Սիրելի՛ հայրենակիցներ,

Հայաստանի Հանրապետության մեծարգո՛ վարչապետ,

Մեծարգո՛ նախագահ Սահակյան,

Մեծարգո՛ նախագահ Ղուկասյան,

Սրբազա՛ն հայր,

Ազգային ժողովի հարգարժա՛ն նախագահներ,

Հարգելի՛ ներկաներ,

Խորհրդանշական է, որ Արցախի Հանրապետության նախագահի բարձրագույն պաշտոնը ստանձնում եմ պատմական Շուշիում, այն էլ՝ հաղթական մայիս ամսին: Երբ 28 տարի առաջ Արցախի ինքնապաշտպանական ջոկատների կազմում գրոհում էինք Շուշիի բաղձալի բարձունքը, ես և բոլոր մարտիկները մեծ երազանք ունեինք տեսնել Արցախը միացած Մայր Հայաստանին, ինչպես նաև ազատ օտար լծից, մահաբեր պատերազմից ու զրկանքներից: Այսինքն, երազանք ունեինք տեսնել միացյալ և ազատ հայրենիք: Այդ երազանքի կերտման ընթացքը հեշտ չէր... Հիշում եմ, թե ինչպես Շուշիի ազատագրման գործողության ժամանակ մեր մարտական ընկերներից Գրիգորին բոլորիցս առաջ գնաց դեպի հակառակորդի դիրքը՝ ասելով, որ ինքը արդեն հասցրել է չորս զավակ ունենալ, իսկ մենք՝ երիտասարդներս դեռ ամուսնացած էլ չենք, և դրանից հետո վիրավորում ստացավ ու հրաշքով փրկվեց: Այդ ժամանակ ես հերթական անգամ հասկացա, թե որքան պարտական ենք Գրիգորիին ու նրա նման հազարավոր հայորդիներին, նրանց ծնված ու չծնված զավակներին, նրանց հերոսածին մայրերին ու հայրերին...

Ինքներս մեզ վստահելու և մեր սեփական ներուժին ապավինելու շնորհիվ, նվիրյալների կյանքի ու ջանքի գնով, համայն հայության միակուռ սատարումով մեզ հաջողվել է հասնել միացյալ ու ազատ հայրենիք ունենալու մեծ երազանքին և 28 տարի շարունակ պահպանել ու զարգացնել այն: Այժմ նորանոր երազանքներ դնելու և հասնելու ժամանակն է՝ մեկը մյուսից մեծ ու անհավանական... Այժմ ժամանակն է երազելու և գործելու ռազմական, տնտեսական ու քաղաքակրթական առումներով զորեղ հայրենիքի կերտման ուղղությամբ... Այժմ ժամանակն է երազելու և գործելու ժողովրդի համար բարեկեցիկ ու արժանապատիվ կենսապայմաններ ապահովելու ուղղությամբ... Այժմ ժամանակն է երազելու և գործելու մեծ հայրենադարձության իրականացման ուղղությամբ... Այժմ ժամանակն է երազելու և գործելու Հայոց միացյալ հայրենիքի համամարդկային ու միջազգային դերակատարության ու պատասխանատվության շեշտակի բարձրացման ուղղությամբ... Այժմ ժամանակն է անհավանական թվացող համազգային երազանքներ ունենալու և ինչ-որ պահի գիտակցելու, որ մեր իրական հնարավորություններից անհամեմատ ավելի քիչ բան ենք երազել...

