«Թալիբան» արմատական շարժում

Թալիբանը (մեդրեսեի սովորողներ, ուսանողներ) իսլամական շարժում է, որը սկիզբ է առել Աֆղանստանում 1994 թվականին, ղեկավարել Աֆղանստանը 1996-2001 թվականներին («Աֆղանստան Իսլամական Էմիրաթ») եւ Պակիստանի հյուսիսում գտնվող Վազիրիստան շրջանը («Վազիրիստանի իսլամական պետություն») 2004 թվականից։ Աֆղանստան Իսլամական Էմիրաթը դիվանագիտորեն ճանաչել են երեք պետություններ՝ Արաբական Միացյալ Էմիրությունները, Պակիստանը եւ Սաուդյան Արաբիան։

2003 թվականին ՄԱԿ-ի Անվտանգության Խորհուրդը Թալիբանը ճանաչել է ահաբեկչական կազմակերպություն։

Թալիբների պաշտոնական կրոնն իսլամի այնպիսի ուղղությունն է, ինչպիսին է աշարիականությունը. յուրաքանչյուր ոք, որ հակադրվում է այդ գաղափարախոսությանը, ըստ զինյալների, մոլորյալ է ու ենթակա է հալածանքի։ Թալիբանն իր վերահսկողության տակ գտնվող տարածքներում ներմուծում է շարիաթի նորմերը, որոնց կատարումը խիստ վերահսկվում է։ Արգելված են հեռուստատեսությունը, երաժշտությունն ու երաժշտական գործիքները, կերպարվեստը, ալկոհոլը, համակարգիչները եւ համացանցը, շախմատը եւ այլն։ Տղամարդկանց պարտադրվում է անպայման ունենալ որոշակի երկարությամբ մորուք։ Կանանց արգելվել է աշխատել, բուժվել արական սեռի բժիշկների մոտ, բաց դեմքով եւ առանց ամուսնու կամ արական սեռի ազգականի հայտնվել հասարակական վայրերում, զգալիորեն սահմանափակվել է կրթության հասանելիությունը կանանց համար (2001 թվականին աղջիկները կազմել են դպրոց հաճախողների միայն 1 %-ը)։

Աֆղանստանում երկրաշարժի զոհերի թիվն անցել է 2 հազար 400-ը |azatutyun.am|

azatutyun.am: Ավելի քան 2 հազար 445 մարդ է զոհվել շաբաթ օրը Աֆղանստանում տեղի ունեցած երկրաշարժերի հետևանքով, հայտնում է Reuters-ը՝ վկայակոչելով «Թալիբանի» վարչակազմի հրապարակած տվյալները։ Reuters-ի փոխանցմամբ՝ Հերաթ քաղաքից մոտ 35 կմ հյուսիս-արևմուտք տեղի ունեցած ցնցումներից ամենաուժեղը 6.3 մագնիտուդ հզորություն է ունեցել: «Թալիբանը» հայտարարել է, որ սրանք վերջին տարիների ամենամահաբեր ցնցումներն էին։

10:05 - 09 հոկտեմբերի, 2023

«Թալիբան»-ն Աֆղանստանում պարտադիր է դարձրել կանանց կողմից հիջաբի կրումը |armenpress.am|

armenpress.am: Աֆղանստանում իշխանությունը զավթած «Թալիբան» շարժումը պաշտոնապես հայտարարել է, որ ողջ երկրի տարածքում կանանց կողմից հիջաբի կրումը պարտադիր է: Այս մասին հայտնում է «ՌԻԱ Նովոստի»-ն: Նշվում է, որ կնոջ կողմից հասարակական վայրերում հիջաբ կրելու կանոնի պարբերական խախտման պարագայում նրա ամուսինը կամ հայրը կարող է ազատազրկվել: Պետական կառույցներում աշխատող և հիջաբի կրման օրենքը չպահպանող կանայք պետք է հեռացվեն պաշտոններից: Իսկ պետական ծառայության մեջ գտնվող տղամարդիկ կարող են հեռացվել, եթե պարզվի, որ նրանց կինը կամ աղջիկը հիջաբ չի կրում:

14:59 - 07 մայիսի, 2022

Աֆղանստանի իսլամական էմիրությունը ՌԴ-ին և Ուկրիանային կոչ է անում լուծել ճգնաժամը երկխոսության և խաղաղ ճանապարհով

Աֆղանստանի Իսլամական Էմիրությունը ուշադիր հետևում է Ուկրաինայում տիրող իրավիճակին և մտահոգություն է հայտնում քաղաքացիական զոհերի ռեալ հնարավորության վերաբերյալ։ Այս մասին նշված է էմիրության ԱԳՆ խոսնակի թվիթերյան էջում։ «Իսլամական Էմիրությունը երկու կողմերին զսպվածության կոչ է անում։ Բոլոր կողմերը պետք է ձեռնպահ մնան այնպիսի դիրքորոշումներ ունենալուց, որոնք կարող են ուժեղացնել բռնությունը: Աֆղանստանի իսլամական էմիրությունը, հավատարիմ մնալով իր չեզոք արտաքին քաղաքականությանը, հակամարտության երկու կողմերին կոչ է անում լուծել ճգնաժամը երկխոսության և խաղաղ ճանապարհով։ Իսլամական էմիրությունը նաև կոչ է անում հակամարտող կողմերին ուշադրություն դարձնել՝ ապահովելու Ուկրաինայում աֆղան ուսանողների և միգրանտների կյանքի պաշտպանությանը»,- նշված է հաղորդագրության մեջ։

13:39 - 25 փետրվարի, 2022

Աֆղանստանում ձերբակալվել են ՄԱԿ-ի հետ համագործակցող երկու լրագրողներ |azatutyun.am|

azatutyun.am: Աֆղանստանում ձերբակալվել են ՄԱԿ-ի փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի հետ համագործակցող երկու լրագրողներ։ Ձերբակալության պատճառների մասին չի հաղորդվում։ Գերատեսչությունը թվիթերյան գրառմամբ հայտարարել է, որ անում են հնարավորը իրավիճակը կարգավորելու համար։ Աֆղանստանի մամուլի համաձայն՝ BBC-ի նախկին թղթակից Էնդրյու Նորթը անհետացել է Քաբուլում։ Նա համագործակցել է ՄԱԿ-ի հետ։ Լրատվամիջոցների տվյալներով՝ Նորթի հետ բերման է ենթարկվել ութ օտարերկրացի։ Հաղորդումների համաձայն՝ ՄԱԿ-ի առաքելությունը նրանց ազատ արձակելու հարցով բանակցություններ է վարում իշխանության եկած թալիբների հետ։ Թալիբները դեռ չեն մեկնաբանել այս տեղեկությունները։ «Թալիբանի» կառավարման վեց ամիսների ընթացքում Աֆղանստանում, ըստ «Լրագրողներ առանց սահմանների» կազմակերպության փակվել է 231 լրատվամիջոց, 6400 լրագրող և լրատվամիջոցի աշխատակից կորցրել է աշխատանքը: Ամենաշատը տուժել են կին լրագրողները։

15:02 - 12 փետրվարի, 2022

«Թալիբան» աֆղանական շարժման պատվիրակությունը բանակցություններ է վարում Ժնևում |factor.am|

factor.am: «Թալիբան» աֆղանական շարժման պատվիրակությունը գտնվում է Շվեյցարիայում՝ եվրոպական երկրի կառավարության բարձրաստիճան ներկայացուցիչների հետ բանակցությունների նպատակով, գրում է Անադոլու գործակալությունը։ Շվեյցարիայի ԱԳՆ-ի տվյալներով՝ Աֆղանստանի պատվիրակությունը Ժնևում է փետրվարի 6-ից։ Այցի ծրագիրը ներառում է նաև թալիբների հանդիպումը միջազգային կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ։ Թալիբների պատվիրակությունը երկրում է շվեյցարական «Geneva Call» հասարակական կազմակերպության հրավերով։ Սպասվում է, որ բանակցությունները կտևեն մինչև փետրվարի 11-ը։ Կողմերը կքննարկեն Թալիբանի ժամանակավոր կառավարության լեգիտիմության և ճանաչման հարցեր։ Մինչդեռ Աֆղանստանում հումանիտար իրավիճակը գնալով վատանում է։ Թալիբներին մարդասիրական օգնություն տրամադրելու հարցը Ժնևում կքննարկվի Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի եւ մարդասիրական այլ կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ։ Ժնև կատարած այցից առաջ թալիբների պատվիրակությունն այցելել է Նորվեգիայի մայրաքաղաք Օսլո, որտեղ հանդիպել է ԱՄՆ-ի և ԵՄ անդամ երկրների ներկայացուցիչների հետ։

