Սոս Ավետիսյան

7-րդ գումարման ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցությամբ պատգամավոր։

Սոս Ավետիսյանը ծնվել է 1989 թվականին Արարատի մարզի Արարատ քաղաքում:

2010թ. ավարտել է ԵՊՀ ռոմանագերմանական բանասիրության ֆակուլտետի իսպաներեն լեզվի եւ գրականության բաժինը: 2013թվականին ավարտել է ԵՊՀ Եվրոպական ուսումնասիրությունների կենտրոնի «Մարդու իրավունքների եւ ժողովրդավարացման» մագիստրոսական ծրագիրը, 2014թ.՝ ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության դիվանագիտական դպրոցը, 2016թ.՝ Մեծ Բրիտանիայի Օքսֆորդի համալսարանի Սուրբ Անտոնիոսի քոլեջը:

2008-2010թթ. աշխատել է ՀՀ մշակույթի նախարարության մշակութային արժեքների փորձագիտական կենտրոն ՊՈԱԿ-ի առաջատար մասնագետ: 2016 թվականից դասավանդում է ԵՊՀ Եվրոպական ուսումնասիրությունների կենտրոնում: 2016-2017թթ. եղել է Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի հայոց պատմության դասախոսի օգնական:

2018թ. դեկտեմբերի 9-ին ԱԺ պատգամավոր է ընտրվել «Իմ քայլը» կուսակցությունների դաշինքի համապետական ընտրական ցուցակով՝ ընդգրկվելով Արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի, ԵԽԽՎ Հայաստանի պատվիրակության և ՀՀ ԱԺ թվով 15 բարեկամական խմբերի կազմերում։

Մեր ռազմաքաղաքական ու դիվանագիտական կարողությունը այս պահին բավարար է էսկալացիան ինքնուրույն հաղթահարելու համար․ Սոս Ավետիսյան

Հուլիսի 12-ից մինչեւ այս գիշեր Տավուշի մարզում հայ-ադրբեջանական սահմանային իրավիճակը խիստ լարված էր։ Նշյալ օրը՝ կեսօրից, ադրբեջանական կողմը ռազմական գործողություններ էր սկսել Հայաստանի ուղղությամբ։ Հավաքական անվտանգության մասին Պայմանագրի կազմակերպությունը, որի հիմնադիր անդամ է Հայաստանը, կրակը դադարեցնելու կոչ արեց միայն երեկ՝ հուլիսի 14-ին՝ հայտարարելով, որ կազմակերպության քարտուղարությունում լուրջ անհանգստություն են արտահայտում՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի սահմանին իրավիճակի լարվածության կապակցությամբ։ «Ստեղծված իրավիճակը չի նպաստում իրավիճակի կարգավորմանը երկու հարևան երկրների սահմաններում, որոնցից մեկը՝ ՀՀ-ն, ՀԱՊԿ անդամ պետություն է»,- ասված էր հայտարարության մեջ։ Թեմայի շուրջ զրուցել ենք խորհրդարանական «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Սոս Ավետիսյանի հետ։ - Պարո՛ն Ավետիսյան, քննադատություններ են հնչում, որ ՀԱՊԿ-ը չի արել այն, ինչ պարտավոր էր անել, ուշացրել է հայտարարությունը եւ կամ հայտարարությունն, ըստ էության, ոչինչ չասող էր։ Ընդ որում՝ Հարավային Կովկասում եւ Կենտրոնական Ասիայում ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարի հատուկ ներկայացուցիչ Ջեյմս Ապատուրայի ու ՀԱՊԿ-ի հայտարարությունները գրեթե չէին տարբերվում, եւ սա այն պարագայում, երբ Հայաստանը ոչ թե ՆԱՏՕ-ի, այլ ՀԱՊԿ-ի անդամ է։ Խնդրում եմ Ձեր մեկնաբնությունը՝ ի՞նչ ասելիք ուներ վերջինիս արձագանքը, դրա մեսիջը տվե՞ց այն, ինչ պետք է տար։ - Նախեւառաջ՝ մենք մի կարեւոր բան պետք է արձանագրենք՝ ընդհանրապես հայոց պատմության, անկախության համար․ մենք մեր հիմնական հույսը պետք է դնենք բացառապես մեր Զինված ուժերի վրա՝ թե՛ Հայաստանի Հանրապետության, թե՛ Արցախի Հանրապետության անվտանգությունն ապահովելու համար։ Այսինքն՝ քեզնից դուրս փրկության փնտրտուքները սխալ են։ Իհարկե, ՀԱՊԿ-ը մեր անվտանգային համակարգում կարեւոր օղակ է, եւ օպերատիվ պատասխանի որոշակիությունը շատ կարեւոր է։ Դրա հետ մեկտեղ՝ մենք տեսանք, որ ՀԱՊԿ-ն, ի վերջո, հայտարարություն տարածեց, որտեղ հստակ նշվում է՝ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ի դաշնակից երկիր է, եւ սա պետք է ընդունել որպես առաջնային զգուշացում կամ նախազգուշացում։ Մնացած ընթացակարգային առումով՝ ինչ կարելի է սպասել, մենք պետք է մի քիչ ավելի հաշվարկային լինենք՝ ի վերջո ի՞նչ ենք ուզում, ինչպե՞ս ենք պատկերացնում այդ օգնությունը կամ դատապարտումը։ Իհարկե, Ադրբեջանն ինչ-որ առումով փորձ է արել իր ունեցած կապերից օգտվել, բայց ՀԱՊԿ-ի հայտարարությունը, որպես այդպիսին, չի վիժեցրել։ Եւ սա կարելի է արձանագրել որպես որոշակիորեն դրական քայլ։ - Հավաքական անվտանգության մասին Պայմանագրի 4-րդ հոդվածում ասված է, որ «եթե անդամ պետություններից որևէ մեկը ենթարկվի ագրեսիայի որևէ պետության կամ պետությունների խմբի կողմից, ապա անդամ պետությունների կողմից դա կհամարվի որպես ագրեսիա՝ Պայմանագրի բոլոր մասնակից պետությունների դեմ: Մասնակից պետություններից որևէ մեկի դեմ ագրեսիայի ակտի ի հայտ գալու պարագայում, մնացած մասնակից պետությունները կցուցաբերեն անհրաժեշտ օժանդակություն` ներառյալ ռազմական օգնությունը, նաև կցուցաբերեն օժանդակություն իրենց տրամադրության տակ գտնվող միջոցներով` հավաքական պաշտպանության իրավունքի իրագործման կարգին համապատասխան` համաձայն ՄԱԿ-ի կանոնադրության 51-րդ հոդվածի»:Եթե չեմ սխալվում՝ այս օժանդակությունը ցուցաբերվելու է այն պարագայում, երբ ագրեսիայի ենթարկված պետությունն անձամբ դիմի։ - Այո, եւ մենք մեր ՀԱՊԿ-ի գործընկերներին դիմել ենք, բայց պահանջով, որ անպայմանորեն արձանագրվի, որ այսպիսի միջադեպ է տեղի ունենում արդեն հայ-ադրբեջանական սահմանին, որ ագրեսիայի դրսեւորում կա, եւ դա արձանագրվել է։ Մենք չենք դիմել, որ մեզ օգնեն․ ի փառս մեր զինվորականների՝ մենք բացարձակ տիրապետում ենք իրավիճակին եւ մենք ենք թելադրող դիրքում։ - Այսինքն՝ Հայաստանն այս պահին ամենեւին էլ կարիք չունի դիմել այդ օժանդակության՝ ներառյալ ռազմական օգնության համար։ - Բացառվում է։ Այս պահին մենք նման օժանդակության կարիք չունենք։ - Թուրքիայի ֆակտորին անդրադառնանք․ այս պետությունն ամեն ձեւ ձգտում է խառնվել իրավիճակին։ Թուրքիան, կարծես թե, տարածաշրջանում ՀԱՊԿ-ի շահերի ամենամեծ սպառնալիքն է՝ թե՛ որպես Թուրքիա, թե՛ որպես ՆԱՏՕ-ի անդամ։ Բայց ՀԱՊԿ-ն, ըստ էության, թուրքական կողմի հայտարարությունների մասին չխոսեց։ Ինչպե՞ս կարող ենք հասկանալ այս դիրքորոշումը։ - Եկեք տարանջատենք մի քանի բան․ Թուրքիան, որպես այդպիսին, այո, հանդիսանում է ՆԱՏՕ-ի անդամ, բայց վերջին տարիների զարգացումը եւ առանձին օպերացիաների իրականացումը ցուցադրում են, որ Թուրքիան բացառապես իր շահերն է հետապնդում եւ կաշկանդված չէ ՆԱՏՕ-ով։ Եւ թե՛ Ռուսաստանի հետ որոշակի մերձեցումները, թե՛ հետագա առճակատումները Սիրիայում՝ Ռուսաստանի հետ, Լիբիայում իրենց քաղաքականությունը, հստակ ցուցադրում են, որ այս պետությունը վաղուց կաշկանդված չէ, հանդես չի գալիս որպես ՆԱՏՕ-ի քաղաքականության վարող։ Ինքն իր քաղաքականությունն է վարում՝ ունենալով ՆԱՏՕ-ի պայմանագիրը։ Այս պարագայում՝ նաեւ շատ կարեւոր է Ռուսաստանի ԱԳՆ արձագանքը, որը իրապես թիրախավորված էր, չնայած երկիրը չէր նշում, բայց շեշտում էր, որ Մինսկի խմբի անդամ երկիրը իրավուք չունի ռազմական էսկալացիայի ժամանակ որեւէ կողմին ուղիղ աջակցություն խոստանալ, հատկապես, որ դա կվտանգի տարածաշրջանային անվտանգությունը։ Այս խոսքերը ուղղված էին բացառապես Թուրքիային։ Բայց, էլի եմ կրկնում, ամենակարեւորն այն է, որ մեր ռազմաքաղաքական ու դիվանագիտական կարողությունը այս պահին բավարար է էսկալացիան ինքնուրույն հաղթահարելու համար։ Եւ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի այս ընդհանուր ջղաձգումները, ի դեպ, որոշակիորեն պայմանավորված են իրենց ներքաղաքական օրակարգերով։ - Երեկ էլ Բաքվում բողոքի բազմահազարանոց ցույցեր էին, եւ սա կարծես վերջին տասնամյակներում առաջին նման ակցիան էր։ Չնայած տեղի ղեկավարությունը սկզբում բուռն չարձագանքեց կատարվողին, բայց հետո ջրցաններով ու մահակներով ցրեց ցուցարարներին։ Հնարավո՞ր է, որ Ադրբեջանում զարգացումներն ուղղակիորեն իրենց դեմ շրջվեն։ - Այո, եւ երկու կարեւոր եզրակացություն պետք է ունենանք․ նախ՝ այդ ցույցն