Սահմանադրական դատարանի դատավոր Վահե Գրիգորյանի նամակը որն ուղղված է Հայաստանի Հանրապետության նախագահին, Ազգային ժողովին, կառավարությանը, դատավորների ընդհանուր ժողովին Սահմանադրական դատարանի անդամներին եւ ՍԴ դատավոր Արման Դիլանյանին ներկայացնում ենք ամբողջությամբ:

1-ին մասը՝ այստեղ

Իմ մոտեցումը խնդրի լուծմանը.

Ինքս ունեմ իմ նախընտրելի տարբերակը սույն ճգնաժամի հաղթահարման համար, սակայն ձեռնպահ կմնամ դրա հրապարակումից մինչեւ Դատարանի կազմությանը մասնակից սահմանադրական մարմինների կողմից իրենց մոտեցումների ձեւավորումը:

Ես չեմ բացառում նաեւ Դատարանի կազմությանը մասնակից սահմանադրական մարմինների կողմից եւ Դատարանի անդամների եւ դատավորների համախոհությամբ միջանկյալ որեւէ տարբերակի քննարկումը, եթե դա խնդրի շուրջ հանրային կոնսենսուսի կարող է հանգեցնել եւ Դատարանին թույլ տալ նախկին բեռի թոթափումից հետո լիարժեքորեն անցնել իր՝ Հայաստանի սահմանադրական կառուցվածքում իշխանության գլխավոր գրավիտացիոն կենտրոնի եւ իշխանության ճյուղերի հավասարակշռող մեխանիզմի դերը:

Սույն գրության նպատակը

Սույն նամակի մեջ վերը թվարկված իմ հիմնավորումների հիմքով ես պնդում եմ, որ Սահմանադրության 213 հոդվածը կիրառելիս դրա ֆորմալիստական մեկնաբանության արդյունքում առաջին հերթին կուսակցական որոշումների եւ գործողությունների շարքի իրագործմամբ Դատարանի կազմը համալրվել եւ Դատարանի նախագահի պաշտոնում ընտրությունը կատարվել է Սահմանադրության 213 հոդվածով նախատեսված եւ Սահմանադրի իրական նպատակների անտեսմամբ եւ դրանց իրագործման հանրային շահին դեմ՝ փաստացի կասեցնելով Սահմանադրի կողմից իր իսկ սահմանած Դատարանն ունենալու հեռանկարի իրագործվելը մինչեւ 2035թ.-ը, այն պայմանավորելով կուսակցական որոշմամբ եւ նույն կուսակցության անդամի նշանակմամբ՝ նրա պաշտոնավարման ժամկետի լրանալով:

Ես նպատակ ունեմ Դատարանի առջեւ ծառացած խնդիրների այս խումբը, սկսած Դատարանի ներքին ինքնավարության եւ դատավորների կողմից իրենց նախագահին ընտրելու եւ վերջացրած Դատարանի կազմի սահմանադրականությանն հարցին՝ վերջնական որոշման հասնել: Խնդրի խորությունը եւ լուծման՝ Դատարանի հնարավորություններից դուրս լինելու առանձնահատկությունը, այս ձեւաչափի ընտրության հիմքն է:

Սահմանադրությամբ Դատարանի կազմությանը մասնակից բոլոր սահմանադրական մարմիններն ունեն իրենց պատասխանատվությունը այս ճգնաժամի լուծման համար: Նրանք բոլորն էլ ունեն Սահմանադրության դրույթների իրենց լիազորություններին վերաբերելի մասով մեկնաբանության եւ կիրառության պատասխանատվություն այն պայմաններում, երբ Սահմանադրության նորմերի վերջնական մեկնաբանության համար կոչված բարձրագույն դատական ատյանն ի վիճակի չէ դա ապահովել այս պահին:

Դատարանը պետք է վերջապես ձերբազատվի կուսակցական դատարանի եւ կուսակցական որոշումներով եւ նպատակահարմարությամբ ձեւավորված դատարանի հանրային ընկալումից: Մինչդեռ վերը թվարկված իրողությունները էականորեն խոչընդոտելու են Դատարանին՝ իր նկատմամբ հարգանքի եւ հեղինակության, իր գործունեության նկատմամբ հանրային վստահության վերականգնման գործում: Ակնհայտ է, որ իրավիճակը ստանդարտ չէ եւ, որքանով ես եմ հասկանում Դատարանում իմ ունեցած հանդիպումներից, նման հարցերի քննարկումը նույնիսկ ընդունված պրակտիկա այս դատարանում չի եղել: Հնարավոր է, որ ստանդարտ չեն լինելու խնդրի լուծման ճանապարհները, եւ, այդուհանդերձ, դրանք չեն կարող շեղվել սահմանադրականության ուղեծրից:

Ափսոսում եմ, որ առնվազն այս՝ Դատարանի ներքին ինքնավարությանը վերաբերող կարեւորագույն գործառույթներից մեկի՝ դատավորների կողմից Դատարանի նախագահի ընտրության հարցին մեկ առանձին վերցրած քաղաքական կուսակցության միջամտությունը եւ դրա որոշման փաստացի պարտադրումը իր ժամանակին՝ Դատարանի նկատմամբ հարգանքի պահանջով դիմադրության չի արժանացել հենց Դատարանի անդամների կողմից: Անհանդուրժելի եմ համարում որեւէ քաղաքական կուսակցության կամ այլ խմբավորման կողմից Դատարանի գործունեության նկատմամբ նման վերաբերմունքը, առավել եւս՝ Սահմանադրի նպատակներին հակադրվելով կուսակցական որոշումների փաստացի պարտադրումը Դատարանին:

Ես հուսով եմ, որ այս քննարկումները մեզ տանելու են Դատարանի համար գործունեության բարենպաստ միջավայրի ձեւավորմանը, ոչ թե՝ ապակառուցողական հակադրվածության տրամադրության: Եւ, կարեւորելով խնդիրն օր առաջ լուծելու անհրաժեշտությունը եւ սույն գրության հասցեատերերին՝ խնդրի բնույթից բխող իրավական անվտանգության նկատառումներից ելնելով, հորդորում եմ իրենց մոտեցումները ձեւավորել եւ քննարկումները սկսել օր առաջ:

Դատավոր Վ. Գրիգորյան