Երդվու՜մ եմ մեզ երազելու և գործելու հնարավորություն պարգևած հայորդիների հիշատակով, որ Արցախի Հանրապետության նախագահի պաշտոնում անելու եմ առավելագույնը իմ գործառույթների պատշաճ իրականացման և այս ու մի շարք այլ համազգային երազանքների կյանքի կոչմանը նպաստելու ուղղությամբ:

Սիրելի՛ հայրենակիցներ

Արցախը Հայաստան է և վերջ... Պատմական այս հանրահայտ աքսիոմի ակունքները դարեր ի վեր հարստացել են միայն սեփական հողում հայ մարդու արարման ձիրքով ու ջանքով: Մեծ Հայքի արցախյան հատվածում Մաշտոցի հիմնած առաջին դպրոցի և Սուրբ Գրիգորիսի տարածած հավատի լույսով կրթվել և դաստիարակվել են հայոց սերունդները: Պատահական չէ, որ Արցախը դարեր շարունակ եղել է հայ դպրության և հոգևոր նշանավոր կենտրոններից, իսկ վտանգի պահին՝ անառիկ ամրոցներից մեկը՝ իր բնական ու մարդակերտ ամրություններով, իր մարտիկների քաջությամբ ու իշխանական տների հայրենապաշտությամբ: Իսկ ազգային պետության ճգնաժամերի ժամանակ արցախահայությունը դարեր շարունակ կարողացել է պահել ազգային իշխանապետությունը և ինքնությունը՝ Վաչագան Բարեպաշտից ու Առանշահիկներից մինչև Խամսայի մելիքություններ: Ուստի, արցախահայության հոգեկերտվածքում միշտ իր ուրույն տեղն է ունեցել ազգային ու պետական մտածողությունը:

Քսաներորդ դարասկզբին Հայոց ցեղասպանության արհավիրքից հայ ազգը վերստին ուժ գտավ վեր հառնելու, դարավոր զրկանքներից հետո մեջքն ուղղելու և կրկին հաղթական մայիս ամսին հիմնելու ազգային պետականություն: Նույնիսկ այդ ժամանակ նորից հարթ չէր հայության ճամփան, ներառյալ՝ Արցախում, որտեղ հատկապես Շուշիի հայությունը առերեսվեց ցեղասպանական գործողությունների: Արցախը խեղվեց ու մասնատվեց նաև հետագա յոթանասուն տարիների ընթացքում՝ խորհրդային Ադրբեջանի բռնաճնշումների ներքո: Քսաներորդ դարավերջին մնում էր վերջին քայլը՝ հինավուրց հայկական Նախիջևանի օրինակով Արցախի ամբողջական ու վերջնական հայաթափումը...

Նոր ցեղասպանությունը կանխելու համար ոտքի կանգնեց արցախահայությունը՝ թիկունքում ունենալով համայն հայության անվերապահ ու անմնացորդ աջակցությունը: Արցախյան շարժումը համազգային զարթոնք էր, Արցախյան շարժումը հայտ էր թոթափելու զոհի կերպարը և սեփական ձեռքերով կերտելու սեփական ճակատագիրը, Արցախյան շարժումը վճռական հաստատումն էր առ այն, որ հայն այլևս վստահ է իր ոտքերի վրա և ապավինում է սեփական բազկին ու ոգուն, Արցախյան շարժումը պայքար էր ազգային արժանապատվության և մարդու հիմնարար իրավունքների ու ազատությունների պաշտպանության վեհ գործի համար:

Դա հազարավորների կյանքի գնով պայքար էր՝ հանուն միլիոնավորների ազատ ու արժանապատիվ կյանքի իրավունքի: Դա հայ ժողովրդի երբևէ ունեցած փառավոր հաղթական էջերից մեկն էր, որի լուսապսակը դարձավ Շուշիի ազատագրման գործողությունը: Եվ այդ ազատության ամենօրյա բերկրանքը մենք զգում ենք մայր հայրենիքի հետ անխախտ ու միասնական կապով, սահմաններն անառիկ պահող հայ զինվորներով, Սփյուռքի մեր քույրերի և եղբայրների հետ վերականգնված ամուր հարաբերություններով: Դա ազատության և խաղաղության ուղերձն է, որ այսօր բոլորս համատեղ հայությանն ու աշխարհին ենք հղում մեր պատմական բերդաքաղաքից:

