Գեղամ Ստեփանյան

Գեղամ Ստեփանյանն Արցախի Հանրապետության մարդու իրավունքների պաշտպան է (ՄԻՊ), այդ պաշտոնում ընտրվել է 2021 թ․ մարտին։

2014թ-ին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետը։

2014-2016թթ. սովորել է Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի «Միջազգային հարաբերություններ և քաղաքագիտություն» մագիստրոսական ծրագրում:

2016 թ. դեկտեմբերից մինչև 2020 թ. մայիս աշխատել է Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովում՝ որպես ԱԺ նախագահի օգնական:

2016-2019 թթ. դասավանդել է Արցախի պետական համալսարանի Պատմության և քաղաքագիտության ամբիոնում:

2020 սեպտեմբերից 2021թ մարտ աշխատել է Արցախի Հանրապետության ՄԻՊ աշխատակազմում:

Ադրբեջանը տարբեր պետությունների կողմից շատ հաճախ խրախուսվել է իր հանցավոր գործողությունների համար. Գեղամ Ստեփանյան |armenpress.am|

armenpress.am: Լեռնային Ղարաբաղի մարդու իրավունքների պաշտպանի պաշտոնը 2021-2023 թվականներից զբաղեցրած Գեղամ Ստեփանյանը կարծում է, որ Ադրբեջանը շատ հաճախ տարբեր պետությունների կողմից խրախուսվել է իր հանցավոր գործողությունների համար։ Նրա խոսքով COP-29 համաժողովն Ադրբեջանում անցկացնելու որոշումն ամենավառ ապացույցն է, որ գործ ունենք ոչ միայն անպատժելիության, այլև հանցագործին խրախուսելու պրակտիկայի հետ միջազգային ընդհանուր հարթակում։ Գեղամ Ստեփանյանն այդ մասին ասաց «Ադրբեջանի ագրեսիայի ազդեցությունը մարդու իրավունքների և բնապահպանության վրա» թեմայով պանելային քննարկման ժամանակ, որը կազմակերպվել է Ադրբեջանում անցկացվող Կլիմայի փոփոխության մասին ՄԱԿ-ի շրջանակային կոնվենցիայի մասնակիցների COP-29 գագաթնաժողովի կապակցությամբ Հայաստանում անցկացվող միջոցառումների շրջանակում։ «Լեռնային Ղարաբաղի շրջափակումն Ադրբեջանի կողմից 2020 թվականի պատերազմից հետո համակարգված ու հետևողականորեն իրականացվող էթնիկ զտման քաղաքականության հերթական արարն էր։ Դա մի գործողություն էր, որը միտված էր արցախահայությանն իրենց ենթարկելուն, ինչի մասին Ադրբեջանը նույնպես բացահայտորեն հայտարարեց շրջափակումն իրականացնելուց առաջ։ Ադրբեջանցիները մեր հայրենակիցներին սովի, սովամահության ու զրկանքների ենթարկելու միջոցով ձգտում էին հասնել իրենց նպատակին։ Շրջափակման ընթացքում առաջացած հումանիտար հետևանքների ու մարդկանց իրավունքների տոտալ խախտումների մասին բազմիցս խոսվել է։ Դժվար է բառերով նկարագրել աղետալի այն իրավիճակը, որն առաջացել էր Արցախում։ Այժմ տարածության ու ժամանակի մեջ հետադարձ հայացք դարձնելով այդ ամենին՝ պետք է նշեմ, որ զարմանք է առաջացնում, թե ինչպես մարդ արարածը կարող էր անցնել այդ ամենի միջով»,- նշեց Ստեփանյանը։ Նրա կարծիքով՝ չափազանց զարմանալի է նաև այն հանգամանքը, թե ինչպես կարող է միջազգային հանրությունն այդ ամենին անդրադառնալ ոչինչ չասող, սնանկ հայտարարություններով, երբ աշխարհի աչքերի առջև 120 հազար մարդ՝ այդ թվում 30 հազար երեխաներ ամենօրյա ռեժիմով ենթարկվում էին ծանր տառապանքների ու զրկանքների։ «Այդ դաժան օրերին արձանագրվում էին սովամահության, թերսնման դեպքեր։ Ամենախոցելի խմբի ներկայացուցիչները՝ հաշմանդամություն ունեցող անձինք, հայտնվել էին դեղորայքային դեֆիցիտի պայմաններում, մինչդեռ այդ օրերին ամբողջ աշխարհից ստանում էինք ընդամենը հայտարարություններ։ Եթե նույնիսկ պետք է հումանիտար կազմակերպություններին խնդրեինք, որպեսզի հանդես գային դատապարտող հայտարարությամբ, ուրեմն ինչ-որ բան սխալ է մարդու իրավունքների պաշտպանության համակարգում։ Բազմաթիվ օրինակները ցույց են տալիս, թե ինչպիսի վատթարագույն իրավիճակում էր հայտնվել Արցախի ժողովուրդը։ Էլ չեմ խոսում սննդի մասին, այդ սննդի բացակայության ազդեցությունը հատկապես երեխաների վրա։ Շրջափակման ընթացքում ամեն օր մեր բժիշկներից ստանում էինք ուշագնացության դեպքերին առնչվող ահազանգեր։ Երեխաներն ուշաթափվում էին դասերի ժամանակ, փողոցներում։ Ցավալին այն է, որ այդ ամենը մնաց անպատժելի»,- նշեց Ստեփանյանը։ Ստեփանյանի դիտարկմամբ՝ շատ դժվար է այդ ամենից հետո առհասարակ խոսել մարդու իրավունքների պաշտպանության և հումանիտար արժեքների մասին։ Նա հավելեց, որ անցյալը կրկին վերապրելը, թեև ցավ ու տառապանք է պատճառում, սակայն մարդկանց խնդիրների բարձրաձայնումը նրանց պարտքն է, ովքեր այդ դժնդակ օրերին Լեռնային Ղարաբաղում զբաղվում էին մարդկանց իրավունքների պաշտպանությամբ։ «Այդ ժամանակահատվածում միջազգային ոչ պատշաճ արձագանքը, Ադրբեջանի նկատմամբ պատժամիջոցներ չկիրառելը հանգեցրին նրան, որ Ադրբեջանն ուղղակի 2023 թվականի սեպտեմբերին նախաձեռնեց հերթական ագրեսիան Արցախի ժողովրդի նկատմամբ, ինչն էլ հանգեցրեց այնտեղ հայ բնակչության էթնիկ զտմանը։ Մինչև 2020 թվականն Արցախում ապրում էր 145 հազար մարդ, մինչդեռ այսօր այնտեղ ապրում է ընդամենը 13 հայ։ Ահա այն պատկերը, որի միջոցով կարելի է ընդհանուր կարծիք կազմել Ադրբեջանի և առհասարակ աշխարհում մարդու իրավունքների պաշտպանության օրակարգի մասին։ Թեև այդ իրավունքներով զբաղվում են որոշ իրավապաշտպան կազմակերպություններ, սակայն նրանց աշխատանքը չի տրանսֆորմացվում ու չի արտացոլվում քաղաքական որոշումներ կայացնողների գործունեության մեջ»,- եզրափակեց Ստեփանյանը։

15:13 - 14 նոյեմբերի, 2024

Միջազգային ատյաններում Բաքվի դեմ Հայաստանի գանգատներից հրաժարումն անվերականգնելի վնաս կհասցնի ՀՀ-ին ու հայ ժողովրդին

Միջազգային ատյաններում Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի գանգատներից հրաժարումն անվերականգնելի վնաս կհասցնի Հայաստանի Հանրապետությանն ու հայ ժողովրդին, հավատացնում եմ մասնագետները։ «ՀՀ բարձրագույն իշխանությունների հայտարարությունները միջազգային դատական ատյաններում և այլ կառույցներում Ադրբեջանի դեմ Հայաստանի գանգատներից հրաժարվելու հնարավորության մասին հարուցում են խիստ մտահոգություններ. այդպիսի քայլերն անվերականգնելի վնաս կհասցնեն Հայաստանի Հանրապետությանն ու հայ ժողովրդին։ Այդ առթիվ շեշտադրում ենք հետևյալը. Իշխանության բարձրագույն մակարդակում արվող այդ հայտարարությունները բացարձակապես անթույլատրելի են: Ադրբեջանի դեմ գանգատներն ունեն Հայաստանի ու Արցախի հայերի, առհասարակ հայ ժողովրդի իրավունքների խախտումների համար միջազգային պատասխանատվություն ապահովելու ռազմավարական նպատակ: Դրանք անփոխարինելի միջոցներ են մեր հավաքական ու անհատական իրավունքների պաշտպանության և միջազգային արդարադատության համար: Առանց միջազգային արդարադատության հնարավոր չէ հասնել կայուն ու տևական խաղաղության, ինչպես նաև կանխել ադրբեջանական նորանոր ոտնձգություններն արդեն ուղիղ կերպով Հայաստանի Հանրապետության և նրա ժողովրդի դեմ` Հայաստանի ինքնիշխան տարածքների բռնազավթման ձևով ու այլ հանցանքներով: Միջազգային ատյաններում առկա այդ գործընթացներն անհրաժեշտ քայլեր են նաև Արցախի ժողովրդի դեմ հանցագործությունների քննության և հավաքական իրավունքների պաշտպանության համար: Դրանք կարևորագույն նշանակություն ունեն Արցախի ժողովրդի հավաքական վերադարձի, Արցախում հոգևոր-մշակութային ժառանգության, հանրային ու մասնավոր սեփականության պաշտպանության և վերադարձից հետո այնտեղ միջազգային պաշտպանության մեխանիզմների երաշխավորմամբ անվտանգ ու արժանապատիվ կյանքի ապահովման հարցում: Ավելին, ներկայացված գանգատներով ու հայցերով Հայաստանի Հանրապետությունը հանձնառություն է ստանձնել միջազգային ատյաններում պաշտպանելու ադրբեջանական հանցագործությունների հետևանքով տուժածների իրավունքները, այդ թվում` բռնի տեղահանված արցախահայության գույքային և այլ իրավունքները: Դրա արդյունքում մարդիկ զերծ են մնացել միջազգային դատական ատյաններ անհատական գանգատներ ներկայացնելուց, իսկ իրավական պաշտպանության միջազգային միջոցներից Հայաստանի հրաժարվելու և դրանք քաղաքական հարթություն տեղափոխելու դեպքում որևէ երաշխիք չկա, որ Ադրբեջանը կկատարի այդ պահանջները: Հետևաբար, ՀՀ ներկայացրած հայցերից հրաժարվելն անխուսափելիորեն հանգեցնելու է տուժածների իրավունքների պաշտպանության միջազգային այս կարևորագույն գործիքակազմերի գործադրման անհնարինությանը՝ ելնելով հենց այդ գործիքակազմերի ձևական պահանջներից: Միջազգային ատյաններում ներկայացված են նաև բազմաթիվ անհատական գանգատներ միջպետական գանգատներից բացի, և դրանցից հրաժարվելու դեպքում անորոշ է լինելու անհատական գանգատների ճակատագիրը: Այս դեպքում անհատական գանգատների ուժը կա´մ զգալիորեն կթուլանա, կա´մ միջազգային դատարանը դրանք կարող է պարզապես միացնել միջպետական գանգատներին, որոնցից երկիրը հրաժարվում է, և մերժել դրանք: Ստացվելու է` Կառավարության