Թուրքիա

Թուրքիայի Հանրապետությունը պետություն է Եվրասիայի հարավարեւմտյան հատվածում։ Սահմանակցում է Հունաստանին, Բուլղարիային, Վրաստանին, Իրաքին, Սիրիային, Հայաստանին, Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը եւ Ադրբեջանի էքսկլավ Նախիջեւանի Ինքնավար Հանրապետությանը։ Բնակչությունը 2015թ. մարդահամարի տվյալներով 82.003.882 մարդ։ Տարածքը 783.562 կմ²։ Երկիրը ղեկավարում է նախագահ Ռեջեբ Թայիփ Էրդողանը։

Ստամբուլում անցկացվելիք նոր ընտրություններում չի բացառվում, որ ընդդիմադիր թեկնածուն կրկին կհաղթի. թուրքագետ |ermenihaber.am|

ermenihaber.am։ Թուրքիայի Բարձրագույն ընտրական հանձնաժողովը մայիսի 6-ին որոշում է կայացրել չեղարկել ՏԻՄ ընտրությունները Ստամբուլում և նոր ընտրություններ անցկացնել հունիսի 23-ին: Ընդդիմությունը, իհարկե, դժգոհ է այս որոշումից: Ընդդիմադիր Հանրապետական ժողովրդական կուսակցության թեկնածու Էքրեմ Իմամօղլուն կոչ է արել ժողովրդին չհուսահատվել և «զենքերը վայր չդնել»: Ստամբուլում նոր ընտրություններ անցկացնելու որոշման պատճառների, դրանց վերաբերյալ կանխատեսումների մասին Ermenihaber.am-ը զրուցել է թուրքագետ Սոնա Սուքիայանի հետ: Ինչքանո՞վ էր կանխատեսելի, որ կչեղարկեն ընտրությունները: Ստամբուլում ընտրությունների չեղարկումն ու նոր ընտրությունների հայտարարումը որոշակիորեն կանխատեսելի էր, քանի որ իշխող Արդարություն և զարգացում կուսակցությունը ՏԻՄ ընտրություններից անմիջապես հետո, երբ արդեն պարզ էր դառնում, որ կորցնում են նաև Ստամբուլը, սկսել էին մի քանի գործընթացներ, որպեսզի խոչընդոտեն ընդդիմադիր թեկնածու Էքրեմ Իմամօղլուի՝ իր պարտականությունների ստանձմանը: Նախ և առաջ օրակարգ բերվեց Ստամբուլի մոտ 300 հազար անվավեր քվեները, որոնց վերահաշվարկից հետո պարզվեց, որ միևնույն է Իմամօղլուն է հաղթում, այնուհետև Ստամբուլի որոշ թաղամասերում քվեաթերթիկները ամբողջությամբ նորից հաշվվեցին, սակայն միևնույն է ընդդիմադիր թեկնածուն Ստամբուլում առաջ անցավ՝ մոտ 13 հազար ձայնի տարբերությամբ: Իշխանությունների նմանատիպ արձագանքն ու քայլերը կանխատեսելի էին, քանի որ Ստամբուլը համարվում է, կարելի է ասել, Թուրքիայի «սիրտը», և ինչպես Էրդողանն է սիրում կրկնել «Ստամբուլում հաղթողը կհաղթի նաև Թուրքիայում»: Բացի այդ, Ստամբուլը ամենախոշոր քաղաքն է և տնտեսական հիմնական շարժիչ ուժն է, ինչպես նաև վերահսկում է պետական ծախսերի հիմնական մասը, հետևաբար կարևոր է իշխանությունների համար: Ի՞նչ շանսեր, ու սպասելիքներ կան նոր ընտրություններից: Դեռևս պարզ չէ, թե Ստամբուլի ընտրություններում, արդյոք իշխող կուսակցությունից պայքարը կշարունակի Թուրքիայի նախկին վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմը, թե այլ թեկնածու կառաջադրեն: Թուրքիայում որոշ կարծիքներ էին նույնիսկ շրջանառվում, որ ԱԶԿ-ի պարտության պատճառներից մեկը ոչ ճիշտ և ոչ այնքան խարիզմատիկ թեկնածուի առաջադրումն էր: Ի տարբերություն Յըլդըրըմի, կարծում եմ, որ Հանրապետական ժողովրդական կուսակցության թեկնածու Իմամօղլուն, բավականին հաջող քարոզարշավ իրականացրեց ՏԻՄ ընտրություններից առաջ և նորից հաղթելու ավելի մեծ շանսեր ունի, նաև եթե հաշվի առնենք, որ առաջին անգամ հաղթելուց հետո նրա վարկանիշն էլ ավելի է աճել: Բացի այդ, իշխող Արդարություն և զարգացում կուսակցության քայլը, դժգոհությամբ է ընդունվել Ստամբուլում: Մասնավորապես երեկ գիշերը, մի քանի թաղամասերում, ինչպես Քադիքյոյում, Շիշլիում մարդիկ իրենց բողոքն են արտահայտել՝ երթերի դուրս գալով: Սա խոսում է այն մասին, որ նույնիսկ նոր ընտրությունների անցկացման դեպքում չի բացառվում, որ կրկին հաղթելու է ընդդիմությունը, եթե իհարկե իշխանությունները էլ ավելի չսրեն իրավիճակը երկրում և չգնան զանազան ընտրախախտումների կամ այլ մեթոդների, ձերբակալությունների, կալանքների Ստամբուլում իրենց հաղթանակը ապահովելու համար: Ի՞նչ քայլերի կարող է գնալ իշխող ԱԶԿ-ն, ի՞նչ իրավիճակ է ստեղծվելու երկրում: Հատկանշական է, որ սա Արդարության և զարգացում կուսակցության կառավարման տարիներին կրկնակի ընտրություններ անելու եզակի դեպքը չէ: Չպետք է մոռանանք, որ դեռևս 2015 թվականին խորհրդարանական ընտրություններում միանձնյա կառավարություն ձևավորել չկարողանալու պատճառով, իշխանությունները արտահերթ ընտրություններ հայտարարեցին և այդ ընթացքում երկրի արևելքում և հարավ-արևելքում հրահրեցին բախումներ քուրդ զինյալների և թուրք ուժայինների միջև՝ երկիրը մխրճելով քաոսի մեջ: Այդ ժամանակ իշխանությունների քայլերը հաջողությամբ պսակվեցին և նրանց հաջողվեց ստանալ բավական թվով ձայներ միանձնյա կառավարություն ձևավորելու համար: Այս առումով պատահական չէ, որ այս տարվա մարտի ՏԻՄ ընտրությունների քարոզարշավում իշխանությունները պարբերաբար փորձեր էին անում քեմալականն ՀԺԿ-ին «Քրդստանի աշխատավորական կուսակցության»՝ հայտնի PKK-ի, հետ նույն հարթության վրա դնելու ուղղությամբ: Դրանով ձգտում էին ՀԺԿ-ին ներկայացնել, որպես Թուրքիայի «թշնամի» և այդպիսով ապահովել հնավորինս շատ ձայներ ազգայնական ընտրազանգվածներից: Այս փորձերը, իհարկե, վերջնական արդյունքում չտվեցին, սակայն պարզ է, որ իշխանությունները շարունակելու են իրենց նույն գործելաոճը, քանի որ վերջին տարիներին Թուրքիայում իշխանությունները փորձում են գերակա դարձնել իսլամա-թուրքական ազգայնականությունը: Կարծում եմ, նաև պատահական չէ այն, որ վերջին շրջանում կրկին ակտիվացնել են թուրք-քրդական բախումները: Ինչպես արդեն նշեցի, չի բացառվում, որ իշխող ԱԶԿ-ն կօգտագործի իր ձեռքում եղած բոլոր «խաղաքարտերը», ինչպես նաև վարչական միջոցները ընդդիմության և մասնավորապես Էքրեմ Իմամօղլուի քարոզարշավը տապալելու, նրան սևացնելու, ռեսուրսները սահմանափակելու և ընտրություններում նրա հաղթանակը կանխելու համար: Նման քայլերը Թուրքիայում էլ ավելի են սրելու իրավիճակը, հանգեցնելու են հասարակության էլ ավելի բևեռացմանը, լարվածության աճին:

11:35 - 07 մայիսի, 2019