Վիլեն Գաբրիելյան

8-րդ գումարման ԱԺ պատգամավոր՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցությունից։

Ծնվել է 1983թ. օգոստոսի 25-ին Բաքվում:

2016-2018թթ. ծառայել է ՀՀ զինված ուժերում:

2006թ. ավարտել է Երեւանի Մ. Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի դեղագիտության ֆակուլտետը: Բուժծառայության ավագ լեյտենանտ է:

2006-2007թթ. աշխատել է «Մեդֆարմացիա» ՍՊԸ դեղագետ: 2007-2008թթ.՝ ԱՆ Մարդասիրական օգնության հանրապետական կետրոնի առաքման բաժնի պետ: 2008-2009թթ.՝ «Ալֆա-Ֆարմ» ՓԲԸ դեղատնային ցանցի վերահսկող, վերահսկողության բաժնի պետ: 2020-2021թթ.՝ «Ակադեմիկոս Էմիլ Գաբրիելյանի անվան «Դեղերի եւ բժշկական տեխնոլոգիաների փորձագիտական կենտրոն» ՓԲԸ տնօրեն:

2013 թվականից «Քաղաքացիական պայմանագիր» քաղաքական միավորման հիմնադիր անդամ է, 2015 թվականից՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության հիմնադիր անդամ (առաջին վարչության անդամ), 2019 թվականից՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության անդամ:

2021թ. հունիսի 20-ին ԱԺ պատգամավոր է ընտրվել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության համապետական ընտրական ցուցակով:

«Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» օրենքի կիրարկման ծանր ընթացքը․ ինչ փոփոխություններ են նախատեսվում նոր նախագծով

Վաղը կառավարության նախաձեռնությամբ խորհրդարանում արտահերթ նիստ է հրավիրվել, որի ժամանակ քննարկվելու է նաեւ «Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին հարցը։ Առաջին անգամ զենք ձեռք բերող քաղաքացին զրկված է զենք ձեռք բերելու իրավունքից Ինչպես հայտնի է՝ «Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» նոր օրենքը գործում է հունիսի 1-ից։ Օրենքը, ի թիվս այլնի, կարգավորում է ՀՀ քաղաքացիների՝ զենք ձեռք բերելու իրավունքը։ Այս օրենքը վերջին շրջանում ամենաքննարկված, քննադատված եւ սպասված իրավական ակտերից մեկն է։ Եւ քննադատությունները շարունակվում են նաեւ այսօր։ Բանն այն է, որ չնայած այն արդեն գործողության մեջ է, սակայն օրենքի 17-րդ հոդվածի 6-րդ կետը սահմանում է, որ առաջին անգամ քաղաքացիական հրազեն, այդ թվում՝ ակոսափող, ձեռք բերող քաղաքացին պարտավոր է Կառավարության երաշխավորած ռազմամարզական հասարակական կազմակերպություններից մեկում հանձնել զենքի հետ կապված եւ անվտանգության կանոնների իմացության տեսական եւ գործնական քննություններ: Իսկ օրենքով մինչ այս պահը կարգավորված չէ ռազմամարզական կազմակերպությունների գործունեությունը։ Այլ կերպ ասած՝ նման կազմակերպություններն այս պահին չունեն համապատասխան իրավական կարգավիճակ ձեռք բերելու հնարավորություն, չկան քննություն ընդունող մարմիններ։ [Նմանատիպ կազմակերպություններն այժմ գործունեություն են ծավալում «Հասարակական կազմակերպությունների մասին» ՀՀ օրենքով, ինչի պատճառով, ըստ «Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ անելու վերաբերյալ նախագծի հիմնավորման, «այդտեսակ կազմակերպությունների նկատմամբ պետության կողմից վերահսկողության, փոխգործակցության եւ փոխհամագործակցության համար բավարար հիմքեր ստեղծված չեն»]։ Ինչ փոփոխություններ են նախատեսվում վաղը քննարկվելիք նախագծով ՀՀ Ներքին գործերի նախարարությունն է պատրաստել «Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ անելու մասին նախագիծը։ Նախագծի հիմնավորման մեջ ասված է, որ առաջին անգամ քաղաքացիական հրազեն ձեռք բերող քաղաքացինների համար նախատեսված է պարտականություն՝ Կառավարության երաշխավորած ռազմամարզական հասարակական կազմակերպություններից մեկում հանձնել զենքի հետ կապված եւ անվտանգության կանոնների իմացության տեսական եւ գործնական քննություններ, մինչդեռ դեռեւս նման կազմակերպություններ չկան: Ուստի նշված քննությունների անցակացումը կազմակերպելու համար նախատեսվում է դրանք իրականացնել ներքին գործերի բնագավառի պետական կառավարման լիազոր մարմնի սահմանած կարգով: Իսկ օրենքի ողջ տեքստից հանվում են ռազմամարզական կազմակերպություններին վերաբերող դրույթները, քանի որ վերջիններիս վերաբերող կարգավորումները նախատեսվում է սահմանել ոլորտը կարգավորող առանձին օրենսդրությամբ: Թե կոնկրետ ինչ խմբագրում է արվել քննությունների անցկացման վերաբերյալ հոդվածում, ավելի տեսանելի լինելու համար համեմատենք գործող հոդվածը եւ առաջարկվող փոփոխությունը․ Հոդված 17, մաս 6․ «Առաջին անգամ քաղաքացիական հրազեն, այդ թվում՝ ակոսափող, ձեռք բերող քաղաքացին պարտավոր է Կառավարության երաշխավորած ռազմամարզական հասարակական կազմակերպություններից մեկում հանձնել զենքի հետ կապված եւ անվտանգության կանոնների իմացության տեսական եւ գործնական քննություններ: Քննության անցկացման կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանությունը։ Քննությունից ազատվում են այն քաղաքացիները, որոնք ծառայում են Հայաստանի Հանրապետության պետական ռազմականացված կազմակերպություններում եւ ունեն ծառայողական հաշվեցուցակային զենք»:Առաջարկվող փոփոխությունը․ «Բացառությամբ սառը եւ նետողական զենքերի, առաջին անգամ զենք, այդ թվում՝ առաջին անգամ ակոսափող հրազեն ձեռք բերող քաղաքացին պարտավոր է Հայաստանի Հանրապետության ներքին գործերի բնագավառում պետական լիազոր մարմնի կողմից սահմանված կարգով հանձնել զենքի հետ կապված եւ անվտանգության կանոնների իմացության տեսական եւ գործնական քննություն: Քննությունից ազատվում է այն քաղաքացին, ով ծառայում է Հայաստանի Հանրապետության պետական ռազմականացված կազմակերպություններում եւ ունի զենք պահելու եւ կրելու թույլտվություն: Պետական մարմինների կողմից քննություն անցկացնելու դեպքում սահմանվում է պետական տուրք՝ «Պետական տուրքի մասին» օրենքով սահմանված չափով:»։ Փաստացի, ինչպես նկատում ենք, այս փոփոխությունը ոչ թե լուծում է խնդիրը, այլ խնդրի լուծումը «պատվիրակվում է» պետական լիազոր մարմնին՝ ՆԳՆ-ին։ Միաժամանակ, նախագծում նշված է, որ ՆԳՆ-ն համապատասխան կարգը պետք է սահմանի այս օրենքի ուժի մեջ մտնելուց հետո՝ 15 օրվա ընթացքում։ Իսկ օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման հաջորդ օրը։ Մեկ այլ փոփոխությամբ առաջարկվում է Օրենքի 1-ին հոդվածում նախատեսել կարգավորում, որի համաձայն՝ Օրենքի դրույթները կտարածվեն նաեւ փամփուշտների եւ հրազենի հիմնական բաղկացուցիչ մասերի վրա․ այս պահի դրությամբ oրենքը կարգավորում է Հայաստանի Հանրապետությունում քաղաքացիական, ծառայողական եւ ձեռքի մարտական հրաձգային զենքի շրջանառությունը եւ դրա հետ կապված հարաբերությունները։ Առաջարկվում է լրացումներ կատարել նաեւ օրենքի 11-րդ հոդվածի 13-րդ մասում, ինչի արդյունքում այն քաղաքացիները, որոնք ունեն քաղաքացիական կամ ծառայողական զենք պահելու եւ կրելու գործող թույլտվություն, նոր զենք ձեռք բերելու, պահելու եւ կրելու թույլտվություն ստանալու համար Հայաստանի Հանրապետության ոստիկանություն չեն ներկայացնի զենքի պահպանման պայմանների առկայության վերաբերյալ հաշվառման կամ բնակության վայրի (կախված զենքը պահելու վայրից) ոստիկանության տարածքային ստորաբաժանման ղեկավարի կողմից հաստատված տեղեկանք, զենքի տիրապետումը խոչընդոտող հիվանդությունների եւ վիճակների բացակայության մասին դիմողին տրվող բժշկական եզրակացություն եւ զենքի հետ կապված եւ անվտանգության կանոնների իմացության տեսական եւ գործնական քննությունները հանձնելու համապատասխան փաստաթուղթ: Օրենքի 11-րդ հոդվածի 13-րդ մասում եւս մեկ լրացում է առաջարկվում, համաձայն որի՝ թույլտվությունների ժամկետները երկարաձգելու համար այլեւս կարիք չի լինի ներկայացնել ոչ միայն զենքի հետ կապված եւ անվտանգության կանոնների իմացության տեսական եւ գործնական քննությունները հանձնելու համապատասխան փաստաթուղթը, այլ նաեւ զենքի պահպանման պայմանների առկայության վերաբերյալ հաշվառման կամ բնակության վայրի (կախված զենքը պահելու վայրից) ոստիկանության տարածքային ստորաբաժանման ղեկավարի կողմից հաստատված տեղեկանքը։ ՀՀ կառավարությունն այս օրենսդրական նախաձեռնությունը համարել է անհետաձգելի: Ռազմամարզական գործունեության վերաբերյալ օրենքի նախագիծ բերվեց ու հետ կանչվեց Դեռ նախորդ տարի՝ նոյեմբերի վերջին, Ազգային ժողովի իշխող խմբակցության պատգամավորներ Վիլեն Գաբրիելյանը, Անդրանիկ Քոչարյանը, Արմեն Խաչատրյանը եւ Քրիստինե Պողոսյանը խորհրդարանին էին ներկայացրել «Ռազմամարզական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որով սահմանվում էին ՀՀ-ում ռազմամարզական գործունեության կարգավորման առարկան, հիմնական նպատակները, սկզբունքները, ռազմամարզական կազմակերպությունների եւ ռազմամարզական կազմակերպությունների միության ստեղծման, գործունեության հիմնական ուղղությունների, դրանց կառավարման եւ ղեկավարման մարմինների իրավասությունների եւ լիազորությունների իրականացման, Հայաստանի Հանրապետության, օտարերկրյա եւ միջազգային մարմինների եւ կազմակերպությունների հետ դրանց փոխգործակցության եւ փոխհամագործակցության, դրանց կողմից եւ դրանց գործունեության նկատմամբ իրականացվող վերահսկողության ընթացքում ծագող հարաբերությունների առաձնահատկությունները: Նախատեսված էր, որ այս օրենքն ուժի մեջ պետք է մտնի ավելի շուտ՝ այս տարվա մարտին, քան Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին օրենքը, բայց իրավիճակը փոխվեց։ Դեռ ավելին, Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին օրենքի ուժի մեջ մտնելը որոշ ժամանակով էլ հետաձգվեց, եւ այն ուժի մեջ մտավ հունիսին՝ ապրիլի