Relection նախագծի շրջանակում Կուսակցությունների մասին օրենքի բարեփոխումների շուրջ զրուցել ենք Ազգային ժողովի «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Վահագն Հովակիմյանի հետ:

- Նախ կուզեի իմանալ Ձեր կարծիքը ընդհանուր գործընթացի վերաբերյալ: Արդո՞ք ճիշտ ուղով են ընթանում քննարկումները և ինչո՞ւ դրանք սկսեցին «Կուսակցությունների մասին» օրենքով և ոչ թե Ընտրական օրենսգրքի բարեփոխումներով:

-Այս հարցի պատասխանը շատ երկար կստացվի, որովհետև պետք է գանք նախորդ ընտրությունների դառը փորձից: Երբ մենք հրաժարվեցինք մեծամասնական ընտրակարգից, որովհետև մեծամասնական ընտրակարգը քաղաքական բանավեճ է։ Այսինքն, կուսակցությունների քաղաքական բանավեճը դուրս էր մնում: Ընտրությունները վերածվում էին տնտեսական գործընթացների, քաղաքական գաղափարները դուրս էին գալիս:Մեծամասնական ընտրակարգը բերում էր նրան, որ սա իմ բարեկամն է, ծանոթն է, մյուսը ունենում էր նյութական շահագրռգվածություն։ Այսինքն, այստեղ չկար քաղաքական գաղափարախոսության համար ձայն տալու պրոցես:

Առաջարկվեց համամասանականը։ Տարիներ շարունակ պնդվում էր, որ համամասնական ընտրակարգն ավելի արդյունավետ է։ Միևնույն ժամանակ, երբ համամասնական ընտրակարգի 2016 թվականի փոփոխությունները դրեցին, խնդիր կար նաև  քաղաքական ուժի ներսում մրցակցություն ներդնելու: Այդ քողի տակ դրվեց չարաբաստիկ ռեյտինգային համակարգը, որի գաղափարախոսությունը և հռչակած նպատակն այն էր, որ կուսակցության ներսում իր թեկնածուների միջև մրցակցություն լինի: Բայց իրականում դրան չծառայեց, այլ 2017 թվականի ընտրությունները դեգրադացրեց ամբողջ համամասնական ընտրակարգը:

Հիմա, երբ մենք ասում ենք, որ ակնհայտորեն պետք է ունենանք համամասնական ընտրակարգ, բայց միևնույն ժամանակ խնդիր կա կուսակցության ներսում մրցակցություն ապահովելու։ Դրանց ներսում պետք է լինի ներքին ժողովրդավարություն և մրցակցություն: Այսինքն ոչ թե մեկ հոգի որոշի ցուցակի հաջորդականությունը, այլ կուսակցությունն ունենա ներքին ժողովրդավարություն:

Այս ամենով է պայմանավորված, որ առաջնահերթ քննարկվել է «Կուսակցությունների մասին» օրենքի տեսլականները:

Խնդիր կա ֆինանսավորման հետ կապված, բայց ընտրությունների ֆինանսավորումը չի սկսվում քարոզարշավի փուլում, այն սկսվում է քաղաքական ուժերի ֆինանսավորումից: Պետք է այդ համակարգը բարեփոխվի, որպեսզի գործելով գա, հասնի ընտրություններին: Օրինակը բերեմ։  Նախորդ ընտրությունների ժամանակ մեր քաղաքական ուժը իր միջոցները հավաքեց դրամահավաքի միջոցով: Այս պահին, դեռևս գործող կարգավորումներով, երբ դու դրամահավաք ես անում մինչև քարոզարշավը, մարդիկ գալիս են, մեկը՝ 1000 դրամ, մյուսը՝ 100․000 դրամ, գաղափարների իրականացման համար օժանդակում են:

Ներկայիս օրենքը չի կարգավորում այդ դրամահավաքները, իսկ այդ դրամահավաքները աշխարհում ընդունված երևույթ են: Այդ օժանդակությունները, մեր պարագայում, կատարվում էին երկու եղանակով: Առաջինի դեպքում մարդիկ գումարը տրամադրում էին ողջ խմբակցությանը, երկրորդի դեպքում՝ օժանդակելով կոնկրետ թեկնածուի, գումարը փոխանցում էին նրան, որպեսզի իր անհատական քարոզարշավի կարիքները հոգա։ Այն գումարները որոնք ընդհանուր դաշինքի համար էին,  տնօրինում էր դաշինքը: Այս գումարը, որը պետք է հայտնվեր նախընտրական հիմնադրամում, որը ստեղծվում է ավելի ուշ: Այստեղ էլ կարգավորումների խնդիր կա, որովհետև հիմնադրամը ստեղծվում է ավելի ուշ, իսկ քարոզարշավին պատրաստվելու համար դու պետք է դրամահավաքներն իրականացնես շուտ: Այս բոլոր բացերը պետք է փակվեն, դրամահավաքի ինստիտուտը պետք է կարգավորվի օրենքով: Հնարավորություն տրվի քաղաքական ուժերին դրամահավաքներ իրականցնել:

