ԲԴԽ

Բարձրագույն դատական խորհուրդը Սահմանադրական մարմին է, որը կոչված է ապահովելու դատական իշխանության անկախությունը եւ բնականոն գործունեությունը։

1. ԲԴԽ-ն`
1) կազմում եւ հաստատում է դատավորների թեկնածուների, ներառյալ առաջխաղացման ենթակա թեկնածուների ցուցակները.
2) Հանրապետության նախագահին առաջարկում է նշանակման ենթակա, ներառյալ առաջխաղացման կարգով նշանակման ենթակա դատավորների թեկնածուներին, դատարանների նախագահների եւ Վճռաբեկ դատարանի պալատների նախագահների թեկնածուներին. 
3) ԱԺ-ին առաջարկում է Վճռաբեկ դատարանի դատավորների եւ նախագահի թեկնածուներին.
4) լուծում է դատավորներին մեկ այլ դատարան գործուղելու հարցը, իր լիազորությունների իրականացման կապակցությամբ դատավորի նկատմամբ քրեական հետապնդում հարուցելու կամ նրան ազատությունից զրկելու վերաբերյալ համաձայնություն տալու հարցը, դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու, դատավորների լիազորությունների դադարեցման հարցերը։

2. Դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ հարց քննարկելու, ինչպես նաեւ Դատական օրենսգրքով սահմանված այլ դեպքերում Բարձրագույն դատական խորհուրդը հանդես է գալիս որպես դատարան:

3. Օրենքով սահմանված դեպքերում եւ կարգով Բարձրագույն դատական խորհուրդն ընդունում է ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտեր:

Խորհրդի գործող նախագահը Ռուբեն Վարդազարյանն է։

ՀՀ դատավորների միությունը հայցում է միջազգային կառույցների աջակցությունը՝ դատարանների նկատմամբ ճնշումների կանխարգելման հարցում

ՀՀ դատավորների միությունը հայցում է միջազգային կառույցների աջակցությունը՝ դատարանների նկատմամբ ճնշումների կանխարգելման հարցում

ՀՀ դատավորների միությունը դիմել է միջազգային մի շարք կառույցների՝ ՀՀ-ում դատավորների եւ դատարանների նկատմամբ ճնշումների կանխարգելման հարցում աջակցություն ստանալու նպատակով։ Թվարկելով քաղաքական իշխանության կողմից դատական իշխանության նկատմամբ դրսեւորած վերաբերմունքի եւ վարքագծի մի շարք օրինակներ՝ Միությունը դիմել է, մասնավորապես, Իրավունքի միջոցով ժողովրդավարության եվրոպական հանձնաժողովին (Վենետիկի հանձնաժողով), Եվրոպայի խորհրդի՝ կոռուպցիայի դեմ պայքարող պետությունների խմբին (ԳՐԵԿՈ), ՄԱԿ     մարդու իրավունքների խորհրդին,    Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների պետական,դեպարտամենտին, Դատավորների միջազգային միությանը, Իրավաբանների միջազգային հանձնաժողովին, Դատավորների եվրոպական միությանը, Եվրոպական դատավորների խորհրդատվական խորհրդին, Դատական համակարգի համար գործող եվրոպական խորհուրդների միությանը։ Դատավորների միության հաղորդագրությունն ամբողջությամբ ներկայացնում ենք ստորեւ․ Հայաստանի անկախության ողջ ընթացքում ՀՀ դատական իշխանության ներկայացուցիչները մշտապես զգացել են միջազգային գործընկերների հատուկ վերաբերմունքը դատարանների անկախության ամրապնդման հարցում։ Տևական համագործակցության արդյունքում դատարանների անկախությունը մեզանում լայնորեն ընկալվում է՝ որպես մարդու իրավունքների հիմնարար երաշխիք և ժողովրդավարության զարգացման պարտադիր պայման։ Շնորհակալ եմ Հայաստանում իրավունքի գերակայության ապահովման ուղղությամբ ցուցաբերված լայնածավալ ու բազմաբովանդակ աջակցության համար և ակնկալում եմ շարունակական համագործակցություն, սակայն ստիպված եմ արձանագրել վերջին տարիներին ի հայտ եկած որոշակի իրողություններ, որոնք լուրջ սպառնալիք են ստեղծել Հայաստանում դատական իշխանության անկախությանը։ Այդ իրողությունները հանգում են հետևյալին․ 1) Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց կողմից դատավորներին hրապարակայնորեն սպառնալը, այդ թվում՝ կայացված որոշումների համար 1.1․ 2018 թվականի օգոստոսի 13-ին ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավոր Ալեքսանդր Ազարյանը որոշում է կայացրել նախկին իշխանությունների օրոք բարձրաստիճան պաշտոնյայի նկատմամբ կալա­նավորումը` որպես խափանման միջոց ընտրելու վերաբերյալ Երևան քա­ղաքի ընդ­հանուր իրավասության դատարանի որոշման դեմ բերված վերաքննիչ բողոքը բա­վա­րարելու, դատական ակտը բեկանելու և կալանա­վորման միջ­նորդությունը մերժելու մասին, ինչի հետևանքով տվյալ անձը ազատ է արձակվել։ Նշված որոշումը գործադիր իշխանության ղեկավարի մակարդակով անմիջապես արժանացել է հրա­պարակային պարսավանքի, ավելին, բազմահազարանոց հանրահա­վաքի ընթաց­քում վերջինս հայ­տա­րարել է․ «Ինչի՞ Հայաստանում դատավոր կա, որ կարա իմ ասածին ասի չէ՞․․․ էդ ո՞վ ա էդ դատավորը, ուզում եմ տենամ:  (․․․)»: Այնուհետև, վերոհիշյալ դատավորի նկատմամբ տևական ժամանակ իրականացվել է աննախադեպ հանրային ճնշում՝ սոցցանցերում վիրավորանքներ, զրպարտություններ և սպառնալիքներ հնչեցնելու միջոցով, որպիսի հանգամանքը մինչ օրս որևէ գնահատականի չի արժանացել։ 1.2․ Նույն գործի, ըստ էության, քննության ժամանակ Երևան քաղաքի ընդհանուր իրավա­սութ­յան դա­տա­րանի դատավոր Դավիթ Գրիգորյանը 2019 թվականի մայիսի 18-ին որոշում է կայացրել նույն պաշտոն­յայի նկատմամբ որպես խափանման միջոց ընտրված կալանավորումը անձնա­կան երաշ­խավորությամբ փոփոխելու մասին, որի արդյունքում վերջինս կրկին ազատ է արձակվել արգե­լանքից։ Անմիջապես դրա հաջորդ օրը՝ 2019 թվականի մայիսի 19-ին գործադիր իշխանության ղե­կավարը համացանցի իր անձնական էջով բազմահազարանոց լսարանին կոչ է արել 2019 թվականի մայիսի 20-ին արգելափակել ՀՀ բոլոր դա­տարան­ների վար­չական շենքերի մուտքերը: Այդ հորդորին հետևել և դատարանների մուտքերի արգելա­փակմանն անմիջականորեն մասնակցել են գործադիր և օրենսդիր իշխանության բարձրաստիճան պաշտոնյաներ՝ արգելելով հանրության, նույնիսկ դա­տավորների մուտքը դա­տարաններ։ Նշված հանգամանքը ողջունվել է քաղաքական իշխանության ներկայացուցիչների կողմից։ 2) Դատավորների անկախությունը երաշխավորող մարմնի՝ Բարձրագույն դատական խորհրդի ինստիտուցիոնալ երաշխիքների թուլացում և անբողոքարկելի որոշումների ընդունման համար ձայների բաշխվածության փոփոխում 2.1․ 2019 թվականի մայիսի 20-ին դատավոր Դավիթ Գրիգորյանն արդեն իսկ վերը հիշատակված գործով որոշում է կայացրել՝ վարույթը կասեցնելու և ՀՀ Սահմանադրական դատարան դիմելու մասին, որին հաջորդել են Բարձ­րագույն դատական խորհրդի 10-ը անդամից 4-ի, այդ թվում՝ խորհրդի նախա­գահ Գ․Հա­րությունյանի հրաժարա­կան­ները։ 2․2․ Գործող իրավակարգավորումների համաձայն՝ 10-ը անդամից կազմված ԲԴԽ-ում դատավորների ներ­կա­յաց­­վածությունը կազմում է 50 տոկոս։ Մինչդեռ եվրոպական հեղինա­կավոր կա­ռույցների կարծիքների և առաջարկների համաձայն՝ դատավորների թիվն այդ մարմնում, առնվազն կար­գապահական վարույ­թի քննության և լուծման համար առանձնացվող աշխատանքային խմբերում պետք է լինի գերակշռող, որով կերաշ­խավոր­վի դատարանների և դատավոր­ների արտաքին անկախությունը իշխանության մյուս թևերի հնարավոր նե­րազդեցությունից: Ավելին, ԲԴԽ 5 ոչ-դատավոր անդամներին ընտ­րելու գործըն­թացում պետք է ապահովվեր ընդդիմադիր ուժերի զգալի աջակ­ցութ­յունը։ Միայն այդ կերպ էր հնա­րավոր ապահովել ԲԴԽ-ում հասարա­կութ­յան բազ­մաշերտ ներկա­յաց­­վածութ­յան վերաբերյալ պայ­մանը, որը անհրաժեշտ էր ամրագրել օրենսդրորեն՝ «ՀՀ դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում օրենսդրական փոփոխություն­ների ձևով, կամ առնվազն ապահովել գործ­նականում՝ ոչ-դատավոր անդամների թեկնածութ­յուններն առաջադրելիս և նրանց որպես ԲԴԽ անդամ ընտ­րելիս։ Այդպիսի կամք իշ­խանության մյուս թևերը չեն դրսևորել, ուստի ԲԴԽ գործող կազմի 5 ոչ-դատավոր անդամներից 4-ի ընտրության ժամանակ այն չի ապա­հովվել: 2․3․ Բարձրագույն դատական խորհրդի 2021 թվականի ապրիլի 15-ի որոշման հիման վրա կասեցվել են Խորհրդի նախագահ, գործող դատավոր Ռուբեն Վարդազարյանի լիազորությունները։ ԲԴԽ նախագահի պարտականությունները ժամանակավորապես՝ մինչև Ռ․Վարդազարյանի վերաբերյալ հարուցված քրեական գործի ավարտը, ստանձնել է խորհրդի անդամ­ներից տարիքով ամենա­ավագը, ով իշխող քաղաքական ուժի թեկնածուն է և այդ պաշտո­նում ընտրվել է ՀՀ Ազգային ժողովում խորհրդարանական մեծամասնություն կազմող, բացառապես այդ քաղա­քական ուժի ջանքերով։ Արդյունքում, վերոհիշյալ գործընթացի հետևանքով ի վնաս դատավորների՝ խախտվել է Բարձ­րագույն դատական խորհրդի աշխատանքներին, այդ թվում՝ որոշումներ կայացնելուն մաս­նակցելու՝ գիտնա­կան անդամների և դատավորների հա­վասար հարաբերակցությունը, որը պահպանվում է մինչ օրս։ 2․4․ 2022 թվականի փետրվարի 8-ին ՀՀ Ազգային ժողովում քննարկման է ներկայացվել և հաջորդ օրը, առանց խորհրդարանական ընդդիմության աջակցության, ընդունվել է խորհրդա­րանական մեծամասնությունը կազմող խմբակցության պատգամավորների ներկայացրած՝ «ՀՀ դատական օրենսգիրք սահմա­նադրական օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կա­տա­րե­լու մասին» օրենքի նախագիծը, որով ԲԴԽ-ի կողմից որպես դատարան հանդես գալու դեպքում որոշումների ընդուն­ման համար անհրաժեշտ շեմը նվազեցվել է։ Սահմանվել է, որ այն կազմում է նիստին մասնակցող խորհրդի անդամների ձայների կեսից ավելին, սակայն ոչ պակաս, քան 5-ը։ Մինչ այդ գործող կարգավորմամբ՝ անհրաժեշտ էր 6 ձայն՝ դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու և 7 ձայն՝ դատավորի լիազորությունները դադարեցնելու համար: Հարկ է ընդգծել, որ հապճեպորեն ընդունված օրինագիծը հանրային քննարկման չի ներկայացվել, նախապես չի շրջանառվել և չի քննարկվել փաստաբանների, գիտ­նականների և, հատկապես, դատավորների շրջանում, թեև ուղղակիորեն շոշափում է առաջին հերթին դատա­վոր­ների, իսկ միջ­նոր­դավորված կերպով՝ անկախ և անաչառ դատարաններից ար­դարադատություն ակնկալողների իրա­վունքներն ու օրինական շահերը։ 2022 թվականի փետրվարի 10-ին կայացած կառավա­րության նիստի ընթացքում բա­ցա­հայտ­վեց տվյալ օրինագիծն հապճեպորեն քննարկման ներկայացնելու և արագորեն ընդունելու բուն նպատակը։ Այսպես, անդրա­դառ­նա­լով ԱԺ կողմից արդեն իսկ ընդունված վերոնշյալ օրինագծին, որն ըն­դամենը վե­րա­բե­րում է ԲԴԽ-ի կողմից գումարվող նիստերի իրավազորության շեմն իջեցնելուն և որո­շումներ ընդու­նելու համար անհրաժեշտ ձայների քանակը նվազեցնելուն, ՀՀ արդա­րա­դատության նախա­րարը հայտա­րարել է, որ դրանով «բարձրացվել է դա­տավոր­ների պատասխանատ­վութ­յան շեմը, այն հնարա­վո­րութ­յուն է տալիս խստացնելու և պատասխա­նատ­­վության ենթարկելու դա­տա­վորներին, ովքեր իրենց աշ­խա­տան­քում թե­րանում են», ավելին՝ իրենք աշխատանք են տանում, որ «վատ դատա­վոր­ները դուրս բերվեն հա­մա­կար­գից»։ Ավելորդ չէ նշել նաև, որ դատելով վերջին ժամանակահատվածում ՀՀ արդա­րա­դատության նախա­րարների կողմից հարուցված կարգապահական վարույթներից, պետք է արձանագրել, որ դրանք հիմնականում հարուցվում են դատական համակարգում և հանրության մեջ մեծ հեղինա­կություն և հար­գանք վայելող դատավորների նկատմամբ։ Օրենքի հիշատակված փոփոխությունը գործում է 2022 թվականի փետրվարի 25-ից։ 2․5․ Հեղինակավոր միջազգային կառույցների կողմից բազմիցս արձանագրվել է, որ ՀՀ օրենսդրությամբ նախատեսված չէ կարգապահական վարույթի արդ­յունք­­ներով ԲԴԽ կայացրած որոշումներն արդյունավետորեն բողոքարկելու ըն­թացակարգ։ Այն փաստացի անբողոքարկելի որոշում է, թեև դրա արդյունքում դա­տավորի լիազո­րութ­յունները կարող են ընդհուպ դադարեցվել։ Հարկ է ընդգծել, որ կարգապահական վարույթի արդ­յունք­­ներով ԲԴԽ կայացրած որոշումների բողոքարկման ընթացակարգը մինչ օրս բացակայում է։ 3)  <Պատժի> ցուցադրության տպավորություն 3․1․ 2022 թվականի հունվարի 31-ին Բարձրագույն դատական խորհուրդ է ներկայացվել քրեական հետապնդման մարմնի միջնորդությունները` ՀՀ Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դա­տարանի դատավոր Բորիս Բախշիյանի նկատ­մամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածի 3-րդ մասով քրեա­կան հետապնդում իրականացնելու և նրան կալանավորելու վերա­բերյալ համաձայ­նություն ստա­նալու մասին։ Այդ միջնորդություններն անմիջապես հաջորդել են հանրային մեծ հնչեղություն ունեցող գործով դատավոր Բ․Բախշիյանի կողմից մեղադրյալի նկատմամբ ընտրված կալանավորումը փոխելու և նրան ազատ արձակելու մասին որոշմանը։ Վերոնշյալ երկու միջնորդություններն էլ ԲԴԽ-ի կողմից 2022 թվականի փետրվարի 1-ին բավարարվել են։ Այնուհետև,  դատավորի նկատմամբ խափանման միջոց կալանա­վորում ընտրե­լու միջնորդություն է ներկայացվել դա­տա­րան, որը բավարարվել է, և դատավոր Բ․Բախշիյանը մինչ օրս գտնվում է անազատության մեջ։ Հարկ է նշել, որ դատավոր Բ․Բախշիյանին մեղադրանք է առաջադրվել և նա կալանավորվել է իր վարույ­թում քննվող գործերից մեկով դա­տական ակտ, մասնավորապես՝ դատական նիստի չներկայացած ամբաս­տանյալներից մեկի նկատ­մամբ նախկինում ընտրված խա­փանման միջոցը կալանավոր­մամբ փոխարի­նելու մասին որոշում կայացնելու համար,  ընդ որում՝ դատաքննչական պրակ­տիկայում վերջին 19 տարվա ըն­թացքում երբևէ չկիրառված, բայց Բ․Բախշիյանի դեպքում կիրառելի դարձած ՀՀ քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածով հարուց­ված քրեական գործի և իրականացվող հետապնդման շրջա­նակ­­­ներում: Ավելորդ չէ նշել, որ վերը նկարագրված գործընթացի հետևանքով դատավոր Բ․Բախշիյանի արդար դա­տաքննության և անձ­նա­կան ազատության իրավունքների երաշխիքների խախտման մասին դիրքո­րո­շումներ է ներկա­յացրել նաև ՀՀ Մարդու իրա­վունք­ների պաշտպանը (տե՛ս ՄԻՊ 2022 թվականի փետրվարի 10–ի հայտարարությունը (https://ombuds.am/am/site/ViewNews/2123): Ինչպես դատավոր Բ․Բախշիյանի, այնպես էլ դատավոր Դ․Գրիգորյանի նկատմամբ իրականացված գործողությունները թողնում են անցանկալի դատական ակտեր կայացնելու համար «պատժի» ցուցադրության տպավորություն, որը, իմ կարծիքով, նպատակ է հետապնդում օրինակ ծառայել այն դատավորների համար, որոնք ապագայում կանգնելու են կա՛մ իրավաչափ, կա՛մ ապօրինի, բայց քաղաքական իշխող ուժի համար «ցանկալի» որոշում կայացնելու երկընտրանքի առջև։ 4) Արդարադատության իրականացումից անցանկալի դատավորների մեկուսացում Նշված գործընթացը դրսևորվել է հետևյալ երեք միջոցներով՝ (1) գործերի մակագրման՝ պատահականութ­յան սկզբունքի վրա ստեղծված համակարգչային համակարգի փոխարեն «ձեռքով» մակագրման հա­մակարգի ներդրում, (2) առանձին դատավորների նկատմամբ քրեական հետապնդման հարուցման արդյունքում լիազորության կասեցում և նրանց վարույթում գտնվող գործերի վերամակագրում, (3) դատավորների կողմնակալության արհեստական փաստարկների ձևավորում և դրա արդյունքում այդ դատավորների բացարկում։ 4․1․ Արտաքին և ներքին ազդեցությունից դատարանի և դատավորների անկախությունները երաշ­խա­վո­րելու նպատակով 2011 թվականին Հայաստանում ներդրվել է գործերի պատահական բաշխման և վերա­բաշխման հատուկ համա­կարգչային ծրագիր, որը դադարեց գործել 2021 թվականի հուլիսին՝ ՀՀ ԱԱԾ քննչական դեպարտամենտի կողմից այն առգրավելու հետևանքով: Փոխարենը դատարանների նախա­գահների կողմից գործերը սկսեցին մակագրվել «ձեռքով», ինչը հնարավորություն չի տալիս ստուգելի դարձնել գործերը բաշխելիս պատահականության սկզբունքի կիրառությունը։ Ավելին, համակարգչային ծրագիրն առգրավելուց հետո անհրաժեշտ միջոցներ չեն ձեռնարկվել հնարավորինս արագ այն վերադարձնելու կամ որևէ համարժեք այլընտրանք ժամանակավորապես գործարկելու ուղղությամբ։ Դատարանների նախագահների կողմից գործերի բաշխման հավասարաչափ և պատահական չա­փանիշների համատարած խախտումների մասին բարձրաձայնել է ՀՀ Մարդու իրավունքների պաշտպանը, ինչպես նաև՝ մի շարք հեղինակավոր փաստաբաններ, իրավապաշտպաններ և այլոք։ Ի պատասխան քննադատության՝ ԲԴԽ-ն հայտարարել է, որ «ձեռքով» մակագրման միջոցով գործերի բաշխումը պետք է իրականացվի դատարանների նախա­գահների կողմից՝ այբբենական կարգով, ընդ որում, այդ գործընթացը չի գտնվում իր վե­րահսկողության ներքո: Մինչդեռ գործերի բաշխման այբբենական կարգի պահպանումը ստուգելի չէ, ավելին` Մարդու իրավունքների պաշտպանի կողմից փաստագրվել են այդ սկզբունքի խախտման առանձին դեպքեր։ Ստուգելիությունը քիչ թե շատ ապահովող միակ հարթակը՝ «Դատալեքս» տեղեկատվական էլեկտ­­րո­նային կայքը, 2021 թվականի դեկտեմբերից պատշաճ չի գործում։ 4․2․ Հանրային մեծ հնչեղություն ունեցող՝ նախկինում բարձրաստիճան պաշտոնատար անձի վերաբերյալ քրեական գործը քննող դատավոր Դավիթ Գրիգորյանի նկատմամբ, նշված գործով Սահմանադրական դատարան դիմելուց հետո, 2019 թվականի հունիսի 28-ին ՀՀ գլխավոր դատախազի որոշմամբ հարուցվել է քրեական գործ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 314-րդ հոդվածի 1-ին մա­սով՝ չկայացած դա­տական նիստի արձա­նագրության բովանդա­կութ­յունը ենթադրաբար կեղծելու դեպ­քի առթիվ։ Նոր անդամներով համալրված Բարձրագույն դատական խոր­հուրդը 2019 թվականի հուլիսի 27-ին բավարարել է ՀՀ գլխավոր դատախազի միջնորդությունը և տվել դատավոր Դ․Գրիգոր­յանի նկատմամբ քրեական հետապնդում իրա­կանաց­նելու համա­ձայ­նություն։ Դատավոր Դ․Գրիգորյանի լիազորութ­յունները կա­սեցվել են և մինչ օրս մնում են կասեցված, քանի որ նրա նկատմամբ հետագայում կայացված արդարացման դատական ակտը դատախա­զությունը բողոքարկել է և այն դեռևս օրինական ուժի մեջ չի մտել։ Դատավոր Դ․Գրիգորյանի վարույթում առկա բոլոր գործերը, այդ թվում՝ հանրային մեծ հնչեղություն ունեցող՝ վերը նշված քրեական գործը համակարգչային ծրագրով վերամա­կագրվել է այլ դատավորի։ Սույն հայտարարության 3․1․ կետում ներկայացված դեպքում ևս դատավոր Բ․Բախշիյանի նկատմամբ քրեական հետապնդումը թույլատրելու մասին ԲԴԽ որոշման հետևանքով նրա լիազո­րությունները կասեցվել են, և դատավորի վարույթում գտնվող բոլոր գործերը, այդ թվում՝ հանրային մեծ հնչեղություն ունեցող, վերա­մա­կագրվել են այլ դատավորների։ 4․3․ Քրեական հետապնդման մարմինները 4․2․ կետում ներկայացված դեպքի կապակցությամբ դատավոր Դ․Գրիգորյանի կողմից իրականացվող արդարադատությանն իբր խոչըն­դո­տելու մեղադրանքով 2019 թվականի մայիսից օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումներ, ապա նաև քննչական գործողություններ են իրակա­նացրել ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավոր­ներ Արշակ Վարդանյանի, Մխիթար Պապոյանի, Վազգեն Ռշտունու և Երևան քաղաքի ընդ­հանուր իրավասության դատա­րանի դատա­վորներ Դավիթ Հարություն­յանի և Արման Հով­հաննիսյանի նկատմամբ։ Մասնավո­րա­պես՝ առնվազն երկու ամիս տևողութ­յամբ գաղտ­նալսվել են նրանց հե­ռա­­խո­սահամարները, պահանջվել են վե­րոնշյալ դատավորների անձ­նական հեռա­­խո­­սահամարների մուտ­քային և (կամ) ելքային հեռախո­սազանգերի, կարճ հաղոր­դագրութ­յունների (sms), ալեհավաքների վերծանումները, հավաքվել այլ անձ­նա­կան տվյալներ։ Դատավոր­ներին զրպարտելու համար դա­տավորներ Դ.Գրիգորյանի և Մ.Պապո­յանի հա­ղորդման հիման վրա արդարադատության դեմ ուղղված հանցագործությունների հատկա­նիշներով ՀՀ ԱԱԾ քննչա­կան դեպարտամենտում, թեև հա­րուցվել են քրեական գործեր, սա­կայն մեկ վարույթում միացված այդ գործերի քննությունը շարունակվում է արդեն շուրջ երեք տարի, և մինչ օրս քրեական հետապնդման մարմիններն այդ գործով որևէ անձի քրեական պա­տասխա­նատ­վության չեն կանչել, մինչդեռ ենթադրյալ հան­ցանք կատա­րած անձանց ինքնությունները, իմ համոզմամբ, նրանց ի սկզբանե հայտնի են եղել: Պետք է փաստել, որ վերոհիշյալ հանգամանքների բերումով նշված դատավորների նկատմամբ փաստացի ձևավորվել են կողմնակալության պնդումների արհեստական հիմքեր, և դրա արդյունքում որոշակի խումբ քրեական գործեր վարույթ ընդունելիս այդ դատավորները պարբերաբար բացարկվում են։ 5) Դատավորի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու արդարադատության նախարարի լիազորության չարաշահումը 5․1․ Վերջին տարիներին նկատվում է արդարադատության նախարարի կողմից դատա­վոր­ների նկատմամբ կարգապահական վարույթներ հարուցելու դեպքերի շեշտակի աճ։ Այսպես, 2019 թվականին հարուցվել է 5, 2020 թվականին՝ 13, իսկ 2021 թվականին՝ 18 կար­գապահական վարույթ։ Մտահոգիչ են արդարադատության նախարարի կողմից ԲԴԽ ուղարկվող կարգապահական վարույթների ոչ միայն քանակական աճը, այլև դրանց որակական բնութագրիչները։ Այսպես․ 1․ Վա­րույթների հարուցման և դրանք ԲԴԽ ուղարկելու գործըն­թացն իրա­կանացվում է առերևույթ խտրական պայմաններում. փաստական հանգամանքներով նույն արար­քը մի դա­տավորի պարա­գայում հանգեցրել է նրա նկատմամբ կարգապա­հական վարույթ հարու­ցելուն և այդ դատավորին պատասխանատ­վության են­թարկելու միջնորդությամբ ԲԴԽ դիմելուն, իսկ մեկ այլ դատա­վորի դեպքում՝ կարգապահական վա­րույթը կար­ճելուն: 2․ Նշված կարգապահական վարույթների գերակշռող մեծամաս­նութ­յունը վերաբերում են դատավորի կողմից իր վա­րույթում քննվող այս կամ այն գործով որևէ որոշում կայաց­նելուն։ 3․ Նշված վարույթներով թիրախա­վորվում են ինչպես հասարակությունում, այնպես էլ իրավաբանական համայնքի շրջա­նակներում, այդ թվում՝ դատական համակարգում մեծ հեղինա­կություն և հար­գանք վայելող այն­պիսի դատա­վորներ, ինչպիսիք են՝ Արման Հովհաննիսյանը, Վարդան Գրիգորյանը, Դավիթ Գրիգորյանը, Լուսինե Աբգար­յանը, Զա­րուհի Նախշքարյանը, Սերգեյ Մարաբյանը, Վազգեն Ռշտունին, Դանիել Դանիելյանը և Լիզա Գրիգորյանը: Անհրաժեշտ է ընդգծել, որ սույն գործընթացը տեղի է ունենում այն պայմաններում, երբ միջազգային հեղինակավոր այնպիսի կառույցներ, ինչպիսիք են՝ Վենետիկի հանձնաժողովը, «ԳՐԵԿՈ»-ն, ՄԱԿ Մարդու իրավունքների խորհուրդը բազմիցս մատնանշել են դա­տա­­վոր­ների նկատ­մամբ կար­գա­պահական վարույթ հարուցելու արդարադատության նախա­րարի լիազորության վերանայման անհրաժեշտությունը։ Ավելին, արտահայտվել է մոտեցում, որ այդ լիազորությունը ենթակա է դա­դա­րեցման այն պահից, երբ կարգապահական վարույթ հարուցելու լիազորությամբ օժտված մյուս մարմինը՝ Դատավորների ընդ­հանուր ժողովի էթիկայի և կարգապահական հարցերի նորացված կազմով հանձնա­ժողովը (որում այլևս ընդգրկված են հասարակական կազմա­կերպությունների ներ­կայա­ցուցիչներ), ապա­ցուցի իր արդ­յու­­նավե­տութ­յունը: Տվյալ հանձնաժողովը ձևավորված է և գործում է, սա­կայն արդարադատության նախարարի՝ կարգա­պա­հա­կան վարույթ հարուցելու լիազորության գործ­նական կիրառումը ոչ թե սահմանափակվել կամ դադա­րեցվել է, այլ ընդհա­կառակը, ստացել է նոր թափ։ Անհրաժեշտ է ընդգծել նաև, որ հենց վերոհիշյալ դատավորների աշխատանքի արդյունքում է Հայաս­տանի դատական համակարգն ամենաանկախը ճանաչվել Արևելյան գործընկերության անդամ երկրների շրջանում՝ 2020-2021 թվականների ընդհանուր գնահատման արդյունքներով։ Այսպիսով, ներկայացված փաստերի շղթան ակնհայտ ցույց է տալիս, որ մեր երկրի քաղաքական իշխանությունը որդեգրել է դատական իշխանությունն իրեն ենթարկելու ռազմավարություն և քաղաքականություն, և դրանք պետք է դիտարկել դատական իշխանության նկատմամբ ճնշումների գործընթաց։ Քաղաքական իշխանության վերը թվարկված դրսևորումներն անհա­մատեղելի են անկախ դատական իշխանության գոյութ­յան հետ։ Սույնով հրավիրում եմ Ձեր` որպես միջազգային կառույցների ուշադրությունը և հայցում ձեր աջակցությունը՝ Հայաստանում դատավորների և դատարանների նկատմամբ ճնշումների կանխարգելման հարցում։   Հարգանքով ՀՀ դատավորների միության նախագահ Ա․ Ազարյան   Գլխավոր լուսանկարում՝ Ա․ Ազարյանը  
15:37 - 06 մայիսի, 2022
Վերագործարկվել է դատարաններում գործերի ավտոմատ էլեկտրոնային մակագրման համակարգը. ԲԴԽ

Վերագործարկվել է դատարաններում գործերի ավտոմատ էլեկտրոնային մակագրման համակարգը. ԲԴԽ

Վերագործարկվել է Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանում, Սնանկության դատարանում, Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանում, Վերաքննիչ քրեական դատարանում, Վարչական և Վերաքննիչ վարչական դատարաններում գործերի ավտոմատ էլեկտրոնային մակագրման համակարգը։ Այս մասին հայտնում են ԲԴԽ-ից:    «Նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ համակարգը դեռևս կարիք ունի ծրագրային թարմացումների, 2021-ից մինչ այժմ ձեռքով կատարված գործերի մակագրումների ամբողջական ներմուծման և Բարձրագույն դատական խորհրդի 2021 թ. մարտի 25-ի «Դատավորների միջև գործերի հավասարաչափ բաշխման չափանիշները և կարգը, գործերի վերաբաշխման, կոլեգիալ դատական կազմերը ձևավորելու կարգը և դատավորներին հանձնվող գործերի տոկոսաչափեր սահմանելու մասին» թիվ ԲԴԽ 16-Ն-6 որոշման պահանջներին լիարժեք համապատասխանեցման, հայտնում ենք, որ առաջիկայում համակարգում կշարունակվեն անհրաժեշտ աշխատանքները, ինչը հնարավոր է հանգեցնի որոշակի անճշտությունների, որոնք սեղմ ժամկետներում կվերականգնվեն»,- նշված է հաղորդագրության մեջ։
16:56 - 05 մայիսի, 2022
Դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի վերաբերյալ 2021 թ.-ին ԲԴԽ-ն 28 որոշում է կայացրել

Դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի վերաբերյալ 2021 թ.-ին ԲԴԽ-ն 28 որոշում է կայացրել

Հայաստանի Հանրապետության դատական իշխանության պաշտոնական կայքը հրապարակել է դատավորների կարգապահական պատասխանատվության և լիազորությունների դադարեցման մասով հաշվետվություն․ «1. Դատավորների ընդհանուր ժողովի էթիկայի և կարգապահական հարցերի հանձնաժողով. Դատավորների ընդհանուր ժողովի էթիկայի և կարգապահական հարցերի հանձնաժողովի կողմից 2021 թվականին Բարձրագույն դատական խորհուրդ է ներկայացվել դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի վերաբերյալ թվով 6 միջնորդություն, որից 5-ը՝ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին և 2-րդ կետերի, իսկ 1-ը՝ նույն հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի խախտման հիմքով: Հաշվետու ժամանակահատվածում Բարձրագույն դատական խորհուրդ ներկայացված միջնորդություններից 3-ը մերժվել են, 2-ով դատավորին հայտարարվել է նախազգուշացում, իսկ 1-ով՝ խիստ նկատողություն: 2. Արդարադատության նախարար. Արդարադատության նախարարի կողմից 2021 թվականին Բարձրագույն դատական խորհուրդ է ներկայացվել դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի վերաբերյալ թվով 18 միջնորդություն, որից 8-ը՝ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին և 2-րդ կետերի, 5-ը՝ նույն հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի, իսկ 5-ը՝ նույն հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի խախտման հիմքով: Հաշվետու ժամանակահատվածում Բարձրագույն դատական խորհուրդ ներկայացված միջնորդություններից 8-ը մերժվել են, 1-ով դատավորին հայտարարվել է նախազգուշացում, 2-ով՝ նկատողություն, 3-ով՝ խիստ նկատողություն, 1-ով դատավորի լիազորությունները դադարեցվել են՝ էական կարգապահական խախտման հիմքով, իսկ 3-ով կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ վարույթը կարճվել է: 3. Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով. Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի կողմից 2021 թվականին Բարձրագույն դատական խորհուրդ է ներկայացվել դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի վերաբերյալ թվով 4 միջնորդություն, որից 3-ը՝ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 142-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի խախտման հիմքով, իսկ 1-ը՝ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված անհամատեղելիության պահանջները խախտելու հիմքով: Հաշվետու ժամանակահատվածում Բարձրագույն դատական խորհուրդ ներկայացված միջնորդություններից 1-ը մերժվել է, 2-ով կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ վարույթը կարճվել է, 1-ով դատավորի լիազորությունները դադարեցվել են՝ §Հանրային ծառայության մասին ՀՀ օրենքով սահմանված անհամատեղելիության պահանջների խախտման հիմքով: 4. Բարձրագույն դատական խորհուրդ. Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի վերաբերյալ հաշվետու ժամանակահատվածում հրապարակվել են թվով 28 որոշումներ: Հաշվետու ժամանակահատվածում Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից ընդունվել է 1 դատավորի լիազորությունները կասեցնելու մասին որոշում՝ ոչ իր լիազորությունների իրականացման կապակցությամբ քրեական հետապնդում հարուցելու դեպքով: Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 160-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի հիմքով (նրա նկատմամբ կայացված մեղադրական դատավճիռը մտել է օրինական ուժի մեջ, կամ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է ոչ արդարացնող հիմքով) դադարեցվել են 2 դատավորի լիազորություններ»։
11:41 - 26 ապրիլի, 2022
ԲԴԽ-ն մերժեց Վազգեն Ռշտունուն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությունը |hetq.am|

ԲԴԽ-ն մերժեց Վազգեն Ռշտունուն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությունը |hetq.am|

hetq.am: Բարձրագույն դատական խորհուրդը քիչ առաջ մերժեց Վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավոր Վազգեն Ռշտունուն կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ Արդարադատության նախարարի միջնորդությունը: Հիշեցնենք, որ նախարարությունը Ռշտունու նկատմամբ կարգապագական վարույթ էր հարուցել նախարարության վերահսկողական ծառայության պետի զեկուցագրի հիման վրա: Ըստ Արդարադատության նախարարության՝ Վազգեն Ռշտունին արձակուրդում գտնվելու ընթացքում իր վարույթում եղած տասը գործ վերամակագրման է հանձնել: Ռշտունին երկու ամսով արձակուրդ է մեկնել` հիվանդության պատճառով: Երկու ամսվա ընթացքում մի քանի օրով վերադարձել է աշխատանքի, որպեսզի ավարտական փուլում գտնվող նիստերին մասնակցի՝ որպես դատական կազմի դատավոր:  Ավելին՝ hetq.am-ում
15:27 - 14 մարտի, 2022
ԲԴԽ-ն Վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի դատավորների թեկնածուներ է առաջադրել

ԲԴԽ-ն Վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի դատավորների թեկնածուներ է առաջադրել

ԲԴԽ-ն Վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի դատավորների թեկնածուներ է առաջադրել։ Հայտարարությունը ստորև․ «ՀՀ ԱԺ նախագահի տեղակալ, ԱԺ նախագահի լիազորությունները կատարող Հակոբ Արշակյանը Վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի դատավորների թեկնածուների առաջադրման մասին հայտարարություն է ստորագրել, որում մասնավորապես նշվում է. «Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 166-րդ հոդվածի   3-րդ մասի եւ «հայտարարություն է ստորագրել՝ Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքի 143-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն` Բարձրագույն դատական խորհուրդը Վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի դատավորի  թափուր տեղերից մեկի համար առաջադրել է Մեսրոպ Մակյանի, Աննա Մարգարյանի և Արսեն Նիկողոսյանի  թեկնածությունները, իսկ դատավորի մյուս թափուր տեղի համար՝ Լուսինե Աբգարյանի, Սերգեյ Մարաբյանի և Ռուբիկ Մխիթարյանի թեկնածությունները»»:
14:17 - 02 մարտի, 2022
Բորիս Բախշիյանի վարույթում գտնվող վերջին կալանավորական գործը վերամակագրվել է դատավորի լիազորությունների կասեցումից 16 օր անց |hetq.am|

Բորիս Բախշիյանի վարույթում գտնվող վերջին կալանավորական գործը վերամակագրվել է դատավորի լիազորությունների կասեցումից 16 օր անց |hetq.am|

hetq.am: Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Բորիս Բախշիյանի լիազորությունները կասեցնելու օրվա դրությամբ՝ նրա վարույթում եղել է 140 քրեական գործ: Այս մասին գրավոր հարցմանն ի պատասխան հայտնել են Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանից: Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարան ուղարված հարցմամբ խնդրել ենք նաև հայտնել, թե դատավորի վարույթում քա՞նի գործ է եղել, որով կալանքի տակ անձ կա: Դատարանից հայտնում են, որ լիազորությունները կասեցնելու օրվա դրությամբ՝ դատավորի վարույթում եղած գործերից 4-ով է կալանքի տակ անձ գտնվել: Այս պահի դրությամբ՝ կալանքի տակ գտնվող մեղադրյալների վերաբերյալ բոլոր 4 գործերը վերամակագրված են: Խնդրել ենք հայտնել նաև, թե ե՞րբ է վերամակագրվել վերջին գործը, որով կալանքի տակ գտնվող անձ կա: Դատարանից հայտնում են, որ նշված 4  գործից վերջինը մակագրվել է փետրվարի 17-ին: Դատավոր Բախշիյանի լիազորություններն, ինչպես վերը նշեցինք, կասեցվել է 2022 թվականի փետրվարի 1-ին: Ատացվում է, որ այս գործը, որով կալանքի տակ անձ կա, վերամակագրվել է դատավորի լիազորությունների կասեցումից 16 օր անց: Հիշեցնենք, որ դատավոր Բորիս Բախշիյանը մեղադրվում է Քաջարանի համայնքապետ Մանվել Փարամազյանի գործով ամբաստանյալներից մեկին՝ Նվեր Մկրտչյանին ակնհայտ ապօրինի կալանավորելու մեջ, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետևանք: Մկրտչյանը կալանքի տակ է գտնվել 14 օր, որից հետո դատարանը հերթական դատական նիստի ընթացքում որոշել է նրան ազատ արձակել: «Դատալեքս» դատական տեղեկատվական համակարգում ուսումնասիրելով՝ առանձնացրել ենք Բախշիյանի վարույթում եղած գործերը, որոնցով անձինք կալանքի տակ են: Դրանցից մեկը դատավոր Բախշիյանին մակագրվել է հունվարի 17-ին: Գործով կալանքի տակ է գտնվում 4 մեղադրյալ՝ օտարերկրացի, որոնց մեղսագրվում են Հայաստանի պետական սահմանն ապօրինի հատելու և դրան օժանդակելու արարքներ: Գործը դատավոր Լուսինե Սեփխանյանին է վերամակագրվել փետրվարի 2-ին: Երկրորդ գործը Քաջարանի համայնքապետ Մանվել Փարամազյանի գործն է: Վերջինիս նկատմամբ դատավոր Բորիս Բախշիյանի որոշմամբ ազատազրկման հետ չկապված խափանման միջոցը փոխվել է կալանքով այն օրը, երբ Բախշիյանն է կալանավորվել: Այս գործը նույնպես վերամակագրվել է դատավոր Սեփխանյանին՝ փետրվարի 9-ին: Շարունակությունը՝ hetq.am-ում
15:52 - 25 փետրվարի, 2022
Նախորդ 18 տարում ակնհայտ ապօրինի ձերբակալելու կամ կալանավորելու հոդվածը ՀՀ-ում չի կիրառվել

Նախորդ 18 տարում ակնհայտ ապօրինի ձերբակալելու կամ կալանավորելու հոդվածը ՀՀ-ում չի կիրառվել

2003 թվականից 2021-ն ընկած ժամանակահատվածում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածի՝ ակնհայտ ապօրինի ձերբակալելու կամ կալանավորելու հատկանիշներով պետական կառույցներում հանցագործության որեւէ դեպք չի հաշվառվել։ Քրեական օրենսգրքի ընդունման պահից ի վեր այդ հոդվածով առաջին անգամ գործ է հարուցվել միայն 2022 թվականին։  ՀՀ ՔՕ 348-րդ հոդվածը այն հոդվածն է, որով մեղադրանք է առաջադրվել Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Բորիս Բախշիյանին։ Մի խումբ դատավորներ արտահերթ ժողով հրավիրելու մասին Վճռաբեկ դատարանի նախագահ Լիլիթ Թադեւոսյանին ուղղված իրենց դիմումում եւս նշել են, որ ՔՕ 348-րդ հոդվածը մինչ այս պահը փաստացի չի կիրառվել։ Infocom-ը ուսումնասիրել է, թե ՔՕ 348-րդ հոդվածի վերաբերյալ ինչ վիճակագրություն է առկա Ոստիկանության ինֆորմացիոն կենտրոնում եւ Դատական դեպարտամենտում։ «Ոստիկանության մասին» ՀՀ օրենքի 19-րդ հոդվածի համաձայն՝ հանցագործությունները եւ այլ իրավախախտումները կանխելու նպատակով ոստիկանությունը կառավարության սահմանած կարգով իրավունք ունի իրականացնել որոշակի տվյալների հաշվառում։ Ըստ այդմ, ոստիկանության ինֆորմացիոն կենտրոնը հաշվառում է որպես մեղադրյալ ներգրավելու, կալանավորումը որպես խափանման միջոց ընտրելու, հարուցված քրեական գործը կարճելու մասին որոշումները, դատարանի դատավճիռները եւ այլն։ Հաշվի առնելով սա՝ գրավոր հարցմամբ ոստիկանությունից խնդրել էինք հայտնել, թե 2003-2021 թթ ընթացքում այդ հոդվածի հատկանիշներով քանի քրեական գործ է հարուցվել, եւ ինչ փուլում է դրանցից յուրաքանչյուրը։ Ոստիկանությունից պատասխանել են, որ այդ ընթացքում ՀՀ ՔՕ 348-րդ հոդվածի հատկանիշներով հանցագործության որեւէ դեպք հաշվառված չէ։ Քրեական գործերի վերաբերյալ առանձին վիճակագրություն է վարում նաեւ Դատական դեպարտամենտը՝ «Դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքին եւ Կառավարության որոշմամբ սահմանված կարգին համապատասխան։ Դեպարտամենտի վիճակագրությունը ներառում է ոչ միայն մինչդատական եւ դատական վարույթը, այլ նաեւ քրեական գործի հարուցմանը նախորդող փուլը, երբ, օրինակ, դեռ նյութեր են նախապատրաստվում կամ մերժվում է քրեական գործի հարուցումը։ Օրենքի պահանջով՝ վիճակագրական տվյալների հաշվառումից հետո Դեպարտամենտը դրանք հրապարակում է։ Դատական իշխանության պաշտոնական կայքում, սակայն, հրապարակված տվյալները հասանելի են՝ սկսած միայն 2015 թվականից։ Ուստի գրավոր հարցմամբ դիմել էինք նաեւ ՀՀ բարձրագույն դատական խորհրդին՝ խնդրելով տրամադրել հիշյալ հոդվածին վերաբերող ամբողջական վիճակագրություն՝ սկսած 2003 թվականից։  Դատական պրակտիկայի վերլուծության եւ մշտադիտարկման վարչությունից ստացած պատասխանի համաձայն՝ «Դատական համակարգ» համակարգչային տեղեկատվական ծրագրի միջոցով դատական գործերի առկայության եւ/կամ բացակայության մասին տեղեկությունները հնարավոր է դուրս բերել՝ սկսած միայն 2008 թվականից։ Ըստ այդմ, Դատական դեպարտամենտի տվյալներով՝ 2008-2015թթ․ ընթացքում ՀՀ ՔՕ 348-րդ հոդվածի հատկանիշներով քրեական գործ դատարաններում չի  քննվել, չի կասեցվել կամ կարճվել, ինչպես նաեւ չի կայացվել մեղադրական կամ արդարացման դատավճիռ։ Գրավոր հարցմամբ խնդրել էինք հայտնել նաեւ, թե հաշվետու ժամանակահատվածում մինչդատական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողության շրջանակներում ՀՀ ՔՕ 348-րդ հոդվածի հատկանիշներով քրեական գործ հարուցելու, ինչպես նաեւ մեղադրանք առաջադրելու քանի որոշում է բողոքարկվել դատական կարգով, եւ բողոքարկման արդյունքում ինչ որոշումներ են կայացվել դատարանների կողմից։  Վարչությունից ստացած պատասխանից պարզ է դառնում, որ այդպիսի վիճակագրություն եւս առկա չէ, այսինքն՝ ապօրինի ձերբակալելու կամ կալանավորելու դեպքի առթիվ քրեական գործ հարուցելու կամ այդ հոդվածով մեղադրանք առաջադրելու ոչ մի որոշում դատարաններում չի բողոքարկվել։   Փոխարենը բողոքարկվել է ՔՕ 348-րդ հոդվածի հատկանիշներով քրեական գործի հարուցումը մերժելու 8 որոշում։ Դա նշանակում է, որ քաղաքացին հանցագործության մասին հաղորդում է ներկայացրել իրավապահ մարմիններին՝ վիճարկելով իրեն ձերբակալելու կամ կալանավորելու որոշման օրինականությունը, սակայն իրավապահ մարմինները, այդ հաղորդման հիման վրա նյութեր նախապատրաստելով, մերժել են քրեական գործի հարուցումը։ Այդ որոշումներն էլ հաղորդում տված անձինք հետագայում բողոքարկել են դատական կարգով։ Դեպարտամենտից ստացած պատասխանի համաձայն՝ Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանները հիշյալ 8 բողոքներից 7-ը մերժել են, 1-ը՝ բավարարել։  Լրացուցիչ հարցմամբ խնդրել էինք մանրամասնել՝ 8 բողոքներից 1-ը բավարարելու այդ որոշումը ո՞ր թվականին է կայացվել, ո՞ր դատարանի կողմից եւ ՔՕ 348-րդ հոդվածի կոնկրետ ո՞ր մասին՝ ակնհայտ ապօրինի ձերբակալելո՞ւն թե՞ կալանավորելուն է վերաբերել։ Խնդրել էինք  հայտնել նաեւ՝ այդ որոշման դեմ հետագայում ներկայացվե՞լ են վերաքննիչ, ապա նաեւ վճռաբեկ բողոքներ, եւ ինչպե՞ս է լուծվել դրանց ընթացքը։ Դատական պրակտիկայի վերլուծության եւ մշտադիտարկման վարչությունից տեղեկացրել են, որ օրենքով իրենց պատվիրակված լիազորության շրջանակներում հայցվող տեղեկության վերաբերյալ վիճակագրություն կամ որեւէ այլ հաշվառում Դեպարտամենտը չի վարում։ Այնուհանդերձ, հաշվի առնելով, որ բողոքը բավարարելուն չի հաջորդել քրեական գործի հարուցում (որովհետեւ ըստ պաշտոնական վիճակագրության՝ այդ հոդվածով հանցագործության դեպք մինչ 2021թ․ չի հաշվառվել)՝ ենթադրվում է, որ իրավապահ մարմիններն էլ իրենց հերթին են բողոքարկել դատարանի այդ որոշումը։ Արդյունքում, նրանց բողոքը բավարարվել է վերադաս ատյանների կողմից, ինչի հիմքով էլ քրեական գործ այդպես էլ չի հարուցվել։ Այսպիսով, դատավորների հայտարարությունը, թե ՔՕ 348-րդ հոդվածը մինչ այս պահը փաստացի չի կիրառվել, ճիշտ է։ Նախորդ 18 տարում ՀՀ-ում ակնհայտ ապօրինի ձերբակալելու կամ կալանավորելու հատկանիշներով  քրեական գործ չի հարուցվել, մեղադրանք չի առաջադրվել, չի կիրառվել որեւէ խափանման միջոց եւ չի ուղարկվել դատարան՝ ըստ էության քննության։    Լուսանկարը՝ Քննչական կոմիտեի կայքից Միլենա Խաչիկյան
18:48 - 18 փետրվարի, 2022
Պատասխանատվության ենթարկել Կարեն Անդրեասյանին. Ալեքսանդր Ազարյանը գրությամբ դիմել է ԲԴԽ-ին

Պատասխանատվության ենթարկել Կարեն Անդրեասյանին. Ալեքսանդր Ազարյանը գրությամբ դիմել է ԲԴԽ-ին

ՀՀ դատավորների միության նախագահ Ալեքսանդր Ազարյանը գրությամբ դիմել է Բարձրագույն դատական խորհրդին: «Սույն թվականի փետրվարի 11-ին «factor.am» լրատվամիջոցին, և փետրվարի 14-ին «Ազատություն» ռադիոկայանի «Ֆեյսբուքյան ասուլիս»  հաղորդաշարին  տված հարցազրույցներում ՀՀ արդարադատության նախարար Կարեն Անդրեասյանը, խախտելով հանրային ծառայողին ներկայացվող վարքագծի սկզբունքները, մասնավորապես՝ չդրսևորելով զբաղեցրած քաղաքական պաշտոնին վայել վարքագիծ, չցուցաբերելով տարրական բարեկիրթ վերաբերմունք և քաղաքական զսպվածություն,  հնչեցրել է իշխանության մյուս թևի ներկայացուցիչներին՝ դատավորներին վիրավորող և պիտակավորող, դատական իշխանության հեղինակությունը նսեմացնող արտահայտություններ, որոնք չեն արժանացել պատշաճ արձագանքի: Սույն նամակով անդրադառնալով նախարարի՝ իրեն վայել վարքագիծ դրսևորելու պարտականությանը, գտնում եմ, որ տվյալ հարցում ասելիք և անելիքներ ունի նաև Բարձրագույն դատական խորհուրդը, ինչը գտնվում է նրա սահմանադրական լիազորությունների տիրույթում: «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի համաձայն՝ 1. Քաղաքական պաշտոնը Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և օրենքներով նախատեսված ընտրովի կամ նշանակովի պաշտոն է, որն զբաղեցնող անձն օժտված է քաղաքական որոշումներ կայացնելու իրավասությամբ և քաղաքական պատասխանատվություն է կրում այդ որոշումների համար: 2. Պետական քաղաքական պաշտոններն են (…) նախարարների (…) պաշտոնները: (…): 4. Քաղաքական պաշտոն զբաղեցնող պաշտոնատար անձանց գործունեության սկզբունքների և կազմակերպման կարգի հետ կապված հարաբերությունները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, Հայաստանի Հանրապետության այլ օրենքներով։ «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 19-րդ հոդվածի համաձայն՝ 1. Հանրային ծառայողի հիմնական պարտականություններն են՝ 1) Սահմանադրության, օրենքների և այլ իրավական ակտերի պահանջները կատարելը. 2) զբաղեցրած պաշտոնում իր լիազորությունները սահմանող իրավական ակտերին ծանոթանալը. 3) հանրային ծառայողի վարքագծի սկզբունքներին և դրանից բխող վարքագծի կանոններին, անհամատեղելիության պահանջներին, այլ սահմանափակումներին և շահերի բախմանն առնչվող կարգավորումներին հետևելը. 4) օրենսդրությամբ իրեն վերապահված պարտականությունները ճշգրիտ ու ժամանակին կատարելը և հաշվետվություններ, իսկ օրենքով նախատեսված դեպքե-րում` նաև հայտարարագիր ներկայացնելը. (…)»: Նույն օրենքի 25-րդ հոդվածի համաձայն՝ «1. Հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձինք և հանրային ծառայողները դրսևորում են պաշտոնին վայել վարքագիծ: Նրանք բարեկիրթ վերաբերմունք են դրսևորում բոլոր այն անձանց նկատմամբ, որոնց հետ շփվում են իրենց լիազորություններն իրականացնելիս: 2. Հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձինք և հանրային ծառայողները հարգում են իրենց (…) գործընկերների (…) արժանապատվությունը»: «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 27-րդ հոդվածի համաձայն՝ «1. Հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձինք և հանրային ծառայողներն իրենց լիազորություններն իրականացնելիս դրսևորում են անկողմնակալություն՝ բացառելով որևէ խտրականություն: 2. Հանրային ծառայողը, ծառայության առանձնահատկություններին համապատասխան, ծառայողական պարտականությունները կատարելիս քաղաքականապես չեզոք է: (…)»: Նույն օրենքի 27.1.-րդ հոդվածի համաձայն՝ «1. Հանրային ծառայողները պարտավոր են ցանկացած հանգամանքում դրսևորել քաղաքական զսպվածություն։ 2. Հանրային ծառայողների քաղաքական գործունեությունը չպետք է կասկածի տակ դնի հանրային ծառայության անկողմնակալությունը»։ Քաղաքական պաշտոն զբաղեցնող նախարարի իրավաչափ վարքագիծը և ծառայողական պարտականությունների պատշաճ կատարումը կանոնակարգող վերոնշյալ իրավական նորմերի համատեքստում` ուսումնասիրելով նախարար Կ.Անդրեասյանի վերոնշյալ ելույթները, գտնում եմ, որ դրանցում առկա մի շարք ձևակերպումներ նսեմացնում են դատարանների և դատավորների արժանապատվությունը, ընդհանուր խոսքի մեջ օգտագործված պիտակավորումները, անվանարկումները, դատավորների դասակարգումները և այդ դասակարգման չափանիշները զուրկ են բարեկրթության տարրական կանոններից, վայել չեն պետական, հատկապես՝ արդարադատության նախարարի պաշտոնը զբաղեցնող հանրային ծառայողին, այն աստիճան քաղաքականացված են, որ կասկածի տակ է դնում նախարար Կ.Անդրեասյանի կողմից ի պաշտոնե մատուցվող հանրային ծառայության անկողմնակալությունը: Ավելին, դրանք հակասում են ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի պահանջներին, այնքանով որքանով նույնիսկ ողջամիտ կասկածի առկայությունը չի կարող վկայել դատավորին կալանավորելու վերաբերյալ կայացված որոշման օրինական, հիմնավորված և պատճառաբանված լինելու մասին: Գտնում եմ նաև, որ նախարարի ելույթներում հնչեցված առանձին մտքերը հակասում են «Դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի պահանջներին։ Մասնավորապես, «ՀՀ դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 79-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ «Բարձրագույն դատական խորհուրդն անկախ պետական մար-մին է, որը Սահմանադրությամբ և սույն օրենսգրքով սահմանված լիազորություններն իրականացնելու միջոցով երաշխավորում է դատարանների և դատավորների անկախությունը»: Նույն օրենքի 90-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ «Դատավորին և Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու, դատավորի և Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամի լիազորությունները դադարեցնելու, ինչպես նաև իր լիազորությունների իրականացման կապակցությամբ դատավորի և Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամի նկատմամբ քրեական հետապնդում հարուցելու կամ նրան ազատությունից զրկելու համաձայնություն տալու վերաբերյալ հարցերը քննելիս Բարձրագույն դատական խորհուրդը հանդես է գալիս որպես դատարան»: «ՀՀ դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն՝ «1. Արդարադատություն և որպես դատարան` օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ, ինչպես նաև դատավորի կարգավիճակից բխող իրավունքներ իրականացնելիս դատավորն անկախ է պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններից, պաշտոնատար, ֆիզիկական և իրավաբանական անձանցից և հաշվետու չէ որևէ մեկի, այդ թվում` պարտավոր չէ որևէ բացատրություն տալ։ 2. Դատարանը գործը կամ հարցը (այսուհետ՝ գործ) քննում և լուծում է Սահմանադրությանը և օրենքին համապատասխան՝ գործի հանգամանքները գնահատելով իր ներքին համոզմամբ: 3. Պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինները և պաշտոնատար անձինք պարտավոր են ձեռնպահ մնալ այնպիսի գործողություններից, որոնք կարող են վտանգել կամ վնասել դատարանի կամ դատավորի անկախությունը: 4. Արդարադատություն և որպես դատարան` օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ, ինչպես նաև դատավորի կարգավիճակից բխող իրավունքներ իրականացնելու կապակցությամբ դատարանի կամ դատավորի գործունեությանը որևէ միջամտությունը կամ դատարանի նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունքը առաջացնում է օրենքով նախատեսված պատասխանատվություն: 5. Արդարադատություն և որպես դատարան` օրենքով նախատեսված այլ լիազորություններ, ինչպես նաև դատավորի կարգավիճակից բխող իրավունքներ իրականացնելու կապակցությամբ իր գործունեությանը միջամտության վերաբերյալ դատավորի հայտարարության հիման վրա Բարձրագույն դատական խորհուրդը ենթադրյալ մեղավոր անձանց պատասխանատվության ենթարկելու միջնորդությամբ դիմում է իրավասու մարմին: Իրավասու մարմինը պարտավոր է ձեռնարկված միջոցառումների վերաբերյալ անհապաղ գրավոր տեղեկացնել Բարձրագույն դատական խորհրդին: 6. Բարձրագույն դատական խորհուրդն իրավունք ունի իրավասու մարմնի ձեռնարկած միջոցառումների, ինչպես նաև ողջամիտ ժամկետում համապատասխան միջոցառումներ չձեռնարկելու կապակցությամբ հանդես գալու պաշտոնական հայ-տարարությամբ: (…)»: Տվյալ դեպքում նախարարը, որպես պաշտոնատար անձ, պարտավոր էր և պարտավոր է ձեռնպահ մնալ այնպիսի գործողություններից, որոնք կարող են վտանգել կամ վնասել ԲԴԽ անկախությունը, որն իր հերթին կոչված է ապահովել ոչ միայն իր անդամների, այլև դատավորների անկախությունը, ի թիվս այլնի, նաև ընթացիկ կարգապահական վարույթների շրջանակներում: Մինչդեռ,  հրապարակային այնպիսի արտահայտությունները, որպիսիք են՝ կարգապահական վարույթները քննելու և լուծելու արդյունքներով պայմանավորված՝ ԲԴԽ աշխատանքի վերաբերյալ հիասթափություն հայտնելը, ԲԴԽ-ի կողմից իր բարձունքում երբեմն չգտնվելու վերաբերյալ պնդումները, ԲԴԽ անդամներին ազնիվի և ոչ այնքան ազնիվի, լավ կամ վատ դատավորների դասակարգելը, իր միջնորդություններին դեմ քվերակած ԲԴԽ անդամներին դատավորական կլան անվանելը, իր միջնորդություն-ներին դեմ քվեարկած դատավորների շրջանակը պարզելու և դրա պատճառները բացահայտելու ցանկություն հայտնելը, իր «հիմնավոր» միջնորդությունները մերժելու մասին ԲԴԽ որոշումների հետ չհամակերպվելը՝ դրանց  անբողոքարկելի լինելու պայմաններում, Հայաստանում վեթինգի իրականացման ձգձգումը իր ներկայացրած միջնորդությունները ԲԴԽ կողմից համատարած չբավարարելու հանգամանքով պայմանավորելը, որոնք արվել են և արվում են պետական բարձրաստիճան այնպիսի պաշտոնյայի կողմից, ինչպիսին արդարադատության նախարարն է, ԲԴԽ-ում քննվող ընթացիկ կարգապահական վարույթների տեսանկյունով բովանդակում են ԲԴԽ անդամ-ների գործունեությանը ոչ իրավաչափ միջամտության տարրեր, որն առհասարակ անհամատեղելի է անկախ դատարանի և արդարադատության գաղափարների հետ: Վերոգրյալների հիման վրա Բարձրագույն դատական խորհուրդին առաջարկում եմ միանալ սույն հայտարարությանը և իրավասու մարմնի առջև բարձրացնել վերոնշյալ պաշտոնյային պատասխանատվության ենթարկելու հարցը՝ այդ կերպ զսպելով նրա ոչ իրավաչափ վարքագիծը»,- նշված է գրությունում:
14:15 - 18 փետրվարի, 2022
Պարոն Ջհանգիրյանն ինքն է անձամբ ասել՝ ցանկալի է՝ ես հրաժարական տամ, ինքն աշխատի ԲԴԽ նախագահ. Ռ. Վարդազարյան |hetq.am|

Պարոն Ջհանգիրյանն ինքն է անձամբ ասել՝ ցանկալի է՝ ես հրաժարական տամ, ինքն աշխատի ԲԴԽ նախագահ. Ռ. Վարդազարյան |hetq.am|

hetq.am: Բարձրագույն դատական խորհրդի` լիազորությունները կասեցված նախագահ Ռուբեն Վարդազարյանն այսօր` փետրվարի 11-ին խորհրդարանում հրավիրված քննարկմանը հայտարարեց, թե այն պահից սկսած, երբ իշխանությունները հասկացան, որ ինքը չի կատարելու պատվեր, չի քաղաքականացվելու, ինքը դարձավ «ոչ հարմար մարդ»: «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արամ Վարդևանյանը հրավիրել էր քննարկում` դատական գործերի էլեկտրոնային մակագրման համակարգի փաստացի վերացման և դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթներ հարուցելու թեմայով: Նշենք, որ Վարդազարյանի լիազորությունները ժամանակավորապես կասեցվել են՝ ՀՔԾ-ում նրա վերաբերյալ քննվող քրեական գործով պայմանավորված: Վարդազարյանը մեղադրվում է արդարադատության իրականացմանը խոչընդոտելու մեջ: Եվ չնայած ԲԴԽ անդամի թեկնածության քննարկմանը Գագիկ Ջհանգիրյանը վստահեցնում էր, որ չի գնում ԲԴԽ նախագահի պաշտոնը գրավելու, սակայն հենց նա էլ ստանձնեց ԲԴԽ նախագահի թափուր պաշտոնը` ժամանակավոր պաշտոնակատարի կարգավիճակով: Վարդազարյանն այսօր հայտնեց` Ջհանգիրյանը ժամանակին ակնարկել է, որ ցանկություն ունի զբաղեցնել իր պաշտոնը: «Այո՛, նման ազդակներ ստացել եմ, պարոն Ջհանգիրյանն ինքն է անձամբ ասել` ցանկալի է՝ ես հրաժարական տամ, ինքն աշխատի ԲԴԽ նախագահ»,- այսպես արձագանքեց Ռուբեն Վարդազարյանը Արամ Վարդևանյանի այն հարցին, թե արդյոք ազդակներ եղել են առ այն, որ Գագիկ Ջհանգիրյանը ցանկանում է զբաղեցնել ԲԴԽ նախագահի պաշտոնը: Վարդազարյանը հիշեցրեց` Ջհանգիրյանի թեկնածության քննարկման ժամանակ իր դիրքորոշումը հայտնել է առ այն, որ 65 տարին լրացած անձը իրավունք չունի դառնալ ԲԴԽ անդամ, քանի որ վերջինիս ներկայացվում են այն պահանջները, որոնք ներկայացվում են դատավորներին: «Այն ժամանակ ես հիմնավորումները ներկայացրել եմ, այնուամենայնիվ, խորհրդարանն ընտրեց Գագիկ Ջհանգիրյանին որպես ԲԴԽ անդամ, դրանից հետո որևէ կերպ չեմ անդրադարձել այդ հարցին»,- ասաց Վարդազարյանը: Բանախոսը կոչ արեց դատարանների շրջափակումը, դատավորներին կարգապահական վարույթների, ինչպես նաև քրեական պատասխանատվության ենթարկելը և նման այլ երևույթները դիտարկել մեկ դաշտում: Ըստ նրա` այդ ամենը մի նպատակ ունի` ուղղված է դատական իշխանությունը հնազանդ, կառավարելի վիճակում պահելուն: Ավելին՝ hetq.am-ում
17:35 - 11 փետրվարի, 2022
Երեմ Սարգսյանը Բորիս Բախշիյանին կալանավորած դատավորի կողմից հանցագործության մասին հաղորդում է ներկայացրել

Երեմ Սարգսյանը Բորիս Բախշիյանին կալանավորած դատավորի կողմից հանցագործության մասին հաղորդում է ներկայացրել

Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր (լիազորությունները կասեցված) Բորիս Բախշիյանի պաշտպանը հաղորդում է ներկայացրել՝ դատավոր Դավիթ Արղամանյանի կողմից հանցագործություն կատարելու վերաբերյալ: Այս մասին «Ֆեյսբուք»-ի իր էջում գրել է նրա պաշտպան Երեմ Սարգսյանը։ «Նկատի ունենալով ՀՀ դատախազության և բարձրագույն դատական խորհրդի, ինչպես նաև դատավոր Դավիթ Արղամանյանի կողմից մի քանի օր առաջ ձևավորված իրավական նորագույն պրակտիկան և հստակ հիմնավորելով, որ դատավոր Դավիթ Արղամանյանն ակնհայտ ապօրինի կարգով երկու ամիս ժամանակով կալանավորել է դատավոր Բորիս Բախշիյանին, քիչ առաջ, մինչև կալանավորման որոշումը վերաքննության կարգով բողոքարկելը, հանցագործության մասին հաղորդում եմ ներկայացրել ՀՀ գլխավոր դատախազին՝ խնդրելով դատավոր Դավիթ Արղամանյանի նկատմամբ քրեական հետապնդում հարուցելու և նրան ազատությունից զրկելու համաձայնություն ստանալու միջնորդությամբ դիմել ՀՀ բարձրագույն դատական խորհրդին, նրա նկատմամբ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածի 3-րդ մասով հարու­ցել քրեական գործ՝ ենթարկելով քրեական պատասխանատվության: Հուսով եմ, որ դատախազությունն ու ԲԴԽ-ն Դավիթ Արղամանյանի գործով ևս անվերապահորեն կհետևեն իրենց կողմից ձևավորած իրավական պրակտիկային և չեն անհանգստանա այդ քրեական գործի ընթացքում Դավիթ Արղամանյանի կողմից տրվող անկանխատեսելի ցուցմունքներից»,֊-գրել է Սարգսյանը:
11:51 - 11 փետրվարի, 2022
Խախտվել են Բորիս Բախշիյանի արդար դատաքննության և անձնական ազատության իրավունքների երաշխիքները. ՀՀ ՄԻՊ իրավական դիրքորոշումները

Խախտվել են Բորիս Բախշիյանի արդար դատաքննության և անձնական ազատության իրավունքների երաշխիքները. ՀՀ ՄԻՊ իրավական դիրքորոշումները

ՀՀ ՄԻՊ Արման Թաթոյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրում է. «Խախտվել են Բորիս Բախշիյանի արդար դատաքննության և անձնական ազատության իրավունքների երաշխիքները. ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի իրավական դիրքորոշումները։ 2022թ. փետրվարի 1-ին ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանին են դիմել Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Բորիս Բախշիյանի փաստաբաններ Երեմ Սարգսյանը և Արսեն Սարդարյանը՝ նշելով, որ իրենց վստահորդի նկատմամբ իրականացվում է անօրինական քրեական հետապնդում, ինչպես նաև որ վտանգված է նրա անձնական ազատության իրավունքը: Ըստ փաստաբանների՝ հետապնդումը կապված է դատավորի կողմից իր վարույթում գտնվող գործով անձին «ակնհայտ ապօրինի կալանավորելու կամ ակնհայտ ապօրինի կալանքի տակ պահելու» հետ, բայց իրականում հարցը կապված է մեկ այլ գործով անձին կալանքից ազատելու Բ.Բախշիյանի որոշման հետ: Փաստաբանների բողոքից անմիջապես հետո ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը սկսել է քննարկման ընթացակարգ. ՀՀ գլխավոր դատախազին ուղղված գրությամբ պարզաբանումներ են պահանջվել փաստաբաններ բարձրացված հարցերի առնչությամբ, տեղի է ունեցել քննարկում փաստաբանի հետ, ուսումնասիրվել է ՀՀ դատավորների միության նախագահի հայտարարությունը:  Այնուհետև, նույն օրը Մարդու իրավունքների պաշտպանը հանդես է եկել հրապարակային հայտարարությամբ (https://ombuds.am/am/site/ViewNews/2110): Պաշտպանի աշխատակազմը մանրամասն հետևել է դատավորի հետ կապված իրադարձությունների զարգացմանը: Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի 2022թ. փետրվարի 7-ի որոշմամբ դատավոր Բորիս Բախշիյանին կալանավորելուց անմիջապես հետո Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմում տեղի է ունեցել քննարկում Բորիս Բախշիյանի փաստաբաններ Երեմ Սարգսյանի և Արսեն Սարդարյանի հետ:  Քննարկումից հետո՝ նույն օրը ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանն այցելել է ՀՀ Արդարադատության նախարարության «Վարդաշեն» քրեակատարողական հիմնարկ, տեղի է ունեցել առանձնազրույց Բորիս Բախշիյանի հետ: Փետրվարի 7-ին Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմում պատշաճ ստացվել և ուսումնասիրվել են նաև ՀՀ գլխավոր դատախազության պատասխան գրությունը, ինչպես նաև ուսումնասիրվել է Գլխավոր դատախազության փետրվարի 1-ի հրապարակային հայտարարությունը Բ.Բախշիյանի գործի վերաբերյալ:  Ուսումնասիրվել է նաև Դատավորների միության փետրվարի 2-ի հայտարարությունը՝ առաջ քաշված մտահոգություններով: Բ.Բախշիյանի իրավունքների վերաբերյալ իր դիրքորոշումները ներկայացնելուց առաջ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը հատուկ պարզաբանում է, որ սույն հայտարարությունը չի վերաբերում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածի 3-րդ մասով Բորիս Բախշիյանին առաջադրված մեղադրանքի փաստերին ու դրանց նկատմամբ իրավական կանոնների կիրառությանը: Ըստ այդմ, ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի իրավական վերլուծությունն ու դիրքորոշումները հանգում են հետևյալին. 1. Նախ, ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը Բորիս Բախշիյանի և նրա փաստաբանների դիմումների, վերջիններիս հրապարակային հայտարարությունների, իրեն ներկայացված նյութերի հիման վրա վեր է հանել առանցքային իրավական հարց: Մասնավորապես, Բորիս Բախշիյանը մեղադրվում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածի 3-րդ մասով նախատեսված արարք կատարելու մեջ. ակնհայտ ապօրինի կալանավորելը կամ ակնհայտ ապօրինի կալանքի տակ պահելը, որն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետևանքներ: Այս ձևակերպումից ակնհայտ է, որ նշված հոդվածը որևէ մեկի մեղսագրելու համար անհրաժեշտ է, որպեսզի կալանավորումը կամ կալանքի տակ պահելը լինի ակնհայտ անօրինական, այսինքն՝ ակնհատորեն խախտի օրենքը կամ հակասի օրենքին:  Այլ կերպ ասած, Քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածով ամրագրած հանցակազմի հիմքում անձին կալանավորած կամ կալանքի տակ պահած անձի արարքների օրինականությունն այդ հանցակազմի առկայության անհրաժեշտ ու պարտադիր պայման է. առանց օրինականության հարցին պատասխան տալու նման հոդվածով հիմնավոր կասկածի առկայության մասին խոսք լինել չի կարող: Կոնկրետ գործի տեսանկյունից սա նշանակում է, որ Բորիս Բախշիյանին Քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածով նախատեսված արարքի մեջ մեղադրելու համար նրան քրեական հետապնդման ենթարկելու և ազատությունից զրկելու վերաբերյալ բոլոր փաստաթղթերում պետք է ցույց տրվի, որ նա թույլ է տվել անօրինական արարքներ, որոնք էլ հանգեցրել են նրա կողմից անօրինական դատական ակտ կայացնելուն: Ըստ այդմ, Բ.Բախշիյանի վերաբերյալ ԲԴԽ-ի երկու որոշումների ուսումնասիրությունից բխում է, որ ԲԴԽ-ն, հանդես գալով՝ որպես դատարան, քննարկել է Բորիս Բախշիյանի արարքները հենց նաև օրինականության տեսանկյունից և իր որոշման հիմքում դրել է հենց օրինականության հետ կապված հարցերը (մեկ այլ գործով մեղադրյալի լսվելու իրավունքը խախտելը և այլն): Հենց օրինականության տեսանկյունից են դատավոր Բորիս Բախշիյանի արարքները քննարկված նաև ՀՀ գլխավոր դատախազությունից ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանին փետրվարի 7-ին ուղարկված պաշտոնական պարզաբանումներում: Ավելին, Բ.Բախշիյանը և նրա փաստաբանները (փաստաբանները նաև այս մասին տվել են հրապարակային հարցազրույցներ) Մարդու իրավունքների պաշտպանին ներկայացրել են լրացուցիչ փաստական տվյալներ, որոնցից բխում է, որ քննիչը ԲԴԽ-ի որոշումներից հետո դատարան ներկայացված կալանքի իր միջնորդության հիմքում դրել է հիմնավորումներ, որոնք վերաբերում են Բ.Բախշյանի արարքների և նրա կայացրած ակտի օրինականությանը: Միևնույն ժամանակ, Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի կալանք կիրառելու փետրվարի 7-ի որոշմամբ արձանագրված է, որ դատարանը Բորիս Բախշիյանի դատական ակտի օրինականությունը քննարկման հարց չի դարձրել և այս հիմքով չի անդրադարձել պաշտպանական կողմի այն առարկություններին, որ Բ.Բախշիյանը գործել է օրենքի սահմաններում: Բայց դատարանը ողջամիտ և իրատեսական է համարել, որ Բորիս Բախշիյանը գործել է բարեխողճորեն, անկախ և անաչառ, բայց դրանք բավարար չի համարել հիմնավոր կասկածն ի սկզբանե բացառված համարելու համար և հաղահարված է համարել հիմնավոր կասկածի նվազագույն շեմը: Սա նշանակում է, որ մի կողմից առաջին ատյանի դատարանը Քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածի հիմքի՝ օրինականության հարցի մեջ ընդհանրապես չի մտել, մյուս կողմից, չբաառելով հիմնավոր կասկածի առկայությունը և հաղթահարված համարելով դրա նվազագույն շեմը, ըստ էության արձանագրել է, որ կարող է լինել անօրինականության հարց: Ընդ որում, այս եզրահագնումները դատարանը շարադրել է ոչ թե հաստատակամ, այլ հավանական դատողություններով: Նման պայմաններում ողջամիտ դիտորդի մոտ առաջ է գալիս հարց՝ ինչպե՞ս դատարանը որոշեց, որ հիմնավոր կասկածը բացառված չէ և հաղթահարված է նվազագույն շեմով, այսինքն որ Բորիս Բախշյանն ակնհայտ անօրինական արարք է թույլ տվել, երբ այդ հարցի մեջ չի մտել առհասարակ: Սա էլ այն դեպքում, երբ ԲԴԽ-ն համաձայնություն տալու որոշումներով օրինականության հարցը քննարկման արժանացրել է և նույն տեսանկյունից հարցը քննարկել է նաև քրեական հետապնդման մարմինը: Թե՛ Բորիս Բախշիյանը, թե՛ նրա փաստաբանները շարունակում են պնդել, որ միայն Բ.Բախշիյանի արարքների օրինականությունը քննարկելով նրա նկատմամբ կալանք կիրառած դատարանը կարող է որոշել հիմնավոր կասկած առկա է, թե ոչ: Ավելին, Բորիս Բախշիյանը քրեակատարողական հիմնարկում Մարդու իրավունքների պաշտպանի հետ առանձնազրույցում նշել է, որ իրեն կալանավորած դատավորը չի մտել օրինականության հարցի մեջ, քանի որ դա կնշանակեր իրավական վեճի քննարկում, որն էլ պարզ կդարձներ, որ այդ հարցը ենթակա է Քրեական վերաքննիչ դատարանի քննությանը, եթե իր ակտի դեմ սահմանված կարգով տարբեր բողոք: Այսինքն՝ դատարանը չէր կարող մտնել օրինականության հարցի մեջ, քանի որ կապացուցեր, որ քրեական հետապնդման հիմքը բացակայում է, բայց մյուս կողմից դատարանը ստիպված է դա արել, որպեսզի ստեղծի իրեն կալանավորելու հիմք: 2. Բորիս Բախշիյանը ՔԿՀ-ում Մարդու իրավունքների պաշտպանի հետ առանձնազրույցի ընթացքում հայտնել է, որ 2022թ. հունվարի 30-ին իրեն զանգահարել են Բարձրագույն դատական խորհրդից և հրավիրել Երևան, բայց որևէ պատճառ կամ պարզաբանում չեն նշել: Հաջորդ օրը՝ հունվարի 31-ին Երևան հասնելուն պես գնացել է Բարձրագույն դատական խորհուրդ՝ ցերեկը ժամը 11-12-ի սահմաններում:     ԲԴԽ-ում փորձել է պարզել, թե ինչու է հրավիրվել, սակայն պատասխան չի ստացել:  Ըստ Բորիս Բախշիյանի` թեև ՀՀ դատական օրենսգրքի 65-րդ հոդվածն ամրագրում է, որ դատավորն ունի անհապաղ ընդունելության իրավունք Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահի և մյուս անդամների մոտ, սակայն ընդունելության չի արժանացել՝ չնայած իր խնդրանքին:  Բ.Բախշիյանի պնդմամբ, սա ավելի է նպաստել իր համար իրավիճակի անորոշությանը: 3. ԲԴԽ-ում մոտ 1 ժամ սպասելուց հետո՝ ժամը 12-13-ի սահմաններում իրեն են տրամադրել ՀՀ գլխավոր դատախազի երկու միջնորդություններ իր նկատմամբ քրեական հետապնդում հարուցելու համաձայնություն տալու և իրեն ազատությունից զրկելու համաձայնություն տալու վերաբերյալ՝ կից նյութերով, ու նշել են, որ նույն օրը տեղի է ունենալու ԲԴԽ նիստ այդ միջնորդությունների կապակցությամբ: Հավելյալ որևէ այլ տեղեկություն չի տրամադրվել: Ընդ որում, Բ.Բախշիյանը հատուկ է ընդգծել, որ ինքը հրավիրվել է ԲԴԽ հունվարի 30-ին, բայց Գլխավոր դատախազի միջնորդությունները ԲԴԽ են մուտքագրվել հունվարի 31-ին, դրանք նաև թվագրված են հունվարի 31-ով:  Ըստ Բ.Բախշիյանի՝ սա նշանակում է, որ նախապես ԲԴԽ-ում իմացել են, թե ինչու են իրեն հրավիրում Երևան: Չնայած դրան՝ իր իրավունքներին վերաբերող կարևոր տեղեկություններն այն մասին, որ իր նկատմամբ հաջորդ օրը քննվելու են քրեական հետապնդում հարուցելու ու ազատությունից զրկելու համաձայնություն տալու Գլխավոր դատախազի երկու միջնորդությունները, իրենից պահել են գաղտնի: Բորիս Բախշիյանի պնդմամբ՝ դրանով ԲԴԽ-ն իրեն զրկել է իր իրավունքների պաշտպանությանը նախապատրաստվելու ժամանակից ու հնարավորությունից՝ ոտնահարելով արդար դատաքննության ու անձնական ազատության իրավունքների երաշխիքները: 4. Բ.Բախշիյանը և փաստաբանը նշել են, որ ԲԴԽ-ն առաջին միջնորդության քննարկումը՝ կապված քրեական հետապնդում հարուցելու համաձայնություն տալու հետ, սկսել է հունվարի 31-ին՝ ժանը 17-18-ի սահմաններում:    Այսինքն՝ ԲԴԽ-ի երկու նիստերին նախապատրաստվելու համար Բորիս Բախշիյանն ունեցել է ընդամենը մի քանի ժամ, մինչդեռ, ինչպես նշում են Բ.Բախշիյանը և փաստաբանները, քրեական հետապնդման մարմինը ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված քրեական հետապնդման գործողություններ կատարել է հունվարի 11-ից սկսած, իսկ ԲԴԽ-ն էլ նախապես իմացել է այդ մասին:  Նման պայմաններում ստացվում է՝ պաշտպանության կողմը եղել է անհավասար վիճակում՝ զրկված լինելով իր իրավունքների պաշտպանության համար նախապատասրտվելու բավարար ժամանակից ու հնարավորություններից: 5. Դատավոր Բորիս Բախշիյանն իր հետ առանձնազրույցի ընթացքում նշել է, որ չնայած ժամանակի սղությանը և դրանով պայմանավորված՝ դժվարություններին, այդուհանդերձ, ԲԴԽ է հրավիրել փաստաբան և վերջինիս հետ միասին մասնակցել նիստին: Այդ նիստը՝ քրեական հետապնդում հարուցելու համաձայնություն տալու հարցով, ավարտվել է հունվարի 31-ին՝ ժամը 23-ի սահմաններում: Դրանից հետո, ըստ Բ.Բախշիյանի և նրա փաստաբանների` հայտարարվել է 10-15 րոպե տևողությամբ ընդմիջում՝ մինչև ազատությունից զրկելու համաձայնություն տալու հարցի քննարկումը: Ընդ որում, Բ.Բախշիյանը ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի հետ առանձնազրույցի ընթացքում նշել է, որ ԲԴԽ-ին ինքը տեղեկացրել է, որ առաջին հարցից հետո մինչև երկրորդ՝ ազատությունից զրկելու հարցով նիստն իր պաշտպանությունն արդյունավետ կազմակերպելու և անակնկալի եկած վիճակից կարճ հանգստի համար 10-15 րոպեն բավարար ժամանակ չէ: Դրանից բացի, ինքը ցանկանում է հրավիրել ևս մեկ փաստաբան, ինչը գիշերը ժամը 23-ի սահմաններում հնարավոր չէ ԲԴԽ-ի հայատարարած ժամանակահատվածում ապահովել: Ըստ Բ.Բախշիյանի և նրա փաստաբանների՝ ԲԴԽ-ն ձևական պատճառաբանությամբ մերժել է խնդրանքը՝ նշելով, որ տրամադրված ժամանակն ընդամենը հայտարարված կարճատև ընդմիջումն է: Այս առնչությամբ, Բ.Բախշիյանը Մարդու իրավունքների պաշտպանի հետ առանձնազրույցի ընթացքում նշել է, որ քանի որ առաջին նիստն ավարտվել է հունվարի 31-ին՝ ժամը 23-ի սահմաններում, այդ գիշեր ժամանակ օբյեկտիվորեն հնարավոր չէր այլ փաստաբան հրավիրել ու առավել ևս 10-15 րոպեի ընթացքում:  Անգամ եթե կարողանար փաստաբան գտնել, ապա փաստաբանը չէր հասցնի ծանոթանալ գործի մանրամասներին ու նյութերին:  Բ.Բախշիյանը նշել է, որ ինքը նույնպես չի ունեցել իր իրավունքների պաշտպանությանը այդ կարճ ընդմիջման ընթացքում անձամբ պատշաճ պատրաստվելու հնարավորություն: 6. Բորիս Բախշիյանի տեղեկացմամբ՝ իրեն ազատությունից զրկելու համաձայնություն տալու հարցով ԲԴԽ նիստն ավարտվել և որոշումը հրապարակվել է արդեն փետրվարի 1-ին՝ գիշերը ժամը 1-ի սահմաններում: 7. Քրեական հետապնդմանը մարմինը մեղադրանքն առաջադրել է փետրվարի 1-ին և նույն օրն էլ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան քննիչը ներկայացրել է կալանքի միջնորդությունը: 8. Փաստաբանների և Բորիս Բախշիյանի բարձրացրած մյուս հարցը վերաբերում է Բ.