Պատվով ու հաղթանակով դուրս գալով մեզ պարտադրված հայրենական պատերազմից՝ պետականության կերտման ճանապարհին բարդ ու դժվարին մարտահրավերներ ենք հաղթահարել: Այդ քսանվեցամյա ընթացքը պատերազմ էր պատերազմից հետո, այն պատերազմ էր պատերազմի բացառման նպատակով: Հիմնահատակ քայքայված տնտեսության վերականգնումը, մթության, սովի ու ավերված ենթակառուցվածքների պայմաններում, նոր պատերազմ է իրենից ներկայացնում, որը դեռ չի ավարտվել ամբողջովին: Սակայն, մյուս կողմից, նշանակալի են հաջողությունները, որոնց արձանագրման գործում ավելի քան մեկ տասնամյակ Նախագահ Բակո Սահակյանի գլխավորությամբ ես էլ իմ համեստ ներդրումը բերելու հնարավորություն եմ ունեցել: Պարո՛ն Նախագահ, թույլ տվեք իմ խորին երախտագիտությունը հայտնել Ձեզ՝ Հայրենիքին մատուցած մեծ ծառայությունների ու հետևողական աշխատանքի և ինձ այդ գործում տրված հնարավորության համար: Այդ ժամանակահատվածը ես, հիրավի, համարում եմ Արցախի պատմության ամենածաղկուն շրջանը: Անշուշտ, շնորհակալ եմ նաև Արցախի պետականաշինության ու հաղթանակների կերտման գործում ամենափոքր ներդրումն իսկ ունեցած բոլոր պետական ու ազգային գործիչներին, բոլոր հայրենանվեր անձանց ու կազմակերպություններին՝ Արցախում, Մայր Հայաստանում և Սփյուռքում:

Արցախը միշտ զգացել է Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների ու իշխանությունների զորեղ սատարումը, ինչի համար ևս շնորհակալ ենք բոլորին: Այդ համատեքստում, կուզեի երախտագիտություն հայտնել նաև Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, ով կարճ ժամանակահատվածում Արցախի սոցիալ-տնտեսական զարգացման, նրա անվտանգության աստիճանի զգալի բարձրացման գործում ոչ միայն մեծ աշխատանք է կատարել, այլև պատրաստակամ է հետագա բոլոր ծրագրերում նշանակալի մասնակցություն ապահովելու հարցում: Պարո՛ն Վարչապետ, ցանկանում եմ հավաստիացնել, որ Արցախն իր ամբողջ ներուժով սատար է Մայր Հայրենիքին, և Ձեզ հետ համատեղ պատրաստ եմ կիսելու մեր միացյալ հայրենիքի առաջ ծառացած հիմնախնդիրների լուծման ու մարտահրավերների դիմակայման դժվարությունները:

Տիկնա՛յք և պարոնա՛յք

Մարտի 31-ին ու ապրիլի 14-ին կայացած՝ Արցախի Հանրապետության ժողովրդավարական ընտրություններում քաղաքացիներն իրենց ազատ կամքն են արտահայտել՝ նախագահական վստահության քվեն տալով ինձ, որը պարտավորեցնող քվե է ժողովրդի, մեր մեծ նախնիների և գալիք սերունդների առջև: Այդ քվեն ոչ միայն վստահության դրսևորում է, այլև՝ յուրահատուկ հանձնարարական ինձ և խորհրդարանական մանդատ ստացած բոլոր ուժերին՝ իրականացնելու ժողովրդի հույսերը և ապահովելու անվտանգ, բարեկեցիկ ու երջանիկ հայրենիքի ազատ ընթացքը դեպի ավելի ու ավելի լուսավոր ապագա, դեպի մեր երազած հայրենիքից էլ անդին: Բոլորին հայտնի են մեր գալիք գործունեության ծրագրային դրույթները, այդ պատճառով ավելորդ եմ համարում մանրամասնորեն անդրադառնալ դրանց, սակայն խիստ կարևոր է ընդգծել այն հիմնական սկզբունքները, որոնք, իմ պատկերացմամբ, պետք է ընկած լինեն մեր գործունեության հիմքերում:

Առաջին սկզբունք. Մարդը բարձրագույն արժեք է, իսկ պետությունը՝ բարձրագույն արժեքին ծառայող հաստատություն: Ինչպես Արցախի Հանրապետության Սահմանադրության 3-րդ հոդվածն է ամրագրում, այո՛, մարդը բարձրագույն արժեք է, և պետության գոյությունն էլ իմաստավորվում է մարդուն ծառայելով: Չկա պետության որևէ սահմանադրական գործառույթ, որը նպատակաուղղված չլինի իր քաղաքացիների այս կամ այն իրավունքի կամ ազատության երաշխավորմանը: Ուստի, որպես Հանրապետության նախագահ՝ իմ պաշտոնավարումն էլ միտված է լինելու մարդուն և ժողովրդին անմնացորդ ծառայելուն՝ հիմնված մարդու անօտարելի արժանապատվության և իրավունքների ու ազատությունների հանդեպ հարգանքի վրա:

Երկրորդ սկզբունք. Հայոց միացյալ հայրենիքի անվտանգությունը, ինքնիշխանությունը, անկախությունը, տարածքային ամբողջականությունը և հայ ժողովրդի ազգային արժանապատվությունը ենթակա չեն որևէ վերապահման ու սակարկման: Քանի որ Արցախի ու Հայաստանի Հանրապետությունները մեկ միացյալ ազգային հայրենիքի անտրոհելի մասերն են, հետևաբար՝ Արցախի բնակչության գլխին կախված սուրը պետք է ընկալել որպես յաթաղան՝ ողջ հայության ու նրա արժանապատվության գլխին: Ուստի, արցախահայության անվտանգությունը ողջ հայության անվտանգությունն է, արցախահայության արժանապատվությունը ողջ հայության արժանապատվությունն է, արցախահայության պայքարը ողջ հայության պայքարն է, արցախահայության հաջողությունը ողջ հայության հաջողությունն է... Եվ մենք պատրաստ ենք անսասան կանգնելու որպես վահան ողջ հայության անվտանգության, արժանապատվության, պայքարի ու հաջողությունների հանդեպ սպառնալիքների դեմ: Մենք ունենք համազգային կամք ու զորություն մեր գլխին կախված յաթաղանը դարձնելու բահ, գրիչ ու խաչ, իսկ անհրաժեշտության դեպքում՝ նաև սուր՝ վճռական կերպով դրված մեզ վրա սուր ճոճողի կոկորդին:

Երրորդ սկզբունք. Իրավունքի գերակայությունն ու օրենքի առջև բոլորի հավասարությունը, պետության երաշխավորմամբ, պետք է ուղենիշ լինեն բոլոր ներհասարակական հարաբերություններում: Իրավունքը գերակա է բոլոր կարգավորումների ու հարաբերությունների հանդեպ, սակայն բոլորս պետք է գիտակցենք, որ իրավունքները կարող են արդյունավետորեն գործել համաչափության ու հավասարության պայմաններում: Ուստի, ժողովրդի և օրենքի առջև ոչ մի արտոնյալ անձ չպետք է լինի: Արտոնությունները պետք է լինեն ոչ թե լրացուցիչ իրավունքների, այլ՝ պարտականությունների աղբյուր:

Չորրորդ սկզբունք. Ժողովրդավարական պետական կառավարումն այլընտրանք չունի, և հարկ է անընդհատ զարգացնել դրա գործառնական պայմանները, կառուցակարգերն ու արդյունավետությունը: Ժողովրդավարությունը ենթադրում է ոչ միայն ազատ ու արդար ընտրությունների միջոցով հանրային իշխանությունների ձևավորում, այլ նաև՝ պետական կառավարման համակարգի գործունեության կոնկրետ որակների ապահովում, ինչպիսիք են, օրինակ, ներառականությունը, թափանցիկությունը, հաշվետվողականությունը, ինչպես նաև կայացած քաղաքացիական հասարակությունը:

