Հայաստան

Երևանում քննարկել են Ադրբեջանում հայատյացության ու Արցախում էթնիկ զտման վտանգի իրավիճակը

«Գործընկերություն հանուն բաց հասարակության» նախաձեռնությունը, որը միավորում է քաղաքացիական հասարակության ավելի քան 60 կազմակերպություն, և Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոնը մարտի 2-ին Երևանում կազմակերպեցին «Հայատյացությունն Ադրբեջանում և էթնիկ զտման վտանգը Արցախում» խորագրով հանրային քննարկումը։ Քննարկմանը մասնակցեցին Հայաստանի կառավարության, Անվտանգության խորհրդի գրասենյակի, մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի, ՀՀ-ում Արցախի Հանրապետության մշտական ներկայացուցչության, ՀՀ-ում հավատարմագրված դեսպանությունների, միջազգային կառույցների, քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների ներկայացուցիչներ։ Քննարկման նպատակն էր Հայաստանի պետական մարմիններին, միջազգային կառույցներին, հասարակական կազմակերպություններին ներկայացնել հայատյացության և ռասիզմի դրսևորումները Ադրբեջանում, Արցախում ստեղծված իրավիճակը, որը ակնհայտ պարունակում է էթնիկ զտումների վտանգ, և պահանջել բոլոր կառույցներից իրենց մասնակցությունն ունենալ այս իրավիճակները կանխելու և դրանց դեմ տարբեր միջազգային ատյաններում պայքարելու գործում: «Գործընկերություն հանուն բաց հասարակության» նախաձեռնության անդամ, Բաց հասարակության հիմնադրամներ-Հայաստանի ծրագրերի գծով փոխտնօրեն Դավիթ Ամիրյանը, ողջունելով ներկաներին ու բացելով քննարկումը, նշեց, որ քաղաքացիական հասարակությունը ունի հստակ առաքելություն՝ մշտադիտարկել տարբեր խնդիրներ, բարձրաձայնել դրանք, համագործակցել պետական և միջազգային կառույցների հետ՝ օգնելու գտնել այդ խնդիրների լուծումները։ «Քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունները փորձում են օգտագործել իրենց գործիքակազմը, գիտելիքը և փորձը՝ բոլոր հնարավոր կառույցներում Հայաստանի և Արցախի բնակչության ոտնահարված իրավունքների մասին բարձրաձայնելու և այդ իրավունքների վերականգմանն աջակցելու համար։ Մեր այս միջոցառումը այս խնդիրների բարձրաձայնման շարքից է»,- նշեց Դավիթ Ամիրյանը։ ՀՀ Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանն իր խոսքում շեշտեց, որ քննարկման թեման առանցքային է համայն հայության համար։ «Հայատյացությունն Ադրբեջանում առնվազն վերջին տասնամյակում ունեցել է պրոգրեսիվ աճ, և մենք, ցավոք սրտի, դրան և դրա կործանարար հետևանքներին ականատես ենք եղել։ Նմանատիպ ատելության քարոզի արդյունքները պատերազմական հանցագործություններն են, մարդկության դեմ հանցագործությունները և միջազգային մարդասիրական իրավունքի կոպտագույն խախտումները»,- ընդգծեց Եղիշե Կիրակոսյանը։ Նրա խոսքով, Ադրբեջանի այդ քաղաքականության հիմնական նպատակը երկրում հայատյացության մթնոլորտը պահելն է և այս տարածաշրջանում էթնիկ հայերի պատմական ներկայությունը ժխտելը։ Կիրակոսյանը հավելեց, որ Բաքվի այդ հայատյաց քաղաքականությանն ընդդիմանալու նպատակով էլ Հայաստանը նախաձեռնել է միջազգային իրավական գործընթացներ, և նմանատիպ քննարկումներ ի օգուտ են գալիս պետության կողմից ձեռնարկվող քայլերին։ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Քրիստինե Գրիգորյանն իր ելույթում կարևորեց իրավապաշտպան համայնքի ու քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների ուժերի ու ջանքերի համատեղումը մարդու իրավունքների պաշտպանության գործում։ Պաշտպանի խոսքով, Ադրբեջանի կողմից տարվող հայատյացության քաղաքականությունը համակարգային բնույթ ունի, որը դրսևորվել է թե՛ խորհրդային տարիներին, թե՛ Ադրբեջանի անկախացումից հետո։ Քրիստինե Գրիգորյանի խոսքով, 2020թ․-ի 44-օրյա պատերազմն ուղեկցվել է Ադրբեջանի կողմից հայերի հանդեպ թշնամանքի ու ատելության քարոզով, իսկ պատերազմից հետո այդ քարոզը ստացել է ծայրահեղ դրսևորումներ։ «Շարունակվող ատելության, հայատյացության քարոզը, պետական քաղաքականությունը փակ շղթա է, որը գեներացվում է Ադրբեջանի բարձրագույն պետական մարմինների կողմից, այնուհետև լայն խրախուսվում է մշակութային և հանրային գործիչների կողմից, արժանանում հանրային գովասանքի՝ շատ հաճախ թիրախավորելով անգամ երեխաներին»,- նշեց նա։ ԹԻՀԿ գործադիր տնօրեն Սոնա Այվազյանը հանդես եկավ ամփոփիչ խոսքով՝ նշելով, որ Ադրբեջանը օգտագործում է կոռուպցիան որպես ռազմավարություն միջազգային հարաբերություններում բարենպաստ դիրք ունենալու համար։ Կան մի շարք բացահայտված դեպքեր, երբ ադրբեջանական կաշառքի, այսպես կոչված «խավիարային դիվանագիտության» արդյունքում ԵԽԽՎ-ում կայացվել են մի շարք ադրբեջանամետ որոշումներ։ Ցավոք, սակայն, այս բացահայտումների շրջանակում, չի նշվում, որ կաշառված պատգամավորները աչք են փակել հնարավոր արցախյան պատերազմի վրա։ Այս ամենի համատեքստում, միջազգային գործընկերները կաշկանդված են եղել կոշտ դիրքորոշումներ հայտնելու։ Ըստ Այվազյանի՝ այն երկրները և կառույցները, որ մարդու իրավունքների և ժողովրդավարության ջատագով են, պետք է վերջ տան երկակի ստանդարտներին և կեղծ հավասարության նշան դնելուց Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։

17:58 - 02 մարտի, 2022

ՌԴ-ի համար կարևոր է, որ ՀՀ-ն իրեն անվտանգ զգա. Կոպիրկինի հարցազրույցն Ուկրաինայում գործողությունների շուրջ |armenpress.am|

armenpress.am: Ռուսաստանը չի պատրաստվում օկուպացնել Ուկրաինան: Ռուսական կողմը շահագրգռված է ունենալ անկախ՝ այդ թվում և արտաքին կառավարումից անկախ, բարեկեցիկ հարևան պետություն, որը կներկայացնի ուկրաինական հասարակության բոլոր հատվածների շահերը: Այս մասին ասաց Հայաստանում ՌԴ դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինը: Անդրադառնալով մտավախությանն այն մասին, որ Ուկրաինայի շուրջ ստեղծված իրավիճակից հետո Ադրբեջանը կարող է օգտվել առիթից և լարել իրավիճակը հայ-ադրբեջանական սահմանին՝ դեսպանը հիշեցրեց, որ Ռուսաստանի համար թանկ են Հայաստանի հետ հարաբերությունները: Նրա խոսքով՝ կարևոր է, որ հայ ժողովուրդն իրեն անվտանգ զգա, իսկ դրա երաշխավորը հայ-ռուսական դաշնակցային հարաբերություններն են: Ստորև ներկայացնում ենք հարցազրույցն ամբողջությամբ. - Պարոն դեսպան, խնդրում եմ ներկայացրեք մեր ընթերցողներին՝ ի՞նչ է այժմ տեղի ունենում Ուկրաինայում: - Լիարժեքորեն հասկանալու համար, թե ինչ է այնտեղ տեղի ունենում, անհրաժեշտ է գոնե ընդհանուր գծերով պատկերացնել հարցի նախապատմությունը: Նախ և առաջ, պետք է գիտակցել, թե որոնք են Կիևի ներկայիս վարչակազմի ակունքները: Իսկ դրանք 2014 թվականին տեղի ունեցած արյունալի պետական հեղաշրջման մեջ են, որի շարժիչ ուժը ազգայնական և նեոնացիստական տարրերն էին: Դրա մանրամասներն ու հանգամանքները դեռ խորը և օբյեկտիվ հետաքննության կարիք ունեն, այդ թվում և արտաքին ուժերի կողմից այս գործում ունեցած մասնակցության մասով: Հեղաշրջումից հետո, արտաքին կոշտ կառավարման ներքո, վերջնականապես որոշվեց ընտրել Ուկրաինայից «հակա-Ռուսաստան» ձևավորելու ուղղությունը՝ հենվելով ակնհայտ նեոնացիստական ուժերի վրա, որոնք էլ իշխանություններին թելադրում էին վարքի կանոնները: Դրա հետ մեկտեղ Ուկրաինայում ավելի ակնհայտ սկսեց դրսևորվել «Արևմուտքի ընդհանուր գիծը», իսկ ավելի հստակ՝ ԱՄՆ-ի գիծը՝ մեր սահմանների երկայնքով ստեղծելով հակառուսական «կորդոն»՝ օգտագործելով հասարակական կազմակերպությունների ու ԶԼՄ-ների կողմից վերահսկվող ֆինանսական հոսքերը, ներքաղաքական գործընթացներին բացահայտ միջամտությունները, պարտադրելով սեփական արժեհամակարգերն ու պետականաշինության պատկերացումները: Այդ ընթացքում կանգ չառնելով «խնամարկյալ» երկրներին ու դրա ժողովուրդներին պատմական, հոգևոր, մշակութային ավանդույթները պարտադրելու առաջ: «Հետմայդանային» Ուկրաինայի կյանքում գրեթե անմիջապես սկսեցին ի հայտ գալ նաև ավելի անհանգստացնող երևույթներ. նեոնացիզմի ու շովինիզմի ի հայտ գալը, այլախոհների հետապնդումները, ովքեր խոսում էին ոչ այն լեզվով և դավանում էին ոչ այնպես, ինչպես «իսկական ուկրաինացու» համար «ճիշտ» էին համարում Կիևի իշխանությունները: «Արտաքին սպառնալիքի» պատրվակով տեղի էր ունենում ժողովրդավարության բոլոր նորմերի ու մարդու իրավունքների ցինիկ խախտում: Գլխավոր հարվածը ստացան ազգային փոքրամասնությունները: Հիմնական թիրախ ընտրվեցին ռուսներն ու ռուսալեզու քաղաքացիները (ինչի մասին է այսպես կոչված օրենքը բնիկ ժողովուրդների մասին): Այս ֆոնին խոսուն է Արևմուտքի և նրանց կողմից վերահսկող միջազգային կառույցների լռությունը: Ըստ էության, արևմտյան գործընկերներն արդեն չէին էլ թաքցնում, որ Ռուսաստանի ու ռուսների նկատմամբ համամարդկային արժեքները դուրս են մղվել աշխարհաքաղաքական մոտեցումներից ելնելով: Քաջ հայտնի է, որ «հետմայդանային» Ուկրաինայում ռուսական ամեն բան ճնշելու այս գիծն էլ Ղրիմի բնակիչների՝ հօգուտ Ռուսաստանի արված սուվերեն ընտրության և Ուկրաինայի հարավ-արևելքում տեղի ունեցած զարգացումների հիմնական պատճառը դարձավ: Հատկանշական է, որ Կիևի իշխանությունների այս նողկալի առանձնահատկություններն ուկրաինացի ընտրողն ինքն էլ չէր ընդունում: Հիշեցնեմ, որ գործող նախագահն ընտրություններում հաղթեց հենց խաղաղության ու «նորմալ իրավիճակին վերադառնալու» խոտումների շնորհիվ: Այս կարգախոսներն այնքան գրավիչ թվացին, որ քաղաքականության մեջ նորեկ Վ. Ա. Զելենսկին երկրորդ փուլում հավաքեց ավելի քան 73 տոկոս: Այդուհանդերձ, պետության գլուխը դառնալով՝ նա ակնհայտորեն չգտավ ոչ ուժ, ոչ քաղաքական կամք՝ կյանքի կոչելու իր խոստումներն ու ժամանակի հետ ավելի շատ վերածվեց, ինչպես շատերն են կարծում, «Պորոշենկոյի ավելի վատ պատճենի»: Ձևականորեն փոխելով իշխանությունը՝ ուկրաինացիներն ըստ էության չկարողացան ոչինչ փոխել, չստացան այն, ինչն ակնհայտորեն ուզում էին և հանուն ինչի ճնշող մեծամասնությունը քվեարկեց ընտրություններում: Ինչպես երևի թե գիտեք, Ուկրաինայի հարավ-արևելքում հակամարտության (ցավոք տեղի չունեցած) կարգավորման գործում կարևորագույն քայլ պետք է դառնային 2015 թվականի Մինսկի համաձայնությունները կամ Մինսկ-2-ը: Դրա բովանադակությունն իրենից ներկայացնում էր փոխզիջումային պայմանավորվածություն հակամարտող կողմերի միջև (Ուկրաինայի և այն ժամանակ չճանաչված Դոնբասի հանրապետությունների միջև): Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի ու Ուկրաինայի առաջնորդներն իրենց հռչակագրերով աջակցություն հայտնեցին դրան, իսկ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի կողմից 2015 թվականի փետրվարի 17-ին 2202 բանաձևի հաստատումը Մինսկ-2-ը վերածեցին միջազգային իրավունքի փաստաթղթի: Կողմերը պարտավորվում էին ջոկատները դուրս բերել շփման գծից և հակամարտության գոտում չտեղակայել ծանր զինատեսակներ: Այս սահմանափակումների պահպանման վերահսկողությունը պետք է իրականացնեին ԵԱՀԿ դիտորդները: Ուկրաինան պարտավորվում էր ընդունել օրենք Լուգանսկի և Դոնեցկի շրջանների հատուկ կարգավիճակի մասին, ընտրություններ անցկացնել այնտեղ ու անգամ համաներում հայտարարել բախումների մասնակիցների նկատմամբ, ինչպես նաև երկրի սահմանադրության մեջ ամրագրել ապակենտրոնացման սկզբունքը՝ հաշվի առնելով մարզերի օրինական իրավունքները: Ընտրություններից հետո ուկրաինական իշխանությունները վերահսկողություն կստանային արևելյան սահմանի նկատմամբ, այսինքն, հակամարտությունը վերջնականապես կարգավորված կլիներ: Տեքստը շատ հստակ է և միանշանակ: Սակայն Կիևի իշխանությունները գործնականում անմիջապես սկսեցին հետ կանգնել սեփական պարտավորություններից: Բացահայտորեն բարձրաձայնվում էին Դոնբասի հանրապետությունների դեմ բլիցկրիգի ծրագրերը: Ութ տարի խաղաղ բնակչությունը ստիպված էր ապրել ուկրաինական զինված ուժերի նշանառության ու կրակի տակ: Հանրապետություններում ակտիվորեն գործում էին ուկրաինական դիվերսիոն խմբերը: Ռուսաստանն արել է հնարավոր ամեն բան՝ պահպանելու հարևան երկրի տարածքային ամբողջականությունը: Երկար տարիներ Մոսկվան համառորեն պայքարում էր Մինսկի համաձայնությունների կյանքի կոչման օգտին՝ հաղթահարելով թե՛ Կիևի ռեժիմի, թե նրա արևմտյան հովանավորների դիմադրությունը: Մենք նախազգուշացնում էինք, մենք ասում էինք բոլոր հարթակներից, որ Մինսկ-2-ը միակ ուղին է Ուկրաինայի համար՝ մնալու գոյություն ունեցող սահմաններով: Սակայն ամեն բան ապարդյուն: - Ի՞նչը թույլ չտվեց Մինսկի համաձայնություններին դառնալ ստեղծված իրավիճակի ելքը: Չէ՞ որ խոսքի մակարդակում բոլորը երդվեցին հավատարիմ մնալ դրա դրույթներին: - Նախ և առաջ, թույլ տվեք նկատել՝ դուք ճիշտ ձևակերպեցիք՝ «խոսքի մակարդակում»: Գործնականում Մինսկ-2-ի դրույթներին հետևում էին հիմնականում դոնբասցիները: Ինչ վերաբերում է Կիևի ռեժիմին, ապա դրա ներկայացուցիչները չէին էլ թաքցնում, որ չեն պատրաստվում կյանքի կոչել Մինսկի համաձայնությունները: Նրանք մերժում էինք սեփական պարտավորությունները, առաջարկում վերաշարադրել համաձայնության տեքստը (այսինքն, կրկին այնտեղից հանել ամեն բան, որը պետք է կատարեր ուկրաինական կողմը), Արևմուտքից խնդրում էին օգնություն և մեր դեմ նոր պատժամիջոցներ, իսկ Ռուսաստանից՝ զիջումներ: Եվ սա այն դեպքում, երբ մեր երկիրն անգամ Մինսկի համաձայնությունների կողմ չէ (ինչում շատ հանգիստ կարող է համոզվել ցանկացած ոք, ով կկարդա դրա տեքստը, այն հասանելի է): Միևնույն ժամանակ, Գերմանիան և Ֆրանսիան, որոնք Մինսկի երաշխավորներն են, առհասարակ հավաքական Արևմուտքը, ըստ էության, պաշտպանում էին Կիևին՝ նախընտրելով չնկատել այն ակնհայտ ցեղասպանությունը, որն իրականացվում էր Կիևին չենթարկվող Դոնբասի բնակչության նկատմամբ. խոսքը գրեթե չորս միլիոն մարդու մասին է: Ցանկացած քննադատություն և պահանջ մշտապես հասցեագրվում էր դոնբասցիներին և Ռուսաստանին: Հանրապետության բնակիչների արյան վրա այս աբսուրդի թատրոնը չէր կարող հավերժ շարունակվել: Եվ երբ ուկրաինական իշխանություններն ակնհայտորեն ի ցույց դրեցին խնդիրը ռազմական ճանապարհով լուծելու մտադրությունը, Ռուսաստանը ստիպված եղավ միջամտել: Մեզ այլ ելք չթողեցին: Չթողեցին նաև այն պատճառով, որ Արևմուտքի և նեոնացիստների ձեռքերով ձևավորված «հակա-Ռուսաստանը» բառացիորեն դարձավ Ռուսաստանի «քունքին ուղղված լիցքավորված ատրճանակ»: Նախագահ Վ. Վ. Պուտինի խոսքով՝ «հատեցին կարմիր գիծը», մեր պետության համար գոյաբանական սպառնալիք առաջացավ՝ կապված դեպի մեր սահմաններ ՆԱՏՕ-ի ռազմական ենթակառուցվածքների առաջխաղացմամբ, դաշինքի կողմից ուկրաինական տարածքի ռազմական յուրացմամբ, Կիևին մահացու սպառազինության տրամադրմամբ: Եվ այս ամենն Արևմուտքի կողմից անվտանգության ոլորտում մեր մտահոգությունների և առաջարկների նկատմամբ բացահայտ ցինիկ արհամարհանքի ֆոնին: Ի վերջո, Կիևի կողմից բարձրաձայնված մտադրությամբ՝ ձեռք բերելու միջուկային զենք: Ոչ ոք չի պատրաստվում օկուպացնել Ուկրաինան: Ռազմական գործողությունների նպատակը, և այդ մասին հստակ հայտարարել է Ռուսաստանի նախագահը, Դոնբասի ժողովրդին փրկել ցեղասպանությունից և ապահովել Ուկրաինայի դեմիլիտարիզացիան ու դենացիֆիկացիան: Մենք շահագրգռված ենք ունենալու անկախ՝ այդ թվում և արտաքին կառավարումից, բարեկեցիկ հարևան պետություն՝ ներկայանալի ու պատասխանատու իշխանությամբ: Իշխանություն, որը կներկայացնի ուկրաինական հասարակության բոլոր հատվածների շահերը, որը գործնականում գնահատում է երկրի ինքնիշխանությունը: Սեփական, այլ ոչ թե դրսից պարտադրված հետաքրքրություններով, արժեքներով ու քաղաքականությամբ: Վստահ եմ՝ նման Ուկրաինայի, ինչպես և նմանօրինակ այլ երկրների հետ Ռուսաստանը կունենա բարեկամական ու կառուցողական հարաբերություններ՝ ի բարօրություն երկու երկրների ու դրանց ժողովուրդների: Ի դեպ, Ռուսաստանի իրական վերաբերմունքը մեզ համար եղբայրական Ուկրաինայի հանդեպ հստակորեն ի ցույց դրվեց ռուսական ղեկավարության ընտրած գործողության անցկացման մարտավարությամբ, որը ենթադրում է զգուշավոր վերաբերմունք քաղաքացիական բնակչության նկատմամբ և հարգանքի ցուցաբերում զենքը ցած դրած ուկրաինացի զինվորականների հանդեպ: - Ուկրաինայի շուրջ իրադարձությունների ֆոնին կա մտավախություն, որ Ադրբեջանը, օգտվելով իրադրությունից, կարող է լարել իրադրությունը հայ-ադրբեջանական սահմանին: Ռուսաստանն արդյոք դիտարկում է Բաքվի կողմից նման քայլի հնարավորությունը և ինչպիսի՞ քայլեր եք ձեռնարկում՝ թույլ չտալու Հարավային Կովկասում լարվածության նոր օջախի ի հայտ գալը: - Դուք լավ գիտեք, որ մեզ համար թանկ են երկու երկրների հետ մեզ կապող հարաբերությունները և դրանք դիտարկում ենք որպես կարևոր գործոն՝ տարածաշրջանում պահպանելու անվտանգությունն ու խաղաղությունը: Հատկապես այն պատճառով, որ դա թույլ է տալիս Ռուսաստանին միջնորդի դեր խաղալ արդեն առկա ու ի հայտ եկող խնդիրների կարգավորման գործում: Մենք այս գործոնն օգտագործում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված մեր ակտիվ ջանքերում, այդ թվում և սահմանային հարցերի կարգավորումը, տարածաշրջանի խաղաղ ու անվտանգ զարգացման համար պայմանների ստեղծումը: Բնականաբար, շատ կարևոր է, որ այս ջանքերը ամրապնդվեն երկու կողմերի քաղաքական կամքով, նրանց պատրաստակամությամբ՝ փոխընդունելի լուծումներ և պայմանավորվածություններ որոնելու հարցում: Երևանի ու Բաքվի հետ ակտիվորեն աշխատում ենք դրա շուրջ: Եվ իհարկե, մեզ համար կարևոր է, որ Հայաստանը, հայ ժողովուրդն իրենց անվտանգ զգան: Դրա երաշխավորը մեր դաշնակցային հարաբերություններն են, մեր երկրների՝ դրանք խորացնելու ու ամրապնդելու ուղղվածությունը: Ավելին՝ armenpress.am-ում

17:31 - 26 փետրվարի, 2022