փոխարեն։ Իսկ ռազմամարզական կազմակերպությունների վերաբերյալ օրենքի այդ նախագիծը, ինչպես տեղեկանում ենք ԱԺ կայքից, հեղինակը հետ է վերցրել այս տարվա հունվարի 9-ին, բայց նոր նախագիծ այդպես էլ շրջանառության մեջ չի դրվել։ Ի դեպ, հարկ է նշել, որ Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին օրենքի ուժի մեջ մտնելը հետաձգելը միակ, այսպես ասած, ուշացումը չէր։ 2022թ․ հունիսին Վիլեն Գաբրիելյանը ֆեյսբուքյան գրառմամբ հաղորդել էր, որ ««Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ընդունումը տեխնիկական պատճառներով հետաձգվել է աշնանային նստաշրջան», միեւնույն ժամանակ նշել էր, որ բովանդակային առումով օրենքի վրա աշխատելու կարիք այլեւս չկա: ՊՆ-ից վստահեցրել էին՝ ռազմամարզականների մասին օրենքը կլինի ողջամիտ ժամկետում Այս տարվա հունիսի վերջին Անվտանգային եւ ռազմավարական ոլորտի ներկայացուցիչների միավորում ՀԿ-ն հայտարարությամբ հանդես եկավ՝ նշելով, որ «Ռազմամարզական կազմակերպությունների մասին» օրենքի նախագիծը շրջանառությունից հանելով եւ նշված կազմակերպություններին որպես իրավունքի սուբյեկտ համապատասխան իրավական կարգավիճակ ձեռք բերելու հնարավորությունից զրկելով՝ պետությունը լուրջ խոչընդոտներ է ստեղծում անվտանգության եւ ժողովրդավարական բաղադրիչներում։ Կազմակերպությունը կոչ արեց յոթօրյա ժամկետում հստակեցնել ու հայտարարել, թե երբ եւ ինչպես կլուծվի քաղաքացուն առաջին անգամ զենք տրամադրելու այս օրենսդրական բացի խնդիրը եւ կվերականգնվի ՀՀ քաղաքացիների` առաջին անգամ զենք ձեռք բերելու խախտված իրավունքը։ Բայց յոթօրյա ժամկետում այս խնդիրը չլուծվեց։ Այսօր այս թեմայով ասուլիս էր հրավիրվել, որի ժամանակ «Ազատազէն» ՀԿ խորհրդի նախագահ, Անվտանգային եւ ռազմամարզական ոլորտի ներկայացուցիչների միավորում ՀԿ խորհրդի անդամ Իշխան Գեւորգյան հայտնեց, որ Պաշտպանության նախարությունում իրենց ասել են, թե «Ռազմամարզական կազմակերպությունների մասին» օրենքը ողջամիտ ժամկետում պատրաստ կլինի, բայց չեն հստակեցրել, թե որն է այդ ողջամիտ ժամկետը, միայն ասել են՝ մինչեւ օրենքը։ Այդ ողջամիտ ժամկետը, համենայն դեպս, հանրության սպասելիքներին չի համապատասխանել։ Գեւորգյանը նշեց՝ մինչեւ չհստակեցվի՝ երբ, որտեղ, ինչպես մարդիկ կարող են տալ քննություն՝ զենք ձեռք բերելու համար, իրենք պայքարելու են։ Օրենքի նախագծի հեղինակը պարզաբանում է՝ ինչու են ուշացրել Այս ասուլիսից հետո ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, «Ռազմամարզական կազմակերպությունների մասին» օրենքի նախագծի համահեղինակ Վիլեն Գաբրիելյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրեց, որ առաջին անգամ զենք ձեռք բերող քաղաքացիների առաջ ծագած խոչընդոտը ստեղծվել է այն պատճառով, որ ինքն ու որոշ գերատեսչությունների գործընկերներ չեն կարողացել ճշգրիտ կոմունիկացիա անելով եզրահանգման գալ «Ռազմամարզական կազմակերպությունների» մասով․ «Ըստ այդմ, խնդիրը ստեղծվել է իմ սխալ հաշվարկի պատճառով, քանզի չեմ պատկերացրել, որ պետությունը կարող է հարցեր ունենալ եւ լրացուցիչ հիմնավորումների կարիք լինի «Ռազմամարզական կազմակերպությունների» մասով, ինչի համար հայցում եմ Ձեր բոլորիդ ներողամտությունը: Միաժամանակ տեղեկացնում եմ, որ վերը նշված կազմակերպությունների մասով ամենաբարձր մակարդակով ընթանում են քննարկումներ, եւ առաջիկայում որոշումներ կլինեն նաեւ այդ մասով: Ես խորապես համոզված եմ, որ ՌՄԿ-ի կարիքը մեր պետությունը ունի, ոչ միայն նեղմասնագիտական գործնեության շրջանակներում, այլ նաեւ համափարպակ առումով»,- գրել է Գաբրիելյանը՝ հավելելով, որ վաղը ԱԺ արտահերթ նիստի ընթացքում փոփոխություններ են տեղի ունենալու «Զենքի շրջանարության կարգավորման մասին» օրենքում, որոնք այս փուլում միջանկյալ լուծում են լինելու․ «Անմիջապես դրանից հետո շրջանառության մեջ եմ դնելու օրենքի փոփոխությունների նոր փաթեթ, որը շատ ավելի է լավարկելու եւ պարզեցնելու ընթացակարգերը»,- վստահեցրել է պատգամավորը։ Հայարփի ԲաղդասարյանԼուսանկարը՝ «Ազատազէնի» ֆեյսբուքյան էջից

21:17 - 12 հուլիսի, 2023

Հայաստանի անվտանգային համակարգը պատերազմից 2 տարի անց. անելիքներ եւ առաջնահերթություններ. Վիլեն Գաբրիելյան

2020 թվականի 44-օրյա պատերազմի ընթացքին զուգահեռ Հայաստանը հայտնվեց արտաքին և ներքին ռազմաքաղաքական էական գործոնների բախման կիզակետում, որի արդյունքում ձևավորվեց տուրբուլենտ իրավիճակ։ Դրան բնորոշ երբեմն անհաղթահարելի էմոցիոնալ ֆոնի առկայության պայմաններում բավական բարդ էր մի պահ կանգ առնել և սառնասրտորեն ու հավասարակշռված վերլուծել օպերատիվ իրավիճակը, լուծումներ տալ մարտավարական ու ռազմավարական բնույթի խնդիրներին՝ հաշվի առնելով սեփական սխալներն ու բացթողումները, ինչպես նաև ներքին ու արտաքին սպառնալիքների ողջ համակարգը: Այնուամենայնիվ, այդ աշխատանքն արվել և արվում է մշտապես (այլ հարց է՝ որքան ճշգրիտ ու արդյունավետ), և կատարված այդ աշխատանքի հիմքի վրա է խարսխվում Հայաստանի անվտանգային համակարգի վերափոխմանն ուղղված ծրագիրը: Չնայած Հայաստանի համար պատերազմի աղետալի հետևանքներին, որոնք արդյունքն էին տասնամյակների ընթացքում առաջ եկած տարբեր սուբյեկտիվ և օբյեկտիվ բացթողումների (այդ թվում համակարգային գործոնների ազդեցությամբ` իրավակառավարչական, կադրային, լոգիստիկ, կոմունիկացիոն, ռազմատեխնիկական, մարտավարական, ռազմավարական և այլն), այնուամենայնիվ, Հայաստանի զինված ուժերը և հայ զինվորը 44 օր շարունակ աննկարագրելի խիզախությամբ ու պատվով մարտնչեցին առնվազն վեց անգամ գերազանցող թշնամու դեմ և այսօր էլ շարունակում են փառքով կատարել առաջադրված մարտական խնդիրները: Այս փաստն արձանագրելով՝ պետք է հստակ գիտակցել, որ ստեղծված աշխարհաքաղաքական, ռազմաքաղաքական և ռազմատեխնիկական ակնհայտ անհավասարակշռության պայմաններում Հայաստանի Զինված ուժերը դեռևս չի կարող համարժեք ու լիարժեք դիմակայել հակառակորդին: Նման հետևության ենք գալիս՝ համադրելով ու հաշվի առնելով հակառակորդի և Հայաստանի զինված ուժերի ռեսուրսների որակն ու քանակը, զինված ուժերի կառուցման փիլիսոփայությունը, միջոցների որակական ու կիրառման արդյունավետությունը, օպերատիվ-մարտավարական, ռազմավարական խնդիրների ճշգրիտ, իրատեսական գնահատումը և ձևակերպումները: Հատկապես պետք է նշել, որ դեպի ժողովրդավարություն անցումային փուլում դեռևս կարևոր է հաղթահարել զինված ուժերը քաղաքացիական հասարակությունից տարանջատված լինելու հանգամանքը, տասնամյակներ շարունակ բանակում արմատավորված կոռուպցիոն ավանդույթներն ու ներմուծված քրեական ենթամշակույթին բնորոշ սովորույթները, ոչ կանոնադրային հարաբերություններն ու բարեվարքության կանոնների անտեսումը, կարծրատիպացած մտածելակերպը և կաղապարված մոտեցումները, այդ թվում՝ հստակ ձևակերպված տեսլականի բացակայությունը։ Ըստ այդմ՝ պետք է փաստել, որ չի կարելի միայն զինված ուժերի վրա դնել հակառակորդին դիմակայելու պարտավորությունն ու դրա պատասխանատվության ամբողջ բեռը՝ օժտելով նրան մենաշնորհային, «արտոնյալ» կարգավիճակով: Հայաստանի Զինված ուժերն այլևս չի կարող գործել առանձին, մեկուսացված ու կղզիացած միջավայրում: Պետք է փաստել նաև, որ Հայաստանի Հանրապետության արտաքին անվտանգային միջավայրը դրական փոփոխությունների չի ենթարկվել։ Մեր տարածաշրջանում և դրան մերձ տարածքում մեր հարևաններից որոշների ագրեսիվ քաղաքականությունն օրեցօր մեծացնում է կոնֆլիկտայնությունը, իսկ ռազմական բնույթի անմիջական սպառնալիքները շարունակում են խիստ հավանական մնալ: Ուսումնասիրելով համաշխարհային ռազմարվեստի զարգացման միտումները և այն գործոնները, որոնք արդիական պահանջներին համահունչ վերանայվում են ռազմագիտության դասական մոտեցումներում, պարզ երևում է, թե ինչպես է մշակվում, կոնֆլիկտային գոտիներում գործնականորեն փորձարկվում պատերազմ վարելու ռազմաքաղաքացիական խելամիտ և արդյունավետ գործիքակազմը՝ կառավարման և մարտավարական նոր մոտեցումների, տեխնոլոգիապես հագեցված, ռազմականացված ոչ պետական կազմակերպությունների, ինչպես նաև տնտեսական, քաղաքական, տեղեկատվական և այլ տեխնոլոգիաների կիրառմամբ։ Ուստի կարելի է հստակ փաստել, որ պատերազմ վարելու մարտավարությունը և օպերատիվ արվեստն այլևս հեռու են իրենց դասական ընկալումներից: Այս փաստերը և աշխարհի փորձարարությունը հաշվի առնելով՝ հստակ է, որ Հայաստանի նման փոքր չափերով, ռազմավարական խորություն չունեցող, բնակչության թվով և սահմանափակ ռեսուրսներով երկրի ազգային և պետական անվտանգությունն ապահովելու համար պահանջվում է ամբողջ բնակչության ներգրավումը պետության պաշտպանության գործում՝ ձևավորելով անվտանգային ռազմաքաղաքացիական նոր համակարգ։ Որքան էլ աշխարհի յուրաքանչյուր քաղաքացու, այդ թվում՝ Հայաստանի յուրաքանչյուր քաղաքացու ցանկությունը, անշուշտ, խաղաղության մեջ ապրելն է, սակայն փաստ է, որ մեզ նման փոքր պետությունները պետք է մշտապես ցուցաբերեն ինքնիշխանության պաշտպանության պատրաստակամություն և կամք։ Միայն այս պարագայում է հնարավոր այն պահպանել և իրական գործընկերներ ձեռք բերել։ Ըստ այդմ, Հայաստանի Հանրապետության անվտանգության և պաշտպանության խնդիրը յուրաքանչյուր քաղաքացու առաքելությունն ու պարտականությունն է։ Որպեսզի մեր պետությունը կարողանա դիմակայել այն մարտահրավերներին, որոնք մեր առջև ծառացած են, և ապահովվի Հայաստանի սահմանների անվտանգությունն ու պաշտպանությունը, այս գործընթացի մեջ պետք է ներգրավված լինի յուրաքանչյուր քաղաքացի, սակայն ոչ թե անհատական, այլ համակարգային մակարդակում, ինչը պետք է արտացոլվի Պաշտպանության նախարարության և ոլորտային այլ գերատեսչությունների, ոչ պետական կազմակերպությունների ազգային, մարզային և տարածքային մակարդակում փոխհամագործակցության միջոցով։ 21-րդ դարի անվտանգային միջավայրում, ինչպես ցույց տվեց 44-օրյա պատերազմը, միայն պետական կառույցները, որոնք պատասխանատու են պաշտպանության և անվտանգության համար, ի վիճակի չեն ամբողջապես նախապատրաստել հասարակությանը, իսկ պատերազմի ժամանակ, ճգնաժամից արագորեն դուրս հանելով, ներգրավել անվտանգությունը ապահովման գործում, ուստի անհրաժեշտություն է առաջանում օգտագործել հասարակական ողջ ներուժը։ Այս մոտեցումը նորություն չէ և ժողովրդավարական բազմաթիվ երկրներում ներդրված համակարգ է։ Այսպիսի համակարգ ունեն հաստատված ժողովրդավարական պետությունները՝ Նորվեգիան, Ֆինլանդիան, Շվեյցարիան, Շվեդիան, Էստոնիան, և այլ երկրներ։ Այս մոդելը կոչվում է «համապարփակ մոտեցում անվտանգությանը» (Comprehensive approach to Defence)։ Իսկ Ուկրաինան, որն ունի այս համակարգի կարևորագույն էլեմենտներից մի քանիսը, ռուս-ուկրաինական ներկայիս հակամարտության ժամանակ ցույց է տալիս դրա նաև պրակտիկ կենսունակությունը ու արդյունավետությունը։ Այս մոտեցման հիմնական սկզբունքների հիման վրա վերջերս փոխվեց Ղազախստանի ռազմական դոկտրինը։ Այսպիսի մոտեցումը նպատակ ունի զսպելու արտաքին ագրեսիան, ողջ հասարակությանը պատրաստել դիմագրավելու պետության և հասարակական կայունության սպառնալիքներին, օգնել երկրի վերակառուցմանը, ստեղծել ճգնաժամերի, արտակարգ իրավիճակների կամ ռազմական դրության ժամանակ հասարակության բոլոր շերտերի համախմբված ներգրավվածություն՝ որպես միասնական, համահունչ, բազմամակարդակ անվտանգության համակարգ։ Նման համակարգի առանցքային և կարևորագույն էլեմենտ է քաղաքացու դիմակայունությունը արտակարգ և ռազմական իրավիճակում, երբ հանրության անդամը պատրաստ է և կարող է իրեն պահել տոկուն, ադեկվատ՝ արձագանքելով այդ իրավիճակներին։ Այս համակարգը ներդնելը մեր պետությանը հնարավորություն կտա անվտանգային ներուժը համապատասխանեցնել ռազմական սպառնալիքների մակարդակին և հավանական պատերազմի բնույթին՝ Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ զինված ոտնձգությունը զսպելու և կանխելու անհրաժեշտ կարողության ձևավորվամբ։ Շատ կարևոր է արձանագրել, որ պատերազմից հետո այս համակարգին բնորոշ տարրերը, մասնավորապես՝ «Զենքի շրջանառության կարգավորման մասին» և «Ռազմամարզական գործունեության մասին» նոր օրենքները, տարածքային պաշտպանության ու պահեստային ուժերի համակարգի ստեղծման, և որքան էլ դանդաղ, բայց այնուամենայնիվ կայացման ուղղված միտումները, հրաձգային հայեցակարգի վերակենդանացումը, քաղպաշտպանության սկզբունքների վերանայման միտումները, «պրոֆեսիոնալ բանակի» ձևավորմանն ուղղված քայլերը, մոբիլիզացիոն համակարգի պատրաստման էության և ժամանակահատվածի փոփոխության մշակումների միտումները ակամայից ինքնաբուխ են ստեղծվել, ձևավորվել ու զարգանում։ Եւ պետությունն ուղղակի պետք է որդեգրի այս համակարգի կայացման քաղաքականությունը, մշակի պատշաճ օրենսդրական բազա և, ճշգրիտ կոմունիկացնելով, մոդերացիա իրականացնի՝ վերջնական ձևավորում տալով այս համակարգին։ Այս հոդվածի նպատակն է ոչ միայն ներկայացնել իմ անձնական համոզմունքը և տեսլականը Հայաստանի անվտանգային ու պաշտպանական համակարգի մոտեցումների լիարժեք վերափոխման անհրաժեշտության վերաբերյալ, այլև շատ ավելի լայն հանրային քննարկում հրահրել այս համակարգի ներդրման անհրաժեշտության վերաբերյալ՝ ներգրավելով թե՛ պատասխանատու պաշտոնյաներին, թե՛ մասնագիտական, թե՛ հանրային այլ սեկտորների ներկայացուցիչներին, առավել ևս, որ մեր երկրում կան բազմաթիվ մասնագետներ և շահագրգիռ քաղաքացիներ, որոնք «Համապարփակ անվտանգային համակարգի» մոտեցումների մասին ավելի մանրակրկիտ պատկերացումներ ունեն, և որոնք նպաստել են այս գաղափարի լայն տարածմանը և ընկալմանը։ Հարգանքով՝ ՀՀ ԱԺ պատգամավոր, ՀՀ ԱԺ պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Վիլեն Գաբրիելյան

14:17 - 04 դեկտեմբերի, 2022