Բացի այս, կուսակցությունների ամբողջ ֆինանսական շարժը պետք է լինի թափանցիկ: Մեր Ընտրական օրենսգիրքը բավականին լավն է, եթե լուծվի ընտրողների ցուցակների մաքրման հարցը: Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների կարևոր խնդիրներից մեկն էլ սա է, որը մի քանի լուծում ունի: Օրինակ՝ միայն ID քարտերով կարողանան մարդիկ մասնակցել ընտրություններին և այլն։ Տարբեր առաջարկներ կան: Ամեն դեպքում այդ հարցը պետք է լուծվի և ընտրողների ցուցակները պետք է մաքրվեն: Մենք պետք է իմանանք, որ մեր ցուցակներում այն անուններն են, որոնք գոյություն ունեն, կան: Թեկուզ,եթե այդ մարդիկ Հայաստանում չեն, արտերկրում են բնակվում, բայց Հայաստանի քաղաքացիներ են և կարող են գալ և մասնակցել ընտրության։ Բայց, եթե մարդը շատ վաղուց հրաժարվել է Հայաստանի քաղաքացիությունից, ապրում է արտերկրում, սակայն շարունակում է մնալ ցուցակներում, սա խնդիր է: Բայց պետք է նշեմ, որ տարբեր երկրների համեմատ, մեր ընտրողներին գրանցելու համակարգը բավականին լավն է:

- Արդյո՞ք հնարավոր է , որ այս փոփոխությունների ֆոնի վրա ունենանք նաև սահմանադրական որոշակի փոփոխություններ:

- Սահմանադրությամբ առկա կարգավորումները լիարժեք տալիս են այդ հնարավորությունները, որպեսզի կատարվեն այս փոփոխությունները: Փետրվարին ձևավորվելու է հանձաժողով, որը պետք է ուսումնասիրի սահմանադրական բարեփոխումների հեռանկաները, կարիքները և այլն:

- Քննարկվում է նաև հետկանչի մեխանիզմը, որը մեր պրակտիկայում չկա։ Ի՞նչ կարծիք ունեք տեղական հանրաքվեի ինստիտուտի և հետկանչի մեխանիզմների վերաբերյալ:

- Ես չէի ասի, որ այն լավ ինստիտուտ է, եթե խոսում ենք ՏԻՄ ղեկավարների մասին: Եթե խոսեմ պատգամավորների վերաբերյալ, ապա այդ ինստիտուտը քաղաքական գործիչներին դարձնում է խոցելի, առավել ևս խոցելի է դարձնում ընդդիմադիր քաղաքական գործիչներին: Շատ գեղեցիկ է հնչում, բայց պետք չէ տրվել գայթակղությանը: Սա ես ասում եմ որպես իշխող քաղաքական ուժի ներկայացուցիչ: Այսօր մենք ենք, թույլ չենք տա չարաշահել այդ ինստիտուտը, բայց վաղը կարող է լինել մեկ այլ քաղաքական ուժ, որը չի դիմանա այդ գայթակղությանը։

- Ըստ Relection նախագծի ձևաչափի, յուրաքանչյուր նախորդ զրուցակից հնարավորություն ունի հարց ուղղել մեր հաջորդ զրուցակցին։ Մեր նախորդ զրուցակիցը Ազգային ժողովի «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Սարգիս Խանդանյանն  էր, ում հարցը հետևյալն է՝ 

«Ի՞նչ սկզբունքով պետք է կուսակցությունները օգտվեն հանրային ֆինանսավորումից, արդյո՞ք պետք է կապված լինի ընտրություններին հավաքած ձայների հետ: Արդյո՛՞ք պետք է ֆինանսավորում ստանան նախընտրական շեմը հաղթահարած կուսակցությունները, թե մյուս կուսակցությունները նույնպես»:

- Իրականում պետք է պետական ֆինանսավորում ստանան իրենց հավաքած քվեներին համարժեք։ Սա միանշանակ է: Բայց թույլատրելի տոկոսը իջեցնելու տարբերակներ կարելի է դիտարկել, որպեսզի ավելի շատ քաղաքական ուժեր կարողանան պետական ֆինանսավորում ստանալ, որովհետև ներկայումս այն չի տարածվում միայն խորհրդարան անցածների վրա, վերաբերում է նաև խորհրդարան չանցած, բայց 3 և ավելի տոկոս հավաքած կուսակցություններին: Կարծում եմ, որ այդ տոկոսային շեմի հարցը դեռ կարող է քննարկվել,իջեցվել:

Վահագն Հովակիմյանի հարցը  հաջորդ բանախոսին՝

«Արդյոք կուսակցությունները պետք է իրենց ֆինանսական հարցերը կագավորեն դրամահավաքների միջոցով, թե թույլատրել, որ ֆինանսավորվեն մեկ անձի կողմից»: