ՄԻԵԴ - infocom.am

ՄԻԵԴ

Ստրասբուրգում 1959թ․ հիմնված միջազգային դատարան։ Դատավորների թիվը համապատասխանում է Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության եվրոպական կոնվենցիան վավերացրած Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունների թվին։

Դատարանը գործադրում է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան: Դրա խնդիրն է երաշխավորել կոնվենցիայում ամրագրված իրավունքների եւ երաշխիքների նկատմամբ հարգանքը անդամ պետությունների կողմից, ինչը Դատարանն իրականացնում է անհատների, երբեմն նաեւ պետությունների ներկայացրած բողոքները քննելու միջոցով։

Եթե այն գտնում է, որ անդամ պետությունը ոտնահարել է վերոնշյալ իրավունքներից եւ երաշխիքներից մեկը կամ ավելին, ապա որոշում է կայացնում։ Որոշումները պարտադիր իրավական ուժ ունեն։ Խնդրո առարկա պետությունները պարտավոր են ենթարկվել դրանց։

ՄԻԵԴ դատավորի թեկնածուների ընտրությունն ու ոչ թափանցիկ գործընթացը |civilnet.am|

civilnet.am: Արդեն 17 օր է՝ Հայաստանը Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) չունի դատավոր։ Դատարանում Հայաստանի դատավոր Արմեն Հարությունյանի պաշտոնավարման ժամկետը լրացել է սեպտեմբերի 30-ին։ ՄԻԵԴ դատավորի ընտրությունն իրականացվում է ներազգային և միջազգային մակարդակում։ Պետության ներսում ստեղծվում է հանձնաժողով, որը ստանում է հայտեր, իրականացնում հարցազրույցներ, այնուհետև առանձնացնում պետության թեկնածուներին։ Հայաստանը երեք թեկնածու է ներկայացրել, որոնց մասին պետք է նախ Եվրոպայի խորհրդի դատավորների ընտրության խորհրդատվական հանձնաժողովը կարծիք հայտնի, այնուհետև ԵԽԽՎ-ն իրականացնի դատավորի ընտրությունը: Թեկնածուների ընտրության ընթացակարգը եղել է խնդրահարույց, սակայն ՀԿ-ները, ի տարբերություն 2015-ի համանման ընտրության, մտահոգություն չեն հայտնում։ Հարցումներ ԵԽԽՎ-ից գործընթացի վերաբերյալ ՄԻԵԴ-ում ՀՀ ներկայացուցչի գրասենյակից փորձեցինք պարզել, թե արդյոք ԵԽԽՎ-ի կամ գործընթացին մասնակից միջազգային այլ կառույցների կողմից հավելյալ հարցեր կամ առարկություններ եղել են։ Ի վերջո արդեն լրացել է ժամկետը, և ՀՀ-ն ՄԻԵԴ-ում դատավոր չունի։ Մենք պատասխան ստացանք, որ հարցումներ ուղղվել են․ «Այդ հարցումները, սակայն, կատարվում են գաղտնապահության սկզբունքով, և դրանց բացահայտումը կխախտի ՀՀ կառավարության՝ նշված սկզբունքի պահպանման պարտավորությունը»։ Նախապատմություն 2023-ի օգոստոսին հաստատվեց թեկնածուների ընտրության հանձնաժողովի կազմն ու աշխատակարգը, որի կազմում մեծամասամբ դատական, օրենսդիր ու գործադիր մարմինների ներկայացուցչներ են և մեկ ներկայացուցիչ՝ ՀԿ սեկտորից՝ «Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի» նախագահ Արթուր Սաքունցը։ Հանձնաժողովի անդամ էր նաև Մարդու իրավունքների պաշտպան Անահիտ Մանասյանը։ 2024-ին Հայաստանում սկսվեց ՄԻԵԴ դատավորի թեկնածուների ընտրությունը։ Սկզբում փաստաթղթերի ընդունման ու ստուգման փուլն էր, ապա հարցազրույցների։ Այս փուլ անցած անդամները յոթն էին։ Ցանկը հաստատվեց հանձնաժողովի՝ մարտի 16-ի նիստին։ Հարցազրույցի մասնակիցներն էին Հայկ Ալումյանը, Լիզա Գրիգորյանը, Վահե Գրիգորյանը, Նորա Կարապետյանը, Արմեն Մազմանյանը, Աննա Մարգարյանը և Վիգեն Քոչարյանը։ Հանձնաժողովի երկու անդամ չի մասնակցել հարցազրույցների որոշ փուլերի, բայց գնահատել է Հանձնաժողովը հարցազրույցներն արել է 2024-ի ապրիլի 4-ին և 5-ին։ Հարցազրույցների փուլին, ըստ արձանագրության, չի մասնակցել արտգործնախարարի տեղակալ Պարույր Հովհաննիսյանը, իսկ արդարադատության արդեն նախկին նախարար Գրիգոր Մինասյանը չի մասնակցել հավակնորդներից Լիզա Գրիգորյանի հարցազրույցին։ Մեր տեղեկություններով, սակայն, ինչպես Մինասյանը, այնպես էլ Հովհաննիսյանը, գնահատականներ են ներկայացրել։ Գնահատման արդյունքները գաղտնի են պահվում Հանձնաժողովի աշխատակարգը կանոնակարգվել է ՀՀ վարչապետի 2023-ի օգոստոսի որոշմամբ: Գնահատման թերթիկը բաղկացած է երեք բաժիններից՝ Անձնական հատկանիշներ (30 միավոր)՝ երեք չափորոշիչով, Մասնագիտական որակներ (50 միավոր)՝ վեց չափորոշիչով, Լեզվական կարողություններ (20 միավոր)՝ հինգ չափորոշիչով: ՍիվիլՆեթը ՄԻԵԴ-ում ՀՀ ներկայացուցչի գրասենյակին խնդրել էր տրամադրել գնահատման արդյունքները՝ ըստ թեկնածուների։ Ստացանք մերժում՝ «հաշվի առնելով անձնական տվյալների պաշտպանության անհրաժեշտությունը»։ Բարեվարքության ստուգման մասին՝ ոչ մի խոսք Բարեվարքության գործընթացը ներդրվել ու իրականացվում է դատական իշխանությունում, սակայն, դատելով ՄԻԵԴ թեկնածուների գնահատման չափորոշիչներից, նրանց բարեվարքությունը չի ստուգվել։ Հայաստանի դատավորների բարեվարքության ստուգումն իրականացնում է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը։ Կար նաև միջազգային փորձագետ՝ Վիտալի Կասկոն, նաև ազգային փորձագետ։ Տվյալ դեպքում, հանձնաժողովը ոչ միայն նման որակավորված մասնագետ չուներ, այլև որևէ չափանիշ չկար։ Ինչ են ցույց տալիս ուսումնասիրությունները Մենք ուսումնասիրեցինք թեկնածուների հարցազրույցները։ Ի դեպ, ոչ բոլոր հարցազրույցներն են հասանելի համացանցում։ ՄԻԵԴ-ում ՀՀ ներկայացուցչի գրասենյակից տեղեկացրին, որ ՀՀ Վարչապետի 2023 թվականի օգոստոսի 31-ի որոշման համաձայն՝ իրենք պարտավորված էին հատկացնել տարածք՝ ապահովված հարցազրույցին առցանց հետևելու և տեսաձայնագրում իրականացնելու տեխնիկական հնարավորություններով: Հետևաբար, վարչապետի աշխատակազմը, ունենալով զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչներին միայն տարածք հատկացնելու և տեսաձայնագրում իրականացնելու տեխնիկանկան հնարավորություններով ապահովելու իրավասություն, հարցազրույցի տեսանյությրի առկայության կամ դրանց հասանելիության առնչությամբ որևէ դիտարկում անել չի կարող: Մենք հայտնաբերեցինք հարցազրույցներ միայն Iravaban.net-ում ու Pastinfo կայքի յութուբյան ալիքում։ Դրանց վերլուծություններից պարզ է դառնում, որ հանձնաժողովի անդամներից ոչ բոլորն են հարցեր ուղղել թեկնածուներին։ Դրանց մի մասն էլ առնչվում էր ոչ միայն ու ոչ այնքան գնահատման չափորոշիչներին, որքան հանձնաժողովի անդամների անձնական ու մասնագիտական հետաքրքրություններին։ Որպես օրինակ վերլուծել ենք չորս թեկնածուների՝ Աննա Մարգարյանի, Վիգեն Քոչարյանի, Հայկ Ալումյանի և Վահե Գիգորյանի հարցազրույցները կամ դրանցից կտորներ։ Աննա Մարգարյանին հարցեր են ուղղվել անձնական ու մասնագիտական հատկանիշների 9 կետից վեցի վերաբերյալ, Վիգեն Քոչարյանին՝ 4-ի, Հայկ Ալումյանին՝ 5-ի վերաբերյալ, իսկ Վահե Գրիգորյանին՝ 7-ի վերաբերյալ։ Ընդ որում, պետք է նկատի առնել, որ հանձնաժողովի անդամներն ուղիղ չէին մեջբերում գնահատման սանդղակի հատկանիշների տեքստը, այլ սեփական ձևակերպումներն էին տալիս։ Պարզ չէ նաև, թե ինչ սկզբունքով են հանձնաժողովի անդամները գնահատել մասնակիցներին, եթե հարցազրույցի փուլում նրանցից ոչ բոլորին են ըստ գնահատման սանդղակի հարցեր տվել։ Ապրլի 16-ի նիստին հանձնաժողովը միաձայն ընտրել է երեք թեկնածուների։ Այնուհետև ապրիլի 26-ին ՄԻԵԴ դատավորի պաշտոնում ՀՀ կողմից առաջադրվող թեկնածուների ցուցակը հաստատվել է վարչապետի համապատասխան որոշմամբ։ Նրանք բոլորն այդ պահին դատական իշխանության ներկայացուցիչներ էին։ Նրանցից միայն Վիգեն Քոչարյանն է, որի պաշտոնավարման ժամկետը ԲԴԽ-ում լրացել էր։ Մյուս երկու թեկնածուները ՍԴ դատավոր Վահե Գրիգորյանն է և Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի դատավոր Նորա Կարապետյանը։ Ավելի մանրամասն՝ սկզբնաղբյուրում։

18:04 - 17 հոկտեմբերի, 2024

ՄԻԵԴ-ը Հայաստանի կառավարությանը պարտավորեցրել է զինծառայողի ինքնասպանության համար ծնողին փոխհատուցել 30 հազ. եվրո |hetq.am|

hetq.am: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) Հայաստանի դեմ վճիռ է կայացրել՝ Տիգրան Վարյանի մահվան գործով: ՄԻԵԴ-ը Հայաստանի կառավարությանը պարտավորեցրել է 30 հազ. եվրոյի չափով ոչ նյութական վնասի հատուցում տալ մահացած զինծառայողի ծնողին՝ արձանագրելով Եվրոպական կոնվենցիայով պաշտպանվող կյանքի իրավունքի և իրավական պաշտպանության արդյունավետ միջոցի իրավունքի խախտումներ: 2012թ. փետրվարի 29-ի առավոտյան Արցախի զորամասերից մեկի կապի ջոկի ավագ ռադիոհեռախոսավար, ժամկետային զինծառայող Տիգրան Վարյանը հայտնաբերվել է հրետանային մարտկոցի դիտակետում մեջքի վրա ընկած՝ ծնոտի ստորին շրջանում հրազենային գնդակային մահացու վիրավորմամբ: Նույն օրը հարուցվել է քրեական գործ՝ Քրեական օրենսգրքի 110-րդ հոդվածի 1-ին մասի հատկանիշներով (ինքնասպանության հասցնելը): 2012թ. մարտի 12-ին այդ ժամանակ պաշտպանության նախարար Սեյրան Օհանյանի հրամանով նշանակվել է ծառայողական քննություն և պարզվել, որ զորամասի մի խումբ աշխատակիցներ թերացել են իրենց աշխատանքում: Ըստ այդ քննության՝ հնարավոր էր, որ մահվան դեպքը տեղի չունենար, եթե աշխատակիցները կատարեին նախարարի հրամանով սահմանված կանխարգելիչ մի շարք միջոցառումները: Մեղադրանք է աջաջադրվել 3 անձի նկատմամբ: Նույն տարվա մարտի 3-ին ձերբակալվել է ավագ լեյտենանտ Հովհաննես Հակոբյանը, ապա ավելի ուշ 4 դրվագով մեղադրանք առաջադրվել: Ըստ մեղադրանքի՝ անցնելով պաշտոնեական լիազորությունների սահմանը, տարբեր ժամանակներում մի քանի անգամ վիճաբանել ու հարվածներ է հասցրել Տիգրան Վարյանին, ինչն էլ հանդիսացել է ինքնասպանության պատճառ: Մեղադրանք է առաջադրվել նաև կրտսեր սերժանտ Էրիկ Սարգսյանին: Նա դեպքի նախորդ օրը վիճաբանել ու հարվածել է Տ. Վարյանին՝ ստորացնելով նրա պատիվն ու արժանապատվությունը: Դեպքից օրեր առաջ զորամասի խոհարար Գևորգ Մանուկյանը ևս ծեծել ու ստորացրել է Տ. Վարյանին՝ խոհանոցն արագ չմաքրելու համար: 2013թ. հունվարի 14-ին գործը մեղադրական եզրակացությամբ ուղարկվել է Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան: Տուժող զինծառայող Տ. Վիրաբյանի հոր՝ Վանո Վարյանի իրավունքները դատարանում պաշտպանել է Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը: Գործի դատաքննության ժամանակ գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցը միջնորդություն է ներկայացրել դատարան, որպեսզի հարուցվի նոր քրեական գործ հրամանատարի նկատմամբ, սակայն միջնորդությունը մերժվել է: Նման միջնորդություն ներկայացրել է նաև դատախազին, սակայն ևս մերժվել է: 6 ամիս տևած դատաքննությունից հետո՝ 2013թ. օգոստոսի 6-ին, Հովհաննես Հակոբյանի նկատմամաբ նշանակվել է 4 տարի 6 ամիս ազատազրկման ձևով պատիժ, Էրիկ Սարգսյանն ազատազրկվել է 4 ամսով: Գևորգ Մանուկյանը ևս դատապարտվել է 4 ամսվա ազատազրկման և հաշվանցելով կալանքի տակ գտնվելու ժամանակահատվածը՝ համարվել է պատիժը կրած: Տուժողները վերաքննիչ բողոք են ներկայացրել: Տուժող կողմը պնդել է, որ գործի քննության ժամանակ չեն բացահայտվել Տ. Վարյանի մահվան բոլոր հանգամանքները, և չեն պատժվել պատասխանատուները, այդ թվում՝ զորամասի հրամանատարական կազմը: Չեն հաստատվել մահվան հետ կապված մի շարք կարևոր փաստեր, եղել են էական հակասություններ ծառայողական քննության հաղորդման և քրեական հետաքննության ընթացքում փաստերի հաստատման եղանակի միջև: Սակայն վերադաս դատարանն անփոփոխ է թողել Հ. Հակոբյանի և Գ. Մանուկյանի նկատմամբ նշանակված պատիժները, իսկ Է. Սարգսյանի մասով վճիռը բեկանել է, կիրառելով համաներում՝ կարճել է քրեական գործի վարույթն ու դադարեցրել քրեական հետապնդումը: Վճռաբեկ դատարանը վերադարձրել է բողոքները՝ փաստացի ուժի մեջ թողնելով վերաքննիչ դատարանի որոշումը: Նշենք, որ Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանում գործը քննել է դատավոր Համլետ Դավթյանը: Դատավճիռ կայացնելուց 4 օր անց՝ օգոստոսի 13-ին, այդ ժամանակ նախագահ Սերժ Սարգսյանի հրամանագրով դադարեցվել են Համլետ Դավթյանի լիազորությունները, որի առաջարկը եղել է Արդարադատության խորհրդինը: Դատավոր Դավթյանը հիմնականում քննել է զինծառայողներին վերաբերող գործեր և հայտնվել տարբեր պատմությունների մեջ: Զինծառայող Հազրոյանի գործով, երբ դատավոր Հ. Դավթյանը ցմահ ազատազրկման դատավճիռ է կայացրել, զինծառայողը սեղանի վրա դրված շիշը նետել է դատավորի վրա: Համլետ Դավթյանն այժմ փաստաբան է Սյունիքի մարզում: Իսկ գործը քննած Վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավորներից Գրիշա Մելիք-Սարգսյանը 2024թ. մարտին մահացել է: Դատավոր Հենրիկ Տեր-Ադամյանի լիազորությունները դադարեցվել են 2016թ., իսկ Կարինե Ղազարյանն անցել է կենսաթոշակի՝ 2017թ-ին: ՄԻԵԴ ներկայացրած գանգատում մահացած զինծառայողի հայրը կասկածի տակ է դրել, որ իրականում որդին ինքնասպան է եղել: Իսկ դեպքը եղել է այն ժամանակ, երբ նա պարտադիր զինվորական ծառայություն էր կատարում պետական մարմինների բացառիկ հսկողության ներքո: Սակայն, վերջիններս չեն պաշտպանել որդու կյանքի իրավունքը՝ խախտելով Եվրոպական Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածը: Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուր կայքում

11:30 - 05 հունիսի, 2024