Հելսինկյան Ասոցիացիա

«Հելսինկյան ասոցիացիա» ՀԿ-ն մի խումբ ակտիվիստների կողմից ստեղծված իրավապաշտպան կազմակերպություն է։ Այն գրանցվել է ՀՀ Արդարադատության նախարարությունում 1997թ․ ապրիլին։ Կազմակերպության հիմնադիր նախագահն է Միքայել Դանիելյանը: Ասոցիացիան իր գործունեությունն իրականացնում է 1975թ․ օգոստոսին Հելսինկիում ստորագրված «Եվրոպայում համագործակցության եւ անվտանգության համաձայնագրի» եւ կազմակերպության կանոնադրության համաձայն։ Կազմակերպությունն ունի մասնաճյուղ Վանաձորում:

Ասոցիացիան զբաղվում է մարդու իրավունքների հարցերով։ Այն չունի քաղաքական, կրոնական կամ ազգային ուղղվածություն։ Կազմակերպության առաքելությունն է մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների, այդ թվում՝ խոսքի եւ կրոնի ազատության, խաղաղ ցույցերի եւ հավաքների իրավունքի պաշտպանությունը դատարաններում, քրեակատարողական հիմնարկներում, հոգեբուժական հաստատություններում, բանակում։ Իրականացնում է նաեւ ՀՀ կողմից ստորագրված մարդու իրավունքներին առնչվող միջազգային պայմանագրերով եւ համաձայնագրերով ստանձնած պարտավորությունների իրականացման մշտադիտարկում:

Հելսինկյան ասոցիացիան տրամադրում է փաստաբանական եւ իրավաբանական ծառայություններ։

Ոստիկանության բռնարարքները քաջալերվում են և հրահանգվում իշխանության բարձրագույն մակարդակում․ հայտարարություն

Մեկ տասնյակից ավելի հասարակական կազմակերպություններ ու հանրային գործիչներ հունիսի 14-ին համատեղ հայտարարություն են տարածել՝ դատապարտելով ոստիկանների գործողությունները հունիսի 12-ին Բաղրամյան-Դեմիրճյան փողոցների խաչմերուկում «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման կազմակերպած հավաքի ընթացքում։ «Ոստիկանության բռնարարքներն ու անօրինական գործողությունները քաջալերվում են և ուղղակիորեն հրահանգվում են քաղաքական իշխանության բարձրագույն մակարդակում՝ ինչպես անձամբ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, այնպես էլ Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանի կողմից»,- նշված է հայտարարության մեջ։ Քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչները պահանջում են ՀՀ գլխավոր դատախազությունից և ՀՀ քննչական կոմիտեից անհապաղ քրեական վարույթ նախաձեռնել հավաքի ընթացքում մասնակիցների և լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների նկատմամբ հատուկ միջոցների կիրառման առնչությամբ և բռնությունների գործադրման դեպքերով։ Բացի այդ, ՀՀ ներքին գործերի նախարարությունը հորդորում են հարգել խաղաղ ցույցի մասնակիցների իրավունքները և զերծ մնալ բռնություններից։ ՀՀ իշխանությունից էլ պահանջում են երաշխավորել մարդու իրավունքների նկատմամբ հարգանքը և ապահովել իրավունքի գերակայության սկզբունքի իրականացումը Հայաստանի Հանրապետությունում։ Հայտարարությունն ամբողջությամբ ստորև․ «2024 թ․ հունիսի 12-ին Բաղրամյան-Դեմիրճյան փողոցների խաչմերուկում «Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժման կազմակերպած հավաքի ընթացքում ՀՀ ոստիկանության կողմից կիրառվել են տասնյակից ավելի հատուկ միջոցներ՝ լուսաձայնային նռնակներ, ինչի հետևանքով տուժել են ինչպես հավաքի մասնակիցները, այնպես էլ լրատվության միջոցների ներկայացուցիչներ։ Բացի այդ, ոստիկանության ծառայողների կողմից կիրառվել է բռնություն հավաքի մասնակիցների նկատմամբ։ Ըստ ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից հայտնած տեղեկությունների՝ բուժօգնության դիմել են 101 քաղաքացի, այդ թվում՝ 18 ոստիկան և 10-ից ավելի լրագրող և օպերատոր։ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությունը և ՀՀ կողմից վավերացված մարդու իրավունքների միջազգային փաստաթղթերը երաշխավորում են խաղաղ հավաքների ազատության իրավունքը, ինչպես նաև անմարդկային և դաժան վերաբերմունքից պաշտպանվելու բացարձակ իրավունքը։ Թեև հավաքների ազատության իրավունքը կարող է սահմանափակվել օրենքով նախատեսված հիմքերով և իրավաչափ նպատակի հասնելու համար, սակայն նման սահմանափակումը պետք է անհրաժեշտ և համաչափ հետապնդվող նպատակին։ Միջազգային չափանիշների համաձայն՝ առանձին բռնի գործողությունների դրսևորումները ամբողջ հավաքը չեն վերածում ոչ խաղաղ հավաքի, և ներպետական մարմինները պարտավոր են ներկայացնել հստակ հիմնավորվածություն այնպիսի ծայրահեղ միջոցների կիրառման համար, ինչպիսիք են հատուկ միջոց, այդ թվում՝ լուսաձայնային նռնակները։ Ավելին, ցանկացած դեպքում հատուկ միջոցի կիրառումը պետք է լինի խիստ անհրաժեշտ՝ պայմանավորված կոնկրետ անձանց վարքագծով և պետք է անփոխարինելի և համաչափ լինի հետապնդվող իրավաչափ նպատակին։ Միջազգային իրավական չափանիշները պահանջում են, որ հատուկ միջոցների գործադրումը կարգավորվի հստակ կանոններով, իսկ դրանք կիրառող իրավապահ մարմինների ծառայողները պետք է անցնեն պատշաճ վերապատրաստում, և ցույցերի ընթացքում ենթակա լինեն վերահսկողության։ Բացի այդ՝ ուժի կիրառման ցանկացած դեպքից հետո, հատկապես եթե այն կիրառվել է բռնի դիմադրություն չցուցաբերող անձանց նկատմամբ, պարտադիր է իրականացնել ուժի կիրառման անհրաժեշտության, համաչափության և ողջամտության արդյունավետ գնահատում։ Նշված հավաքը ի սկզբանե խաղաղ էր իր բնույթով, մասնակիցները՝ անզեն։ Թեև հավաքի ընթացքում իրարանցման և հրմշտոցի արդյունքում հավաքի խումբ մասնակիցների և կազմակերպիչների կողմից բռնի գործողություններ կատարվեցին, այդ թվում՝ Սիրահարների այգու պարիսպները կոտրելը, ոստիկանների ուղղությամբ առարկաներ նետելը, Ոստիկանությունը նշված ցուցարարներին մեկուսացնելու փոխարեն, ըստ էության, առանց պատշաճ նախազգուշացման հատուկ միջոց` նռնակներ գործադրեց հավաքի մասնակիցների, այդ թվում խաղաղ մասնակիցների և հավաքը լուսաբանող լրագրողների նկատմամբ։ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությունը սահմանում է հատուկ միջոցների կիրառման կարգն ու չափանիշները։ Հատուկ միջոց նռնակների գործադրման անհրաժեշտությունը և համաչափությունը Ոստիկանության կողմից չի հիմնավորվել։ Այն փաստարկները, որ հատուկ միջոցները կիրառվել են, քանի որ ցուցարարները փորձում էին ճեղքել ոստիկանական պատնեշը և հարձակվել ՀՀ Ազգային ժողովի շենքի վրա անհիմն է, քանի որ ցուցարարները գտնվում էին հարակից՝ Սիրահարների այգու տարածքում, և Ազգային ժողովի շենքին որևէ ուղղակի և իրական վտանգ չէր ներկայացվում։ Ոստիկանությունը նույնպես նման հարձակման անմիջական սպառնալիքի անխուսափելիության վերաբերյալ որևէ ապացույց չի ներկայացրել։ Մինչդեռ, ոստիկանության ծառայողները կիրառել են հատուկ միջոցներ բազմամարդ հավաքի մասնակիցների նկատմամբ, և նրանց համար պետք է ակնհայտ լիներ, որ չէին ապահովվելու ՀՀ առողջապահության նախարարի 2012 թ․ թիվ 90-Ն հրամանով մարդու նկատմամբ կիրառվող հատուկ միջոցների թույլատրելի չափանիշները և մասնավորապես՝ հատուկ միջոցը մարդուց նվազագույնը 2,5 մետր հեռավորության վրա կիրառելու պահանջը, որի չպահպանումը ողջամտորեն և անխուսափելիորեն առաջացնելու էր մասնակիցների շրջանում տարբեր աստիճանի վնասվածքներ և առողջության վնաս, ինչ ոստիկանության կողմից պետք է պարտադիր հաշվի առնվեր հատուկ միջոցի ընտրության փուլում և բացառվեր նման միջոցի գործադրումը, ինչի արդյունքում տուժել են ոչ միայն հավաքի խաղաղ մասնակիցները, այլև հավաքը լուսաբանող լրագրողները և օպերատորները։ Այսպիսով, ոստիկանության ծառայողների կողմից հատուկ միջոց՝ լուսաձայնային նռնակների կիրառումը ոչ անհրաժեշտ և ոչ համաչափ էր, հետևաբար՝ ոչ իրավաչափ էր։ Ավելին, նույն հավաքի շրջանակներում Ոստիկանության ծառայողների կողմից ծեծ և բռնություն է գործադրվել հավաքի մասնակիցների նկատմամբ, արժանապատվությունը վիրավորող և նվաստացուցիչ արտահայտություններ հնչեցվել նրանց նկատմամբ, այդ թվում՝ ինչպես անմիջապես հավաքի վայրում, այնպես էլ նրանց բերման ենթարկելու ընթացքում և Ոստիկանության ծառայողների անմիջական վերահսկողության տակ գտնվելու ժամանակ։ Արձանագրվել է, որ ոստիկանության ծառայողների կողմից ծեծի և բռնության ենթարկվելու արդյունքում հոսպիտալացվել է Աբրահամ Գասպարյանը, ում մոտ ախտորոշվել է կողերի կոտրվածք, գլխուղեղի ցնցում և այլ վնասվածքներ։ Ներքոստորագրյալ հասարակական կազմակերպություններս, իրավապաշտպաններս և անհատ անձինք խստորեն դատապարտում ենք ՀՀ ոստիկանության անօրինական գործողությունները և բռնարարքների յուրաքանչյուր դրսևորում, որոնք համակարգային անպատժելության հետևանք են՝ ապահովված ինչպես քննչական և դատախազական մարմինների, այնպես էլ դատական համակարգի կողմից։ Նախորդ տարիներին ոստիկանության ծառայողների կողմից հավաքների մասնակիցների և դրանք լուսաբանող լրագրողների նկատմամբ կատարված որևէ բռնարարքի, ինչպես նաև հատուկ միջոցների գործադրման համար ոստիկանության որևէ ծառայող պատասխանատվության և պատժի չի ենթարկվել։ Ոստիկանության բռնարարքներն ու անօրինական գործողությունները քաջալերվում են և ուղղակիորեն հրահանգվում են քաղաքական իշխանության բարձրագույն մակարդակում՝ ինչպես անձամբ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, այնպես էլ Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանի կողմից։ Վարչապետը հունիսի 12-ի հավաքին զուգահեռ Ազգային ժողովում իր անվերապահ աջակցությունը հայտարարեց ոստիկանության գործողությունների առնչությամբ՝ պնդելով, որ «բոլոր ոստիկանները, ովքեր կատարում են իրենց աշխատանքը, ճիշտ են անում» և շնորհակալություն հայտնելով և առավել սկզբունքայիններին իրենց աշխատանքի դրական գնահատականը հավաստելով՝ դրանով լիազորելով ոստիկանության բռնի գործողությունները հավաքի մասնակիցների նկատմամբ և երաշխավորելով դրանց համար անպատժելիությունը, իսկ հաջորդ օրը ոստիկանության գործողությունները շտապեց գնահատել՝ որպես «իրավաչափ և պրոֆեսիոնալ»։ Գործադիր իշխանության ղեկավարի նման հայտարարությունները ոչ միայն ուղիղ հրահանգ են ոստիկանության ծառայողներին, այլև իրավապահ համակարգին՝ ունակ ազդելու ոստիկանության գործողությունների քննության անկախության և օբյեկտիվության վրա։ Քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունները բազմիցս արձանագրել են, որ հավաքների շրջանակներում տեղի ունեցած միջադեպերի վերաբերյալ ՀՀ քննչական կոմիտեն ի պաշտոնե հարուցում է քրեական վարույթներ բացառապես հավաքի մասնակիցների ենթադրյալ անօրինական գործողությունների առնչությամբ և ոչ ոստիկանության ծառայողների կողմից ուժի գործադրման և բռնությունների կիրառման փաստերի առնչությամբ, ինչը ևս խորը մտահոգություն է առաջացնում իրավապահ համակարգի՝ Գլխավոր դատախազության և Քննչական կոմիտեի անկախության և անաչառության առնչությամբ։ Վերահաստատելով ոստիկանության համակարգում արմատական բարեփոխումներ իրականացնելու վերաբերյալ մեր նախկին պնդումները՝ պահանջում ենք․ ՀՀ գլխավոր դատախազությունից և ՀՀ քննչական կոմիտեից անհապաղ քրեական վարույթ նախաձեռնել 2024 թ․ հունիսի 12-ին տեղի ունեցած հավաքի ընթացքում մասնակիցների և լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների նկատմամբ հատուկ միջոցների կիրառման առնչությամբ և բռնությունների գործադրման դեպքերով և իրականացնել անկախ և արդյունավետ քննություն և պատասխանատվության ենթարկել նման խախտումներ թույլ տված ոստիկանության աշխատակիցներին և ապահովել հանրության տեղեկացվածությունը ձեռնարկված քայլերի վերաբերյալ, ՀՀ ներքին գործերի նախարարությունից հարգել խաղաղ ցույցի մասնակիցների իրավունքները, զերծ մնալ բռնություններից և այլ անօրինական և անհամաչափ ուժի գործադրումից և նրանց արժանապատվությունը նվաստացնող այլ գործողություններից, ապահովել ցանկացած խաղաղ բնույթ ունեցող հավաքի ընթացքը և ապահովել հավաքի ընթացքում ձեռնարկված ցանկացած միջոցների իրավաչափության գնահատման պարտադիր կանոններ, Միևնույն ժամանակ պահանջում ենք՝ ՀՀ իշխանությունից երաշխավորել մարդու իրավունքների նկատմամբ հարգանքը և ապահովել իրավունքի գերակայության սկզբունքի իրականացումը Հայաստանի Հանրապետությունում։ ՀՀ քաղաքական ղեկավարությունը՝ ինչպես օրենսդիր և գործադիր իշխանության ղեկավարները, պարտավոր են ձեռնպահ մնալ ատելության խոսքի կիրառումից, ինչը հանգեցնում է քաղաքական իրավիճակի հետագա լարվածության ուժգնացման, ՀՀ քաղաքական ղեկավարությունը պարտավոր է բացառել քաղաքական ընդդիմախոսների նկատմամբ ոստիկանությունը որպես գործիք օգտագործելու քաղաքականությունը և ձեռնպահ մնալ պաշտոնական քննություն իրականացնելու առաջ ոստիկանական գործողությունների վերաբերյալ գնահատականներ հնչեցնելուց, որոնք անխուսափելիոերն կարող են ազդել քննության անկախության և անաչառության վրա։ Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների ՀԿ Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամ Հանուն հավասար իրավունքների կրթական կենտրոն ՀԿ Հելսինկյան ասոցիացիա իրավապաշտպան ՀԿ Լրագրողներ հանուն մարդու իրավունքների ՀԿ Հանրային լրագրության ակումբ ՀԿ Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների օրակարգ ՀԿ Մարդու իրավունքների հետազոտությունների կենտրոն Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոն Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի հայկական կոմիտե Ամբրելլա միազգային լրագրողների ցանց ՀԿ Զարուհի Հովհաննիսյան, իրավապաշտպան Հասմիկ Գևորգյան, իրավապաշտպան Հասմիկ Պետրոսյան, փաստաբան Ինգա Զարաֆյան, բնապահպան Տաթևիկ Ղարիբյան, իրավապաշտպան Իզաբելլա Սարգսյան, իրավապաշտպան Արմինե Թոխմախյան, բանասեր Արեն Մանուկյան, քաղաքագետ Լուսինե Ստեփանյան, անհատ Նարինե Նուշերվանյան, սփյուռքագետ Քրիստինե Մարգարյան, արևելագետ Անահիտ Հովակիմյան, անհատ Շուշանիկ Ավագյան, անհատ Մերի Մինասյան, անհատ Մարիամ Հովեյան, անհատ Արթուր Գրիգորյան, բնապահպան, իրավաբան Գայանե Շագոյան, ազգագրագետ

17:02 - 14 հունիսի, 2024

Տավուշի մարզում սահմանազատման եւ սահմանագծման գործընթացում պետք է հաշվի առնվեն տեղի բնակչության իրավունքները եւ անվտանգությունը. հայտարարություն

Ներքոստորագրյալ հասարակական կազմակերպություններն ու իրավապաշտպանն իրենց խորը մտահոգությունն են հայտնում վերջին օրերին Տավուշի մարզի հատվածում Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև սահմանազատման և սահմանագծման մեթոդների և տեմպերի կապակցությամբ։ Միանշանակ է, որ երկու պետությունների միջև սահմանազատման գործընթացը կարևոր է, սակայն այն պետք է իրականացվի միջազգային իրավունքի սկզբունքների և Հայաստանի Հանրապետության ներպետական օրենսդրության պահանջների խստիվ պահպանմամբ։ Նախ, ըստ ՀՀ վարչապետի հայտարարության, սահմանազատումը կատարվում է Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ ակնհայտ ագրեսիայի սպառնալիքի պայմաններում, ինչը արդեն իսկ հիմք է տալիս պնդելու, որ սահմանազատումը և սահմանագծումը չի իրականացվում միջազգային իրավունքի հիման վրա։ Տարածաշրջանում իրական և կայուն խաղաղություն կարող է կայանալ բացառապես ուժի գործադրման և դրա սպառնալիքների բացառման պայմաններում։ Մինչդեռ, Ադրբեջանի կողմից որևէ իրական և գործուն քայլեր չեն գործադրվել Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ տարբեր թվականների հարձակումների և ինքնիշխան տարածք ներխուժման արդյունքում օկուպացված դարձած տարածքներից (ինչպես դեռևս 1990-ականներից, այնպես 2021-2022 թվականների ընթացքում հարձակումների արդյունքում) զինված ուժերը դուրս բերելու ուղղությամբ։ Ըստ Հայաստանի Հանրապետության գործադիր իշխանության հայտարարությունների՝ սահմանագծման գործընթացները կատարվում են Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միության (ԽՍՀՄ) շրջանակներում գործող վարչական սահմանները պետական սահման դարձնելու սկզբունքից ելնելով՝ uti possidetis սկզբունքին համահունչ։ Միևնույն ժամանակ, օրերս ՀՀ արտաքին գործերի նախարարը հերթական անգամ հաստատել է, որ Ադրբեջանի Հանրապետությունը խուսափում է հստակ հաստատել, որ առաջնորդվելու է ԽՍՀՄ-ից ժառանգած վարչական սահմաններով և հանդիսանալ այդ սահմանների իրավահաջորդը։ Սահմանների՝ վարչական, թե պետական, իրավահաջորդության անկյունաքարային սկզբունքի շուրջ գրավոր համաձայնության բացակայության, ինչպես նաև Ադրբեջանի Հանրապետության անկախության հռչակագրով Առաջին հանրապետության իրավահաջորդ հանդիսանալու, որով Հայաստանից տարածքային նկրտումների հիմք է ստեղծում, և Հայաստանի Հանրապետության տարածքի նկատմամբ ռազմական հարձակումների և Հայաստանի Հանրապետության տարածքը որպես Արևմտյան Ադրբեջան ներկայացնող խոսույթների ակտիվ զարգացման պայմաններում լեգիտիմ սահմանազատում չի կարող ընթանալ։ Ավելին, սահմանագծումը կատարվում է առանց Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված պատշաճ իրավական գործընթացների պահպանման, այլ իրականացվում է սահմանազատման հանձնաժողովների համաձայնության հիման վրա, որոնք դեռևս չունեն հստակ և նախապես ընդունված լիազորությունների շրջանակ և աշխատանքային կանոնակարգեր, ինչը ՀՀ Սահմանադրության և այլ իրավական ակտերի հիման վրա իրավաչափ գործընթաց համարվել չի կարող։ Նշված եղանակով սահմանազատումը հակասում է հենց ՀՀ ներպետական օրենսդրությանը և կառավարության կողմից որդեգրած մոտեցումներին Հայաստանի Հանրապետության և Վրաստանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանագծման առնչությամբ։ Մասնավորապես՝ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության դիրքորոշման համաձայն՝ «քանի որ սահմանագծման ողջ ուրվագծի համաձայնեցումը չի ավարտվել և չի հաստատվել օրենսդիր մարմինների կողմից, համաձայնեցված հատվածները չեն համարվում վերջնական համաձայնեցված»։ Ավելին, «Պետական սահմանի մասին» ՀՀ օրենքը պահանջում է, որ պետական սահմանը տեղորոշելիս և փոփոխելիս, սահմանակից պետությունների հետ հարաբերությունները, ինչպես նաև սահմանամերձ շրջաններում և միջազգային հաղորդակցության ուղիներում իրավահարաբերությունները կարգավորելիս Հայաստանի Հանրապետությունն առաջնորդվում է հետևյալ սկզբունքներով. ա) Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության պաշտպանության. բ) Հայաստանի Հանրապետության անվտանգության և Հայաստանի Հանրապետության կողմից ստանձնած միջազգային պարտավորությունների կատարման ապահովման. գ) օտարերկրյա պետությունների հետ բազմակողմանի փոխշահավետ համագործակցության. դ) սահմանային հարցերի խաղաղ լուծման: Ներկայումս ընթացող սահմանագծման գործընթացները հիմնված չեն ՀՀ տարածքային ամբողջականության պաշտպանության վրա, քանի որ պայմանավորվածությունների մաս չի կազմում ՀՀ տարածքի դեօկուպացիան, իրականացվում է ուժի սպառնալիքով։ Չի ապահովվում նաև Հայաստանի Հանրապետության անվտանգությունը, ինչպես նաև ՀՀ Սահմանադրությամբ ու միջազգային պարտավորություններվ ստանձնած ՀՀ քաղաքացիների իրավունքների ու օրինական շահերի պաշտպանությունը։ Հայաստանի Հանրապետության սահմանամերձ բնակավայրերում բնակվող քաղաքացիների իրավունքների եւ անվտանգության ապահովումը հրամայական է։ ՀՀ կառավարության ղեկավարի կողմից նշվել է, որ ըստ պայմանավորվածության՝ սահմանագծվող սահմանի երկու կողմերում տեղակայվելու են պետությունների սահմանապահ զորքերի ծառայողները։ Հաշվի առնելով Ադրբեջանի բազմիցս փաստագրված, այդ թվում՝ միջազգային ատյանների կողմից հաստատված հայատյաց քաղաքականությունը և դրա շարունակական տարածումը, այդ թվում՝ երեխաների շրջանում ուսումնական հաստատություններում կրթության միջոցով, ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից վերջին տարիներին հայազգի անձանց նկատմամբ կատարված պատերազմական հանցագործությունները, այդ թվում՝ քաղաքացիական բնակչության սպանությունները, ներառյալ՝ գլխատման, գնդակահարության միջոցով, խոշտանգումները, ուղիղ թիրախավորումները, հայկական մշակութային ժառանգության շարունակական ավիրումներն ու հայկակականության հետքի վերացումը, Արցախի ողջ բնակչության բռնի տեղահանումը հայրենիքից և բոլոր սահմռկեցուցիչ հանցագործությունների համար տոտալ անպատժելիությունը, ադրբեջանական ուժերի, այդ թվում՝ սահմանապահ տեղակայումը խաղաղ բնակչության կենսական տարածքների անմիջական հարևանությամբ լրջագույն և իրական անվտանգային ռիսկեր է ստեղծում։ Ներքոստորագրյալ իրավապաշտպան կազմակերպություններն արձանագրել են 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ից Ադրբեջանի Հանրապետության կողմից Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության դեմ սանձազեռծած պատերազմի ընթացքում հենց Ադրբեջանի սահմանապահ զորքերի ծառայողների կողմից առերևույթ պատերազմական հանցագործությունների կատարման բազմաթիվ փաստեր, այդ թվում՝ ռազմագերիների սպանություն, դիակների խեղում, խոշտանգումներ, հայ զինծառայողների մի խումբ դեռևս համարվում է անհայտ կորած սահմանապահ զորքերի վերահսկողության տակ հայտնվելուց հետո։ Ավելին, 2020 թվականից ի վեր ադրբեջանական զորքերի կողմից Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի բնակիչների նկատմամբ կատարված անօրինական գործողությունները և հանցագործությունները, ներառյալ գյուղերի և տների ուղղությամբ դիտավորյալ կրակոցները, վերջինը՝ 2024թ․ ապրիլի 9-ին, քաղաքացիական խաղաղ բնակչության թիրախավորումները, կենդանիների գողության դեպքերը, Գորիս – Կապան ճանապարհի փակելը, ճանապարհով երթևեկող անձանց, այդ թվում՝ երեխաներին վախեցնելը, և այլ անվտանգային սպառնալիքները նույն իրավիճակը Տավուշի մարզում կրկնվելու իրական հնարավորության մասին են հուշում՝ հաշվի առնելով, որ ՀՀ-Վրաստան միջպետական ճանապարհն անցնելու է ենթադրյալ ադրբեջանական տարածքներով, արդբեջանական զորքերը անմիջականորեն տեղակայվելու են քաղաքացիական բնակչության տներին կից, կենսական նշանակություն ունեցող ենթակառուցվածքները, դպրոցները լինելու են ադրբեջանական զինված ուժերի ուղիղ նշանառության ներքո, այդ թվում՝ օրինակ Կիրանց գյուղի դպրոցը ենթադրյալ ադրբեջանական սահմանից հեռու է լինելու ընդամենը 70մետր։ Սահմանագծման արդյունքներով մի շարք քաղաքացիների սեփականությունը, այդ թվում՝ տները, հողատարածքները հայտնվելու են ենթադրյալ ադրբեջանական տարածքում կամ անմիջապես սահմանին կից՝ անհնարին դարձնելով սեփականության օգտագործումը։ Անհրաժեշտ է փաստել, որ Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունները, ի դեմս՝ վարչապետի, չեն բացառում Ադրբեջանի կողմից այլ սպառնալիքների և ռազմական ուժի գործադրման հավանականությունը սահմանագծումից հետո անգամ, ինչի պարագայում հրամայական է դառնում սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացում միջազգային իրավունքի և ընդունված փորձի ու սկզբունքների կիրառումը։ Միաժամանակ, միջպետական ճանապարհի օգտագործման անհնարինության պայմաններում ինչպես Կիրանց, այնպես էլ Ոսկեպար և Կայան գյուղերի բնակիչները կանգնած են շրջափակման վտանգի առաջ, ինչն էական ռիսկեր է ստեղծելու բնակչության անվտանգ միջավայրում կենսագործունեության համար՝ վտանգելով նշված գյուղերի բնակիչների կյանքի, սեփականության, ազատ տեղաշարժի, կրթության, առողջության և այլ իրավունքները։ Նման իրական անվտանգային ռիսկերի առկայության պայմաններում գյուղերը կարող են դատարկվել։ Նման պայմաններում բարձր հավանականություն կա, որ նշված գյուղերի բնակչությունը կլքի իրենց մշտական բնակության վայրը՝ երեխաների անվտանգության լուրջ սպառնալիքներ ունենալու ու կրթության իրավունքը պատշաճ ապահովելու անհնարինության պայմաններում։ Հայաստանի Հանրապետությունը՝ ի դեմս Կառավարության և գործող իշխանության, պարտավորություն է կրում երաշխավորելու նշված գյուղերի բնակիչների անվտանգությունը և բոլոր իրավունքների պաշտպանությունը։ Այս առնչությամբ, հատկապես, ՀՀ ոստիկանության կողմից վերջին օրերին Կիրանց գյուղում բողոքի ակցիա իրականացնող քաղաքացիների նկատմամբ ակնհայտ անհամաչափ ուժի գործադրման, խաղաղ ցուցարարների ապօրինի բերման ենթարկելու դեպքերն անընդունելի են։ Ոստիկանությունն իր լիազորությունների շրջանակներում պարտավոր է ապահովել բնակիչների և յուրաքանչյուր անձի իրավունքներն ու ազատությունները, արժանապատվությունը, պահպանելու հասարակական անվտանգությունը։ Բնակիչների արդարացի մտահոգությունների բարձրաձայնման և պայքարի ճնշումը ոստիկանության ուժերի կողմից իրավաչափ չէ, և ունակ է առավել մեծ անպաշտպանության և անվստահության զգացողություն առաջացնել բնակիչների շրջանում։ Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ պահանջում ենք Հայաստանի Հանրապետության Կառավարությունից․ Ադրբեջանի Հանրապետության հետ սահմանազատում և սահմանագծում իրականացնելու գործընթացում հիմնվել Միջազգային իրավունքի նորմերի և սկզբունքների վրա, խստիվ պահպանել Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության և այլ իրավական ակտերով նախատեսված պահանջները։ Սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացում երաշխավորել սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների՝ ՀՀ Սահմանադրությամբ սահմանված իրավունքները և անվտանգությունը։ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը պարտավոր է ապահովել անհրաժեշտ և բավարար բոլոր պայմանները՝ իրենց բնակավայրերում անձանց անվտանգ և արժանապատիվ բնակվելու իրավունքի երաշխավորման համար։ Վերանայել Սահմանազատման և սահմանագծման հարցերով հանձնաժողովի և աշխատանքային խմբերի կազմը՝ ներգրավելով միջազգային իրավունքի մասնագետների, քարտեզագիրների և այլ վերաբերելի մասնագետների։ Սահմանագծման գործընթացներում հանրության համար ապահովել թափանցիկություն, կանխատեսելիություն և որոշակիություն, այդ թվում՝ սահմանագծման սկզբունքների և կիրառվող գործիքների վերաբերյալ։ Զերծ մնալ միակողմանի գործողություններից, որոնք չեն ապահովում Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության պաշտպանությունը և անվտանգությունը։ Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների ՀԿ Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն Հելսինկյան ասոցիացիա իրավապաշտպան ՀԿ Զարուհի Հովհաննիսյան, իրավապաշտպան

22:54 - 02 մայիսի, 2024