Սյունիքի մարզ

Սյունիքի մարզ մարզի կարգավիճակ ունեցող վարչատարածքային միավոր Հայաստանի հարավում։ Սահմանակից է Իրանին, արևմուտքից՝ Նախիջևանին, արևելքից՝ Արցախին, որի՝ Սյունիքի մարզին սահմանակից տարածքը ժամանակավորապես Ադրբեջանի վերահսկողության տակ է, իսկ հյուսիսից՝ Վայոց ձորին։

Սյունիքի մարզի ամենամեծ գետը Որոտանն է։ Սյունիքի միջին բարձրությունը ծովի մակարդակից 2.200 մ է։ Ամենաբարձր լեռնագագաթներն են Կապուտջուղը (3.904), Ծղուկը (3.581), Մեծ Իշխանասարը (3.550) և այլն։ Սյունիքը կոչվում է նաև Զանգեզուր, Սիսական։

«Սպանության փորձ են արել». փոխադարձ մեղադրանքներ՝ Տաթև գյուղի ծեծկռտուքի դեպքով. վարչական ղեկավարը ձերբակալվել է |factor.am|

factor.am: «Ծեծ չի եղել է, սպանության փորձ են արել։ Եկել սպանում էին, բայց բախտի բերմամբ սաղ ա մնացել»,- Factor TV-ին ահազանգում է Սյունիքի մարզի Տաթև համայնքի նախկին ղեկավար Վարուժան Մարտիրոսյանը՝ նկարագրելով երեկ առավոտյան իր երկու երեխաների հետ տեղի ունեցած միջադեպը։ Մարտիրոսյանի խոսքով՝ ինքն ու Տաթև գյուղի ղեկավար Գոռ Մինասյանը 2018 թվականից հողի խնդրի շուրջ միջադեպ են ունեցել, որն էլ տարիների ընթացքում ավելի էր սրվել. «6 տարի ա կա խնդիրը։ 2018 թվականի մարտ ամսին իմ տարածքից գաղտնի ձևով տարածք են սեփականաշնորհել, հետո հեղափոխությունը, որ եղել ա, մի տարի ձեն չեն հանել։ 2019 թվականին եկել են իմ տարածքը, որը ես սեփականաշնորհել եմ դեռ 27 տարի առաջ, ու էդ փաստաթղթերն են ցույց տալիս։ Ես նույն պահին դիմել եմ ոստիկանություն ու դատարան, բայց գործը ձգվում ա, էդ տարածքից էլ ձեռ չեն քաշում, հիմա էլ քաղաքական հակառակորդներ ենք, սրա համար էլ սենց բան ա եղել»,- մանրամասնում է Մարտիրոսյանը։ Հոր պատմելով՝ 34-ամյա դուստրը՝ Մարո Մարտիրոսյանը, իր «Նիսսան» մակնիշի մեքենայով գյուղի տարածքում է եղել, երբ Գոռ Մինասյանն իր «Նիվա» մեքենայով սկզբում հարվածել էր հետևից, ապա կողքից, վերջում դիմացի, իջել էր մեքենայից և բացել աղջկա մեքենայի դուռը. «Ձեռքը գցել, դուռը բացել ա ու խփել աղջկաս դեմքին, հետո երեք հոգով հարձակվել ու սկսել են դաժան ծեծել։ Ծանր վիճակով տեղափոխել ենք «Գորիսի» հիվանդանոց, հետո՝ «Էրեբունի» ԲԿ։ Էնտեղ սպասում էինք բժշկին, մեկ էլ մի արնաշաղախ մարդ բերեցին հիվանդանոց, իմ աչքի դեմով անցան՝ չճանաչեցի, հետո պարզվեց՝ տղես ա։ Իրեն էլ Երևանում էին ծեծել։ Աղջիկս քթի կոտրվածք է ստացել, բացի դրանից՝ ամբողջ մարմինը ցավում է, մի սաղ տեղ չեն թողել, տղաս էլ՝ ոտքի վնասվածք ու մարմնի սալջարդեր ունի»։ Վարուժան Մարտիրոսյանը նշում է, որ դեպքի վայրում տեսախցիկներ են եղել, որոնք կատարվածը ֆիքսել են, բացի դրանից ոստիկանության աշխատակիցներ են մոտեցել, կանխել ավելի ծանր շարունակությունն ու բռնություն գործադրած տղաներին ձերբակալել։ Բացի դրանից, աղջկան ծեծելու դեպքով հայրը հաղորդում է ներկայացրել ոստիկանություն։ Factor TV-ն փորձեց կապ հաստատել նաև միջադեպի մասնակից մյուս կողմի հետ, Գոռ Մինասյանի հետ խոսել չկարողացանք։ Փոխարենը, զանգահարեցինք Տաթև համայնքի ղեկավար Սամվել Լալայանին, ինչպես նաև համայնքի ղեկավարի առաջին տեղակալ Մարատ Գերասիմյանին։ Նրանց խոսքով, սակայն, իրենք միջադեպից տեղյակ չեն։ Փոխարենը, աշխատակազմի քարտուղար Մարի Թևոսյանը, որի խոսքով՝ ինքը Մինասյանի հարազատներից է, մի շարք հանգամանքներ հայտնեց, շեշտելով՝ Մարտիրոսյան ընտանիքը ստում և խեղաթյուրում է իրականությունը, որևէ դաժան ծեծ տեղի չի ունեցել, ավելին մեքենայի ղեկին ոչ թե Գոռ Մինասյանն էլ եղել, այլ նրա ընկերը. «Մարտիրոսյան ընտանիքը Գոռ Մինասյանից հետ գտնվում էր տարիներ տևող թշնամանքի մեջ և սա շատ լավ առիթ էր, որ սևացնի Գոռի անունը։ Իրականում միջադեպն այսպես էլ եղել. Մարո Մարտիրոսյանը մեքենայով փորձել էր իմ կյանքին վտանգ սպառնացող գործողություն իրականացնել։ Ես դիմել եմ Գոռի ընկերոջը, որն այդ ժամանակ նրա մեքենայով է եղել ճանապարհին, խնդրել եմ հետևի նրան, որովհետև մտածել եմ մի բան է ուզում ձեռնարկի, քանի որ Մարոն վարել է այն մեքենայի հետևից, որում ես էի գտնվում։ Դրանից հետո մեր մեքենան առաջ էր գնացել ու ես չեմ տեսել, թե ինչ էր կատարվել հետո»։ Թևոսյանի խոսքով՝ սուտ էր նաև այն տեղեկությունը, թե Մարոն ծանր վիճակով է տեղափոխվել հիվանդանոց. «Ես եմ Գորիսի հիվանդանոցի բժշկի հետ խոսել, նա ասել էր՝ նորմալ վիճակում էր գտնվում, կարող է դուրս գրվել, սակայն իր ծնողները ցանկանում են տեղափոխել Երևան։ Բժիշկն էլ ասել էր՝ ու մի խնդիր չեմ տեսնում, կարող եք Ձեր աղջկան որտեղ ուզում եք տեղափոխել, նրանք էլ պնդել են, որ Շտապօգնության մեքենայով տեղափոխեն ու այսպես տարել են «Էրեբունի» ԲԿ»։ Անդրադառնալով Երևանում տեղի ունեցած ծեծկռտուքին, Թևոսյանը նշեց, որ Գոռ Մինասյանն այդ ժամանակ եղել է Տաթևում և որևէ կապ չունի միջադեպի հետ. «Էս ամեն ինչն արվում էր Գոռին սևացնելու համար։ Էս վերջերս էլ մեկ այլ պիղծ քայլ են կատարել արժանապատվություն ոտնահարող, որն այս վերջերս էլ բացահայտվել։ Սա էլ ամբողջ իրականությունը»։ Մարի Թևոսյանը մեզ հետ զրույցից առաջ քննչական բաժնում հարցաքննվում էր վկայի կարգավիճակով։ Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուր կայքում:

19:25 - 18 հունիսի, 2025

Ադրբեջանը Շիկահողի արգելոցում 60 հա անտառ է հատել. պետական մարմինները լռում են |hetq.am|

hetq.am: Հայաստանի Սյունիքի մարզում՝ Շիկահողի արգելոցի տարածքում, ադրբեջանական դիրքերի, ամրաշինական աշխատանքների և ճանապարհների բացման համար մոտ 60 հա անտառ է հատվել։ Հատումները շարունակվում են մինչ օրս։ «Հետքը» Planet-ի արբանյակային քարտեզներով, Google Earth-ի արբանյակային լուսանկարներով ուսումնասիրել է արգելոցի տարածքի հատումները։ Անտառային ոլորտի մասնագետների և այդ ոլորտի ծրագրային գործիքների օգնությամբ փորձել ենք հաշվարկել հատումները։ Հակառակորդի բացած ճանապարհները միջինում 7-8 մ լայնությամբ են։ Սակայն ճանապարհների համար հատումները հավասար եզրագծերով չեն արվել, դրանց զուգահեռ նաև որոշակի հատվածներ նոսրացվել են։ Հատվել են հատկապես կաղնի և բոխի ծառատեսակներով ձևավորված ծառուտներ։ Անտառագետ Այսեր Ղազարյանն ասում է, որ բացի վերոնշալ անտառներից, ավերվել են նաև թփուտային տարածքներ։ Ընդհանուր առմամբ, հողային աշխատանքներ իրականացվել են 90 հեկտարի վրա, որից անտառածածկ տարածքները կազմում են մոտ 60 հեկտար: Այս պարագայում առնվազն 14 000-16 000 մ³ փայտանյութ է կտրվել Շիկահողի արգելոցի տարածքից։ «Հետքն» առանձնացրել է ադրբեջանական ներխուժման հետևանքով հատված անտառների մի քանի ուղղություն։ Շիկահողի արգելոցի հարավ-արևելյան հատվածից հակառակորդի ներխուժումն ակներև է 2023-ին, երբ հատվել են Շիկահողի արգելոցի ստորին փեշերը՝ հայ-ադրբեջանական սահմանի հայկական կողմից բլրի վրա դիրքավորվելու համար։ 2023թ․ օգոստոսից արդեն արբանյակային պատկերներում երևում են հատումներ և նոր ճանապարհներ արգելոցի և հայ-ադրբեջանական սահմանի հարավ-արևելյան մասից ավելի վերև ընկած հատվածում։ Այս ճանապարհը, անտառի միջով, հատվելով և դիրքերի համար բարենպաստ տարածքներ մաքրելով, հասնում է մինչև Ներքին Հանդի ստորին հատվածներ։ Այն նույնպես բացվել է 2023թ․-ին, որովհետև 2022-ի արբանյակային լուսանկարներում այս հատվածները դեռևս անտառածածկ են։ Ներխուժման հաջորդ երկու ուղղությունները Ներքին Հանդի հարավ-արևելյան մասերում են։ Այդ հատումները միայն ծառերի վնասում կամ ոչնչացում չեն։ Շիկահողի արգելոցը հարուստ կենսաբազմազանություն ունեցող անտառային էկոհամակարգային տարածք է, որը պահպանելու համար էլ այն ընդգրկվել է արգելոցային գոտում։ Անտառների վերաբերյալ մոնիթորինգ իրականացնող միջազգային Global forest watch -ի տվյալներով՝ Հայաստանը 2021-23թթ․ կորցրել է շուրջ 100 հա բնական անտառ, որից 88 հա-ը՝ միայն 2023 թվականին։ Այն հավասարազոր է 34,5 կտ CO₂-ի արտանետումների։ «Շիկահողի» պետական արգելոցը «Զանգեզուր կենսոլորտային համալիր» ՊՈԱԿ-ի կազմում է։ Տնօրեն Արման Մկրտչյանից փորձեցինք պարզել, թե ինչ տեղեկություններ և դիտարկումներ ունեն այս առնչությամբ։ Տնօրեն Մկրտչյանը հրաժարվեց զրույցից՝ պատճառաբանելով, թե պետք է թույլտվություն ստանանք նախարարությունից՝ ըստ ընթացակարգի։ «Զանգեզուր կենսոլորտային համալիր» ՊՈԱԿ-ը Շրջակա միջավայրի նախարարության ենթակայության կառույց է։ ՇՄ նախարար Հակոբ Սիմիդյանին գրավոր հարցրեցինք՝ ՇՄՆ-ն ուսումնասիրել է, արդյոք, թե Շիկահողի արգելոցի տարածքում որքան անտառ է հատվել հակառակորդի ներխուժման, ամրաշինական և ճանապարհաշինական աշխատանքների հետևանքով, ի՞նչ են արձանագրել, ի՞նչ ծառատեսակներ են հատվել: «Հարցման մեջ վերհանված խնդիրների պատշաճ հասցեագրման նպատակով անհրաժեշտ է հավելյալ հաղորդակցություն՝ շահագրգիռ մյուս գերատեսչությունների հետ։ Շրջակա միջավայրի նախարարության «Զանգեզուր» կենսոլորտային համալիր» ՊՈԱԿ-ի «Շիկահող» պետական արգելոցի տարածքում իրականացված ծառահատումների վերաբերյալ ստույգ քանակային տվյալներ հնարավոր չէ տրամադրել, քանի որ նշված տարածքի որոշ հատվածներ գտնվում են հակառակորդի ուղիղ նշանառության տակ»,- հայտնել է ՀՀ ՇՄՆ գլխավոր քարտուղար Սերգո Աթանեսյանը։ Նախարարին նաև հարցրել էինք, թե ՇՄՆ-ն միջազգային ո՞ր կառույցներին է ահազանգել Շիկահողի արգելոցի կենսաբազմազանության ոչնչացման մասին: Ի՞նչ արձագանքներ է ստացել: Ի՞նչ քայլեր են ձեռնարկվում` կանխելու հետագա անտառահատումները: «Հայաստանի Հանրապետությունը վավերացրել է կենսաբազմազանության պահպանությանն առնչվող մի շարք միջազգային բնապահպանական համաձայնագրեր, կոնվենցիաներ և դրանց կից արձանագրություններ, որոնցով ստանձնած միջազգային պարտավորությունների կատարումը նպաստում է շրջակա միջավայրի և կենսաբազմազանության արդյունավետ պահպանությանը երկկողմ և բազմակողմ գործողությունների համակարգված իրականացման միջոցով։ Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների պահպանության կայուն կառավարումն ապահովելու նպատակով միջազգային բնապահպանական կազմակերպությունների հետ իրականացվում են համապարփակ և երկարաժամկետ միջոցառումներ»,- այսպիսի անհասկանալի պատասխան է տրամադրել Սերգո Աթանեսյանը։ Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուր կայքում

11:38 - 15 մայիսի, 2025