RElection նախագծի շրջանակում «Կուսակցությունների մասին» օրենքի բարեփոխումների վերաբերյալ զրուցել ենք Ազգային ժողովի Լուսավոր Հայաստան խմբակցության պատգամավոր Անի Սամսոնյանի հետ:

-Արդեն մի քանի ամիս է խորհրդարանում քննարկվում է կուսակցությունների մասին օրենքում փոփոխություններ կատարելու հարցը: Նախ ի՞նչպես եք գնահատում այս գործընթացը և արդյո՞ք այս քննարկումները չպետք է սկսեին Ընտրական օրենսգրքի բարեփոխումներից:

-Ես կարծում եմ, որ մեկը մյուսին չի խանգարում: Նույնիսկ անհրաժեշտ է, որ երկուսը զուգահեռ քննարկվեն, որովհետև Ընտրական օրենսգրքում այն դրույթները, որոնք պետք է կարգավորվեն՝ ուղղակի և անմիջական կապ ունեն «Կուսակցությունների մասին» օրենքի հետ, որովհետև Ընտրական օրենսգիրքը կանոնակարգում է ընտրությունները, իսկ ընտրությունների սուբյեկտները կուսակցություններն են: Այս պարագայում կարևոր է, որ քննարկումները ներդաշնակ անցնեն: Ես որքանով տեղյակ եմ, այն աշխատանքային խումբը, որը զբաղվում է, բավականին ակտիվ  հավաքագրում է բոլոր առաջարկները։ Կարծում եմ այդ բոլոր քննարկումների արդյունքում մենք կունենանք շատ ավելի բարեհաջող օրենք, քան նախկինում էր:

-Եթե անդրադառնանք տեղական ինքնակառավարման մարմիններին և դրանց համար անհրաժեշտ փոփոխություններին: Կարո՞ղ եք առանձնացնել մի քանի բարեփոխումներ, որոնք անհրաժեշտ են:

-Տեղական ինքնակառավարման մարմինների մասով իրավական դաշտը, ես կասեի թերածաց չէ, որքան այն խնդիրներ է առաջացնում ռեալ կյանքում: Իհարկե կան շատ բացթողումներ՝ թե՛ քաղաքապետի, թե՛ համայնքի ղեկավարի և թե՛ ավագանու ինստիտուտի մասով, որոնք պետք է լրացնել:

Վերջերս տեղի ունեցան ՏԻՄ ընտրություններ և կարելի է ասել, որ այսօր մեր ՏԻՄ համակարգի վիճակը ավելի վատթարանում է։ Սա խնդիր է այն առումով, որ այստեղ խնդիրը միայն իրավական բացերը չեն, խնդիրը նաև ընդհանուր քաղաքական մթնոլորտն է: Այսինքն մարդիկ այլևս չեն ուզում դառնալ համայնքի ղեկավար, ավագանի, չունեն մոտիվացիա, չեն տեսնում այդ նպատակը, խուսափում են և սա մեզ համար խնդիր է:

Մենք պետք է երկկողմանի նայենք․ որտեղ ունենք իրավական բացեր, որոնք կարող են բարելավել այս ինստիտուտների վիճակը և որտեղ պետք է գտնել քաղաքական դաշտի անառողջ մթնոլորտի հատիկները, որոնք ստիպում են, որ մեր ՏԻՄ ընտրությունները ավելի ոչ գրավիչ դառնան:

-Հայաստանյան ընտրությունները միշտ չէ, որ անցնում են արդար, թափանցիկ։ Ի՞նչ մեխանիզմներ պետք է ներդնել, որպեսզի բացառենք դրանք:

-Վերջին խոշոր համապետական ընտրությունները՝ 2018 թվականի դեկտեմբերի 9-ի ընտրություններն են և այն մենք համարում ենք լեգիտիմ, այսինքն հստակ արտահայտվել է ժողովրդի կամքը: Ես կարծում եմ, որ իրավական մասով կարող ենք մեխանիզմներ մտածել, որոնք կբարելավվեն անձի քվեարկության գաղտնիության պայմանները ընտրատեղամասում, ընտրողի գրանցման պայմանները։ Այսինքն կփորձենք հնավորինս փակել այն անցքերը, որոնք նախկինում օգտագործվում էին ընտրախախտումներ անելու համար: Բայց պետք է ասեմ, որ ընդհանրապես ընտրությունների լեգիտիմությունը շատ ավելի կախված է քաղաքական կամքից, տվյալ իշխանության քաղաքական կամքից․ արդյո՞ք նա պատրաստ է զիջել իր իշխանությունը թե ոչ։ Այս առումով պետք է նշել, որ մենք տեսել ենք՝ որ իշխող ուժն է դիմում ընտրախախտումների, որպեսզի պահի իր իշխանությունը․ այն դեպքում, երբ տեսնում են, որ հողը սասանվում է իրենց ոտքի տակ, դիմում են տարբեր մեթոդների․ ընտրախախտումների ՝ կաշառք, կառուսել, ընտրատեղամասում խախտումներ: Այդ պառճառով այն ուժը, որն ավարտում է իր հինգ տարվա ժամկետը, պետք է պատրաստ լինի, որպեսզի իշխանությունը զիջի մյուսներին, եթե ժողովուրդն այդպես է ուզում իր քվեարկությամբ: Եթե պատրաստ չլինի, մենք որքան էլ ունենաք փայլուն ընտրական օրնեսգիրք, միևնույն է այդ խախտումները լինելու են և ժողովրդի կամքը խաթարվելու է:

- Շատ հաճախ կին քաղաքական գործիչներն էլ փաստում են, որ իրենց խոսքը հասարակությունն ընկալում է այլ կերպ: Առաջին հերթին դիտարկվում է գործչի սեռը, տարիքը, արտաքին տեսքը, ապա նոր խոսքի բովանդակությունը: Նման խնդիր տեսնու՞մ եք։

-Այո՛, նման խնդիր կա։ Ես նկատում եմ նաև այդ վերաբերմունքը իմ կին գործընկերների հանդեպ: Բայց ես ինքս շատ հաճախ դրան վերաբերում եմ նորմալ, որովհետև մի քանի դեպքեր կան, որ այդպես են վարվում: Առաջինը՝ երբ ցանկանում են նսեմացնել քո խոսքը, ապա դիտավորյալ հղում են անում քո արտաքինին: Լինում է, որ մարդիկ պարզապես նաև գնահատում են ոչ միայն քո խոսքը՝ որպես քաղաքական գործիչ, այլ նաև քո արտաքին տեսքը: Ես այստեղ երբեք մեծ ողբերգություն չեմ տեսել, որովհետև անկախ նրանից, թե մենք որքան ենք խոսում գենդերային հավասարությունից, քաղաքականության մեջ տղամարդու և կնոջ հավասարությունից, հավասար գործընկերային հարաբերություններից, միևնույն է՝ բնության մեջ կա տղամարդ և կին:

Տղամարդը կնոջն առաջին հերթին ընկալում է, որպես կին։ Այդպիսին է մեր բնությունը: Դրա դեմ չենք կարող պայքար մղել, իրավական մեխանիզմներ մտածել, որ այդպես չընդունեն, այլ հարց է, թե արդյո՞ք այն կաշկանդում է քեզ, թե ոչ: Եթե դու դրանից կաշկանդվում ես, ուրեմն դու՝ որպես կին քաղաքական գործիչ, ունես խնդիր։ Այսինքն այն խաթարում է քո բնականոն աշխատանքը,  կարող է իջեցնել քո ինքնագնահատականը, կարող է ստեղծել այլ խնդիրներ։ Բայց եթե դու դրանից չես վախենում, այլ ընդունում ես բնական և շարունակում ես աշխատել, շարունակում ես խոսել այն ամենի մասին, ինչը քեզ հետաքրքրում է, բնական է, որ մարդիկ սկսում են քեզ գնահատել նաև որպես քաղաքական գործիչ:

Ես, բոլոր նրանց, ովքեր այդ հարցը ինձ տալիս են, խորհուրդ եմ տալիս, ոչ թե լուրջ չվերաբերվել, այլ այդ խնդրին վերաբերվել հանգիստ և չտրվել հուզական, նյարդային պոռթկումներին: Բնական է՝ այն միշտ լինելու է։ Ես չեմ պատկերացնում մի ժամանակ, որ այդ երևույթը չլինի: Պարզապես  շատ սուբյեկտիվ հարց է և կախված է յուրաքանչյուր կին քաղաքական գործչից․ ինչպես ես դու քեզ գնահատում։ Շատ աշխատել, շատ առաջարկներ տալ, քո խոսքը տեղ հասցնել և մարդիկ քեզ կհասկանան:

-Ըստ Relection նախագծի ձևաչափի յուրաքանչյուր նախորդ զրուցակից հնարավորություն ունի հարց ուղղել հաջորդ բանախոսին: Մեր նախորդ զրուցակցի՝ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Ռուսատամ Բաքոյանի հարցԸ հետևյալն է՝

«Արդյո՞ք համաձայն եք, որ պետք է բացարձակ համամասնական ընտրակարգը գործի»:

-Վերջին տարիներին միշտ լոբբինգ են արել համամասնականը և այն արել է ընդդիմությունը՝ այն հաշվով, որ մեծամասնական պատգամավորները, ովքեր առաջադրվել են, իրենք ընտրակաշառք են բաժանել, հովանավորչություն են արել, տարբեր մեթոդների են դիմել, օգտագործել են ֆինանսական մեծ միջոցներ, որպեսզի ընտրվեն:

Ընդդիմությունը ասել է, որ ճիշտը համամասնականն է, որպեսզի մարդիկ չգնան տվյալ օլիգարխին, տվյալ բիզնեսմենին ձայն տալու։ Բայց ես անկեղծ կլինեմ և կասեմ, որ իմ տպավորություններով քաղաքացին պետք է ունենա իր պատգամավորը: Երբ քաղաքացին ձայն է տալիս ցուցակին, նա չի կարող նույնականացնել իր պատգամավորին։ Այսինքն՝ նա միշտ դիմելու է ցուցակին կամ լավագույն դեպքում ունենալու է ծանոթ այդ ցուցակի մեջ, օգտվելու է նրա հնարավորություններից կամ որևէ խնդրով դիմելու է նրան:

Այս դեպքում, ես կարծում եմ, որ մեծամասնական համակարգի առավելություններից մեկը այն է, որ քաղաքացին ընտրում է կոնկրետ մարդ և պահանջում է կոնկրետ մարդուց և այդ կոնկրետ մարդը լուծում է իր խնդիրները: Սրանք շատ կարևոր հարաբերություններ են և հետագայում քաղաքացին տալիս է այդ գնահատականը․ ընտրի այդ մարդուն, թե չընտրի:

Գիտեք, այն որ Հայաստանում քաղաքական համակարգը եղել է աղճատված, եղել են ընտրակաշառքներ, օլիգարխները և բիզնեսմենները օրակարգ են թելադրել, չի նշանակում, որ մեծամասնական համակարգը վատ է: Այսինքն, մենք պետք է մտածենք, քաղաքական դաշտը առողջացնելու, այդ բոլոր հնարավորությունները վերացնելու և մարդկանց սովորեցնելու այն մասին, որ իրենք պետք է ընտրեն իրենց պատգամավորին:

Ես չգիտեմ, թե մենք, որ առաջարկի վրա կկանգնենք, քանի որ կա նաև բաց ցուցակների առաջարկ, այսինքն ոչ թե վարկանիշային, այլ ամբողջ Հայաստանի տարածքով քեզ ընտրեն։ Բոլոր դեպքերում իմ տեսակետը այն է, որ յուրաքանչյուր քաղաքացի պետք է ընտրի իր պատգամավորին և պահանջի իր պատգամավորից:

Անի Սամսոնյանի հարցը՝ 

«Ես կցանկանայի իմանալ Ձեր հաջորդ զրուցակցի կարծիքը մեծամասնականի և համամասնականի վերաբերյալ»: