2020-2024 թվականներին Սևան համայնքի ճանապարհաշինարարական աշխատանքներին ուղղվել է շուրջ 4․3 մլրդ դրամ։ «Ինֆոքոմն» ուսումնասիրել է 2020-2024 թթ-ին համայնքում այս աշխատանքների իրականացման համար կազմակերպված բոլոր 19 գնման ընթացակարգերը և գտել, որ դրանցից 17-ի դեպքում աշխատանքները պատվիրակվել են համայնքի ներկայիս ավագանու անդամի ընկերությանը, իսկ մյուս 2-ը՝ համայնքի բնակավայրերից մեկի վարչական ղեկավարի հոր ընկերությանը։ 

Ավագանու անդամին պատկանող «Ճան շին» ՍՊԸ-ն՝

ասֆալտապատման մրցույթների հաղթող

2018 թվականին Արմեն Ալավերդյանը և Էդվարդ Մելքոնյանը հիմնել են ճանապարհների և ավտոմայրուղիների շինարարությամբ զբաղվող «Ճան շին» ՍՊԸ-ն։ 2019-ին ընկերության բաժնետեր է դարձել նաև Արմեն Ալավերդյանի եղբայրը՝ Աշոտ Ալավերդյանը։ Մեկ տարի անց Էդվարդ Մելքոնյանը դուրս է եկել ընկերության մասնակիցների ցանկից՝ ընկերության կառավարումը թողնելով եղբայրներին։

Ընկերության հիմնադրումից մինչ օրս ընկերության տնօրենն է Արմեն Ալավերդյանը։ Վերջինս 2021 թվականի դեկտեմբերին «Սարգիս Մուրադյան» դաշինքի ցուցակով ընտրվել է Սևան համայնքի ավագանու անդամ։ 

«Սարգիս Մուրադյան» դաշինքի մեկ այլ անդամ՝ ինքը՝ Սարգիս Մուրադյանը, ավագանու միաձայն որոշմամբ, ընտրվել է Սևան համայնքի ղեկավար։

«Ճան շին» ՍՊԸ-ն Սևան համայնքի գնումներին սկսել է մասնակցել դեռ մինչև Արմեն Ալավերդյանի ավագանու անդամ դառնալը՝ 2020 թվականի մարտից։ Սակայն այդ ընթացքում ևս համայնքի ղեկավար է եղել Սարգիս Մուրադյանը։

Առաջին գնման ընթացակարգն իրականացվել է գնանշման հարցումով, որի միակ մասնակիցը եղել է «Ճան շին» ՍՊԸ-ն։ Արդյունքում 17․8 մլն դրամի պայմանագիր է կնքվել Սևան համայնքի փողոցների փոսային նորոգման աշխատանքներ իրականացնելու նպատակով:

2020-2024 թվականներին «Ճան շին» ՍՊԸ-ն մասնակցել է Սևան համայնքում իրականացվելիք ճանապարհաշինարարական աշխատանքներին ուղղված 19 գնման ընթացակարգերից 18-ին, որոնցից 6-ի դեպքում ընկերությունը եղել է հայտ ներկայացրած միակ մասնակիցը։ 17 ընթացակարգի դեպքում ընտրվել է «Ճան շին» ՍՊԸ-ն, իսկ կնքված բոլոր պայմանագրերի գումարային գինը կազմել է 3․2 մլրդ դրամ կամ 2020-2024 թվականներին համայնքի ճանապարհների շինարարությանն ու վերանորոգմանն ուղղված միջոցների 76%-ը։  

Միայն 2022-2024 թվականներին, երբ Արմեն Ալավերդյանն արդեն ավագանու ընտրված անդամ էր, ընկերությունը մասնակցել է 11 գնման ընթացակարգի, որից 9-ում ճանաչվել է հաղթող մասնակից՝ կնքելով ընդհանուր 2․7 մլրդ դրամի պայմանագիր։

«Ճան շին» ՍՊԸ-ի և Սևան համայնքի միջև վերջին պայմանագիրը կնքվել է նախորդ տարվա հուլիսին։ Պայմանագրի գինը կազմել է 628 մլն դրամ։ Ըստ պայմանագրի՝ ընկերությունը իրականացնում է Սևան քաղաքի փողոցների հիմնանորոգման աշխատանքներ: 

Այս գնումների վերաբերյալ հարցեր էինք ուղղել Սևանի համայնքապետ Սարգիս Մուրադյանին։ Համայնքապետը կարծում է, որ համայնքի ավագանու անդամի փոխկապակցվածությունն իրավաբանական անձին չի սահմանափակում տվյալ իրավաբանական անձի մասնակցությունը համայնքի կազմակերպած գնման ընթացակարգերին։ 

««Ճան Շին» ՍՊԸ-ն «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված կարգով, ընդհանուր և հավասար հիմունքներով մասնակցել է Սևանի համայնքապետարանի կողմից 2020-2024 թվականներին կազմակերպված գնման ընթացակարգերին, և ընթացակարգերի մեծ մասում նրա հաղթող (ընտրված) մասնակից ճանաչվելը պայմանավորված չէ 49% բաժնեմասի սեփականատեր հանդիսացող Արմեն Ալավերդյանի՝ Սևան համայնքի ավագանու անդամ լինելու փաստով, այն պայմանավորված է  գնման ընթացակարգերում «Ճան Շին» ՍՊԸ-ի կողմից ներկայացված հայտերում առկա գնային առաջարկների ամենացածրը լինելով։ Նշված գնման ընթացակարգերի գնահատող հանձնաժողովների անդամները մասնակիցներից որևէ մեկի հետ չեն ունեցել շահերի բախում, ինչի մասին տվել են գրավոր հայտարարություններ։ Գնման ընթացակարգերի շրջանակներում այլ շահերի բախում գնահատող հանձնաժողովները չեն տեսել»,- նշված է Սևանի համայնքապետ Սարգիս Մուրադյանի պատասխանում:

Արմեն Ալավերդյանը չի հայտարարագրել իր ընկերությունը

Արմեն Ալավերդյանը, որպես ավագանու անդամ, Կոռուպիցայի կանխարգելման հանձնաժողով է ներկայացնում գույքի, եկամուտների, ծախսերի և շահերի հայտարարագրեր։ Վերջինս, սակայն, ոչ պաշտոնի ստանձման, ոչ էլ 2021, 2022, 2023 թվականների տարեկան հայտարարագրերում չի նշել «Ճան շին» ՍՊԸ-ում իր մասնակցության մասին տվյալները՝ իր 49 տոկոս մասնաբաժինը և տնօրեն լինելու հանգամանքը։ Մեր զրույցում Արմեն Ալավերդյանը նշեց, որ այդ տվյալները չհայտարարագրելու դիտավորություն չկա։

«Հայտարարագրերը լրացնելիս ուղղակի չենք իմացել, որ պետք է դա էլ լրացնել։ Դիտավորություն չկա, եթե լիներ՝ չէի հայտարարագրի նաև, որ այդ ընկերություններից շահաբաժին և աշխատավարձ եմ ստանում»։ 

Արմեն Ալավերդյանի հայտարարագրերում անճշտություններ կան նաև կապված առկա անշարժ և շարժական գույքի վերաբերյալ տվյալների ներկայացման հետ։ Մասնավորապես նա իր տարեկան հայտարարագրերում չի հայտարարագրել 2022 թվականին ձեռք բերած բնակարանը, որն արտացոլված է պաշտոնի ստանձման հայտարարագրում։

«Չգիտեմ՝ ինչու ձեզ մոտ չի երևում այդ բնակարանը, բայց ես վստահ եմ, որ հայտարարագրել ենք այն», - մեր զրույցում նշեց Ալավերդյանը։ 

Ըստ Արմեն Ալավերդյանի՝ հայտարարագրերում առկա մյուս անճշտությունները տեխնիկական սխալի կամ հայտարարագիրը ոչ դիտավորյալ սխալ լրացնելու արդյունք են։

Ասֆալտապատման ամենախոշոր պայմանագիրը կնքվել է համայնքային պաշտոնյայի հոր ընկերության հետ

Սևանում ճանապարհների նորոգմանն ուղղված ամենախոշոր՝ 755 մլն դրամի պայմանագիրը համայնքը կնքել է «Ծովագյուղի ՃՇՇ» ՍՊԸ-ի հետ։ Համաձայն 2023-ի հունիսին կնքված պայմանագրի՝ ընկերությունը պետք է իրականացներ համայնքի Դդմաշեն, Ծովագյուղ, Ծաղկունք բնակավայրերի փողոցների հիմնանորոգման աշխատանքներ: 

«Ծովագյուղի ՃՇՇ» սեփականատերը Նորիկ Սիմոնյանն է՝ Սևան համայնքի Ծովագյուղ բնակավայրի վարչական ղեկավար Ատոմ Սիմոնյանի հայրը։ Ընկերությունը հիմնադրվել է 2012-ին։ 2016-ին ընկերությունը 50 տոկոս մասնաբաժիններով գնել են Սերգեյ Ասատրյանն ու Նորիկ Սիմոնյանը։ 2016 թվականից Նորիկ Սիմոնյանը նաև զբաղեցրել է ընկերության տնօրենի պաշտոնը։ 2019-ին Սերգեյ Ասատրյանը դուրս է եկել բաժնետերերի ցանկից՝ Նորիկ Սիմոնյանին թողնելով ընկերության 100 տոկոս մասնաբաժինը։  

Այս ընկերութունը Արցախի քաղաքաշինության նախկին նախարար Մարատ Հակոբջանյանի որդուն պատկանող «Կապավոր» ՍՊԸ-ի հետ համատեղ ևս մեկ պայմանագիր է կնքել Սևան համայնքի հետ 2022 թվականի օգոստոսին։ Առաջին չափաբաժնով այս ընկերությունները պետք է իրականացնեին Ծովագյուղ բնակավայրի փողոցների նորոգման և ասֆալտապատման աշխատանքներ, իսկ 2-րդ չափաբաժնով՝ կատարեին բնակավայրի ջրամատակարարման համակարգի վերանորոգման աշխատանքները։ Պայմանագրի գինը կազմել է 275 մլն դրամ։

«Ատոմ Սիմոնյանը Ծովագյուղ բնակավայրի վարչական ղեկավար է նշանակվել 2022 թվականի սեպտեմբեր ամսին, իսկ «Ծովագյուղի ՃՇՇ» ՍՊԸ-ն մինչ այդ էլ մասնակցել է Սևանի համայնքապետարանի կողմից հայտարարված մրցույթներին, և շահերի բախում գնահատող հանձնաժողովը չի արձանագրել»,- նշված է համայնքապետարանի՝ այս գնումների վերաբերյալ մեր հարցման պատասխանում: 

Սևանի համայնքապետարանը չի տեսնում շահերի բախում՝ նշելով․ «․․․գնման ընթացակարգերի հաղթող ճանաչվել է ոչ թե Սևան համայնքի Ծովագյուղ բնակավայրի վարչական ղեկավարը, այլ «Ծովագյուղի ՃՇՇ» ՍՊԸ-ն: Պայմանավորված այս փաստով՝ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով գրավոր հայտարարություն ներկայացնելու անհրաժեշտություն չի եղել, քանի որ «Ծովագյուղի ՃՇՇ» ՍՊԸ-ն բարեխղճորեն կատարել է նշված գնման ընթացակարգերի արդյունքում Սևանի համայնքապետարանի հետ կնքված բոլոր պայմանագրային պարտավորությունները»:

Ի՞նչ որոշումներ ունի Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը՝ համանման դեպքերի վերաբերյալ

Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը շահերի բախման մասին իր կայացրած որոշումներում (1,2) արձանագրել է, որ որևէ ձևով դրսևորված փոխկապակցվածության հանգամանքի առկայությունն արդեն իսկ ազդակ է, որի պարագայում պաշտոնյան, ում վերաբերելի են շահերի բախմանն առնչվող իրավակարգավորումները, մինչև որոշում ընդունելը կամ գործողություն կատարելը պարտավոր է շահերի բախմանը վերաբերող հանգամանքների մասին Հանձնաժողովին գրավոր հայտարարություն ներկայացնել: 

Ըստ Հանրային ծառայության մասին օրենքի՝ շահերի բախումն իրավիճակ է, երբ պաշտոն զբաղեցնող անձի մասնավոր շահերն ազդում են կամ կարող են ազդել վերջինիս պաշտոնեական պարտականությունների անաչառ և օբյեկտիվ կատարման վրա: Մասնավոր շահն իրենից ենթադրում է որևէ արտոնություն պաշտոնատար անձի կամ իր հետ փոխկապակցված անձանց, կազմակերպություններին, որոնց հետ կան ոչ միայն գործնական կամ անձնական, այլ նաև քաղաքական հարաբերություններ։ 

Արմեն Ալավերդյանը համայնքի ղեկավար Սարգիս Մուրադյանի դաշինքից է։ Սարգիս Մուրադյանը Սևանի համայնքի ղեկավարն է 2016 թվականից։ Ի պաշտոնե լինելով համայնքային գնումներում պատվիրատուի ղեկավար՝ համայնքապետն ընթացակարգերում շահերի բախման իրավիճակի վերաբերյալ 10-օրա ժամկետում պետք է գրավոր ծանուցեր Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին՝ համայնքային գնումներում իր խմբակցության ավագանու անդամի ընկերության մասնակցության մասին։ Սակայն, համայնքապետը Հանձնաժողովին չի ծանուցել և 2022-2024 թթ-ին ավագանու անդամի ընկերության հետ կնքել է շուրջ 2.7 մլրդ դրամի պայմանագրեր։ 

Այս պարագայում ևս համայնքապետարանը նշում է, որ «անհրաժեշտություն չի տեսել դիմելու Հանձնաժողով, քանի որ «Ճան Շին» ՍՊԸ-ն բարեխղճորեն կատարել է նշված գնման ընթացակարգերի արդյունքում Սևանի համայնքապետարանի հետ կնքված բոլոր պայմանագրային պարտավորությունները»։

Համայնքներն իրենց ուղղված հարցերին, թե արդյոք շահերի բախման ռիսկ չկա համայնքային պաշտոնյաների և նրանց փոխկապակցված անձանց ընկերությունների՝ համայնքային գնումների մասնակցության մեջ, հաճախ հղվում են միայն «Գնումների մասին» օրենքին, ըստ որի՝ յուրաքանչյուր անձ գնումներին մասնակցելու հավասար իրավունք ունի։ Սակայն նրանք մոռանում են շահերի բախման ռիսկերի վերաբերյալ իրավական կարգավորումների մասին։ Մենք առանձնացրել ենք այն կարևոր հոդվածները, որոնցում առկա են նման կարգավորումներ։ 

Նշենք, որ շահերի բախման իրավիճակի վերաբերյալ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին շահերի բախմանը վերաբերող հանգամանքների մասին գրավոր հայտարարություն չներկայացնելն առաջացնում է 300 000 դրամ տուգանքի նշանակում։

Այսպիսով, չնայած Սևան համայնքի ղեկավարը պարտավոր էր իր պաշտոնեական պարտականությունների անաչառ կատարման տեսանկյունից ձեռնպահ մնալ ավագանու անդամի հետ պայմանագրեր կնքելուց և Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով ներկայացնել հայտարարություն,  այդուհանդերձ ավագանու անդամի ընկերության հետ վերջին երկու տարվա ընթացքում կնքել է 2․7 մլրդ դրամի պայմանագիր։ Համայնքի ղեկավարը, սակայն, այդ գնումներում շահերի բախման ռիսկ չի տեսնում։ 

Սուսինա Խաչատրյան