Բախշիյանի նկատմամբ փաստացի քրեական հետապնդում իրականացնելուն և հետևաբար՝ մեղադրանքի ու կալանավորման իրավաչափության բացակայությանը: Նախ, նրանք նշել են, որ թեև ԲԴԽ-ն դիրքորոշում է հայտնել, որ դատավորի նկատմամբ քրեական գործ կարող է հարուցվել միայն քրեական հետապնդում հարուցելու ԲԴԽ-ի համաձայնությունից հետո՝ որպես դատավորի իրավունքների երաշխիք, Բորիս Բախշիյանին այդ համաձայնությունից հետո քրեական գործի հարուցման որոշում չի տրամադրվել: Ըստ բողոքների՝ ԲԴԽ-ն ազատությունից զրկելու նիստի ընթացքում նույնպես այդ հարցը չի բարձրացրել և քրեական հետապնդման մարմնից այն չի պահանջել:  Ըստ այդմ, Բ.Բախշիյանը նշել է, որ սա նշանակում է, որ քրեական գործ հարուցելու որոշումը կա՛մ կազմվել է նախապես՝ մինչև ԲԴԽ-ում առաջին նիստը սկսվելը, կա՛մ կազմվել է առաջին և երկրորդ նիստերի միջև 10-15 րոպե ընդմիջման ընթացքում, կա՛մ քրեական գործ հարուցելու մասին որոշումը կազմվել է ԲԴԽ երկրորդ նիստից, այսինքն՝ ազատությունից զրկելու համաձայնությունը տալուց հետո:  Միևնույն ժամանակ, Բորիս Բախշիյանը նշել է, որ ինքը բացառում է, որ ընդմիջման ընթացքում կազմված լիներ նման որոշում, քանի որ չի եղել դրա տեխնիկական կամ կազմակերպական հնարավորություն և, դրանից բացի էլ, ինքը չի նկատել դա: 9. Արդար դատաքննության, մասնավորապես՝ պաշտպանության իրավունքի և անձնական ազատության իրավունքի վրա էական բացասական ազդեցություն ունեցող գործոն է այն, որ, ինչպես պնդել են փաստաբանները և հենց Բորիս Բախշիյանը, քրեական հետապնդում հարուցելու համաձայնություն տալու մասին ԲԴԽ-ի որոշումը ազատությունից զրկելու համաձայնություն տալու հարցը քննարկելուց առաջ պաշտպանության կողմին չի տրամադրվել:  Այսինքն՝ պաշտպանության կողմը չի տիրապետել այն հանգամանքներին կամ այն հիմնավորումներին, որոնցով ղեկավարվել է ԲԴԽ-ն քրեական հետապնդում հարուցելու համաձայնություն տալիս և որոնց հիման վրա էլ սկսվել է ազատությունից զրկելու համաձայնություն տալու հարցի քննարկում: Մարդու իրավունքների պաշտպանը հարկ է համարում նշել՝ այն, որ Գլխավոր դատախազի միջնորդությունները Բորիս Բախշիյանին տրվել են ԲԴԽ նիստից [մի քանի ժամ] առաջ, ընդունելի պատճառաբանություն չի կարող լինել, քանի որ խոսքը վերաբերում է համաձայնություն տալու որոշմանը, որն ունի այլ նշանակություն: Ավելին, պաշտպանության կողմի պնդմամբ՝ ԲԴԽ-ի երկու նիստերի արդյունքներով որոշումներն իրենք չեն ունեցել նաև Բորիս Բախշիյանին մեղադրանք առաջադրելու ժամանակ՝ փետրվարի 1-ին` ժամը 17-ին: Դրանից հետո՝ ժամը 17:30-ին տեղի է ունեցել Բորիս Բախշյանի հարցաքննությունը. այդ ժամանակ նույնպես չեն ունեցել ԲԴԽ-ի որոշումները: Այդ որոշումները ստացել են միայն այն ժամանակ, երբ հարցաքննությունից հետո քննիչը կալանքի միջնորդության հետ միասին կից նյութերը հանձնել է պաշտպանության կողմին: Մարդու իրավունքների պաշտպանի համար գլխավոր խնդիրն այստեղ այն է, որ պաշտպանության կողմը ԲԴԽ-ի որոշումները ստացել է ոչ թե հենց ԲԴԽ-ից, այլ քրեական հետապնդման մարմնից: Ստացվում է՝ ԲԴԽ-ն քրեական հետապնդման մարմնին իր որոշումները տրամադրել է, իսկ պաշտպանության կողմին՝ ոչ: Այսինքն՝ Բորիս Բախշիյանը իր իրավունքների նկատմամբ էական միջամտություն ենթադրող որոշումները դրանք կայացնող մարմնից չի ստացել:  Մարդու իրավունքների պաշտպանի համար այստեղ կարևոր է նաև այն, որ խոսքը գործող դատավորի և այնպիսի մարմնի [ԲԴԽ] մասին է, որը Սահմանադրությամբ կոչված է երաշխավորելու դատարանների և դատավորների անկախությունը: Իրականում, ԲԴԽ-ն պարտավոր էր պաշտպանության կողմին տրամադրել իր կայացրած որոշումները՝ Բ.Բախշյանի արդար դատաքննության ու անձնական ազատության իրավունքներն առավելագույն երաշխավորելու համար:  Մարդու իրավունքների պաշտպանի համար կոնկրետ իրավիճակի պայմաններում ընդունելի չէ որևէ ձևական փաստարկ, թե օրենքը նման պարտավորություն չի ապահովում: Որևէ ձևական պաշտոնական ընթացակարգ կամ դրա բացակայությունը չի կարող խոչընդոտ լինել մարդու սահմանադրական իրավունքի ու դրա իրականացման իրական պայմանների համար: Մարդու իրավունքների պաշտպանը համաձայն է փաստաբանների և Բորիս Բախշիյանի այն պնդմանը, որ այս պայմաններում չեն ունեցել իրենց պաշտպանությունը պատշաճ նախապատրաստելու ժամանակ և հնարավորություն, այդ թվում՝ կապված ազատությունից զրկելու հետ: Խոսքը վերաբերում է մինչև քննիչի կողմից այդ որոշումներն իրենց հանձնելուն: Այստեղ Մարդու իրավունքների պաշտպանը հարկ է համարում հիշատակել Լևիկ Պողոսյանի գործով Վճռաբեկ դատարանի 2011 թվականի դեկտեմբերի 22-ի թիվ ԵԿԴ/0136/11/11 որոշումը, որի 31-րդ կետը հղում անելով մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքներով և ազատություններով՝ որպես անմիջականորեն գործող իրավունք պետության սահմանափակված լինելու սահմանադրական պահանջին, արձանագրում է, որ անմիջականորեն գործող իրավունքը չի կարող լինել վերացական: Ընդ որում, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի հաստատված դատական պրակտիկայի պահանջ է, որ Եվրոպական կոնվենցիան երաշխավորում է ոչ թե տեսական ու պատրանքային, այլ գործնականում և արդյունավետ գործող իրավունքներ (օրինակ՝ Արտիկոն ընդդեմ Իտալիայի (Artico v. Italy) գործով վճիռը, 1980թ. մայիսի 13, կետ 33): 10. Նշվածով հանդերձ, Բ.Բախշիյանը և նրա փաստաբանները Մարդու իրավունքների պաշտպանին ներկայացրել են պնդումներ այն մասին, որ Բորիս Բախշիյանի նկատմամբ լիարժեք ծավալով քրեական հետապնդում է իրականացվել. մեղադրական բնույթի բոլոր ապացույցները ձեռք են բերվել մինչև ԲԴԽ նիստը՝ հունվարի 11-ից սկսած: Դիմողներն իրենց այս պնդումը հիմնավորում են նրանով, որ ԲԴԽ որոշումներից հետո մինչև Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի փետրվարի 7-ի որոշումը, որով կալանավորվել է Բորիս Բախշիյանը, քրեական հետապնդման մարմինը որևէ նոր գործողություն չի իրականացրել: Այլ կերպ ասած՝ ԲԴԽ-ի որոշումների և Բորիս Բախշիյանի նկատմամբ կալանք կիրառած դատարանի որոշումների միջև ընկած ժամանակահատվածում հիմնավոր կասկածը կամ կալանքի հիմքերը հարստացնող գործողություններ քրեական հետապնդման մարմինը չի արել: Այս պայմաններում ստացվում է, որ դիմողների պնդումները վերաբերում են նրան, որ այս կերպ փաստացի զրոյացվել է դատավորին անձեռնմխելիությունից զրկելու ՀՀ սահմանադրությամբ նախատեսված երաշխիքը և ԲԴԽ նիստերը կրել են ձևական բնույթ ու դատավորի իրավունքների պաշտպանության նպատակին չեն ծառայել: Մինչդեռ, ինչպես ամրագրել է ՀՀ վճռաբեկ դատարանը Անահիտ Սաղաթելյանի վերաբերյալ թիվ ԳԴ5/0022/01/10 գործով 2011թ. հոկտեմբերի 20-ի որոշման մեջ, դատավորի անձեռնմխելիությունը դատական իշխանության անկախության հանրային երաշխիք է և դա ամրագրող սահմանադրական նորմերը հետապնդում են գերակա իրավական նպատակ: Դրանից բացի, փաստաբանները, հղում անելով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի և ՀՀ վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշումներին, բողոքներով նշել են, թե փաստացի քրեական հետապնդման մասին է վկայում նաև այն, որ մինչև քրեական գործ հարուցելը քրեական հետապնդման մարմինն ունեցել է տվյալներ, որոնք իրենց տվել են Բորիս Բախշիյանին այն արարքի մեջ կասկածելու հիմքեր, որը հիմա նրան մեղսագրված է: Մարդու իրավունքների պաշտպանն արձանագրում է, որ այս հարցը էական նշանակություն ունի անձի արդար դատաքննության իրավունքի տեսանկյունից, ուստի պետք է արժանանա մանրամասն ստուգման քրեական վարույթի ընթացքում: 11. Բ.Բախշիյանը բարձրացրել է մեկ այլ խնդիր, որ կապված է քրեական հետապնդման հետ:  Մասնավորապես, ըստ նրա՝ ԲԴԽ-ն հիմնավոր կասկածի առկայության հարցին դրական պատասխան տալիս հղում է արել ցածր շեմի, այն է՝ որ «ողջամիտ դիտորդի մոտ գոյության իրավունք ունի այն վարկածը, որ դատավորը հնարավոր է որևէ առնչություն ունի իրեն վերագրվող արարքին, և որ այդ վարկածը պետք է արժանանա բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննության»:  Ըստ դիմողի՝ վարկածը չի կարող համարվել իրավական կատեգորիա, իսկ նման ձևակերպումն էլ հիմք դառնալ քրեական հետապնդում հարուցելու և առավել ևս ազատությունից զրկելու համաձայնություններ տալու համար: Ըստ Բ.Բախշիյանի և նրա փաստաբան Երեմ Սարգսյանի՝ վերջին դեպքում առհասարակ խնդրահարույց է, թե վարկածի բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննությունն ինչ կապ ունի ազատությունից զրկելու հետ: 12. Փաստաբանները և Բորիս Բախշիյանը բարձրացրել են նաև հարց այն մասին, որ դատախազը չի բողոքարկել Բ.Բախշիյանի այն դատական ակտը, որով նա կալանք է կիրառել այլ անձի նկատմամբ ու որի համար նա հետապնդվում է: Ըստ դիմողների՝ սա նշանակում է, որ տվյալ գործին մասնակից մեղադրող դատախազը չի համարել, թե Բ.Բախշիյանի կայացարած կալանքի դատական ակտն անօրինական է: ՀՀ դատախազությունը Մարդու իրավունքների պաշտպանին պաշտոնապես պարզաբանել է, որ քանի որ այդ որոշումն արդեն իսկ բողոքարկված է եղել Քրեական վերաքննիչ դատարան փաստաբանի կողմից, մեղադրող դատախազն այլևս բողոք չի ներկայացրել:  Այստեղ ուշագրավ է «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքը, որի 27-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ գործին մասնակցող դատախազը պարտավոր է բողոքարկել օրինական ուժի մեջ չմտած այն դատական ակտը, որը, իր կարծիքով, հիմնավոր չէ կամ ապօրինի է: Այս պայմաններում Մարդու իրավունքների պաշտպանն ընդունելի չի համարում Դատախազության պատճառաբանությունը գործին մասնակից մեղադրող դատախազի կողմից Վերաքննիչ դատարան բողոք չտանելու հարցի վերաբերյալ: Ակնհայտ է, որ Դատախազության նման մեկնաբանությունն առհասարակ կասկածի տակ է դնում դատական ակտերը բողոքարկելու Դատախազության իրավասությունը: Ուստի, Դատախազությունը պետք է տա բովանդակային պատասխան, իսկ եթե իսկապես անօրինական է համարում Բորիս Բախշիյանի դատական ակտը, ապա գործին մասնակցող դատախազը պետք է պատասխանատվության ենթարկված լիներ «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքի պահանջը՝ որպես օրենքով նախատեսված պարտադիր կանոն, չկատարելու համար:   13. Այսպիսով, Մարդու իրավունքների պաշտպանն արձանագրում է, որ վերը նշված բոլոր խնդիրները բնույթով այնպիսն են, որ հանգեցրել են Բորիս Բախշիյանի արդար դատաքննության և անձնական ազատության իրավունքների սահմանադրական ու միջազգային երաշխիքների խախտումների:  Մանրամասն քննության պետք է արժանանան նաև Բորիս Բախշիյանի և նրա փաստաբանների այն պնդումները, որոնք բնույթով այնպիսին են, որ կարող են պարզվել քրեական վարույթի շրջանակում և խնդրահարույց են մարդու իրավունքների տեսանկյունից: 14. Մարդու իրավունքների պաշտպանին փաստաբան Երեմ Սարգսյանը ուղղել է մեկ այլ հարց. ըստ նրա՝ ակնհայտ է, որ առաջին ատյանի և վերաքննիչ դատարանների միջև գոյություն ունի շահերի բախում: Այս հարցը բարձրացրել է նաև դատավոր Բորիս Բախշիյանը:  Հարցն այն է, որ Բորիս Բախշիյանի նկատմամբ կալանքի որոշում կայացրած դատավորի հայրը պաշտոնավարում է՝ որպես դատավոր Քրեական վերաքննիչ դատարանում: Ճիշտ է, վերջինը մինչդատական վարույթի նկատմամբ դատական վերահսկողության գործառույթ չի իրականացնում, բայց միևնույն դատարանի անդամ է, ուստի դիմողները պնդում են, որ առկա է շահերի բախում և այդ հանգամանքը Վերաքննիչ դատարանն այս գործով ի սկզբանե դարձնում է ոչ պատշաճ դատարան: 15. Կանխելու համար այս հայտարարության որևէ տեսակի ոչ ճիշտ մեկնաբանություն ու առավել ևս խեղաթյուրում՝ Մարդու իրավունքների պաշտպանը հատուկ է արձանագրում, որ մշտապես է քննադատության ենթարկել խափանման միջոց կալանքների չարաշահման պրակտիկան դատարանների կողմից, բայց այս հայտարարությունը վերաբերում է կոնկրետ իրավիճակի և այդ կոնկրետ իրավիճակում անձի, կոնկրետ դեպքում՝ դատավոր Բորիս Բախշիյանի իրավունքների պաշտպանությանը:             Սա այնպիսի գործ է, որ պարունակում է հետագայում նաև այն դատավորների նկատմամբ տարածվելու իրական վտանգներ, որոնք կալանքից ազատել են մարդկանց: 16. ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը Բորիս Բախշիյանի նկատմամբ հարուցված քրեական գործը դիտարկում է ՀՀ-ում դատական իշխանության անկախության և դատավորի ինքնուրույնության համար համակարգային վտանգների տեսանկյունից: 17. Այս գործը կարևոր նշանակություն ունի նաև կոնկրետ իրավիճակում որոշում կայացնելու դատավորի իրավասության ու միևնույն ժամանակ` այդ որոշման համար իրավապահ մարմնի կողմից դատավորին քրեական հետապնդման ենթարկելու իրավաչափության տեսանկյունից: Սա էլ իր հերթին առաջ է բերելու մեկ այլ համակարգային հարց առ այն, թե ինչ է նշանակում «ակնհայտ անօրինական» եզրույթը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածում:  Չի կարող քրեական հետապնդումը փոխարինել դատական ակտի սահմանված կարգով բողոքարկմանը՝ անիրավաչափորեն ստորաբերելով վերջինի նշանակությունը: 18. Անհրաժեշտ է նաև ապահովել գործի քննության ընթացքում անհրաժեշտ հրապարակայնություն՝ դրա նկատմամբ առավել բարձր հանրային վերահսկողության համար և հաշվի առնելով գործի նկատմամբ հանրային արդարացի հետաքրքրությունը: 19. Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմում շարունակվում է Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Բորիս Բախշիյանի իրավունքների վերաբերյալ քննարկումը»։
09:23 - 10 փետրվարի, 2022
Դատախազը պարտավոր է բողոքարկել իր կողմից ապօրինի համարվող դատական ակտը․ Գագիկ Ջհանգիրյանի պնդումը սխալ է

