Հայաստան

Թուրքիան ապակայունացնող գործոն է տարածաշրջանում.Լեհաստանում ՀՀ դեսպանի հարցազրույցը լեհական ամսագրին |armenpress.am|

armenpress.am: Առավել քան հստակ է, որ Թուրքիան ապակայունացնող գործոն է մեր տարածաշրջանում և լուրջ մարտահրավեր Հայաստանի անվտանգությանը։ Այս մասին նշել է Լեհաստանում ՀՀ դեսպան Սամվել Մկրտչյանը «Warsaw Institute Review» ամսագրին տված հարցազրույցում: Ավելին, դեսպանի խոսքով, Թուրքիայի փորձերը՝ միջամտելու հարևան այլ տարածաշրջաններում ընթացող հակամարտություններին, արդեն իսկ խարխլել են անվտանգությունն ու կայունությունն այնտեղ։ -Ինչու՞ հակամարտությունը Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կրկին բռնկվեց վերջին օրերին։ -Առկա է բավականին հստակ վկայություն, որ իրավիճակի ամենավերջին սրացումը հայ-ադրբեջանական սահմանին Տավուշի հյուսիսային մարզում Ադրբեջանի ռազմատենչ քաղաքականության տրամաբանական հետևանքն էր։ Եթե հետևենք Ադրբեջանի նախագահի, պաշտպանության նախարարի և այլ բարձրաստիճան պաշտոնյաների վերջին շաբաթների և ամիսների պատերազմ հրահրող հռետորաբանությանը, որով նրանք հանդես են գալիս հօգուտ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ռազմական լուծման, ապա կտեսնենք, որ հուլիսի 12-ից սկսված իրադարձություններին մղող սադրանքը պատահական չէր։ Հայկական կողմը շարունակաբար զգուշացնում էր իր միջազգային գործընկերներին նման իրավիճակի բարձր հավանականության և Ադրբեջանի չարամիտ մտադրությունների եռանդի ու դրանք սանձահարելու քաղաքական ու դիվանագիտական քայլերի անհրաժեշտության վերաբերյալ։ Սակայն, ի հիասթափություն հայկական կողմի, մեր նախազգուշացումներն անտեսվեցին։ -Արդյո՞ք վերջին բախումների պատճառները նման են 1988թ․ Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմի դրդապատճառներին։ - Կարող են լինել որոշակի նմանություններ։ 1988թ․ հակամարտությունը սկսվեց Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի՝ հանուն խաղաղ ինքնորոշման իրավունքի շարժումը կոպիտ ռազմական ուժով ճնշելու փորձից։ Այն ժամանակ ադրբեջանցիները տպավորիչ կերպով տապալվեցին։ Դասեր քաղելու փոխարեն, ցավոք սրտի, ադրբեջանական ղեկավարությունն այժմ կեղծ պատմական տարածքային պահանջներ է առաջադրում նաև Հայաստանին։ Դա համապատասխանում է Ադրբեջանի երկար պատմություն ունեցող այն պնդմանը, որ հակամարտությունը միշտ եղել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև և Լեռնային Ղարաբաղը՝ իր օրինական ընտրված իշխանություններով, առանձին դերակատարություն չունի։ Նման մոտեցումը և վարքը որևէ հիմնավորում չունեն և ավելի են հեռացնում ԼՂ հակամարտության խաղաղ և բանակցային լուծում գտնելու հնարավորությունները, ինչը հայկական կողմերի և միջազգային հանրության համար ընդունելի միակ կենսունակ տարբերակն է։ -Որո՞նք են Թուրքիայի և Ռուսաստանի դերակատարությունները Կովկասում և ինչպե՞ս են դրանք ազդում վերջին օրերի իրավիճակի վրա։-Երկու երկրները գործում են բացարձակապես տարբեր կերպով։ Թուրքիայի պաշտպանության նախարարը, արտաքին գործերի նախարարը, նախագահը և այլ պաշտոնյաներ, անցած շաբաթվա ընթացքում արդեն իսկ արել են մի շարք հայտարարություններ և մեկնաբանություններ՝ արտահայտելով իրենց աներկբա աջակցությունը Ադրբեջանին, այդ թվում և հավանական ռազմական ներգրավմամբ։ Սա ծայրահեղ վնասակար է և ոչ միայն քաջալերում է Ադրբեջանին շարունակելու ընթանալ սրացման վտանգավոր ուղով, այլև առաջ է բերում հիմնարար հարցադրումներ, թե արդյոք այդ երկիրը կարող է որևէ վստահելի և դրական դեր խաղալ Հարավային Կովկասում։ Այս պահին առավել քան հստակ է, որ Թուրքիան ապակայունացնող գործոն է մեր տարածաշրջանում և լուրջ մարտահրավեր Հայաստանի անվտանգությանը։ Ավելին, Թուրքիայի փորձերը՝ միջամտելու հարևան այլ տարածաշրջաններում ընթացող հակամարտություններին արդեն իսկ խարխլել են անվտանգությունն ու կայունությունն այնտեղ։ Այս փաստերն ավելի անհնար են դարձնում Թուրքիայի որևէ դերակատարությունը՝ միջազգային և հատկապես ԵԱՀԿ շրջանակներում, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետ կապված։ Հայաստանը կշարունակի հետևողականորեն աշխատել միջազգային և տարածաշրջանային անվտանգությունը պահպանելու և ամրապնդելու ուղղությամբ՝ այդ նպատակով սերտորեն համագործակցելով իր միջազգային գործընկերների հետ։ Ի տարբերություն Թուրքիայի, Ռուսաստանը՝ լինելով Հայաստանի դաշնակիցը և կրելով ռազմական անվտանգության համաձայնագրերի պարտավորությունները, ընտրեց առավել հավասարակշիռ մոտեցում և առաջարկեց իր միջնորդական ծառայությունները ոչ միայն որպես Մինսկի խմբի համանախագահ, այլև ազգային կարգավիճակով։ -Ի՞նչ քայլեր պետք է ձեռնարկեն երկու երկրները Բաքու-Երևան հարաբերությունները կարգավորելու նպատակով։ -Ներկայիս իրավիճակը պահանջում է հնարավորինս արագ ներգրավվում բանակցություններում՝ հիմնված բարի կամքի վրա։ Ադրբեջանը պետք է վերջապես ըմբռնի, որ մենք ապրում ենք նույն տարածաշրջանում և կարիք ունենք կառուցելու ընդհանուր անվտանգության տարածք։ Այդ նպատակին հասնելու համար, առաջին հերթին, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքը պետք է առանց նախապայմանների հարգվի, միջազգային իրավականորեն պարտադիր մեխանիզմները պետք է գործի դրվեն այդ իրավունքի իրականացման և ԼՂ կարգավիճակի որոշման համար։ Այդ պարագայում Հարավային Կովկասի ողջ ներուժը կիրացվի, որից հավասարապես կշահենք բոլորս։ -Կցանկանայի՞ք, որ միջազգային կազմակերպությունների ներգրավվեին խաղաղության գործընթացում։ -Մենք, ինչպես և միջազգային հանրության մեծամասնությունը, հայտարարել ենք, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունը՝ Ֆրանսիան, Միացյալ Նահանգները և Ռուսաստանը, միակ միջազգայնորեն ճանաչված ձևաչափն է՝ միջնորդելու ԼՂ հակամարտության հարատև կարգավորման հասնելուն ուղղված խաղաղ բանակցությունները։ Ցանկացած այլ սատարող ներգրավում միջազգային կազմակերպությունների կողմից պետք է սերտորեն համադրվի և խորհրդակցվի համանախագահների հետ։ Ցավոք սրտի, մենք անցյալում ականատես ենք եղել այն իրողությանը, որ այլ մոտեցման պարագայում, հաճախ, եթե ոչ միտումնավոր, ապա նույնիսկ առանց դիտավորության, դա կարող է ավելի վնասել, քան օգտակար լինել խաղաղ գործընթացին։ -2016թ․ ի վեր, երկու կողմերը հայտարարել են միմյանց ենթակառուցվածքների վրա կիբերհարձակումների մասին։ Կարծու՞մ եք, որ դա դեռ սպառնալիք է Հայաստանի անվտանգությանը։ Ինչպե՞ս է հայկական կողմը պաշտպանվում կիբերհարձակումներից։ Արդյո՞ք կիբերանվտանգությունը կարևոր առաջնահերթություն է ներկա իշխանությունների համար։ - Հայաստանը միայնակ չէ։ Համարյա բոլոր երկրները դարձել են խոցելի կիբերսպառնալիքների և իրական կիբերհարձակումների համար։ Նոր որակումներ են դրվել շրջանառության մեջ, ինչպիսիք են կիբեր պատերազմ, խառնածին պատերազմ։ Խիստ մտահոգիչ է այն, որ կիբերսպառնալիքներն ապագայում ավելի աճելու են՝ դրա հետ միասին նաև նման հարձակումների քայքայիչ ուժը։ Հայաստանի վրա այդպիսի հարձակումների հիմնական աղբյուրը մեր հարևան Ադրբեջանն է։ Նրանք այդ նպատակով աշխատեցնում են ցանցահենների հատուկ խմբեր և բացահայտ կերպով ներկայացնում հայկական կայքերի թափանցումները։ Իհարկե, մենք շատ բան ենք անում մեզ կիբերտարածքում պաշտպանելու համար՝ կառուցելով պաշտպանական համակարգեր և բարդ համակարգչային ցանցեր։ Միաժամանակ, մենք կարծում ենք, որ, որպես միջազգային հանրություն, մենք պետք է մեկտեղի գանք և մշակենք կիբեր տարածքի համար վարքի կանոնակարգ։ Այլապես, մենք ապրելու ենք շատ վտանգավոր և անկանխատեսելի աշխարհում։ -Արդյո՞ք Հայաստանը եղել է ապատեղեկատվության արշավների թիրախ և ներսում և դրսում։ Ի՞նչ է հատկապես տեղի ունեցել։ Ինչպե՞ս կարելի է պայքարել այդ վտանգի դեմ։ - Ապատեղեկատվությունը, կեղծ լուրերը, առավել լայն որակմամբ ինֆոդեմիան, դարձել է մեր առօրյա կյանքի մասը՝ ցանկանանք դա, թե ոչ։ Դա միշտ եղել է, սակայն թվային դարաշրջանի, սոցիալական ցանցերի նոր իրողությունների պայմաններում այդ երևույթը և նրա կազմաքանդիչ ազդեցությունն աճել են երկրաչափորեն։ Բնականաբար, մենք բոլորս ազդվում ենք դրանից։ Ի՞նչ կարելի է անել հակազդելու և նվազեցնելու վնասը։ Ակնհայտորեն, առավել արդյունավետ գործելաոճը պետք է լինի եռանդորեն և անխոնջ կերպով առաջարկելու ճշմարիտ և օբյեկտիվ տեղեկատվություն, բացահայտելու ապատեղեկատվության ետևում կանգնածների իրական շարժառիթները, կրթելու հանրությանը՝ լինել ավելի «մեդիա գրագետ» և հմուտ՝ տարբերակելու ճշմարտությունը ստից։

16:39 - 22 հուլիսի, 2020

Եթե փոփոխությունը ներառվի վերջնական օրինագծում, վնաս կհասցնի ԱՄՆ-ի հուսալիությանը՝ որպես ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահի․ Ամերիկայի հայկական համագումար |tert.am|

tert.am: Ամերիկայի հայկական համագումարը կտրականապես դեմ է Ադրբեջանի և Թուրքիայի հարցերով հանձնախմբերի համանախագահի նենգամիտ փոփոխությանը։ Այս մասին ասվում է համագումարի տարածած հայտարարության մեջ։ «Այս փոփոխությունը, որն ընդգրկվել էր որպես Ազգային պաշտպանության վավերացման ակտի (NDAA) ավելի քան 100 փոփոխություների հավաքական փաթեթի մի մաս, պահանջելով զեկույց 1991թ.-ից ի վեր Ուկրաինայում, Վրաստանում, Մոլդովայում և Ադրբեջանում ներքին տեղահանված ժողովուրդների (IDPs) վերաբերյալ, սխալ է դասավորում Ադրբեջանի հետ կապված քայլերը: Նախ, 1991թ.-ի վերջին Ադրբեջանում IDP-ները տեղահանվել էին խորհրդային ժամանակաշրջանում: Երկրորդ, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդը և կառավարությունը գործեցին, որպեսզի կանխեն հայ ժողովրդի ևս մեկ ցեղասպանություն, արդեն իսկ ականատես եղած լինելով Ադրբեջանից ավելի քան 300,000 հայերի տեղահանմանը 1988-1991թթ.-ին, ներառյալ Սումգայիթի, Կիրովաբադի և Բաքվի ջարդերը հայերի դեմ: Երրորդ, փոփոխությունը կարևոր չի համարում նշել, որ Ադրբեջանը, անկախ իր նավթային հարստությունից, ոչինչ չի ձեռնարկել սեփական ժողովրդին օգնելու համար: Փոխարենը, Ալիևների կլանը շռայլ ծախսեր կատարեց ամբողջ աշխարհում շքեղ տների վրա: Չորրորդ, եթե այս փոփոխությունը ներառվի վերջնական օրինագծում, ապա դա խիստ վնաս կհասցնի ԱՄՆ-ի հուսալիությանը՝ որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահի, որն աշխատում է Ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման ուղղությամբ: Բացի այդ, այս փոփոխությունը անտեսում է այն փաստը, որ հենց անցյալ շաբաթ Ադրբեջանը հարձակում ձեռնարկեց Հայաստանի դեմ՝ թիրախավորելով քաղաքացիական տարածքներ, այդ թվում՝ մանկապարտեզներ: Փոփոխության մեջ նաև ոչ մի նշում չկա այն փաստի մասին, որ Ադրբեջանը սպառնացել էր թիրախավորել Հայաստանի ատոմային էլեկտրակայանը կամ այն փաստի, որ Ադրբեջանը ավիրել է քրիստոնեական եկեղեցիներ, ինչպես նաև ամբողջությամբ ոչնչացրեց ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից պահպանվող հազարավոր խաչքարեր դարավոր հայ քրիստոնեական գերեզմանատանը: «Հայկական համագումարը կտրականապես դեմ է «Լվացքատան» (Laundromat) լոբբիստի կողմից նախաձեռնած այս փոփոխությանը»,–հայտարարեցին Համագումարի համանախագահներ Էնթոնի Բարսամյանն ու Վան Գրիգորյանը: «Այն խիստ թերարժեք է և անարդյունավետ ու չի կարող ներառվել վերջնական օրինագծում: Այս փոփոխության ժամկետը զուտ ծխածածկույթ է, որպեսզի շեղի ուշադրությունն այն փաստից, որ հենց անցյալ շաբաթ Ադրբեջանը թիրախավորեց Հայաստանին և իր քաղաքացիական բնակչությանը ու սպառնաց թիրախավորել իր ատոմային էլեկտրակայանը: Դա աչք ծակող փորձ է` մաքուր ներկայացնել Ադրբեջանի զարհուրելի մարդու իրավունքների արձանագրությունը»,– շարունակեցին համանախագահները: Բացի այդ, իրավիճակը Լեռնային Ղարաբաղում ոչ մի կերպ չի կարող համեմատվել Ռուսաստանի կողմից հարևան երկրների տարածքների գրավման օրինակների հետ: Նախ, Լեռնային Ղարաբաղում չկան ռուսական ուժեր: Երկրորդ, Լեռնային Ղարաբաղի հայերը օկուպացիոն ուժ չեն: Նրանք տարածաշրջանի բնիկ բնակչությունն են, ովքեր ենթարկվեցին 1991-1994թթ.-ին ընթացքում Ադրբեջանի կողմից սանձազերծած դաժան պատերազմին, որը գրեթե ավիրեց տարածաշրջանը և տեղահանեց հայ բնակչության մեծ մասին: Միայն իրենց կյանքերը պաշտպանելով և բուֆերային գոտի ստեղծելով՝ հայերին հաջողվեց այդ հակամարտությունը կանգնեցնել հրադադարի ռեժիմով, որի բանակցություններն ընթացան ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հովանու ներքո: Այն միտքը, որ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնակառավարվող ժողովուրդը գտնվում է օկուպացիայի մեջ՝ անարգական հասկացություն է, որն անպատվում է ազատության և ինքնորոշման արժեքներին: 1994թ.-ի զինադադարից ի վեր, ի տարբերություն Ուկրաինայի, Վրաստանի և Մոլդովայի օրինակների, Լեռնային Ղարաբաղի կառավարությունը՝ Հայաստանի աջակցությամբ, կոչ է արել լուծել հակամարտությունը վերջնական խաղաղությամբ, որն ապահովում է տարածաշրջանի բոլոր ժողովուրդների անվտանգությունը: Բանակցությունները շարունակվում են՝ անկախ Ադրբեջանի ստեղծած խոչընդոտներից: Նորից ու նորից Ադրբեջանը խախտել է հրադադարի ռեժիմը և 2016թ.-ին սանձազերծեց չորս օր տևողությամբ լայնածավալ պատերազմ, որը ներառում էր ԻԼԻՊ-ի ոճով դաժանությունները հայ խաղաղ բնակչության դեմ: Բացի այդ, Ադրբեջանը ոչնչացնում է տարածաշրջանի քրիստոնյա հայ բնակչության պատմական ներկայությունը՝ իր «այրված հողի» մարտավարությամբ ոչնչացնելով եկեղեցիներն ու գերեզմանատները: Անցյալի այսպիսի մանրակրկիտ ջնջումն ակնհայտ նախազգուշացում և նշան է՝ թե ինչ են ներառում Ադրբեջանի իրական ծրագրերը Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապված: Նման քաղաքականությունն ու գործելակերպը Լեռնային Ղարաբաղի հայերի համար այլընտրանք չեն թողնում, քան ապավինել իրենց սեփական ռեսուրսներին և պաշտպանել դժվարությամբ ձեռք բերված իրենց անկախությունը»,- ասված է հայտարարության մեջ:

21:30 - 21 հուլիսի, 2020