անթույլատրելի քաղաքական որոշման պատճառով մարդիկ զրկվելու են իրենց իրավունքների միջազգային դատական պաշտպանությունից: Միջազգային ատյաններում գանգատներն ու պահանջներն անփոխարինելի են Հայաստանի դիվանագիտության համար: Միջազգային պահանջներից հրաժարումն անդառնալի վնասներ կհասցնի ՀՀ-ին միջազգային ասպարեզում` խարխլելով դիվանագիտական դիմադրողականության հիմքերը: Ադրբեջանական իշխանությունները տարիներ շարունակ հայերի դեմ վարել են խորքային ռասիզմի և ատելության քաղաքականություն` սկսած Հայաստանից ու Արցախից մինչև Սփյուռք: Ադրբեջանը ոչ միայն երբևէ չի փորձել պաշտպանել որևէ հայի կամ անգամ կանխել որևէ հայի իրավունքի խախտում, այլ պետական մակարդակով, հաճախ «խաղաղության» շղարշի ներքո, խրախուսել ու ոգևորել է հային ցանկացած վնաս հասցնելը` սպանություններ, խոշտանգումներ, առևանգումներ, կամայական ազատազրկումներ ու գերեվարումներ, հոգեկան տառապանքներ և այլն: Ավելին, ադրբեջանական գործող իշխանության ցեղասպանական քաղաքականությունը յուրաքանչյուր հանցանքից հետո մշտապես ավելի է խորացրել թշնամանքը և ստեղծել է նոր հանցանքների հիմքեր: Այդ կերպ առաջ են եկել ահագնացող սպառնալիքներ Հայաստանի Հանրապետության և հայ ժողովրդի հավաքական գոյության դեմ առհասարակ: Սրան գումարվում է այն, որ Հայաստանի իշխանությունն անընդհատ միակողմանիորեն բավարարում է ադրբեջանական պահանջները՝ սին հույսով, որ Ադրբեջանը կանգ կառնի, բայց դա այդպես էլ տեղի չի ունենում ու տեղի չի էլ ունենալու: Ադրբեջանի իշխանությունը երբեք էլ խաղաղության իրական մտադրություններ չի ունեցել: Նրանց միջազգային պահանջները Հայաստանի դեմ եղել են միայն արհեստական` զուտ հայելային` քայլ՝ արտաքին աշխարհին մոլորության մեջ գցելու, շղարշ ապահովելու և սեփական հանցանքները կոծկելու համար: Միջազգային ատյաններ Ադրբեջանի դեմ ներկայացված հայցերից Հայաստանի կառավարության հրաժարումն օրինականացնելու է ադրբեջանական ատելության քաղաքականությունն ու ծանր հանցանքները հայ ժողովրդի նկատմամբ, ծնելու է մեր իրավունքների նոր խախտումներ ու հանցանքներ: Հաշվի առնելով վերը շարադրվածը` Հայաստանի իշխանություններից վճռականորեն պահանջում ենք զերծ մնալ միջազգային դատական ատյաններում Ադրբեջանի դեմ ներկայացված միջպետական գանգատներից հրաժարվելու հայտարարություններից ու գործողություններից։ Ավելին, պահանջում ենք ներկայացնել միջազգային դատական նոր հայցեր բոլոր հնարավոր կոնվենցիաներով, այդ թվում՝ Արցախի ժողովրդի բռնի տեղահանման հանցագործության համար քրեական պատիժ կիրառելու պահանջով Միջազգային քրեական դատարանին դիմելու միջոցով: Ստորագրողներ` Գեղամ Ստեփանյան, Արցախի Հանրապետության Մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյան, Հայաստանի Հանրապետության Մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան Արտակ Բեգլարյան, Արցախի Հանրապետության Մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան Սիրանուշ Սահակյան, «Միջազգային և համեմատական իրավունքի կենտրոն» հասարակական կազմակերպության ղեկավար Արա Ղազարյան, «Արա Ղազարյան» իրավաբանական գրասենյակի հիմնադիր և ղեկավար, միջազգային փորձագետ»։

10:15 - 18 մարտի, 2024