ՆԱՏՕ - infocom.am

ՆԱՏՕ

Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կազմակերպությունը Հյուսիսատլանտյան պայմանագիրը ստորագրած անդամ-երկրների ստեղծած ռազմաքաղաքական կազմակերպությունն է, որը նպատակ է հետապնդում հավաքական անվտանգության և պաշտպանություն պարտականությունների իրականացումը։ Հիմնադրվել է 1949 թ․ ապրիլի 4-ին։ Հաճախ անվանում են ՆԱՏՕ՝ անգլերեն բառերի հապավումից։

ՆԱՏՕ-ին անդամակցում են 29 երկիր, որոնցից 27-ը եվրոպական են, երկուսը՝ հյուսիս-ամերիկյան: Հյուսիսատլանտյան դաշինքի որոշում կայացնող գլխավոր մարմինը Հյուսիսատլանտյան դաշինքի խորհուրդն է, իսկ միջազգային բարձրագույն պաշտոնյան՝ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը։

Որքա՞ն թանկ է աշխարհի վրա նստելու ընդլայնվող ուկրաինական պատերազմը․ CNN

Պատերազմն Ուկրաինայում, որը սկսվել է այս տարվա փետրվարի 24-ին, շարունակվում է, և քաղաքական գործիչներն ու փորձագետները դժվարանում են դրա ավարտի ժամկետների մասին կանխատեսումներ անել։ Այսօր ՆԱՏՕ-ի ղեկավար Յենս Ստոլտենբերգն ասել է, որ այն կարող է տևել «ամիսներ և անգամ տարիներ», իսկ Մեծ Բրիտանիայի արտգործնախարար Լիզ Թրասը նշել է, որ «հինգից տասը տարի» տևելու հավանականության կա։ CNN-ը գրում է աշխարհի մյուս երկրների վրա այս պատերազմի հնարավոր ազդեցության մասին։ Հոդվածը ներկայացնում ենք կրճատումներով․ «Շատ պատերազմներ՝ առաջին աշխարհամարտից մինչև իրաքյան հակամարտություն, սկզբից թվում է, թե արագ են ավարտվելու՝ կարճ բայց մեծ շոկ բերելով։ Սակայն հաճախ դրանք, ի հեճուկս կանխատեսումների, վերածվում են տևական հակամարտության, որը, դոմինոյի էֆեկտի պես առաջացնում է հեռահար քաղաքական, տնտեսական և հումանիտար հետևանքներ։ Ռուսաստանի և Ուկրաինայի պատերազմն այս ուղով է գնում։ Սկզբից բլիցկրիգ էր կանխատեսվում՝ Կիևի գրավմամբ, սակայն պատերազմը տևելու է շաբաթներ և ամիսներ, եթե ոչ ավելին։ Պատերազմի հետևանքներն արդեն ծանր են։ Միշտ հավանականություն կա, որ այն կտարածվի և էլ ավելի թեժ դիմակայության կվերածվի, ինչպես ռազմական, այնպես էլ Ռուսաստանից էներգակիրների արտահանման առումով, որոնց կարիքն այնքան զգում է Եվրոպան։ Ամեն անգամ, երբ այնպիսի խոշոր միջուկային տերություններ, ինչպիսիք են Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ն, ներքաշվում են անգամ անուղղակի կոնֆլիկտի մեջ, ուղիղ առճակատման հավանականություն է ստեղծվում։ Ավելի տևական պատերազմն արևմտյան առաջնորդների համար ավելի մեծ անորոշություն է նշանակում։ Գլոբալ պարենային անապահովությունն, ըստ ամենայնի, կխորանա ոչնչացված ուկրաինական բերքի պատճառով, ինչը կարող է ավելացնել անկայունությունն ու հուզումներն աշխարհում։ Ինչո՞ւ է պատերազմը ձգձգվելու Կա մի հիմնական պատճառ, թե ինչու է պատերազմը ձգձգվելու։ Ռազմավարական պատկերն Ուկրաինայում, երբ երկրներից մեկը հեռու է պարտվելուց, իսկ զավթիչը տապալված չէ, նշանակում է, որ կողմերից ոչ մեկը ուժեղ դրդապատճառ չունի՝ պատերազմին վերջ տալու համար ակտիվ դիվանագիտություն վարելու։ Ուկրաինական քաղաքացիական բանակի հերոսությունն ու արևմտյան զենքի աճող մատակարարումները հույս են ներշնչում, որ Կիևը կհաղթի։ Պուտինն, իր հերթին, դեռ չի հասել իր նպատկներից ոչ մեկին Կիևի մատույցներից նվաստացուցիչ նահանջից հետո։ Չնայած կենդանի ուժի և տեխնիկայի մեծ կորուստների մասին հաղորդագրություններին՝ նրա գեներալները ռազմական նոր խնդիրներ են դրել զորքերի առջև՝ գրավել Ուկրաինայի ողջ հարավային ափն ու շնչահեղձ անել երկիրը՝ փակելով ելքը դեպի Սև ծով։ Ուկրաինան մտավախություն ունի, որ մարտի դաշտն ընդլայնվելու է։ Պաշտոնատար անձինք երեկ զգուշացրել են հարավ-արևմուտքում՝ Մոլդովայի սահմանի երկյանքով, հնարավոր նոր ճակատի մասին՝ ռուսամետ Մերձդնեստր անկլավի մասնակցությամբ։ Իսկ լայնամասշտաբ էներգետիկ պատերազմի սպառնալիքը, որը կարող է ռեցեսիայի և լուրջ բարդությունների հանգեցնել Եվրոպայում և կողմնակի ազդեցություն ունենալ ԱՄՆ-ում, ավելի իրական է դարձել երեկ, երբ Ռուսաստանը դադարեցրել է գազի մատակարարումները Լեհաստանին և Բուլղարիային՝ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկու երկրներին, որոնք ժամանակին Խորհրդային Միության ուղեծրում էին։ Երկարատև պատերազմից տուժում են բոլորը Տևական պատերազմի հիմնական արդյունքը […] դժբախտաբար լինելու է այն, որ ավելի շատ ուկրաինացիներ են սպանվելու կամ ստիպված լինելու լքել իրենց տները։ Նշանները, որ պատերազմն ամիսներ է տևելու, խորացնելու են արդեն սարսափելի տնտեսական ցնցումները։ Համաշխարհային բանկն, օրինակ, երեկ զգուշացրել է, որ հակամարտության հետևանքով գրանցվել է լայն սպառման ապրանքների ամենամեծ աճը վերջին 50 տարում։ Ցորենի գների աճն աղքատությունից տառապող երկրներում կենաց և մահու հարց է միլիոնավոր մարդկանց համար։ Երեկ Պուտինը միջուկային սպառնալիքներ է հնչեցրել՝ զգուշացնելով, որ Ռուսաստանի թշնամիները, որոնք միջամտում են Ուկրաինայի գործերին, թանկ են վճարելու։ «Մենք ունենք գործիքներ, որոնցով ոչ ոք չի կարող պարծենալ։ Իսկ մենք դրանցով չենք պարծենալու, մենք դրանք օգտագործելու ենք, եթե անհրաժեշտ լինի»։ Նրա խոսքերը տագնապալի հիշեցում են հակամարտության սրացման մշտական վտանգի մասին, հատկապես, որ ԱՄՆ-ն փորձության է ենթարկում Ռուսաստանի «կարմիր գծերը»՝ զենք մատակարարելով Ուկրաինային։ Վաշինգտոնում և Մոսկվայում երկուստեք ընդունում են, որ այս պատերազմը շատ ավելի ուրիշ բանի մասին է, քան միայն Ուկրաինայի և կարող է դառնալ երկարատև և ավելի ընդլայնված աշխարհաքաղաքական պայքարի մեկնակետ»։ Նորա Վանյան Գլխավոր լուսանկարը՝ Associated Press-ի

19:47 - 28 ապրիլի, 2022

Պուտինը Ֆինլանդիային ու Շվեդիային հրում է ՆԱՏՕ-ի գիրկը․ ՆԱՏՕ նախկին գլխավոր քարտուղար

Ուկրաինական պատերազմի մեկնարկից հետո ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հարցն ակտիվորեն քննարկվում է Շվեդիայում և Ֆինլանդիայում։ Կանադան հայտարարել է, որ կսատարի երկրների անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին, իսկ ԱՄՆ-ն ընդգծել է, որ հավատարիմ է դաշինքի «բաց դռների» քաղաքականությանը։ Մոսկվան, իր հերթին, զգուշացրել է այդ քայլի հետևանքների մասին։ Մասնավորապես՝ Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել է․ «Դա, իհարկե, կփոխի իրավիճակը Եվրոպայում՝ մեր երկրի անմիջական հարևանությամբ»։ The New York Times պարբերականն իր «Կարծիք» բաժնում ներկայացնում է ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար և Դանիայի նախկին վարչապետ Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի կարծիքն այս հարցի վերաբերյալ։ Ներկայացնում ենք այն՝ կրճատումներով․ «Զավեշտալին այն է, որ Ուկրաինայում պարոն Պուտինի (ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտին- խմբ․) դաժան պատերազմը բերելու է նրա նկրտումների հակառակ արդյունքին․ ՆԱՏՕ-ն այս ճգնաժամից դուրս է գալու ավելի ընդլայնված, ուժեղացած և միավորված։ Ուկրաինայի սահմանը հատող ռուսական տանկերի տեսարանը կոտրել է Եվրոպայի անվտանգության մասին արմատացած պատկերացումները։ Սա ոչ մի երկրի համար այնքան արդիական չէ, որքան Ֆինլանդիայի և Շվեդիայի։ Ինչպես ասել է Ֆինլանդիայի վարչապետ Սաննա Մարինը, «Ռուսաստանն այն հարևանը չէ, որ պատկերացրել ենք»։ Հասարակական կարծիքի փոփոխությունն էլ ավելի հատկանշական է։ Անցյալ տարի ամենամյա հարցումը ցույց է տվել, որ ֆինների մայն 26%-ն է ուզում, որ երկիրն անդամակցի ՆԱՏՕ-ին։ Առավել թարմ հարցումը ցույց է տալիս, որ այս ցուցանիշն աճել է մինչև 68%։ Նույնը Շվեդիայի դեպքում է։ Երկու հասարակություններն էլ գիտակցում են նոր իրողությունը Եվրոպայում։ […] Ֆինլանդիան ու Շվեդիան պետք է օգտվեն ՆԱՏՕ-ի մասը կազմելու այս հնարավորությունից։ Երկու երկրների կառավարությունները պետք է անդամակցության հայտ ներկայացնեն մինչև ՆԱՏՕ-ի՝ հունիսին կայանալիք գագաթնաժողովը։ Ֆինլանդիան ու Շվեդիան կարող են համեմատաբար արագ և անցնցում մտնել ՆԱՏՕ։ Երկու երկրներն էլ սերտորեն կապված են դաշինքի հետ, մասնակցում են համատեղ զորավարժություներին և հստակ համապատասխանում են անդամակցության համար անհրաժեշտ քաղաքական պահանջներին՝ ներառյալ կառավարման ժողովրդավարական համակարգն ու շուկայական տնտեսությունը։ ՆԱՏՕ-ի շտաբ-բնակարանում այս անդամակցությունը կարող է հաստատվել մի գիշերում։ Թեև որոշումը պետք է վավերացվի դաշինքի բոլոր անդամների կողմից, իրավիճակի հրատապությունը կարող է արագացնել գործընթացն՝ այն դարձնելով ամիսների հարց։ Ֆինլանդիայի և Շվեդայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին փոխշահավետ է։ Երկու երկրներն էլ անվտանգության երաշխիքներ կստանան՝ ՆԱՏՕ-ի կանոնադրության հավաքական պաշտպանության մասին 5-րդ հոդվածի համաձայն, իսկ ՆԱՏՕ-ն նոր հնարավորություններ կստանա ռազմավարական նշանակություն ունեցող տարածաշրջանում։ Այդ հարմար բուֆերային գոտին Ռուսաստանի և ՆԱՏՕ-ի ներկայիս անդամների միջև կհեշտացնի արձագանքը Ռուսաստանի ցանկացած ներխուժմանը Բալթյան երկրներ։ Մինչ անդամակցության շուրջ քննարկումները շարունակվում են, Կրեմլի քարոզչամեքենան գործի է դնելու իր բոլոր ուժերը։ Այն զգուշացնելու է, որ ՆԱՏՕ-ն չպետք է ընդլայնվի՝ պնդելով, թե դա կապակայունացնի տարածաշրջանն ու պատերազմն ավելի հավանական կդարձնի։ Դա, իհարկե, այդպես չէ։ Միակ մարդը, որն ապակայունացնում է Եվրոպան, պարոն Պուտինն է։ Ռուսաստանը թիրախավորում է Ուկրաինան, մինչ այդ էլ Վրաստանն էր հենց այն պատճառով, որ նրանք ՆԱՏՕ-ի անդամ չեն։ Ռուսաստանի միջազգային ռազմավարությունը սրացմամբ սպառնալն է, որ ավելի թույլ երկրները ենթարկվեն, իսկ ավելի ուժեղներն անգործության մատնվեն։ Եթե Շվեդիան ու Ֆինլանդիան միանան ՆԱՏՕ-ին հատկապես այս սպառնալիքների ֆոնին, դա պարոն Պուտինին ցույց կտա, որ պատերազմը անարդյունավետ է, որ պատերազմը միայն ամրապնդում է Արևմուտքի միասնականությունը, վճռականությունն ու ռազմական պատրաստվածությունը։ […] Անարդար է, որ մինչ ուկրաինացիներին կոտորում են, ՆԱՏՕ-ի անդամները նախկինի պես ամեն օր պարոն Պուտինի գանձարան են ուղարկում հարյուրավոր միլիոն եվրո՝ գնելով նավթ ու գազ։ ․․․Ռուսական նավթի և գազի ներկրման արգելքը թանկ կնստի, բայց ոչ այնքան, որքան Ուկրաինայում շարունակվող ավերածությունները։ Եվ այս առումով Ֆինլանդիան ճիշտ ուղղությամբ է գնում՝ խոստանալով «շաբաթների կամ ամիսների ընթացքում» վերջ դնել կախվածությանը ռուսական էներգակիրներից։ Ռուսաստանին զսպելու ՆԱՏՕ-ի նախորդ մոտեցումը չաշխատեց․ Եվրոպայում լայնամասշտաբ պատերազմից խուսափել չհաջողվեց։ Եթե պարոն Պուտինը հաջողի Ուկրաինայում, նա հազիվ թե դրանով սահմանափակվի։ Նա կշարունակի ստուգել ՆԱՏՕ-ին՝ թույլ օղակներ գտնելով։ Եվ դաշինքի հետ սերտ կապեր ունեցող երկրները, որոնք պաշտպանված չեն 5-րդ հոդվածով, օրինակ՝ Շվեդիան ու Ֆինլանդիան, վտանգի առաջ կկանգնեն։ Վերջին 70 տարիներին ՆԱՏՕ-ն Եվրոպայի անվտանգության հիմքն է եղել՝ ստեղծելով միջավայր, որտեղ կարող են բարգավաճել ազատությունն ու ժողովրդավարությունը։ Պարոն Պուտինը գուցե ցանկանար, որ դաշինքը պատմության գիրկն անցներ, սակայն Ուկրաինայում նրա գործողությունները ցույց են տալիս, որ դաշինքի կարիքը կա ինչպես երբեք»։ Նորա Վանյան

11:31 - 26 ապրիլի, 2022