21:22 - 09 փետրվարի, 2022

Չավուշօղլուն հեռախոսազրույց է անցկացրել թալիբների կառավարության ԱԳ նախարարի հետ |armenpress.am|

armenpress.am: Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն չորեքշաբթի հեռախոսազրույց է ունեցել «Թալիբան» շարժման ԱԳ նախարար Ամիրհան Մոթաքիի հետ, որի ընթացքում քննարկվել է Աֆղանստանին մարդասիրական օգնություն տրամադրելու հարցը: Այս մասին հայտնում է թուրքական «Անադոլու» լրատվական գործակալությունը: Չավուշօղլուն ասել է, որ Թուրքիան ծրագրում է շարունակել Աֆղանստանի բնակչության համար նախատեսված աջակցությամբ բեռների կազմումը։ Թուրք նախարարը կարևորել է Աֆղանստանում կառավարության ձևավորումը, որտեղ լայնորեն ներկայացված կլինեն երկրի քաղաքական ուժերը, ինչը կդառնա Աֆղանստանում կայունության և խաղաղության երաշխիք։ Միաժամանակ Չավուշօղլուն մտահոգություն է հայտնել Աֆղանստանում ակտիվիստների անհետացման մասին պարբերաբար լինող տեղեկությունների առնչությամբ։ Չավուշօղլուն նշել է Աֆղանստանում աղջիկների կրթության հասանելիության կարևորությունը և հայտարարել, որ Թուրքիան ուշադրությամբ հետևում է այս ուղղությամբ ձեռնարկվող քայլերին։ Մտքերի փոխանակում է տեղի ունեցել այն ուսումնական հաստատությունների աշխատանքի վերսկսման հարցի շուրջ, որոնք գտնվում են Թուրքիայի կրթական հիմնադրամի հաշվեկշռում։ Չավուշօղլուն և Մութթաքին անդրադարձել են նաև Աֆղանստանում, այդ թվում՝ Քաբուլում, Թուրքիայի և Կատարի համատեղ ջանքերով օդանավակայանների շահագործման շուրջ բանակցությունների թեմային։

16:24 - 09 փետրվարի, 2022

ՌԴ-ն պատրաստ է հարթակ տրամադրել թալիբների և աֆղանական հասարակության միջև բանակցությունների համար |armenpress.am|

armenpress.am: Ռուսական կողմը պատրաստ է մոսկովյան հարթակ տրամադրել թալիբների և աֆղանական հասարակության այլ ներկայացուցիչների միջև բանակցությունների համար: Ինչպես հայտնել է «ՌԻԱ Նովոստի»-ն, այս մասին ասել է ՌԴ ԱԳՆ տեղեկատվության և մամուլի վարչության պետի տեղակալ Ալեքսեյ Զայցևը ճեպազրույցում: «Ինչպես նախկինում հայտարարել ենք՝ մենք պատրաստ ենք մոսկովյան հարթակ տրամադրել՝ Աֆղանստանի շահագրգիռ կողմերի միջև բանակցությունների համար՝ նպաստելու ներաֆղանական խաղաղ գործընթացի շուտափույթ ավարտին», - ասել է Զայցևը:

18:46 - 27 հունվարի, 2022

Աֆղանստանում կին ակտիվիստներ են անհետացել. ՄԱԿ առաքելություն |1lurer.am|

1lurer.am: ՄԱԿ Աֆղանստանին աջակցության հարցով առաքելությունը (UNAMA) մտահոգություն է հայտնել երկու աֆղան ակտիվիստուհիների անհետացման կապակցությամբ: Կազմակերպությունը թալիբներին կոչ է արել տեղեկություններ տրամադրել նրանց գտնվելու վայրի մասին և պաշտպանել քաղաքացիների իրավունքները: Այս մասին նշված է UNAMA-ի՝ Twitter-ի պաշտոնական միկրոբլոգում: «ՄԱԿ-ը կիսում է երկու աֆղան ակտիվիստների՝ Թամանա Զարյաբ Պարյանիի և Փարվանա Իբրահիմհելի անհետացման կապակցությամբ աճող մտահոգությունը, որոնք, ինչպես հաղորդվում է, առևանգվել են իրենց տներից: Մենք թալիբներին կոչ ենք անում տեղեկություններ տրամադրել նրանց գտնվելու վայրի մասին և պաշտպանել բոլոր աֆղանստանցիների իրավունքները»,- ասված է գրառման մեջ:

19:51 - 22 հունվարի, 2022

Թուրքմենստանի սահմանապահների և թալիբների միջև սահմանային բախում է տեղի ունեցել |1lurer.am|

1lurer.am: Թուրքմենստանի և Աֆղանստանի սահմանին հունվարի 3-ին թուրքմեն սահմանապահների և «Թալիբան» շարժման զինյալների միջև բախումներ են տեղի ունեցել: Փոխհրաձգությունից բացի, օգտագործվել են նաև հրթիռներ: Այդ մասին տեղեկացրել են թուրքմենական լրատվամիջոցները: Միջադեպի պատճառը եղել է այն, որ Թուրքմենստանի սահմանապահ ծառայության աշխատակիցները կրակ են բացել թալիբների զինյալների վրա: Նշվում է, որ թալիբները դեպքի վայր են ժամանել՝ հետաքննելու խաղաղ բնակչի մահը, որին ենթադրաբար նույնպես սպանել են թուրքմեն սահմանապահները: Տեղի բնակիչների խոսքով՝ կողմերի միջև փոխհրաձգությունը տևել է մի քանի ժամ։ «Թալիբանի» գրոհայինները մի քանի հրթիռ են արձակել Թուրքմենստանի ուղղությամբ: Կորուստների մասի դեռևս տեղեկություններ չեն հայտնում:

16:34 - 04 հունվարի, 2022

Թալիբները կրակ են բացել Քաբուլում ցույցի դուրս եկած կանանց ուղղությամբ |tert.am|

tert.am: Աֆղանստանում իշխանության եկած «Թալիբան» շարժման անդամները կրակ են բացել կանանց ուղղությամբ, որոնք երեքշաբթի բողոքի ակցիա են կազմակերպել Քաբուլում: Ինչպես հայտնում է ՏԱՍՍ գործակալությունը՝ հղում անելով տեղի աղբյուրին, միջադեպը տեղի է ունեցել իտալական Emergency մարդասիրական կազմակերպության հիվանդանոցի մոտակայքում: Տուժածների կամ զոհերի մասին տեղեկություն չի ստացվել: Ավելի վաղ հաղորդվում էր, որ մի խումբ կանայք ցույց են անցկացրել երկրի մայրաքաղաքում՝ պահանջելով իրենց իրավունքների պահպանումն ու կյանքի մակարդակի բարելավում: «Մենք քաղցած մարդկանց ձայնն ենք: Կանայք արթնացել են, մենք ատում ենք խտրականությունը»,- աղբյուրը մեջբերում է ցույցի մասնակիցներից մեկին:

10:44 - 28 դեկտեմբերի, 2021

Նախնական տեղեկություններով Աֆղանստանում Հայաստանի երկու քաղաքացի կա. ԱԳՆ խոսնակ |armenpress.am|

armenpress.am: Աֆղանստանում նախնական տեղեկություններով Հայաստանի Հանրապետության երկու քաղաքացի կա: Այդ մասին հայտնեց ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության մամուլի քարտուղար Վահան Հունանյանը՝ մեկնաբանելով ավելի վաղ ՌԴ ՊՆ-ի տարածած տեղեկությունը Աֆղանստանից մի շարք երկրների, այդ թվում Հայաստանի քաղաքացիների տարհանելու մասին: «Սա նախնական տեղեկատվություն է», - ընդգծեց ԱԳՆ խոսնակը՝ նշելով, որ լրացուցիչ մանրամասներ լինելու դեպքում տեղյակ կպահի:

16:20 - 18 նոյեմբերի, 2021

Աֆղանստանի արևելքում պայթյուն է որոտացել. տուժել է առնվազն 16 մարդ |armtimes.com|

armtimes.com: Առնվազն 16 մարդ է տուժել Աֆղանստանի արևելքում գտնվող Նանգարհար նահանգի թաղամասերից մեկի մզկիթում տեղի ունեցած պայթյունի հետևանքով։ Այս մասին հայտնում է «Ալ-Ջազիրա» հեռուստաալիքը՝ վկայակոչելով ուժային կառույցների աղբյուրին։ Նշվում է, որ տուժածների թիվը կարող է աճել: Միջադեպի հանգամանքները պարզվում են: Այլ մանրամասներ առայժմ չեն հաղորդվում:

15:24 - 12 նոյեմբերի, 2021

Աֆղանստանում թալիբների բարձրաստիճան պատվիրակությունն առաջին պաշտոնական այցն է կատարում. մեկնել են Թուրքիա |armtimes.com|

armtimes.com: Աֆղանստանի բարձրաստիճան պատվիրակությունը՝ «Թալիբան» շարժման կողմից ժամանակավոր կառավարության կազմում նշանակված արտաքին գործերի նախարար Ամիր Խան Մոթթաքիի գլխավորությամբ, այսօր պաշտոնական այցով մեկնել է Թուրքիա: Ինչպես հաղորդում է աֆղանական Bakhtar գործակալությունը, այցն իրականացվում է Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուի անձնական հրավերով: Սա առաջին պաշտոնական այցն է Աֆղանստանում թալիբների իշխանության գալուց և երկրի համար նոր կառավարություն ստեղծելուց հետո: Ծրագիրը ներառում է երկկողմ հարաբերությունների, հումանիտար օգնության, առևտրի հարցերի շուրջ բանակցություններ: Սեպտեմբերի 7-ին Աֆղանստանում իշխանությունը զավթած «Թալիբան» արմատական շարժումը հայտարարեց նոր կառավարության կազմը: Մոլլա Մոհամմադ Հասան Ախունդը նշանակվեց վարչապետ, իսկ նրա տեղակալներն էին արմատականների քաղաքական թևի առաջնորդ մոլլա Աբդուլ Հանի Բարադարը և շարժման քաղաքական թևի ղեկավարի տեղակալ մոլլա Աբդուլ Սալամ Հանաֆին: Թալիբանը սկսել է լայնածավալ գործողություն Աֆղանստանի վրա վերահսկողություն հաստատելու համար այն բանից հետո, երբ ԱՄՆ-ը գարնանը հայտարարեց իր զինված ուժերը այնտեղից դուրս բերելու որոշման մասին: Օգոստոսի 15-ին արմատականներն առանց կռվի մտան Քաբուլ, իսկ նախագահ Աշրաֆ Զանին հեռացավ երկրից:

11:35 - 14 հոկտեմբերի, 2021

Լոնդոնը Ռուսաստանին եւ ՉԺՀ-ին կոչ է անում՝ համակարգված մոտեցում ցուցաբերել Աֆղանստանի հարցում |armenpress.am|

