Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն

Առողջապահության Համաշխարհային Կազմակերպությունը (ԱՀԿ) Միավորված Ազգերի Կազմակերպությանը պատկանող միջկառավարական կազմակերպություն է։ Կենտրոնական գրասենյակը Ժնեւում է։

Հիմնվել է 1948 թվականի ապրիլի 7-ին, երբ ՄԱԿ-ի անդամ 26 երկրի կողմից ընդունվեց եւ հաստատվեց ԱՀԿ կանոնադրությունը։ Ամեն տարի ապրիլի 7-ը աշխարհում նշվում է որպես «Առողջության համաշխարհային օր»։ ԱՀԿ-ն, հաշվելով 193 անդամ պետություններ, նպատակ ունի բոլոր ժողովուրդներին բարձրացնել առողջապահության ամենաբարձր մակարդակի։

Ըստ իր սահմանադրության ԱՀԿ-ն ունի երկու գլխավոր ֆունկցիա՝

գործել որպես ղեկավար մարմին առողջապահության բնագավառում
նպաստել տեխնիկական համագործակցությանը անդամ պետությունների ներսում՝ ի հօգուտ առողջապահության համակարգի զարգացման։

ԱՀԿ-ն իր ֆունկցիաներն իրականացնում է երեք հիմնական մարմինների միջոցով՝ Առողջապահության համաշխարհային ժողով, Գործադիր խորհուրդ եւ Քարտուղարություն։

Հայաստանի Հանրապետությունը ԱՀԿ անդամ է 1994 թվականի օգոստոսից, եւ այդ ժամանակից էլ Հայաստանում ստեղծվել է ԱՀԿ-յան ներկայացուցչություն։

ԱՀԿ-ն և գիտական աղբյուրները չեն հաստատում վարչապետի՝ 1 տարով իմունիտետ ձեռք բերելու մասին պնդումը |fip.am|

fip.am: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հունիսի 6-ին ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերի ընթացքում հայտարարել էր, որ նոր տեսակի կորոնավիրուսով վարակվելու դեպքում հնարավոր է մեկ տարով իմունիտետ ձեռք բերել: «Եթե ես վարակվել, լավացել եմ, դա հոյակապ է, որովհետև ձեռք եմ բերել առնվազն 1 տարով իմունիտետ, վերադառնում եմ նախկին կյանքին»,- նշել էր վարչապետը: Նա նաև պնդել էր, որ կորոնավիրուսը հաղթահարելուց հետո իր ընտանիքը ևս մեկ տարով իմունիտետ ձեռք կբերի. «… Մենք մտավախություն չենք ունենա շփվել մեր հարազատների, ընկերների հետ, քանի որ վիրուսը հաղթահարած կլինենք, իմունիտետ ձեռք բերած կլինենք: Հանգիստ կարող ենք շփվել բոլորի հետ, Արփիին մանկապարտեզ կուղարկենք՝ առանց մտահոգվելու, որ կվարակվի կամ կվարակի ուրիշներին»,- նշել էր Նիկոլ Փաշինյանը: Առողջապահական համաշխարհային կազմակերպության տեսակետը ԱՀԿ-ի ապրիլի 24-ին հրապարակված «Իմունային անձնագրերը Քովիդ-19-ի համատեքստում» հոդվածում նշվում է, որ որևէ ապացույց չկա այն բանի, որ կորոնավիրուսից ապաքինված մարդիկ պաշտպանված են երկրորդ վարակումից: Հոդվածը բացատրում է, որ պաթոգենի նկատմամբ բնական վարակի միջոցով իմունիտետի զարգացումը բազմաքայլ գործընթաց է, որը տեղի է ունենում 1-2 շաբաթվա ընթացքում: Մարմինն անմիջապես արձագանքում է վիրուսային վարակին` ատիպիկ բնածին պատասխանով, որի դեպքում մակրոֆագները, նեյտրոֆիլները և դենդրիտիկ բջիջները դանդաղեցնում են վիրուսի առաջընթացը և նույնիսկ կարող են կանխել ախտանշանների ի հայտ գալը: Ատիպիկ պատասխանին հաջորդում է ձեռքբերովի արձագանքը, երբ մարմինը սկսում է ստեղծել հակամարմիններ: Դրանք սպիտակուցներ են, որոնք կոչվում են իմունոգլոբուլիններ: Մարմինը նաև ստեղծում է T- բջիջներ, որոնք ճանաչում և վերացնում են վիրուսով վարակված այլ բջիջները: Ձեռքբերովի պատասխանը կարող է մաքրել մարմինը վիրուսից, և եթե այդ պատասխանը բավականաչափ ուժեղ է, այն կարող է կանխել հիվանդության ծանր ընթացքը կամ նույն վիրուսով երկրորդ անգամ վարակվելը: ԱՀԿ-ի ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ կորոնավիրուսով վարակված մարդկանց օրգանիզմում ստեղծվում են հակամարմիններ: Սակայն պարզվել է նաև, որ արյան մեջ չեզոքացնող հակամարմինների մակարդակը շատ ցածր է, ինչը ենթադրում է, որ բջջային իմունիտետը նույնպես կարող է շատ կարևոր նշանակություն ունենալ վերականգնման համար: Հետևաբար՝ հակամարմինների առկայությունը դեռևս բավարար չէ եզրակացնելու, որ մարդն անձեռնմխելի է դառնում նոր վարակի համար: Միևնույն ժամանակ, ԱՀԿ-ն զգուշացնում է, որ սխալ եզրակացությունները կարող են բացասաբար ազդել մարդկանց վարքի վրա: Օրինակ՝ մարդիկ կարող են ենթադրել, որ պաշտպանված են երկրորդ անգամ վարակվելուց, և անտեսել հանրային առողջապահական խորհուրդները։ Մինչև գիտական ապացույցների ի հայտ գալը, այս մոտեցումը կարող է մեծացնել վարակի փոխանցման ռիսկերը: Այլ աղբյուրներ Գիտական այլ աղբյուրները կորոնավիրուսի նկատմամբ իմունիտետի ձևավորման տարբեր ժամկետներ են նշում: Այսպես, Ամստերդամի համալսարանի՝ մայիսին արված հետազոտության համաձայն՝ պաշտպանող իմունիտետը վարակվելուց հետո կարող է գործել 6 ամիս: Lancet գիտական պարբերականում մայիսի 1-ին հրապարակված հետազոտության համաձայն՝ կորոնավիրուսով վարակվելուց հետո պահանջվում է 10 օր հակամարմիններ ձևավորելու համար, հետևաբար՝ հետագայում ամենաուժեղ իմունիտետն ունեն նրանք, որոնք շատ ծանր են տարել հիվանդությունը, այսինքն՝ պարզ չէ, թե արդյո՞ք հիվանդությունը թեթև տարած անձինք հետագայում կկարողանան դիմագրավել նոր վիրուսին, թե՞ ոչ: Այլ գիտնականներ շեշտում են, որ նոր տեսակի կորոնավիրուսի առաջին դեպքերը գրանցվել են ամիսներ առաջ, և հնարավոր չէ հստակ իմանալ, թե որքան կգործեն հակամարմինները: Պարզ չէ նաև, թե արդյո՞ք օրգանիզմը տարածում է վարակն այլ մարդկանց դրա դեմ պայքարի ընթացքում։ Սակայն հետազոտողների մեկ այլ խումբ՝ ամերիկյան Mount Sinai բժշկական կենտրոնից, LiveScience-ում մայիսին հրապարակված հոդվածում հայտնում է, որ հիմք ընդունելով կորոնավիրուսային այլ վարակների՝ SARS 1-ի և MERS-ի ուսումնասիրությունները՝ կարելի է ենթադրել, որ հիվանդանալուց հետո ապահովվում է իմունիտետ 1-3 տարով: Հատկանշական է նաև, որ մայիսի 22-ին Հանրային խորհրդի անդամների հետ հանդիպման ժամանակ կորոնավիրուսով կրկնակի վարակվելու հավանականության մասին խոսել էր նաև առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը: Նրա խոսքով՝ ակադեմիական համաշխարհային հանրույթն աստիճանաբար հակվում է այն մտքին, որ կրկնավարակները կարճ ժամանակում հնարավոր չեն, և մարդը երկրորդ անգամ, առնվազն առաջիկա մի քանի ամիսներին, չի կարող վարակվել կորոնավիրուսով։ «Իհարկե, դա չի նշանակում, որ 2-3 տարի հետո չես վարակվի, որովհետև ընդհանրապես՝ սուր շնչառական վարակները՝ վիրուսներով պայմանավորված, երկարատև իմունիտետ չեն առաջացնում, այդ թվում՝ նաև այլ կորոնավիրուսները, որոնք շրջանառվում են սեզոնի ժամանակ և առաջացնում սովորական հարբուխ և այլն»,- ասել էր նախարարը։ Այսպիսով, առողջապահական և գիտական կազմակերպությունները չեն պարզել, թե որքան ժամանակ կարող է գործել իմունիտետը կորոնավիրուսի առողջանալուց հետո, հետևաբար վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունն, ըստ որի՝ առողջանալուց հետո անձը կունենա իմունիտետ 1 տարվա ընթացքում դեռևս ապացուցված չէ: Լուսինե Ոսկանյան

14:36 - 08 հունիսի, 2020

ՅՈւՆԻՍԵՖ-ը և ԱՀԿ-ն նախազգուշացնում են՝ պետություններին չի հաջողվում արգելել կրծքի կաթի փոխարինիչների գովազդը |hetq.am|

hetq.am: ԱՀԿ-ի, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի և IBFAN միջազգային ցանցի նոր զեկույցի համաձայն, չնայած կրծքի կաթի փոխարինիչների վնասակար գովազդների դադարեցմանն ուղղված ջանքերին, պետությունները դեռևս հաջողության չեն հասնում ծնողներին ապատեղեկատվությունից պաշտպանելու գործում։ Կորոնավիրուսային համավարակը փաստում է ավելի խիստ օրենսդրության անհրաժեշտությունը` ընտանիքներին կանթնախառնուրդների անվտանգության մասին կեղծ պնդումներից և ագրեսիվ գովազդներից պաշտպանելու համար։ Կրծքի կաթը կյանքեր է փրկում, քանի որ դրա միջոցով փոքրիկներին հակամարմիններ են փոխանցվում առողջ կյանքի մեկնարկի և մանկական մի շարք հիվանդություններից պաշտպանելու համար։ ԱՀԿ-ն և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը խրախուսում են կանանց շարունակել կրծքով կերակրումը կորոնավիրուսային համավարակի ընթացքում, նույնիսկ եթե նրանց մոտ կասկածվում կամ հաստատվել է կորոնավիրուսային հիվանդությունը։ Թեև գիտնականները դեռ շարունակում են հետազոտել կորոնավիրուսով վարակված մայրերի կրծքի կաթը, մինչ այժմ արված ուսումնասիրությունները փաստում են, որ քիչ հավանական է, որ կորոնավիրուսը կաթի միջոցով փոխանցվի երեխային։ Կրծքով կերակրման բազմաթիվ օգուտները էականորեն գերազանցում են վիրուսով պայմանավորված պոտենցիալ վտանգները։ Երեխային կաթնախառնուրդով կերակրելն ավելի անվտանգ չէ։ Զեկույցում տեղ գտած 194 երկրներից 136-ում գործող օրենսդրական ակտերը համապատասխանում են «Կրծքի կաթի փոխարինիչների վաճառահանման միջազգային օրենսգրքին» և ԱՀԿ բանաձևերին: Օրենսգրքի նկատմամբ հետաքրքրությունը մեծանում է՝ վերջին երկու տարում 44 երկրների կողմից գովազդի հետ կապված կարգավորումների խստացմամբ պայմանավորված։ Այնուամենայնիվ, երկրների մեծ մասում գործող օրենսդրական սահմանափակումներն ամբողջովին չեն տարածվում բուժհաստատություններում իրականացվող գովազդի վրա։ Միայն 79 երկրում է արգելված կրծքի կաթի փոխարինիչների գովազդը բուժհաստատություններում, և միայն 51-ում է արգելվում անվճար կամ էժան, զեղչված գնով կաթնախառնուրդների տրամադրումը առողջապահական համակարգում։ Միայն 19 երկրում է արգելված գիտական և առողջապահական ասոցիացիաների միջոցառումների հովանավորչությունը կրծքի կաթի փոխարինիչների (այդ թվում` նորածինների, 1-3 տարեկան երեխաների կաթնախառնուրդների և կաթնային հեղուկների, 0-ից 36 ամսական երեխաների համար նախատեսված սննդի) արտադրողների կողմից։ «Կրծքի կաթի փոխարինիչների ագրեսիվ գովազդը, հատկապես բուժաշխատողների կողմից, մեծ խոչընդոտ է աշխարհում նորածինների և երեխաների առողջության բարելավմանն ուղղված մեր աշխատանքին», - նշել է ԱՀԿ-ի սնուցման և սննդի անվտանգության բաժնի ղեկավար Ֆրանչեսկո Բրանկան (Francesco Branca): «Առողջապահական համակարգերը պետք է քայլեր ձեռնարկեն՝ բարձրացնելու ծնողների վստահությունը կրծքով սնուցման նկատմամբ՝ զերծ մնալով կոմերցիոն ազդեցությունից, որպեսզի երեխաները բաց չթողնեն կրծքով կերակրման բացառիկ օգուտները»: ԱՀԿ-ն և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ը խորհուրդ են տալիս երեխային բացառապես կրծքով կերակրել առաջին 6 ամիսների ընթացքում, որից հետո՝ մինչև 2 տարեկանը և դեռ ավելին, փոքրիկները պետք է շարունակեն սնվել կրծքի կաթով՝ սննդակարգում ներառելով այլ սննդարար և անվտանգ կերակուրներ ևս: Առողջապահական համակարգերի գերծանրաբեռնվածության պայմաններում կրծքով կերակրումը սպառնալիքի տակ է։ Կրծքով չկերակրվող փոքրիկների համեմատ կրծքով կերակրվող փոքրիկների մահը 14 անգամ (ավելի) քիչ հավանական է: Այնուամենայնիվ, այսօր մինչև 6 ամսական երեխաների միայն 41 տոկոսն է բացառապես կրծքով կերակրվում։ Սա մի ցուցանիշ է, որ մինչև 2025թ. ԱՀԿ անդամ-երկրները պլանավորում են հասցնել առնվազն 50 տոկոսի։ Կաթնախառնուրդների անբարեխիղճ գովազդը շարունակում է խոչընդոտել կրծքով կերակման ցուցանիշի բարելավմանն ուղղված ջանքերը, իսկ կորոնավիրուսային ճգնաժամը մեծացնում է այդ վտանգը։ «Քանի որ կորոնավիրուսային համավարակը շարունակում է տարածվել, բուժաշխատողների կարողությունները ուղղվում են դրա դեմ պայքարին, իսկ առողջապահական համակարգերը՝ գերծանրաբեռնվում։ Այսպիսի դեպքերում կրծքով կերակրումը կարող է պաշտպանել միլիոնավոր փոքրիկների առողջությունը, բայց նոր մայրացած կանայք դա չեն կարող անել առանց բուժաշխատողների աջակցության»,- նշել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի սնուցման բաժնի ղեկավար դոկտոր Վիկտոր Ագուայոն։ «Ավելին քան երբևէ, մենք պետք է ջանքեր գործադրենք՝ ապահովելու, որ աշխարհում ամենուրեք յուրաքանչյուր մայր և ընտանիք մասնագետի կողմից ստանա անհրաժեշտ խորհուրդներ ու աջակցություն իր փոքրիկին ծննդյան պահից կրծքով կերակրելու համար»։ Շարունակությունը՝ hetq.am-ում

18:01 - 29 մայիսի, 2020