Եղիշե Կիրակոսյան

Եղիշե Կիրակոսյանը Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) ՀՀ ներկայացուցիչն է։

Ծնվել է 1982-ին։ 2002-ին ավարտել է ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետ բակալավրիատը, 2004-ին՝ մագիստրատուրան, 2007-ին՝ Թաֆթս համալսարանի Ֆլեթչերի իրավունքի և դիվանագիտության դպրոցը, 2010-ին Ջորջթաունի համալսարանի Իրավունքի կենտրոնի մագիստրատուրան, 2018-ին՝ Սթենֆորդի համալսարանի իրավունքի դպրոցի մագիստրատուրան։

ԵՊՀ եվրոպական և միջազգային իրավունքի ամբիոնի դասախոս է, 2011-ից դասավանդում է Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանում։ 2008-2012 թթ. եղել է ՀՀ վարչապետի օգնական, 2012-2014 թթ.՝ ՀՀ արդարադատության նախարարի տեղակալ։

2018 թ. հոկտեմբերի 25-ին նշանակվել է Վարչապետի խորհրդական։ 2018 թ. նոյեմբերի 7-ին նշանակվել է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազոր ներկայացուցիչ, 2019 թ. օգոստոսի 5-ին՝ ՄԻԵԴ-ում Հայաստանի Հանրապետության ներկայացուցիչ

Իրավաբանական գիտությունների թեկնածու է, անկուսակցական։

Եվրոպական դատարանը երբեք չի վճռել, որ Հայաստանն օկուպացրել է ԼՂ-ը. Եղիշե Կիրակոսյան |1lurer.am|

1lurer.am: Միջազգային իրավական հարցերով Հայաստանի ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը նշեց, որ իր հայտարարության վերաբերյալ, որով հերքվել էր Հայաստանի կողմից ադրբեջանական տարածքի անօրինական բռնազավթումը կամ ԼՂ իշխանությունների վերահսկումը, երկուշաբթի Ադրբեջանի ներկայացուցիչը քննադատություն էր հնչեցրել: Ադրբեջանի ներկայացուցիչը պնդեց, թե Հայաստանն «անտեսում է Հայաստանի կողմից ներխուժման և օկուպացման վերաբերյալ ճնշող արձագանքը»: Ադրբեջանը մեծապես ընդգծում է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի այն վճիռը, որի համաձայն Հայաստանը Եվրոպական կոնվենցիայի 1-ին հոդվածի իմաստով ունեցել է իրավազորություն ԼՂ-ի նկատմամբ: Ադրբեջանը անուշադրության է մատնում այն փաստը, որ Դատարանի կողմից իրավազորության որոշումը, Դատարանի նախադեպային պրակտիկայի համաձայն, չի կարող հավասարեցվել միջազգային խախտման համար պետության պատասխանատվության արձանագրման չափանիշին: Եվրոպական դատարանը երբեք չի վճռել, որ Հայաստանն օկուպացրել է ԼՂ-ը: Նույնը կարելի է ասել նաև ՄԱԿ-ի ԱԽ բանաձևերի մասին, որոնք վերաբերում են ԼՂ հակամարտությանը, որոնք թյուր ներկայացվեցին Ադրբեջանի ներկայացուցչի և փաստաբանների կողմից: ԱԽ-ը Հայաստանին կոչ է արել շարունակել գործադրել իր ազդեցությունը՝ ապահովելու համար ԼՂ հայերի կողմից նորմերի կատարումը, բայց երբևէ չի նշել, որ Հայաստանը օկուպացնող պետություն է, առավել ևս՝ ագրեսոր: Այլ փոխարենը անդրադարձել է ԼՂ-ի տեղի հայկական ուժերին՝ որպես օկուպացնող ուժերի, և կողմերին կոչ արել անմիջապես վերսկսել բանակցությունները հանուն հակամարտության լուծման ՄԽ խաղաղության գործընթացի շրջանակում: Հենց այդպես են վարվել Հայաստանը և ԼՂ իշխանությունները: Ադրբեջանն ի տարբերություն միակողմանիորեն որոշել է, ինչպես նախագահ Ալիևն է ասել, որ պատերազմն անխուսափելի է, և որ ՄԽ-ը մահացած է: Եվ էլի՝ նախագահ Ալիևի խոսքով՝ հենց Ադրբեջանն է սկսել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմը, ինչը Ադրբեջանի ներկայացուցիչը երեկ չհանդգնեց հերքել: Ադրբեջանի ներկայացուցիչը Հայաստանի փաստաբանին երեկ մեղադրեց այն բանի համար, որ ադրբեջանցիները չեն ունեցել նախկինում զբաղեցված տարածքները վերադառնալու մտադրություն: Ցանկացած պարագայում, ինչպես և ՄԽ համանախագահները, այնպես էլ Հայաստանը միշտ պատրաստակամ է եղել փոխադարձության սկզբունքի վրա ապահովելու փախստականների վերադարձը, և Հայաստանը համաձայն է Ադրբեջանի ներկայացուցչի այն պնդմանը, որ նրանց վերադարձը ցանկացած բանակցության կարևորագույն բաղադրիչ է եղել, բայց հենց Ադրբեջանը հրաժարվեց ՄԽ համանախագահների բանակցային ձևաչափից: Ավելին՝ ՄԽ համանախագահների առաջարկած հիմնական սկզբունքները միայն փախստականների երկուստեք վերադարձին չէին վերաբերում, և ԼՂ-ը շրջապատող տարածքները Ադրբեջանի վերահսկողության տակ վերադարձնելուն: Համանախագահները նաև կոչ են արել միջանկյալ կարգավիճակ ապահովել ԼՂ-ի համար, ինչը կընձեռի անվտանգության և ինքնակառավարման երաշխիքներ, միջանցք, որը Հայաստանը կկապի ԼՂ-ի հետ և ԼՂ-ի վերջնական իրավական կարգավիճակի որոշումն ապագայում՝ իրավաբանորեն պարտադիր կամարտահայտության միջոցով, ինչպես նաև անվտանգության միջազգային երաշխիքներ, այդ թվում՝ նաև խաղաղապահ գործողություն: Նա նշեց, որ համանախագահներն ընդգծել էին ժողովուրդների ինքնորոշման սկզբունքը: Նման հանգամանքներում է դժվար է տեսնել, թե Ադրբեջանի ներկայացուցիչը ինչպես կարող է սույն Դատարանի առջև պնդել, թե միջազգային համայնքը մերժել է ինքնորոշման մասին հարցը: Նա անդրադարձավ նաև Ադրբեջանի ներկայացուցչի այն պնդմանը, թե այսպես կոչված օկուպացիայի ընթացքում Հայաստանը Ադրբեջանին, ՄԱԿ-ի գերատեսչություններին և այլ միջազգային կազմակերպությունների թույլ չի տվել հասանելիություն ունենալ, որպեսզի այդ կերպ թույլ չտա Ադրբեջանին իր տարածքների ազատագրումից հետո բողոք ներկայացնել Հայաստանի ռասիստական օկուպացիայի մասին: «Ինչպես Ադրբեջանը գիտի, ո՛չ Հայաստանը, ո՛չ ԼՂ տեղացի ներկայացուցիչները երբեք չեն արգելել ՄԱԿ-ին մուտք գործել ԼՂ: Ադրբեջանի ներկայացուցչի ակնհայտորեն ոչ մի փաստարկ չներկայացրեց հիմնավորելու այս պնդումը: Իրականում հենց Ադրբեջանն էր արգելափակել ՄԱԿ-ի հասանելիությունը, Ադրբեջանն է այսօր շարունակում դա անել: Ադրբեջանն է քանիցս հրաժարվել համագործակցել ԼՂ էթնիկ հայերի, այդ թվում՝ շրջակա միջավայրի պաշտպանության և Սարսանգի ջրամբարի հետ կապված հարցերի վերաբերյալ»: Նա ընթերցեց Հայաստանի ավարտական պնդումները: «ՀՀ-ն ամենայն հարգանքով միջնորդում է սույն Դատարանին՝ ա. բավարարել ՀՀ ներկայացրած նախնական առարկությունը՝ կապված դատարանի իրավազորության ժամկետային շրջանակի հետ, որոշել և հաստատել, որ Դատարանը իրավազորություն չունի Ադրբեջանի այն պահանջների և պնդումների վերաբերյալ, որոնք վերաբերում են այնպիսի իրադարձությունների, որոնք տեղի են ունեցել նախքան 1996 թվականի սեպտեմբերի 15-ը. այն է՝ կողմերի համար Ռասայական խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին միջազգային կոնվենցիայի ուժի մեջ մտնելը. բ. որպես այլընտրանք ապահովել ՀՀ նախնական առարկությունը՝ կապված պահանջի թույլատրելիության հետ, և որոշմամբ անընդունելի ճանաչել Ադրբեջանի այն պահանջները և պնդումները, որոնք վերաբերում են այնպիսի իրադարձությունների, որոնք տեղի են ունեցել նախքան 1996 թվականի սեպտեմբերին կոնվենցիայի ուժի մեջ մտնելը և անթույլատրելի և անընդունելի ճանաչել Ադրբեջանի հետփաստարկները. գ. բավարարել ՀՀ ներկայացրած նախնական առարկությունը՝ կապված Դատարանի գործն ըստ էության քննելու իրավազորության շրջանակի հետ, և որոշմամբ հաստատել, որ Դատարանը չունի իրավազորություն քննելու ենթադրյալ բնապահպանական վնասի վերաբերյալ Ադրբեջանի պնդումները և պահանջները. դ. բավարարել նախնական առարկությունը, որը վերաբերում է Դատարանի իրավազորության առարկայական շրջանակին, և որոշմամբ հաստատել, որ Դատարանն իրավազորություն չունի բնապահպանական ենթադրյալ վնասի մասով Ադրբեջանի պահանջների և պնդումների քննության համար»:

21:38 - 24 ապրիլի, 2024

«Բաքվի՝ ԼՂ հայերին էթնիկ զտման ենթարկելու ծրագիրն արդեն իրականություն է»․ Հաագայում մեկնարկել են լսումները |1lurer.am|

1lurer.am: Չի անցել դեռ 9 ամիս, երբ կանգնած էի այստեղ և նախազգուշացնում էի, որ Ադրբեջանը իրագործում է ծրագիր՝ էթնիկ զտման ենթարկելու ԼՂ բոլոր հայազգի անձանց: ՄԱԿ-ի արդարադատության միջազգային դատարանում հայտարարեց Հայաստանի ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը: «Ցավով եմ ասում, որ դա արդեն իրականություն է դարձել: 9-ամսյա շրջափակումից հետո, որի ժամանակ կոպտորեն խախտվել են դատարանի որոշումները, ի հեճուկս միջազգային լայնամասշտաբ դատապարտման՝ Ադրբեջանը սեպտեմբերի 19-ին նախաձեռնեց մասշտաբային հարձակում ԼՂ-ի նկատմամբ: Ցինիկաբար, այդ ժամանակ Լաչինի միջանցքը բացեց 9 ամսվա ընթացքում առաջին անգամ, բայց միայն մի նպատակով՝ որպեսզի 100 հազարից ավելի փախչող հայազգի անձանց դուրս թողնի այնտեղից: Հազարամյակներ շարունակ ԼՂ-ի բնակչության ճնշող մեծամասնությունը հայեր են եղել, այսօր ԼՂ-ում գրեթե չկան հայազգի անձինք: Եթե սա էթնիկ զտում չէ, ապա ես չգիտեմ, թե ինչն է էթնիկ զտումը»,- ասաց Եղիշե Կիրակոսյանը: «Այսօր գործընկերս, կարծում եմ՝ կասի, որ Ադրբեջանը հավատարիմ է հայազգի անձանց հետ հաշտեցման, խաղաղ ապագայի նպատակներին: Սակայն եթե այդ բառերը ձեզ ծանոթ թվան, պատճառն այն է, որ նա ճիշտ նույն բառերը ասաց մոտ 9 ամիս առաջ: Ադրբեջանը շարունակեց դիտավորյալ խաթարել հանրային կարևորագույն ծառայությունները և դաժանաբար հարձակվեց հայերի վրա և ստիպեց իրենց նախնիների հայրենիքից փախուստի դիմել: Ակնկալում եմ, որ իմ գործընկեր ներկայացուցիչը կասի, թե Ադրբեջանը թույլ է տալու նրանց, ում համարում է իր քաղաքացի, վերադառնալ: Նա նույն բանը խոստացել էր 2021 թվականի հոկտեմբերին, երբ պնդեց, թե 2020-ին Ադրբեջանին իբրև փոխանցված տարածքներում Ադրբեջանը պարտավորվել է ապահովել տեղահանված անձանց վերադարձը՝ անկախ նրանց ազգային և էթնիկ ծագումից կամ ինքնությունից: Անցել է 2 տարի, և Ադրբեջանը անգամ 1 հայազգի անձի թույլ չի տվել վերադառնալ այդ տարածքներ, փոխարենը ԼՂ-ում մնացող գրեթե բոլոր հայազգի անձանց ստիպել են փախչել իրենց տներից: Ակնկալում եմ նաև, որ Ադրբեջանի ներկայացուցիչը կասի, որ Ադրբեջանը վերադարձող բոլոր հայազգիների նկատմամբ կվերաբերվի կոնվենցիայով նախատեսված Ադրբեջանի պարտավորություններին համապատասխան: Ադրբեջանը խոստացավ հայազգիներին վերաբերվել կոնվենցիային համապատասխան 2021 թվականի հոկտեմբերին ևս: Դատարանի կարգադրած 2 միջանկյալ միջոցները չխանգարեցին Ադրբեջանին խորացնելու կոնվենցիայի իր խախտումները»,- ասաց նա: Կիրակոսյանը հիշեցրեց, որ 2020 թվականի սեպտեմբերից ի վեր նա քայլեր է ձեռնարկել զտման ենթարկելու ԼՂ-ն էթնիկ հայերից, և դա արել է ՄԱԿ-ի արդարադատության միջազգային դատարանում կոնվենցիայի համաձայն Հայաստանին ներկայացված դիմումի քննարկմանը զուգընթաց: «Քաղաքական նկատառումներով, թերևս, միջազգային հանրությունը չի կանգնեցրել այդ գործընթացը: Բայց այդ էթնիկ զտման իրականությունն այսօր բացարձակապես պարզ է բոլորին: Այսօր դուք դեռևս կարող եք էապես փոխել տեղում իրավիճակը: Ժամանակ կա կանխելու էթնիկ հայերի հարկադրական տեղահանությունը անշրջելի դառնալը, պահպանելու այն սակավաթիվ անձանց, որոնք դեռ մնում են ԼՂ-ում, ինչպես նաև նրանց, ովքեր առևանգվել են և ներկայումս ապօրինաբար ազատազրկված են պահվում Ադրբեջանի բանտերում»,- ասաց Եղիշե Կիրակոսյանը: Հայաստանի ներկայացուցիչը նշեց, որ Ադրբեջանը բազմիցս ցույց է տվել, որ պատրաստ է ապակողմնորոշել միջազգային հանրությանը, նաև պատրաստ է թյուր ներկայացնել դատարանի կարգադրությունները կամ դրանցով փորձել հիմնավորել իր կողմից կոնվենցիայի խախտումները: «Տվյալ հանգամանքներում ԼՂ հայազգիների իրավունքները պաշտպանող աներկբա միջազգային միջոցներով միայն հնարավոր կլինի կանխել այն էթնիկ զտումը, որն Ադրբեջանն իրականացնում է, կանխել դրա շարունակումը և անշրջելի դառնալը, երաշխավորել հայերի հազարամյակների մշակութային ներկայության պահպանումը ԼՂ-ում և դրա ջնջումը կանխել. մի բան, որ արդեն արվել է Նախիջևանում և այսօր արվում է Ադրբեջանի այլ մասերում, ինչպես նաև պաշտպանել ԼՂ ռազմաքաղաքական առաջնորդներին շինծու քրեական մեղադրանքից»,- ասաց Եղիշե Կիրակոսյանը:

13:36 - 12 հոկտեմբերի, 2023