Արցախ

Արցախի Հանրապետություն կամ Լեռնային Ղարաբաղ․ 1991թ․ սեպտեմբերի 2-ին անկախացած հանրապետություն։ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հետո Արցախում տեղակայվել են ՌԴ խաղաղապահ ուժերը։ Ներկայումս Արցախի վերահսկողության տակ է նախկին Խորհրդային Միության կազմի մեջ մտնող Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը՝ բացառությամբ Հադրութի շրջանի և Շուշիի շրջանի Շուշի և Քարին տակ բնակավայրերի։

Մայրաքաղաքը Ստեփանակերտն է։ Գործող նախագահը Արայիկ Հարությունյանն է։

Արցախի Հանրապետության անկախությունը դեռեւս չի ճանաչել ՄԱԿ անդամ որեւէ պետություն։

Ձախողված օպերացիաներ, զենքի պակաս, հրամանների մերժում. Սամվել Բաբայանի բացահայտումները 44-օրյա պատերազմից |civilnet.am|

civilnet.am: Արցախի անվտանգության խորհրդի նախկին քարտուղար (2020), ՊԲ նախկին հրամանատար (1993-99) Սամվել Բաբայանը «Մերոնք» կայքին ծավալուն հարցազրույց է տվել` խոսելով 44-օրյա պատերազմի ընթացքի, ձախողված օպերացիաների ու բացթողումների մասին։ Բաբայանն առաջարկում է քրեական գործեր հարուցել պատերազմի ընթացքի վերաբերյալ ու քննություն սկսել։ Մինչպատերազմական իրավիճակի մասին Անվտանգության խորհրդով փորձում էինք պարզել՝ հակառակորդն ունի այն, ինչ ես գիտեմ, թե ավելին ունի։ Փորձել ենք այդ հարցով զբաղվել, նամակ ենք հղել Պաշտպանության բանակին։ Պաշտպանության բանակն ասել է, որ պիտի դիմենք Հայաստանի պաշտպանության նախարարին։ Ես զանգել եմ Հայաստանի պաշտպանության նախարարին [Դավիթ Տոնոյան], նա խուսափողական պատասխան է տվել՝ «դա գաղտնիք է, բան»։ Մենք ուզում էինք ճշտել զենքի, զորամասերի մասին, հասկացրին, թե այդ տվյալները չենք կարող ձեզ տրամադրել։ Երկրորդ՝ մենք չէինք կարող գնալ դիրքեր։ ԱԽ-ն խորհրդակցական մարմին է, բայց չունենալով հակառակորդի մասին տվյալները պիտի ծրագիր մշակեինք։ Դավիթ Տոնոյանն ասում էր, որ ինքը պիտի գա Ղարաբաղ, երբ գա կխոսենք այդ մասին։ Հետո պարզվել է, որ եկել է ու ինչպես եկել, այնպես էլ գնացել է։ Հասկացել եմ, որ փորձում են ամեն ձևով խանգարել։ Պահեստազորի մասին Ղարաբաղը պիտի հավաքեր 17 500 պահեստազորային ռեսուրս, առաջին փուլում՝ 7 500 - 8 000: Առաջին փուլը 90 տոկոսով կատարվել է։ Դրանից հետո չի կատարվել, որովհետև պետությունը պետք է անմիջապես պատերազմական ռելսերի վրա դրվեր, որը չի կատարվել, ու երկրորդ՝ եղել է ազատ տեղաշարժ՝ դուրս գալ-մտնել, ով ինչ ուզում է։ Ես Հայաստանի վարչապետին եմ ասել այդ մասին, Արցախի նախագահին։ Հայաստանը, որ պիտի տար 11 000 պահեստազորային ռեսուրս, տվել է 6 - 7 000, որի մեծ մասն էլի առաջադրանք չի կարողացել կատարել։ Երբ զորքը տեսնում է, որ հակառակորդի ԱԹՍ-ներին ու հրետանուն չենք կարողանում ճնշել, իրենց մեջ վախ է մտնում։ Զորամասի հրամանատարերն էլ չեն կարողանում խնդիր կատարել, որովհետև նրանց ունակությունները 4 000 մարդ ղեկավարելը չէ, նրանց ունակությունը 2 000 մարդ ղեկավարելն է։ [Արցախի ՊԲ հրամանատար] Ջալալ Հարությունյանը պարտադրված էր 19 տարեկան երեխայի լեյտենանտ տալ, վաշտում հրամանատար նշանակել։ Սպան փախչում է, չի կատարում կամ տեղում չէ որակապես։ Սա խոսում է տասը տարվա կադրային քաղաքականության մասին։ Ջալալ Հարությունյանը կարող է հաստատել։ Սպայակազմը ստերով էր կերակրում, հիմա գեներալներ են արտահայտվում, թե «ես մեղավոր չեմ, մյուսն է մեղավոր»։ Վերջին տասը տարում ով եղել է շտաբի պետ, հրամանատար, բոլորը պատասխանատու են։ Զինկոմիսարիատները Ջաբրայիլ պահեստազոր ուղարկելիս չէի՞ն հասկանում, որ էդ ռեսուրսի մեջ Ջաբրայիլ ծառայածները պիտի շատ լինեին, պետք էր ճիշտ կազմակերպել։ Թող անկեղծ քննություն անեն, մեր հասարակությունը պարզ հասկանա՝ ինչ է եղել։ Սամվել Բաբայանի առաջարկը Երբ հակառակորդը ճեղքում է ու հասնում Ջաբրայիլ, ծավալվում դեպի Խուդաֆերին, առաջարկել եմ Քյանթ-Հորադիզի մերձակայքում եղած ճանապարհը փակել ու կտրել հակառակորդին։ Անձամբ Ջալալ Հարությունյանին եմ առաջարկում, ու Ջալալը անձամբ դրան մասնակցում է, երկու բրիգադ է կազմվում։ Փակելով այդ ճանապարհը՝ այսօրվա իրավիճակը չէինք ստանա, նրանց մատակարարումը փակում էինք։ Օպերացիան անելուց երկու տանկային բրիգադ մտնում էր ու, իրար թիկունք պահելով, շարժվում առաջ։ Երբ մերոնք գնում են, ադրբեջանցիները դրոշներով կանգնած մեր տանկերին դիմավորում են՝ չհասկանալով, որ դա մեր տանկերն են։ Ադրբեջանը այդտեղ 150 զոհ է տալիս, կոտորվում։ Բայց երկրորդ բրիգադը չի փորձում էլ առաջ շարժվել, ամրանալ․ հրամանատարը ոտքից վիրավորվում է, տեղակալը հրաման չի կատարում և այլն։ Ես չէի կարող օպերացիա մշակել, ես կարող եմ գաղափարը տալ։ Քննությունը պիտի պարզի՝ երկու բրիգադը ինչու չեն կարողացել իրենց խնդիրը կատարել ու ովքեր են մեղավորները։ Դու մտնում ես մարտի՝ հրետանին ապահոված, ամեն ինչ նորմալ, բայց հրամանը չես կատարում։ Եթե լիներ այդ օպերացիան, չէինք ունենա 2 000 զոհ, չէինք կորցնի այդ տարածքները։ Ջալալ Հարությունյանը կոնկրետ քարտեզի վրա իրենց բացատրում էր՝ փոխում եք պատերազմի իրավիճակը, թե մնում ենք այս վիճակին։ Թող կոնկրետ մեր հասարակությունը իմանա ինչու դա չի եղել․․․ ասում եմ ՊԲ հրամանատարի խոսքերը՝ երեք ժամ հակառակորդը չէր հասկանում՝ ինչ է կատարվում։ Պիտի գնայինք, նստեինք, ամրանայինք։ Ինչո՞ւ չեղավ։ Շուշիի անկումը Սղնախ գյուղում [ադրբեջանցիները] ստեղծել էին բազա ու ձգվում էին դեպի Շուշի։ Կար երեք գումարտակ՝ երեքը Հայաստանից, մեկը Ղարաբաղից։ Առաջաձորի գումարտակը պիտի Ավետարանոցով մտներ ու բարձունք վերցներ, հակառակորդին ճանապարհից կտրեր ու Սղնախը երկու կողմից շրջապատեր՝ հակառակորդին ստիպելով Շուշիից հետ գնալ։ Շոշ գյուղում հրամանատարներին բացատրվում է օպերացիան, որ Շուշիի խնդիրը կլուծվի։ Նոյեմբերի 5-ի գիշերը ժամը 2-ին ինձ ասում են, որ Առաջաձորի գումարտակը հրաժարվում է, հետո Հայաստանի երկու գումարտակներն են հրաժարվում կատարել դա։ Հետո պարզվում է, որ երբ մենք էդ հանդիպումն էինք ունենում, Մարտակերտի շրջանի ղեկավարն է գնում հանդիպման այդ տղաների հետ․ թող քննությունը պարզի՝ ինչ են խոսել, ինչու է նման վիճակ ստեղծվել։ Ես զարմանում էի Ջալալ Հարությունյանի համբերության վրա։ Հիմա ասում են Փաշինյանը կանգնեցներ… ուղիղ ասում էին՝ դրա դիմաց Շուշին պիտի տաք։ Համաձա՞յն եք՝ «չէ»։ Դե եթե չէ, ուրեմն կռվում ենք։ Այսօր ներկայացնում են ուրիշ ձևով։ Ինչքանով ես եմ հասկանում, Շուշին վերցնելուց հետո պիտի կանգներ։ Զենքի պակասի մասին․ «Հայաստանն ինչ ուներ, չուներ, տվել է» Մենք հակաօդային ուժ չենք ունեցել, վեց հատ ՏՈՌ ենք ունեցել, որից չորսը խփվել է։ Ամսի 2-ին ևս 4 հատ տվել են, որը կարող է պահել 40-45 կիլոմետր տարածք, ոչ ավել։ Բայց ես ասացի՝ գիծը դարձել էր 470 կիլոմետր։ Հակաօդային ուժերը զրո էին։ Հիմա ասում են՝ զենք կար, Հայաստանը չի տվել։ Ես ասում եմ՝ Հայաստանն ինչ ուներ, չուներ, տվել է։ Այն բոլոր հեքիաթները, որ մենք զենք ունեցել ենք, ճիշտ չէ։ Չենք ունեցել։ Հասկանալի պատճառներով Ռուսաստանը պարտավոր էլ չէր մեզ զենք տալ, մենք պիտի դրանք ժամանակին գնեինք։ Ոչ մեկը պարտավոր չէր, պիտի ունենայինք։ Եթե զենք չունենք, մեր ժողովրդին մսաղացի տակ մտցնենք, որ ի՞նչ անենք։ Կարդալ ավելին՝ civilnet.am-ում։

13:30 - 13 դեկտեմբերի, 2020