Հինգերորդ սկզբունք. Սոցիալական պետության կառուցման վերջնանպատակը համընդհանուր բարեկեցության ու սոցիալական արդարության ապահովումն է։ Մենք պետք է բոլորի համար հավասար ու խթանող այնպիսի պայմաններ ապահովենք, որ աշխատունակ յուրաքանչյուր քաղաքացի իր աշխատանքով բարեկեցիկ ապրելու հնարավորություն ունենա։ Դրան զուգահեռ, անշուշտ, պետությունը պարտավոր է իր հնարավորությունների ողջ ծավալով ուշադրության կենտրոնում պահել նաև սոցիալապես խոցելի խմբերին։

Վեցերորդ սկզբունք. Համընդհանուր խնդիրները պետք է լուծում ստանան հավաքական ու ներդաշնակ աշխատանքով ու պատասխանատվությամբ՝ յուրաքանչյուրն իր կարողությունների ու պարտավորությունների չափով: Պետությունը ներդաշնակ կենդանի օրգանիզմ է, որտեղ յուրաքանչյուր մասնիկ ունի իր անփոխարինելի տեղն ու գործառույթը: Ուստի, պետության համակարգմամբ ու բարենպաստ պայմանների ստեղծմամբ յուրաքանչյուր ոք պետք է իր անհատական առավելագույն ջանքը ներդնի ոչ միայն սեփական, այլ նաև հանրային նշանակության հիմնախնդիրների լուծման գործում: Պետությունը պետք է աշխատի յուրաքանչյուր քաղաքացու համար, իսկ յուրաքանչյուր քաղաքացի՝ հանրային բարիք ստեղծի նաև բոլորի համար: Մեր հավաքական ուժը շատ ավելի մեծ է, քան յուրաքանչյուրիս անհատական ուժի մեխանիկական հանրագումարը:

Յոթերորդ սկզբունք. Մեր բոլոր հաջողությունների գլխավոր գրավականներից մեկը ներքին համերաշխությունն է: Ոչ մի լավ ծրագիր, գաղափար կամ ցանկություն չի կարող հաջողություն ունենալ, եթե Հանրապետության ներսում բացակայում է ներքին համերաշխությունն ու կայունությունը: Եվ սա ամենևին չի նշանակում, որ մենք դեմ ենք բազմակարծությանը, քննադատությանն ու մրցակցությանը: Մեր նպատակն է ունենալ հանդուրժողական, կառուցողական, առողջ և մրցակցային քաղաքական միջավայր, որտեղ հայրենիքի անվտանգությունն ու զարգացումը կդիտվեն որպես համընդհանուր խնդիրներ, որոնց կարելի է հասնել համերաշխության ու փոխհարգանքի հիման վրա ձևավորված միջավայրում:

Սիրելի՛ հայրենակիցներ

Ես այլևս ոչ թե զուտ կուսակցության, այլ՝ առաջնահերթորեն պետության նախագահ եմ... Դա նշանակում է, որ ես ազատ Արցախի յուրաքանչյուր քաղաքացու նախագահն եմ, համայն հայության արժանապատվությունն ու հպարտությունը մարմնավորող Արցախի նախագահն եմ, մեր համազգային մեծ ու անհավանական երազանքների կյանքի կոչման գլխավոր երաշխավորներից մեկն եմ... Հետևաբար, ես պատրաստ ու պարտավոր եմ ստանձնել պատասխանատվություն բոլորի համար, պատասխանատվություն Արցախի Հանրապետության Սահմանադրությամբ պետության գլխին վերապահված իրավասությունների պատշաճ կատարման համար:

Այդ ճանապարհին ես ակնկալում եմ կառուցողական ու համերաշխ աշխատանք բառացիորեն բոլորի հետ, կառուցողական ու համերաշխ աշխատանք համապետական ընտրություններին մասնակցած 12 կուսակցությունների ու կուսակցությունների դաշինքների, նախագահի մնացած 13 թեկնածուների, նրանց բոլոր ընտրողների, ընտրություններին չմասնակցած բոլոր քաղաքացիների և համայն հայության հետ: Այս ամբիոնից ու այս պատմական պահին ես համերաշխության ու համագործակցության ձեռք եմ մեկնում անխտիր բոլոր հայրենակիցներիս, և այդ ձեռքը միշտ մնալու է մեկնված, քանի դեռ մենք կիսում ենք նույն հայրենիքը և նույն ազգային արժեքներն ու նպատակները: Որպես Հանրապետության նախագահ՝ ես այլևս չունեմ մրցակիցներ, ես այլևս չունեմ կուսակիցներ, ես այլևս չունեմ համակիրներ... Ես լոկ ունեմ սահմանադրական ու ազգային պարտավորություններ բոլորի առջև, ես ունեմ հավատամք, որ պարտավոր եմ չձախողել այս պատմական հնարավորությունն ու պատասխանատվությունը պատմական ժամանակահատվածում, ունեմ հավատամք, որ Շուշիի ու ողջ Արցախի ազատագրումը և հայոց պետականության վերականգնումը մեծ երազանքների իրագործում էր ավելի մեծ երազանքների հասնելու նպատակով, ունեմ հավատամք, որ պարտավոր եմ ուղիղ ու պարզերես նայել հայոց մեծ նախնիների ու հայրենիքի ազատագրման երթում ընկած մեր ընկերների շիրիմներին, ունեմ հավատամք, որ մեծապես նաև իմն է պարտավորությունը այնպես անելու, որ մեր ընկած հայորդիների զավակները, ծնողները և մնացած հարազատները երբևէ արդարացիորեն չմտածեն, թե զուր էր իրենց ամենաթանկ զոհողությունը Հայրենիքին, թե զուր էին իրենց անտանելի զրկանքները, թե մենք դավաճանում ենք զոհվածների թափած սուրբ արյունը... Ո՛չ, և երիցս ո՛չ...

Կուզեի խոսքս ավարտել մարդկային ազնվագույն գործողությունների քրիստոնեական եռամիասնությամբ, մասնավորապես՝ շնորհակալությամբ, ներողությամբ և երդումով, որոնք հիմնաքարային նշանակություն ունեն այսպիսի պատասխանատու մեկնարկի համար:

Շնորհակալ եմ հայոց բոլոր մեծ նախնիներին, Հայոց հայրենիքի ու արժեքների կերտման, զարգացման, պահպանման, փոխանցման գործում դերակատարում ունեցած բոլոր անձանց... Երախտապարտ եմ իրենց կյանքով ու ջանքով, քրտինքով ու ավյունով հայոց միացյալ պետականությունը վերականգնած, պահպանող ու զարգացնող յուրաքանչյուր անձի՝ զինծառայողից մինչև հողամշակ, մանկավարժից մինչև հանրային ծառայող...

Ներողություն եմ հայցում բոլորից՝ Հայրենիքին ու ժողովրդին ծառայելու ընթացքում իմ բացթողումների ու սխալների, իմ կողմից հարուցված հիասթափությունների համար...

Երդվու՜մ եմ մեր մեծ նախնիներով, հերոս հայորդիների հիշատակով, գալիք սերունդներով ու համազգային երազանքներով, որ Արցախի Հանրապետության նախագահի պաշտոնում անելու եմ առավելագույնը իմ գործառույթների պատշաճ կատարման ուղղությամբ՝ ուղենիշ վերցնելով Արցախի Հանրապետության Սահմանադրությունը, նշված սկզբունքները, հայոց համազգային իղձերը և իմ խիղճը:

Կեցցե՛ հայոց փառապանծ ժողովուրդը...

Կեցցե՛ն հայոց մեծ նախնիները, որ կերտեցին ու ավանդեցին մեզ սրբազան հայրենիք ու արժեքներ...

Կեցցե՛ն Արցախի Հանրապետությունը, Հայաստանի Հանրապետությունը և Հայոց Սփյուռքը...

Կեցցե՛ն հայոց գալիք սերունդները, որ հավերժ ապրելու են ազատ, անկախ, զորեղ, երջանիկ ու միացյալ Հայաստանում...

Արցախը Հայաստան է և վե՛րջ: