ՀՀ առողջապահության նախարարություն

Գործադիր իշխանության հանրապետական մարմին է, որը մշակում եւ իրականացնում է առողջապահության բնագավառում ՀՀ կառավարության քաղաքականությունը։ Նախարարության ենթակայության տակ են գտնվում Առողջապահության ազգային ինստիտուտը, Դեղերի եւ բժշկական տեխնոլոգիաների փորձագիտական կենտրոնը, Հանրապետական գիտաբժշկական գրադարանը, Ստացիոնար բուժօգնություն իրականացնող կազմակերպությունները, Առաջնային բուժօգնություն իրականացնող կազմակերպությունները, այլ կազմակերպություններ։

ՀՀ առողջապահության նախարարն է Անահիտ Ավանեսյան, տեղակալներն են՝ Լենա Նանուշյանը, Գեւորգ Սիմոնյանը, Արտյոմ Սմբատյանը։

ԱՆ-ն պատվաստանյութերի ազդեցության վերաբերյալ հոդված է հրապարակել

Առողջապահության նախարարությունը Ֆեյսբուքի իր էջում ներկայացրել է հոդված պատվաստանյութերի մշակման և տարածման մասին: «ԱՀԿ-ի բացատրական նյութերից իմացե՛ք ավելին պատվաստանյութերի մասին՝ թե ինչպես են արտադրվում ու ներգործում, մինչև ապահով ու հավասար հասանելիություն»,- հայտնում են նախարարությունից: Մանրէներն ամենուր են` ինչպես մեր շրջապատում, այնպես էլ մեր օրգանիզմում: Երբ ընկալունակ մարդը հանդիպում է ախտածին մանրէի, ապա դա կարող է բերել հիվանդության և նույնիսկ մահվան։ Մարդու օրգանիզմում կան հիվանդություն հարուցող միկրոօրգանիզմներից՝ ախտածնից (պաթոգեն), պաշտպանվելու բազմաթիվ եղանակներ: Մաշկը, լորձաթաղանթը և թարթիչները (օտար մասնիկները հեռացնող շնչառական ուղիների մակերեսային թարթչային շերտ) ծառայում են որպես ֆիզիկական պատնեշ՝ առաջին հերթին հարուցիչների մուտքը մեր օրգանիզմ ներթափանցելու համար: Երբ հարուցիչն ախտահարում է օրգանիզմը, խթանվում են օրգանիզմի պաշտպանական մեխանիզմները, այսպես կոչված, իմունային համակարգը, որը հարձակվում և ոչնչացնում է հարուցիչը կամ էլ հաղթում դրան: Օրգանիզմի բնական արձագանքը Հարուցիչը մանրէ, վիրուս, մակաբույծ կամ սունկ է, որն օրգանիզմում կարող է առաջացնել հիվանդություն: Յուրաքանչյուր հարուցիչ բաղկացած է մի քանի մասնիկներից, որոնք սովորաբար բնորոշ են տվյալ հարուցչին և իր հարուցած հիվանդությանը: Հակամարմիններ առաջացնող հարուցչի մասնիկը կոչվում է հակածին (անտիգեն): Հարուցչի հակածնին ի պատասխան արտադրվող հակամարմիններն իմունային համակարգի կարևոր մասն են կազմում: Դրանք համարվում են մեր օրգանիզմի պաշտպանական համակարգի զինվորներ: Յուրաքանչյուր հակամարմին կամ զինվոր հրահանգավորված է ճանաչել կոնկրետ մեկ հակածնի: Մեր օրգանիզմում կան հազարավոր այլ հակամարմիններ: Երբ առաջին անգամ մարդու օրգանիզմը ենթարկվում է հակածնի ազդեցությանը, ժամանակ է պահանջվում, որ իմունային համակարգը արձագանքի և կոնկրետ այդ հակածնի նկատմամբ հակամարմիններ արտադրի: Այդ ընթացքում անձը ընկալ է հարուցիչը և կարող է հիվանդանալ: Տվյալ հակածնի նկատմամբ հատուկ հակամարմիններ արտադրելուց հետո հակամարմինները համագործակցում են իմունային համակարգի հետ, որպեսզի ոչնչացնեն հարուցչին և կասեցնեն հիվանդությունը: Մեկ հարուցչի նկատմամբ արտադրված հակամարմինները սովորաբար չեն պաշտպանում այլ հարուցչից, բացառությամբ, երբ երկու հարուցիչ չափազանց նման են, ինչպես զույգ եղբայրները: Երբ օրգանիզմն առաջին անգամ հանդիպած հարուցչի նկատմամբ հակամարմիններ է արտադրում, այն նաև ստեղծում է հակամարմիններ արտադրող հիշողության բջիջներ, որոնք մնում են կենդանի նույնիսկ այն դեպքում, երբ հակամարմինները ոչնչացնում են հարուցչին: Եթե օրգանիզմը մի քանի անգամ է հանդիպում նույն հարուցիչին, հակամարմիններն ավելի արագ ու արդյունավետ են արձագանքում, քան առաջին անգամ, քանի որ հիշողության բջիջներն արդեն պատրաստ են տվյալ հակածնի դեմ արտադրելու հակամարմիններ: Սա նշանակում է, որ հետագայում, եթե մարդը հանդիպում է այդ վտանգավոր հարուցչին, ապա նրա իմունային համակարգը կարողանում է անմիջապես արձագանքել՝ պաշտպանելով մարդուն հիվանդությունից: Ինչպե՞ս են օգնում պատվաստանյութերը Պատվաստանյութերը պարունակում են կոնկրետ միկրոօրգանիզմի (հակածնի) թուլացած կամ ոչ ակտիվացված մասնիկներ, որոնք օրգանիզմում առաջացնում են իմունային պատասխան: Նոր պատվաստանյութերը պարունակում են հակածին արտադրելու ծրագիր, ոչ թե հակածին: Անկախ նրանից, թե պատվաստանյութը ստեղծված է հակածնից կամ նա պարունակում է հակածին արտադրելու ծրագիր, այդ թուլացված տարբերակը պատվաստվող մարդու մոտ չի առաջացնում հիվանդություն, սակայն կստիպի իմուն համակարգին արձագանքել այնպես, ինչպես կարձագանքեր տվյալ հարուցչին առաջին ներգործության ժամանակ: Որոշ պատվաստանյութեր պահանջում են բազմակի դեղաչափերի ներմուծում`մի քանի շաբաթ կամ ամիս ընդմիջումներով: Սա երբեմն անհրաժեշտ է երկարակյաց համակարմիններ արտադրելու և հիշողության բջիջներ ձևավորելու համար: Այս կերպ կուտակելով հակածնի նկատմամբ հիշողություն, օրգանիզմը սովորում է պայքարել կոնկրետ հիվանդություն հարուցող միկրոօրգանիզմների դեմ, որպեսզի հակածնի ներգործության ժամանակ կարողանա արագ ոչնչացնել։ Հավաքական (կոլեկտիվ) իմունիտետ Երբ մարդը պատվաստված է, հավանականությունը մեծ է, որ նա պաշտպանված է տվյալ հիվանդությունից: Սակայն, ոչ բոլորը կարող են պատվաստվել: Առողջական խնդիրներ ունեցող մարդիկ, որոնց իմուն համակարգը (օրինակ՝ քաղցկեղ կամ ՄԻԱՎ վարակ) թուլացած է կամ պատվաստանյութի որոշ բաղադրիչների հանդեպ ծանր ալերգիա ունեցողները, հնարավոր է չկարողանան ստանալ որոշ պատվաստումներ: Սակայն, այս անձինք կարող են պաշտպանված լինել այն դեպքում, եթե նրանք ապրում են պատվաստվածների միջավայրում: Երբ համայնքի բնակիչների մեծամասնությունը պատվաստված է, հարուցիչը դժվար է շրջանառվում, քանի որ համայնքի մարդկանց մեծամասնությունը նրա նկատմանբ ունի անընկալություն: Հետևաբար, որքան շատ մարդ է պատվաստված, այնքան քիչ հավանական է, որ մարդիկ, ովքեր չեն կարող պաշտպանվել պատվաստումներով, կենթարկվեն վնասակար հարուցիչների ազդեցությանը: Սա կոչվում է կոլեկտիվ իմունիտետ, ինչը հատկապես կարևոր է այն մարդկանց համար, ովքեր ոչ միայն չեն կարող պատվաստվել, այլև կարող են ավելի ընկալունակ լինել այն հիվանդությունների նկատմամբ, որոնց դեմ ուղղված են պատվաստումները: Ոչ մի պատվաստանյութ չի ապահովում 100% պաշտպանություն, և կոլեկտիվ իմունիտետը նույնպես չի ապահովում լիարժեք պաշտպանություն նրանց, ովքեր չեն կարող անվտանգ պատվաստվել։ Մինչդեռ կոլեկտիվ իմունիտետի պարագայում այդ մարդիկ էապես պաշտպանված կլինեն՝ իրենց շրջապատող պատվաստված անձանց շնորհիվ: Պատվաստանյութերը պաշտպանում են ոչ միայն պատվաստված անձանց, այլև համայնքի այն բնակիչներին, ովքեր չեն կարող պատվաստվել: Եթե Դուք չունեք հակացուցում, ապա պատվաստվե՛ք: Պատմության ընթացքում մարդիկ հաջողությամբ ստեղծել են պատվաստանյութեր, կյանքի համար վտանգավոր մի շարք հիվանդությունների դեմ, այդ թվում՝ մենինգիտի, փայտացման, կարմրուկի և պոլիոմիելիտի դեմ: 1900-ականների սկզբին պոլիոմելիտը տարածված էր ամբողջ աշխարհում, հաշմանդամ դարձնելով հարյուր հազարավոր մարդկանց։ 1950-ականներին արդեն ստեղծվել էին երկու արդյունավետ պատվաստանյութ այդ հիվանդության դեմ։ Սակայն, աշխարհի որոշ երկրներում, մասնավորապես` Աֆրիկայում, պատվաստումները դեռևս բավականաչափ լայնորեն չէին կիրառվում, որպեսզի կանխեին պոլիոմիելիտը: 1980-ականներին սկիզբ դրվեց աշխարհում պոլիոմիելիտի արմատական վերացման գործընթացին։ Տասնամյակներ շարունակ բոլոր մայրցամաքներում իրականացվել են պոլիոմիելիտի դեմ պատվաստումներ՝ ինչպես պլանային, այնպես էլ` զանգվածային արշավների տեսքով: Պատվաստվել են միլիոնավոր մարդիկ։ 2020 թվականի օգոստոսին Աֆրիկա մայրցամաքը ստացել է վայրի պոլիովիրուսից ազատ կարգավիճակի հավաստագիր՝ միանալով աշխարհին, բացի Պակիստանից և Աֆղանստանից, որտեղ պոլիոմիելիտը դեռ չի վերացել։

17:44 - 23 մարտի, 2021

ՀՀ ԱՆ Անպտղության հաղթահարման ծրագրի ֆինասնավորումը գրեթե երեք անգամ ավելացել է |armenpress.am|

armenpress.am: Հայաստանում պետական աջակցությամբ իրականացվող «Անպտղության հաղթահարման ծրագրի» շրջանակում արդեն ծնվել է 62 երեխա: ՀՀ առողջապահության նախարարության Մոր և մանկան առողջության պահպանման վարչության պետի պաշտոնակատար Նունե Փաշայանը նշեց, որ այս թիվն ավելանալու է, որովհետև ոչ միայն ծրագրի շահառու հղիներ կան, այլև ժամանակ առ ժամանակ ընդլայնվում է նրանց շրջանակը: «Համավարակով, պատերազմով պայմանավորված՝ արտամարմնային բեղմնավորման ընդհանուր գործընթացն ինչ-որ չափով ետ ընկավ: Բազմաթիվ արտամարմնային բեղմնավորումներ կատարվեցին, ստացվեցին սաղմիկներ, սակայն չեն տեղադրվել կնոջ արգանդի խոռոչում՝ պատճառը համավարակն է: 2020 թվականին եղել է 49 տեղադրում արգանդի խոռոչում, բայց 2021 թվականի առաջին ամիսներին արդեն 44 տեղադրում ունենք: Դա պայմանավորված էր տարեսկզբին կորոնավիրուսի որոշակի նահանջով»,- ասաց Նունե Փաշայանը: Նրա խոսքով, այս տարվա համար միայն այս ծրագրի շրջանակում նախատեսված է 917 մլն դրամ, ինչը գրեթե եռակի անգամ ավելին է 2020 թվականի համեմատ: Նախորդ տարի տրամադրվել էր 300 մլն դրամի ծառայություն: Անպտղության հաղթահարման ծրագիրն իր մեջ ներառում է մի քանի բաղադրիչ՝ անպտղության պատճառագիտության որոշում և բուժում, արհեստական սերմնավորում և արհեստական բեղմնավորում: 2019-ի վերջին մեկնարկած ծրագրի համար սահմանվեցին շահառուների մի շարք խմբեր, որոնք ժամանակ առ ժամանակ ընդլայնվում են: Ծրագրից կարող են օգտվել զինծառայողները և նրանց հավասարեցված անձինք, ընտանեկան նպաստի համակարգից օգտվող անձինք, որոնք ունեն 28 և ավելի միավոր, հաշմանդամություն ունեցող անձինք, եթե հաշմանդամությունը կնոջ մոտ չի հանդիսանում հակացուցում հղիության համար: Շահառու կարող են լինել սահմանամերձ համայնքի բնակիչնեըը, որոնց շրջանակը ընթացքում ընդլայնվում է: «Վերջին փոփոխությունը 2021 թվականի փետրվարին էր, ըստ որի, շահառուներ են հանդիսանում 44-օրյա պատերազմում զոհված, պատերազմի հետ պատճառական կապով մահացած զինվորների, կամավորների ծողները: Ասեմ, որ այս խմբի վրա չի տարածվում ծրագրով նախատեսված ոչ մի սահմանափակում»,- ասաց նա: Շահառուները կարող են դիմել 5 կենտրոններից որևէ մեկը՝«Fertility center» պտղաբերության կենտրոն, Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոն, «Շենգավիթ» ԲԿ, «Աստղիկ» ԲԿ, Վերարտադրողական առողջության, պերինատոլոգիայի, մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի հանրապետական ինստիտուտ, օգտվել պատճառագիտության ախտորոշման, բուժման ծառայություններից: Անվճար է նախատեսված արտամարմնային բեղմնավորման մեկ փորձը, երկորրդ փորձն իրականացվում է 50 տոկոս զեղչով, Սերմնավորման վեց փորձը ևս անվճար է: Նունե Փաշայանը նշեց, որ Հայաստանում պտղաբերության ցուցանիշի նվազում է նկատվում: Ներկայում այդ ցուցանիշը կազմում է 1.6, իսկ պարզ վերարտադրողականության համար անհրաժեշտ է առնվազն 2.1 ցուցանիշ: Դրանով պայմանավորված՝ ծնելիության գործակիցը կրճատվել է 1.8 անգամ ՝ համեմատած 1990 թվականի հետ: «Եթե դրան ավելացնենք անպտղության մակարդակը, որ վերջին տվյալներով կանանց մոտ գրանցվել է 14.9 տոկոս, տղամարդկային գործոնով պայմանավորված 9.5 տոկոս, ապա արդեն հասկանում ենք, որ կանգնած ենք լուրջ մարտահրավերի առջև»,- ասաց Նունե Փաշայանը: «Fertility center» պտղաբերության կենտրոնի հիմնադիր տնօրեն, Հայկական վերարտադրողական բժշկության ասոցիացիայի նախագահ Էդուարդ Համբարձումյանը նշեց, որ անպտղության 14.9 տոկոս ցուցանիշն անհանգստացնող է: «Սա բավական բարձր շեմ է համարվում, և կարելի է ասել դեմոգրաֆիկ աղետի առջև ենք կանգնած: Այստեղ շատ կարևորվում է վերարտարդողական բժշկության դերը, որի բարելավման, բացերը լրացնելու համար զգալի աշխատանք պետք է կատարել: Վերարտադրողական բժշկությունը մեզ մոտ քաոտիկ ձևով է զարգանում: Վերջերս բացվեց վերարտադրողական բժշկության ամբիոն, որի ղեկավարը ես եմ, և մենք հիմա փորձում ենք դիմպլոմավորել, վերապատրաստման ծրագրեր իրականացնել»,- ասաց Էդուարդ Համբարձումյանը: Ինչ վերաբերում է անպտղությանը հանգեցնող պատճառներին, ապա մասնագետը նշեց, որ այդ տեսանկյունից Հայաստանում առանձնահատուկ միտումներ չկան: Ինչպես ամբողջ աշխարհում, Հայաստանում էլ տարածված են ձվարանի պոլիկիստոզային համախտանիշը, որոշ չափով նաև ինֆեկցիաները, հորմոնային խանգարումները: «Եթե ժամանակին կարողանանք ախտորոշել և բուժել, ապա այսքան բարդություններ չենք ունենա: Վերջին տարիների ցուցանիշը ցույց է տալիս, որ մեզ մոտ արտամարմնային բեղմնավորման տոկոսը շատ բարձր է: Վերջին տվյալներով մոտ 40 տոկոսի սահմաններում է: Անպտղությանն ուղղված ծրագրերից բացի, կուզենայի կոչ անել նաև պտղաբեր զույգերին մտածեն երեխաներ ունենալու մասին, չսահմանափակվեն մեկով կամ երկուսով»,- հավելեց մասնագետը:

16:05 - 22 մարտի, 2021