Ինֆոքոմ

Եվրախորհրդարանում պատվաստումներից տուժածների ֆոնդ ստեղծելու առաջարկի մասին լուրը մանիպուլյատիվ է ներկայացվում

Նոյեմբերի 2-ին «Ֆեյսբուք» սոցիալական ցանցում օգտատերերից մեկը տեղեկություն էր տարածել, որ COVID-19-ի դեմ պատվաստման հետևանքով Եվրախորհրդարանի անդամ երկրներում տուժածների համար առաջարկվել է ստեղծել փոխհատուցման ֆոնդ։ Գրառման մեջ նշված են չորս պատվաստանյութերի՝ «Պֆայզերի», «Մոդեռնայի», «Աստրա-Զենեկայի», «Ջոնսոն և Ջոնսոնի» կողմնակի հետևանքների ու մահվան դեպքերի վերաբերյալ թվեր, ինչպես նաև կցված է Եվրախորհրդարանի կայքում ֆոնդ ստեղծելու առաջարկի հղումը։ Տեղեկությունը հրապարակվել է analitik.am կայքում՝ «Կորոնավիրուսի դեմ պատվաստումից մահացել են ավելի քան 5000 մարդ. Եվրապառլամենտ» վերնագրով։ Եվրախորհրդարանում ֆոնդ ստեղծելու առաջարկի հետքերով Առաջին հայացքից թվում է, թե գրառման մեջ ամեն ինչ ճիշտ է․ Եվրախորհրդարանի կայքում իրոք նշված են նույն թվերն ու առաջարկը, և հղում է արվում Դեղերի եվրոպական գործակալությանը, որի կայքում պատվաստանյութերի կողմնակի հետևանքների վերաբերյալ թվային տվյալներ, իրոք, առկա են։ Սակայն իրականում պատվաստումների կողմնակի հետևանքների ու մահերի թվերը մանիպուլյատիվ են ներկայացվում։ COVID-19-ի դեմ պատվաստման հետևանքով տուժածների համար փոխհատուցման ֆոնդ ստեղծելու մասին բանաձև ընդունելու առաջարկն արել է Եվրախորհրդարանի ֆրանսիացի պատգամավոր Վիրջինի Ժորոնը (Virginie Joron)։ Այն, որ Ժորոնն առաջարկել է այդպիսի ֆոնդ ստեղծել, չի նշանակում, որ Եվրախորհրդարանն ընդունել է բանաձևը։ Երբ Եվրախորհրդարանի պատգամավորը որևէ բանաձև ընդունելու առաջարկ է անում, այն մի քանի փուլ է անցնում և կարող է ընդունվել միայն քվեարկության դրվելուց հետո։ Եթե փնտրենք Եվրախորհրդարանի կայքում, կտեսնենք, որ այդպիսի ֆոնդ ստեղծելու մասին որևէ բանաձև չի ընդունվել։ Բացի այդ՝ պատվաստումից հետո գրանցված կողմնակի հետևանքների և մահերի մասին տվյալները ներկայացված են համատեքստից կտրված՝ առանց նշելու մի քանի կարևոր կետեր․ Եվրամիության երկրներում որքա՞ն մարդ է պատվաստվել, և պատվաստվածների քանի՞ տոկոսի մոտ են առաջացել կողմնակի հետևանքներ, կամ գրանցվել է մահ։ Որքա՞ն մարդ է ԵՄ երկրներում մահացել հենց կորոնավիրուսային հիվանդությունից, և որքանո՞վ են պատվաստանյութերը նվազեցնում կորոնավիրուսից մահանալու հավանականությունը։ Դեղերի եվրոպական գործակալությունը նշում է, որ եթե պատվաստվելուց հետո հաղորդվել է կողմնակի հետևանքի կամ մահվան մասին, պարտադիր չէ, որ դա կապ ունենա հենց պատվաստանյութերի հետ։ Պատվաստվելուց հետո կողմնակի հետևանքների և մահերի վերաբերյալ տվյալներ Ինչ վերաբերում է կողմնակի հետևանքների և մահերի վերաբերյալ թվերին, ապա Ժորոն առաջարկը ներկայացրել է 2021-ի սեպտեմբերի 23-ին և նշել է այդ պահի դրությամբ առկա տվյալները։ Մենք կներկայացնենք Դեղերի եվրոպական գործակալության վերջին տվյալները։ Այսպես, Դեղերի եվրոպական գործակալության «EudraVigilance» համակարգի նպատակն է Եվրոպական տնտեսական տարածքում թույլատրված դեղերի կասկածելի անբարենպաստ ռեակցիաների (adverse reactions) մասին տեղեկությունների վերլուծությունը։ Այս համակարգի միոցով նշված տարածքի երկրների բնակիչները որևէ դեղամիջոց կամ պատվաստանյութ ստանալուց հետո կարող են հաղորդել կասկածելի հետևանքների մասին։ Դեղերի եվրոպական գործակալությունը նշում է, որ պատվաստումներին հետևած առողջական խնդիրները պարտադիր չպետք է կապված լինեն պատվաստանյութերի հետ․ դրանք կարող են կապված լինել այլ հիվանդության կամ նույն ժամանակահատվածում ընդունած այլ դեղամիջոցի հետ։ Գործակալությունը պարբերաբար թարմացնում է Եվրոպական տնտեսական տարածքում օգտագործվող պատվաստանյութերի՝ «Պֆայզերի», «Մոդեռնայի», «Աստրա-Զենեկայի», «Ջոնսոն և Ջոնսոնի» մասին տվյալները։ Բացի կողմնակի հետևանքների մասին տվյալներից՝ գործակալությունը նաև անհատական դեպքերի մասին տվյալներ է ներկայացնում։ Կողմնակի հետևանքների և անհատական դեպքերի մասին տվյալները կարող են չհամընկնել, քանի որ յուրաքանչյուր անհատական դեպք վերաբերում է կոնկրետ մեկ պացիենտի, և մի քանի կողմնակի հետևանքներ կարող են ներառվել մի անհատական բողոքի մեջ։ Դեղերի եվրոպական գործակալությունը նշում է, որ COVID-19-ի դեմ պատվաստանյութերի հայտնի կողմնակի հետևանքների ճնշող մեծամասնությունը թեթև է և կարճատև․ առողջական լուրջ խնդիրները խիստ հազվադեպ են։ Այսպիսով, անհատական դեպքերի մասին վերջին թարմացումը գործակալությունն արել է նոյեմբերի 6-ին։ «Պֆայզերի» դեպքում անհատական դեպքերի թիվը 549 762 է, «Մոդեռնայի» դեպքում՝ 152 101, «Աստրա-Զենեկայի» դեպքում՝ 406 132, «Ջոնսոն և Ջոնսոնի» դեպքում՝ 36 166։ Հիշեցնենք՝ այս թվերն ավելի մեծ են, քան Եվրախորհրդարանի ֆրանսիացի պատգամավորի նշած թվերը, քանի որ նա առաջարկը ներկայացրել է սեպտեմբերին։ Համաձայն Եվրոպայի՝ հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնի նախորդ շաբաթվա տվյալների (վերցվել են նախորդ շաբաթվա տվյալները, քանի որ անհատական դեպքերի մասին տվյալները վերջին անգամ թարմացվել են նոյեմբերի 6-ին)՝ Եվրոպայի տնտեսական տարածքում ամբողջովին պատվաստվել է 293 341 966 մարդ, իսկ միայն մեկ դեղաչափ ստացել է 297 423 576, այսինքն՝ պատվաստվել է, ընդհանուր առմամբ, 590 765 542 մարդ (ներառված չեն պատվաստանյութերի լրացուցիչ և չդասակարգված դեղաչափերը)։ Եթե գումարենք վերը նշված պատվաստանյութերից հետո «EudraVigilance» համակարգի միջոցով գրանցված անհատական դեպքերը, կստացվի 1 144 161 դեպք, ինչը պատվաստված մարդկանց ~0,19%-ն է։ Ֆրանսիացի պատգամավորն իր առաջարկում խոսում է նաև պատվաստանյութերից հետո գրանցված մահերի մասին։ Այս տվյալները ևս նա վերցրել է Դեղերի եվրոպական գործակալության կայքից։ Ինչպես արդեն նշեցինք, բացի անհատական դեպքերի մասին հաղորդումներից՝ գործակալությունը յուրաքանչյուր պատվաստանյութի համար ներկայացնում է կողմնակի հետևանքների և գրանցված մահերի մասին տվյալներ՝ շեշտելով․ «Այն փաստը, որ որևէ մեկն առողջական խնդիր է ունեցել կամ մահացել է պատվաստվելուց հետո, պարտադիր չի նշանակում, որ դա եղել է պատվաստանյութի պատճառով։ Պատճառը կարող էին լինել պատվաստանյութի հետ կապ չունեցող առողջական խնդիրները»։ Մենք ներկայացնում ենք գործակալության ամենաթարմ տվյալները, այդ պատճառով պատգամավորի առաջարկում մահվան դեպքերն ավելի քիչ են։ Այսպիսով, ըստ թարմացված վերջին տվյալների՝ մինչև սեպտեմբերի 30-ը հաղորդվել է «Պֆայզերի» հնարավոր կասկածելի հետևանքների 361 767 դեպքի մասին, որից 5113-ը՝ մահվան ելքով։ Գործակալությունը նշում է, որ նույն ժամանակահատվածում Եվրոպայի տնտեսական տարածքում մարդիկ ստացել են «Պֆայզերի» ավելի քան 420 մլն դեղաչափ, այսինքն՝ պատվաստանյութը ստացել է առնվազն 210 մլն մարդ, և մահ գրանցվել է պատվաստված մարդկանց առավելագույնը ~0,002%-ի մոտ։ «Մոդեռնա» ստացածների շրջանում մինչև սեպտեմբերի 30-ը հաղորդվել է հնարավոր կողմնակի հետևանքների 80 486 դեպքի մասին, որից 495-ը՝ մահվան ելքով։ Նույն ժամանակահատվածում Եվրոպայի տնտեսական տարածքում մարդիկ ստացել են «Մոդեռնայի» ավելի քան 59.8 մլն դեղաչափ, այսինքն՝ պատվաստանյութը ստացել է առնվազն 29,9 մլն մարդ, և մահվան դեպք գրանցվել է պատվաստանյութը ստացած մարդկանց առավելագույնը ~0,002%-ի մոտ։ Մինչև սեպտեմբերի 30-ը «Աստրա-Զենեկայով» պատվաստված մարդկանց շրջանում հաղորդվել է հնարավոր կողմնակի հետևանքների 199 999 դեպքի մասին, որից 1211-ը՝ մահվան ելքով։ Նույն ժամանակահատվածում Եվրոպայի տնտեսական տարածքում մարդիկ ստացել են «Աստրա-Զենեկայի» ավելի քան 68.7 մլն դեղաչափ, այսինքն՝ պատվաստանյութը ստացել է առնվազն 34․35 մլն մարդ, և մահվան դեպք գրանցվել է «Աստրա-Զենեկա» ստացած մարդկանց առավելագույնը ~0,004%-ի մոտ։ Մինչև սեպտեմբերի 30-ը «Ջոնսոն և Ջոնսոնի» պատաստանյութը ստացած մարդկանց մոտ հաղորդվել է հնարավոր կողմնակի հետևանքների 23 455 դեպքի մասին, որից 171-ը՝ մահվան ելքով։ Նույն ժամանակահատվածում Եվրոպայի տնտեսական տարածքում մարդիկ ստացել են նշված պատվաստանյութի ավելի քան 14.3 մլն դեղաչափ, այսինքն՝ պատվաստանյութը ստացել է առնվազն 7․15 մլն մարդ, և մահվան դեպք արձանագրվել է պատվաստանյութ ստացած մարդկանց առավելագույնը 0,002%-ի մոտ։ Այս համատեքստում կարևոր է հասկանալ, թե որքան մարդ է մահանում հենց կորոնավիրուսից։ Եվրոպայում առ այսօր գրանցվել է կորոնավիրուսային հիվանդության 67 527 367 դեպք, կորոնավիրուսային հիվանդությունից մահացել է 1 345 578 մարդ, այսինքն՝ վարակվածների ~1,99%-ը (ներկայացված են նոյեմբերի 12-ի՝ ժամը 17։55-ի տվյալները)։ Ֆրանսիացի պատգամավոր Վիրջինի Ժորոն իր առաջարկում նաև նշել է, որ «Պֆայզեր» պատվաստանյութը ստանալուց հետո 75 000 մարդու մոտ առաջացել են նյարդաբանական լուրջ խնդիրներ։ Նյարդաբանական խնդիրներ են համարվում անոթային խանգարումները, Ֆունկցիոնալ խանգարումները (օրինակ՝ գլխացավ, էպիլեպսիա) և այլն: Դեղերի եվրոպական գործակալության ներկայացրած վերջին տվյալներով՝ «Պֆայզեր» ստացած մարդկանց շրջանում նյարդաբանական լուրջ խնդիրների մասին հաղորդումների թիվը 85 948 է։ Հիշեցնենք, որ նախորդ շաբաթվա դրությամբ Եվրոպայի տնտեսական տարածքում պատվաստվել է 590 765 542 մարդ, այսինքն՝ նյարդաբանական լուրջ խնդիրներ առաջացել են պատվաստված մարդկանց 0,01%-ի մոտ։ Հոկտեմբերի 25-ին «Nature» գիտական գրախոսվող ամսագրում հրապարակված հետազոտություններից մեկում ուսումնասիրվել են «Աստրա-Զենեկա» և «Պֆայզեր» պատվաստանյութերից, ինչպես նաև կորոնավիրուսային հիվանդությունից հետո նյարդաբանական բարդությունների դեպքերը։ Ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ չնայած պատվաստվելուց հետո նյարդաբանական բարդությունների ռիսկ կա, այդ ռիսկն ավելի մեծ է կորոնավիրուսով վարակվելուց հետո։ Պատվաստված մարդկանց մոտ մի քանի անգամ քիչ է COVID-19-ից մահանալու հավանականությունը Միացյալ Նահանգների Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնի ներկայացրած վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ այդ երկրում չպատվաստված մարդկանց մոտ շատ ավելի մեծ է կորոնավիրուսով վարակվելու և մահանալու հավանականությունը, քան պատվաստվածների մոտ։ Օգոստոսին ԱՄՆ-ում չպատվաստված մարդկանց մոտ վարակվելու ռիսկը 6,1 անգամ ավելի մեծ է եղել, քան պատվաստվածների մոտ, իսկ մահանալու ռիսկը չպատվաստված մարդկանց մոտ 11,3 անգամ է ավելի մեծ եղել։ «The Lancet» գիտական ամսագրում հոկտեմբերի 28-ին հրապարակված հոդվածներից մեկում ուսումնասիրվել են Շոտլանդիայում «Պֆայզերով» և «Աստրա-Զենեկայով» պատվաստվելուց հետո COVID-19-ից մահվան դեպքերը։ Ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ 65-79 տարեկանների շրջանում մահացության մակարդակը չպատվաստվածների դեպքում 10000 հոգուց 64,8 է, ամբողջովին պատվաստվածների դեպքում՝ 4,2։ 80+ տարեկանների շրջանում մահացության մակարդակը չպատվաստվածների դեպքում 10000 հոգուց 420,1 է, ամբողջովին պատվաստվածների դեպքում՝ 14,0։ 18-64 տարեկանների շրջանում մահացության մակարդակը չպատվաստվածների դեպքում 10000 հոգուց 3,1 է, ամբողջովին պատվաստվածների դեպքում՝ 0,8։ Հոդվածում նշվում է, որ COVID-19-ից մահանալու դեպքերը և՛ «Պֆայզերով», և՛ «Աստրա-Զենեկայով» պատվաստված լինելու դեպքում խիստ հազվադեպ են։ Երկու դեղաչափ ստացած և կորոնավիրուսից մահացած մարդկանց մեծ մասը եղել է 75 տարեկանից բարձր և ունեցել է ուղեկցող բազմաթիվ հիվանդություններ։ Ամփոփելով նշենք․ Եվրախորհրդարանի պատգամավորներից մեկն առաջարկել է ստեղծել պատվաստման հետևանքով տուժածների համար փոխհատուցման ֆոնդ, սակայն նման բանաձև չի ընդունվել։ Analitik.am-ի վերնագիրը մանիպուլյատիվ է․ Եվրախորհրդարանը չի հայտարարել, որ կորոնավիրուսի դեմ պատվաստումից մահացել է ավելի քան 5000 մարդ։ COVID-19-ի դեմ պատվաստումների կողմնակի հետևանքների և մահերի մասին տվյալները ներկայացնելիս կարևոր է նշել, որ եթե պատվաստվելուց հետո առաջացել են առողջական խնդիրներ, կամ գրանցվել է մահ, պարտադիր չէ, որ պատճառը հենց պատվաստանյութերը լինեն։ Կողմնակի հետևանքների և մահերի մասին տվյալները պետք է ներկայացվեն ճիշտ համատեքստում՝ նշելով, որ կորոնավիրուսային հիվանդությունից մահանալու հանավանականությունը մի քանի հարյուր անգամ ավելի մեծ է։ Տարբեր երկրների տվյալները ցույց են տալիս, որ պատվաստված մարդկանց մոտ մի քանի անգամ ավելի քիչ է կորոնավիրուսից մահանալու հավանականությունը, քան չպատվաստվածների: Գլխավոր լուսանկարը՝ «The New York Times»-ից Աննա Սահակյան

21:23 - 12 նոյեմբերի, 2021

«Հայաստանի էներգետիկայի ապագա առաջնորդներ»․ նոր հնարավորություն՝ Հայաստանում եւ Արցախում էներգետիկ ոլորտի մասնագետների համար

Այս տարվա հուլիսին «Ապագա Հայկականը» նախաձեռնությունն ու «Հայաստանի էներգետիկայի ապագա առաջնորդներ» ծրագիրը էներգետիկայի ոլորտի մասնագետների հետ քննարկում անցկացրին՝ գնահատելու Հայաստանի էներգետիկ հնարավորություններն, ազատությունն ու ապագան։ Կարծիքներ կան, որ համաշխարհային էներգետիկ շուկայում նավթի ու գազի դերի նվազեցումը, ապաեւ արեւային ու քամու էներգիայի զարգացումը Հայաստանին լավ հնարավորություններ են տալիս էներգետիկ ոլորտում աշխարհի առաջատարներից մեկը դառնալու համար։ Սակայն դրա համար անհրաժեշտ է նաեւ ուսումնասիրել լավագույն փորձն ու համախմբել ոլորտի մասնագետներին, կրթել ապագա պրոֆեսիոնալների։ Հայկ Օհանյանը, որ էներգետիկայի տեխնիկական եւ տնտեսական խորհրդատու է, նավթի եւ գազի գործառնական արդյունավետության փորձագետ, շրջակա միջավայրի կառավարման եւ վերականգնվող էներգիայի մասնագետ Հասմիկ Բարսեղյանի հետ հիմնադրել է «Հայաստանի էներգետիկայի ապագա առաջնորդներ» ծրագիրը, որը նպատակ ունի Հայաստանում, Արցախում եւ Սփյուռքում ձեւավորել էներգետիկայի ոլորտի հայ մասնագետների նախաձեռնող համայնք՝ նպաստելու մեր երկրի էներգետիկ ոլորտի անվտանգությանը, թափանցիկությանը, ինքնաբավությանը, հասանելիությանը եւ կայունությանը։ Հայկ Օհանյանն ավարտել է Մոսկվայի Կառավարման պետական համալսարանը՝ միջազգային վառելիքի եւ էներգետիկայի բիզնես մասնագիտացմամբ, ապա սովորել է ասպիրանտուրայում՝ զուգահեռաբար Նավթի ֆրանսիական համալարսարանում (IFP School ) եւ Նավթի ու գազի ռուսական պետական համալսարանում։ Այս պահին նա աշխատում է որպես փորձագետ՝ Ռոսնեֆտի դուստր ձեռնարկություններից մեկում նավթավերամշակման գործարանների գործառնական արդյունավետությունը բարելավելու ուղղությամբ․ Հայկի պատասխանատվության տիրույթում են ՌԴ ողջ տարածքի նավթավերամշակման 14 գործարանների ֆինանսական արդյունավետության ցուցանիշները։ Վերջինս աշխատում է նաև ավստրիական խորհրդատվական և ինժեներական ընկերության ռուսական գրասենյակի հետ (ILF Consulting Engineers)՝ որպես խորհրդատու, ծրագրերի ղեկավար եւ բիզնեսի զարգացման մենեջեր՝ դաունսթրիմի (նավթի վերամշակում եւ նավթաքիմիա) ոլորտում, էներգետիկայի ոլորտի այլ նախագծերի շրջանակներում։ Իսկ որպես հոբբի՝ Նավթի ֆրանսիական համալսարանի շրջանավարտների ռուսական ակումբի հիմնադիրն ու ղեկավարն է, Ռուսաստանում Նավթի ֆրանսիական համալսարանի դեսպանը եւ Armenian Energy Professionals-ի՝ էներգետիկայի ոլորտի հայ մասնագետների հարթակի համահիմնադիրը (հարթակին միանալու համար՝ այստեղ եւ այստեղ): Հայ ֆրիլանսերների հարթակ՝ ամենատարբեր մասնագետների համար Մի քանի տարի առաջ Հայկի մոտ գաղափար առացավ ստեղծել Հայ ֆրիլանսերների հարթակը։ Սա մի հարթակ է, որտեղ տարբեր նախագծեր ու վճարվող կամ կամավորական առաջադրանքներ կան, իսկ նախագծի առաքելությունը հաջող, արդյունավետ և հարմարավետ գործարար հարաբերություններ ձևավորելն է՝ ամբողջ աշխարհում հայկական բիզնեսի և հայ մասնագետների միջեւ: Նման հարթակ ստեղծելու միտքն առաջ եկավ 2018 թվականին, երբ Հայկը պատրաստվում էր հայր դառնալ ու ակտիվորեն փորձում էր գործարար կապեր հաստատել Հայաստանում եւ Արցախում․ «Երբ ես ու կինս երեխայի էինք սպասում, ես սկսեցի վերաիմաստավորել իմ հայ լինելը, հետագայում՝ որդուս հայ լինելը, մեր կապերը Հայաստանի ու Արցախի հետ։ Ցանկություն կար փոխակերպել պատմական հայրենիքի նկատմամբ սուբյեկտիվ սերը (որը շատ երերուն էր և առավել կոնկրետ փաստերի ֆոնին հակված էր հարթեցման) առավել շոշափելի, առավել կայուն մի բանի։ Այդ ժամանակ ես աճի լուրջ կետեր հայտնաբերեցի գործարար մշակույթում՝ հայ բիզնեսմենների եւ հայկական պետական կառույցների հետ հնարավոր շփումներում։ 2019-ին անցա «իԳործ» ծրագրի ընտրության փուլը, բայց չստացվեց, քանի որ ես փնտրում էի ճկուն ուղիներ՝ իմ եւ ընտանիքիս համար հասկանալի հեռանկարով կապեր հաստատելու համար, ինչը, ցավոք, այս ծրագրի շրջանակներում չգտա։ Բայց սա նախապատմության մի կողմն է»։ Մյուս կողմից, ինչպես Infocom-ին պատմում է Հայկը, ավստրիական խորհրդատվական և ինժեներական ընկերության ռուսական գրասենյակի հետ իրականացվող (ILF Consulting Engineers) մի ծրագրի համար իր թիմին անհրաժեշտ էր բարձր որակավորում ունեցող նավթավերամշակման մասնագետ․ «Ես մտածեցի՝ ընտիր կլիներ գտնել հայկական արմատներով մասնագետի՝ ասենք, Հյուստոնում կամ Մարսելում։ Բայց Ֆեյսբուքով ու Լինկդինով գտնելու փորձերը արդյունք չտվեցին։ Այդ ժամանակ մտածեցի, որ հրաշալի կլիներ ունենալ մի հարթակ, որտեղ հայերն ու ողջ աշխարհից մեր ընկերներն իրենց ծրագրերի համար կարողանային փնտրել մասնագետների, նաեւ ծրագրեր ու առաջադրանքներ՝ իրենց հետաքրքրությունների շրջանակում»։ Քանի որ սա առավել շատ ՏՏ ոլորտի ծրագիր է, իսկ Հայկը դրա մասնագետը չէ, հարթակը միայնակ զարգացնելն ավելի դժվար է․ «Ուստի մեզ պետք են կոմպետենտ մասնագետներ՝ ՏՏ ստարտափերում նախագծերի կառավարման, դրամահավաքի ոլորտում։ Կարելի է ասել, որ կարիքների գնահատումն արդեն կատարված է, այժմ պետք է անցնել զարգացման հաջորդ փուլին։ Իմ պատկերացմամբ՝ դա պետք է լինի պարզ կայք՝ պոտենցիալ ֆրիլանսերների եւ գործատուների համար հարցաթերթիկներով կամ առաջադրանքներով։ Բայց կարող են լինել նաեւ այլ տարբերակներ»,- ասում է Հայկն ու բոլորին հրավիրում միանալ հարթակին՝ որպես մասնագետներ եւ պատվիրատուներ։ Իսկ ովքեր ցանկություն կունենան աջակցել ծրագրի զարգացմանը, հարթակի հիմնադրի հետ կարող են կապ հաստատել Ֆեյսբուքով կամ Լինկդինով․ մեր զրուցակիցը վստահեցնում է, որ ինքն այս առումով կատարելապես բաց է ցանկացած առաջարկի համար։ Armenian Freelance Network-ը՝ հայ ֆրիլանսերների հարթակը, ֆեյսբուքյան տիրույթում ունի տարբեր մասնագիտություններով մոտ 700 մասնակից՝ շուրջ ինը երկրից։ «Հայաստանի էներգետիկայի ապագա առաջնորդներ» ծրագրի հիմնումը Հետագայում Ջրային հարցերով եվրոպական երիտասարդական խորհրդարանի նախագահ (European Youth Parliament for Water–EYPW), Համաշխարհային էներգետիկ խորհրդի Էներգետիկայի ապագա առաջնորդ Հասմիկ Բարսեղյանը Հայկին առաջարկեց միասին ստեղծել National Future Energy Leaders Armenia-ն՝ Համաշխարհային էներգետիկ խորհրդի հովանու ներքո։ «Ի դեպ, այս պահին նման նախաձեռնություն կա միայն 15 երկրում՝ Հայաստանում, Ավստրիայում, Գերմանիայում, Ֆինլանդիայում, Ֆրանսիայում, Հունգարիայում, Նիդերլանդներում, Լատվիայում, Լիբանանում, Նիգերիայում, Պանամայում, Պորտուգալիայում, Ռումինիայում, Ռուսաստանում, Արաբական Միացյալ Էմիրություններում։ Ակնհայտ է, որ նման երկրների կողքին հայտնվելը հեղինակության զգալի առավելություն է, բացի դրանից՝ սա հնարավորություն է տալիս բարձրացնել Հայաստանի ու Արցախի համար ակտուալ հարցեր՝ էներգետիկայի ոլորտում նման կարեւոր հարթակում»,- նկատում է մեր զրուցակիցը՝ թվարկելով NFEL Armenia-ի հիմնական առաջնահերթությունները՝ կրթություն, արդյունավետ համագործակցություն, Հայաստանի եւ Արցախի էներգետիկային առնչվող կարեւոր որոշումներին մասնակցություն ու միջազգային համագործակցություն։ NFEL Armenia-ի նպատակներում Հայկն առանձնացնում է նախ Հայաստանում եւ Արցախում էներգետիկ ոլորտի տեղական մասնագետների պատրաստմանն աջակցելու իրենց պատրաստակամությունը, ապա նաեւ էներգետիկ ոլորտում հայ մասնագետների ցանցի ստեղծումը։ Ի թիվս սրանց՝ մեր զրուցակիցը կարեւոր է համարում նաեւ սերունդների միջեւ երկխոսության եւ գիտելիքների փոխանակման խթանումն ու տեղական մակարդակում որոշումների կայացմանը, նաեւ քաղաքականությանը եւ կարգավորող մեխանիզմներին աջակցելը։ Ծրագիրը նպատակ ունի նաեւ խթանել մեր երկրում էներգետիկ ոլորտի թափանցիկությանը։ Այն տարածաշրջանային եւ միջազգային մակարդակներում նոր հնարավորություններ կստեղծի հայ մասնագետների համար։ Նախաձեռնության զարգացման ակտիվ փուլն այս տարվա մայիսին է սկսվել։ Ստեղծման պահից ծրագրի հիմնադիրները համագործակցել են «Ապագա հայկականը» շարժման հետ, քանի որ իրենց առաջնահերթությունները հիմնականում համընկել են՝ ստեղծելով բավականին արդյունավետ տանդեմ։ «Մենք «Ապագա հայկականը» նախաձեռնության նպատակներից երկրորդի շրջանակում («Ինքիշխանության» երաշխիք) դարձանք էներգետիկ անվտանգության թեմայով միջնորդը։ Ընթացիկ պահին անցկացրել ենք ընդհանուր առմամբ տասը բաց եւ փակ քննարկում, մեր եւ, հույս ունեմ, լսարանի համար ձեւավորել ենք ավելի կոնկրետ եւ օբյեկտիվ ընկալում Հայաստանի եւ Արցախի էներգետիկ ոլորտի ընթացիկ վիճակի եւ խնդիրների մասին, բացահայտել NFEL Armenia-ի առաջնահերթությունները՝ զարգացման հետագա քայլերի համար։ Բաց հասանելիությամբ դրված մեր տեսանյութերն ընդհանուր առմամբ ունեցել են մոտ 350 000 դիտում, ինչն արդեն ինքնին կարելի է համարել ոչ վատ արդյունք՝ նոր նախաձեռնության համար, բացի դրանից, սա նշան է այն բանի, որ բարձրացված խնդիրները հետաքրքրում են լսարանին»։ Չնայած դրան՝ Հայկը կարծում է, որ NFEL Armenia-ն դեռեւս ձեւավորման փուլում է։ Ըստ նրա՝ այսպիսի ոչ կոմերցիոն նախաձեռնությունները հասունացման ու կայացման բավականին երկար գործընթաց են պահանջում․ «Օրինակ, ինձ գրեթե երեք տարի էր հարկավոր՝ ստաբիլ, աշխատող եւ արդյունավետ ակումբ ձեւավորելու համար․ խոսքը Նավթի ֆրանսիական համալսարանի շրջանավարտների ռուսական ակումբի մասին է։ Այժմ դրանում ներգրավված են ոլորտի 140 հրաշալի մասնագետներ՝ աշխարհի տարբեր երկրներից։ Ցավոք, ես դա ստիպված էի անել միայնակ։ Շատ դժվար է գտնել նախաձեռնող համախոհներ, որոնք պատրաստ են ժամանակ ծախսել ծրագրի վրա՝ իրենց համար անհայտ արդյունքով, որտեղ չկա բացահայտ շահույթ կամ կարիերային աճ։ Բարեբախտաբար, NFEL Armenia-ի եւ «Էներգետիկայի հայ մասնագետների» հարցում իմ բախտն ավելի բերեց»։ Այս պահին NFEL Armenia-ին միանալու քսան հայտ կա, եւ «Էներգետիկայի հայ մասնագետներ» հարթակի շուրջ հարյուր մասնակից՝ ներառյալ ոլորտի մի շարք նշանավոր մասնագետներ Հայաստանից եւ Արցախից։ Հայկ Օհանյանն ասում է՝ դեռ ավելի շատ աշխատանք է սպասվում այս միությունը ամրապնդելու եւ զարգացնելու համար։ Մեր զրուցակցի դիտարկմամբ՝ «Հայաստանի էներգետիկայի ապագա առաջնորդներ» երիտասարդ հիմնադիրների շրջանում բազմաթիվ գաղափարներ եւ մտքեր կան կարողությունների զարգացման առումով՝ սկսած ոլորտի փորձագետների հետ կանոնավոր վեբինարների կազմակերպումից, վերջացրած արտասահմանյան լավագույն ոլորտային կրթական հաստատություններում շարունակական վերապատրաստումով եւ պրակտիկայի կազմակերպմամբ, Հայաստանի ներսում եւ դրա սահմաններից դուրս տարբեր ձեռնարկություններով, էքսկուրսաիներով։ Սա, Հայկի համոզմամբ, շատ աշխատատար գործ է․ «Մենք բաց ենք համագործակցության ցանկացած առաջարկի համար։ Եւ քանի որ մարդկային ռեսուրսն ամենաարժեքավորն է, մենք աշխատում ենք դրա զարգացման ուղղությամբ՝ միեւնույն ժամանակ ինքներս զգալով, որ գլխովին առաջխաղացման համար որոշակի բաց ունենք մարդկային ռեսուրսների տեսանկյունից»։ Մեր զրուցակիցը պատմում է, որ մի փոքր խմբով հավաքում, քննարկում են ապագա ծրագրերն ու անելիքները։ Խումբը պատերազմի շրջանում ձեւավորել է մոսկովյան մեր սփյուռքի մի երիտասարդ նախաձեռնող՝ Հայկ Մանուկյանը․ մասնակիցներն այդ շրջանում հանդիպում, քննարկում էին իրենց նկատառումները՝ ինչպես Հայաստանի, Արցախի, Սփյուռքի մասին, այնպես էլ փոխանակվում ակտուալ գաղափարներով ու ծրագրերով․ «Վերջերս ես այս նախաձեռնության մեջ ներգրավեցի նաեւ իմ մյուս ընկերներին ու ծանոթներին, սկսեցի փորձել որոշակի կարգավորումներ ու կառուցվածքայնություն սահմանել՝ թիմակիցների աջակցությամբ։ Սա ամբողջությամբ պարիտետային (այլ կերպ՝ հավասարիրավություն,-հեղ․) կառույց է, եթե այն կարելի է այդպես ասել, որտեղ բոլորը բացարձակ հավասար են։ Ամեն դեպքում, ես ձգտում եմ հենց այդպիսի ձեւաչափ ստեղծել։ Բայց, ընդհանուր առմամբ, արդեն հաջողվել է մի քանի տղաների համախմբել համատեղ նախագծերի եւ գաղափարների շուրջ։ Նրանցից շատերը եկել էին հոկտեմբերի 17-ին Մոսկվայում կայացած The FA-ի ռազմավարական նստաշրջանին՝ իրենց ներդրումը բերելով The FA-ի գաղափարների զարգացմանը»։ Հայկը մեր զրույցում պատմում է, այս ամենն անում է, քանի որ զգում է Սփյուռքի իսկապես աշխատող կառույցի պակասը։ Նա մեջբերում է ИА Реалист միջազգային լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր Սարգիս Ծատուրյանի խոսքերն այն մասին, որ Սփյուռքում համագործակցող համախոհների փոքրաթիվ, ճկուն, դինամիկ, արդյունավետ խմբերի համախոհները, որ ավելի հեռանկարային ձեւաչափ են՝ որպես սփյուռքյան նորացված կառույցներ, լրացուցիչ խթան հանդիսացան այս ձեւաչափի համար։ «Ի դեպ, վերջին հանդիպումներից մեկին մենք հրավիրել էինք Ռուսաստանի հայերի միության համանախագահ Դավիթ Տոնոյանին, որն այս ձեւաչափին իր աջակցությունը հայտնեց։ Իսկ նա Ռուսաստանում հայկական սփյուռքի նախաձեռնությունների հետ աշխատանքի բավականին զգալի փորձ ունի»,- եզրափակում է Հայկ Օհանյանը՝ հիշեցնելով, որ NFEL Armenia-ին միանալու համար բոլոր ցանկացողները կարող են լրացնել հայտը։ Հայարփի Բաղդասարյան

14:04 - 10 նոյեմբերի, 2021