Իսրայել

Իսրայելի պետությունը ստեղծվել է 1948 թվականի մայիսի 14-ին՝ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 1947 թվականի նոյեմբերի 29-ի որոշմամբ, ըստ որի Մեծ Բրիտանիայի ենթամանդատային Պաղեստինը հռչակվում էր անկախ եւ նրա տարածքում ստեղծվում էին երկու ինքնուրույն՝ արաբական եւ հրեական պետություններ։

Հրեական պետությանը՝ Իսրայելին, հատկացվում էր 14 հզ. կմ2 (Պաղեստինի տարածքի 56%) տարածություն՝ խառը բնակչությամբ։ Երուսաղեմը հանձնվում էր ՄԱԿ-ի կառավարմանը։ 1948 թվականի մայիսին Իսրայելում ստեղծվեց ժամանակավոր կառավարություն, որը կազմված էր բացառապես սիոնիստական կուսակցությունների ներկայացուցիչներից։ Կառավարության առաջին իսկ՝ «Անկախության դեկլարացիայով» սիոնիզմը հռչակվեց Իսրայելի պաշտոնական գաղափարախոսություն եւ քաղաքականություն։

Արաբա-իսրայելական պատերազմներից հետո` 1974 թվականի հունվարին եւ 1975 թվականի սեպտեմբերին Եգիպտոսի, իսկ 1974 թվականի մայիսին Սիրիայի հետ Իսրայելը կնքեց զորքերի տարանջատման եւ նրանց միջեւ բուֆերային գոտիներ ստեղծելու համաձայնագրեր։ 1979 թվականին Եգիպտոսը՝ առաջին արաբական երկիրն էր, որը խաղաղության դաշինք կնքեց Իսրայելի հետ։ Արդյունքում, Իսրայելը Սինայի թերակղզին Եգիպտոսին հետ վերադարձրեց։ Հորդանանը եւ Իսրայելը խաղաղության դաշինք կննքեցին 1994 թվականին։ Իսկ 2005 թվականին Իսրայելը իր բանակը դուրս բերեց Գազայի շրջանից։

Անօդաչուների կորուստն ու The Jerusalem Post-ի «ինքնապաշտպանական արձագանքը»․ Նարեկ Ներսիսյան

Հայկական ուսումնասիրությունների ԱՆԻ Հիմնադրամի կայքում սույն թվականի հուլիսի 22-ին հրապարակվել էր The Jerusalem Post պարբերականի հոդվածի թարգմանությունը՝ հուլիսյան զարգացումների վերաբերյալ։ Հոդվածի հեղինակը Սեթ Ֆրանցմանն է (SETH J. FRANTZMAN): Նա կասկածի տակ է դնում իսրայելական դրոնները խոցելու՝ հայկական կողմի պնդումները՝ նշելով, թե Հայաստանն ամբողջ պատմությունը չի ներկայացնում։ Հոդվածը, որը վերնագրված է «Իսրայելը հեղափոխություն է կատարել Ադրբեջանի անօդաչուների զինանոցում»։ Նշված հոդվածը, որ հրապարակվել է Իսրայելի պահպանողական ուղղություն ունեցող, ֆրանսերենով և անգլերենով տպագրվող հեղինակավոր պարբերականում, որի տպագիր տարբերակը տեղում ունի մինչև 80 000, իսկ արտասահմանում՝ մինչև 40 000 շրջանառություն, զուր է դուրս մնացել հայկական փորձագիտական շրջանակների ուշադրությունից։ Հեղինակը հայտնի է իր «Իսլամական պետության դեմ պատերազմը, Գազայի երեք պատերազմները, Ուկրաինայի հակամարտությունը, փախստականների ճգնաժամերը՝ Արևելյան Եվրոպայում» թեմաներով լուսաբանումներով, և զեկույցներ է ունեցել՝ Իրաքից, Թուրքիայից, Հորդանանից, Եգիպտոսից, Սենեգալից, ԱՄԷ-ից, Ուկրաինայից և Ռուսաստանից: Այսինքն, ըստ էության, գործ ունենք բազմափորձ ռազմական վերլուծական հոդվածներ լույս ընծայող հեղինակի հետ։ Վերջինս իր խոսքը սկսում է մեր խոցած ԱԹՍ-ների՝ պաշտպանության նախարարության կազմակերպած ցուցադրության մասից, այնուհետ հավելում, որ ցուցադրված կտորները սոցիալական ցանցերում նույնականացվել են՝ որպես իսրայելական արտադրության։ Հոդվածագիրը հատուկ նշում է, որ ԱԹՍ-ները կործանվել են երկու կողմում էլ։ Այնուհետև, շարունակելով միտքը, հավելում է՝ «Սակայն դրոնների և պաշտպանական ընկերությունների արտահանման ստվերային աշխարհում դժվար խնդիր է որոշելը, թե որտեղից են հայտնվել և որքան են խոցվել դրանք»։ Այս նախադասությամբ էլ հոդվածը սկսեց գրավել ուշադրությունս։ Հետաքրքրեց նաև այլ բան․ ինչքանո՞վ է ակնհայտ քարոզչությունը փաստարկված և հիմնավոր։ Նախևառաջ պարզվեց, որ Սեթ Ֆրանցմանն ուսումնասիրել է հայկական սոցիալական ցանցի տիրույթը, ինչն ավելի հետաքրքական դարձրեց նյութը։ Հարցը հետևյալն է․ ինչո՞ւ հիմնավորումները չսկսել փաստերից, այլ սոցիալական ցանցերի տիրույթից։ Երկրորդ․ որպես հերքման հիմնավորման սկիզբ՝ հոդվածում դրվել է այն վարկածը, թե իբր խոցված ԱԹՍ-ների կտորները կարող են լինել նաև հայկական արտադրության, իսկ եթե ոչ, ապա ինչ-որ սև շուկայից գնված սարքեր կամ դրանց կտորներ։ Բարձր տեխնոլոգիանների սև շուկա՞․ չեմ բացառում, գուցե այս դեպքում էլ է հնարավոր, դատեք ինքներդ։ Անդրադառնանք մեր խոցած կամ վնասազերծած անօդաչուներին․ դրանցից առաջինը Hermes 900-ն է, որն արտադրում է իսրայելական Elbit Systems կազմակերպությունը։ Հայտնի է, որ այս ընկերությունը նշված տեսակի անօդաչու սարքերից պաշտոնապես վաճառել է ոչ միայն Ադրբեջանին, այլ նաև Կոլումիբիային, Մեքսիկային, իսկ շվեցարական կողմի հետ կնքել է միայն 200 միլոն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ գործարք։ Հարց է ծագում․ արդեն հեղինակավոր ընկերության գերժամանակակից արտադրանքը ինչպե՞ս պետք է հայտնվի սև շուկայում։ Ենթադրվում է, որ եթե շուկան կա, ապա այն ձեռնտու է արտադրող կողմին, ուրեմն այն պետք է գործարկեն երրորդ երկրները։ Լա՛վ, կրկին ենթադրենք, թե Չիլին այն հանել է սև շուկա, այդ դեպքում այն ի՞նչ կապ ունի Hermes 900-ի հետ, որի բեկորները օբյեկտիվ պատճառներով չեն ցուցադրվել, քանի որ դրանք ընկել են հակառակորդի տարածքում։ Մնում է միայն առանց որևէ հիմնավորման՝ «հաջակցություն» հեղինակի ավելացնել, որ 3-րդ երկրի կողմից Hermes 900-ը հատուկ քանդվել է պահեստամասերի և շուրջ 30 միլիոն արժողությամբ անօդաչու այդ սարքը տրամադրվել է մեզ մաս առ մաս կամ մի քանի մասերով, որոնք մենք հատուկ վնասել ենք, այն էլ՝ ցուցադրության համար։ Նույն եզրահանգումը վերաբերելի է նաև Orbiter հետախուզական և SkyStriker կամիկաձե տեսակի, բայց արդեն անվնաս ցուցադրված ԱԹՍ-ներին։ Ավելին՝ անհավանական կթվա այն վարկածը, որ հենց իսրայեալական կողմն ինքն իր արտադրանքը վարկաբեկելու համար դրա պահեստամասերը վնասված և վառված տրամադրել է հայկական կողմին։ Ընդ որում՝ Orbiter-3 անօդաչուների վերջնական տեսքը ստանում են Ադրբեջանում։ Այնուհանդերձ, հետաքրքիր կլիներ նաև այն, որ ադրբեջանական կողմը սև շուկայում իրականում վաճառում է համատեղ արտադրված իսրայելական անօդաչու սարքեր։ Հետևությունը մեկն է․ հեղինակն ընդամենը ակնարկում է Հայաստանի Հանրապետության՝ սև շուկայից ռազմամթերք ձեռք բերելու մասին, այն էլ՝ բավականին անհաջող և չփաստարկված։ Ի դեպ՝ հեղինակը որևէ փաստով չի հերքել, որ խոցվել է շուրջ 14 ԱԹՍ, որից մեկը՝ ՊԲ-ում, դրանցից մոտ տասը՝ հարվածային, երեք-չորսը՝ հետախուզական։ Հատկանշական է, որ հակառակորդի օգտագործած Spyke տեսակի ժամանակակից հրթիռների մասին, որոնք հավանաբար արձակվել են ուղղաթիռից և նշանակետերը չեն խոցել, հոդվածում անդրադարձ չկա․ սոսկ խոսվում է, որ Ադրբեջանն այս ընթացքում հայտարարել է ընդամենը մեկ խոցված անօդաչու սարքի մասին (ըստ երևույթին՝ դրա մասին տեղեկությունը վերցված է բաց աղբյուրներից)։ Հրապարակված նյութի վերջաբանում կատարաված նպատակը մեկն է՝ արդարացնել Ադրբեջանի՝ իսրայելական արտադրության ռազմամթերքի ձեռք բերումը։ Չէ՞ որ գնվել են ոչ միայն ԱԹՍ-ներ, այլ նաև հեռահար գերճշգրիտ հրթիռներ և իսրայելական ՀՕՊ համակարգեր, որոնցից պետք է առանձնացնել Lora տիպի երկիր-երկիր օպերատիվ-մարտավարական հրթիռները և «Երկաթե գմբեթ» կոչվող հակահրթիռային համակարգը։ Սրանք, միանշանակ, թանկարժեք ձեռքբերումներ են, որոնց համընդհանուր արժեքը տարբեր գնահատականներով հավասարվում է ամենաքիչը 2մլրդ․ ԱՄՆ դոլարի։ Եկեք պատկերացնենք այն պահը, երբ մի քանի տասնյակ միլիոն արժեցող անօդաչուն խոցվում է հայկական կողմի արդիականացված, սակայն մի քանի հարյուր անգամ էժան հակաօդային հրթիռով։ Իսրայելցի լրագրողը ոչ միայն չի համակերպվում այս մտքի հետ, այլ նաև, հատուկ շեշտելով ադրբեջանական կողմի ԱԹՍ-ների նկարահանման որակը, ընդգծում է, որ, չնայած իսրայելական կողմից պաշտոնական մեկնաբանություններ չեն եղել ինչպես ԱԹՍ-ների վերաբերյալ, այնպես էլ՝ դրանց որակական հատկանիշների, այնուամենայնիվ, իսրայելական անօդաչու սարքերի տեխնիկական առավելությունն ակնհայտ է։ Եվ, ընդամենը հղում կատարելով նկարահանված կադրերի վրա, հոդվածագիրը եզրակացնում է՝ «Ադրբեջանն արդյունավետ օգտագործել է դրանք հրետանային հարվածներին աջակցելու, ինչպես նաև Հայաստանի դեմ տեղեկատվական պատերազմում իր հնարավորությունները ցուցադրելու համար»։ Դեմ չեմ, հնարավոր է, որ նկարահանող, օպտիկական սարքավորումները հակառակորդի մոտ ավելի որակյալ են։ Բայց այդ դեպքում հեղինակն ինչո՞ւ է հոդվածի միջնամասում տարբեր օրինակներով փորձում հիմնավորել, որ ԱԹՍ կործանելը այդքան էլ հեշտ չէ։ Ի՞նչ է սա, եթե ոչ միայն սեփական արտադրության ռազմամթերքի վարկանիշը պահելու փորձ։ Հենց այդպես էլ կարելի է ասել, որ հնարավոր է՝ հայկական արտադրության անօդաչու սարքերի որոշ դետալներ որակային առումով ավելի ցածր են, և դա բնական կարելի է համարել, բայց որ մի կողմից գովերգում ես սեփական զենք-զինամթերքը, մյուս կողմից ինչո՞ւ ես հարցի տակ դնում ռուսական կամ խորհրդային ՀՕՊ ներգործության միջոցները և խոցելու ցածր հավանականությունը՝ տարբեր երկրների ԱԹՍ-ներ խոցելու հարցում։ Միանշանակ մեկ նպատակով, որպեսզի համեմատության մեջ ի ցույց դրվի, որ ցածր տեխնոլոգիական արտադրություն ունեցող երկիրը (այսինքն՝ Հայաստանը), որի ՀՕՊ սպառազինությունը միայն ռուսական է, անգամ տեղական արդիականացման պայմաններում հնարավորություն չունի արդյունավետ հակազդել ցանկացած ԱԹՍ համակարգի, առավել ևս չի կարող, հնարավություն էլ չունի հակազդել իրենց արտադրության ամենաբարձր տեխնոլոգիաներով արտադրված անօդաչու սարքերին։ Սա ի՞նչ է, եթե ոչ իսրայելական հեղինակավոր պարբերականի միջոցով բարդույթների հաղթահարման, իսրայելական ամբողջ մի արդյունաբերական ոլորտի ինքնապաշտպանական չհաջողված փորձ։ Ավելին՝ աշխարհին ուղղված կոչ՝ «գնեք մեր զենքը, այն հայերը չեն ոչնչացրել, տեսեք՝ խաբում են ձեզ»։ Որպեսզի հավելյալ հարցեր չառաջանան, անհրաժեշտ եմ համարում ասել, որ հոդվածում հրապարակված թվերը՝ Սիրիայում, Լիբիայում և այլ երկրներում խոցված անօդաչու սարքերի մասին, վերցված են մեկ կենտրոնից կառավարվող աղբյուրից։ Ինչ վերաբերվում է ԱԹՍ-ների խոցած ՀՕՊ համակարգերին, ապա օրինակ բերեմ մեկ դրվագ։ Ինչպես թուրքական, այնպես էլ իսրայելական արտադրության անօդաչու սարքավորումերը խոցել են հիմնականում ռուսական Պանցիր-Ս տեսակի ՀՕՊ կայաններ։ Սա, հավանաբար, պայմանավորած է, թե՛ այդ կայանների ռադարային համակարգի թերություններով, թե՛ անձնակազմի ցածր պատրաստվածությամբ։ Թեկուզ այն փաստը, որ Պանցիր-Ս տեսակի ՀՕՊ համակարգը ուղղակի ցուցված է աշխատել 4 միասնական կայաններով, իսկ խոցված համակարգերը թիրախավորման պահին գործել են որպես միայնակ աշխատող կայաններ, արդեն խոսուն հիմնավորում է դրանց ոչ ճիշտ կիրառման մասին։ Հայկական կողմը չունի նշված Պանցիր-Ս ՀՕՊ կայաններ, և դրա փոխարեն օգտագործվել են ԱՍԱ-ԱԿՍ հայրենական ռազմարդյունաբերության կողմից արդիականացված համակարգերը։ Բացի այդ՝ տեղանքի առանձնահատկությունները, ըստ ինձ, թույլ են տալիս ոչ միայն կիրառել սեփական ՀՕՊ կայանները, որոնք բազմաթիվ են, այլ նաև օգտագործել մեր կողմից ձեռք բերված շարժական ռադիոլոկացիոն հայտնաբերման, ինչպես նաև, չեմ բացառում, ռուսական հեռահար հայտնաբերման ռազմավարական նշանակության կայանների կողմից որոշակի նպատականշման և տեղեկատվական հնարավորությունները։ Որպես վերջաբան՝ հավելեմ, որ կարելի է առանձին նյութ պատրաստել ինչպես հայկական արտադրության անօդաչու սարքվորումների, այնպես էլ՝ ռադիոլոկացիոն և ռադիոէլեկտրոնային պայքարի միջոցների մասին, որը կներկայացվի հաջորդիվ։ The Jerusalem Post հոդվածը՝ https://www.jpost.com/jpost-tech/israel-revolutionized-azerbaijans-drone-arsenal-are-the-weapons-working-635829։ Ծանոթություն՝ սույն հոդվածի վրա աշխատելիս, այս համատեքստում, աչքի ընկավ Օրբելի կենտրոնի ուշագրավ հոդվածը։ Նարեկ Ներսիսյան

20:25 - 28 հուլիսի, 2020

Իսրայելի պաշտպանական տեխնոլոգիաները զեղչով հասանելի են նաև Հայաստանին․ զրույց Գրիգոր Հովհաննիսյանի հետ |civilnet.am|

civilnet.am: Որպես Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ (2018-20)՝ Գրիգոր Հովհաննիսյանը կարևոր դեր է խաղացել Իսրայելում Հայաստանի դեսպանատուն բացելու գործում։ Մինչ այդ նա ԱՄՆ-ում ՀՀ դեսպանն էր (2016-18): Մինչ 2006-ին Հայաստան վերադառնալը՝ Հովհաննիսյանն աշխատում էր Միավորված ազգերի կազմակերպության (ՄԱԿ) առաքելություններում՝ Աֆրիկայում և Մերձավոր Արևելքում, այդ թվում՝ Իսրայելում։ Անցած ապրիլ Հովհաննիսյանը լքեց արտաքին գործերի նախարարությունը՝ մասնավոր հատվածում աշխատելու համար։ Իսրայելի և ԱՄՆ-ի հետ Հայաստանի հարաբերությունների մասին նա պատասխանել է Էմիլ Սանամյանի հարցերին։ Ի՞նչ կարգավիճակ ունի Իսրայելում Հայաստանի դեսպանատունը։ Այն պաշտոնապես բացվել և գործո՞ւմ է։ Այն պաշտոնապես բաց է, ունի հասցե և հավատարմագրված դիվանագիտական անձնակազմ։ Համավարակի և ճանապարհորդելու սահմանափակումներով պայմանավորված՝ մեր դիվանագետները չեն կարողացել վերադառնալ Թել Ավիվ, բայց կարծում եմ՝ դա շաբաթների հարց է։ Դեսպանատուն բացելու ի՞նչ խոչընդոտներ կային այս տարիներին, և ինչպե՞ս դրանք վերջապես հաղթահարվեցին։ Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, պաշտոնական խոչընդոտներ չկային։ Հայաստանի անկախության սկզբնական շրջանում Իսրայելը բավականին բաց էր հարաբերություններ կառուցելու առումով, բայց հայկական կողմում ինչ-որ զսպվածություն կար։ Առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը և իր թիմը չափազանց զգույշ էին Իսրայելի հետ հարաբերություններում, որպեսզի չվնասեն Հայաստանի հարաբերությունները Միջին Արևելքի մնացած գործընկերների հետ։ Թեև Հայաստանը մշտապես հայտնում էր Իսրայելի հետ համագործակցությունը զարգացնելու ցանկության մասին՝ Մեծ Մերձավոր Արևելքի խորհրդային ավանդական մտածելակերպից,- որ բնորոշ է Հայաստանի դիվանագետների առաջին սերնդին,- իրապես ազգային տեսլականի անցման դանդաղկոտությունը, իմ կարծիքով, կանխեց պահանջվող համարձակ քայլը։ Այդ նույն ժամանակ Իսրայելը բավականին ակտիվ էր նախկին խորհրդային բլոկի՝ գործնականորեն բոլոր երկրների հետ համագործակցելու գործում, ներառյալ՝ մեր տարածաշրջանային գլխավոր թշնամու, որը դարձավ Իսրայելի ռազմարդյունաբերական համալիրի կարևոր հաճախորդ և էներգիայի մատակարար այդ երկրի համար։ Քսան տարուց ավելի փոխադարձ կամ միաժամանակ դեսպանատներ բացելու մասին ակտիվ քննարկումներ են ընթացել, սակայն տարածաշրջանի անկայուն աշխարհառազմավարական միջավայրը դրան չէր նպաստում։ Հայաստանում հարկավոր եղավ պարադիգմի փոփոխություն՝ կարծրատիպային մտածողությունը և անիմաստ փակուղին հաղթահարելու համար։ Մեծ Մերձավոր Արևելքում հայաստանակենտրոն արտաքին քաղաքականությունը ենթադրում է տարածաշրջանի բոլոր գործընկերների հետ ակտիվ ներգրավվածություն։ Թեև Մերձավոր Արևելքի հակամարտությունների հարցում Հայաստանը շարունակում է հավատարիմ մնալ հաստատված միջազգային լեգիտիմությանը, սակայն մենք այլևս չենք կարող կարևոր գործընկերների հետ մեր հարաբերությունները պայմանավորել երրորդ երկրների հետ մեր հարաբերություններով։ Մենք անկեղծորեն խոսել ենք Իրանի և արաբական մայրաքաղաքների մեր ավանդական գործընկերների հետ ակտիվ ներգրավվածության այս քաղաքականության մասին, և կարծում եմ՝ այն շատ լավ ընդունվեց և հասկացվեց։ Ես գրեթե վստահ եմ, որ Իսրայելը շուտով փոխադարձ քայլ կանի և իր սեփական դեսպանատունը Երևանում կբացի։ Թեև դա կարող է նախատեսվածից երկար տևել՝ Իսրայելում կոալիցիոն կառավարություն կազմելու դրամատիկ գործընթացների պատճառով։ Որո՞նք են Իսրայելի հետ հարաբերություններում Հայաստանի առաջնահերթությունները։ Իսրայելը տարածաշրջանում և դրանից դուրս տեխնոլոգիական ուժային կենտրոն է։ Գիտելիքահեն տնտեսության ցատկելու մեր տեսլականն իրականացնելու համար Իսրայելը դիտվում է որպես շատ անհրաժեշտ դաշնակից՝ իր R&D-ով (հետազոտություն և զարգացում), ՏՏ-ով, ագրոտեխնոլոգիաներով, կիբերանվտանգությամբ, պաշտպանական համակարգով, բժշկական հետազոտություններով, բիոինժեներիայով և Startup համայնքներով, համալսարաններով և վենչուրային կապիտալիստներով։ Թերևս, սա ապագա հարաբերությունների առաջին հիմնաքարը կլինի։ Իսրայելի տեսանկյունից, Հայաստանը՝ կառավարման իր լիբերալ ռեժիմով, աճող թափանցիկությամբ և Եվրասիական տնտեսական միության անդամակցությամբ Մաքսային միություն տանող հնարավոր դարպաս է։ Հայաստանը տարածաշրջանում լավ է դիրքավորված՝ ՏՏ-ում և կիբերանվտանգության ոլորտում համագործակցելու համար։ Բացի այդ, Հայաստանը իսրայելցի զբոսաշրջիկների համար անվտանգ երկիր է, այդ պատճառով զբոսաշրջութունը ևս պետք է դիտվի որպես համագործակցության խոստումնալից ոլորտ։ Ապագայում ես տեսնում եմ Իսրայելի հետ անվտանգության մասին ավելի մեծ երկխոսություն, քանի որ Իսրայելը Լևանտի և Արևելյան Միջերկրականի միջոցով գնալով ավելի շատ կապեր է հաստատում մեր ռազմավարական դաշնակիցների հետ, օրինակ՝ ՀԱՊԿ-ի կամ Հնդկաստանի։ Եվ վերջապես, մենք՝ հայերս, Իսրայելում ունենք մշակութային և պատմական հսկայական ժառանգություն, որը պահանջում է «խնամք և պահպանում», ինչպես նաև մեծ սփյուռք՝ Խորհրդային և ավելի հին ժամանակներից, ինչը ևս համակարգված աշխատանք և ծառայություն է պահանջում։ Այսպես, կարճ ասած, ներկա պահին կառուցվող երկկողմանի օրակարգը ունի տնտեսական համագործակցության, քաղաքական երկխոսության և սփյուռքի հետ հարաբերությունների տարրեր։ Ինչպես նշեցիք, Իսրայելը Ադրբեջանի՝ զենքի ամենամեծ մատակարարն է։ Վերջերս, Իսրայելը մատակարարեց LORA հրթիռային համակարգ, և Ադրբեջանը սպառնաց դա օգտագործել Հայաստանի ատոմակայանի դեմ։ Ի՞նչ պետք է անեն այս առիթով Հայաստանը և նրա բարեկամները Իսրայելում։ Դա, ակնհայտորեն, շատ լուրջ և անհանգստացնող զարգացում է։ Չնայած, որ Երևանից հրապարակային պարզաբանումներ չենք լսել, ես գրեթե վստահ եմ, որ մեր ծառայությունները այս զարգացումը ի գիտություն են ընդունել և հետևում են կամ կհետևեն ՀԱՊԿ-ի մեր գործընկերների և Իսրայելի հետ։ Նախկինում, երբ Իսրայելին հարց էր ուղղվում Ադրբեջանին զենք վաճառելու մասին, նա հակադարձում էր, թե ինչու է մյուս երկրների դեպքում Ադրբեջանին զենք վաճառելը նորմալ, այդ թվում՝ ՀԱՊԿ-ի և ՆԱՏՕ-ի անդամների, իսկ Իսրայելի դեպքում՝ ոչ։ Եվ այդ հարցի պատասխանը բավական պարզ է․ քանի որ Իսրայելական զենքը փոխում է սովորական (կոնվենցիոնալ) պատերազմի ռազմավարական հավասարակշռությունը և հրահրում է սպառազինության մեծ մրցավազք։ Դա ցավալիորեն զգացվեց 2016-ին՝ հայ-ադրբեջանական առաջնագծում ապրիլյան բռնկման ժամանակ, երբ իսրայելական մահապարտ-դրոնները ծանր կորուստներ պատճառեցին մեր ռազմական անձնակազմին։ Պետք է նշել նաև, որ Իսրայելի պաշտպանական տեխնոլոգիաները Հայաստանին հասանելի են զեղչով, եթե ոչ լրիվ նույն տեսակները, որոնք մատակարարվում են Ադրբեջանին, բայց նմանատիպները։ Այդ նպատակով իսրայելցի արտադրողներն ու զենք վաճառողները արդեն բավական ժամանակ է դիմում են մեզ։ Գործարքային քաղաքականության այսօրվա աշխարհում, բարոյական փաստարկներին և խոսույթներին քիչ տեղ է հատկացվում, բայց ես Իսրայելի քաղաքական առաջնորդների հետ համատեղ աշխատանքի ներուժ եմ տեսնում՝ նպատակով, որ Իսրայելը սահմանափակի մասնակցությունը արցախա-ադրբեջանական հակամարտությանը՝ պատասխանատու վարքագիծ, որին հավատարիմ է ժողովրդավար երկրների մեծ մասը։ ԱՄՆ-ի հետ վերջին տարիների հարաբերությունների մասին Ի՞նչ եք կարծում, ո՞րն է ձեր գլխավոր ձեռքբերումը որպես դեսպան, ինչի՞ն չկարողացաք հասնել և ի՞նչ եք ակնկալում հայ-ամերիկյան հարաբերություններից մոտակա տարիներին։ Իմ պաշտոնավարումը Վաշինգտոնում համընկավ Օբամայի լիբերալ կառավարումից անցմանը Թրամփի՝ աշխարհի ամերիկակենտրոն տեսլականի հետ, որում Հայաստանը հազիվ թե տեղ ուներ։ Այսպիսով, դա բեկումների և մեծաքանակ ձեռքբերումների ժամանակ չէր, ավելի շուտ դա փոփոխության խորությունը հասկանալու և Երևանին նոր կառավարության և նրա առաջնահերթություններին ճիշտ մոտենալու խորհուրդներ տալու շրջան էր։ Օբամայի կառավարման վերջին տարին էլ բավական լարված/ինտենսիվ էր, և ի դեմս մեր ներքին քաղաքականության կամ աշխարհաքաղաքական որոշումների նկատմամբ աճող դժգոհության՝ իմ առաքելությունն էր մեր քաղաքական երկխոսության ինտենսիվությունը պահելը և այն նոր մակարդակի բարձրացնել փորձելը։ Նշեմ նաև, որ ես կարծում եմ, որ իմ թիմի հետ միասին շատ բանի հասանք։ Մենք հաջողեցինք մեր երկրի մասին ընկալումը Վաշինգտոնում փոխելու և ԱՄՆ մայրաքաղաքի քարտեզի վրա Հայաստանի դեսպանատունը որպես քաղաքական, ակադեմիական և մշակութային փոխանակման, արվեստի և գաստրոնոմիայի վայր նշելու գործում։ Մենք Հայաստանը ավելի ճանաչելի դարձրինք նորարարական մշակութային և կրթական միջոցառումների միջոցով, ինչպիսին է Սմիթսոնյան «Ֆոլքլայֆ» փառատոնը։ Քանի դեռ կառավարությունը փոփոխությունների երկարատև շրջանում էր, մենք ամրացրինք հարաբերությունները Կոնգրեսի հետ։ Վաշինգտնում գտնվելուս 2,5 տարվա ընթացքում անձնապես հանդիպել եմ Կոնգրեսի ավելի քան 250 անդամի հետ։ Եվ ավելի քան տասը տարի դադարից հետո մենք վերսկսեցինք կոնգրեսական պատվիրակությունների այցերը Հայաստան և Արցախ, որոնք դարձան ամենամյա։ Ի լրումն Հայ դատի հանձնախմբի, որն ավանդապես զբաղվում է հայկական հարցերով Կապիտոլիումի բլրում, մենք հարաբերությունները զարգացրինք Ներկայացուցիչների պալատի Ժողովրդավարության համագործակցության ծրագրի հետ։ Մենք ընդլայնեցինք մեր հարաբերությունները Կալիֆոռնիայի և Մասաչուսեթս նահանգների հետ, Հայաստանի և Կալիֆոռնիայի միջև առևտրի և ներդրումների շրջանակային համաձայնագիր կնքեցինք: Մեր ավանդական «ընտրատարածքի»՝ ամերիկահայ համայնքի հետ Հայաստանի շփման ուղղությամբ, որպես նշանակալի քայլ, ընդլայնեցինք պատվո հյուպատոսությունների ցանկը։ Ընդհուպ հասանք մեքսիկա-ամերիկյան ազդեցիկ ավետարանական համայնքների, տեղացի հրեաների իրավապաշտպան խմբերի հետ համագործակցային հարաբերությունների խորացմանը: Ամենակարևոր ձեռքբերումներից մեկը թերևս ամերիկահայ համայնքի հետ ինտենսիվ երկխոսությունը և բեղմնավոր աշխատանքն էր։ Այդ 2,5 տարիները Վաշինգտոնում դեպի հեռավոր համայնքներ, եկեղեցիներ և դպրոցներ անդադար ճամփորդությունների տարիներ էին, որոնց ընթացքում ես տասնյակ հազարավոր մարդկանց եմ հանդիպել, նրանց մեր ընդհանուր հայրենիքի տեսլականով ոգևորել և ինքս ոգևորվել մեր հայրենակիցների նվիրվածությամբ և պատրաստակամությամբ։ Կարդալ ավելին՝ civilnet.am-ում։

13:59 - 10 հունիսի, 2020