RElection նախագծի շրջանակում, Կուսակցությունների մասին օրենքի բարեփոխումների վերաբերյալ զրուցել ենք Ազգային ժողովի «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյանի հետ:

-Կցանկանայի իմանալ, թե ի՞նչ առաջարկություններով է հանդես գալիս «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցությունը:

- Մենք քաղաքական կուսակցությունների վերաբերյալ քննարկումների ընթացքում արել ենք մեր առաջարկությունները։ Մոտավորապես 7 հանդիպում ենք ունեցել, որոնք ընթանում են «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Համազասպ Դանիելյանի գլխավորությամբ, ով համակարգում է այդ գործընթացը:

Ֆորմատը, որը մենք ընտրել ենք` տարբեր հանրային հարթակներում քննարկումների ընթացք է։ Ժողովի արդյունքում քննարկումների շարք ենք նախատեսել, և քաղաքացիական հասարակության ակտիվ ներգրավվածութամբ քննարկումներ ենք իրականացրել:

«Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության կողմից առաջարկները եղել են հետևյալ բովանդակությամբ․մենք առաջին հերթին կուսակցությունների ձևավորման ընթացքի հետ կապված առաջարկել ենք, որպեսզի նախկին 2000 կուսակցական անդամ ունենալու դրույթը փոխվի, դառնա այնպես, որ 500 անդամ ունենալու դեպքում կարողանան ձևավորվել կուսակցություններ: Առաջին համագումարին, որը կուսակցության ձևավորման հետ կապված պետք է որոշում ընդունի, նախկինում պետք է մասնակցեին առնվազն 200 հոգի, մենք դա առաջարկել ենք իջեցնել 50 հոգու մասնակցության: Այսինքն՝ հեշտացրել ենք կուսակցությունների գրանցման գործընթացը, այն պարզ պատճառով, որ մեր եվրոպական գործընկերները նշում են, որ իրենց երկրներում շատ ավելի հեշտ է գրանցելը: Մասնավորապես՝ Ֆրանսիայում, Գերմանիայում երեք հոգի կարող են կուսակցություն ձևավորել, գրանցել և այդտեղ որևէ խնդիր չկա:

Այդ իմաստով մենք հնարավորինս առաջարկել ենք պարզեցնել, ավելի հեշտացնել կուսակցությունների գրանցումը:

Այդտեղ կա նաև մեկ այլ կարևոր կետ, որով նախատեսում էր, որ քաղաքական կուսացկությունները պետք է անպայման ունենան գրասենյակ Երևանում և մարզերից՝ 1/3-ում, գործող օրենքն այդպիսին է: Մենք առաջարկեցինք, որ լինի կամ Երևանում մեկ գրասենյակ, կամ երեք մարզում մեկական գրասենյակ: Կոնսենսուսի արդյունքում առաջարկը ընդունելի համարեցին, բայց դեռ քննարկման փուլում է, և «Կուսակցությունների մասին» օրենքը մինչև հունվար վերջնական տեսք կստանա:

Մենք առաջարկեցինք նաև, որ մասնակցությունը ըստ որի պետք է ֆիզիկական անձինք զբաղվեն կուսակցությունների ֆինանսավորմամբ և ոչ ավել քան 5 միլիոն դրամ տրամադրեն, մենք առաջարկեցինք՝ չտարանջատել ֆիզիկական անձանց և իրավաբանական անձանց՝ հաշվի առնելով նաև միջազգային փորձը, որտեղ նաև բազմաթիվ կազմակերպություններ են մասնակցում կուսակցությունների ֆինանսավորմանը, այն իմաստով, որ եթե հնարավոր է մենք այդ արգելքը կիրառենք, այսինքն՝ իրավաբանական անձիք չմասնակցեն ֆինանսավորան գործընթացին: Ֆիզ անձը ով իրավաբանական անձում սեփականատեր է, կարող է այդ տեսքով մասնակցել։ Այսինքն՝ մենք այդ ձևով չենք կարողանում խնդրին լուծում տալ և այդ առումով, առաջարկեցինք, որ իրավաբանական անձիք նույնպես կարողանան ֆինանսավորել քաղաքական կուսակցություններին։ Այդ առաջարկը նույնպես քննարկման փուլում է. վերջնական կոնսեսուս դեռ չկա:

Մյուս առաջարկներից կարևոր է նաև, որ Ընտրական օրենսգրքի վերաբերյալ կոնսեսուս կա, որ ամբողջովին համամասնական ընտրակարգի անցնենք։ Այս հարցում խորհրդարանական երեք խմբակցությունները համակարծիք են, և նաև արտախորհրդարանական ուժերն են այդ կարծիքին: Ուղղակի այստեղ կա մի թյուրըմբռնում, այն, որը մենք անվանում ենք վարկանիշային ընտրակարգ, սա էլ է համամասնական կոչվում, բայց, որպեսզի պարզ լինի, մենք նշում ենք պարզ համամասնական։ Այսինքն՝ ամբողջովին համամասնական, այլևս վարկանիշային տարբերակը  հանվի Ընտրական օրենսգրքից:

Այնտեղ կար քարոզարշավի ֆինանսավորման ընթացքի վերաբերյալ սահմանափակումներ։ Այսինքն՝ նախատեսվում էր, որ  պետք է լինի հիմնադրամի միջոցով։Մենք առաջարկում ենք, որ չառանձնացվի և արվի քաղաքական կուսակցության միջոցով, այսինքն՝ քարոզարշավի համար անհրաժեշտ գումարները, որոնք հավաքվում էին տարբեր կազմակերպությունների, դրամահավաքների միջոցով կամ ֆիզիկական անձանց կողմից, իրենք կարողանան անմիջապես ֆինանսավորել կուսակցությանը, այլ ոչ թե հիմնադրամի միջոցներով, որպեսզի չլինեն ավելորդ թղթաբանություններ։ Այդ առաջարկն արել եմ ես և դրական է ընդունվել, չնայած այս հարցը նույնպես քննարկման փուլում է:

Երբ քվեարկում են զինվորականները, միշտ խնդիրներ են առաջանում։ Երբ զինվորները սպաների ուղեկցությամբ են քվեարկում, խնդրահարույց է, որովհետև որոշակի ազդեցություն է լինում զինվորների վրա: Մենք առաջարկել ենք, որ զինվորները և սպաները քվեարկեն տարբեր ընտրատարածքներում։ Այսինքն՝ զինվորներին որևէ սպա չուղեկցի, և նրանք իրենց կամարտահայտությունը ազատ կարողանան իրականացնել:

- Բուռն քննարկվում է նաև կուսակցությունների ֆինանսավորման հարցը։ Դուք անդրադարձաք դրան։ Խոսվում է պետական ֆինանսավորման մասին, կխնդրեի կրկին անդրադառնալ այս հարցին: Ի՞նչ ռիսկեր կան և ֆինանսավորման ո՞ր մոդելն է Ձեզ համար ընդունելի։ Արդյո՞ք պետական ֆինանսավորումը հնարավորություն կտա տարանջատել բիզնեսը քաղաքականությունից:

