Սեւան

Սեւանա լիճ, բարձրլեռնային քաղցրահամ խոշոր լիճ Հայաստանի Գեղարքունիքի մարզում` ծովի մակարդակից մոտ 1900 մետր բարձրության վրա։ Հայտնի ձկնատեսակը իշխանն է։ Սեւանա լճի ջրերը Հրազդան գետի միջոցով ոռոգում են Արարատյան դաշտը։

Հրազդան գետի վրա կառուցված 6 էլեկտրակայանները ձեւավորում են հանրապետության ամենամեծ՝ Սեւան-Հրազդան կասկադը։1978 թվականին ստեղծվել է Սեւան ազգային պարկը։ Ջրի մակարդակը վերականգնելու համար կառուցվել է Արփա-Սեւան ջրատարը։

Սևանի սիգը՝ դեպի Ռուսաստան ու ԱՄՆ. ովքե՞ր են զբաղվում արգելված բիզնեսով |fip.am|

fip.am։ Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնի նախկին ղեկավար Արթուր Գրիգորյանը հուլիսի 9-ին ֆեյսբուքյան իր էջում գրառում էր կատարել՝ բարձրաձայնելով Սևանի խնդիրների, լճում սիգի ապօրինի որսի ու տասնյակ միլիոնավոր դոլարների շրջանառությամբ ստվերային բիզնեսի մասին։ «Այս տարվա հունվարի վերջին «Սևան» ազգային պարկում պատրաստվում էինք իրականացնել տեսչական ստուգում՝ տասնյակ քաղաքացիներ բողոք էին ներկայացրել սիգի ապօրինի որսի կապակցությամբ, քանի որ այդ օրերին շուկաները վխտում էին այդ ձկնատեսակով, մինչդեռ սիգի արդյունագործական որսն առհասարակ արգելված է»,- գրել էր Գրիգորյանը՝ նաև լուսանկարներ կցելով սուպերմարկետներում և խանութներում ներկայում վաճառվող սիգի պահածոներից ու դրա մակնշումներից։ Բնապահպանության նախարարի հրամանով 2006 թվականից Սևանա լճում սիգի որսն արգելված է: Մինչդեռ Հայաստանում պահածոյացված սիգի արտադրությունը չի սահմանափակվում միայն հայկական շուկայում սպառմամբ։ Սիգի պահածոները լայնորեն արտահանվում են Ռուսաստանից մինչև ԱՄՆ։ Տեղի ընկերությունները մի քանի խողովակով այն հասցնում են արտերկրի շուկաներ։ Վլադիմիր Գասպարյանի զոքանչի սիգի բիզնեսը. սիգով դեպի ԱՄՆ Արթուր Գրիգորյանի հրապարակած լուսանկարներից պարզ է դառնում, որ պահածոյացված սիգ արտադրող ընկերություններից է «Գալիլիա» ՍՊԸ-ն։ Ընկերության հիմնադիրն ու միանձնյա բաժնետերը 2014-ից եղել է Հեղուշ Գալստյանը։ Վերջինս նախկին ոստիկանապետ Վլադիմիր Գասպարյանի զոքանչն է։ 2018-ի հունիսին Հեղուշ Գալստյանն իր ունեցած բաժնեմասերի 40 տոկոսն օտարել է Անահիտ Մնացականյան անունով անձին։ Վերջերս՝ հուլիսի 4-ին, ընկերության տնօրեն է դարձել Գարուշ Առաքելյանը։ Ուշագրավ է, որ 2014-2017 թթ. «Գալիլիա» ՍՊԸ-ի տնօրենն է եղել Վահե Գուլանյանը։ Նա ներկայում «Սևան ազգային պարկի» տնօրենն է։ 2017-ի փետրվարի 11-ին Գուլանյանը Para TV-ի եթերում հայտարարում էր․ «Բարդ է պայքարել ձկնագողության դեմ, երբ դրանով մարդիկ հացի խնդիր են լուծում»։ Զարմանալի զուգադիպությամբ «Գալիլիա» ընկերության ֆեյսբուքյան էջի թարմացումներին ուշադիր հետևում են Վլադիմիր Գասպարյանի որդին ու դուստրերը։ Արթուր Գրիգորյանի հրապարակած լուսանկարների համաձայն՝ «Գալիլիայի» արտադրած պահածոյացված սիգն արտահանվում է նաև ԱՄՆ՝ AGA SEVEN SEAS inc ընկերության միջոցով։ Ըստ բաց աղբյուրների, այս ընկերությունը հիմնվել է 2014-ին Լոս Անջելեսի 7325 Greenbush ave. North Hollywood հասցեում։ Որպես գրանցող գործակալ հանդես է եկել Grayr Agadzhanian (Հրայր Աղաջանյան) անունով անձը։ Աղաջանյանը ժամանակին ունեցել է սննդամթերքի արտադրությամբ զբաղվող ընկերություն նաև Հայաստանում։ «Ռոյալ Սոյ Կավիար» անունը կրող ընկերությունը, որը հիմնվել է 2004-ին, ներկայում գործունեությունը դադարեցրել է։ AGA SEVEN SEAS-ի կայքից տեղեկանում ենք, որ ընկերության արտադրանքը մեծամասամբ ներառում է ռուսական խավիար, ապխտած ու կիսաապխտած ձկան տարբեր տեսակներ։ Սիգի պահածոներ՝ Նորամարգից դեպի Ռուսաստան Սևանի սիգի պահածոներ արտադրող մյուս ընկերությունը «էկո ֆուդն» է, որը ստեղծվել է 2012 թվականին։ Իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրի համաձայն, ընկերության միանձնյա բաժնետերը Արսեն Մովսիսյանն է։ «Էկո ֆուդի» կայքից տեղեկանում ենք, որ պահածոների արտադրության իրենց պատմությունը սկսվել է 1997 թվականից, ապա ընդլայնվել են, ու 2012-ին ստեղծվել է «Էկո ֆուդը», որն ունի ձկնաբուծարաններ։ Ընկերությունն իր գործունեությունը ծավալում է Արարատի մարզի Նորամարգ համայնքում։ Համայնքապետ Արման Թադևոսյանը Fip.am-ի հետ զրույցում ասաց, որ ձկնաբուծարանից, դրա հիմնադիրներից ու ղեկավարներից տեղեկություններ չունի։ Միևնույն ժամանակ, Թադևոսյանի խոսքով, համայնքին ունեցած հարկերն ու տուրքերը «Էկո ֆուդի» կողմից պատշաճ վճարվում են։ Արթուր Գրիգորյանի հրապարակած լուսանկարներից պարզ է դառնում, որ «Էկո ֆուդը» սիգի պահածոն արտադրում է «Սիս նատուրալ» ընկերության պատվերով, իսկ պահածոյացված սիգի ռուսաստանյան ներկայացուցիչն ու ներմուծողը ռուսական խոշոր «Լենտա» ընկերությունն է։ Մեկ այլ դեպքում «Էկո ֆուդի» ռուսաստանյան գործընկերը Джиклаб անունով ընկերությունն է, որի բաժնետերն ու տնօրենն Արթուր Ավետիսովն է։ Այս ընկերության պաշտոնական էլեկտրոնային հասցեն տանում է դեպի մեկ այլ ռուսական ծագմամբ ընկերություն՝ ПродСнэк անունով։ Ընկերության կապիտալը ավելի քան 1 միլիոն ռուբլի է, բաժնետերն ու տնօրենն էլ Սաբինա Աթայանցն է, զբաղվում են հայաստանյան պահածոյացված ձկան ու բանջարեղենի առևտրով։ Ընկերության կայքում ներկայացված է, թե «Էկո ֆուդ» ընկերությունից ինչ ապրանքներ են ստանում։ Ռուսական կայքերում «Էկո ֆուդ» ընկերության մասին նշվում է, որ Հայաստանում «երկար ժամանակ համագործակցել են պաշտպանության, ներքին գործերի, այլ կարևոր նախարարությունների հետ՝ հավատարմորեն կատարելով իրենց աշխատանքը»։ Ըստ էության, խոսքը պետական գնումների գործընթացում այս նախարարությունների հետ կնքված պայմանագրերի մասին է։ «Համլետ Հովսեփյան» ԱՁ. ուժայինների մատակարարը Սևանի սիգի պահածոյացնելով է զբաղվում նաև Համլետ Հովսեփյան անհատ ձեռներեցը։ ԱՁ-ն գրանցված է Կոտայքի մարզում՝ Ջրվեժ գյուղում։ Այս ընկերությունը հիմնել է Համլետ Հովսեփյանը, սակայն ներկայում այն տնօրինում է նրա որդին՝ Հայկ Հովսեփյանը։ Ինչպես «Էկո ֆուդը», այս ընկերությունը նույնպես Պաշտպանության նախարարության խոշոր մատակարարներից է։ «Համլետ Հովսեփյան» ԱՁ-ն իր արտադրանքը արտահանում է նաև Ռուսաստան, և, բնականաբար, արտադրանքի մեջ է նաև Սևանի պահածոյացված սիգը։ Հովսեփյանների այս բիզնեսի մասին մամուլում մի քանի անգամ գրվել է՝ ուժայինների գնման մրցույթների համատեքստում։ 2015-ին, օրինակ, Պաշտպանության նախարարությունը մի քանի փուլերով գնում է կատարել այս ԱՁ-ից՝ նախ գնելով 171 միլիոն դրամի մսի պահածո, ապա ևս 52 միլիոն դրամի։ 2016-ին այս ԱՁ-ի հետ կնքվել է մոտավորապես 300 միլիոն դրամի գնման պայմանագիր։ Ի դեպ, կալանավորված գեներալ Մանվել Գրիգորյանի տանը խուզարկության ժամանակ հայտնաբերված մսի պահածոների մի մասը հենց «Համլետ Հովսեփյան» ԱՁ-ից էր։ Մամուլը ժամանակին, հղում անելով Վերահսկիչ պալատի 2013-ի տարեկան հաշվետվությանը, ուշադրության էր արժանացրել նաև «Համլետ Հովսեփյան» ԱՁ-ից կատարած գնումներին։ Ըստ այս հաշվետվության, «Դանինի» ՍՊԸ-ն ու «Համլետ Հովսեփյան» ԱՁ-ն մասնակցել են քրեակատարողական հիմնարկներ մսի պահածո մատակարարելու մրցույթի։ Ավելի էժան գին ներկայացնելով՝ «Դանինի»-ն հաղթել է մրցույթում, սակայն մսի պահածոները ՔԿՀ-ներ մատակարարելու համար ապրանքը նա գնել է «Համլետ Հովսեփյան» ԱՁ-ից։ Այլ արտադրողներ Արթուր Գրիգորյանի հրապարակած լուսանկարներից պարզ է դառնում, որ սիգի պահածո արտադրող ընկերություններից է «Էլիզա և Գոհար» ՍՊԸ-ն։ Այն հիմնվել է 2000 թվականին, հիմնադիրն ու բաժնետերը Ավագ Հովհաննիսյանն է։ Ընկերությունն ունի ընդամենը 5 աշխատակից։ Ավագ Հովհաննիսյանն ու ընկերությունը գրանցված են միևնույն հասցեում, որը գտնվում է Նուբարաշեն վարչական շրջանում։ «Հարությունյաններ հայր և որդի» ընկերությունը գրանցված է Սևան քաղաքում։ Պետական ռեգիստրի տվյալների համաձայն, ընկերության 50 տոկոսի բաժնետերը Գրիշա Հարությունյանն է, իսկ մյուս կեսինը՝ նրա հետ բնակության միևնույն հասցեում հաշվառված Գալյա Բալայանը։ Սիգի վաճառքն ու արտահանումը՝ կազմակերպված կոռուպցիա Հուլիսի 11-ին շրջակա միջավայրի նախարար Էրիկ Գրիգորյանը լրագրողների հետ հանդիպմանը, խոսելով սիգի պահածոների վաճառքի խնդրի մասին, նշել է, որ Պետեկամուտների կոմիտեից տվյալներ են ստացել պահածոների վաճառքի հետ կապված։ «Տեսչական մարմնի կողմից առաջարկ ենք ստացել, որպեսզի օրենսդրական փոփոխություններ կատարվի՝ որսի հետ մեկտեղ վաճառքը նույնպես արգելելու ուղղությամբ»,- ասել է նախարարը՝ հավելելով, որ կան սողանցքեր ու դրանք պիտի փակվեն։ Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնի նախկին ղեկավար Արթուր Գրիգորյանը Fip.am-ի հետ զրույցում նշեց, որ սիգի պահածոների արտադրությամբ զբաղվողները չեն կարող հիմնավորել, որ իրենք ձուկը գնել են այլ վաճառողներից, նման դեպքում հարց է առաջանում՝ իսկ վերջիններս ումի՞ց են գնել: «Ցանց է աշխատում։ Եթե կա ընկերություն, որ 100 000 տուփ սիգի պահածո է ուղարկում Ռուսաստան, ի՞նչ եք կարծում՝ գալիս տատիկ-պապիկների՞ց է հավաքում այդ սիգը։ Գործող մեխանիզմ է, ձուկը հանում են, հավաքում են 10-15 հոգի, ու այդ հավաքողները իրենց խողովակներով ուղարկում են վաճառքի»,- պնդում է Գրիգորյանը։ Նա ուշադրություն է հրավիրում մեկ այլ հանգամանքի վրա․ տնտեսվարողները պետք է ունենան հումքի ձեռքբերման փաստաթուղթ, որպեսզի կարողանան անասնաբուժասանիտարական փորձաքննությունն անցնել սննդի անվտանգության պետական տեսչությունում։ Ուրեմն ինչպե՞ս են արտահանողները ստացել այդ թույլտվությունը. ըստ Գրիգորյանի՝ սա հարց է, որ տանում է դեպի համակարգային կոռուպցիայի առկայության մասին կասկածների։ Արթուր Գրիգորյանը պատմում է, որ սիգի ապօրինի վաճառքի ու արտահանման մասին բազմաթիվ տեղեկություններ՝ որպես տեսչության պետ, հանձնել են ոստիկանապետին։ Տեղաշարժ չի եղել։ «Սա ուչաստկովիի գործ է, կան անուններ, կան ֆիրմաներ, փաստեր, օրենք, որ արգելված է։ Իհարկե, կամքի խնդիր է։ Մարդիկ, որ ներգրաված են այդ բիզնեսի մեջ, չունեն ազդեցություն այս իշխանությունների վրա կամ մաս չեն կազմում այս իշխանությունների, սա բացահայտելը շատ հեշտ է»,- ասում է նա։ Գրիգորյանի խոսքով, կան նախնական ու չճշգրտված տվյալներ, թե որքան է կազմում սիգի ապօրինի որսը։ «Խոսքը 3000 տոննայի մասին է, որը էականորեն տարբերվում է պաշտոնական տվյալներից։ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի ձկնաբուծության ինստիտուտը տալիս է տվյալներ, որ Սևանում սիգի քանակը շատ մոտավոր 500 տոննա է։ Բայց սրանք շատ մոտավոր թվեր են»,- նշում է նա։ Գրիգորյանը ֆիքսել է այն մեքենաները, որոնք զբաղված են եղել սիգի ապօրինի որսով։ Մեքենարի տվյալները հանձնել է ոստիկանապետին։ Դրանից մեկ շաբաթ անց նա ազատվել է տեսչության պետի պաշտոնից։

13:17 - 15 հուլիսի, 2019

«SOS Սևան» նախաձեռնությունն առաջարկում է ՀՀ կառավարությանը միջոցառումներ իրականացնել Սևանի փրկության համար․ բաց նամակ

«SOS Սևան» նախաձեռնությունը Սևանա լճի բնապահպանական խնդրով բաց նամակով դիմել է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին: Նամակում ասվում է. Հարգելի ՀՀ վարչապետ և ՀՀ կառավարության անդամներ, «SOS Սևան» նախաձեռնությունն առաջարկում է ՀՀ կառավարությանը միջոցառումներ իրականացնել Սևանի փրկության համար: Նախաձեռնության կազմում են` գիտնականներ, հասարակական գործիչներ, Գեղարքունիքի մարզի ակտիվ քաղաքացիներ, սփյուռքի ներկայացուցիչներ, ովքեր հավաքագրել են փաստեր, գիտական հետազոտությունների արդյունքներ, ուսումնասիրություններ, պետական և անկախ փորձագետների կողմից ստացված մոնիթորինգային տվյալների վերլուծություններ: Ի մի բերելով այս ամենը` նախաձեռնությունը դիմում է ՀՀ կառավարությանը, որպեսզի այն իր ամբողջ կազմով պատասխանատվություն ստանձնի Սևանա լճի փրկության համար: Ամեն տարի ՀՀ կառավարությունն ընդունում է որոշման նախագիծ «Սևանա լճի էկոհամակարգերի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման, բնականոն զարգացման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան ծրագիրը հաստատելու մասին» և հետագայում Ազգային Ժողովն ընդունում է այն: Սակայն, դիտարկելով Սևանա լճի ներկայիս վիճակը, փաստում ենք, որ օրենքի պահանջները թերի են իրականացվում: Ներկայումս պատասխանատվությունը կրում է ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունը, որն իր հերթին այդ պատասխանատվության կրող է տեսնում նաև այլ պետական մարմինների` ՀՀ առողջապահության նախարարությանը, Բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմնին և այլն: Հաշվի առնելով, որ Սևանա լճի խնդիրները բազմազան են և պահանջում են և մասնագիտական, և քաղաքական լուծումներ, պարզ է դառնում, որ մեկ կամ մի քանի պետական կազմակերպություն կարող է միայն մասնակի խնդիրների համար լուծում գտնել` չպատկերացնելով ամբողջական ծավալը և չունենալով համապատասխան լծակներ այդ լուծումները կյանքի կոչելու համար: ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունը կենտրոնացել է հետևյալ խնդիրների վրա. • Սևանա լճի հարակից հատվածներում առկա տասնյակ բնակավայրերից կեղտաջրերի մուտքը լիճ• Սևանի ափամերձ տարածքներում գործող սպասարկման և ժամանցի օբյեկտներից կեղտաջրերի մուտքը լիճ • Գյուղատնտեսությունը և անասնապահությունը • Ցանցավանդակային ձկնաբուծությունից ֆոսֆորի և ազոտի մուտքը լիճ • Ջրածածկ և ափամերձ անտառաշերտից օրգանական նյութերի մուտքը լիճ• Բարձր ջերմաստիճանը և կլիմայական փոփոխությունները• Տեղումների սակավությունը • Քամիների ինտենսիվությունը, որի պատճառով ապրիլ ամսին նորմայից մոտ երկու անգամ բարձր էր գոլորշիացումը: Այս խնդիրների լուծման նպատակով նախարարությունն առաջարկում է համապատասխան գործողություններ: Նշելով այս խնդիրների լուծման կարևորությունը` «SOS Սևան» նախաձեռնությունն առանձնացնում է առաջնային լուծում պահանջող խնդիր` Սևանա լճի մակարդակի բարձրացումը: Խնդրի լուծումը պահանջում է բազմաթիվ լծակների կիրառում: Բարձրացմանը խանգարում են հետևյալ կարևոր հանգամանքները. Սևանա լճի շուրջը կա 1905 մ նիշից ցածր գտնվող թվով 4729 հաշվարկված շինություն, որոնք Սևանա լճի ջրի մակարդակի բարձրացման պարագայում կմնան ջրի տակ: Պետական նշանակության ճանապարհները, էլեկտրահաղորդման գծերը և այլն, նույնպես կարող են ջրածածկվել: Մինչ օրս կառավարությունը չի առաջարկել ենթակառուցվածքների տեղափոխման միջոցառումների ծրագիր: Սևան-Հրազդան հիդրոկասկադի բիզնես-շահը Սևանա լճի ջրառի հաշվին: Ոռոգման համակարգի խիստ անբավարար վիճակը Սևան-Հրազդան ջրատարում և Արարատյան դաշտում: Արարատյան արտեզյան ավազանի ջրային ռեսուրսների շարունակվող գերշահագործում, ինչը հանգեցրել է Սևանա լճից հավելյալ ջրառների: Որոտան-Արփա թունելի չշահագործումը, Արփա-Սևան թունելով Սևանա լիճ մտնող ջրի պակասը: Անհրաժեշտ է. • կատարել Սևանա լճին սպառնացող վտանգների համալիր գնահատում • բարձրացնել Սևանա լճի ջրի մակարդակը հիպոլիմնիոնի պաշտպանիչ շերտի ձևավորման համար • Սևանա լճի ափերը արագ նախապատրաստել Սևանա լճի մակարդակի բարձրացման համար • վերանայել Սևանա լճի մակարդակի բարձրացման նիշը` սահմանելով 1903,5 մ-ից ավելի բարձր նիշ` վերահաշվարկելով Սևանա լճի ջրային բալանսը • ապահովել Սևանա լճի ջրառի առցանց հանրային վերահսկողություն: Մինչև ջրի մակարդակի բարձրացման խնդիրն իր պատշաճ լուծումը չստանա, հաշվի առնելով բոլոր նշված հանգամանքները, բոլոր մնացած, գուցե հրատապ միջոցառումները կրում են միջանկյալ բնույթ: Մյուս գլխավոր խնդիրը Սևանա լճի ջրի որակն է: «Շրջակա միջավայրի մոնիտորինգի և տեղեկատվության կենտրոն» ՊՈԱԿ-ի տվյալները բավարար չեն ջրի որակին գնահատականներ տալու և կոնկրետ լուծումներ կամ տեխնոլոգիաներ գտնելու ուղղությամբ: Անհրաժեշտ է. • պարզել, թե ով, որտեղից և ինչով է աղտոտում Սևանը` մշակելու Սևանա լճի մաքրման միջոցառումների կարգ • Սևանա լճում կիրառել նոր տեխնոլոգիաներ լճի մաքրման համար, ինչի համար անհրաժեշտ է մշակել նոր նորմեր և ստանդարտներ, այդ թվում` կապտականաչ ջրիմուռների կողմից արտադրվող թունավոր միկրոցիստինի համար: Որպես ֆինանսական աղբյուր` Սևանա լճի փրկությանն ուղղված միջոցառումների իրականացման համար օգտագործել 2017 և 2018 թթ. Սևանա լճից իրականացված հավելյալ ջրառի արդյունքում էլեկտրաէներգիայի վաճառքից գոյացած գումարները: Պարոն վարչապետ, դիմում ենք Ձեզ, որպեսզի ուղիղ եթերով հայտարարեք Սևանա լճի ափամերձ տարածքների և լիճ թափվող գետերի, Սևանա լճի մաքրման ֆլեշմոբ` կառավարության և պետական այլ կառույցների մասնակցությամբ և ֆլեշմոբի ծրագրի կազմակերպումը հանձնարարել ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությանը` հրապարակային դարձնելով արդյունքները: «SOS Սևան» նախաձեռնություն «ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ, Ինգա Զարաֆյան, Վիկտորյա Բուռնազյան, Ռոզա Ջուլհակյան, Կրիստինա Տեր-Մաթևոսյան«Հանուն կայուն մարդկային զագացման ասոցիացիա» ՀԿ, Կարինե Դանիելյանէկոլոգիական հասարակական դաշինք, Սիլվա Ադամյան«Խազեր» էկոլոգամշակութային ՀԿ, Ամալյա Համբարձումյան, Արամ Գաբրիելյան, Մարզպետունի Քամալյան«Կանաչ Հայաստան» ՀԿ, Հայկ Գրիգորյան, Թեհմինե Ենոքյան«ԻԿՈՄՈՍ-Հայաստան» ՀԿ, Գագիկ Սուխուդյան«Բլեջան» ՀԿ, Լիանա ԱսոյանՄարտունու կանանց համայնքային խորհուրդ ՀԿ, Անահիտ Գևորգյան«Տարածքային զարգացման և հետազոտությունների կենտրոն» ՀԿ, Սաթիկ Բադեյան«Հայաստանի անտառներ» ՀԿ, Նազելի ՎարդանյանԳԱԱ Հիդրոէկոլոգիայի և Կենդանաբանության Հիդրոէկոլոգիայի և ձկնաբանության ինստիտուտի Հիդրոէկոլոգիայի բաժնի վարիչ ԵՊՀ Էկոլոգիայի և բնության պահպանության ամբիոնի դոցենտ Լուսինե ՀամբարյանԷդվարդ Արզումանյան, էներգետիկ փորձագետ«Մասնագիտական կրթության բարեփոխումներ» ՀԿ, Սամվել Պիպոյան «Կովկասի տարածաշրջանային բնապահպանական կենտրոն»-ի փորձագետ Դշխուհի Սահակյան«Ուրբան» կայուն զարգացման հիմնադրամ, Հայաստան Ստեփանյան«Հայ կանայք հանուն առողջության և առողջ շրջակա միջավայրի» ՀԿ, Ելենա Մանվելյան, Քնարիկ Գրիգորյան«Դալմա-Սոնա» հիմնադրամ, Ռուզաննա Ղազարյան«Բոսոֆիա» ՀԿ, Գևորգ Պետրոսյան«Հասարակական պաշտպանների միություն», Արամ ԳրիգորյանԼիլիթ Հովհանիսյան«Կենսաբազմազանության և լանդշաֆտների պահպանության միավորում» ՀԿ, Տատիանա ԴանիելյանՍիրինե ԿոսյանՏիգրան Սեկոյան, էներգետիկ Փորձագետ«Գլոբալ ջրային համագործակցություն» ՀԿ, Լիանա ՄարգարյանԼևոն Գալստյան, Հայկական բնապահպանական ճակատ

09:01 - 13 հուլիսի, 2019