armenpress.am: Մեծ Բրիտանիայի ԱԳ նախարարության ղեկավար Լիզ Թրասը պլանավորում Է ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հինգ մշտական անդամների արտգործնախարարների ավանդական հանդիպման ընթացքում Ռուսաստանին եւ ՉԺՀ-ին կոչ անել՝ միասնական համակարգված մոտեցում ցուցաբերել Աֆղանստանի եւ «Թալիբան»-ի հետ կապերի հարցում: Այդ մասին հաղորդել Է Միացյալ Թագավորության ԱԳ նախարարությունը: «Թրասը Ռուսաստանին եւ Չինաստանին կոչ Է անում՝ համաձայնվել Աֆղանստանի շուրջ համակարգված միջազգային մոտեցմանը…եթե մենք չենք ցանկանում, որպեսզի Աֆղանստանը դառնա գլոբալ ահաբեկչության հանգրվան. ուրեմն միջազգային հանրակցությունը, ներառյալ Ռուսաստանը եւ Չինաստանը, պետք Է միասնականորեն գործեն թալիբների հետ փոխգործակցության հարցում»,-ասվում Է արտաքին քաղաքական գերատեսչության կողմից տարածված հայտարարության մեջ: Ենթադրվում Է, որ կողմերը նաեւ կքննարկեն Անվտանգության խորհրդի դերը գլոբալ խաղաղության եւ անվտանգության պահպանման գործում՝ շարունակվող հակամարտությունների եւ ճգնաժամերի ֆոնին, այդ թվում՝ Աֆղանստանում, Մյանմայում, Եմենում եւ Եթովպիայում, հաղորդել Է ՌԻԱ Նովոստին:

11:05 - 22 սեպտեմբերի, 2021

Կանայք բողոքի ակցիա են անցկացրել Քաբուլում |azatutyun.am|

azatutyun.am: Աֆղանստանցի մի խումբ կանայք բողոքի ակցիա են անցկացրել մայրաքաղաք Քաբուլում՝ աշխատանքի և ուսման իրավունքի պահանջով։ Տեղական լրատվամիջոցների ռեպորտաժներից երևում է, որ մոտ երկու տասնյակ կանանցից բաղկացած խումբը հավաքվել էր մինչև վերջերս Կանանց գործերի նախարարության շենքի դիմաց, ոմանց ձեռքին գրություններ կային՝ կանանց հասարակական կյանքին մասնակցելու կոչերով: «Հասարակությունը, որտեղ կանայք ակտիվ չեն, մահացած հասարակություն է»,- նշվում էր դրանցից մեկում: Բողոքի ցույցը տևել է մոտ 10 րոպե: Վերջին օրերին Աֆղանստանի նոր՝ թալիբների գլխավորած կառավարությունը մի շարք հրամանագրեր է ընդունել։ Դրանից մեկով սեպտեմբերի 18-ից աղջիկների մուտքը միջնակարգ դպրոց արգելվեց։

12:49 - 20 սեպտեմբերի, 2021

«Թալիբան»-ը հերքել է իր առաջնորդներից մեկի՝ փոխվարչապետ նշանակված Բարադարի սպանությունը |armenpress.am|

armenpress.am: «Թալիբան» ծայրահեղական շարժման խոսնակը հերքել է տարածվող այն լուրերը, որ իրենց գլխավոր առաջնորդներից մեկը՝ շարժման քաղաքական գրասենյակի նախկին ղեկավար մոլլահ Աբդուլ Ղանի Բարադարը, որին նախորդ շաբաթ փոխվարչապետ էին նշանակել, սպանվել է հակառակորդների հետ փոխհրաձգության ժամանակ:Այդ մասին հայտնում է «Ռոյթերս» գործակալությունը՝ վկայակոչելով Սուլայլ Շահինի մեկնաբանությունը:«Թալիբան»-ի խոսնակը Twitter-ում գրել է, որ Աբդուլ Ղանի Բարադարը ձայնային հաղորդագրություն է տարածել՝ հերքելով այն տեղեկությունները, որ ինքը սպանվել կամ վիրավորվել է բախման ժամանակ:«Նա ասում է, որ դա անհիմն սուտ է», - գրել է Շահինը:«Ռոյթերս»-ը հավելում է, որ «Թալիբան»-ը նաև տեսանյութ է հրապարակել, որում «իբրև թե» ցուցադրվում է Բարադարը հարավային Կանդահար քաղաքում տեղի ունեցած հանդիպման ժամանակ, սակայն տեսանյութի իսկությունը, ըստ «Ռոյթերս»-ի, դեռևս ստուգված չէ:

21:12 - 14 սեպտեմբերի, 2021