Արցախյան պատերազմ․ 2020

Արցախյան առաջին պատերազմից հետո ամենալայնածավալ էսկալացիան՝ Արցախի ու Ադրբեջանի միջեւ՝ սահմանի ողջ երկայնքով։ Տեւել է 44 օր՝ սեպտեմբերի 27-ից նոյեմբերի 10-ը։

Պատերազմի ժամանակ Հայաստանում եւ Արցախում հայտարարվել է ռազմական դրություն եւ ընդհանուր զորահավաք։

2020 թվականի նոյեմբերի 10-ին ՀՀ վարչապետը, Ադրբեջանի եւ ՌԴ նախագահները ստորագրել են հայտարարություն՝ ռազմական գործողությունները դադարեցնելու վերաբերյալ, ըստ որի՝ Արցախի Հանրապետության տարածքի մեծ մասն անցնում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։

Թուրքիայի դեմ պատերազմելով՝ մենք արդեն իսկ մենակ չենք․ Սարո Սարոյան

Արցախա-ադրբեջանական սահմանի ողջ երկայնքով արդեն երրորդ օրն է՝ լայնածավալ ռազմական գործողություններ են ընթանում։ Ադրբեջանական զինված ուժերը հրետակոծում են նաեւ խաղաղ բնակավայրերը, եւ այս ողջ ընթացքում, ինչպես եւ սպասվում էր, այս պետությանն իր աջակցությունն է հայտնում Թուրքիայի Հանրապետությունը։ Միջազգային կառույցներ, տարբեր երկրների բարձրաստիճան ներկայացուցիչներ արդեն անդրադարձել են Ադրբեջանի հրահրած ագրեսիային՝ որոշ դեպքերում անդրադառնալով նաեւ Թուրքիայի գործոնին։ Այսօր երեկոյան էլ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը 27 տարի անց դարձյալ անդրադառնում է Արցախի հարցին՝ արտակարգ եւ դռնփակ նիստում։ Այս քննարկումը նախաձեռնել է ՄԱԿ-ի ոչ մշտական անդամ Էստոնիան: Արցախի եւ Հայաստանի սահմանին տեղի ունեցող իրադարձությունների, միջազգային հանրության արձագանքի ու հայկական երկու պետությունների անհրաժեշտ քայլերի մասին զրուցել ենք քաղաքագետ Սարո Սարոյանի հետ։ - Պարո՛ն Սարոյան, 27 տարի անց ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդն այսօր դարձյալ անդրադառնալու է Արցախի հարցին․ ի՞նչ կարող ենք սպասել այսօրվա նիստից, մենք ինչ-որ բանաձեւ կամ փաստաթուղթ կարո՞ղ ենք ակնկալել։ - Ինչ-որ հայտարարության տեքստ գուցե լինի, բայց ես կցանկանայի, որ մեր հանրությունը դրան այդքան չնայեր։ Մեր խնդիրը մենք ինքերս պիտի լուծենք ու առաջին հերթին պիտի լուծենք ռազմի դաշտում, եւ դա լուծվում է ու շատ լավ է լուծվում։ Ամբողջ աշխարհն էլ տեսնում է՝ ինչ է կատարվում, մեզ միայն կարող է թվալ, թե չի տեսնում, բայց դա այդպես չէ։ Եւ, ըստ էության, արձագանքը խաղաղասիրական նոտաներով է լինելու. պահանջելու են դադարեցնել ռազմական գործողությունները եւ այլն, բայց բոլորս էլ գիտենք՝ մեր թշնամին ով է եւ ինչպիսի մտածողությամբ է այս ամենին մոտենում։ Մենք հնացած այդ շրջանակներից պիտի դուրս գանք՝ աշխարհից ինչ-որ բան մուրալ եւ սպասել՝ ինչ կասի, ոնց կասի, կպատժի՞, թե՞ ոչ եւ այլն։ Վաղուց արդեն անցել ենք այդ շրջափուլը եւ մեր խնդիրներն ինքներս ենք լուծում․ ով ինչ կասի՝ արդեն երկրորդական է։ - Այսինքն՝ կարծում եք՝ անկախ միջազգային կառույցների արձագանքից կամ նրանց հայտարարությունների բովանդակությունից՝ մենք պետք է հասկանանք, որ այս պատերազմում մենա՞կ ենք եւ մենա՞կ ենք լուծելու այս հարցը։ - Նախ պետք է արձանգրել, որ մենք պատերազմում ենք Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի դեմ՝ երկու պետության դեմ։ Պետք է հասկանանք, որ տվյալ դեպքում Թուրքիայի դեմ պատերազմելով՝ մենք արդեն իսկ մենակ չենք․ Թուրքիան շրջապատված է թշնամիներով, այնպիսի երկրներով, որոնք կցանկանային եւ ամեն ինչ կանեն, որ Հայաստանն այս պատերազմում հաղթանակած դուրս գա։ Դա արդեն իսկ փաստում է, որ մենք մենակ չենք, դիվանագիտական, քաղաքական աջակցություն լինելու է, մենք պիտի հասկանանք, որ այս խնդիրը մեր փոխարեն ոչ ոք չի լուծելու, եթե որեւէ մեկը գա ու լուծի, ապա դա կանի իր շահերի համար։ Դրա կարիքը չկա, այստեղ այն գիտակցումն է, որ դա քո խնդիրն է եւ դու էլ պիտի լուծես եւ վերջ։Եւ եթե լուծում ես քո խնդիրը, մենակ չես, կգտնվեն այնպիսի ուժեր, որոնք ամեն ինչ կանեն քեզ աջակցելու համար եւ որը արվում է հիմա։ Այսինքն՝ այնպես չէ, որ մենք անելանելի իրավիճակում ենք հայտնվել, որ աշխարհը մեր դեմ է եւ այլն։ Ո՛չ, խնդիր ունի Ադրբեջանը, խնդիր ունի Թուրքիան։ Բայց մենք մեր գործը պիտի շարունակենք անել եւ աջակցությունները ինքնաբերաբար կլինեն։ - Իսկ ընդհանուր առմամբ ինչպե՞ս եք գնահատում մեր գերատեսչությունների կոմունիկացիան միջազգային հանրության հետ։ - Աշխարհի հետ հարաբերվելու տեսակետից թերացումներ շատ կան։ Ի տարբերություն բանակի, որը կայացած ինստիտուտ է եւ իր առջեւ դրված խնդիրները կատարյալ լուծում է, մնացած ինստիտուտները թերանում են, ե՛ւ դիվանագիտական դաշտում, ե՛ւ տեղեկատվական պատերազում, ե՛ւ արտաքին աշխարհի հետ հարաբերվելիս։ - Ի՞նչ պիտի արվի, որ չի արվում։ - Մենք պետք է հասկանանք, որ այն, ինչ բանակը հիմա անում է, պատերազմը ավարտելու համար քիչ է։ Պատերազմը կավարտվի, երբ Ադրբեջանը հոգեբանորեն կպարտվի։ Այդ պարտության համար բանակի գործողությունները գործի կեսն են։ Իսկ հանրությունը խնդիր ունի տեղեկատվական դաշտը լցնելու, սոցիալական ցանցերում քո բանակի կերպարը ձեւավորելու։ Այսպիսի խնդիրների դեպքում հատուկ ծառայությունները պիտի գործեն եւ անեն այնպիսի քայլեր, որոնք կխորացնեն ընկճվածությունը ադրբեջանական հանրության մեջ, եւ հաղթանակը արագացված տեմպերով կմոտեցնեն։ Սա է որ պետք է արվի՝ տարբեր ինստիտուտների ներգրավմամբ տարբեր գործիքակազմերով։ Այստեղ մենք թերանում ենք։ - Պարո՛ն Սարոյան, Reuters գործակալությունն ու The Guardian-ը փաստում են, որ Թուրքիան սիրիացի գրոհայինների է ուղարկում Ադրբեջան։ Սա, ինչպես նախկինում, այնպես էլ հիմա, քանակական առավելություն է տալիս թշնամուն։ Չնայած Դուք նշեցիք, որ բանակը կատարյալ է իրականացնում իր առջեւ դրված առաջադրանքը, սակայն այս հանգամանքը կարո՞ղ է հավելյալ բարդացնել իրավիճակը, թե՞ կարեւորը ոգին է, որի ամրությունը մենք այսօր տեսնում ենք։ - Նախ ասեմ, որ իրենք այսպես թե այնպես բանակի մարդուժի քանակով առավելություններ ունեն եւ նախկինում էլ ունեցել են, բայց դա վճռորոշ հանգամանք չէ, վճռորոշ հանգամանքը զինվորի հոգեբանական կառուցվածքն է։ Զինվորը կռվում է՝ հասկանալով՝ ինչի համար է կռվում, հոգեբանական ինչ տրամադրվածությամբ է կռվում։ Վարձկանների հանգամանքը միայն թվում է առավելություն, վարձու բանակը շատ վտանգավոր է՝ նույնիսկ օգտագործողի համար․ մի քանի անհաջողություն, եւ վարձու բանակն արդեն գլխացավանք է դառնալու օգտագործողի համար։ Մենք պիտի հասկանանք սա ու այս եղանակով հաղթանակը մոտեցնենք։ Վարձու բանակը, որի նպատակը ոչ թե հայրենիքի պաշտպանությունն է, գոյաբանական, այս էքզիստենցիալ խնդիրը լուծելը, այլ փող աշխատելը։ Այդ բանակը, դեմ գալով ուժեղ եւ իրապես կռվող բանակի, միանգամից փոշիանում է։ - Այս պատերազմի առաջին օրվանից Ազգային ժողովում պատգամավորները կոնսենսուսով եկան մի ընդհանուր հայտարարի, որ պետք է հանրային լայն քննարկման դրվի Հայաստանի կողմից Արցախի ճանաչման հարցը։ Հայաստանն այս ճանապարհո՞վ պիտի գնա, եւ եթե այո, ի՞նչ հետագա զարգացումներ կարող են լինել։ - Ձեր նշած խնդիրը Ղարաբաղյան խնդրի մաս է կազմում։ Այն խնդրի, որի էությունն է միանալ Հայաստանին։ Միացում կարգախոսի տակ է սկսվել այս ամենը, եւ բոլորի մտքում կա սա։ Այս խնդիրը ժամանակին չի լուծվել մեր կառավարության վախկոտության պատճառով, չի լուծվել շահային ներգործությունների պատճառով, շատ այլ տարբեր պատճառներով։ Հիմա մենք երեսուն տարի հետո նորից լայնածավալ պատերազմի մեջ ենք ներգրավվել։ Իհարկե, բուն էությունը լուծելու խնդիր կա, այլ հարց է՝ մենք միացման խնդիրը ինչպե՞ս ենք լուծում։ Կա բանավեճ. միանա՞լ, թե՞ ԼՂՀ ճանաչում տալ։ Եթե միայն ԼՂՀ ճանաչում պիտի տրվի՝ առանց միացման խնդիրը լուծելու, ապա դա կարող է ավելի խճճել իրավիճակը։ Միայն ինքնանպատակ ճանաչումը ոչինչ է։ Եթե մենք հիմա գնում ենք ճանաչման ճանապարհով, պիտի հասկանանք, որ պետք է մինչեւ վերջ գնալ, հասկանալ՝ ի՞նչ ընթացակարգով ենք լուծելու միացման խնդիրը։ Այստեղ արդեն բավական մեծ խնդիրներ կա ե՛ւ դիվանագիտական, ե՛ւ իրավական տեսանկյունից։ - Երկարաժամկե՞տ գործընթաց է ենթադրելու ճանաչում-միացում ճանապարհը, եթե, իհարկե, այդ ուղղությամբ գնանք։ - Կարող է կարճաժամկետ լինել։ Օրինակ՝ Ռուսաստանն իր կազմի մեջ մտցրեց Ղրիմը ընդամենը մեկ օրում՝ հանրաքվե անելով։ Կարեւոր է խելամիտ ծրագիր կազմելը, հանրությանը նախապատրաստելը, ինստիտուտները նախապատրաստելը, ինչը բավական աշխատատար է։ Այս աշխատանքները կատարելու համար պետք է մինչեւ վերջ մշակվի ամբողջ գործընթացը։ Եվ այս ամենին մի ամբողջ կոնցեպտուալ մոտեցում է պետք ցուցաբերել։ - Պարոն Սարոյան, այսօր Իմ քայլը խմբակցության ղեկավար Լիլիթ Մակունցը մի գրառում էր կատարել, որով չէր բացառում Հայաստան-Արցախ ռազմական պայմանագիր կնքելու հնարավորությունը։ Սա Արցախը ճանաչելու պրոցեսի մա՞ս կարող է լինել, առաջին քա՞յլը, թե՞ ընդհանրապես կարող է հետաձգել ճանաչման-միացման հարցը։ - Չեմ կարող պատկերացնել մի իրավիճակ, որ առանց երկրի անկախությունը ճանաչելու այդպիսի պայմանագիր կնքես այդ երկրի հետ։ Ես կարող եմ հասկանալ, որ այդ գործընթացը շղթայի մի մաս է, մի օղակ․ դու ճանաչում ես պետությանը, հետո կնքում ես պայմանագիր, դաշինք եւ այլն, մնացած առումով դա ոչ պրոֆեսիոնալ մոտեցում է, կիսաքայլ է։ Այդպես չի կարելի, պիտի կոնցեպտուալ լինի մոտեցումը, ծրագրային պիտի լինի, հասկանալի լինի, իրավունքը չի կարելի ոտնահարել։ Հիմա այդ իրավական փաստաթղթի արժեքը ո՞րն է, եթե պետությունը չես ճանաչում, բայց հետը պայմանագիր ես կնքում։ Եթե ճանաչում ես, դրանից հետո պայմանագրի հարցը հասկանալի է, բայց սայլը ձիուց առաջ չեն դնում։ Փաստորեն, վախենում են ճանաչել, բայց չեն բացառում, որ կգնան պայմանագիր կնքելու ճանապարհով։ Իրենք վախենում են ճանաչել, որովհետեւ դա միջազգային իրավունքի հետ կապված խնդիր է եւ իրանց անորոշությունը թույլ չի տալիս իրավական գնահատական տալ, քաղաքական պատասխանատվություն վերցնել եւ այդ քայլն անել։ Եթե մենք ԼՂՀ ճանաչման ճանապարհով ենք գնում, պիտի հստակ լինի՝ միացման խնդիրը ոնց ենք լուծում, քայլերի հաջորդականությունը պիտի հստակ լինի, օդում կախված չի կարելի թողել։ Պիտի հստակեցվի ժամանակահատվածը, գործիքակազմը, հանրությունը պիտի իմանա այդ պատասխանատվության մասին։ - Իսկ ի՞նչ հետեւանքններ կարող են լինել Արցախի ճանաչման ու Հայաստանին միանալու դեպքում՝ տարածաշրջանային ու աշխարհաքաղաքական առումով։ Կարծիքներ կան, որ Թուրքիան այդ պարագայում արդեն կոնկրետ Հայաստանի հետ կսկսի լայնածավալ ռազմական գործողություններ։ - Թուրքիան արդեն պատերազմում է Հայաստանի դեմ՝ ղարաբաղյան ճակատում, եւ արդեն չկա փաստարկը, որ եթե մենք գնանք այդ ճանապարհով, Թուրքիան պատերազմ կսկսի։ Սկսել է արդեն, վերջ, լայնածավալ պատերազմ է։ Միջուկային զենք էլ չունեն, որ վախեցնեն, թե օգտագործելու են մեր դեմ, մնացածն արդեն հեքիաթ է։ Ճանաչման արդյունքում ոչինչ էլ չի լինի։ Եթե Թուրքիան պիտի Հայաստանի վրա հարձակվի, նա ճանաչման պատրվակին չի սպասելու։ Մենք արդեն լայնածավալ պատերազմի մեջ ենք, այլ բան չի կարող լինել։ Հայաստանին սպասում է քաղաքական լուրջ գործընթաց միայն, որից գլուխ չեն հանում եւ որից վախենում են, բայց անհիմն ձեւով։ Եթե ուզում են լայն քննարկումներ իրականացնել, թող իրականացնեն, տեսնենք՝ ի վերջո այդ կամքը կձեւավորվի՞ իրանց մոտ, թե՞ չէ, թե՞ կմնան նույն հին 30 տարվա կամքի շրջանակում, այդ ՀՀՇ-իզմի կամքի շրջանակում։ - Փաստորեն, ըստ Ձեզ, սա այն վճռորոշ կետն է, որից հետ, այսպես ասած, ՀՀՇ-իզմն է, մյուս կողմում․․․ - Քաղաքական առումով․ ռազմական առումով մենք հետ գնալու բան չունենք, ռազմական առումով առաջ ենք գնում ու գնալու ենք, դա՝ անխոս, բայց քաղաքական առումով խնդիր ունենք աճելու, քաղաքական աճ ապահովելու։ Եւ բանակը մեզ այդ հնարավորությունը տալիս է, բանակը տալիս է, քաղաքական ղեկավարությունը 30 տարի հետ է ընկած, 30 տարի առաջվա մտածողությամբ է շարժվում։ Աշխարհը փոխվել է, քո բանակը Թուրքիային է ընկճում արդեն, բայց քաղաքական մտածողությունը նույնն է մնացել։ Այս խնդիրը պիտի լուծվի։ Իսկ բանակն իր խնդիրը լուծում է, կրկնում եմ, հանրությունն էլ համախմբված է, պառակտում չի լինելու պատերազմի ժամանակ, անխոս, մեր հանրությունը խելամիտ է, ես քաղաքական մտքի աճի մասին եմ խոսում եւ կառավարողների։ Բայց իրենք էլ կաճեն, իրենք էլ կհասկանան, որ նոր ժամանակները բոլորովին այլ պահանջներ են դնում մեր առջեւ։ Հայարփի Բաղդասարյան

00:55 - 30 սեպտեմբերի, 2020

Սա բռնապետության պատերազմն է ընդդեմ ժողովրդավարության. վարչապետի հարցազրույցը The Spectator-ին

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց է տվել The Spectator հեղինակավոր հանդեսին, որում անդրադարձել է ղարաբաղա-ադրբեջանական սահմանագոտում Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված ագրեսիային և պատերազմական գործողություններին: Այս մասին տեղեկացրին ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչությունից, ներկայացնելով հարցազրույցի հեղինակ Կապիլ Կոմիրեդդիի հոդվածն ու վարչապետի հետ հարցուպատասխանը: «Կիրակի օրն Ադրբեջանն սկսեց գնդակոծել հայկական դիրքերը Լեռնային Ղարաբաղում: Վերջինս հիմնականում հայերով բնակեցված վիճելի տարածք է: 1920-ականներին, արհամարհելով տարածքի ժողովրդագրությունը, խորհրդային վարչակազմը Լեռնային Ղարաբաղը տեղակայեց Ադրբեջանի կազմում: ԽՍՀՄ-ի փլուզումից քիչ առաջ տեղի հայերի ճնշող մեծամասնությունը հանրաքվեով քվեարկեցին Ադրբեջանից անջատվելու օգտին և հռչակեցին անկախություն: Այդուհանդերձ, հանրաքվեի արդյունքը ոչ ոքի կողմից պաշտոնապես չճանաչվեց: Եվ երբ ԽՍՀՄ-ը փլուզվեց, այդ տարածքը հայտնվեց Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների ներսում: Սարսափելի պատերազմ սկսվեց: Հայաստանին հաջողվեց ազատագրել Լեռնային Ղարաբաղը և հարակից շրջանները: Ռուսաստանի միջնորդությամբ հաստատվեց հրադադարի ռեժիմ, և 1992 թվականին ձևավորվեց Մինսկի խումբ կոչվող միջազգային հարթակը, որը կողմերին պետք է առաջարկեր կարգավորել իրենց տարաձայնություններն անարյուն եղանակով: 28 տարի անց ռազմական գործողությունների մի շարք բռնկումների հետևանքով հազարավոր մարդիկ սպանվեցին, և հարյուր հազարներ տեղահանվեցին: Լեռնային Ղարաբաղն արդարացիորեն անվանել են «ամենավտանգավոր չկարգավորված հակամարտությունը մեծ Եվրոպայում»: Այն կարող է Ռուսաստանին և Թուրքիային ավելի սուր հակամարտության մեջ ներքաշել: Ռուսաստանը թեև աջակցում է Հայաստանին, բայց միևնույն ժամանակ զենք է վաճառում Ադրբեջանին, իսկ Թուրքիան անվերապահորեն աջակցում է Ադրբեջանին: Տասնյակ խաղաղ բնակիչներ են արդեն զոհ գնացել կիրակի վերսկսված մարտերին: Հայաստանը, որը ժամանակին ուներ բացահայտ առավելություն, այժմ դիմակայում է շատ ավելի լավ սպառազինված և պատրաստված հակառակորդին: Չնայած Մոսկվայի զուսպ կեցվածքին, Թուրքիան, որն ավելի քան մեկ դար առաջ երկու տարվա ընթացքում ցեղասպանության ենթարկեց 1,5 միլիոն հայերի, Կովկաս է տեղափոխել այն մոջահեդներին, որոնց նա տեղակայել էր Սիրիայում՝ Բաշար ալ-Ասադին տապալելու համար: Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, որը հրաժարվում է ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը, խոստացել է աջակցել Ադրբեջանին «անհրաժեշտ բոլոր միջոցներով»: Հայաստանը հայտարարել է ռազմական դրություն: Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, որը հայտնի է որպես «Կովկասի Գանդի», երկու օր առաջ ինչպես ժողովրդական հեղափոխության օրերին իր հայրենակիցներին կոչ արեց «կանգնել որպես հայ ազգի զինվոր»: Սա մարտահրավերի ծանրության խոստովանություն էր:Հրետակոծությունն սկսվելուց մեկ օր անց ես Հնդկաստանից հեռախոսով խոսեցի Փաշինյանի հետ: Նոր պատերազմի բռնկումից ի վեր օտարերկրյա լրագրողի հետ իր առաջին հարցազրույցում Փաշինյանը, գերհոգնած, բայց վճռական, շարադրեց պատմության հայկական տարբերակը՝ ներկայիս իրադարձությունները որակելով որպես «գոյաբանական սպառնալիք» հայ ժողովրդի համար: Կապիլ Կոմիրեդդի - Կիրակի խորհրդարանում Ձեր ելույթի ժամանակ Դուք նկարագրեցիք այն, ինչ տեղի է ունենում Լեռնային Ղարաբաղում, որպես «ամենակարևոր հանգրվանը» Հայաստանի գոյատևման պայքարում: Արդյոք սա նշանակում է, որ Հայաստանն այժմ տոտալ պատերազմի մեջ է:Նիկոլ Փաշինյան - Ադրբեջանը նախապես ծրագրված ագրեսիա է սկսել Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի դեմ: Ինչպես գիտեք, այնտեղ հայեր են ապրում: Մենք բարոյական և քաղաքական պարտականություն ունենք պաշտպանելու մեր հայրենակիցներին: Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղի անվտանգության երաշխավորն է: Իրավիճակը սրվել է, քանի որ Ադրբեջանը շարունակում է գնդակոծել Լեռնային Ղարաբաղը՝ փորձելով ուժի միջոցով լուծում պարտադրել, ինչն ի դեպ արվում է Թուրքիայի անմիջական աջակցությամբ: Կապիլ Կոմիրեդդի – Որքա՞ն զոհ կա Ձեր կողմից:Նիկոլ Փաշինյան – Ունենք մի քանի տասնյակ զոհ քաղաքացիական անձանց և զինվորականների շրջանում: Ես չեմ կարող վերջնական թիվ ասել, քանի որ մարտերը շարունակվում են:Կապիլ Կոմիրեդդի - Եթե այս պատերազմը ձեզ համար ոչ այլ ինչ է, քան գոյատևման համար պայքար, ապա ցանկալի է իմանալ, թե արդյոք դուք միայնակ եք մարտնչո՞ւմ, թե՞ ձեր երկարամյա գործընկեր Ռուսաստանից ստացել եք աջակցության հավաստիացումներ: Նիկոլ Փաշինյան – Կցանկանայի շեշտել, որ շատ կարևոր է հասկանալ, թե ինչի շուրջ է ընթանում ղարաբաղյան հակամարտությունը: Կարդալով միջազգային լրատվամիջոցների վերնագրերը՝ հասկանում եմ, որ կա լուրջ թյուրըմբռնում: Դա տարածքային վեճ չէ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև: Խնդիրը Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի մասին է: Տարածաշրջանն Ադրբեջանի կազմում հայտնվեց միմիայն Խորհրդային Միությունում կայացված կամայական որոշումների հետևանքով: Հայերը մշտապես եղել են սպառնալիքի տակ: Սկզբում այն թաքնված էր, բայց ավելի ուշ տեսանելի դարձավ:Երբ սկսվեց Խորհրդային Միության փլուզումը, հայերը որոշեցին օգտվել իրենց ինքնորոշման իրավունքից. ինչպես Ադրբեջանն անջատվեց Խորհրդային Միությունից, այնպես էլ Լեռնային Ղարաբաղը բաժանվեց Ադրբեջանից: Ի դեպ, դա միանգամայն խաղաղ գործընթաց էր: Ադրբեջանն սկզբից ևեթ դրան արձագանքեց բռնի ուժով, ջարդերով և սպանություններով: Եվ հակամարտությունն սկսվեց հենց այդ կետից: Ցավոք սրտի, միջազգային հանրությունը թյուր է ընկալում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության էությունը: Խոսքը տարածքների մասին չէ, այլ մարդկային էակների, մարդկանց անվտանգության: Հայերը, ովքեր միշտ մեծամասնություն են եղել Լեռնային Ղարաբաղում, ցանկանում են օգտվել իրենց ազատության, անկախության և ինքնորոշման իրավունքից: Կապիլ Կոմիրեդդի - Ռուսաստանից օժանդակության հավաստիացումներ ստացե՞լ եք:Նիկոլ Փաշինյան – Ինչ վերաբերում է մեր գործընկերներին, ապա կցանկանայի նշել, որ ներկայիս գործընթացում Ռուսաստանը պահպանում է միանգամայն չեզոք դիրքորոշում: Կապիլ Կոմիրեդդի - Հետաքրքիր է: Դուք ասում եք, որ ձեր դաշնակցի` Մոսկվայի դիրքորոշումը չեզոք է: Մինչդեռ Թուրքիայի նախագահը շարունակաբար մեղադրում է Հայաստանին շարունակվող ռազմական գործողությունների մեջ: Նա իր աջակցությունը հայտնեց Բաքվին և խոստացավ որդեգրել «մեկ ազգ, երկու պետություն» մոտեցումը: Թուրքիայի պետական լրատվամիջոցները նկատվել են առաջնագծում: Կասե՞ք, որ սա համակարգված գրոհ է: Եթե այո, ապա Հայաստանը արդյոք ո՞ւնակ է դիմադրելու և միայնակ հաղթելու Ադրբեջանին և Թուրքիային: Նիկոլ Փաշինյան - Սա ակնհայտորեն Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից համաձայնեցված գործողություն է: Թուրքիան ղեկավարում է ողջ գործընթացը: Նրանք չեն էլ փորձում թաքցնել դա: Դա իրականում շատ հրապարակային գործընթաց է: Ես նշեցի Լեռնային Ղարաբաղի հայերի առջև ծառացած գոյաբանական սպառնալիքը: Բայց քանի որ Դուք ակնարկում եք նաև Թուրքիայի մասին, ապա պետք է հաշվի առնել այն էքզիստենցիալ սպառնալիքը, որը կախված է եղել հայ ժողովրդի գլխին մեր պատմության ընթացքում: Ինչպես գիտեք, 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունը կատարվեց Օսմանյան Թուրքիայում, երբ սպանվեց մեկ ու կես միլիոն հայ: Մինչ այժմ Թուրքիան ոչ միայն հրաժարվել է ճանաչել Հայոց ցեղասպանության փաստը, այլև իրականում շարունակում է ցեղասպանության իր քաղաքականությունը հայերի նկատմամբ: Ինչ վերաբերում է մեր հնարավորություններին, ես նորից եմ կրկնում. սա մեզ համար գոյաբանական սպառնալիք է, և մեզ, ինքներս մեզ պաշտպանելուց բացի, այլ բան չի մնում: Կապիլ Կոմիրեդդի - Արդյոք ՆԱՏՕ-ն պետք է մտահոգված լինի, որ իր անդամներից մեկը, ինչպես Դուք եք ասում, առաջնորդում և ղեկավարում է այդպիսի մահացու արշավ:Նիկոլ Փաշինյան - Եկեք այս ամբողջ գործընթացը դիտարկենք որպես Թուրքիայի ավելի լայն տարածաշրջանային քաղաքականության մի մաս: Տեսեք՝ ի՞նչ է կատարվում Միջերկրական ծովում և Մերձավոր Արևելքում: Այն, ինչ Թուրքիան անում է այնտեղ, նրա կայսերական նկրտումների մի մասն է: Դա ոչ մի կապ չունի ՆԱՏՕ-ի ընդլայնման հետ: Խոսքը միայն Հայաստանի անվտանգության մասին չէ: Խոսքն ամբողջ Հարավային Կովկասի մասին է: Այն լույս է սփռում ամբողջ տարածաշրջանում Թուրքիայի ապակայունացնող դերի վրա: Կապիլ Կոմիրեդդի - Մինսկի խումբը հորդորել է երկու կողմերին էլ անմիջապես դադարեցնել ռազմական գործողությունները և վերսկսել բանակցությունները: Հայաստանի կամ նրա գործընկերների կողմից դիվանագիտական ճանապարհով երկխոսություն վարելու որևէ փորձ եղե՞լ է։ Նիկոլ Փաշինյան – Երբ դարձա Հայաստանի վարչապետ, ես առաջարկեցի կարգավորման բանաձև, այն էՙ հակամարտության ցանկացած լուծում պետք է ընդունելի լինի Հայաստանի ժողովրդի, Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի և Ադրբեջանի ժողովրդի համար: Ես բանակցային գործընթացում ներգրավված առաջին հայն էի, ով ասաց, որ ցանկացած լուծում պետք է ընդունելի լինի նաև հակառակորդ կողմի համար: Հուսով էի, որ Ադրբեջանի նախագահը կարձագանքեր այդ նույն ոգով: Ցավոք սրտի, նա դա չարեց: Նա պնդում էր, որ կարևորն Ադրբեջանն է: Ադրբեջանի նախագահը ռազմատենչ հռետորաբանության դիմեց՝ ասելով, որ ինքը պատրաստվում է այդ հակամարտությունը լուծել ռազմական ուժով, և որ իրենց դիվանագիտական նպատակն էր նյութականացնել Ադրբեջանի ռազմական փառասիրությունը:Մինչ այժմ Ադրբեջանի նախագահի դիվանագիտությունը եղել է ոչ այլ ինչ, քան ռազմական գործիք: Այդ իրավիճակում, այդ մթնոլորտում շատ դժվար է պահպանել բանակցություններն ու դիվանագիտությունը: Կապիլ Կոմիրեդդի - Այսինքն՝ Դուք այս պահին Բաքվի հետ անմիջական կապ չունեք, և հաղորդակցության ոչ մի ալիք չի՞ գործում:Նիկոլ Փաշինյան – Ոչ: Բայց մենք կապի մեջ ենք Մինսկի խմբի համանախագահների հետ:Կապիլ Կոմիրեդդի - 2016-ի այսպես կոչված «քառօրյա պատերազմը» հանգեցրեց փակուղու: Բայց դա չափազանց ձեռնտու էր Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևին: Ձեր կարծիքով, ի՞նչը կարող է լինել ագրեսիայի այս շրջափուլի դրդապատճառը: Նիկոլ Փաշինյան – Իմ համոզմունքն այն է, որ միայն ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված կառավարություններն են ի վիճակի գնալ փոխզիջման և ընդունել խաղաղության բանաձևեր: Խնդիրն այն է, որ Իլհամ Ալիևն իր նախագահության ընթացքում հակահայկական ատելության մթնոլորտ սերմանեց Ադրբեջանում: Ադրբեջանում «հայ» նշանակում է թշնամի, ում պետք է սպանել: Այդ ատելության մթնոլորտն այլևս պայթել էՙ դառնալով դառն իրականություն: Կապիլ Կոմիրեդդի - Դուք կիրակի խորհրդարանում ասացիք, որ «տեղի ունեցածի մեջ անսպասելի ոչինչ չկա»: Եթե կանխատեսել էիք, ապա ինչո՞ւ ամեն ինչ չարեցիք, որպեսզի դա տեղի չունենար:Նիկոլ Փաշինյան – Ադրբեջանի նպատակը Լեռնային Ղարաբաղի օկուպացիան է պատերազմի միջոցով կամ առանց պատերազմի: Ուստի տրամաբանական չէր լինի, եթե ես համաձայնեի Լեռնային Ղարաբաղի ադրեջանական օկուպացիայինՙ պատերազմից խուսափելու համար: Ալիեւը փոխզիջման համար տեղ չթողեց: Կապիլ Կոմիրեդդի - Վարչապետ դառնալուց առաջ Դուք լրագրող էիք և իրավապաշտպան: Ձեր պաշտոնավարման առաջին օրվանից Հայաստանն զգալի առաջընթաց է գրանցել: Այդ ձեռքբերումները, որոնք արդեն վտանգված են համաճարակով, գրեթե անկասկած ի չիք կդառնան պատերազմի արդյունքում: Ձեզ համարում են Կովկասի Գանդի: Ո՞րն է այն գինը, որը դուք պատրաստ եք վճարել խաղաղության համար: Նիկոլ Փաշինյան – Երբ ես դարձա Հայաստանի վարչապետ, ասացի, որ Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի դեմ նոր պատերազմը կնշանակի պատերազմ ժողովրդավարության դեմ: Այժմ կարող եմ պաշտոնապես ասել, որ Հարավային Կովկասում ժողովրդավարության դեմ Ադրբեջանի պատերազմը սանձազերծված է: Դա միայն պայքար չէ մեկ ազգի կամ մեկ պետության ազատության համար: Սա պայքար է ժողովրդավարության համար, քանի որ այն վարում է բռնապետությունն ընդդեմ ժողովրդավարության:

00:41 - 30 սեպտեմբերի, 2020