Մարտի 1

Մարտի 1-ի լույս 2-ի իրադարձություններ, զանգվածային բողոքի գործողություններ, անկարգություններ, ոստիկանության հետ բախումներ, որոնք տեղի են ունեցել 2008 թվականի մարտի 1-ի լույս 2-ին Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաք Երեւանի կենտրոնում: Իրադարձությունների հետեւանքով զոհվեց 10 (2 ոստիկան, 8 քաղաքացիական անձ) եւ վիրավորվեցին հարյուրավոր մարդիկ: Մայրաքաղաքում հաստատվեց արտակարգ դրություն 1 ամիս ժամկետով: Իրադարձությունները սկսել էին ակտիվորեն զարգանալ փետրվարի 20-ից, երբ Հայաստանի Հանրապետության առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի կողմնակիցները Ազատության հրապարակում հիմնեցին շուրջրյա ճամբար եւ սկսեցին կազմակերպել հանրահավաքներ, բողոքի այլ գործողություններ:

Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ու նրա կողմնակիցները չէին ընդունում ընտրությունների արդյունքները եւ պնդում էին, որ նախագահ է ընտրվել Լ.Տեր-Պետրոսյանը: Մարտի 1-ի իրադարձությունների առանձին դեպքերով կայացվել են դատավճիռներ, սակայն մինչեւ օրս ամբողջական դեպքերի վերաբերյալ չի եղել դատական գործընթաց: Տարբեր քաղաքական ուժեր, հասարակական շրջանակներ այս իրադարձությունների վերաբերյալ ունեն ոչ միանշանակ դիրքորոշում: Որոշները մեղադրում են այն ժամանակվա գործող իշխանություններին, իսկ ոմանք էլ ցույցերը կազմակերպողներին՝ ի դեմս Լեւոն Տեր Պետրոսյանին ու նրա նախընտրական շտաբի ներկայացուցիչներին:

Ինչ է ասել Հայկ Հարությունյանը Մարտի 1-ի գործով |civilnet.am|

civilnet.am։ Սեպտեմբերի 23-ի ուշ երեկոյանն Բջնիի իր առանձնատանը հայտնաբերվել է Հայկ Հարությունյանի դին՝ գլխի շրջանում հրազենային վիրավորումով։ Հայկ Հարությունյանը 1999-2003-ին եղել է ՀՀ ներքին գործերի նախարար, 2003-2008-ին ՀՀ ոստիկանապետ, իսկ 2008-ի հունիսից երկու տարով պաշտոնավարել է որպես Պետական պահպանության ծառայության պետ։ Հարությունյանն ուներ գեներալ-գնդապետի կոչում։ Նախորդ շաբաթ ՀՀ գլխավոր դատախազությունը հայտարարեց, որ Խարդախությամբ առանձնապես խոշոր չափերի հափշտակություն և կոռուպցիոն չարաշահումներ է հայտնաբերել 2007-2015-ի ընթացքում ՀՀ ԱՆ «Արմավիր» քրեակատարողական հիմնարկի կառուցման գործընթացում։ Հայկ Հարությունյանը 2010-2014-ին քրեակատարողական վարչության պետն է եղել։ Հարությունյանը Մարտի 1-ի գործով առանցքային վկաներից էր, և այս գործով ցուցմունք է տվել, որը արտահոսքի հետևանքով «Ժողովուրդ» թերթում հրապարակվեց ապրիլին։ Մարտի 1-ի գործի մեղադրանքում կա Հայկ Հարությունյանի մասնակցությամբ հետևյալ դրվագը. «Բացի այդ, մարտի 1-ին և 2-ին Երևան քաղաքում տեղի ունեցած իրադարձությունների ժամանակ ՀՀ ոստիկանության անօրինական գործողությունները քողարկելու, այդ իրադարձություններին զինված ուժերի մասնակցության հանգամանքները թաքցնելու նպատակով […] ՀՀ ոստիկանության