Դատախազը պարտավոր է բողոքարկել իր կողմից ապօրինի համարվող դատական ակտը․ Գագիկ Ջհանգիրյանի պնդումը սխալ է

Հանրային հեռուստաընկերության եթերում հաղորդավար Պետրոս Ղազարյանի եւ Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար Գագիկ Ջհանգիրյանի հարցազրույցի ժամանակ, ի թիվս այլնի, երեկ անդրադարձ է կատարվել նաեւ Սյունիքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր Բորիս Բախշիյանի վերաբերյալ քրեական գործին։ Մասնավորապես, Պետրոս Ղազարյանը մի քանի հարց է հնչեցրել, որոնք այս օրերին բարձրացնում է Բորիս Բախշիյանի պաշտպանական թիմը։ Դրանցից մեկը այն է, թե ինչու ՀՀ գլխավոր դատախազությունը չի բողոքարկել այն դատական ակտը, որի կայացման համար այժմ քրեական հետապնդում է իրականացվում դատավորի նկատմամբ։ Հիշեցնենք՝ հունվարի 31-ին ՀՀ գլխավոր դատախազ Արթուր Դավթյանը երկու միջնորդություն էր ներկայացրել ԲԴԽ-ին՝ դատավոր Բորիս Բախշիյանի նկատմամբ քրեական հետապնդում հարուցելու եւ նրան ազատությունից զրկելու համաձայնություն ստանալու համար։ Դատավորը անձեռնմխելիությամբ օժտված պաշտոնատար անձ է, եւ Սահմանադրության համաձայն՝ նրա նկատմամբ քրեական հետապնդում չէր կարող իրականացվել առանց ԲԴԽ համաձայնության։ Նույն օրը ԲԴԽ-ն միաձայն որոշել էր բավարարել երկու միջնորդությունները, ինչից հետո Բախշիյանին մեղադրանք էր առաջադրվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 348-րդ հոդվածի 3-րդ մասով՝ անձին ակնհայտ ապօրինի կալանավորելու համար, ինչը անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետեւանքներ։  Խոսքը Քաջարանի ղեկավար Մանվել Փարամազյանի գործով ամբաստանյալներից մեկին՝ Նվեր Մկրտչյանին կալանավորելու մասին է։ Նրա նկատմամբ որպես խափանման միջոց է ընտրված եղել երկրից չհեռանալու մասին ստորագրությունը, սակայն 2021 թ․ դեկտեմբերի 3-ի դատական նիստից առաջ Նվեր Մկրտչյանի պաշտպանը դատարան գրություն է ուղարկել՝ տեղեկացնելով, որ Երևանում մեկ այլ գործով անհետաձգելի քննչական գործողության է մասնակցելու, ինչի պատճառով դատարան ներկայանալ չի կարող: Նա միաժամանակ հայտնել է, որ իր պաշտպանյալ Նվեր Մկրտչյանին տեղյակ է պահել իր չներկայանալու մասին, եւ վերջինս ցանկություն չի հայտնել առանց իրեն մասնակցել նիստին: Դատարանը, անհարգելի գնահատելով Մկրտչյանի չներկայանալը, վերացրել է նրա նկատմամբ ընտրված խափանման միջոց ստորագրությունը եւ կալանավորելու որոշում կայացրել։ Պետրոս Ղազարյանը հենց այդ որոշումը նկատի ունի, քանի որ այն, Դատախազության կողմից չբողոքարկվելով, մտել է օրինական ուժի մեջ, եւ փաստորեն, որոշման կայացումից գրեթե երկու ամիս անց նույն այդ որոշման համար դատավորի նկատմամբ քրեական հետապնդում է հարուցվել։ Դիմելով Գագիկ Ջհանգիրյանին՝ Ղազարյանը նշել է․  «Ձեր ընդդիմախոսները ասում են՝ եթե հարցը կալանքն էր, որ մարդը չի եկել դատարան, եւ դատավորը որոշել է նրան կալանավորել, ապա ինչո՞ւ նույնիսկ Դատախազությունը դա չի բողոքարկել»։ Ի պատասխան հարցին՝ Ջհանգիրյանը ասել է․ «Սա երեւի թե հնարավոր է ասել, որովհետեւ Դատախազության հաղորդագրության մեջ այդ մասին բարձրաձայնվել էր, այդ անձի կալանքի որոշումը տվյալ անձը ինքը արդեն բողոքարկած է եղել Վերաքննիչ դատարան, հետեւաբար Դատախազությունը պարտադրված չէր բողոքարկելու, այլ Դատախազությունը կգար եւ պարտավոր էր գալ Վերաքննիչ դատարան եւ իր դիրքորոշումը հայտնել բողոքի վերաբերյալ, կալանքի հիմնավորվածության կամ ոչ հիմնավորվածության վերաբերյալ»։ Իրականում, սակայն, «Դատախազության մասին» ՀՀ օրենքը իմպերատիվ պահանջ է ներկայացնում դատախազին՝ բողոքարկելու այն դատական ակտը, որը ինքը ապօրինի է համարում։ Մասնավորապես, օրենքի 27-րդ հոդվածի համաձայն՝ գործին մասնակցող դատախազը պարտավոր է բողոքարկել օրինական ուժի մեջ չմտած այն դատական ակտը, որը, իր կարծիքով, հիմնավոր չէ կամ ապօրինի է։  Ինչ վերաբերում է Վերաքննիչ դատարանում բողոքի քննության ժամանակ դատախազի մասնակցությանը, դա սահմանված է ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքով, որի 390-րդ հոդվածի համաձայն՝ Վերաքննիչ դատարանում դատական նիստերին դատախազի մասնակցությունը պարտադիր է։ Կալանավորման հիշյալ որոշումը չբողոքարկելու հանգամանքին օրերս անդրադրաձել էր նաեւ Դատախազությունը։ Վերջինս պարզաբանում էր տարածել՝ նշելով․ «Դատավոր Բախշիյանի կողմից կայացված ակնհայտ ապօրինի որոշումը դատախազությունը չի բողոքարկել, քանի որ այն արդեն իսկ իր պաշտպանի կողմից եղել է բողոքարկված, ինչը բավարար հիմք էր դրա օրինականությունն ու հիմնավորվածությունը վերաքննիչ դատարանում ստուգելու համար: Այնտեղ դատախազը պնդելու էր առաջին ատյանի դատարանում արտահայտված դիրքորոշումն այն մասին, որ կալանավորումն ակնհայտ ապօրինի է: Սակայն ամբաստանյալի ազատ արձակվելուց հետո նշված բողոքը վերաքննիչ դատարանից հետ է վերցվել»։ Նշենք, որ դա պայմանավորած է եղել այն հանգամանքով, որ կարճ ժամանակ անց դատարանը վերացրել է կալանավորման որոշումը եւ անձին գրավի դիմաց ազատ արձակելու որոշում կայացրել։ Հավելենք, որ գործնականում բազմաթիվ են քրեական գործերը, որոնց շրջանակում կայացված դատական ակտերը միաժամանակ բողոքարկվել են եւ պաշտպանների, եւ Դատախազության կողմից։ Այսպիսով,  Գագիկ Ջհանգիրյանի պնդումը, թե Դատախազությունը պարտադրված չէր բողոքարկել իր կողմից ապօրինի համարվող դատական ակտը, սխալ է եւ չի համապատասխանում օրենքի պահանջին։   Միլենա Խաչիկյան
19:44 - 09 փետրվարի, 2022
Գործադիրը ո՞ւմ միջոցով պետք է ճնշի, կարող է ճնշել միայն ԲԴԽ-ի միջոցով, եթե ահազանգ կա, որ որևէ դատավորի ահաբեկել են, դատավորները պարտավոր են դիմել ԲԴԽ.Գագիկ Ջհանգիրյան |tert.am|

Գործադիրը ո՞ւմ միջոցով պետք է ճնշի, կարող է ճնշել միայն ԲԴԽ-ի միջոցով, եթե ահազանգ կա, որ որևէ դատավորի ահաբեկել են, դատավորները պարտավոր են դիմել ԲԴԽ.Գագիկ Ջհանգիրյան |tert.am|

tert.am: ԲԴԽ է ներկայացվել գլխավոր դատախազի միջնորդությունը և դրան կից բավական փաստեր, որոնք խորհրդին հիմք են տվել բավարարել գլխավոր դատախազի երկու միջնորդությունները. առաջինը` հարուցել քրեական հետապնդում դատավոր Բորիս Բախշիյանի նկատմամբ, թույլ տալ, որպեսզի նախաքնական մարմինը քրեական հետապնդում իրականցնի նրա նկատմամբ, այնուհետև հնարավորություն տալ, եթե կալանքի հիմքերը բավարարեն, դիմել դատարան և դատարանը նրա նկատմամբ ընտրի կալանքը որպես խափանման միջոց։ Այս մասին Հանրային հեռուստաընկերության «Հարցազրույցի» տաղավարում ասաց ԲԴԽ նախագահ Գագիկ Ջհանգիրյանը։ «ԲԴԽ-ն չի խոչընդոտել, որպեսզի Դատախազության ներկայացրած մեղադրանքի վարկածը հետագա քննության առարկա դառնա, որովհետև հիմքեր ենք տեսել և որոնք լիուլի բավարար են թվացել։ Խորհուրդը այդ որոշումը կայացրել է միաձայն։ ԲԴԽ անդամ դատավորները որևէ դատապարտելի, հակաօրինական բան չեն արել, նրանք թույլ են տվել, որ օրենքի առաջ դատավոր քաղաքացին հավասար լինի»,- ասաց Ջհանգիրյանը։ Անդրադառնալով այն հարցին` ինչպես է ստացվում, որ Բորիս Բախշիյանին կալանավորում են Սիսական ջոկատի հրամանատար Աշոտ Մինասյանին ազատ արձակելուց անմիջապես հետո, Ջհանգիրյանը նշեց. «Ժամանակագրական հաջորդականությունը երբեք չի նշանակում պատճառահետևանքային կապ, գուցե և պատահականություն է եղել, ես չեմ կարող ասել, ԲԴԽ-ն որևէ վարույթ չի նախաձեռնում, նույնիսկ կարգապահական վարույթների հարուցումը մեր լիազորություններից դուրս է։ Մենք հարցեր տվել ենք գլխավոր դատախազի տեղակալին, դատավորին, բոլոր խնդիրները շատ մանրամասն քննարկել ենք։ Դատախազությունը չի կարող դատավորի նկատմամբ քրեական գործ հարուցել առանց ԲԴԽ համաձայնության։ Աշոտ Մինասյանին ես ճանաչում եմ 90-ականներից, երբ Սիսիանի ջոկատի անդամ էր, այն ժամանակ նրա անվան կողքին Երկաթ անունը չկար, ասում էին Սիսիանի Աշոտ։ Հիմա նրան կալանավորել են, բաց են թողել ես, ես չեմ կարող որևէ կարծիք հայտնել այդ դատական ակտերի կապակցությամբ, վաղն էլ կարող է այդ կալանավորող կամ բաց թողնող դատավորի վերաբերյալ կարգապահական վարույթ մուտք լինի ԲԴԽ, հո մենք վերադաս դատարան չենք, մենք դատավորների դատարան ենք, եթե նրանց կարգապահական պատասխանատվության համապատասխան միջնորդությամբ մեզ դիմում է Արդարադատության նախարարը, կամ դատավորների էթիկայի հանձնաժողովը և այլն, այդ պարագաներում ենք մենք գործում։ Մենք սովորական դատական ատյան չենք, որ ես գնահատական տամ ստորադաս դատական ատյանների որոշումներին` հիմնավոր են, թե հիմնավոր չեն, կամ օրինական են, թե ոչ»։ Հարցին` տեսնում է արդյոք ինքը գործադիր իշխանության կողմից համակարգային ճնշում դատական իշխանության նկատմամբ, Գագիկ Ջհանգիրյանը պատասխանեց. «Ես տեսնում եմ, որ գործադիրը ամեն ինչ անում է, որ դատավորների ծանրաբեռվածությունը թեթևանա, գործադիրը ո՞ւմ միջոցով պետք է ճնշի, գործադիրը կարող է ճնշել միայն ԲԴԽ-ի միջոցով։ Եթե ահազանգ կա, որ որևէ դատավորի վախեցրել են կամ ահաբեկել, դատավորները պարտավոր են անմիջապես դիմել ԲԴԽ, ես չեմ պատկերացնում, թե ուրիշ ինչպես պետք է ճնշի գործադիրը իշխանությունը»։
10:00 - 09 փետրվարի, 2022