hetq.am: Նոյեմբերի 10-ից հետո Հայաստանում ու Արցախում անորոշություն է հատկապես սահմանամերձ բնակավայրերում, քանի որ բնակիչները չգիտեն, թե ինչպես է անցնելու նոր սահմանը, թշնամին որքան է մոտենալու իրենց գյուղին կամ քաղաքին, ինչպես է պաշտպանվելու սահմանի եւ դրա հարեւանությամբ գտնվող բնակավայրերի անվտանգությունը:

Նոյեմբերի 10-ին հրապարակված եռակողմ հայտարարության արդյունքում Ադրբեջանին հանձնվեցին Աղդամի (նոյեմբերի 20-ին), Քելբաջարի (նոյեմբերի 25-ին) եւ Լաչինի (դեկտեմբերի 1) շրջանները: Այդ ընթացքում եւ մինչեւ հիմա էլ պարբերաբար հաղորդագրություններ են ստացվում, որ սահմանամերձ բնակավայրերի գյուղացիներն իրենք են բանակցում թշնամու զինվորականների հետ՝ փորձելով ընդհանուր հայտարարի գալ, թե որտեղով պետք է անցնի սահմանը, եւ որտեղ պետք է տեղակայվեն հակամարտող կողմերի դիրքերը:

Նոյեմբերի 26-ին, երբ դեռ Լաչինի շրջանը չէր հանձնվել Ադրբեջանի վերահսկողությանը, «Հետքը» գրավոր հարցում էր ուղարկել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին՝ հետաքրքրվելով դեմարկացիայի (սահմանազատման) աշխատանքներով եւ սահմանների անվտանգությամբ: Պատասխանները ստացել ենք այսօր՝ վարչապետի աշխատակազմի տեղեկատվության եւ հասարակայնության հետ կապերի վարչության պետ Արմեն Խաչատրյանի ստորագրությամբ: Միաժամանակ պատասխան նամակից պարզ է դառնում, որ մեր հարցերին պատասխանել է ոչ թե հենց աշխատակազմը, այլ միանգամից 3 նախարարություն՝ ԱԳՆ-ն, ՊՆ-ն եւ ՏԿԵՆ-ը:

Ներկայացնենք մեր հարցերն ու պետական գերատեսչությունների պատասխանները:

-ԼՂՀ-ի եւ Ադրբեջանի միջեւ դեմարկացիոն գծի որոշման աշխատանքներում ո՞ր կողմերի ներկայացուցիչներն են ներգրավված: Արդյոք դրանց մասնակցում են հայկական (ՀՀ կամ Արցախի) կողմի ներկայացուցիչները: Հրապարակումներ են եղել, որ, օրինակ, նույն Բերդաշեն գյուղի հատվածում նման աշխատանքներ կատարել են ադրբեջանցի եւ ռուս զինվորականները՝ առանց հայ ներկայացուցիչների:  

-Արցախի եւ Ադրբեջանի միջեւ շփման գծի երկայնքով մարտական տեղաբաշխման (ոչ թե դեմարկացիայի) աշխատանքներում ներգրավված են հայկական, ռուսական եւ ադրբեջանական կողմի ներկայացուցիչները:

«Հետք» - Այս պատասխանից հետեւում է, որ Արցախում չի կատարվում դեմարկացիա՝ սահմանազատում երկրի մակերեւույթին, փոխարենն իրականացվում է մարտական տեղաբաշխում, այսինքն՝ կարելի է ասել, որ զորքերը նոր բնագծեր են զբաղեցնում: Սա, թերեւս, կարող ենք բացատրել նաեւ այն հանգամանքով, որ Արցախն իր կազմից դուրս որեւէ կարգավիճակով չճանաչող Ադրբեջանը պատրաստ չէ դեմարկացիոն աշխատանքներ իրականացնել:

-Ինչպե՞ս է որոշվում դեմարկացիոն գիծը, GPS կոորդինատները ի՞նչ քարտեզի կամ տվյալների հետ են համադրվում:

-Արցախի դեպքում՝ արցախա-ադրբեջանական շփման գիծն անցնում է եռակողմ հայտարարությամբ սահմանված բնագծերով: Այսինքն՝ հարավային եւ հյուսիսային հատվածներով՝ ռազմական գործողությունների դադարեցման պահի զբաղեցրած դիրքերով, իսկ արեւելյան եւ արեւմտյան հատվածներում՝ հայտարարության 2-րդ եւ 6-րդ կետով սահմանված շրջանների (Աղդամ, Քելբաջար, Լաչին - «Հետք»)՝ Ադրբեջանին անցնելուց հետո այդ շրջանների եւ նախկին ԼՂԻՄ տարածքի միջեւ առկա խորհրդային վարչական սահմաններով:

«Հետք» - Չնայած մեր հարցն առաջին հերթին վերաբերում էր ՀՀ-ի եւ Ադրբեջանին անցած շրջանների դեմարկացիային (Քելբաջարի ու Լաչինի շրջանների հատվածում), ինչը եւս խնդրահարույց է (կարող ենք բերել Սյունիքի Արավուս գյուղի օրինակը), պետական կառույցներն անդրադարձել են միայն Արցախին: Բայց այդ դեպքում եւս անորոշ կետ կա. խոսքն Ադրբեջանին անցած շրջանների եւ նախկին ԼՂԻՄ-ի միջեւ վարչական սահմանների ճշգրտման մասին է: Սա խնդիր է, ինչը տեսանք, մասնավորապես, Մարտունու շրջանի Բերդաշեն գյուղի օրինակով, երբ ադրբեջանցիները մտել էին տեղացիների նռան այգիները՝ ասելով, թե հողերի մի մասն իրականում իրենցն է: Այսինքն՝ հարցմանը պատասխանած ՀՀ պետական մարմինները չեն պարզաբանում, թե խորհրդային տարիներին գծված ԼՂԻՄ վարչական սահմաններն այսօր ինչպես, կոնկրետ ինչ փաստաթղթերի ու տվյալների հիման վրա են «վերականգնվում»:

-Ըստ եռակողմ հայտարարության՝ Լաչինի շրջանը պետք է հանձնվի Ադրբեջանին (հարցումն ուղարկել ենք մինչեւ հանձնումը - «Հետք»), իսկ ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ է մնալու 5 կմ լայնությամբ միջանցքը: Ներկայում այդ միջանցքն անցնում է Բերձոր քաղաքով: Այս քաղաքում հայ բնակչության տարհանում նախատեսվու՞մ է: Արդյոք այնտեղ պիտի վերադառնան ադրբեջանցի բնակիչներ:

-Ներկա իրադրությունում ծագել է Սոթքից մինչեւ Նռնաձոր ձգվող ՀՀ պետական սահմանի անվտանգության ապահովման հարցը: Ի՞նչ աշխատանքներ են կատարվում այդ ուղղությամբ:

Այս երկու հարցերին ստացել ենք մեկ կարճ պատասխան:

-Նշյալ աշխատանքները դեռեւս ավարտված չեն, ներկայում լուծվում ու հստակեցվում են պահպանությանն ու պաշտպանությանն առնչվող կազմակերպչական բնույթի խնդիրները:

Շարունակությունը՝ hetq.am-ում