Արցախ

Արցախի Հանրապետություն կամ Լեռնային Ղարաբաղ․ 1991թ․ սեպտեմբերի 2-ին անկախացած հանրապետություն։ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հետո Արցախում տեղակայվել են ՌԴ խաղաղապահ ուժերը։ Ներկայումս Արցախի վերահսկողության տակ է նախկին Խորհրդային Միության կազմի մեջ մտնող Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը՝ բացառությամբ Հադրութի շրջանի և Շուշիի շրջանի Շուշի և Քարին տակ բնակավայրերի։

Մայրաքաղաքը Ստեփանակերտն է։ Գործող նախագահը Արայիկ Հարությունյանն է։

Արցախի Հանրապետության անկախությունը դեռեւս չի ճանաչել ՄԱԿ անդամ որեւէ պետություն։

«Մերո՞նք են», թե՞ «Հնարավոր է՝ մերոնք են»․ ինչ է ասել Ջալալ Հարությունյանը |civilnet.am|

civilnet.am: Հունիսի 11-ին Վերաքննիչ քրեական դատարանում շարունակվեց «ՑՕՐ-ի Դ20 դիվիզիոնի» գործով դատաքննությունը: Պաշտպանության բանակի նախկին հրամանատար Ջալալ Հարությունյանի հարցաքննության ընթացքում քննության առարկա դարձավ նրբագիծ հարցը՝ արդյոք նա արտաբերել է «մերոնք են», թե՞ «հնարավոր է՝ մերոնք են» բառերը, երբ 2020-ի հոկտեմբերի 12-ին իրազեկվել է դիվիզիոնի ուղղությամբ առաջխաղացող զինված խմբի վերաբերյալ: Ըստ մեղադրական եզրակացության՝ 2020-ի հոկտեմբերի 12-ին «ՑՕՐ» (8-րդ առանձին մոտոհրաձգային բրիգադ) զորամասի Դ20 դիվիզիոնի վրա հակառակորդի հարձակման ժամանակ ստորաբաժանման հրամանատարությունը կապ է հաստատել Ջալալ Հարությունյանի տեղակալ, պաշտպանության բանակի հրետանու գծով պետ Գենադի Բաղդասարյանի հետ՝ տեղեկացնելով հակառակորդի հարձակման մասին, բայց Ջալալ Հարությունյանը պատասխանել է, որ մոտեցողները յուրայիններ են։ Այդ օրը Ֆիզուլիի մոտ գտնվող Ջուվարլու գյուղում սպանվել է 20 զինծառայող, 7-ը՝ վիրավորվել, իսկ զորամասի հրետանու պետ Նորայր Հայրապետյանը համարվում է անհետ կորած։ Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանը Ջալալ Հարությունյանին դատապարտել է 5,5 տարի ազատազրկման։ Հունիսի 11-ի նիստին դատավորներից Լուսինե Աբգարյանը հարց ուղղեց Ջալալ Հարությունյանի փաստաբան Աշոտ Ապրեսյանին՝ խնդրելով պարզաբանել պաշտպանի վերաքննիչ բողոքի այն հատվածը, ըստ որի՝ Հարությունյանին սխալ են փոխանցել դիվիզիոնի վրա եկողների տվյալները։ Ապրեսյանը ասաց, որ իր պնդումները հիմնավորող ցուցմունքներ կան։ «Ջալալ Հարությունյանի խոսքը փոխանցվել է Գենադի Բաղդասարյանին (ՊԲ հրետանու պետ – Հ․Ղ․), նրանից էլ շտաբի պետին, շտաբի պետից՝ կապի հանգույցի պետին, որից հետո միայն տեղեկությունը հաղորդվել է կապավորին։ Տվյալ դեպքում մենք չենք կարող ասել, թե այս օղակում որտեղ՝ ինչ կատարվեց կամ չկատարվեց: Եթե Ջալալ Հարությունյանի խոսքը եղել է ոչ միանշանակ, այլ հավանականության տեսանկյունից և հասել է դիվիզիոնի կրակային դիրք «միանշանակ» փոխանցված, ուրեմն ինչ-որ օղակում Ջալալ Հարությունյանի «հնարավոր է» բառակապակցությունը հանվել է և փոխանցվել է, որ «մերոնք են»,- ասաց փաստաբանը։ Ըստ պաշտպանի՝ «եթե Ջալալ Հարությունյանը հստակ ասած լիներ, որ դիվիզիոնին մոտեցողները հայկական ուժեր են, երկրորդ անգամ ճշտելու անհրաժեշտություն չէր առաջանա»։ Բաղդասարյանը չէր կարող խեղաթյուրել հրամանատարի խոսքը․ զոհվածի ծնող Փաստաբանի հայտարարության վերաբերյալ առարկություն ուներ զոհված զինծառայող Արթուր Ասրյանի հայրը՝ Արմեն Ասրյանը։ Նա 14 տարի ծառայել է պաշտպանության բանակի շտաբում։ Նա համոզմունք հայտնեց, որ պաշտպանը որոշ տվյալներ խեղաթյուրում է ու ոչ ճշգրիտ ներկայացնում։ «Պաշտպանի ասելով այն ձևի տպավորություն է ստեղծում, որ պաշտպանության բանակի հրամանատարի խոսքը մի 10 խողովակով անցել է: Մինչդեռ խորացված հրամանատարական կետի մարտական կառավարման կետում այլ տրամաբանություն է գործում, հրամանը կամ տեղեկատվությունը բանակի հրամանատարից անցնում է հրետանու պետին, այնուհետև աշխատակիցներ, հետո հրետանու կառավարման կետ»,- նշեց նա`հավելելով, որ այս օղակում զինվոր չկա, որ բառերը խեղաթյուրվի։ «Ես անձամբ բոլորին լավ ճանաչելով, խորացված հրամանատարական կետում հազար անգամ եղել եմ։ Իմանալով Գենադի Բաղդասարյանին և բանակի հրամանատարին, հաստատ կարող եմ ասել՝ Գենադի Բաղդասարյանը չունի այն քաջությունը, որ մի բառ անգամ խեղաթյուրի բանակի հրամանատարի խոսքը»,- ասաց Ասրյանը։ Հարությունյանը պնդում է, որ տվյալները միանշանակ էին․ դիմացը հակառակորդն էր Այսօրվա նիստին Ջալալ Հարությունյանն առողջական խնդիրներով պայմանավորված, խնդրեց նստած ելույթ ունենալ։ ՊԲ նախկին հրամանատարը մեջբերեց հակառակորդին ավելի վաղ նկատած մեկ այլ վկայից ցուցմունքից հատված։ Այդ վկան «ՑՕՐ»-ի հրետանու պետին հարցրել է․ «Ի՞նչ ես ճշտում, մենք քեզ ասում ենք թուրքեր են, դու ճշտո՞ւմ ես»։ Նախագահող դատավոր Մխիթար Պապոյանը հետաքրքրվեց, թե այդ տվյալները փոխանցվում են հրամանատարական կետ։ Հարությունյանը դրական պատասխան տվեց։ Դատավորը նաև հետաքրքրվեց՝ հայտնել են, թե՝ ոչ։ ՊԲ նախկին հրամանատարը այս հարցին միանշանակ պատասխան չտվեց՝ ասելով, որ հստակ կարող է ասել Գենադի Բաղդասարյանը։ «Չեմ կարող ասել, այդ հարցին կպատասխանի Գենադի Բաղդասարյանը, բայց Դավիթ Ավետիսյանը նշում է, որ ինքը դիվիզիայի հրամանատարին զեկուցել է»,- ասաց Հարությունյանը։ «Այսինքն դուրս է գալիս, որ օպերատիվ տվյալները հստա՞կ են եղել, որ դիմացը հակառակորդներ են»,- հետաքրքրվեց Պապոյանը, ինչին ի պատասխան՝ Հարությունյանն ասաց․ «Այո, տվյալները միանշանակ են եղել։ Կոնկրետ այդ պահի տվյալները հրետանու պետը ինձ չի փոխանցել»։ Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուր կայքում

09:24 - 12 հունիսի, 2025

Գարեգին Բ-ն Շվեյցարիայում մասնակցում է Արցախի հայկական հոգևոր և մշակութային ժառանգության պահպանության թեմայով միջազգային համաժողովի

Բեռնում մեկնարկել է միջազգային համաժողով՝ նվիրված Արցախի հայկական հոգևոր և մշակութային ժառանգության պահպանությանը։ Այս մասին հայտնում են Մայր Աթոռի տեղեկատվական համակարգից։ «Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի առաջարկով Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը (ԵՀԽ) և Շվեյցարիայի Բողոքական Եկեղեցին մայիսի 26-28-ը Շվեյցարիայի Բեռն քաղաքում կազմակերպել են «Կրոնական Ազատություն․ հայկական հոգևոր, մշակութային և պատմական ժառանգության պահպանումը Արցախում/Լեռնային Ղարաբաղում» խորագրով միջազգային համաժողով։ Մայիսի 27-ին համաժողովը բացվեց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի օրհնությամբ և ուղերձով։ Նորին Սրբությունն իր գնահատանքը բերեց Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի գլխավոր քարտուղար վերապատվելի Ջերրի Փիլային, Շվեյցարիայի Բողոքական եկեղեցու նախագահ վերապատվելի Ռիտա Ֆամոսին, Եկեղեցիների Համաշխարհային խորհրդի վարչության անդամներին, համաժողովի կազմակերպիչներին և աջակիցներին, որոնց ջանքերի շնորհիվ ևս մեկ անգամ միջազգային հարթակից բարձրաձայնվում է Արցախի՝ Լեռնային Ղարաբաղի բռնազավթումից հետո հայ ժողովրդի առջև ծառացած մարտահրավերների մասին։ «21-րդ դարում, որ ազգերի ու պետությունների կյանքում պիտի նշանավորվեր խաղաղության, համերաշխության ու արդարության հաստատմամբ, ցավոք, ականատես ենք պատերազմների, թշնամանքի ու ատելության հիմքի վրա իրականացվող ցեղասպանական գործողությունների ու էթնիկ զտումների, ինչպես և կրոնական ազատության և մարդու հիմնարար իրավունքների ոտնահարման դատապարտելի դեպքերի: Այս արհավիրքները վերապրեց նաև մեր ժողովուրդը Թուրքիայի ռազմական աջակցությամբ Ադրբեջանի կողմից Արցախի նկատմամբ իրականացված ագրեսիայի ու ոճրագործությունների հետևանքով։ 2020 թվականից սանձազերծված 44-օրյա և ապա նաև 2023 թ. լայնածավալ ռազմական գործողությունների ընթացքում բռնազավթվեց և ամբողջապես հայաթափվեց Արցախը։ Գրավված են Հայաստանի Հանրապետության սահմանային կենսական նշանակություն ունեցող զգալի տարածքներ, խաղաղության պայմանագրի կնքման գործընթացում ներկայացվում են նորանոր պահանջներ։ Ադրբեջանը պատանդառված է պահում Արցախի քաղաքական ղեկավարների, քաղաքացիական անձերի և ռազմագերիների՝ իրականացնելով նրանց նկատմամբ ցուցադրական, շինծու դատավարություն՝ միջազգային իրավական նորմերի աղաղակող խախտումներով։ Ակնհայտ է, որ այսօրինակ անօրինություններն ու նվաստացուցիչ դաժանությունները, պայմանավորված են բացառապես ազգային պատկանելիությամբ և հայատյացությամբ, որը և պատճառ է ոտնձգությունների հայ ժողովրդի հոգևոր-մշակութային ժառանգության ու պատմական սրբավայրերի նկատմամբ»,-նշեց Հայոց Հայրապետը՝ ընդգծելով, որ արցախահայությունը դարեր շարունակ հայրենի իր երկրում, հավատքով և ազգային ինքնությանը հավատարիմ ոգով, կերտել է իր արժանապատիվ գոյությունը, դպրության և արվեստի բարձրարժեք արարումներով նաև հարստացրել մարդկության մշակութային գանձարանը։ Նորին Սրբությունը ցավով արձանագրեց, որ Արցախի բռնազավթումից հետո առ այսօր շարունակվում է Ադրբեջանի կողմից հայկական հնագույն հուշարձանների, քրիստոնեական սրբավայրերի, բնակատեղիների և գերեզմանոցների բարբարոսաբար ոչնչացումը։ Ադրբեջանը հայոց հնամենի նշանավոր վանքերն ու եկեղեցիները ինքնությունից զրկելու որդեգրած քաղաքականությամբ աղվանական է հռչակում Արցախի հայկական հոգևոր-մշակութային ժառանգությունը։ «Ադրբեջանի իշխանությունները շարունակում են անտեսել միջազգային հանրության կոչերը, հրաժարվում իրագործել Եվրախորհրդարանի 2022 թվականի «Լեռնային Ղարաբաղում մշակութային ժառանգության ոչնչացման մասին» N 2582 բանաձևի պահանջները, ինչպես և մերժում Արցախի հայկական հուշարձանների վիճակի գնահատման ուղղությամբ փաստահավաք առաքելություն իրականացնելու ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի նախաձեռնությունը։ Ադրբեջանի իշխանությունների հակահայկական քարոզչությանն է լծվել նաև Կովկասի մուսուլմանների վարչության նախագահ Ալլահշուքյուր Փաշազադեն, որն օրեր առաջ հանդես եկավ ստահոդ հայտարարություններով»,-հավելեց Վեհափառ Հայրապետը՝ նշելով, որ Ադրբեջանի հայատյաց այս նույն գործելաոճով ժամանակին վայրագ ոչնչացման ենթարկվեցին Նախիջևանի հայկական սրբավայրերը, իսկ ճիշտ քսան տարի առաջ՝ 2005 թ., հողին հավասարվեցին Նախիջևանի՝ Հին Ջուղայի շուրջ վեց հազար խաչքարերը։ «Մշակութային ոճրագործությունները ցավալիորեն չեն ճանաչում աշխարհագրական սահմաններ, և ամենուր են, որտեղ խաթարվում են մարդու և ժողովուրդների իրավունքները, դրսևորվում այլատյացություն և անհանդուրժողություն, անտեսվում հոգևոր ժառանգության վսեմ արժեքն ու կարևորությունը։ Մշակութային ժառանգության նկատմամբ իրականացվող ոճիրները արդարորեն դիտարկվում են ոչ միայն որպես մեկ ազգի, այլ համամարդկային արժեքների դեմ հանցագործություն։ Բարբարոսական այսօրինակ ոճրագործությունների անպատժելիությունը ամենաթողության մթնոլորտ է ձևավորում ոչ միայն Ադրբեջանի մշակութակործան ոճիրները շարունակելու համար, այլ նաև նախադրյալներ է ստեղծում և քաջալերանք հանդիսանում նմանատիպ և ավելի դաժան հանցագործությունների իրականացման աշխարհի այլ վայրերում»,-ասաց Հայոց Հովվապետը՝ հաստատելով, որ մշակութային արժեքների պաշտպանությունը բոլորի համար ոչ միայն նվիրական պարտավորություն է, այլև ազգերի ու ժողովուրդների պատմության, հավատքի և ինքնության պահպանության հրամայական։ Ապա դիմելով համաժողովի մասնակիցներին Նորին Սրբությունն ընդգծեց․ «Արցախի հոգևոր, մշակութային և պատմական ժառանգության պահպանության հարցն ավելի քան երբևէ հրատապ է այսօր, երբ Արցախի բռնի տեղահանված ժողովուրդը զրկված է սեփական հողի վրա ապրելու և արարելու, դարերով իր հավատքով կերտած մշակույթը պահպանելու և զարգացնելու իրավունքից։ Ժամանակակից աշխարհում չպետք է հանդուրժվեն մարդկության ու մարդկայնության դեմ նման սոսկալի եղեռնագործություններ, ազատության, արդարության ու իրավունքի հիմնասյուները խարխլող արարքներ։ Այո՛, ազգերի միջև հակամարտությունները պետք է կարգավորվեն խաղաղ ուղիներով, արդարությամբ ու փոխհամաձայնությամբ, ազգային ինքնության ու արժանապատվության հարգմամբ»: Մեծապես կարևորելով նման համաժողովների անցկացումը՝ Հայոց Հայրապետը հույս հայտնեց, որ միջազգային դերակատար երկրները և իրավասու կառույցները գործուն քայլեր կձեռնարկեն՝ ուղղված Արցախի հոգևոր մշակութային ժառանգության պահպանությանը, արցախահայության՝ իրենց հարազատ բնօրրան անվտանգ վերադարձի, ազատ ու արժանապատիվ ապրելու արդար իրավունքի վերականգնմանը և հայ գերիների շուտափույթ ազատ արձակմանը։ Վերջում Նորին Սրբությունը շնորհակալություն հայտնեց քույր Եկեղեցիներին, միջեկեղեցական կազմակերպություններին՝ դժվարին իրավիճակում հայ ժողովրդին ու Եկեղեցուն զորակցելու և արցախահայության իրավունքների պաշտպանության հարցում հետևողականություն դրսևորելու համար՝ արդյունավոր ընթացք մաղթելով համաժողովի աշխատանքներին»,- նշված է հաղորդագրության մեջ։

15:30 - 27 մայիսի, 2025