արձանագրում է հայկական Զինված ուժերի եւ Հայաստանի հաղթանակը․ այստեղ մենք հստակ տեսնում ենք, որ այդ մարդիկ հասկացել են՝ իրավիճակը, մեղմ ասած, սփոփիչ չէ։ Երկրորդը՝ պետք է հասկանանք, որ այդ հասարակությունը ռազմատենչ է, հետեւաբար, մենք մեր անվտանգությանը պետք է ապավեն լինենք։ Երրորդիվ՝ իհարկե, մեծ ճնշում կա կառավարության վրա։ Եւ թեեւ դեռ ամբողջական վերլուծություներ չկան, բայց ենթադրաբար, այդ ամենը սկզբնական շրջանում ձեռնտու էր Բաքվի կառավարող կլանին, հետո իրենք հասկացան, որ սա կարող է վերաճել ավելի լուրջ պայքարի, եւ այդ մարդկանց ցրեցին։ - Պարոն Ավետիսյան, հիմա միջազգային կառույցների ներկայացուցիչների, մի քանի երկրների պաշտոնյաների հայտարարությունները թո՞ւյլ են տալիս եզրակացնել, որ միջազգային հանրության համար ակնհայտ է եւ հստակ, որ Ադրբեջանն է հրահրում այս իրադրությունը։ - Մենք կարող ենք այդպիսի ենթադրություն անել, այո։ Այս ընթացքում երկու տեսակի հայտարարություններ են եղել․ առաջինը՝ դիվանագիտական քողով․ երկու կողմերին են կոչ անում, սրանք հիմնականում միջազգային կառույցներից եկող արձագանքներն են, եւ այդ կառույցներից այս պահին այլ արձագանք սպասել հնարավոր չէ, դեռ փաստագրական տվյալներ պետք է ներկայացվեն նրանց։ Եւ երկրորդը՝ մենք նկատեցինք, որ նաեւ կարեւոր պետության ներկայացուցիչներ, ինչպիսին ԱՄՆ-ն է, Ադրբեջանին ուղիղ դատապարտող հայտարարություններ եղան, արդեն նաեւ Կիպրոսից, Շվեդիայից, Գվատեմալայից, Իսպանիայից։ Եւ սա շատ կարեւոր է խորհրդարանական դիվանագիտության ձեռքբերման տեսանկյունից։ Իհարկե, սրանք դեռ առաջին քայլերն են, բայց այս ուղղությամբ մենք դեռ պետք է շարժվենք։ - Այսինքն՝ մեր կոմունիկացիան այս առումով ստացվում է միջազգային հանրության հետ։ - Այո, այն աշխատանքը, որ արվել է այս մեկուկես տարվա ընթացքում մեր միջազգային գործընկերների հետ, հանդիպումները, քննարկումները, համատեղ քայլերը, բերում են այն պտուղները, որոնք այս պահին պետք են։ Եւ այս կարեւոր հաջողության վրա դեռ երկար անելիքներ կան։ Ինֆորմացիոն դաշտի առումով եւս էլ ավելի շատ ջանք է պետք ներդնել։ Հիշեցնենք՝ հուլիսի 12-ին, ժամը 12։30, Տավուշի մարզում գտնվող մեր դիրքերից մեկին մոտեցել է ադրբեջանական ՈՒԱԶ ավտոմեքենա, զինծառայողներն անհասկանալի պատճառներով դուրս են եկել մեքենայից, եւ շարժվել դեպի մեր դիրքը։ Հայկական կողմի նախազգուշացումից հետո, թողնելով մեքենան, վերադարձել են: Ժամը 13:45-ին Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները կրկնել են հայկական զինված ուժերի սահմանային դիրքը գրավելու փորձը՝ կիրառելով հրետանային կրակ, սակայն ճնշվել են եւ, կորուստներ կրելով, հետ շպրտվել: Ադրբեջանական կողմը պարբերաբար նոր գործողությունների էր դիմում՝ մինչեւ հուլիսի 14-ի, լույս 15-ի գիշերը։ Հակառակորդն ունի տեխնիկայի զգալի եւ մարդկային տասնյակ կորուստներ՝ այդ թվում՝ բարձր սպայական կազմից․ պաշտոնապես հայտարարվել է 12 զոհի մասին։ Հայկական կողմն ունի 4 զոհ, 10 վիրավոր, որոնցից մեկի վիճակը հուլիսի 15-ի դրությամբ գնահատվում է ծայրահեղ ծանր։ Այս պահի դրությամբ սահմանին հիմնականում պահպանվում է հրադադար։ Հայարփի Բաղդասարյան

18:30 - 15 հուլիսի, 2020

Հրայր Թովմասյանի դեպքը որոշ շրջանակներ, որքան հնարավոր էր, մանիպուլացրեցին. Սոս Ավետիսյան |lragir.am|

lragir.am: Մեր զրուցակիցն է ԱԺ «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Սոս Ավետիսյանը: - Ինչպե՞ս եք գնահատում, որ ձեզ մեղադրում են քաղաքական հետապնդումներ իրականացնելու մեջ, մասնավորապես, Հրայր Թովմասյանի, նրա ընտանիքի նկատմամբ։ - Միշտ կարելի է ենթադրություններ անել այդ ուղղությամբ, բայց առանց անմեղության կանխավարկածը խախտելու մի կարևոր բան պետք է հասկանալ, որ, ցավոք սրտի, Հայաստանում որպես կանոն կոռուպցիոն գործընթացների մեջ կարող են ներգրավված լինել նաև բարեկամներ, հարազատներ, ընկերներ, սանիկներ։ Այս պարագայում, երբ քննություն է իրականացվում, կարող է այնպես պատահել, որ փոխկապակցված անձինք նույնպես կանչվեն քննության։ Հրայր Թովմասյանի դեպքը որոշ շրջանակներ, որքան հնարավոր էր, մանիպուլացրեցին։ ԱԱԾ-ն հանդես եկավ հայտարարությամբ, ներկայացրեց, թե ինչ ձևով են հարցին մոտեցել։ Ես հիմա այսպես եմ հասկանում. քանի որ կոռուպցիայով զբաղվել է նախկին իշխանությունը, ապա կոռուպցիոն հանցագործության դեմ ուղղված ցանկացած քայլ փորձ են անելու որակել որպես քաղաքական հետապնդում։ Կոռուպցիայի համար անհրաժեշտ է, որ մարդն ունենա պաշտոնեական դիրք։ Կա սովորական գողություն, և կա կոռուպցիա, որը ենթադրում է, որ դու պետք է պաշտոն ունենաս, որը չարաշահելով հարստացել ես։ Հիմա երբ քաղաքական պայքար է տարվում կոռուպցիայի դեմ, այդ ճամբարը հայտարարելու է, որ դա քաղաքական հետապնդում է։ Ես որևէ նման բան չեմ տեսնում։ - ԲՀԿ ղեկավար Գագիկ Ծառուկյանը հայտարարել է, որ եթե Հրայր Թովմասյանը հանցանք է գործել, թող պատժեն, բայց հանցակազմ չկա, դատարկ խոսքեր են։ Ինչպե՞ս եք գնահատում նրա հայտարարությունները։ - Ես խորհուրդ կտամ, որ քանի դեռ քննություն է ընթանում, որևէ մեկն իր գնահատականներում չշտապի և պարզ հասկանա, որ ՀՀ-ում օրենքի գերակայություն է և դա բոլորի համար է։ Ես չեմ կարծում, որ պարոն Ծառուկյանն ունի քննչական փորձ կամ իրավաբանական փորձ՝ հասկանալու այս կամ այն գործի հանցակազմը։ - Իր համար անընդունելի է, որ Թովմասյանի դստերը և 75-ամյա հորը կանչում են հարցաքննության ԱԱԾ։ - Ես հասկանում եմ մեր հասարակության հուզականությունն այս հարցի շուրջ, ես նաև հասկանում եմ, թե ինչքան տհաճ է դա աչքի համար, բայց մի կարևոր բան կա։ Ենթադրությունը սա է. եթե ես լինեի կոռուպցիոներ, ես կարո՞ղ էի իմ հոր անունով որևէ գործարք անել, թե ոչ։ Եվ այդ դեպքում պե՞տք է իմ հորը կանչեին, թե՝ ոչ։ Պետք է հասկանալ, որ մենք բոլորս իրավական սոցիումի մաս ենք, և 18 տարին լրացած ցանկացած անձ կարողանում է մասնակցել ընտրությունների։ Այսինքն այդ ինչպե՞ս է, որ մի դեպքում դա կարելի է, մյուս դեպքում՝ ոչ։ Դե եկեք ասենք, որ ծերերը, երիտասարդներն իրավունք չունեն մասնակցել ընտրություններին։ Այդպիսի մի երկիր սարքենք, որտեղ միջին տարիքի տղամարդկանցով հավաքվենք և հարցերը լուծենք «տղավարի»։ Սա՞ է պետության մեր ընկալումը։ - Շարմազանովը հայտարարում է, որ իրենց ժամանակ քաղաքական հետապնդում չի եղել։ - Ես չեմ ուզում իրենց և մեր ժամանակների հարթության մեջ պատասխանել դրան, բայց պարոն Շարմազանովը կարող է կարդալ այն միջազգային զեկույցները, որ գրվել են Հայաստանի մասին։ Կարող է կարդալ անկախ մամուլի հրապարակումները։ Ես չեմ ուզում զուգահեռ անցկացնել, որովհետև դա ընկալվելու է, որ բա որ այն ժամանակ անում էին, հիմա էլ մենք ենք անում տրամաբանության մեջ։ Այդպես չի։ Պրոցեսն իրավական է։ Բայց գոնե «Մարտի 1»-ից հետո շուրջ 200 քաղաքական ակտիվիստ է ձերբակալվել, իրենց ընտանիքները հալածվել են։ Նույն կերպ շարունակվել է դրանից հետո տեղի ունեցած քաղաքական և քաղաքացիական ընդվզումների ժամանակ։ Ես չգիտեմ, թե դա ինչպես կարելի է ձևակերպել, որ նույն ընկալման մեջ չլինի, բայց պարոն Շարմազանովը՝ որպես պատմաբան, հիշողության հետ լուրջ խնդիր ունի։ - Անդրադառնալով ՍԴ-ում ստեղծված իրավիճակին և ՍԴ վերջին աշխատակարգային որոշմանը, կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ Ազգային ժողովն այս հարցում ձախողվեց։ - Ոչ, ես այդ պնդումը չեմ ընդունում։ Ես կարծում եմ, որ մեր ներկայությունը ընդհանուր քաղաքական փիլիսոփայության մեջ է և դա չի դադարում դիտարկել, որ ՍԴ-ում կա լուրջ ճգնաժամ, որ այդ մարդիկ նույնիսկ պարզ, հիմնավոր իրավական հարցմանը չեն պատասխանել։ Այս պրոցեսը շարունակական է։ Ես գիտեմ, որ կան տարընկալումներ, թե ինչպես պետք է այդ հարցերը լուծել կամ չլուծել։ Ընտրվել է քայլերի տրամաբանություն, որով առաջ ենք ընթանում։ Ես չեմ կարծում, որ խորհրդարանը որևէ կերպ ինչ-որ բան ձախողում է։ ԱԺ-ն ունի իր արագությունը, որոշումների կայացման իր տրամաբանությունը, ունի իր օրակարգը և կանոնակարգ օրենքը։ Այս բոլորի մեջ է տեղավորվում խորհրդարանի գործունեությունը։ - Դուք, ըստ էության, գիտեի՞ք, որ նման արձագանք է լինելու և փորձո՞ւմ էիք ՍԴ-ին։ - Իմ անձնական կարծիքով, մենք հնարավորինս անում ենք այն քայլերը, որոնք ամբողջապես տեղավորվում են ՀՀ Սահմանադրության մեջ։ Ամբողջ հեղափոխության ընթացքում այդ հարցը մեզ համար եղել է սկզբունքային։ Այդ տեսանկյունից մենք այդ դաշտում մեր ունեցած ամբողջ զինանոցն օգտագործում ենք, որը նորմալ է։ Այդ նույն մարդիկ, որ ասում էին՝ հանկարծ Փաշինյանը հրաժարական չտա, հետո տվեց ու տեսան, որ նորմալ եղավ, ոչ մի պատասխանատվության չենթարկվեցին իրենց մտածողության համար։ Դե մարդը կարծիք է հայտնում, իրավունք ունի, բայց հիմա էլ նույնկերպ կողքից ասում են՝ այսպես արեք, այնպես արեք։ Հարցազրոյցն ամբողջությամբ՝ lragir.am-ում

16:24 - 23 հոկտեմբերի, 2019