ԱԳՆ - infocom.am

ԱԳՆ

ԱԳՆ-ն ՀՀ արտաքին քաղաքական գերատեսչությունն է։ Հիմնադրվել է 1918թ.-ին։ Նախարարությունը մշակում եւ իրականացնում է ՀՀ կառավարության արտաքին քաղաքականությունը: Նախարարության ստեղծումը, վերակազմակերպումը եւ գործունեության դադարեցումը կարգավորվում է օրենքով: Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունը գործում է ՀՀ Սահմանադրության, «Կառավարության կառուցվածքի եւ գործունեության մասին», «Դիվանագիտական ծառայության մասին» եւ այլ օրենքների հիման վրա: Արտաքին գործերի նախարարության աշխատանքներն ուղղված են Հայաստանի Հանրապետության արտաքին անվտանգության ամրապնդմանը, զարգացման արտաքին բարենպաստ պայմանների ապահովմանը, միջազգային կազմակերպություններում եւ միջազգային գործընթացներում ներգրավվածության խորացմանը, բարեկամ եւ գործընկեր երկրների հետ համագործակցության առավել ամրապնդմանը:

Արտաքին գործերի նախարարը Արա Այվազյանն է։ Տեղակալներն են Արմեն Ղեւոնդյանը, Արտակ Ապիտոնյանը, Գագիկ Ղալաչյանը, Ավետ Ադոնցը

Հայաստանը պետք է Թուրքիայի հետ բանակցությունների իր օրակարգում ներառի մի քանի հիմնական հարց․ Թուրքիան նախօրոք պետք է իմանա՝ Հայաստանը դրանցից չի հրաժարվելու. Վարդան Օսկանյան

Հայաստանի նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը լրատվամիջոցներին է տրամադրել իր հոդվածը հայ-թուրքական սպասվող բանակցություններում Հայաստանի անելիքների մասին։ «Հայ-թուրքական հարաբերությունների բարդությունը բազմաշերտ է. մի կողմից առկա է անցյալի բեռը, մյուս կողմից՝ տարածաշրջանում բարիդրացիական հարաբերություններ հաստատելու, խաղաղության և կայունության մեջ ապրելու հրամայականը: Հայաստանի անկախության առաջին օրվանից մինչ օրս մեզ համար մեծ մարտահրավեր է եղել անցյալը ներկայի և ապագայի հետ համադրելը: Հայկական կողմի մոտեցումն այն էր, որ որքան էլ անցյալի խնդիրները բարդ են, դրանք հնարավոր կլինի քննարկել, կարգավորել և լուծել միայն այն դեպքում, երբ երկու երկրների միջև հաստատվեն բնականոն հարաբերություններ, դիվանագիտական կապեր և լինեն բաց սահմաններ: Թուրքիայի մոտեցումն այս տարիների ընթացքում եղել և շարունակում է մնալ տրամագծորեն հակառակը: Մեր հարևան երկիրը առաջարկում է կարգավորել անցյալի բոլոր խնդիրները, ստանալ իրեն բավարարող պատասխաններ ու լուծումներ և միայն դրանից հետո հաստատել դիվանագիտական հարաբերություններ ու բացել սահմանը: Հայ-թուրքական հարաբերությունները բոլոր ժամանակներում ունեցել են երկու հարթություն՝ բովանդակային և գործընթացային: Բնական է ենթադրել, որ բովանդակային հարցում լուծման հասնելու համար պետք է անցնել գործընթացով: Սակայն հայ-թուրքական հարաբերությունների դեպքում թուրքական կողմի համար գործընթացը միշտ եղել և մնում է նպատակ և ոչ թե միջոց: Մի կողմից թուրքերը լավ գիտակցում էին, որ իրենց առաջադրած նախապայմանները՝ Ցեղասպանության միջազգային ճանաչումից և հողային պահանջներից հրաժարվելը և Ղարաբաղի հարցում որևէ լուծում՝ ի նպաստ Ադրբեջանի, անընդունելի են Հայաստանի համար, մյուս կողմից՝ սահմանը բացելու և Ցեղասպանության ճանաչման հարցով մշտապես զգալով միջազգային հանրության ճնշումը՝ նրանք ձգտել են ցույց տալ աշխարհին, որ հայերի հետ առկա է բանակցային գործընթաց, որ պետք չէ միջամտել և խանգարել բանակցություններին: Թուրքական դիվանագիտությանը տարիների ընթացքում հաջողվել է իր առավել կոշտ նախապայմաններին տալ միջազգային հանրության համար առավել ընկալելի ձևակերպումներ: Ցեղասպանության գործընթացից հրաժարվելը փոխարինվել էր պատմաբանների հանձնաժողով ստեղծելու առաջարկով: Հողային և պահանջատիրական խնդիրը ձևակերպվել էր որպես սահմանների փոխադարձ ճանաչմամբ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատելու առաջարկ: Ուստի, հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման հարցում կա երեսուն տարվա կուտակված փորձ, որն սկսվել է անկախությունից անմիջապես հետո և շարունակվում է մինչև այսօր, անցել է տարբեր փուլերով, ունեցել է տարբեր դրսևորումներ և որի խտացված փորձից կարելի է անել հետևյալ եզրահանգումները․ 1. Թուրքիան այդ գործընթացներին միշտ մասնակցել է նախապայմաններով, 2. Հայ-թուրքական և հայ-ադրբեջանական՝ իրարից անկախ խնդիրները եղել են փոխկապված, 3. Թուրքիան միշտ գործընթացը դիտարկել է որպես նպատակ և ոչ թե միջոց խնդրի կարգավորման՝ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման, սահմանների բացման համար։ Հայաստանի մոտեցումը նախորդ երեք իշխանությունների համար՝ անկախ Թուրքիայի առաջադրած այդ պահանջներից, միշտ մնացել է նույնը` առանց նախապայմանների բարիդրացիական հարաբերությունների հաստատում։ Այսօր, բնականաբար, իրավիճակը կտրուկ փոխված է, որը և ենթադրում է հայկական կողմի մոտեցումներում շեշտակի փոփոխություններ։ Թուրքիան իր ոճն ու դիրքորոշումները չի փոխելու։ Ավելին, նա բանակցություններին ներկայանալու է նորանոր պահանջներով։ Ժամանակն է, որ երեսուն տարիների ընթացքում Թուրքիայի կողմից ներդրված և կիրառված վերոնշյալ երեք մոտեցումները Հայաստանն ինքն այսօր հայելային ձևով կիրառի իր բանակցություններում։ Հայ-թուրքական հարաբերությունների հեռանկարի և հնարավոր զարգացումների տեսանկյունից երկու տարբերակ գոյություն ունի։ Առաջինը, որ մենք համակերպվում ենք մեր կորուստների հետ՝ Ղարաբաղի կորուստ, Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի զիջում, գերիների առկայություն, Հայաստանի տարածքով միջանցքի հնարավոր տրամադրում: Այս իրավիճակում Թուրքիայի հետ հարաբերությունների նորմալացումը նշանակում է այդ բոլորի օրինականացում։ Եթե Հայաստանի իշխանությունները հիմա հռչակում են առանց նախապայմանների հարաբերությունների հաստատում, ուրեմն հենց սրա տակ են ստորագրում։ Երկրորդը, որ մենք կտրականապես մերժում ենք 44-օրյա պատերազմի հետևանքով ստեղծված ստատուս քվոն և պնդում ենք, որ տարածաշրջանում հնարավոր է հասնել կայուն խաղաղության միայն հարցի արդար լուծման պայմաններում, հայկական կողմի անհերքելի իրավունքների վերահաստատման միջոցով։ Այս պարագայում հայկական կողմը հստակ ուղենիշեր պետք է դնի իր համար և մեր շահերից բխող ազգային օրակարգով մտնի բանակցային գործընթացի մեջ։ Հայաստանը չպետք է հայտարարի, որ պատրաստ է առանց նախապայմանների կարգավորման։ Ոչ էլ պետք է պնդի, որ այդ նպատակին հասնելու համար ունի նախապայմաններ։ Ստեղծված իրավիճակը ստիպում է, որ Հայաստանը Թուրքիայի հետ բանակցությունների իր օրակարգում ներառի մի քանի հիմնական հարց։ Կարգավորմանն ուղղված լուրջ քայլեր անելուց առաջ երկու կողմերի միջև այդ հարցերի շուրջ առնվազն պետք է լինի հստակ փոխըմբռնում։ Չմոռանանք, որ վերջին երեսուն տարիների ընթացքում Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման իր նախապայմաններում Թուրքիան միշտ դուրս է եկել երկու երկրներին առնչվող խնդիրներից՝ ներառելով երրորդ երկրի՝ Ադրբեջանի հետ կապված հարցերը։ Հաշվի առնելով այդ նախադեպը և 44-օրյա պատերազմի ընթացքում Թուրքիայի՝ Ադրբեջանին ցուցաբերած բացահայտ և ակտիվ ռազմական ու դիվանագիտական աջակցությունը՝ Հայաստանն այսօր ունի բոլոր իրավունքները Ադրբեջանին և Լեռնային Ղարաբաղին վերաբերող հարցերը Թուրքիայի հետ բանակցություններում բարձրացնելու համար։ Հայաստանը պետք է հստակ օրակարգով ներկայանա հենց առաջին հանդիպմանը, որը պետք է ներառի առնվազն հետևյալ չորս կետերը․ – ադրբեջանական ուժերի հետքաշում Հայաստանի ինքնիշխան տարածքներից, – բոլոր ռազմագերիների անհապաղ վերադարձ, – նախկին ԼՂԻՄ-ի սահմանների ճանաչում որպես մեկ քաղաքական միավորի, – Մինսկի խմբի շրջանակում քաղաքական այդ միավորի սահմաններում դրա վերջնական իրավական կարգավիճակի շուրջ բանակցությունների վերսկսում: Սրանք այն հարցերն են, որ Թուրքիան նախօրոք պետք է իմանա՝ Հայաստանը դրանցից չի հրաժարվելու, և որ Թուրքիան ինքը այդ հարցերի առնչությամբ որևէ նախապայման չի կարող առաջադրել։ Ամեն ինչ կորած չէ, շատ բան հնարավոր է վերականգնել»:

12:58 - 27 դեկտեմբերի, 2021

Պետական մարմինները չեն պատասխանում՝ իրավական ինչ հիմքով են ռուս սահմանապահները տեղակայվել Ոսկեպարում

ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը, Ազգային անվտանգության ծառայությունը, Արտաքին գործերի նախարարությունն ու վարչապետի աշխատակազմը չեն պատասխանում՝ ինչ իրավական հիմքով է կարգավորվում ռուս սահմանապահների տեղակայումը Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի Ոսկեպար գյուղում։ Այս տարվա օգոստոսի 5-ին Պաշտպանության նախարարությունը լրատվամիջոցների հրապարակումներից հետո տեղեկացրեց, որ Տավուշի մարզի Ոսկեպար գյուղում ռուս սահմանապահներ են տեղակայվել․ «Գործընթացն իրականացվում է հայ-ռուսական համագործակցության շրջանակում»,- հայտնել էին նախարարությունից։ Infocom-ը, ճշտելու համար, թե հայ-ռուսական որ պայմանագրով է կարգավորվում ռուս սահմանապահների տեղակայումը Ոսկեպարում, հարցում էր ուղարկել ՊՆ։ Հարցին ի պատասխան՝ նախարարությունը նշել էր, որ հարցն իր իրավասություններից դուրս է, քանի որ սահմանապահների գործունեությունը և համագործակցությունը ՌԴ սահմանապահների հետ համակարգում է ՀՀ ԱԱԾ-ն։ ՊՆ-ից հետաքրքրվել էինք նաև, թե արդյոք ռուս սահմանապահների տեղակայումը կարգավորվո՞ւմ է 1995 թ․-ի մարտի 16-ի՝ «ՀՀ-ի և ՌԴ-ի միջև ՀՀ տարածքում ռուսական ռազմակայանի մասին» պայմանագրով։ Նախարարությունը հայտնել էր, որ ռուս սահմանապահների տեղակայումն այս պայմանագրով չի կարգավորվում։ Նույն հարցով դիմել էինք նաև վարչապետի աշխատակազմին ու Ազգային անվտանգության ծառայությանը։ Գործադիրից մեր հարցումը վերահասցեագրել էին Ազգային անվտանգության ծառայությանը։ Իսկ ԱԱԾ-ից այսպես էին պատասխանել․ «Ռուս սահմանապահների տեղակայումը կարգավորվում է ՀՀ և ՌԴ սահմանապահ ծառայությունների միջև իրականացվող համագործակցության շրջանակում»։ Հարցման արդյունքում չստանալով մեզ հետաքրքրող հարցի պատասխանը՝ ևս մեկ անգամ դիմել էինք ԱԱԾ-ին՝ խնդրելով հստակեցնել, թե իրավական ի՞նչ ակտի հիմքով են ռուս սահմանապահները տեղակայվել Ոսկեպարում։ ԱԱԾ-ն կրկին նույն պատասխանն էր տվել, բայց այս անգամ հավելելով, որ ՀՀ եւ ՌԴ սահմանապահ ծառայությունների միջեւ իրականացվող համագործակցության վերաբերյալ փաստաթղթերը չեն կարող տրամադրել, քանի որ դրանք, ըստ ԱԱԾ-ի, գաղտնիք են պարունակում՝ համաձայն «Տեղեկատվության ազատության մասին» մասին ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի»։ Հոդվածի այս կետով սահմանվում է, որ տեղեկատվություն տնօրինողը մերժում է տեղեկության տրամադրումը, եթե դա պարունակում է պետական, ծառայողական, բանկային, առևտրային գաղտնիք։ Քանի որ անհասկանալի էր, թե ինչ փաստաթուղթ է մատնանշում ԱԱԾ-ն, որը գաղտնիք է պարունակում, փորձեցինք հեռախոսազանգի միջոցով ստանալ մեր հարցերի պատասխանը, սակայն ԱԱԾ-ից մեր հարցերին ի պատասխան միայն նշեցին, որ հարցման պատասխանին ավելացնելու ոչինչ չունեն։ Հստակեցնելու համար, թե պետական կամ ծառայողական ինչ բնույթի գաղտնիք է պարունակում մեր հայցած տեղեկությունը, ևս մեկ հարցում ուղարկեցինք ԱԱԾ։ Խնդրեցինք հստակեցնել, թե «Պետական և ծառայողական գաղտնիքի մասին» ՀՀ օրենքի ո՞ր հոդվածի ո՞ր կետի համաձայն է մեր հայցած տեղեկությունը գաղտնիք, կամ կառավարության որոշմամբ պետական գաղտնիքի շարքը դասվող տեղեկությունների ո՞ր կետի ո՞ր ենթակետով է գաղտնիք մեր հայցած տեղեկությունը։ ԱԱԾ-ից պատասխանել են, որ մեր հայցած տեղեկությունը գաղտնիք է «Պետական և ծառայողական գաղտնիքի մասին» օրենքի 9-րդ հոդվածի 1-ին մասի «դ» ենթակետի համաձայն․ նշյալ կետը սահմանում է, որ ռազմական բնագավառում պետական և ծառայողական գաղտնիքի շարքին կարող են դասվել ՀՀ տարածքում դաշնակից պետությունների և ՀՀ զինված ուժերի ու միավորումների ու զորամասերի տեղաբաշխման, իսկական անվանումների, կազմակերպչական կառուցվածքի, զինվածության ու թվաքանակի մասին տեղեկությունները։ Ծառայության հարցման պատասխանի համաձայն՝ մեր հայցած տեղեկությունը գաղտնիք է նաև կառավարության որոշմամբ սահմանված պետական գաղտնիքի շարքը դասվող տեղեկությունների ցանկի առաջին կետի համաձայն․ ըստ այդ կետի մի շարք ենթակետերի՝ ռազմական բնույթի որոշ տեղեկություններ գաղտնիք են համարվում։ ԱԱԾ ևս մեկ հարցում ենք ուղարկել՝ խնդրելով տեղեկացնել, թե տվյալ կետի ո՞ր ենթակետի համաձայն է մեր հայցած տեղեկությունը գաղտնիք, սակայն ԱԱԾ-ն չի պատասխանել մեր ճշտող հարցին՝ նշելով, որ նախկին հարցմանը սպառիչ պատասխան է տվել։ ԱԱԾ-ից հետաքրքրվել էինք նաև, թե որ գերատեսչական ցանկի համաձայն է գաղտնիք մեր հայցած տեղեկությունը. այդ ցանկով յուրաքանչյուր գերատեսչություն որոշում է, թե ինչ բնույթի տեղեկություններն է գաղտնիք համարում։ ԱԱԾ-ն հայտնել էր, որ այդ հարցին արդեն սպառիչ պատասխանել են, թեև մենք նախկինում նման հարց չէինք բարձրացրել։ Արտաքին գործերի նախարարությունն էլ հետևյալ պատասխանն է ուղարկել․ «1991 թ․ ի վեր Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության միջև առկա է համագործացկություն տարբեր ուղղություններով, այդ թվում նաև պաշտպանական և ռազմական հարցերի շուրջ, ստորագրված և գործող իրավապայմանագրային լայն բազա։ Սակայն Ձեր հարցի առնչությամբ ավելի հստակ տեղեկատվության համար առաջարկում ենք դիմել պաշտպանության նախարարությանը»։ Իսկ վարչապետի աշխատակազմը մեր հարցումը դարձյալ վերահասցագրել էր ԱԱԾ։ Այսպիսով, հարցը, որ բարձրացրել էինք, չէր վերաբերում «Պետական և ծառայողական գաղտնիք մասին» ՀՀ օրենքի համապատասխան ենթակետին, այն է՝ ՀՀ տարածքում դաշնակից պետությունների և ՀՀ զինված ուժերի ու միավորումների ու զորամասերի տեղաբաշխման, իսկական անվանումների, կազմակերպչական կառուցվածքի, զինվածության ու թվաքանակի մասին տեղեկություններ, որին ԱԱԾ-ն հղում է արել, այլ խնդրել էինք արդեն իսկ հայտնի տեղակայման համար հիմք հանդիսացող փաստաթղթի անվանումը տրամադրել։ Իսկ տեղակայման մասին հայտարարել էր Պաշտպանության նախարարությունը։ Նանե Ավետիսյան

17:12 - 14 դեկտեմբերի, 2021