մի խումբ բարձրաստիճան պաշտոնատար անձինք, այդ թվում ՀՀ ոստիկանապետ Հայկ Հարությունյանը […] 2008 թվականի մայիսի 29-ին ՀՀ ոստիկանության պետ նշանակված Ալիկ Սարգսյանը հետին ամսաթվով ստորագրել են կեղծ պաշտոնական փաստաթղթեր, որոնք տրամադրել են մարտի 1-ին և 2-ին Երևան քաղաքում տեղի ունեցած իրադարձություններն ուսումնասիրող ՀՀ ԱԺ ժամանակավոր հանձնաժողովին և փորձագետների փաստահավաք խմբին, վերջիններիս հայտնել են իրականությանը չհամապատասխանող տեղեկություններ, իսկ հիշյալ դեպքի առթիվ հարուցված քրեական գործով վարույթն իրականացնող մարմնին տվել են ներկայացված փաստաթղթերի բովանդակությանը համահունչ սուտ ցուցմունքներ»: Հայաստանում Թավշյա հեղափոխությունից հետո Մարտի 1-ի վերաբացված գործով Հայկ Հարությունյանն իր ցուցմունքը սկսել է 2008թ. փետրվարի իրադարձություններից։ Մասնավորապես նա ասել է, որ փետրվարի 28-ին կամ 29-ին իր հետ կապ է հաստատել Ազգային անվտանգության ծառայության այն ժամանակվա տնօրեն Գորիկ Հակոբյանը։ Վերջինս ասել է, թե ըստ ԱԱԾ տվյալների՝ Ազատության հրապարակում հավաքագրվում է մեծ քանակով զենք և զինամթերք, հնարավոր է՝ «սադրիչ գործողություններ տեղի ունենան»: «Այդ տեղեկությունը ստանալուն պես ես հանձնարարել եմ Արմեն Երիցյանին մեր օպերատիվ բլոկով պարզել ԱԱԾ-ից ստացված տվյալների իսկությունը, և Արմեն Երիցյանն ինձ զեկուցեց, որ իրականում Ազատության հրապարակում զենք-զինամթերքի կուտակման ինֆորմացիա կա»,- ասել է Հարությունյանը։ Այնուհետև նա իր մոտ խորհրդակցություն է հրավիրել և կարգադրել, իր խոսքերով, «առավոտյան տեխզննություն իրականացնել Ազատության հրապարակում զենք-զինամթերքի առկայությունը ստուգելու համար»: Ըստ Հարությունյանի՝ չեն հասցրել գործողությունները սկսել, երբ իրենց նույն Գորիկ Հակոբյանը տեղեկացրել է, թե ինֆորմացիայի արտահոսք է եղել։ Մարտի 1-ին, Հարությունյանի ցուցմունքի համաձայն, «իրեն տեղեկացրել են, որ ոստիկաններին սպասել են, ու բախումներ է եղել, ինչի արդյունքում ցուցարարներին դուրս են բերել հրապարակից, որպեսզի կարողանային տեղազննում իրականացնել»։ Նա նաև ասել է, որ «ոստիկանությունը չի ցանկացել ցրել ցույցերը, այլ միայն ցանկացել են տեղատեսություն իրականացնել՝ պարզելու ստացված օպերատիվ տվյալները»։ Երեկոյան, համաձայն ցուցմունքի, իրավիճակը գնալով լարվում էր, «սկսել էին մեքենաներ հրկիզել Մաշտոցի պողոտայում», ուստի ոստիկանական ուժերը կենտրոնացվում են Ձկան խանութի մոտ։ Այնուհետև Հայկ Հարությունյանին զեկուցել են, որ բախումներ են տեղի ունենում ոստիկանության զորքերի և ցուցարարների միջև. «Զեկուցել են, որ առաջին բախման ժամանակ նետած նռնակի պայթյունից զոհվել է ոստիկանության զորքերի վաշտի հրամանատար Համլետ Թադևոսյանը: Գրիգոր Գրիգորյանը զեկուցել է նաև, որ նկատել է, թե ինչպես են ցուցարարներն իրենց վրա կրակում, այսինքն՝ նկատել է, թե ինչպես են քաղաքացիական հագուստով մարդիկ հրազենից կրակոցներ արձակել ցուցարարների ուղղությամբ: Այդ ընթացքում ինձ զեկուցում էին ոստիկանության ծառայողների շարքերում մեծ թվով վիրավորների մասին, ինչպես նաև զոհերի մասին, իսկ վերջին զոհը, որ զեկուցել են, եղել է ոստիկանության զորքերի զինծառայող Տիգրան Աբգարյանը, ով վիրավորում էր ստացել պարանոցի հատվածում Լեո փողոցում»,- ասել է Հարությունյանը։ Նրա փոխանցմամբ՝ «22:30-ի սահմաններում այդ ժամանակ ՀՀ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից արտակարգ դրություն մտցնելու հրամանագիր ստորագրեց, որի համաձայն` արտակարգ դրության պայմաններում կարգի պահպանությունը հանձնարարված էր ՀՀ պաշտպանության նախարարության զինված ուժերին»: Հարությունյանը նաև անդրադարձել է 2008-ի փետրվարի 23-ի խորհրդակցությանը որը հրավիրել էր Ռոբերտ Քոչարյանը, և որին մասնակցում էին նաև ուժային կառույցների ղեկավարները։ Նա մասնավորապես ասել է. «Նշված խորհրդակցությանը նախագահի մտավախությունն էր ստեղծված իրավիճակը, որպեսզի բախումներ տեղի չունենան, և քանի որ Զինված ուժերից տեղեկություներ կային, որ միացել են ցուցարարներին, այդ թվում` ՊՆ փոխնախարարներ Գագիկ Մելքոնյանն ու Մանվել Գրիգորյանը, ուստի նախագահի պահանջն էր, որ սպաները չխառնվեն ներքաղաքական իրադարձություններին: Այլ խորհրդակցություն չեմ հիշում, որ այդ ընթացքում տեղի ունեցած լինի»։ Նա նաև ասել է, որ ցույցերի մասին տեղեկությունը զեկուցել է այդ ժամանակվա վարչապետ Սերժ Սարգսյանին և նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանին, իսկ մարտի 1-ի առավոտյան Ազատության հրապարակում իրականացված միջացառման մասին՝ միայն Քոչարյանին։ «Այդ ժամանակ Ռոբերտ Քոչարյանը հետաքրքրվել է, թե ինչպես են իրականացնելու տեղազննումը, որ բախումներ չլինեն, և ես պատճառաբանել եմ, որ տեղզննման գնալու ենք առանց զինվածության և առանց հատուկ միջոցների, այն կատարելու է Սաշա Աֆյանը, որն այդ օրերին միշտ շփվել է ցուցարարների հետ և կարողանում է կոնտակտի մեջ մտնել նրանց հետ: Իմ հիշելով` եթե չեմ սխալվում, Ազատության հրապարակի միջոցառմանը մասնակցել են նաև Ազգային անվտանգության մի քանի ծառայողներ` որպես հավելյալ օգնական ուժեր»: Հարությունյանը քննիչին նաև հայտնել է, որ ՀՀ պաշտպանության նախարար Միքայել Հարությունյանի կողմից 2008-ի փետրվարի 23-ին ստորագրված թիվ 0038 հույժ գաղտնի հրամանի մասին տեղեկացել է միայն ամիսներ առաջ՝ այն համացանցում հրապարակելուց հետո: Նա պնդել է, որ «բանակը Երևան քաղաքի փողոցներում հայտնվել է, երբ անկարգություներ են սկսվել մայրաքաղաքում»։ Շարունակությունը՝ civilnet.am-ում

10:02 - 24 սեպտեմբերի, 2019

Հրապարակվել են Արշակ Կարապետյանի ու Սերժ Սարգսյանի ցուցմունքներից դրվագներ |aysor.am|

aysor.am: Այսօր Երևանի ընդանուր իրավասության դատարանում ՀՀ 2-րդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի կալանքի հարցի քննարկման ժամանակ, երբ դատարանը որոշեց մերժել դատախազների՝ նիստը դռնփակ անցկացնելու միջնորդությունը, որոշվեց հրապարակել գործով վկա, վարչապետի խորհրդական Արշակ Կարապետյանի ցուցմունքը։ Ալումյանը սկսեց կարդալ Կարապետյանի ցուցմունքը. «Իմ հիշելով 2008 թվականի փետրվարի 23-ին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը պաշտպանության նախարարության, ԱԱԾ և ոստիկանության բարձրաստիճան պաշտոնյաների մասնակցությամբ խորհրդակցություն է անցկացրել։ Եթե չեմ սխալվում` մինչև ՊՆ ստորաբաժանումների ղեկավարության դահլիճ մտնելը, նախագահն առանձին խորհրդակցություն է անցկացրել ԱԱԾ և ոստիկանության բարձրաստիճան ղեկավարության հետ։ Ուժային անձնակազմի դուրս գալուց հետո, ՀՀ ՊՆ ղեկավար կազմն է ներս մտել, այդ թվում՝ պաշտպանության նախկին նախարար Միքայել Հարությունյանը։ Ի դեպ, մեր հետ խորհրդակցությանը մասնակցում էին այլ ուժային կառույցների միայն ղեկավարները։ Քոչարյանի հետ սենյակում էր նաև ՀՀ վարչապետ, հաղթած թեկնածու Սերժ Սարգսյանը։ Խորհրդակցությունը սկսվեց լարված մթնոլորտում։ Բառացի դժվար թե կարողանամ մտաբերել...»։ Ցուցմունքը կարդալու այս հատվածում մեղադրող դատախազ Գևորգ Բաղդասարյանն առարկություն ներկայացրեց՝ հայտարարելով, որ պետք չէ հրապարակել ցուցմունքն ամբողջությամբ, մանրամասներով։ Նիստը նախագահող դատավոր Դավիթ Գրիգորյանն ընդունեց առարկությունը և հորդորեց Ալումյանին ցուցմունքից հատվածներ մատնանշել ու դրանց վերաբերյալ ներկայացնել պաշտպանական կողմի կարծիքը։ Ալումյանը շարունակեց կարդալ ցուցմունքը. «Խոսք գնաց Պաշտպանության փոխնախարար Մանվել Գրիգորյանի և Երկրապահ կամավորական միության մասին։ Մասնավորապես, որ Մանվել Գրիգորյանն ու ԵԿՄ այլ անդամներ միացել էին ընդդիմադիր քաղաքական ուժերին։ Խոսք գնաց նաև ԵԿՄ-ի անդամների ու Մանվել Գրիգորյանի զինված լինելու մասին, ինչն իրենից վտանգ է ներկայացնում։ Նախագահը հետաքրքրվեց Միքայել Հարությունյանից՝ որտե՞ղ է Մանվել Գրիգորյանը, իսկ Միքայել Հարությունյանը զինվորականին վայել կեցվածքով ոտքի կանգնեց ու ասաց՝ «չգիտեմ»։ Նրան մեղադրեցին, որ չի տիրապետում իրավիճակին, քանի որ տեղյակ չէ, թե իր նախարարությունում ինչ է կատարվում»։ Այնուհետև, Ալումյանի փոխնանցմամբ, Կարապետյանն ասել է, թե նախագահն ասել է արտակարգ ռեժիմ հայտարարելու մտադրության մասին, իսկ Սերժ Սարգսյանն էլ առաջարկել է ստեղծել զինվորական վարչակազմ՝ այդ ժամանակ Երևանի կայազորի պետ Յուրի Խաչատուրովի նախագահությամբ։ «Խորհրդակցությունից հետո որոշ սպաների մոտ դժգոհություն առաջացավ՝ ինչո՞ւ պետք է ընդգրկվեն Երևանում տեղի ունեցող իրադարձություններին», - ցուցմունքում ասել է Կարապետյանը։ Նույն անձի ցուցմունքից մեկ այլ հատվածի համաձայն. «Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը 2008թ.-ի Մարտի 1-ին հրապարակել է արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին հրամանագիր, չնայած Ռոբերտ Քոչարյանը Զինված ուժերիում արտակարգ դրություն հայտարարել էր փետրվարի 23-ին, այսինքն՝ գերագույն գլխավոր հրամանատարն առնվազն բանավոր հրաման էր տվել, ինչն էլ ՊՆ Միքայել Հարությունյանը կատարել էր»։ Պաշտպան Ալումյանը նկատեց, որ այս դրվագը հենց այն է, ինչին մեղադրող կողմը հղում է անում՝ մեղադրանքը մատնանշելիս։ Արշակ Կարապետյանի ցուցմունքն իր ցուցմունքում հերքել է ՀՀ 3-րդ նախագահ Սերժ Սարգսյանը։ Ավելին, ըստ Ալումյանի, Կարապետյանի ցուցմունքը հերքել են նաև մյուց հարցաքննված սպաները։ Մեկ այլ ուշագրավ հանգամանք էլ նկատեց փաստաբանը՝ նշելով, որ այս ցուցմունքները նախորդ բոլոր դատական նիստերում՝ խափանման միջոցի հարցը քննելիս, նախաքննական մարմինը չի ներկայացրել։ Սերժ Սարգսյանն իր ցուցմունքում հերքելով Կարապետյանին, ասել է. «Խորհրդակցության մանրամասների մասին չեմ հիշում, բայց կարող եմ ասել՝ խորհրդակցությունը հրավիրել է Ռոբերտ Քոչարյանը, մասնակցել է զինված ուժերի սպայական կազմը։ Ընդհանուր նպատակն է եղել զգուշացնել, որ ցուցարաների ղեկավարները քաղաքական պրոցեսների մեջ են փորձում ներգրավել Զինված ուժերի ղեկավար կազմին»։ Ալումյանն ընդգծեց Սարգսյանի ցուցմունքի այն դրվագը, որ խորհրդակցության նպատակն է եղել զգուշացնել ԶՈւ սպայական կազմին չներգրավել քաղաքական գործընթացների մեջ։Փաստաբանը բացատրեց՝ Սարգսյանն իր ցուցմունքով ասել է, որ ցուցարարների պարագլուխներն ամեն ինչ արել են, որ բանակի սպաներին ներքաշեն պրոցեսների մեջ ու քաշեն իրենց կողմը։ «Եվ դա առիթ հանդիսացավ, որ Հայաստանի նախագահն իրավացիորեն հանձնարարական տվեց՝ կա՛մ դիմում են գրում ու դուրս են գալիս Զինված ուժերի համակարգից և շարունակում մնալ ԵԿՄ-ում, կա՛մ դիմում են գրում, դուրս գալիս ԵԿՄ-ից և շարունակում ծառայել Զինված ուժերում», - իր ցուցմունքում ասել է Սերժ Սարգսյանը։ Ըստ փաստաբանի, Սերժ Սարգսյանի այս ցուցմունքը հաստատում է խափանման միջոցի վերաբերյալ նախորդ դատական նիստերում իրենց հնչեցրած պնդումները։ Նկատենք՝ դատարանում նստած դատախազների խումբը չառարկեց Ալումյանի հայտարարությանը, թե նախկինում դատական նիստերում խափանման միջոցի հարցի քննարկումների ժամանակ չեն ներկայացվել սպաների ցուցմունքները, բացի՝ Արշակ Կարապետյանի ցուցմունքից։Այնուհետև Սերժ Սարգսյանն իր ցումցունքում ասել է, որ զինված ուժերը զորանոցային կարգավիճակի բերելը որևէ կապ չունի ռազմական դրության հետ ու ավելացրել. «Անկեղծ ասած, եթե ես էլ լինեի պաշտպանության նախարար, ապա ես էլ նման կերպ կվարվեի՝ հրաման կստորագրեի զորքը զորանոցային կարգավիճակի բերելու մասին։ Իմ կարծիքով, դա եղել է ամենաարդյունավետ միջոցը՝ զորքը հեռու պահելու քաղաքական ազդեցություններից, միջամտություններից»։

12:33 - 15 մայիսի, 2019