armtimes.com 2019-ի փետրվարին ՀՀ տարածքային կառավարման եւ ենթակառուցվածքների նախարար Սուրեն Պապիկյանը հայտարարել էր, որ նախարարությունը նախաձեռնել է «Տեղական ինքնակառավարման մարմինների մասին» օրենքում փոփոխություն կատարել՝ ոչ լեգիտիմ համայնքի ղեկավարների պաշտոնավարումը կասեցնելու համար:
Պապիկյանը նշել էր, որ դրա նպատակը բնակչի ձայնը լսելի դարձնելն է, եւ դրա հիմքում պետք է դրվի հանրաքվեի ինստիտուտը: Այսինքն, հանրաքվեով համայնքը կարտահայտվի՝ կողմ է արդյոք տվյալ համայնքապետի հետագա գործունեությանը, թե՝ ոչ: Սակայն 6 ամիս անց նախագծի մասին դեռեւս խոսք չկա:
Կոտայքի մարզպետ Ռոմանոս Պետրոսյանը հարցազրույցում հայտնում է, որ այս պահին հետաձգումը կապված է ԱԺ արձակուրդի հետ:
- Պարոն Պետրոսյան, ՏԻՄ-երում հանրաքվեի ինստիտուտ ներդնելու մասին հայտարարությունից 6 ամիս անց դեռեւս նորություն չկա, հնարավոր չի՞ դառնում այդ նախագիծն օրակարգ բերել:
- Չէի ասի հնարավոր չի դառնում: Ավելի շուտ կախված է Ազգային ժողովի արձակուրդներից: Մինչեւ ընթացիկ ամսվա վերջ ԱԺ-ն դեռ արձակուրդում է: Եթե չեմ սխալվում աշնանային նստաշրջանի առաջին նիստը սեպտեմբերի առաջին տասնօրյակի վերջում է լինելու, եւ ՏԻՄ օրենքի փոփոխություններն արդեն այդ ժամանակ պետք է մտնեն կառավարության օրակարգ, որպեսզի արդեն ուղարկվի ԱԺ՝ լսումների, քննարկումների: Ահա այդ շրջանում արդեն հստակ ձեւակերպումները կհասկանանք: Այսինքն, մեր քաղաքական թիմի տեսլականը դա է, որ գուցե հանրաքվեների ինստիտուտի որեւէ երեւակումով մենք մեր հանրությունից ազդակներ ստանանք, որ իրենք պատրաստակամ են խոշորացումների կամ բոլոր ՏԻՄ-երում արդեն համամասնական ընտրակարգի անցնելուն: Այդ ամբողջ գործընթացը, բնականաբար, կախված է ԱԺ-ի արձակուրդից վերադառնալու եւ բուռն քաղաքական գործընթացների մեկնարկի հետ:
- Այսինքն՝ նախագիծը գրեթե պատրա՞ստ է:
- Ավելի շատ քաղաքական կոնսուլտացիաներն են իրականացվել, մեր տեսլականն է դա, բայց դա դեռ նախագծի տեսք չի ստացել: Նախագիծն առաջիկա շաբաթների ընթացքում կպատրաստվի:
- Հանրաքվեի ինստիտուտը օրինակ Ամուլսարի պես խնդիրներն իր մեջ ներառելո՞ւ է, թե վերաբերվելու է միայն համայնքի ղեկավարներին ազատելուն:
- Չէ, դա բացառապես ՏԻՄ օրենքին վերաբերվող քննարկում է: Իսկ Ամուլսարի խնդիրը ինքներդ էլ տեսնում եք, այստեղ կա 2 հարթություն՝ բնապահպանական եւ քաղաքական: Որոշակի շրջանակներ քաղաքականացնում են, որոշակի շրջանակներ բնապահպանական գործնով են պայմանավորում: Բայց առհասարակ դրա մասին խոսք չկա: Հանրաքվեի ինստիտուտը մենք այս պահին քննարկում ենք ՏԻՄ նոր ընտրությունների, խոշորացման այս գործընթացների կոնտեքստում:
- Կարծես թե վերջին ամիսներին համայնքապետների դեմ բողոքի ակցիաներ չեն լինում: Ի՞նչ եք կարծում, մարդիկ այդ նախագծի՞ն են սպասում, թե նախագիծը լինելու դեպքում էլ այս պահին քաղաքացիների օրակարգում համայնքապետներից ազատվելն անհրաժեշտություն չէ:
- Որպես կանոն հեղափոխությունից հետո առաջին շրջանում, երբ նախկին՝ երկար տարիներ քաղաքական համակարգի մաս կազմած ՏԻՄ ղեկավարների հրաժարականներ եղան կամ հրաժարականների պահանջներ, կարծես թե առաջին փուլը անցանք մենք: Դրանով եմ ես պայմանավորում, որ այս պահին չկան նման պահանջներ: Ավելի ճիշտ՝ կան, բայց ոչ այնքան մասշտաբային, ինչպես նախորդ տարվա ընթացքում ունեինք: Նաեւ ասեմ, որ սա կապված է տարածքային կառավարման մարմինների, մասնավորապես՝ մարզպետի ինստիտուտի գործունեությամբ տարածաշրջաններում, քանի որ նախկինում նաեւ այս ինստիտուտի խեղված լինելու հանգամանքով էր պայմանավորված այն յուրացումներն ու չարաշահումները, որոնք թույլ են տրվել նաեւ այդ համայնքներում: Իսկ այս պահին, երբ վերահսկողական գործառույթները լիարժեքորեն իրացվում են, նաեւ վարչական վերահսկողություն է իրականացվում, մասնագիտական, իրավական գործիքակազմերն են լիարժեք աշխատեցվում, այդ կոնտեքստում արդեն կարող եմ ասել, որ այս պահին Կոտայքի մարզում, թեկուզ եւ հին համակարգից մնացած համայնքի ղեկավարների աշխատաոճում եւ վարվելակերպում որեւէ քաղաքական, առավել եւս՝ իրավական՝ անընդունելի վարքագիծ չկա բացարձակ: Այսինքն, կարծես թե վերափոխման այդ շանսը մարդիկ ճիշտ օգտագործել են եւ արդեն իրենց գործողություններով առաջ են մղում համայնքի ու պետության շահը: Իսկ նրանք, ովքեր փորձում են նախկին գործիքակազմերից օգտվել եւ նախկին քաղաքական մշակույթի կրողն են մնացել, նրանց հետ կապված կան քաղաքական տարաձայնություններ, կան իրավական պրոցեսներ, որոնց մասին դուք շատ լավ գիտեք:
- Եթե արդեն ԱԺ մտնի նախագիծը եւ ընդունվի, դա ենթադրո՞ւմ է, որ հանրաքվեի միջոցով 50+1 տոկոսը եթե դեմ լինի համայնքապետին, ապա նա պետք է ազատվի իր պաշտոնից:
- Այո, 50+1 պետք է լինի, որ հնարավոր լինի տվյալ համայնքի ղեկավարին հետկանչ անել, կամ քաղաքացիների կողմից, կամ ավագանու մեծամասնությամբ: Ավագանու ինստիտուտի անատամությունը նաեւ այն է, որ նրանց թիվ 1 վերահսկողական գործառույթի առանցքը պետք է լինի հետկանչի հնարավորությունը, բայց այս պահին համայնքի ավագանիների եթե ողջ կազմն էլ հրաժարականի պահանջ ներկայացնի, իրավակարգավորում չկա, որ տվյալ համայնքի ղեկավարը հրաժարական ներկայացնի, օրենքում նման սահմանում գոյություն չունի: Այս պահին 3 տարբերակ կա համայնքի ղեկավարի այդ աթոռն ազատելու. առաջինը ինքնակամ հրաժարականն է: Երկրորդը՝ դատական ակտի ժամանակ, երբ կոնկրետ մեղադրանք է առաջադրված՝ փորձաքննությամբ հաստատված է եւ նախաքննություն իրականացվող մարմինը միջնորդում է տարածքային կառավարման մարմնին կասեցնելու լիազորությունները տվյալ համայնքի ղեկավարի: Երրորդը կոռեկտ գուցե չի հնչում, բայց կենսաբանական մահն է, այլ տարբերակ այս 3 տարբերակներից զատ չկա, ուստի ՏԻՄ օրենքը այդ առումով մեր գնահատմամբ շատ թերի է եւ լրացումների կարիք կա:
- Եթե ներդրվի հանրաքվեի ինստիտուտ, ավագանուն էլ հնարավորություն տրվի պաշտոնանկ անել համայնքապետին, ձեր մարզում քանի՞ համայնքապետ կազատվի զբաղեցրած պաշտոնից:
- Դրան զուգահեռ նաեւ պետք է իրականացվի համայնքների խոշորացման գործընթացը, քանի որ ուզենք-չուզենք՝ համայնքների մեծ մասում, որտեղ դեռ ղեկավարները հներն են, ավագանու անդամներն էլ մեծ մասամբ գործող համայնքապետի դրածո կամ առնվազն գործող համայնքապետի հետ սեփական գործողությունները համաձայնեցնող անդամներն են: Այսինքն՝ գործող ավագանիների կողմից՝ գործող համայնքի ղեկավարներին հետկանչի պահանջ, ես կարծում եմ, 1-2 համայնքից ավելի չենք ունենա: Առաջինը բնականաբար Քասախ համայնքն է, որտեղ կա այս պահին նման քաղաքական օրակարգ: Այս նորմը, կարծում եմ, բացառապես գործելու է նոր սերնդի ավագանու անդամների եւ համայնքի ղեկավարների մոտ: Նորընտիր համայնքի ղեկավարների համար էլ սա ազդակ է լինելու, որ քաղաքացիները կամ ավագանին հարկ եղած դեպքում կարող են հետկանչի պահանջ դնել: