Հայաստան

Դատապարտում ենք նման քաղաքականությունն ու դրա միջազգային լեգիտիմացումը. ԼՂ փախստականների իրավապաշտպան միությունը՝ Ալիևային Ռուս Ուղղափառ եկեղեցու շքանշանով պարգևատրելու մասին

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը մայիսի 3-ին հանդիպել է Բաքու ժամանած՝ Մոսկվայի և Համայն Ռուսիո պատրիարք Կիրիլի հետ։ Հանդիպմանը մասնակցել է նաև Ադրբեջանի առաջին փոխնախագահ, երկրի առաջին տիկին և Հեյդար Ալիևի հիմնադրամի նախագահ Մեհրիբան Ալիևան։ Հանդիպումից հետո պատրիարքը Ադրբեջանի նախագահի կնոջը պարգևատրել է Ռուս Ուղղափառ եկեղեցու «Սուրբ հավասարառաքյալ Օլգայի»՝ Ռուս Ուղղափառ եկեղեցու 1-ին աստիճանի շքանշանով։ Այդ մասին ասված է ԼՂ փախստականների իրավապաշտպան միության Ֆեյսբուքի էջում: «Ադրբեջանի առաջին տիկնոջը այս շքանշանը շնորհվել է Պատրիարք Կիրիլի հատուկ հրամանագրով՝ հասարակության մեջ ավանդական արժեքների պահպանմանը, ինչպես նաև մշակութային և կրոնական երկխոսության խթանմանը նպաստելու համար։ Մեհրիբան Ալիևան կրոնական հանդուրժողականության համար բարձր պարգև է ստանում այն պայմաններում, երբ հենց կրոնական, ռասայական անհանդուրժողականության և խտրական վերաբերմունքի պայմաններում Արցախի պատմական հայկական տարածքներում 2020 թվականից ի վեր Ադրբեջանի կողմից բացահայտ կերպով և հիմնահատակ ոչնչացվել է հայ ժողովրդի հոգևոր ժառանգությունը․ քրիստոնեական մի շարք եկեղեցիներ, այդ թվում Շուշիի Կանաչ Ժամ՝ Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ եկեղեցին, Մոխրենեսի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին, Մեխակավանի Զորավոր Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին, Տանձատափի եկեղեցին, Մարիամաձորի Սուրբ Մինաս եկեղեցին, Բերձորի Սուրբ Համբարձում եկեղեցին։ Ի դեպ, հարկ է ընդգծել, որ Կանաչ Ժամը մինչ ոչնչացումը հայ ժողովրդից օտարելու համար հենց ուղղափառ էր հռչակվել, իսկ այնուհետև հիմնահատակ ավերվել։ Բացի դրանից՝ հարկ է շեշտել, որ «ուղղափառության համար բարենպաստ երկիր» համարվող Ադրբեջանը «կեղծ ուղղափառություն» է շնորհել նաև Շուշիի Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցուն՝ խեղաթյուրելով եկեղեցու պատմությունը, կեղծ վերականգնումներով այլափոխել և պղծել է հայ ժողովրդի քրիստոնեական հավատքի ամենակարևոր կենտրոնը։ Փորձագետները բազմիցս ընդգծել են, որ հոգևոր ժառանգության ոչնչացումը խաթարում է կրոնական ազատության իրավունքը, քանզի նյութական հուշարձանները սերտորեն կապված են այդ վայրերում տեղի ունեցող կրոնական ծեսերի և հետևաբար՝ մարդկանց իրավուքնների հետ։ Լրատվամիջոցները փաստում են, որ Բաքվում տեղի ունեցած մայիսի 3-ի հանդիպման ընթացքում պատրիարք Կիրիլը և նախագահ Ալիևը քննարկել են Ադրբեջանում «բազմամշակութայնության հանդեպ հարգանքի» մասին դրույթներ, ինչպես նաև խոսել են այն «բարենպաստ» միջավայրի մասին, որտեղ, իբրև թե, «խաղաղորեն» գոյակցում են տարբեր կրոնական համայնքներ։ Զրույցի ընթացքում հատկապես կարևորվել է նաև Ադրբեջանում ուղղափառ համայնքի դերը և «կրոնական հանդուրժողականությունը», որը ներկայացվել է որպես Ադրբեջանի մշակութային քաղաքականության կարևոր ուղղություն, ավանդույթ և կյանքի ձև պետական մակարդակում։ Կարևոր է ընդգծել, որ Հեյդար Ալիևի հիմնադրամի նախագահ Մեհրիբան Ալիևան «հասարակության մեջ ավանդական արժեքների պահպանմանը, կրոնական երկխոսության խթանմանը նպաստելու» համար պարգև է ստանում այն դեպքում, երբ հենց այդ նույն հիմնադրամի ֆինանսավորմամբ Վատիկանի Սուրբ Աթոռի հայրապետական Գրիգորյան համալսարանում ապրիլին կազմակերպվել էր «Քրիստոնեությունը Ադրբեջանում. պատմություն և արդիականություն» խորագրով միջազգային գիտաժողով՝ Արցախի քրիստոնեական ժառանգության բռնի յուրացման, քրիստոնեական Դադիվանքի, Գանձասարի, Ամարասի, Ծիծեռնավանքի պղծման, աղվանացման և հայկականության հետ կապի ժխտման նպատակով։ Մեհրիբան Ալիևան պարգևատրվում է հոգևոր բարձր պարգևով այն դեպքում, երբ տակավին վերջերս Լեհաստանում (2024 թ․) նրա ղեկավարած հիմնադրամի ջանքերով կազմակերպվել էր միջազգային ցուցահանդես, որտեղ քրիստոնեության ակունք համարվող Ամարասը, հարյուրավոր հայկական արձանագրություններով Դադիվանքն ու Գանձասարը ներկայացվում էին որպես ադրբեջանական ժառանգություն, Ադրբեջանի աղվանա-ուդիական կրոնական համայնքի «կրոնական իրավունքների» երաշխավորման գործիք։ Ադրբեջանը «կրոնական հանդուրժողականության երկիր» է հռչակվում այն պայմաններում, երբ ոչնչացրել է քրիստոնեական հավատքի խտացումը համարվող, խաչի փրկագործական խորհուրդն իրենց մեջ կրող, Արցախի անկախության շրջանում տեղադրված բազմաթիվ խաչքարեր, պղծել գերեզմաններ և շիրմաքարեր, ոչնչացրել հայկական գյուղեր ու քաղաքներ։ Ադրբեջանը հռչակվել է «կրոնական տարբեր հանրույթների խաղաղ գոյակցման միջավայր ստեղծող երկիր» այն դեպքում, երբ ՄԱԿ-ի կողմից մշակույթի իրավունքի հատուկ հանձակատարները (Ֆարիդա Շահիդ, Կարիմա Բենուն, Ալեքսանդրա Շիմանսկա) իրենց բազմաթիվ զեկույցներում բազմիցս նշել են, որ մշակութային ժառանգության ոչնչացումը, հոգևոր արժեքների հանդեպ ցանկացած բռնություն շարունակվող պատերազմի ձև է, հենց խաղաղ բնակչության իրավունքների դեմ պատերազմ և այլատյացության ամենաբարձր քարոզ։ «Լեռնային Ղարաբաղի փախստականների իրավապաշտպան միություն» հասարակական կազմակերպությունը խոր մտահոգությամբ արձանագրում է, որ Ադրբեջանի պետական քաղաքականությունը շարունակում է խախտել Արցախի ժողովրդի հիմնարար իրավունքները, մասնավորապես՝ կրոնական ազատության իրավունքը, իսկ միջազգային տարբեր դերակատարներ դատապարտման փոխարեն միջազգային նմանատիպ պարգևատրումներով անթաքույց խրախուսում են այդ քաղաքականությունը։ Մենք դատապարտում ենք նման քաղաքականությունն ու դրա միջազգային լեգիտիմացումը՝ որպես վտանգավոր նախադեպ և բացահայտ անհարգալից վերաբերմունք բռնի տեղահանված և իրենց կրոնական, մշակութային ինքնությունից զրկված հայ ժողովրդի հանդեպ։ Մենք պնդում ենք, որ բռնի կերպով իրենց հայրենիքը լքած ժողովուրդն ունի անքակտելի իրավունք՝ դավանելու իր հավատը, պաշտպանելու իր սրբավայրերն ու վերակառուցելու իր հոգևոր կյանքը իրենց սրբավայրերում։ Մենք հիշեցնում ենք, որ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեան, 2015 թվականի A/RES/69/312 բանաձևով, հստակ դատապարտում է կրոնական վայրերի, սրբավայրերի և հուշարձանների նկատմամբ գործադրվող բռնությունները՝ կոչ անելով անդամ պետություններին՝ երաշխավորել դրանց պաշտպանությունը։ Այս բանաձևը շեշտում է, որ նման արժեքների նկատմամբ անհանդուրժողականությունը հարված է ողջ մարդկության ժառանգությանը։ «Լեռնային Ղարաբաղի փախստականների իրավապաշտպան միություն» հասարակական կազմակերպությունը հիշեցնում է ՄԱԿ-ի Հաագայի Արդարադատության միջազգային դատարանի 2021 թվականի դեկտեմբերի 7-ի միջանկյալ միջոցների կիրառման վերաբերյալ որոշումը, որտեղ Ադրբեջանի վարած քաղաքականությունը հայկական եկեղեցիների և ժառանգության հանդեպ համարվեց ռասայական խտրականության ցուցիչ։ Մենք կոչ ենք անում հարգել Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի (1948 թ.) դրույթները, մասնավորապես՝ դրա 18-րդ հոդվածը, որում հստակ նշվում է, որ յուրաքանչյուր մարդ ունի մտքի, խղճի ու հավատի ազատության իրավունք, ինչպես նաև իր կրոնական համոզմունքները դավանելու և գործադրելու իրավունք։ Նույն սկզբունքը իրավական պարտադիր ուժով ամրագրված է ՄԱԿ-ի Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրում (ICCPR, 1966 թ.), որի 18-րդ հոդվածը վերահաստատում է այդ ազատությունները»,- նշված է գրառման մեջ:

16:32 - 06 մայիսի, 2025

«Խաղաղության խաչմերուկը կարող է լուծել ՀՀ-ի և Ադրբեջանի միջև առկա խնդիրները». Իրանի հոգևոր առաջնորդի խորհրդական |regionmonitor.com|

regionmonitor.com: Region Monitor -ը հարցազրույց իրականացրել իրանցի պրոֆեսոր, միջազգային հարցերով վերլուծաբան, Իրանի գերագույն հոգևոր առաջնորդի աշխատակազմի խորհրդական Սաադոլլահ Զարեիի հետ։ Խորհրդականի հետ զրույցում անդրադարձ է կատարվել ինչպես Հայաստան-Իրան հարաբերություններին, այնպես տարածաշրջանային և գլոբալ զարգացումներին վերաբերող հարցերի:Պարոն Զարեի, ինչպե՞ս կգնահատեք Իրան-Հայաստան հարաբերությունները ներկա փուլում։ Արդյո՞ք կա հեռանկար հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի բարձրացնելու և այն փաստաթղթով ամրագրելու հարցում։-Մեր տարածաշրջանի շատ ժողովուրդներ ունեն մի ասացվածք՝ պարսկերենում ասում ենք՝ անցյալն ապագայի լույսն է։ Այսինքն՝ նայիր անցյալին, որպեսզի տեսնես ապագան։ Այն տարիներից սկսած, երբ Խորհրդային Միության փլուզումից հետո ստեղծվեց Հայաստանի Հանրապետությունը, մեր հարաբերությունները Հայաստանի հետ կայուն են եղել։ Այդ հարաբերությունները երբեք չեն ընդհատվել։ Միշտ շեշտադրվել է այդ հարաբերությունների կարևորությունը՝ ինչպես Թեհրանի, այնպես էլ Երևանի կողմից, և մշտապես խոսվել է դրանց զարգացման մասին։ Թեև Իրանի և Հայաստանի հարաբերությունների զարգացումն Իսլամական հանրապետության համար առանց գնի չի եղել՝ հաշվի առնելով Ադրբեջանի Հանրապետության և Ադրբեջանի շիա ժողովրդի զգայուն վերաբերմունքը։ Այսինքն՝ մենք դրա համար գին ենք վճարել։ Հայաստանի հետ մեր հարաբերություններն Ադրբեջանում բացասական արձագանք են առաջացրել Իրանի նկատմամբ, բայց մենք այդ հարաբերությունները պահել ենք և շարունակել։ Հետևաբար, կարելի է ասել, որ այդ հարաբերությունների զարգացման հորիզոնը բաց է։ Սակայն կան ընդդիմացողներ՝ այդ թվում նաև արևմտյան երկրները, որոնք ի սկզբանե չեն ցանկանում, որ Իրանի հարաբերությունները տարածաշրջանի երկրների հետ զարգանան։ Այսօր մենք գիտենք, որ նրանք ճնշում են գործադրում Հայաստանի վրա, և մենք հուսով ենք, որ Հայաստանի կառավարությունը կկարողանա դիմակայել այդ ճնշումներին, քանի որ այդ ճնշումները հակասում են նաև Հայաստանի ազգային շահերին։ Այս տարածաշրջանում որքան ավելի լայն լինեն Հայաստանի կապերը, այնքան ավելի հնարավորություն կլինի զարգանալու: Միաժամանակ կնվազի նաև խոցելիությունը, սակայն արևմտյան երկրները, տարածաշրջանում հակասություններ ստեղծելով, փորձում են խոչընդոտել երկրների հարաբերությունների զարգացմանը՝ հատկապես Իրանի հարաբերություններին տարածաշրջանի երկրների հետ։Ինչպես գիտեք ՀՀ-ի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության համաձայնագրի տեքստը պատրաստ է, սակայն Ադրբեջանը հրաժարվում է ատորագրել այդ փաստաթուղթը։ Կան փորձագիտական տեսակետներ, որ Իրանի դեմ ԱՄՆ-Իսրայել-Ադրբեջան համագործակցությամբ ռազմական գործողություններ կարող են սկսվել։ Եվ կարծիք կա, որ Ադրբեջանը այդ ամենով պայմանավորված է խուսափում ստորագրել համաձայնագիրը, քանի որ Իրանի դեմ հնարավոր պատերազմի ընթացքում ՀՀ-ից տարածքներ կարող է օկուպացնել և որպես օրինակ դա կարող է լինել այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» բացումը։ Ի՞նչպես եք գնահատում նման սցենարի հավանականությանը։-Վերջին 10 տարիների ընթացքում մենք ականատես ենք եղել մի ծիծաղելի գաղափարի՝ ոմանք ասում էին, թե հնարավոր է առանց Իրանի Կովկասում հարաբերություններ ձևավորել, այսինքն՝ Իրանի մասնակցությունը բացառելով։ Բայց իրականում, այս տարիների ընթացքում ոչ մի կողմ չի կարողացել առանց Իրանի ճշգրիտ հարաբերություններ ստեղծել։ Իրանը միջամտություն չի ունեցել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև պատերազմին։ Մենք պատերազմի կողմ չենք եղել՝ ի տարբերություն որոշ տարածաշրջանային երկրների, սակայն Իրանի դիրքորոշումը չեն կարողացել անտեսել։ Այսինքն՝ մենք անհանգստություն չունենք մեր դիրքի պահպանման հարցում։ Թեև արտաքին միջամտությունները կարող են խնդիրներ ստեղծել, բայց էականորեն չեն կարող փոխել իրավիճակը, որովհետև մենք այս տարածաշրջանի հանդեպ զգայուն ենք։ Սա մի տարածաշրջան է, որը մի ժամանակ մաս է կազմել Իրանի հնագույն աշխարհագրության։ Այս տարածաշրջանի մշակույթը կապված է մեր մշակույթի հետ, անվտանգությունը՝ մեր անվտանգության հետ, տնտեսությունը՝ մեր տնտեսության հետ, տարանցիկ ճանապարհները՝ մեր շահերի հետ։ Այս տարածքը միաժամանակ կապող օղակ է Իրանի և Ռուսաստանի, ինչպես նաև Իրանի և Եվրոպայի միջև։ Ուստի այս հարաբերությունները պետք է պահպանվեն, և մենք հավատում ենք, որ դրանք պահպանվելու են։ Ադրբեջանն էլ, իմ կարծիքով, գիտակցում է, որ ոչ Ամերիկան, ոչ Իսրայելը նրա հարևանը չեն։ Նրա միակ մեծ հարևանը Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն է։ Սա մի բան չէ, որ հնարավոր է փոխել։ Սա իրականություն է։ Հետևաբար, մենք շատ լուրջ չենք ընդունում այն խոսակցությունները, թե իբր Իսրայելը կամ ԱՄՆ-ն նման բան են ուզում անել այստեղ։ Վերջում, տարածաշրջանի ճակատագիրը որոշվում է հենց տարածաշրջանային գործընթացներով, ոչ թե այն քաղաքականություններով, որոնք Ատլանտյան օվկիանոսի այն կողմում են որոշվում։ Դրա օրինակն է «դարի գործարքի» ձախողումը կամ Աբրահամյան համաձայնագրերի անկարողությունը՝ փոխելու տարածաշրջանի իրողությունները։ Իրականությունը փոխում է դիմադրությունը, ոչ թե թղթի վրա գրված ծրագրերը։ Այս տարածաշրջանը ոչ ԱՄՆ-ինն է, ոչ էլ Իսրայելինը։ Սա համատեղ աշխարհագրություն է մեր՝ տարածաշրջանի ժողովուրդների համար, և հենց մեր մերձավոր հարաբերությունների հիման վրա կարող է այստեղ ձևավորվել անվտանգության, քաղաքական և տնտեսական համակարգ։Ինչպե՞ս է Իրանը վերաբերվում Հայաստանի «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությանը, արդյո՞ք Իրանը կիսում է նախաձեռնության այն հեռանկարները, որոնք Հայաստանն է տեսնում և առաջարկում տարածաշրջանի պետությունների համար։ -Իսլամական հանրապետության առաջնորդ Այաթոլա Խամենեին իր Նոր տարվա ելույթում, տնտեսական խնդիրների վերաբերյալ խոսելիս, օրինակ բերեց «Հյուսիս-Հարավ միջանցքը»: Սա ցույց է տալիս, որ Իրանի տնտեսական մտածողության ուղղվածությունը տարածաշրջանի վրա հիմնված է այս երկրների միջև ընդհանուր միջանցքի գաղափարի վրա։ Պարոն Փաշինյանի առաջարկն այս համատեքստում կարելի է գնահատել, և մեր կարծիքով՝ սա կարող է լուծել այն բազմաթիվ կարիքներն ու լարվածությունները, որոնք առաջանում են երկու երկրների միջև։ Այսինքն՝ Ադրբեջանի բոլոր պահանջները, Հայաստանի բոլոր պահանջները, Վրաստանի, մեր, Ռուսաստանի, նույնիսկ Թուրքիայի և Եվրոպայի պահանջները կարող են լուծվել այս լայնածավալ միջանցքի շրջանակում՝ առանց լարվածություն առաջացնելու։ Իմ կարծիքով՝ պարոն Փաշինյանի առաջարկը լիովին արժանի է ուսումնասիրության։Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուր կայքում

18:26 - 22 ապրիլի, 2025