Արդարադատության նախարարություն

ՀՀ արդարադատության նախարարությունը գործադիր իշխանության պետական մարմին է։ Նախարարության կազմի մեջ է մտնում 14 կառուցվածքային ստորաբաժանում, 7 առանձնացված ստորաբաժանում, ինչպես նաև ՀՀ ԱՆ-ն ունի տարբեր ոլորտներում գործունեություն իրականացնող 7 իրավաբանական անձ։

ՀՀ արդարադատության նախարարն է Ռուստամ Բադասյանը։

Քրեական դատարաններում դատավորների թիվը 10-ով ավելացնելու նախագիծը լրամշակման փուլում է, բյուջեից լրացուցիչ ծախսի չափը՝ դեռ անհայտ

ՀՀ առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քրեական դատարաններում դատավորների թվակազմը 10-ով ավելացնելու վերաբերյալ նախագիծը դեռ լրամշակման փուլում է, թեեւ արդեն 3 ամիս է՝ ավարտվել է դրա հանրային քննարկման ժամկետը։ Խոսքն այն նախագծի մասին է, որի նպատակը մասնավոր մեղադրանքի վարույթի գործարկումը ապահովելն է։ Մասնավոր մեղադրանքի վարույթում ներառված են այն մի խումբ հանցագործությունները, որոնց կատարման դեպքում, ըստ օրենքի, տուժողը, որպես մասնավոր մեղադրող, անձամբ պետք է պաշտպանի իր խախտված իրավունքները՝ անմիջապես դատարանում փորձելով ապացուցել, թե ովքեր եւ ինչ հանցագործություն են կատարել իր նկատմամբ։ Օրենսդրական այս փոփոխությունը 2021 թ․ ընդունվել, սակայն դեռեւս ուժի մեջ չի մտել՝ պայմանավորված այդ տեսակի գործեր քննող դատավորների կամ դատարանների բացակայությամբ։ Այս խնդիրը վերացնելու նպատակով ամիսներ առաջ Արդարադատության նախարարությունը հեղինակել էր նախագիծ, որով առաջարկվում է Երեւան քաղաքի եւ Կոտայքի մարզի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարաններում քրեական մասնագիտացմամբ դատավորների թիվն ավելացնել 2-ականով, իսկ Արմավիրի, Արագածոտնի, Արարատի, Շիրակի, Լոռու եւ Սյունիքի մարզի դատարաններում՝ 1-ականով։ Մեկ այլ նախագծով էլ առաջարկվում էր Դատական դեպարտամենտի աշխատակիցների թվակազմն ավելացնել 30-ով՝ հիշյալ 10 դատավորի աշխատակազմում 3 աշխատակից՝ դատավորի օգնական, դատավորի գործավար եւ նիստերի քարտուղար ընդգրկելու նպատակով։ Դատավորների ավելացման վերաբերյալ նախագիծը (այսուհետ՝ Նախագիծ) հրարապարակվել էր Իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական կայքում՝ e-draft-ում, եւ փետրվարի 13-ից 28-ն ընկած ժամանակահատվածում դրվել հանրային քննարկման։ Թե ինչ է որոշվել Նախագծի հետագա ընթացքի հետ կապված, չի հաղորդվել, e-draft-ում եւս դրա ներկա կարգավիճակի մասին նշում առկա չէ։ «Ինֆոքոմ»-ը գրավոր հարցմամբ դիմել է Արդարադատության նախարարությանը (այսուհետ՝ նաեւ ԱՆ)՝ խնդրելով հայտնել, թե ինչ փուլում է Նախագիծն այժմ, եւ թե դրա ընդունման դեպքում պետական բյուջեում որքան դրամի ավելացում է նախատեսվում։ Հարցմանն ի պատասխան՝ ԱՆ գլխավոր քարտուղար Սիրվարդ Գեւորգյանը հայտնել է, որ Նախագիծը Պետաիրավական նախարարական կոմիտեում ստացել է դրական դիրքորոշում՝ դրա հիմքում դրված ֆինանսական հաշվարկների վերանայման պայմանով, որի համար էլ նախագիծը ներկա պահին գտնվում է լրամշակման փուլում: ԱՆ-ն չի տրամադրել Նախագծի հիմքում դրված ֆինանսական հաշվարկները՝ նշելով, որ դրանք այս պահին չեն կարող ներկայացվել, քանի որ գտնվում են լրամշակման փուլում: Թեեւ e-draft-ում նշված է, որ «Նախագծի ընդունման արդյունքում 2024 թ․ տարեկան բյուջեում նախատեսվում է ավելացում, որի վերաբերյալ մանրամասն հաշվարկը կցվում է նախագծին», այդ հաշվարկը եւս հրապարակված չէ։ Е-draft-ում հրապարակված չէ նաեւ Նախագծի վերաբերյալ առաջարկությունների ամփոփաթերթը, ուստի մենք գրավոր հարցմամբ խնդրել ենք այն եւս տրամադրել։ Ստացված պատասխանի համաձայն՝ Քննչական կոմիտեն, Հակակոռուպցիոն կոմիտեն, Ազգային անվտանգության ծառայությունը, Գլխավոր դատախազությունը, Մարդու իրավունքների պաշտպանը, Բարձրագույն դատական խորհուրդը, Աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարությունը, Վարչապետի աշխատակազմի քաղաքացիական ծառայության գրասենյակը դիտողություններ եւ առաջարկություններ չեն ներկայացրել։ Դիրքորոշում է հայտնել միայն Ֆինանսների նախարարությունը։ Վերջինս նշել է, որ 10 դատավորի եւ 30 աշխատակցի հաստիքների ավելացումները 11 ամսվա համար կհանգեցնեն 2024 թվականի պետական բյուջեից լրացուցիչ շուրջ 554.7 մլն դրամի հատկացման անհրաժեշտության (որից՝ պահպանման ընթացիկ ծախսերի գծով 469.9 մլն դրամ և կապիտալ ծախսերի գծով 84.8 մլն դրամ)։ Ըստ Ֆիննախի՝ Նախագծի ընդունման եւ հաջորդ բյուջետային տարիներին 83․200 դրամ բազային աշխատավարձի պահպանման դեպքում ընթացիկ ծախսերի գծով կպահանջվի լրացուցիչ շուրջ 500.0 մլն դրամ։ Անդրադառնալով դատավորների թվակազմը դատարանների ծանրաբեռնվածության ավելացմամբ պայմանավորելուն՝ վերջինս նշել է․ «2023 թ․ կատարված օրենսդրական փոփոխության համաձայն ընդհանուր իրավասության դատարաններին վերապահված բռնագանձման ենթակա գումարի որոշ քաղաքացիական գործեր հանձնվել են նոտարների իրավասությանը, ինչպես նաեւ Հայաստանում վեճերի լուծման այլընտրանքային եղանակների ինստիտուտը զարգացնելու եւ դատարանների ծանրաբեռնվածությունը նվազեցնելու նպատակով 2023 թ․ ստեղծվել է Արբիտրաժային կենտրոնը, որի գործունեության ուղղակի արդյունքն է դատարանների ծանրաբեռնվածությունը 20 տոկոսով նվազեցնելը եւ Հայաստանում հաշտարարություն իրականացնելու համակարգի ներդրումն ու գործարկումը: Ելնելով վերոգրյալից՝ առաջարկում ենք անհրաժեշտության դեպքում առանձին դատարանների դատավորների թվակազմի ավելացումը ապահովել օրենքով հաստատված դատավորների ընդհանուր թվակազմի սահմաններում»։ Ֆինանսների նախարարության այս առաջարկը Արդարադատության նախարարությունը չի ընդունել․ «Հարկ է նշել, որ 2023 թ․ կատարված օրենսդրական բարեփոխումների արդյունքում քաղաքացիական մասնագիտացում ունեցող դատավորների միջին ծանրաբեռնվածությունը բերվել է օպտիմալ մակարդակի, ուստի, եթե քրեական մասնագիտացման դատավորների նշանակումը կատարվի քաղաքացիական մասնագիտացման դատավորների թվակազմի կրճատման հաշվին, ապա կրկին կառաջանա քաղաքացիական մասնագիտացման դատավորների գերծանրաբեռնվածության խնդիրը»,- գրել է նախագծի հեղինակ գերատեսչությունը։ Ինչ վերաբերում է հիշյալ երկու նախագծերին կից ներկայացված հաշվարկներին, Ֆիննախն առաջարկել է ներկայացնել դրանց հիմնավորումները՝ հավելելով, որ ներկայացվել է միայն աշխատանքի վարձատրության գծով ծախսի հիմնավորումը։ Այս առաջարկը Արդարադատության նախարարությունն ընդունել է։ Մեր հարցմանն ի պատասխան՝ վերջինս հայտնել է նաեւ, որ Նախագծի ընթացքը կապված չէ մինչդատական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողության գործերն ու ՕՀՄ իրականացնելու մասին միջնորդությունները նախկինում քննող, ապա ռեզերվ ուղարկված դատավորների՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից ներկայում վերանշանակման գործընթացի հետ: Միլենա Խաչիկյան

18:24 - 27 մայիսի, 2024

Արդարադատության նախարարությունն անդրադարձել է Տավուշում իրականացվող սահմանազատման վերաբերյալ պնդումներին

Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովի աշխատանքների և Տավուշի մարզում իրականացվող գործընթացի վերաբերյալ վերջին օրերին մի շարք կեղծ և հասարակությանը մոլորեցնող թեզեր են հնչում, որոնցից ամենատարածվածներին իրավական տեսանկյունից անդրադարձել է ՀՀ արդարադատության նախարարությունը: Այն ներկայացնում ենք ստորև. Թեզ 1. Իշխանության կողմից ՀՀ տարածքի փոփոխություն է իրականացվում։ «Տավուշի մարզից տարածքներ են հանձնվում Ադրբեջանին», խախտվում է ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը, որը քրեորեն պատժելի արարք է։ Պետական սահմանի փոփոխություն կարող է իրականացվել միայն հանրաքվեով։ Պատասխան - Հանձնաժողովների միջև ստորագրված Արձանագրությամբ և իրականացվող գործընթացով որևէ պարագայում խոսք անգամ չի կարող գնալ ՀՀ ինքնիշխան տարածքի որևէ մաս այլ պետությանը հանձնելու մասին: Հայաստանի Հանրապետության տարածքի որևէ փոփոխություն միայն հանրաքվեի միջոցով իրականացնելու պարտադիր պահանջի վերաբերյալ կարող ենք նշել, որ այո՝ Սահմանադրության 205-րդ հոդվածի համաձայն՝ ՀՀ տարածքի փոփոխությանը վերաբերող հարցերը լուծվում են հանրաքվեների միջոցով: Կարևոր է, սակայն, ընդգծել, որ ՀՀ դե յուրե տարածքը ձևավորվել է ԽՍՀՄ փլուզումից հետո՝ 1991թ. Ալմա-Աթայի հռչակագրով և Մինսկի համաձայնագրի ամրագրված սկզբունքների հիման վրա: Իրականացվող գործընթացը ոչ թե տարածքի փոփոխության, այլ պետական սահմանի վերարտադրությանը և տեղորոշմանն է առնչվում, իսկ «Պետական սահմանի» մասին օրենքի 1-ին հոդվածի 2-րդ պարբերության համաձայն՝ Պետական սահմանը որոշվում է Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով և Հայաստանի Հանրապետության օրենքով, որտեղ խոսք չկա Պետական սահմանը հանրաքվեի միջոցով որոշելու մասին և տվյալ դեպքում որպես ՀՀ պետական սահմանի որոշման հիմք հանդիսացող միջազգային պայմանագրեր են հանդիսանում 1991թ․ Ալմա-Աթայի հռչակագիրը և Մինսկի համաձայնագիրը։ Սահմանազատման գործընթացը իրականացվում է Խորհրդային Միության փլուզման պահի դրությամբ գոյություն ունեցող իրավաբանորեն հիմնավորված քարտեզների և փաստաթղթերի հիման վրա և այդ քարտեզների համաձայն Խորհդային Հայաստանին, և հետևաբար, Հայաստանի Հանրապետությանը պատկանող որևէ տարածքի՝ այլ երկրի տիրապետությանը «հանձնելու» հարց չի քննարկվել և չի կարող քննարկվել։ Թեզ 2. Այն 4 գյուղերը, որի տարածքում իրականացվում է սահմանազատում, պատկանում են ՀՀ-ին, քանի դեռ սահմանազատման գործընթացում հակառակը չի ապացուցվել։ Պատասխան - ԽՍՀՄ գոյության ժամանակահատվածում առկա իրավական ուժ ունեցող քարտեզներով, այդ թվում՝ սահմանազատման գործընթացում հանձնաժողովների համաձայնեցրած քարտեզներով քննարկվող 4 գյուղերը պատկանել են Խորհրդային Ադրբեջանին։ Բացի այդ, ՀՀ տարածքում առկա վարչատարածքային միավորների՝ մարզերի ու համայնքների, այդ թվում՝ ՀՀ Տավուշի մարզում ընդգրված համայնքների տարածքները և բնակավայրերի ցանկը սահմանված են 07.11.1995թ. ընդունված Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մասին ՀՀ օրենքում, որտեղ խնդրո առարկա 4 գյուղերը ներառված չեն: Հետևաբար նշված գյուղերի՝ ՀՀ-ին պատկանելության իրավական հիմքերի առկայության մասին խոսք լինել չի կարող։ Թեզ 3. Խախտվում են «Պետական սահմանի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջները, Տարածքի փոփոխության վերաբերյալ համաձայնության հնարավոր է հասնել միայն միջազգային պայմանագրերի միջոցով, ՀՀ պետական սահմանը սահմանազատվում է առանց համապատասխան միջազգային պայմանագրի կնքման և ԱԺ կողմից վավերացման, իսկ Սահմանազատման ՀՀ հանձնաժողովը իրավունք չունի ՀՀ սահմանի փոփոխության հարց որոշել Պատասխան - ՀՀ տարածքի կամ սահմանի փոփոխության գործընթաց չի իրականացվում: Ներկայումս իրականացվող գործընթացը պետական սահմանի վերարտադրության և տեղորոշման գործընթաց է արդեն իսկ ընդունված համապատասխան միջազգային պայմանագրերի՝ 1991թ․ Ալմա-Աթայի հռչակագրի և Մինսկի համաձայնագրի և դրանցով որոշված ու միջազգայնորեն ճանաչված ՀՀ պետական սահմանի հիման վրա։ Հանձնաժողովների միջև ձեռք բերված համաձայնությունը վերաբերում է մինչև մայիսի 15-ը սահմանագծի որոշակի հատվածի համաձայնեցմանը, ինչպես նաև այդ տարածքում սահմանապահ զորքերի միաժամանակյա տեղակայման նպատակով Կառավարությանը դիմելուն՝ հաշվի առնելով Հայաստանի սահմանազատման հանձնաժողովի՝ սահմանային անվտանգության հարցերով զբաղվելու մանդատը: Հարկ է նկատել նաև, որ Հանձնաժողովների հանդիպման արդյունքներով տարածված հաղորդագրությամբ մատնանշված է, որ 4 գյուղերի հատվածում սահմանազատումը նախնական է՝ մինչև սահմանազատման գործընթացի ամբողջական ավարտը: Իսկ սահմանազատման գործընթացի ամբողջական ավարտը հաստատող փաստաթուղթ պետք է արդեն հանդիսանա Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կնքվող Պետական սահմանի մասին միջազգային պայմանագիրը, որը վավերացման ենթակա կլինի ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից: Հետևաբար իրականացվող գործընթացը ամբողջությամբ իրավաչափ է և ներկայումս առկա չէ միջազգային պայմանագրի կնքման և վավերացման պարտադիր պահանջ: Թեզ 4. Առանց քարտեզի վրա սահմանազատում իրականացնելու, ներկայումս իրականացվում է դեմարկացիա տեղանքում՝ սահմանային սյուներ տեղադրելու միջոցով, ինչը Հայաստանի ու Ադրբեջանի հանձնաժողովների միջև ապրիլի 19-ին ձեռք բերված պայմանավորվածության խախտում է: Պատասխան - Սյուների տեղադրումը իրականացվում է կողմերի համաձայնեցրած քարտեզների հիման վրա՝ ՀՀ սահմանազատման հանձնաժողովին կից աշխատանքային խմբի կողմից, որը ձևավորվել է հենց նկարագրության նախագծի կազմման նպատակով, և այն հատվածներում, որտեղ տեղադրվում են սյուներ, առկա չէ որևէ տարաձայնություն երկու երկրների աշխատանքային խմբերի միջև: Տեղադրվող սյուները ծառայելու են որպես կողմնորոշիչ՝ Արձանագրություն-նկարագրությունը կազմելու և հանձնաժողովների հաստատմանը առաջիկայում ներկայացնելու համար: Սյուների տեղադրման գործընթացը որևէ կերպ չի հակադրվում հետագայում՝ միչև մայիսի 15-ը Արձանագրություն-նկարագրությունը հանձնաժողովների կողմից հաստատելուն: Թեզ 5. Սահմանազատման ՀՀ հանձնաժողովը խորհրդակցական մարմին է, նրա գործունեության վերաբերյալ որևէ փաստաթուղթ առկա չէ և հանձնաժողովն իրավունք չունի որևէ որոշում կայացնելու Պատաստխան - Հարկ է նկատել, որ ՀՀ և ԱՀ միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանային անվտանգության հարցերով հանձնաժողովը ձևավորվել է ՀՀ Վարչապետի 23.05.2022թ. N 570-Ա որոշմամբ, իսկ հետագայում՝ արդեն Կառավարության 14.12.2023թ. թիվ 2154-Ա որոշմամբ հաստատվել է երկու երկրների հանձնաժողովների միջև նիստերի և համատեղ աշխատանքային հանդիպումների կազմակերպման և անցկացման աշխատակարգը: Միաժամանակ, համաձայն հանձնաժողովների միջև ձեռք բերված պայմանավորվածության՝ սահմանազատման գործընթացում իրենք առաջնորդվելու են Ալմա Աթայի 1991թ. հռչակագրով և սահմանագծի առանձին հատվածների համաձայնեցումը ենթադրելու է Խորհրդային Միության փլուզման պահի դրությամբ գոյություն ունեցող իրավաբանորեն հիմնավորված միջհանրապետական սահմանին համապատասխանեցմանն ուղղված գործընթաց, այսինքն՝ հանձնաժողովների գործունեությունը հիմնված է արդեն իսկ երկու երկրների կողմից ընդունված և պատշաճ ներպետական ընթացակարգեր անցած միջազգային պայմանագրերի վրա: Նշված երկու որոշումների բովանդակությունից և անգամ ՀՀ հանձնաժողովի անվանումից ուղղակիորեն բխում է՝ հանձնաժողովի՝ ՀՀ Կառավարության և Վարչապետի կողմից ստացած մանդատը երկու երկրների պետական սահմանի սահմանազատման և ՀՀ սահմանային անվտանգության հարցերով նիստեր, հանդիպումներ անկացնելու և այդ հանդիպումների արդյունքներով պայմանավորվածություններ ձեռք բերելու: Ընդ որում՝ աշխատակարգի 2.1-ին և 2.2-րդ կետերի համաձայն՝ նիստերի և համատեղ աշխատանքային հանդիպումների արդյունքներով կազմվում է գրավոր արձանագրություն, որը ստորագրվում է երկու Հանձնաժողովների նախագահների կողմից: Վերոհիշյալ աշխատակարգով սահմանված կարգի պահպանմամբ Հանձնաժողովների միջև ձեռք է բերվել պայմանավորվածություն` մինչև մայիսի 15-ը սահմանագծի որոշակի հատվածի նախնական համաձայնեցման, ինչպես նաև այդ տարածքում սահմանապահ զորքերի միաժամանակյա տեղակայման նպատակով Կառավարությանը դիմելու վերաբերյալ: Փորձագետներին և գործընթացով հետաքրքրված այլ անձանց հորդորում ենք զերծ մնալ հանրությանը մոլորեցնող և կեղծ տեղեկություններ տարածելուց:

17:13 - 29 ապրիլի, 2024