- Այդ հարցով առաջարկությունները հիմնականում «Լուսավոր Հայաստանից» են հնչել ,և խնդիրը դրվում էր հետևյալ կերպ, որ ըստ ստացած քվեների,մեկ քվեի հաշվով՝ նախկինում քառասուներկու դրամ էր ֆինանսավորվում, առաջարկվում է բարձրացնել այդ շեմը և կարողանալ որոշակի անկախ ֆինանսական հնարավորություն տալ կուսակցություններին:Այստեղ խնդիրը հետևյալն էր, որ մենք դիտարկում ենք, որ հնարավոր է լինի խտրական վերաբերմունք, որովհետև այն քաղաքական ուժը, որը պետք է նոր ձևավորվի կամ,որն այս պահին ավելի թույլ վիճակում է գտնվում, փաստորեն, նրան զրկում ենք մրցակցային հնարավորություններից և համատեղ քննարկման արդյունքում որոշեցինք քննարկել մի մոդել, որով հաշվի կառնվի նաև այն քաղաքական կազմակերպությունների հնարավորությունը, որոնք չեն անցել Ազգային ժողով, բայց պայմանական ասած մեկ կամ երկու տոկոս քվեներ են հավաքել: Այդտեղ իրենք մեկ քվեի դիմաց կստանան ավելի շատ գումար, քան ասենք՝ իշխող քաղաքական ուժը, որը ունենալու է կոնկրետ 70 տոկոս և այդ ֆինանսավորման առյուծի բաժինը ինքը տանելու է և ստացվի, որ կունենա մրցակցային առավելություն: Այսինքն մենք չենք ցանկանա, որ պետությունը՝ կառավարության միջոցով հովանավորի, որոշակի խտրական վերաբերմունք ձևավորվի հանրութան մոտ, որ ուժեղ կազմակերպությունը, տվյալ պայմաններում կարող է ստարտային առավելություն ստանալ մյուսների նկատմամբ: Այդ առաջարկը նույնպես քննարկման փուլում է, իհարկե լավ կլիներ, որ պետության հնարավորությունները այնքան մեծ լինեին, որ հնարավոր լիներ միայն պետական ֆինանսավորմամբ լիներ, դա կապահովվեր քաղաքական կուսակցությունների բացարձակ անկախությունը, բայց այդպես չէ և առայժմ չի սպասվում, որ մոտ ժամանակներս նման ֆինանսավորում կլինի, հետևաբար մենք պետք է դիտարկենք խառը ֆինանսավորում և տարբեր դրամահավաքների միջոցով,ֆիզանձանց միջոցով,կազմակերպությունների: Այստեղ պետք է դիտարկել նաև ոլորտային կառույցները, ասենք թե, այն քաղաքական ուժը, որը ընդունենք ավելի շատ հակված է բնապահպանական խնդիրներ լուծել, մենք պետք է քարոզենք, որ այդ գաղափարախոսությամբ բիզնեսով զբաղվողները կոնկրետ փորձեն լոբինգ անեն այն կառույցի միջոցով, որը այդ խնդիրներով է զբաղվում: Այսինքն, որոշակիորեն բերենք քաղաքակիրթ մշակույթ, որով պետք է հասկանալի լինի, թե դու որ ուժին ես ուզում ֆինանսավորել, այն ուժը, որը կրում է քո գաղափարախոսությունը, արտահայտում է քո տեսլականը: Պետք է աստիճանաբար առաջ գնալ, որպեսզի ֆինանսավորումը ոչ թե լինի ինքնանպատակ, այսինքն ֆինանսավորենք հետո կմտածենք, այլ ի սկզբանե պետք է լինի գաղափարական հենքի վրա: 

- Երբ, մենք զրուցում էինք տարբեր կուսակցությունների ներկայացուցիչների հետ, կային այսպիսի կարծիքներ, որ նախ պետք է կուսակցությունների համար իջեցնել Ազգային ժողովի անցողիկ շեմը, ապա պետք է իջեցնել կառավարող ուժին տրվող 70 տոկոս մանդատը, այսինքն խուսափել միակուսակցական կառավարման համակարգից: Կիսո՞ւմ եք Դուք այս կարծիքը, թե ոչ:
- Իհարկե, պառլամենտական կառավարման համակարգում բացարձակ մեծամասնությունը միշտ չէ, որ օգնում է կառավարկման համակարգի արդյունավետությանը, մասնավորապես, երբ բոլոր օրենսդրական նախաձեռնությունների դեպքում կառավարող ուժը ունի բացարձակ մեծամասնություն և կարող է ցանկացած օրենք անցկացնել, այստեղ ինքնաբավության խնդիր կարող է առաջանալ և լրջացման խնդիր առաջանալ, այսինքն քաղաքական մրցակցության տենդենցի նվազում է տեղի ունենում: Իհարկե ցանկալի է, որ կառավարման համակարգը կոալիցիոն ուժերի և հակակշիռ զսպումների մեխանիզմներ ունենա:Բացարձակ մեծամասնության դեպքում սխալների, ռիսկերի հավանականությունը ավելի մեծ է: Այդտեղ վտանգավոր է նաև այն որ մենք արհեստականորեն սահմանափակենք , այսինքն այն թիվը, որ ընտրվել է, որ երեսուն տոկոսը պետք է լինի ընդդիմություն , միգուցե դա դառնա երեսունհինգ, զուտ նրա համար որ սահմանադրական օրենքների անցկացնելու խնդիր լինի, այսինքն իրենց որևէ փոփխության համար փորձեն համոզել նաև ընդդիմությանը, սա մտածելու հարց է նաև պետք է ուսումնասիրել միջազգային փորձը, բայց իհարկե, առաջարկները բոլորը պետք է քննարկել և գալ կոնսեսուսի:
- Քննարկումների և լսումների ընթացքում խոսվեց նաև Վերահսկիչ- վերստուգիչ հանձնաժողովի կատարած աշխատանքների մասին և կարծես դժգոհություններ կային: Հնչեց նաև առաջարկ, որ այդ լիազորությունները փոխանցվեն հակակոռուպցիոն խմբին: Ի՞նչ եք կարծում, այդ գործառույթները ավելի լավ կիրականացնի Կոռուպցիայի դեմ պայքարի կենտրոնը, ինչպե՞ս եք տեսնում այս գործընթացը:
- Ճիշտն ասած, այս հարցի շուրջ առաջարկների տարբերություն կար, ես առաջարկեցի, որ դա փոխանցվի հաշվեքննիչ պալատին, քանի որ հաշվեքննիչ պալատը այլևս ունի կայացած կառույցի կարգավիճակ և շատ ավելի հեշտ կարող է այդ ստուգումները իրականացնել, բայց կառավարող ուժի ներկայացուցիչները կողմ են, որ այդ լիազորությունները տրվեն Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին: Որպես ավելի քաղաքական անկողմնակալության, կոռուպցիայի դեմ պայքարի բովանդակության իմաստով: Ես առարկություններ չունեմ, որ դա գնա կոռուպցիայի դեմ պայքարի միջոցով, բայց նաև գտնում եմ, որ մինչև կոռուպցիայի դեմ պայքարող հանձնաժողովը համապատասխան մարմիններ ձևավորի ՝ հաշվեքննիչ պալատն, որն արդեն ինքնաբավ, անկախ քաղաքական մարմին է, որևէ ուժի չի սպասարկում, կարող է ինքն իրականացնել այդ ստուգումները, վերստուգումները: Այստեղ նույնպես, սկզբունքային տարբերություն չկա, բայց կածիքների տարբերություն կա:
-  Ըստ Relection նախագծի ձևաչափի, յուրաքանչյուր նախորդ զրուցակից հնարավորություն ունի հարց ուղղել մեր նախորդ զրուցակցին։ Մեր նախորդ զրուցակիցը «Ազգային առաջընթաց» կուսակցության անդամ Վիգեն Մովսիսյանն էր, ում հարցը հետևյալն է` 

«Ինչպե՞ս եք վերաբերվում մեր ներկայիս վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ընդդիմադիր եղած ժամանակ արած հայտարարությանը, որ այդ Սահմանադրութոյւնը Սերժ Սարգսյանի հագով կարված կոստյում է, բայց այս պահին՝ բարեփոխումների ֆոնի վրա, Սահմանադրությանը ձեռք չենք տալիս»:

- Որպես ընդդիմություն քաղաքական ուժերը կարող են ունենալ կարծիքներ, որոնք իշխանական դաշտում, իշխանությունը վերցնելուց հետո որոշակի դիրքային փոփոխություններ կարող են  լինեն:Այլ հարց է, թե դու ինչ ես խոստացել ընտրողներին և ինչ ես անում: Եթե դու, ընտրողներին խոստացել ես, որ, եթե վերցնես իշխանություն պարտավորվում ես փոխել սահմանադրությունը և չես փոխում, դա իհարկե անթույլատրելի է; Բնականաբար, ցանկացած քաղաքական կուսակցություն, զարգացած երկրներում կունենա վարկանիշի խիստ անկում և դա կդիտարկվի սկզբունքային անհամաձայնություն հասարակության և քաղաքական ուժի միջև: Այս պարագայում կարծում եմ, որ փետրվարին պետք է ձևավորվի սահմանադրական փոփոխությունների հանձնաժողով, որը կսկսի զբաղվել սահմանադրական փոփոխություններով: Չեմ բացառում, որ իր խոստումների կատարումը Նիկոլ Փաշինյանը տեսնում է այդ ընթացքի մեջ:

Սերգեյ Բագրատյանի հարցը՝

«Արդյոք մենք ունե՞նք բավարար քաղաքական մշակույթ, որպեսզի կարողանանք հաջորդ ընտրությունը անցկացնել, ոչ միայն բացառիկ ժողովրդավարության պայմաններում, այլ նաև բացառենք էյֆորյայի ազդեցությունը: Գտնո՞ւմ եք, որ ընտրություններին պետք է պատրաստվել այնպես, որ հնարավոր աղդեցությունները բացաենք»: