Շվեդիա

Ինչո՞ւ Շվեդիան ու Ֆինլանդիան դեռ ՆԱՏՕ-ի անդամ չեն․ հարցի նախապատմությունը․ The Guardian

Ֆինլանդիայի նախագահ Սաուլի Նինիստյոն և վարչապետ Սաննա Մարինն այսօր սատարել են ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու Ֆինլանդիայի դիմումը։ Այսօր նրանք հանդես են եկել համատեղ հայտարարությամբ, որն առաջին պաշտոնական արձագանքն է, որով Ֆինլանդիան դիմում է ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու համար։ ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հայտարարել է, որ «ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը չի նպաստում Եվրասիայի անվտանգությանը, Ֆինլանդիայի մուտքը դաշինք սպառնալիք է Ռուսաստանի համար»: Ակնկալվում է նաև, որ մոտ օրերս Շվեդիան նույնպես ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու որոշում կկայացնի։ Այն մասին, թե ինչու այս երկու երկրները դեռ Հյուսիսատլանտյան դաշինքի անդամ չեն և ինչ նախապատմություն ունի այս հարցը, գրում է Guardian-ը, որի հոդվածն աննշան կրճատումներով ներկայացնում ենք ընթերցողին․ «Ի՞նչ է ՆԱՏՕ-ն Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպությունը ռազմական դաշինք է, որը կազմավորվել է 1949 թ-ին 12 երկրների, այդ թվում՝ ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի կողմից՝ Եվրոպայում խորհրդային Ռուսաստանի հետպատերազմական էքսպանսիայի սպառնալիքին դիմակայելու համար։ Նրա ընդհանուր անվտանգության երաշխիքը հիմնված է պայմանագրի 5-րդ հոդվածի վրա, որն ասում է, որ դաշինքի մասնակիցներից մեկի վրա հարձակումը համարվում է հարձակում բոլորի վրա, և պարտավորեցնում է անդամ երկրներին պաշտպանել միմյանց՝ զինված ագրեսիայի դեպքում։ Ինչո՞ւ Ֆինլանդիան ու Շվեդիան ՆԱՏՕ-ի անդամ չեն Երկու երկրներն էլ համարում էին, որ անդամակցությունը դաշինքին անհարկի կսադրի Մոսկվային, և երկար ժամանակ չեզոքություն էին պահպանում, այնուհետև՝ ռազմական դաշինքների չմիանալու քաղաքականություն վարում՝ տարածաշրջանային գերտերության հետ առճակատումից խուսափելու համար։ Ֆինլանդիայի մտահոգությունները հիմնականում գործնական էին․ այն 810 մղոն (1300 կմ) երկարությամբ սահման ունի Ռուսաստանի հետ, անկախություն է հռչակել 1917 թ-ին գրեթե մեկ դար Մոսկվայի տիրապետության տակ լինելուց հետո, նրա բանակը երկու անգամ դուրս է եկել խորհրդային զորքերի դեմ Երկրորդ աշխարհամարտի ժամանակ՝ նախքան իր տարածքի շուրջ 10%-ը զիջելը։ Բարեկամության, համագործակցության և փոխօգնության մասին 1948 թ-ին Ռուսաստանի հետ կնքված համաձայնագիրը ռազմական իմաստով Ֆինլանդիային մեկուսացրեց Արևմտյան Եվրոպայից, թեև հետագայում ԽԱՀՄ փլուզման և ԵՄ անդամակցության հետևանքով նա կարողացավ դուրս գալ Ռուսաստանի ստվերից։ ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի չմիանալն ավելի շատ գաղափարական հիմքեր ուներ։ Նրա հետպատերազմական արտաքին քաղաքականությունը կենտրոնացած էր բազմակողմ երկխոսության և միջուկային զինաթափման հարցերի վրա, և նա երկար ժամանակ իրեն միջնորդ էր համարում միջազգային հարթակում՝ կրճատելով իր զորքերը սառը պատերազմց հետո։ 2014 թ-ին Ռուսաստանի կողմից Ղրիմի բռնակցումից հետո Շվեդիան կրկին զորակոչ մտցրեց և ավելացրեց պաշտպանական ծախսերը, սակայն ձախ հայացքների տեր շատ շվեդացիներ նախկինի պես կասկածամտորեն են վերաբերվում ԱՄՆ գլխավորած դաշինքի օրակարգին և պնդում են, թե ՆԱՏՕ-ին անդամակցությունը միայն կավելացնի լարվածությունը տարածաշրջանում։ Ինչո՞ւ են այս երկրները մտադիր այժմ միանալ դաշինքին Ֆինլանդիայի վարչապետ Սաննա Մարինն ու նրա շվեդացի գործընկեր Մագդալենա Անդերսոնն անցյալ ամիս հայտարարել էին, որ Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա «փոխել է եվրոպական անվտանգության ողջ լանդշաֆտը»։ Ըստ էության, շատ ֆիններ ու շվեդացիներ սկսել են ավելի շատ մտածել, որ ՆԱՏՕ-ին անդամակցությունն ապահովություն կբերի իրենց, երբ նրանք բախվեն Ռուսաստանի ակնհայտ ռազմատենչ և անկանխատեսելի առաջնորդի հետ։ Հարցումները ցույց են տալիս, որ ՆԱՏՕ-ին անդակամցությանը կողմ արտահայտվողների թիվը Ֆիլանդիայում եռապատկվել է՝ հասնելով շուրջ 75%-ի, իսկ Շվեդիայում՝ աճել մինչև շուրջ 60%-ը։ Անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին կնշանակի, որ Ֆինլանդիան ու Շվեդիան առաջին անգամ պաշտպանության երաշխիքներ կունենան միջուկային տերություններից։ Արդյո՞ք ՆԱՏՕ-ն կընդունի նրանց Այս երկու երկրները ՆԱՏՕ-ի գործընկերներն են, մասնակցում են համատեղ զորավարժություններին և դաշինքի հետ փոխանակվում հետախուզական տվյալներով։ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը հայտարարել է, որ դաշինքը Շվեդիային ու Ֆինլանդիային «գրկաբաց» կընդունի, եթե նրանք անդամակցության հայտ ներկայացնեն, իսկ այդ գործընթացն արագ կկատարվի, թեև պաշտոնապես դաշինքի բոլոր անդամների կողմից վավերացումը կարող է մի քանի ամիս տևել։ Ռազմական տեսանկյունից Ֆինլանդիայի և Շվեդիայի զինված ուժերի ավելացումը ՆԱՏՕ-ի ուժերին Հյուսիսային Եվրոպայում ՆԱՏՕ-ի դիրքերի համար մեծ բարելավում կլինի, որը կծածկի դաշինքի պաշտպանության բացը՝ կրկնակի ավելացնելով նրա սահմանը Ռուսասանի հետ, և կամրապնդի անվտանգությունն ու կայունությունը Բալթյան տարածաշրջանում։ Ի՞նչ է մտածում Ռուսաստանը Ռուսաստանը բազմիցս զգուշացրել է Ֆինլանդիային ու Շվեդիային՝ ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու առնչությամբ՝ հայտարարելով, որ այս քայլի «ռազմաքաղաքական լուրջ հետևանքներն» իրեն ստիպելու են «պատասխան քայլեր» ձեռնարկել՝ «ռազմական հավասարակշռության վերականգնման համար»՝ ամրապնդելով պաշտպանությունը Բալթյան տարածաշրջանում, այդ թվում՝ այնտեղ միջուկային զենքի տեղակայման միջոցով։ Վլադիմիր Պուտինն էլ ՆԱՏՕ-ն դիտարկում է ոչ թե որպես պաշտպանական դաշինք, այլ սպառնալիք՝ Ռուսաստանի անվտանգությանը։ Նա ՆԱՏՕ-ին մեղադրում է Ուկրաինան գրավելու իր պլաններին խոչընդոտելու համար և պահանջում ՆԱՏՕ-ի զորքերը դուրս բերել Արևելյան Եվրոպայից։ Պարզ չէ, թե ինչպես նա կարձագանքի, եթե դաշինքի ընդլայնումը դեպի Հյուսիսային Եվրոպա ընկալի՝ որպես էքզիստենցիալ վտանգ։ Ի՞նչ սպասել Ֆինլանդիայի նախագահը, վարչապետն ու կառավարության բարձրաստիճան պաշտոնյաները կիրակի օրը կհանդիպեն՝ հայտ ներկայացնելու համար պաշտոնական որոշում կայացնելու։ Այնուհետև դրական որոշումը կներկայացվի խորհրդարանի հաստատմանը հաջորդ շաբաթվա սկզբին։ Շվեդիայի իշխող Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության անդամները տարակարծիք են այս հարցի շուրջ և ներքին խորհրդակցություններ են անցկացնում, նրանք նույնպես պետք է որոշում կայացնեն մինչև կիրակի։ Ակնկալվում է, որ կուսակցությունը կսատարի անդամակցությունը։ Շվեդական լրատվամիջոցները հաղորդել են, որ կառավարության վերջնական որոշումն ընդունվելու է երկուշաբթի, այնուհետև անդամակցության պաշտոնական հայտ է ներկայացվելու։ Շատ վերլուծաբաններ կարծում են, որ այս երկու երկրները միաժամանակ են ներկայացնելու իրենց հայտերը»։ Նորա Վանյան

20:30 - 12 մայիսի, 2022

Պուտինը Ֆինլանդիային ու Շվեդիային հրում է ՆԱՏՕ-ի գիրկը․ ՆԱՏՕ նախկին գլխավոր քարտուղար

Ուկրաինական պատերազմի մեկնարկից հետո ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու հարցն ակտիվորեն քննարկվում է Շվեդիայում և Ֆինլանդիայում։ Կանադան հայտարարել է, որ կսատարի երկրների անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին, իսկ ԱՄՆ-ն ընդգծել է, որ հավատարիմ է դաշինքի «բաց դռների» քաղաքականությանը։ Մոսկվան, իր հերթին, զգուշացրել է այդ քայլի հետևանքների մասին։ Մասնավորապես՝ Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հայտարարել է․ «Դա, իհարկե, կփոխի իրավիճակը Եվրոպայում՝ մեր երկրի անմիջական հարևանությամբ»։ The New York Times պարբերականն իր «Կարծիք» բաժնում ներկայացնում է ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար և Դանիայի նախկին վարչապետ Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի կարծիքն այս հարցի վերաբերյալ։ Ներկայացնում ենք այն՝ կրճատումներով․ «Զավեշտալին այն է, որ Ուկրաինայում պարոն Պուտինի (ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտին- խմբ․) դաժան պատերազմը բերելու է նրա նկրտումների հակառակ արդյունքին․ ՆԱՏՕ-ն այս ճգնաժամից դուրս է գալու ավելի ընդլայնված, ուժեղացած և միավորված։ Ուկրաինայի սահմանը հատող ռուսական տանկերի տեսարանը կոտրել է Եվրոպայի անվտանգության մասին արմատացած պատկերացումները։ Սա ոչ մի երկրի համար այնքան արդիական չէ, որքան Ֆինլանդիայի և Շվեդիայի։ Ինչպես ասել է Ֆինլանդիայի վարչապետ Սաննա Մարինը, «Ռուսաստանն այն հարևանը չէ, որ պատկերացրել ենք»։ Հասարակական կարծիքի փոփոխությունն էլ ավելի հատկանշական է։ Անցյալ տարի ամենամյա հարցումը ցույց է տվել, որ ֆինների մայն 26%-ն է ուզում, որ երկիրն անդամակցի ՆԱՏՕ-ին։ Առավել թարմ հարցումը ցույց է տալիս, որ այս ցուցանիշն աճել է մինչև 68%։ Նույնը Շվեդիայի դեպքում է։ Երկու հասարակություններն էլ գիտակցում են նոր իրողությունը Եվրոպայում։ […] Ֆինլանդիան ու Շվեդիան պետք է օգտվեն ՆԱՏՕ-ի մասը կազմելու այս հնարավորությունից։ Երկու երկրների կառավարությունները պետք է անդամակցության հայտ ներկայացնեն մինչև ՆԱՏՕ-ի՝ հունիսին կայանալիք գագաթնաժողովը։ Ֆինլանդիան ու Շվեդիան կարող են համեմատաբար արագ և անցնցում մտնել ՆԱՏՕ։ Երկու երկրներն էլ սերտորեն կապված են դաշինքի հետ, մասնակցում են համատեղ զորավարժություներին և հստակ համապատասխանում են անդամակցության համար անհրաժեշտ քաղաքական պահանջներին՝ ներառյալ կառավարման ժողովրդավարական համակարգն ու շուկայական տնտեսությունը։ ՆԱՏՕ-ի շտաբ-բնակարանում այս անդամակցությունը կարող է հաստատվել մի գիշերում։ Թեև որոշումը պետք է վավերացվի դաշինքի բոլոր անդամների կողմից, իրավիճակի հրատապությունը կարող է արագացնել գործընթացն՝ այն դարձնելով ամիսների հարց։ Ֆինլանդիայի և Շվեդայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին փոխշահավետ է։ Երկու երկրներն էլ անվտանգության երաշխիքներ կստանան՝ ՆԱՏՕ-ի կանոնադրության հավաքական պաշտպանության մասին 5-րդ հոդվածի համաձայն, իսկ ՆԱՏՕ-ն նոր հնարավորություններ կստանա ռազմավարական նշանակություն ունեցող տարածաշրջանում։ Այդ հարմար բուֆերային գոտին Ռուսաստանի և ՆԱՏՕ-ի ներկայիս անդամների միջև կհեշտացնի արձագանքը Ռուսաստանի ցանկացած ներխուժմանը Բալթյան երկրներ։ Մինչ անդամակցության շուրջ քննարկումները շարունակվում են, Կրեմլի քարոզչամեքենան գործի է դնելու իր բոլոր ուժերը։ Այն զգուշացնելու է, որ ՆԱՏՕ-ն չպետք է ընդլայնվի՝ պնդելով, թե դա կապակայունացնի տարածաշրջանն ու պատերազմն ավելի հավանական կդարձնի։ Դա, իհարկե, այդպես չէ։ Միակ մարդը, որն ապակայունացնում է Եվրոպան, պարոն Պուտինն է։ Ռուսաստանը թիրախավորում է Ուկրաինան, մինչ այդ էլ Վրաստանն էր հենց այն պատճառով, որ նրանք ՆԱՏՕ-ի անդամ չեն։ Ռուսաստանի միջազգային ռազմավարությունը սրացմամբ սպառնալն է, որ ավելի թույլ երկրները ենթարկվեն, իսկ ավելի ուժեղներն անգործության մատնվեն։ Եթե Շվեդիան ու Ֆինլանդիան միանան ՆԱՏՕ-ին հատկապես այս սպառնալիքների ֆոնին, դա պարոն Պուտինին ցույց կտա, որ պատերազմը անարդյունավետ է, որ պատերազմը միայն ամրապնդում է Արևմուտքի միասնականությունը, վճռականությունն ու ռազմական պատրաստվածությունը։ […] Անարդար է, որ մինչ ուկրաինացիներին կոտորում են, ՆԱՏՕ-ի անդամները նախկինի պես ամեն օր պարոն Պուտինի գանձարան են ուղարկում հարյուրավոր միլիոն եվրո՝ գնելով նավթ ու գազ։ ․․․Ռուսական նավթի և գազի ներկրման արգելքը թանկ կնստի, բայց ոչ այնքան, որքան Ուկրաինայում շարունակվող ավերածությունները։ Եվ այս առումով Ֆինլանդիան ճիշտ ուղղությամբ է գնում՝ խոստանալով «շաբաթների կամ ամիսների ընթացքում» վերջ դնել կախվածությանը ռուսական էներգակիրներից։ Ռուսաստանին զսպելու ՆԱՏՕ-ի նախորդ մոտեցումը չաշխատեց․ Եվրոպայում լայնամասշտաբ պատերազմից խուսափել չհաջողվեց։ Եթե պարոն Պուտինը հաջողի Ուկրաինայում, նա հազիվ թե դրանով սահմանափակվի։ Նա կշարունակի ստուգել ՆԱՏՕ-ին՝ թույլ օղակներ գտնելով։ Եվ դաշինքի հետ սերտ կապեր ունեցող երկրները, որոնք պաշտպանված չեն 5-րդ հոդվածով, օրինակ՝ Շվեդիան ու Ֆինլանդիան, վտանգի առաջ կկանգնեն։ Վերջին 70 տարիներին ՆԱՏՕ-ն Եվրոպայի անվտանգության հիմքն է եղել՝ ստեղծելով միջավայր, որտեղ կարող են բարգավաճել ազատությունն ու ժողովրդավարությունը։ Պարոն Պուտինը գուցե ցանկանար, որ դաշինքը պատմության գիրկն անցներ, սակայն Ուկրաինայում նրա գործողությունները ցույց են տալիս, որ դաշինքի կարիքը կա ինչպես երբեք»։ Նորա Վանյան

11:31 - 26 ապրիլի, 2022