Արցախում ռուսական խաղաղապահ զորախումբ

Արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո Հայաստանի վարչապետի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի նախագահների՝ նոյեմբերի 9-ի համատեղ հայտարարությամբ նշվեց, որ Լեռնային Ղարաբաղում շփման գծի երկայնքով և Լաչինի միջանցքի երկայնքով տեղակայվում է Ռուսաստանի խաղաղապահ զորախումբ։

Նոյեմբերի 9-ի համատեղ հայտարարության համաձայն՝ խաղաղապահ զորակազմը ԼՂ-ում տեղակայվել է 5 տարի ժամկետով։ Ժամկետն ինքնաբերաբար կերկարաձգվի հերթական 5-ամյա ժամկետով, եթե կողմերից որևէ մեկը տվյալ ժամկետի ավարտից 6 ամիս առաջ չհայտարարի սույն դրույթի կիրառումը դադարեցնելու մտադրության մասին:

Ներկայումս խաղաղապահ առաքելության հրամանատարը գեներալ-մայոր Միխայիլ Կոսոբոկովն է։

Ադրբեջանը դեռևս չի ստոագրել խաղաղապահների մանդատը։

Զախարովան ԼՂ-ում էթնիկ զտման փաստեր չունի․ ՌԴ ԱԳՆ-ի կեղծ ու մանիպուլյատիվ պնդումները |fip.am|

fip.am: Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարության ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հունվարի 12-ի ճեպազրույցի ընթացքում պնդել է, թե Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի կողմից իրականացված էթնիկ զտման փաստեր չկան։ «Ինչ վերաբերում է Ղարաբաղում էթնիկ զտման մասին պնդումներին, ցանկալի կլիներ փաստեր տեսնել։ Եթե կա գոնե որևէ միջազգային կառույցի ինչ-որ փաստաթուղթ, որը Երևանում համարում են հեղինակավոր, օրինակ ՄԱԿ-ի կամ որևէ այլ կազմակերպության․․․ եթե կա գոնե մեկ փաստաթուղթ կամ ինչ-որ հայտարարություն, որը կվկայեր նրա մասին, որ նման էթնիկ զտումներ են եղել, բարի եղեք մեզ տրամադրեք դրանց հղումները»,- նշել է նա։ Ինչ է էթնիկ զտումը, ինչպես է այն սահմանում ՄԱԿ-ը Ըստ Միացյալ ազգերի կազմակերպության, Էթնիկ զտումները միջազգային իրավունքի մեջ չեն ճանաչվել որպես առանձին հանցագործության տեսակ, չկա այս հասկացության հստակ սահմանումը կամ կոնկրետ գործողությունը, որը կորակվի որպես էթնիկ զտում։ Սակայն ՄԱԿ Փորձագետների հանձնաժողովը, որը լիազորված էր ուսումնասիրել նախկին Հարավսլավիայի տարածքում կատարված միջազգային մարդասիրական իրավունքի խախտումները, իր միջանկյալ զեկույցում էթնիկ զտումները սահմանել է որպես «… որևէ տարածքը էթնիկապես միատարր դարձնելը՝ ուժի կամ ահաբեկման միջոցով որոշակի խմբերի մարդկանց այդ տարածքից վտարելու նպատակով»։ Փորձագետների հանձնաժողովը վերջնական զեկույցում էթնիկ զտումները բնութագրեց որպես «… նպատակաուղղված քաղաքականություն, որը մշակվել է մի էթնիկ կամ կրոնական խմբի կողմից՝ բռնությամբ և ահաբեկչությամբ մեկ այլ էթնիկ կամ կրոնական խմբի քաղաքացիական բնակչությանը որոշակի աշխարհագրական տարածքից հեռացնելու նպատակով»։ Փորձագետների հանձնաժողովը նաև նշել է, որ քաղաքացիական բնակչությանը հեռացնելու համար օգտագործվող հարկադրանքի պրակտիկան կարող է ներառել սպանություն, խոշտանգում, կամայական ձերբակալություն և կալանավորում, արտադատական մահապատիժներ, սեռական ոտնձգություններ, քաղաքացիական անձանց ծանր ֆիզիկական վնասվածքներ, քաղաքացիական բնակչության գետտոյացում, շրջափակում, քաղաքացիական բնակչության բռնի տեղահանում, կանխամտածված ռազմական հարձակումներ կամ հարձակումների սպառնալիքներ խաղաղ բնակչության և քաղաքացիական տարածքների վրա, քաղաքացիական անձանց օգտագործումը որպես կենդանի վահան, գույքի ոչնչացում, անձնական ունեցվածքի կողոպուտ, հարձակումներ հիվանդանոցների, բժշկական անձնակազմի վրա: Զախարովան չգիտի, որ բլոկադան էթնիկ զտման միջոց է 2022 թվականի դեկտեմբերի 12-ին ադրբեջանական կողմը, արգելափակելով Լաչինի միջանցքը, շրջափակման մեջ վերցրեց Լեռնային Ղարաբաղի՝ ռուս խաղաղապահ զորախմբի պատասխանատվության գոտում մնացած հատվածը։ Փաստացի, ինչպես նշեցինք վերևում, ՄԱԿ-ը որոշակի տարածքում էթնիկ խմբի բլոկադան որակում է որպես էթնիկ զտման միջոց, գործողություն։ Հատկանշական է, որ Ռուսաստանի ԱԳՆ-ն, այդ թվում անձամբ ինքը՝ Զախարովան, միջանցքի արգելափակումից հետո քանիցս կոչ է արել Բաքվին ապաշրջափակել այն, մտահոգություն հայտնել բլոկադայի հետևանքով քաղաքացիական բնակչության իրավունքների խախտման վերաբերյալ՝ այդպիսով փաստացի ակամա արձանագրելով, որ Բաքուն էթնիկ զտումը նկարագրող արարք է իրականացնում։ Զախարովան չի տեսել, չի լսել բազմաթիվ զեկույցների ու հայտարարությունների մասին Միջազգային դատարանների ու կառույցների կողմից Արցախի բլոկադան, ապա Ադրբեջանի՝ 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ի ռազմական հարձակման հետևանքներն արձանագրող բազմաթիվ փաստաթղթեր ու հայտարարություններ կան։ Օրինակ, ՄԱԿ Արդարադատության միջազգային դատարանը 2023 թվականի նոյեմբերի 17-ին հրապարակեց Հայաստանի միջնորդությամբ Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայի ներքո քննվող՝ Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի դատական գործի շրջանակում որոշումը, որում արձանագրվեց․ «ՄԱԿ զեկույցների համաձայն՝ ավելի քան 100,000 հայազգի կամ էթնիկ ծագում ունեցող անձինք ստիպված են եղել լքել իրենց բնակության վայրը և հասնել Հայաստանի սահման՝ 2023 թ. սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղում սկսված գործողությունից հետո»։ Ավելի մանրամասն՝ fip.am-ում։

19:13 - 12 հունվարի, 2024

ՌԴ խաղաղապահ զորախմբի անգործության պայմաններում ավելի քան 100 հազար հայեր մեկ շաբաթվա ընթացքում լքեցին ԼՂ-ն․ Փաշինյան

ՌԴ խաղաղապահ զորախմբի անգործության պայմաններում ավելի քան 100 հազար հայեր մեկ շաբաթվա ընթացքում լքեցին Լեռնային Ղարաբաղի իրենց տներն ու բնօրրանը, ևս քսան հազարը ԼՂ-ից ստիպված էին եղել հեռանալ 44-օրյա պատերազմից անմիջապես հետո, մի մասն էլ 2022-ի դեկտեմբերից Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակման պատճառով ԼՂ վերադառնալու հնարավորություն չէր ունեցել։ Այս մասին Եվրոպական խորհրադարանի իր ելույթում հայտարարեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ «Եվ այսօր ոմանք ձև են անում, թե չեն հասկանում՝ ինչու ԼՂ հայերը զանգվածաբար լքեցին իրենց տները։ Նման հարցադրումն ինքնին ցինիզմի է նման, որովհետև պատասխանն ավելի քան պարզ է․ Ադրբեջանը հստակ և աներկբա ի ցույց էր դրել հայերի կյանքը ԼՂ-ում անհնար դարձնելու իր որոշումը»,- ասաց Փաշինյանը։ Փաշինյանը հիշեցրեց, որ 2022թ․ դեկտեմբերից Լաչինի միջանցքի ապօրինի արգելափակման շրջանում ԼՂ հայերը զրկված են եղել գազի, էլէներգիայի, վառելիքի, սննդի, մանկական սննդի, դեղորայքի, հիգիենիկ եւ առաջին անհրաժեշտության այլ պարագաների արտաքին մատակարարումներից։ Գյուղատնտեսական աշխատանքներ իրականացնող քաղաքացիական անձինք թիրախավորվել են Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից։ «2022-ի դեկտեմբեբրից տասնյակ անգամներ ահազանգել ենք Ադրբեջանի պլանի մասին՝ Լաչինի միջանցքը փակելուց հետո մարդկանց սովի մատնել, ավելացնել ռազմական, պրոպագանդիստական եւ հոգեբանական ճնշումը, ապա եւ բացել միջանցքը եւ այդպիսով բոլոր հայերին ստիպել հեռանալ։ Նման սցենարին խոսել ենք 2023-ի հունվարին, փետրվարին, մարտին, ապրիլին, մայիսին, հունիսին, հուլիսին, օգոստոսին, խոսել ենք բարձր եւ հրապարակային, եւ չեմ ընդունում միջազգային որոշ պաշտոնյաների զարմացած դեմքերը՝ ԼՂ-ի՝ սեպտեմբերին տեղի ունեցած հայաթափման առիթով»,- նշեց Փաշինյանը։ Նիկոլ Փաշինյանը միեւնույն ժամանակ շնորհակալություն հայտնեց Եվրոպական խորհրդարանին՝ ԼՂ-ում տեղի ունեցածն իր անունով կոչելու համար։ Փաշինյանի խոսքով դա կարեւոր է հայրենազրկման ենթարկված մարդկանց հետագա իրավունքները պաշտպանելու համար։ «Ի հեճուկս բոլոր պատերազմների, բարդույթունների, ճգնաժամերի՝ ես Եվրոպական խորհրդարան եմ եկել հետեւյալ հիմնական ուղերձով․ մեր տարածաշրջանը՝ Հարավային Կովկասը, ունի խաղաղության կարիք, այսինքն՝ մի վիճակի կարիք, երբ տարածաշրջանի բոլոր երկրները ապրում են բաց սահմաններով՝ տնտեսական, քաղաքական, մշակութային ակտիվ կապերով կապված, բոլոր հարցերը դիվանագիտական եղանակով եւ երկխոսությամբ լուծելու փորձ եւ ավանդույթ կուտակած։ Հատուկ ուզում եմ ընդգծել՝ խաղաղության մասին մեր պատկերացումները որեւէ կերպ չենք հակադրում մեր տարածաշրջանի շահերին, որովհետեւ մեր երկիրը խաղաղ կարող է լինել, եթե խաղաղ է տարածաշրջանը։ Եւ խաղաղության կառուցմանն աջակցելը համարում եմ իմ հիմնական քաղաքական հանձնառությունը։ Նման հանձնառություն ստանձնելը հեշտ չէ՝ հաշվի առնելով Ադրբեջանի հետ երկարատեւ հակամարտությունը, բազմաթիվ զոհերի, անհետ կորածների, գերիների, տառապանքների եւ հուսահատությունների հանգամանքը։ Բայց արդյո՞ք խաղաղությունը հնարավոր է, եւ եթե այո, ինչպե՞ս։ Գրանադայի գագաթաժողովից առաջ մենք խաղաղության գործընթացում ճեղքում արձանագրելու լրջագույն հնարավորություն ունեինք, բայց Ադրբեջանի նախագահը, ցավոք, հրաժարվեց գալ եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթաժողովին եւ ԵՄ խորհրդի նախագահի, Ֆրանսիայի նախագահի, Գերմանիայի կանցլերի եւ ինձ հետ ընդունել համատեղ հայտարարություն, որը պիտի արտահայտեր Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ խաղաղության եւ հարաբերությունների հաստատման սկզբունքները»,- նշեց վարչապետը։ Փաշինյանի խոսքով այդ սկզբունքներն ու բովանդակությունն ամենեւին էլ Գրանադայում չէին ձեւավորվել եւ 2022թ․ հոկտեմբերի 6-ին Պրահայում տեղի ունեցած քառակողմ հանդիպման արդյունքներով էին ձեւավորվել, որին մասնակցում էին Ֆրանսիայի նախագահը, ԵՄ խորհրդի նախագահը, Ադրբեջանի նախագահը եւ ես։ «Այդ սկբունքները կոնկրետացվեցին 2023-ին՝ ԵՄ խորհրդի նախագահի, Ադրբեջանի նախագահի եւ իմ բրյուսելյան հանդիպումների ընթացքում եւ այդ սկզբունքների մասին կան հրապարակային հայտարարություններ։ Սկզբունքներից առաջինը Գրանադայի քառակողմ հայտարարության մեջ արտահայտված է հետեւյալ կերպ, մեջբերում եմ. «Ֆրանսիայի նախագահը, ԵՄ նախագահը, Գերմանիայի կանցլերը և ես Նրանք հավատարիմ են մնում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված բոլոր ջանքերին՝ հիմնված միմյանց ինքնիշխանության, սահմանների անձեռնմխելիության և տարածքային ամբողջականության` Հայաստանի 29,800 քառակուսի կմ և Ադրբեջանի 86,600 քառակուսի կմ փոխադարձ ճանաչման վրա, ինչպես նշված է նախագահ Միշելի 2023 թվականի մայիսի 14-ի և հուլիսի 15-ի հայտարարություններում։ Նրանք կոչ են արել խստորեն պահպանել ուժի և ուժի սպառնալիքի չկիրառման սկզբունքը» (մեջբերման ավարտ)։ Այս նույն սկզբունքը ս/թ մայիսի 14-ին Բրյուսելում ԵՄ խորհրդի նախագահի, Ադրբեջանի նախագահի եւ իմ մասնակցությամբ տեղի ունեցած եռակողմ հանդիպման արդյունքներով ԵՄ խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի հայտարարության մեջ արտահայտված է այսպես. «Առաջնորդները, խոսքը իմ եւ Ադրբեջանի նախագահի մասին է, հաստատեցին իրենց աներկբա հանձնառությունը 1991 թվականի Ալմաթիի հռչակագրին եւ համապատասխանաբար Հայաստանի 29 հազար 800 քառակուսի կիլոմետր եւ Ադրբեջանի 86 հազար 600 քառակուսի կիլոմետր տարածքային ամբողջականությանը (մեջբերման ավարտ)։ Նույն սկզբունքը ս/թ հուլիսի 15-ին Բրյուսելում ԵՄ խորհրդի նախագահի, Ադրբեջանի նախագահի եւ իմ մասնակցությամբ տեղի ունեցած եռակողմ հանդիպման արդյունքներով ԵՄ խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելն իր հայտարարության մեջ արտահայտել է այսպես (մեջբերում եմ). «Հայաստանի եւ Ադրբեջանի առաջնորդները եւս մեկ անգամ լիարժեք կերպով վերահաստատեցին իրենց հարգանքը մյուս երկրի տարածքային ամբողջականության եւ ինքնիշխանության նկատմամբ, հիմնված այն ըմբռնման վրա, որ Հայաստանի տարածքը 29 հազար 800 քառակուսի կիլոմետր է, Ադրբեջանի տարածքը 86 հազար 600 քառակուսի կիլոմետր» (մեջբերման ավարտ)»։

15:16 - 17 հոկտեմբերի, 2023