «Ես Կոռնիձորի պոստերում եմ եղել, էդքան չէի կարող հետաքրքրվել․․․ Հետո սկսել եմ փնտրել, էն եմ իմացել, որ ամբողջ կազմով չկան․․․ ԴՆԹ համընկնում է եղել»։ Հանրային մեղադրողները հետաքրքրվեցին՝ ի՞նչ է հաջողվել պարզել, ի՞նչ կատարվել։ Ի պատասխան՝ Մերելյանն ասաց․ «Ես շատ եմ մտածել՝ ինչ եղավ, ինչի եղավ, ոնց եղավ, գիտեմ միայն, որ շրջափակման մեջ են ընկել»։ Մնացյալ տուժողների իրավահաջորդներին դատարանը կհարցաքննի հեռավար Հարցաքննություններից հետո նախագահող դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը հայտնեց, որ տուժողների 3 իրավահաջորդ՝ Մուշեղ Խաչատրյանը, Գուրգեն Գեւորգյանը եւ Վեներա Ղարանյանը դատարանին դիմում են հասցեագրել՝ տեղեկացնելով, որ վատառողջ են, դատարան ներկայանալ չեն կարող եւ խնդրում են հիմք ընդունել իրենց նախաքննական ցուցմունքները։ Դիմումներին կից նրանք ներկայացրել են նաեւ բժշկական տեղեկանքներ։ Հանրային մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը չառարկեց տուժողների նախաքննական ցուցմունքները հրապարակելու եւ դրանք հիմք ընդունելու դեմ։ Մինչդեռ պաշտպանական կողմը հարց բարձրացրեց՝ արդյո՞ք այդ տեղեկանքները բավարար են՝ դատական նիստին ներկայանալու անհնարինություն արձանագրելու համար։ Մասնավորապես, ըստ պաշտպան Երեմ Սարգսյանի՝ դրանք վկայում են, որ անձինք հիմա չեն կարող ներկայանալ դատարան․ «Այսպես պետք է գնահատենք՝ այդ ապացույցները կարեւո՞ր են թե՞ ոչ, եթե կարեւոր են, պիտի մենք հարց տալու հնարավորություն ունենանք, եթե չէ, թող մեղադրողները հիմա կանգնեն, հրաժարվեն այդ ապացույցներից, նրանք են բերել այդ ապացույցները, մենք չենք խնդրել։ Հետեւաբար կամ հրաժարվում են, կամ ապահովում է այդ անձանց ներկայությունը։ Չե՞ք կարողանում՝ տեսակապով հարցաքնենք, օրենքը թույլ է տալիս»։ Հանրային մեղադրող Արշակ Մարտիրոսյանը արձագանքեց՝ երրորդ տարբերակ էլ կա, եւ դա գործի ողջամիտ ժամկետում քննության ապահովման շահից ելնելով՝ նախաքննական ցուցմունքի հրապարակումն է։ Նշենք, որ մեղադրյալներին մեղսագրվող արարքը միջին ծանրության է, ինչը նշանակում է, որ դրա վաղեմության ժամկետը 5 տարի է, այսինքն՝ լրանալու է 2025 թ․ հոկտեմբեր ամսին։ Վաղեմության ժամկետի ավարտից հետո, եթե գործի քննությունը շարունակվի, մեղավոր ճանաչվելու դեպքում անձինք պատասխանատվության չեն ենթարկվի։ Հարցի վերաբերյալ դիրքորոշում հայտնեց նաեւ պաշտպան Դավիթ Կարապետյանը՝ ընդգծելով, որ մի շարք ծնողների ցուցմունքներում բառացիորեն կրկնվող արտահայտություններ կային, որոնց վերաբերյալ նրանց հարցեր չտալը ինքը ճիշտ չի համարում։ - Թող անիմաստ պատճառով դատը չհետաձգվի, մարդը ցավի մեջ է, մեռնում է, բերեք դատարա՞ն,- վրդովվեցին դահլիճում գտնվող ծնողները։ Դատավոր Արտուշ Գաբրիելյանը տեղեկացրեց՝ խոսքը ոչ թե հիմա, այլ ընդհանրապես չներկայանալու մասին է, քանի որ դատարանը նախկինում կայացրել է բերման ենթարկելու որոշումներ, սակայն դրանք ի կատար չեն ածվել․ «Օրինակ՝ Նարեկ Խաչատրյանին բերման ենթարկելու որոշում էինք կայացրել, ոստիկանները նրան տանից վատառողջ բերել էին, մարդը դատարանի բակում վատացավ, Շտապ օգնություն կանչեցին, տեղափոխեցին։ Սա՝ ի գիտություն»։  Այս հանգամանքները հաշվի առնելով եւ լսելով կողմերի կարծիքը՝ դատարանը որոշեց նրանց հարցաքննել հեռավար, այսինքն՝ տեսազանգի միջոցով։ Այսօր դատակոչված երրորդ վկան Լուսինե Սարգսյանն էր, որին դատարանը բերման ենթարկելու որոշում էր կայացրել։ Ոստիկանությունից ստացված տեղեկանքի համաձայն՝ նրա տան դուռը փակ վիճակում էր, իսկ հարեւանների փոխանցմամբ՝ նա ՌԴ-ում է։ Ոստիկանները նրա հետ կապ են հաստատել բջջային հեռախոսով, որի ընթացքում Սարգսյանը հայտնել է, որ 2024 թ․ դեկտեմբերից գտնվում է ՌԴ-ում եւ իր ցուցմունքին ավելացնելու ոչինչ չունի։ Դատարանը որոշեց Սարգսյանին եւս հարցաքննել տեսակապով՝ ապահովելու համար մեղադրյալների հակընդդեմ հարցման իրավունքը։     Միլենա Խաչիկյան
18:50 - 15 ապրիլի, 2025
44-օրյա պատերազմի ժամանակ ՀՀ ԶՈՒ ՀՕՊ զորքերի պետի ցուցմունքը դատարանում

44-օրյա պատերազմի ժամանակ ՀՀ ԶՈՒ ՀՕՊ զորքերի պետի ցուցմունքը դատարանում

Հակակոռուպցիոն դատարանը, դատավոր Սուրեն Խաչատրյանի նախագահությամբ, երկու օր շարունակ հարցաքննեց 2020 թ․ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ ՀՀ զինված ուժերի հակաօդային պաշտպանության զորքերի պետ-ՀՕՊ վարչության պետ Արմեն Վարդանյանին (պաշտոնից ազատվել է 2021 թ․ հունիսին)։ Գեներալ-մայոր Վարդանյանը, որ զինվորական գիտությունների թեկնածու է` մասնագիտական աշխատանքի 46 տարվա փորձով, կանչվել էր դատարան՝ պատասխանելու պատերազմի ժամանակ Ագարակի զորամասի հրամանատարի՝ մարտական պատրաստության գծով տեղակալ Անդրանիկ Վերանյանի գործով կողմերի հարցերին։ Քրեական գործը, հիշեցնենք, վերաբերում է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին Իշխանաձորի խաչմերուկում պատսպարված ինժեներասակրավորական վաշտի (ԻՍՎ) անձնակազմի անդամների զոհվելուն։ Ըստ գործի նյութերի՝ փոխգնդապետ Վերանյանը պատսպարված անձնակազմին մեքենաները նստելու եւ երթը շարունակելու հրաման է տվել՝ չնայած հակառակորդի՝ անօդաչու թռչող սարքի առկայությանը։ Րոպեներ անց ԱԹՍ-ն հարվածել է մեքենային։ 18 զինծառայող զոհվել է, 3 անձ՝ վիրավորվել։ Պետությանը պատճառվել է ավելի քան 21 միլիոն դրամի վնաս։ Կատարվածի համար Անդրանիկ Վերանյանին մեղադրանք է առաջադրվել ռազմական դրության պայմաններում անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով՝ պաշտոնեական դիրքը չարաշահելու մեջ։ Նրան սպառնում է 7-13 տարի ժամկետով ազատազրկում` գույքի բռնագրավումով կամ առանց դրա: Վերանյանն առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունել։ Նրա պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը, հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանը, նախագահող դատավոր Սուրեն Խաչատրյանն ու տուժողների իրավահաջորդները մեղադրանքի առնչությամբ բազմաթիվ հարցեր հղեցին Արմեն Վարդանյանին։ Վերջինս տեղյակ չէր, թե ինչ գործի շրջանակում է հարցաքննվում, դատավարության մասնակիցները ակնկալում էին նրա մասնագիտական դիտարկումները։ Հրաման կատարող սպան անձնական շահագրգռվածություն ունի՞ թե՞ ոչ Առաջին հարցը, որ կողմերը քննարկեցին, վերաբերում էր Վերանյանի մեղադրանքում տեղ գտած անձնական շահագրգռվածություն եզրույթին։ Պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը հետաքրքրվեց՝ հրաման արձակելիս կամ կատարելիս վկան երբեւէ անձնական շահագրգռվածություն ունեցե՞լ է։ Հարցը վրդովեցրեց Արմեն Վարդանյանին․ «Ի՞նչ է նշանակում անձնական շահագրգռվածություն։ Բանակում չկա շահագրգռվածույթյուն, կա ծառայություն, հրաման, հրամանի կատարում ու զեկուցում։ Առաջին անգամ եմ լսում, որ ինչ-որ բանի նկատմամբ շահագրգռվածություն լինի»,- պատասխանեց նա։ Ձախից՝ մեղադրյալ Անդրանիկ Վերանյանը, պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը Հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանը ավելի ուշ վերաձեւակերպեց հարցը՝ ենթական, որը կատարում է վերադասի հրամանը, արդյո՞ք չունի շահագրգռվածություն որպես ստորադաս լավը երեւալու․ «Մարտադաշտում որեւէ մեկը չի մտածի պաշտոնի եւ այլնի մասին, առավելագույնը, որ կարող է լինել, հերոսանալն է։ Դրա մի քանի տարբերակ կա՝ ինչպես պիտի կատարվի մարտական խնդիրը՝ հաջող կամ անհաջող։ Այսինքն՝ զինծառայողի շահը միայն դա է՝ խնդիրը հաջողությամբ կատարելը։ Այդ բառը չընկալելով հանդերձ՝ միգուցե իր կյանքը փրկելու վախը կարող է շահ ճանաչվել»,- պատասխանեց գեներալը։ - Իսկ մարտական խնդրի հաջող կատարումը խմբայի՞ն թե՞ անձնական շահ է,- ճշգրտեց մեղադրողը։ - Խմբային։ - Բայց անձն է հերոսանում, չէ՞։ - Եթե նույնիսկ մարդը մենակ է, մեկը պիտի կրակային ապահովում իրականացնի, մինչեւ ինքը հասնի, կրակի, էլի դուրս ենք գալիս կոլեկտիվի վրա։ Բանակը միակ տեղն է, ուր մարդը իր կյանքը վստահում է կողքինին, այսինքն՝ եթե մեկը Հունան Ավետիսյան է, միեւնույն է, նա մենակ չի գործում,- պատասխանեց Արմեն Վարդանյանը։ Ի՞նչ է պետք անել ԱԹՍ-ի հարձակման դեպքում Հաջորդիվ պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը հետաքրքրվեց՝ գեներալ-մայոր Արմեն Վարդանյանը ե՞րբ է առաջին անգամ անօդաչու թռչող սարք տեսել․ «Քառօրյայի ժամանակ՝ գիշերը՝ 3։15-ին»,- հստակ պատասխանեց գեներալը։ «Մշակված եւ զորքերին տրամադրվա՞ծ է եղել որեւէ նորմատիվ, թե ԱԹՍ-ի առկայության դեպքում զորքը ինչ եւ ինչպես պիտի անի»,- պաշտպանի հաջորդ հարցն էր։ Ընդհանուր առմամբ, ԱԹՍ-ի հարձակման դեպքում գործողությունների ընտրանքը վկան երկու մասի բաժանեց․ եթե երթ է, ապա ճիշտ է երթը կանգնեցնել, պատսպարվել, բայց հնարավորության դեպքում դասակը կարող է նաեւ կենտրոնացած կրակ վարել՝ ծնկի գալով կամ պառկելով։ Բոլոր դեպքերում, նա, ով առաջինն է տեսնում ԱԹՍ-ի առկայությունը, պարտավոր է բղավել «օդային տագնապ»․ «ԱԹՍ-ի խոցման խնդիրը մարտի ժամանակ նույնն է, ինչ մյուս թռչող սարքերի ժամանակ, ՀՕՊ-ը համազորային ուժերի մի մասն է, նորմատիվը բոլորի համար նույնն է՝ երթը դադարեցնել, թաքնվել, իսկ մեթոդներն ու ձեւերը սահմանված են Մարտական Կանոնադրությամբ»,- պատասխանեց վկան՝ հավելելով, որ պատերազմի ժամանակ ամենօրյա ռեժիմով նաեւ առանձին հրամաններ տրվել են՝ հաշվի առնելով ԱԹՍ-ների խոցման առանձնահատկությունները եւ անընդհատ փոփոխվող դրությունը։  - Այդ հրամանները որեւէ կերպ արձանագրվե՞լ են,- հարցրեց պաշտպանը։ - Ամենօրյա հրամանները կիրառվում են բանավոր, ըստ անհրաժեշտության՝ նաեւ գրավոր, բայց ՀՕՊ-ում գոյություն ունի ավտոմատ կառավարման համակարգ, օպերատիվ մարտական կետում տեսաձայնագրվում է։ - Այդ հրամանները գործո՞ւն միջոցներ էին։ - Դուք մի մոռացեք, որ համաշխարհային պատերազմի մեջ ԱԹՍ-ներով առաջին պատերազմը Արցախյանն է, աշխարհում ԱԹՍ-ների դեմ պայքարի չնչին փորձ ունեինք մի քիչ մենք, մի քիչ էլ Սիրիայի Լաթաքիայում, բայց էնտեղ նախօրոք գիտեին պարամետրերը․․․  - Մարտական կանոնադրությունը ընդունվել է 2009-2010-2011 թվականներին, իսկ ԱԹՍ-ների մասին մեր զինված ուժերին հայտնի է դարձել 2016-ից ի վեր, մինչ այդ կիրառում չի եղել։ 2011 թ․-ի ակտը ինչքանո՞վ է կիրառելի այդ պային մեր զինված ուժերին անհայտ սարքի նկատմամբ,- հետաքրքրվեց պաշտպանը։ - Հարցադրումը ճիշտ չէ,- արձագանքեց վկան,- հակառակորդի խոցման կամ խոցումից պաշտպանվելու ֆունկցիան չես կարող փոխել, խոցումը մնում է խոցում, պաշտպանությունը՝ պաշտպանություն։ Այսինքն՝ հիմունքը նույնն է, դա Աստվածաշունչը փոխելու նման բան է, ուրիշ հարց, որ տեղանքից, եղանակից կախված՝ կոնկրետ որոշում պիտի կայացվի։  ՀՕՊ զորքերի նախկին պետը չբացառեց, բայց եւ քիչ հավանական որակեց ԱԹՍ-ի ինքնաձիգով միանձնյա խոցումը։ Հիշեցնենք՝ նման 1-2 դեպք արձանագրվել է 2020 թ․ հուլիսյան մարտերի ժամանակ․ «Մենահատ կրակով հավանականությունը զրոների շարանով է գալիս, իսկ երբ դասակը կենտրոնացած կրակ է վրաւոմ, հավանականությունը մեծանում է, որ կարող է խոցես»,- բացատրեց նա՝ հավելելով, որ չի գտնվի որեւէ զորամաս, որ չիմանա՝ ԱԹՍ-ի հարձակման դեպքում ինչպես պիտի դասակը պաշտպանվի։ Հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանը Հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանը վերահաստատեց՝ ողջ մնացած միակ զինվոր Արմեն Հակոբյանը ցուցմունք տալիս ասել է՝ երբ զորամասից դուրս էինք գալիս, մեզ շարեցին, այդկերպ հրահանգեցին՝ մեջքի վրա պառկել, կրակել․ «Դատարանում հետազոտված ապացույցների մեծամասնությունը եւս վկայում է, որ զորքը հենց այդպես էլ վարվել է։ Ճի՞շտ է վարվել»,- հարցրեց նա։ Վկան դրական պատասխանեց։ Գործի քննության ժամանակ բազմիցս քննարկվել է նաեւ Մարտական կանոնադրության այն դրույթը, ըստ որի՝ օդային հարձակման ժամանակ երթը, որպես կանոն, շարունակվում է։ Հանրային մեղադրողը խնդրեց վկային պարզաբանել՝ ի՞նչ է նշանակում «որպես կանոն»-ը տվյալ դեպքում․ «Օրինակ՝ մինչեւ անտառ մտնելը մնացել է 100 մ, հասկանալի է, որ պիտի արագ քեզ գցես անտառ, թաքնվես, բայց այլ բան է, որ բաց դաշտում լինես։ Որպես կանոն-ը նման դեպքերի համար է»,- նշեց վկան։ Հայկ Մարգարյանը խնդրեց նաեւ մանրամասնել, թե ինչու է կարեւոր երթը դադարեցնելն ու թաքնվելը․ - Ամենաթանկը մարդկային կյանքն է՝ զինվորը, սպան։ Համար մեկ խնդիրը՝ թաքնվել, չշարժվել, տեղը չբացահայտել։ Մեր զինծառայողների հիմնական խնդիրը այն է եղել, որ իրենց տեղը բացահայտել են, հրամանների մեջ նշված  է եղել՝ երթերը կազմակերպել մեծ շարասյուն չկազմելով, առանձին–առանձին, արագությունը՝ ոչ պակաս 60 կմ/ժ-ից, քանի որ դրանից արագին ԱԹՍ-ն չի կարող խոցել, բայց հաշվի առեք վախի մթնոլորտը։ Չգիտեմ՝ այստեղ ովքեր եւ քանիսն են եղել մարտադաշտում, ես անձամբ առաջին պատերազմում ավտոմատով եմ կռվել եւ լավ գիտեմ՝ ինչ է նշանակում ինքնակառավարում ունենալ։ Մեկ՝ վախը, երկրորդ՝ աղմուկը, երրորդ՝ հավանականությունը, որ եթե կոլեկտիվ է, մեկը պանիկայի մեջ է, մեկը վիրավոր է, այրում, սթրես, մարդ կա՝ ինքնապաշտպանության զգացողությունն է կորցնում, մարդ կա՝ քարանում է․․․ Մարտը էնպիսի բան է, որ եթե գլխովդ հարյուրավոր փամփուշտներ չեն անցել, բացատրել անհնար է։ Հնարավո՞ր է՝ նույն պահին նույն տեղանքում գտնվողների միայն մի մասը ԱԹՍ-ն տեսնի կամ լսի Պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը վկային տեղեկացրեց՝ գործում կան տվյալներ, ըստ որոնց՝ ԱԹՍ-ն մոտ 30 րոպե օդում է եղել, նոր միայն խոցել զինծառայողների Ուրալը։ Ուստի հարց է ծագում՝ ո՞րն է պատճառը, որ հայկական ՀՕՊ-ը այն չի հայտնաբերել․ - Քելբաջարից մինչեւ Հորադիս, առաջնագծից մինչեւ 20 կմ խորության վրա ամեն օր եղել է առնվազն մի քանի հարյուր ԱԹՍ, հիմա ո՞րի մասին է Ձեր հարցը, - վրդովվեց գեներալը։ - Խոսքը վերաբերում է հոկտեմբերի 9-ին։- Հավանական է, որ այդ օրը այդ տեղանքում եղած լինեն ոչ պակաս, քան մի քանի հարյուր տարբեր չափսերի ԱԹՍ-ներ։- Այդ պայմաններում մարտական գործողությունները դադարո՞ւմ էին։- Իհարկե ոչ, ի՞նչ է՝ պիտի պառկես, մնաս, մինչեւ ԱԹՍ-ն օդից գնա՞։- Բա ի՞նչ պիտի անես։- Ցամաքում տանկն ու հրաձիգն է, օդում էլ՝ ԱԹՍ-ն, բա բոյ չտա՞նք, մեր հողն ու ջուրը չպաշտպանե՞նք․․․ Մարտ նշանակում է կամ դու, կամ քեզ։ Երբ համազգեստ ենք հագնում, մեր կյանքն այլեւս մերը չէ։ Պաշտպանը խնդրեց հայտնել նաեւ՝ հնարավո՞ր է, որ նույն պահին նույն տեղանքում գտնվող անձանց մի մասին ԱԹՍ-ն տեսանելի կամ լսելի լինի, իսկ մյուս մասին՝ ոչ․ «Իհարկե այո, նայած արեւը որ կողմից է, նաեւ ինչ տիպի շարժիչ է, նայած տեղից, դիրքից, կարող է քամի է, քամու ձայն է, եթե դեպի ձեզ է, կարող է՝ Դուք չլսեք, բայց ում անցել է, լսի»,- պատասխանեց Արմեն Վարդանյանը։ Ի վերջո, մեղադրյալը ճի՞շտ է վարվել թե՞ սխալ Հարցաքննության երկրորդ օրը վկային մանրամասն ներկայացվեց գործի էությունը, դեպքը, որ տեղի է ունեցել ԻՍՎ անձնակազմի հետ, եւ փոխգնդապետ Անդրանիկ Վերանյանի գործողությունները դրա շրջանակում։  Ըստ գործի նյութերի՝ ԻՍՎ անձնակազմը ԻՍՎ-ի հրամանատար Տարոն Նիկողոսյանի հրամանով պատսպարված է եղել, երբ Անդրանիկ Վերանյանը ժամանել է եւ հետաքրքրվել, թե ինչու են կանգնեցրել երթը։ Մեղադրողը ՀՕՊ զորքերի նախկին պետից փորձեց կարծիք ստանալ՝ ԻՍՎ ղեկավարը, որ պատսպարվելու հրաման էր տվել, տվյալ դեպքում ճի՞շտ թե՞ սխալ է վարվել։ Վկան պատասխանեց, որ կանգնել, թաքնվելը միանշանակ ճիշտ էր։ Մեղադրողը շարունակեց մանրամասներ հայտնել․ - Այդտեղ որեւէ մարտական գործողություն չի ընթացել, հակառակորդի զինվորի ոտք չկար, որեւէ դիվերսիոն ներթափանցման մասին տվյալ չենք ունեցել։ Երեկ արձագանքելով պաշտպանի՝ ԱԹՍ-ի օդում լինելու պայմաններում մարտական գործողությունները շարունակել-չշարունակելու վերաբերյալ հարցին՝ նախ զարմացաք, ապա ծիծաղեցիք, ապա պատասխանեցիք՝ հո չե՞նք կարող պառկել ու չկռվել, ինչ է թե երկնքում ԱԹՍ կա։ - Իմ պատասխանը ակտիվ մարտին էր վերաբերում։ - Հիմա նկարագրածս իրավիճակը համահո՞ւնչ է մարտի պայմաններին, այդտեղ մարտ կա՞ր, որ ԻՍՎ-ն պարտավոր լիներ կռվել։ - Խնդրում եմ՝ այդ հարցին ես չպատասխանեմ, համազորայինների մոտ մի քիչ ուրիշ է, իմ մոտ մարտը սկսում է նշանակետը հայտնաբերելուց, ԱԹՍ–ն թռավ, իմ մոտ բոյը սկսվեց։ - Դուք գեներալի կոչում ունեք եւ չեք կարող ասել, թե չգիտեք՝ մարտը որն է։ - Ես չեմ ուզում հոգուս, խղճիս վրա․․․ - Դուք ճիշտը ասեք։ - Եթե անմիջական կոնտակտ չկա, բոյ չի գնացել, պարզ է, որ մարտ չկա։ Դատավոր Սուրեն Խաչատրյանը Հաջորդիվ Մարգարյանը փորձեց ստանալ Արմեն Վարդանյանի գնահատականը՝ Արդրանիկ Վերանյանի գործողություններին, երբ նա պատսպարված անձնակազմին երթը շարունակելու հրաման է տվել․ -Օբյեկտիվ լինելու համար ասեմ, որ մի վկա, որը որպես դիտորդ գտնվելիս է եղել հրամանատարական մեքենայի թափքում, ասել է՝ Անդրանիկ Վերանյանն ինձ հարցրեց՝ օդում ԱԹՍ կա՞, նայեցի, ասացի՝ չկա, դրանից հետո ասաց՝ նստեք մեքենան, շարժվեք։ Տուժողները, ողջ մնացած միակ զինծառայողը, այդտեղ ծառայություն իրականացնող ոստիկանները, սակայն, ասում են, որ ԱԹՍ-ն կամ տեսնում կամ լսում կամ ե՛ւ տեսնում ե՛ւ լսում էին։ Որպես 46 տարվա զինվորական՝ ինչպե՞ս կնկարագրեք հրամանատարի գործողությունը, ճի՞շտ է վարվել թե՞ ոչ։ - Իսկ ի՞նչ մարտական խնդիր է նա ունեցել, եւ ի՞նչ ժամկետում դա պիտի կատարվեր։ - Նախորդ օրը բանակային կորպուսի գեներալ-մայոր Բուդաղյանի հրամանով գնդապետ Մաղսուդյանի մասնակցությամբ խորհրդակցության ժամանակ խնդիր է դրվել Մեղրու անձնակազմին առավոտյան հանել երթի, շարժվել դեպի Ջրական, անգամ կոնկրետ վայր չի նշվել, ուր մնաց՝ ժամ։ Այդ պայմաններում պատասխանեք իմ հարցին։ - Խնդիրը չի՞ տրվել գրավոր։ - Ոչ, վարույթի նյութերում նման բան չկա, ոչ մի վկա ժամի մասին տվյալ չի հայտնել։ - Ախր դա ամենակարեւոր կետն է, դա մարտական կարգադրության վերջին կետն է, հո ինքնանպատակ չէ գնալ էսինչ տեղը։ Միգուցե գաղտնիության ռեժիմից ելնելով՝ այդ ժամը չեն տվել, բայց օպերատիվ վարչության պետը անհնար է՝ չիմանար, միգուցե ներքին կարգով է եղել։ - Մենք նույնիսկ կոնկրետ տեղը չգիտենք, գնդի շտաբի պետ Դավիթ Հարությունյանը, որ առաջնորդել է երթը, անգամ նա չի իմացել, թե կոնկրետ ուր պիտի գնանք։ Այս պայմաններում, երբ ԻՍՎ անձնակազմը տեսել ու լսել է ԱԹՍ-ն եւ գործել է Ձեր իսկ հրահանգի համատեքստում, փոխգնդապետ Անդրանիկ Վերանյանը ճի՞շտ է վարվել,- հարցը կրկնեց մեղադրողը։ Վկան դարձյալ դժվարացավ կոնկրետ պատասխան տալ։ - Երթի ղեկավարը պիտի՞ իմանար, եթե ժամ լիներ։ - Այո։ - Բա ասում եմ՝ ժամի մասին ոչինչ չի ասել։ - Հազար ներողություն, ես չեմ կարող ասել՝ ինչու է այս վիճակում հայտնվել այդ ստորաբաժանումը։ Թող ինձ Աստված ների, ներկաներն էլ՝ հետը, բայց անժամանակ մարտական խնդրի կատարում չի լինում։ Այնքան կարեւոր չէ սկիզբը, որքան նշված ժամանակին տեղ հասնելը, գուցե պիտի մեկին օգներ, մեկին փոխարիներ․․․ Ես չգիտեմ։ Այս պարագայում անկախ զոհերից, լույս նրանց հոգիներին, հազար փառք ու հիշատակ իմ զոհված բալիկին ու բոլորին, ես ուրիշ մարդու կմեղադրեմ։ Մեղադրողն ու տուժողների իրավահաջորդները տեւական ժամանակ փորձեցին վկայից, ամեն դեպքում, գնահատական ստանալ, ինչին ի վերջո նա այսպես արձագանքեց․ «100 տոկոսանոց ճիշտ կլիներ, եթե զեկուցեր, որ երթը դադարեցնում է էս ինչ բանի պատճառով, 100 տոկոսանոց սխալ է, եթե էդ բանը չի արել»։ Այս պատասխանը, սակայն, շուտով փոփոխվեց, երբ պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը պնդեց՝ ժամի մասին տեղեկություն եղել է․ - Կորպուսի հրամանատարի տեղակալ Արտակ Մաղսուդյանն ասել է՝ հոկտեմբերի 8-ին զորամասի սպակայազմի հետ խորհրդակցության ժամանակ, պարոն մաղսուդյանի հետ կապ է հաստատել Արտակ Բուդաղյանը եւ ասել՝ հնարավորինս արագ զորքին բերեք էստեղ։ Եվ արդյունքում, առաջնագծում տեղի ունեցած փոփոխությամբ պայմանավորված՝ երեկոյան նախատեսված երթը կազմակերպում է ավելի շուտ,- նշեց պաշտպանը՝ խնդրելով Վերանյանի գործողությունները գնահատելիս սա եւս հաշվի առնել։ - Եկանք, հասանք ժամանակի հարցին․ «հնարավորինս արագ»-ը նշանակում է չկանգնել, ոչ մի բան չանել, էդպիսի հրաման են ստացել, փաստորեն։ «Հնարավորինս արագ» նշանակում է՝ զոհ կտաս թե չէ, կընկնես թե չէ, կխփեն թե չէ, արի, հասի տեղ։ Եթե էդ տիպի խնդիր է դրված,  իրավիճակը լրիվ այլ է դառնում․ ամեն գնով, ոչ մի բանի դեմ կանգ չառնելով, պիտի քշես, գնաս, աջ կամ ձախ անելու հնարավորություն չունես։ Բայց եթե ես լինեի, կզանգեի, կզանգեի այդ հրաման տվողին, կասեի՝ էս վիճակն է, ի՞նչ անեմ, էլի քշե՞մ թե՞ մնամ, զոհվեմ։ Այստեղ արդեն հրամանի ճշգրտման խնդիր է գալիս, ինչի իրավունքը ենթական ունի, իսկ վերադասը պարտավոր է ճշգրտել մարտական խնդիրը։ Պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը խնդրեց նաեւ հայտնել՝ եթե դիցուք ամեն ինչ լիներ նույնը, բայց զորքը հաջողությամբ տեղ հասներ, վկան Անդրանիկ Վերանյանի գործողություններում դարձյալ խախտում կտեսնե՞ր թե՞ ոչ․ - Իհարկե ոչ, խնդիրը հաջողությամբ կատարել է։- Բա ինչպե՞ս է, որ նույն գործողության համար մի դեպքում խախտում չունենք, մեկ այլ դեպքում՝ ունենք։ - Ես այդ հարցին չեմ կարող պատասխանել, ես չունեմ իր հրամանը, կատարման կարգը, շատ ելակետային տվյալներ, բայց առավել քան համոզված եմ, որ մի գործողություն, որը բերել է ծանր հետեւանքների, բայց խնդիրը կատարվել է, մի բան է, մեկ այլ բան է, որ եւ զոհ ես տալիս, եւ չես կատարում քո խնդիրը։ Մարտական խնդիրը գերագույն արժեք է, մեր հողն ու ջուրն է, մեր գերեզմաններն են, մեր ընտանիքներն են․․․ - Ի վերջո, 5 տարի անց մի շարք հանգամանքների ճշտված չլինելու պայմաններում հնարավո՞ր է անձի արարքին գնահատական  տալ,- հետաքրքրվեց նախագահող դատավորը։ - Ես ավելի շատ ինքնավստահության խնդիր եմ համարում, որ իր վրա է վերցրել, ասել է խնդիր չկա, գնացինք, բայց․․․ Գուցե ինֆորմացիայի կամ գիտելիքի կամ ժամանակի սղության պատճառով իրավիճակը ճիշտ չի գնահատվել, արդյունքում՝ ճիշտ որոշում չի կայացվել, բայց դրա դրդապատճառները ոչ ոք չի կարող ասել, բացի որոշում կայացնողից։ Որդեկորույս ծնողներից Հարություն Օհանյանը հետաքրքրվեց՝ որպես հրամանատար՝ վկան ի՞նչ կաներ, եթե գար դեպքի վայր ու տեսներ Ուրալում այրվող իր զինծառայողներին։ Արդյո՞ք իր գործողությունը կլիներ թողնելն ու հեռանալը։ Ի պատասխան՝ Արմեն Վարդանյանը ասաց, որ ինքն այդպես չէր վարվի, բայց խնդրեց չմոռանալ, որ նման իրավիճակներում ամեն մարդ յուրովի է արձագանքում վախին։ - Ամսի 7-ին Արթուրս կդառնար 24 տարեկան, ես մնացի մենակ, մնացի դատարկ,- հուզվեց որդեկորույս մայրերից մեկը։ Հարցաքննության ավարտին դատավարության մասնակիցները շնորհակալություն հայտնեցին վկային՝ կարեւոր հարցերին կարեւոր պատասխաններ տալու համար․ Հաջորդ նիստը նշանակվեց ապրիլի 15-ին։   Միլենա Խաչիկյան
21:26 - 12 ապրիլի, 2025
Ըստ վկայի՝ հայկական ՀՕՊ-ը չգտնելով՝ ԱԹՍ-ն խոցել է 18 զինծառայողների Ուրալը

Ըստ վկայի՝ հայկական ՀՕՊ-ը չգտնելով՝ ԱԹՍ-ն խոցել է 18 զինծառայողների Ուրալը

2020 թ․-ին ՀՀ ՊՆ N զորամասի հրամանատարի՝ մարտական պատրաստության գծով տեղակալ, փոխգնդապետ  Անդրանիկ Վերանյանի գործով երեկ դատարանում հարցաքննվեց աշխարհազորային Գարուն Ասրյանը։ Վերջինիս ցուցմունը, սակայն, հակասում էր թե՛ այլ վկաների, թե՛ նախկինում իր իսկ տված ցուցմունքին։ Վերանյանի գործը, հիշեցնենք, վերաբերում է 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին Իշխանաձոր գյուղի խաչմերուկում Ինժեներասակրավորական վաշտի զոհվելու հանգամանքներին։ Ըստ մեղադրանքի՝ նա պատսպարված զորքին երթը շարունակելու հրաման է տվել, ինչից րոպեներ անց ԱԹՍ-ն հարվածել է վաշտի Ուրալին։ 18 զինծառայող զոհվել է, 3 անձ՝ վիրավորվել։ Վկա Ասրյանը պատմեց, որ պատերազմի ժամանակ հրահանգավորում, որպես այդպիսին, չի եղել, բայց իրենք գիտեին, որ ԱԹՍ տեսնելիս պետք է շատ շարժ չանել, նաեւ կրակել։ Վկան պատմեց, որ իրենք Իշխանաձոր են եկել Ջրականից, երբ իրենց փոխարինելու է եկել այլ զորք։ Այդ ընթացքում նա ԱԹՍ-ի ձայն չի լսել, խաչմերուկ հասնելու եւ Ուրալը տեսնելու ժամանակ է, որ ԱԹՍ-ն սկսել է եւ լսվել, եւ երեւալ։ Ասրյանը նշեց՝ նույնիսկ 3 անգամ փորձել է կրակել, սակայն չի հաջողել։ Մեղադրող դատախազ Հայկ Մարգարյանի հարցին, թե ինչ հեռավորության վրա էր ԱԹՍ-ն, վկան պատասխանեց՝ մոտ 5-6 կմ։ Այս պատասխանը տարակուսանք առաջացրեց դատավարության մասնակիցների մոտ։ Նրանք ընդգծեցին՝ վկայի նշած СВД տեսակի զենքի խոցման առավելագույն հեռավորությունը 2․7 կմ է։ Հանրային մեղադրող Հայկ Մարգարյանը - 6 կմ ԱԹՍ-ն Դուք օդում տեսնո՞ւմ էիք։- Հա, աչքաչափով, կարող է 5 էլ լինի։- Կարող է 1 էլ լինի՞։- Չէ դե, մոտավորապես եմ ասում։- Բա ես շենքի վերջը ես չեմ տեսնում, Դուք 5 կմ ո՞նց էիք տեսնում։- Ինքը սպիտակ գույն էր, դրա համար տեսա։- Բա ամպերը ի՞նչ գույն էր։- Ամպեր չկային, օպտիկայով մոտեցրել եմ։ Գարուն Ասրյանի խոսքով, երբ տեսել են սարը բարձրացող Ուրալին, հավաքված մարդկանցից հետաքրքրվել են՝ ի՞նչ Ուրալ է, ո՞ւր է գնում։ Ի պատասխան՝ ասվել է՝ բարձրանում են դիրքեր։ - Բա ինչի՞ հարցրիք։- Դե, ԱԹՍ-ն պտտվում էր, անցներ, նոր․․․- Այսինքն՝ տրամաբանությունը հուշում է, որ չպիտի՞ շարժվեին։- Դե, հա, կամ էլ չէին նկատել։- Իսկ եթե նկատել են ու գնացե՞լ։- Դե, արդյունքը տեսանք։ Նախորդ նիստում հարցաքննված վկա Շալիկո Եղիազարյանը պատմել էր, որ խաչմերուկից աջ ընկած հատվածում՝ ծառերի տակ, զինամթերքի արկղեր է տեսել, ենթադրել, որ դրանք գուցե դատարկ են, քանի որ պատերազմի ժամանակ Ջրականում մի քանի անգամ այդպես խաբել են թշնամուն․ դատարկ արկղեր դրել, եւ ԱԹՍ-ները եկել, դրանք են խոցել։ Դրանից հետո, ըստ նրա, հակառակորդը խոցելիս ավելի շատ զգուշավորություն է ցուցաբերել։ Բայց այս դեպքում անձամբ է մոտեցել, բացել, համոզվել, որ արկղերը լիքն են։ Հենց այս դրվագի վերաբերյալ էր գլխավոր հակասությունը, ինչով պայմանավորված էլ դատարանը բավարարեց կողմերի միջնորդությունն ու հրապարակեց Ասրյանի նախաքննական ցուցմունքը։ Նախաքննության ժամանակ Գարուն Ասրյանն ասել էր, որ խաչմերուկում մեծ քանակությամբ հրթիռների արկղեր կային, որոնք այնքան շատ էին, որ հաշվել չէին կարող։ Ասել էր՝ եթե պայթեին, ոչ միայն Իշխանաձորը, այլեւ կողքի գյուղերը կքանդվեին։ Նաեւ շեշտել էր՝ Շալիկո Եղիազարյանը գոռգոռացել է, թե ինչու են այդ արկղերը բերել այդտեղ։ Երեկ, սակայն, դատարանում հարցաքննվելիս Ասրյանը պնդեց՝ անձամբ է բացել եւ տեսել, որ արկղերը դատարկ են։ Ձախից՝ Անդրանիկ Վերանյանը, Նարեկ Գրիգորյանը - Ո՞նց հասկանանք այս հակասությունը,- հարցրեց մեղադրյալի պաշտպան Նարեկ Գրիգորյանը։- Ես տեսել եմ, որ դատարկ էին։- Բա նախաքննության ժամանակ ինչո՞ւ եք հակառակն ասել։- Չեմ հիշում։- Քննիչը Ձեր ասա՞ծն է գրի առել,- հետաքրքրվեց հանրային մեղադրողը։- Երեւի էլի։- Բա եթե երեւի, դատարկ արկղի պայթելուց գյուղերը ո՞նց պիտի քանդվեին։- Չգիտեմ, ոչ մի բան էլ չեմ հիշում։- Ի՞նչ է նշանակում ոչ մի բան էլ չեմ հիշում։- Մենակ էդ դեպքն եմ հիշում։- Խնդիր կա՞, որ չեք ուզում ասել։- Չէ։- Քննիչը ձեզ վախեցրել է, սպառնացել է- Չէ-չէ,- պատասխանեց վկան՝ այդպես էլ չկարողանալով պարզաբանել հակասությունը։ Մյուս հակասությունը վերաբերում էր Գարուն Ասրյանի եւ Շալիկո Եղիազարյանի՝ Իշխանաձորի խաչմերուկ հասնելու ժամանակին։  Եղիազարյանը նշել էր, որ երբ հասել են խաչմերուկ, Ուրալը դեռ այնտեղ էր, ԱԹՍ-ն էլ՝ օդում, նույնիսկ մի սպա զեկուցել է դրա առկայության մասին։ Մինչդեռ ըստ Ասրյանի՝ երբ հասել են, Ուրալը արդեն բարձրանալիս է եղել՝ սարի դիքի վրա։ - Ո՞նց է ստացվում, որ Շալիկոն ասում է՝ երբ հասանք, Ուրալը այնտեղ էր, Դուք ասում եք՝ որ հասանք, արդեն գնում էր։ Հնարավո՞ր է՝ միասին չեք եղել։- Չէ, միասին ենք եղել։- Բա ո՞ւմ հավատաք, մեկնումեկդ ճիշտ չի ասում, կամ երկուսդ էլ ճիշտ չեք ասում։- Ես ինչ հիշում եմ, էդ եմ ասում։ Գարուն Ասրյանի խոսքով՝ երբ դեպքից հետո շտապել են պայթյունի վայր, տեսել են, որ մեքենաները այրվում են, զինծառայողներն էլ մեջն են․ «Այդտեղ էր գտնվում մի մարդ, որ շատ ուժեղ ողում էր։ Նրան գրկեցի, որ մի կողմ տանեմ, հանգստացնեմ, սակայն նա չէր ենթարկվում, զոռով էինք պահում․ էրեխեն մեջն էր, ուզում էր՝ մոտիկանալ․․․ Հիշելիս նույնիսկ մտքերս խառնվում են․․․ Ուրալի մեջ փամփուշտներ էլ կային, որոնք տրաքում էին․․․ Պաժառնին եկավ, հանգցրեց, բայց արդեն ուշ էր»։ Ասրյանի կարծիքով՝ հակառակորդի ԱԹՍ-ն խոցել է զինծառայողների Ուրալը, քանի որ այդպես էլ չի կարողացել գտնել հայկական ՀՕՊ-ը․ «4-5 րոպե ԱԹՍ-ն ման էր գալիս մեր ՀՕՊ-ը, քանի որ այն հարվածել ու խոցել էր նրանց, հետո մերոնք թաքցել էին, դրա համար էլ ման էր գալիս, ու որ չգտավ, խոցեց ուրալին»,- նշեց վկան։ Վկաների հարցաքննությունը կշարունակվի հաջորդ դատական նիստին։   Գլխավոր լուսանկարում՝ Գարուն Ասրյանը Միլենա Խաչիկյան
11:44 - 10 ապրիլի, 2025