ՄԻԵԴ - infocom.am

ՄԻԵԴ

Ստրասբուրգում 1959թ․ հիմնված միջազգային դատարան։ Դատավորների թիվը համապատասխանում է Մարդու իրավունքների եւ հիմնարար ազատությունների պաշտպանության եվրոպական կոնվենցիան վավերացրած Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունների թվին։

Դատարանը գործադրում է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան: Դրա խնդիրն է երաշխավորել կոնվենցիայում ամրագրված իրավունքների եւ երաշխիքների նկատմամբ հարգանքը անդամ պետությունների կողմից, ինչը Դատարանն իրականացնում է անհատների, երբեմն նաեւ պետությունների ներկայացրած բողոքները քննելու միջոցով։

Եթե այն գտնում է, որ անդամ պետությունը ոտնահարել է վերոնշյալ իրավունքներից եւ երաշխիքներից մեկը կամ ավելին, ապա որոշում է կայացնում։ Որոշումները պարտադիր իրավական ուժ ունեն։ Խնդրո առարկա պետությունները պարտավոր են ենթարկվել դրանց։

Ոստիկանության բաժանմունքում մահացած Վահան Խալաֆյանի գործով ՄԻԵԴ-ը Հայաստանի դեմ վճիռ է կայացրել |hetq.am|

hetq.am: Մարդու իրավունքների Եվրոպական դատարանը (ՄԻԵԴ) Վահան Խալաֆյանի գործով այսօր Հայաստանի դեմ վճիռ է կայացրել: Չարենցավանի ոստիկանության բաժանմունքում մահացած 24-ամյա Վահան Խալաֆյանի մահվան հանգամանքներն արդյունավետ չքննելու և մեղավորներին պատասխանատվության չենթարկելու պայմաններում, ՄԻԵԴ-ն արձանագրել է Եվրոպական Կոնվենցիայով երաշխավորված` կյանքի և խոշտանգումների արգելքի իրավունքների խախտում: Հայաստանի կառավարությունը տուժողի իրավահաջորդներին` Վահանի մորը և ազգականներին, պետք է վճարի 50 000 եվրո՝ որպես ոչ նյութական վնասի հատուցում: Վահան Խալաֆյանի ազգականների իրավունքները ՄԻԵԴ-ում ներկայացրել են փաստաբան Արա Ղազարյանը և իրավապաշտպան Արտակ Զեյնալյանը: 2010թ. ապրիլի 6-ին ոստիկանության Չարենցավանի բաժնում հարուցվել է քրեական գործ՝ գողության դեպքի առթիվ: Ապրիլի 13-ին Վահան Խալաֆյանը և ևս երեք անձ գողություն կատարելու կասկածանքով բերման են ենթարկվել ոստիկանության Չարենցավանի բաժին: Վահան Խալաֆյանը ձերբակալվել է: Սակայն համապատասխան մատյանում որևէ գրառում այդ մասին չի կատարվել: Վահան Խալաֆյանը հրաժարվել է ինքնախոստովանական ցուցմունք տալ, ինչի հետևանքով ոստիկանության բաժնում` քրեական հետախուզության բաժանմունքի պետի կողմից բռնություն է գործադրվել նրա նկատմամբ՝ բռունցքներով և ոտքերով հարվածելով մարմնի տարբեր մասերին: Ավելի ուշ կազմվել է անձին ոստիկանություն բերման ենթարկելու արձանագրություն, որտեղ ոստիկանություն բերման ենթարկելու ժամը կեղծվել է: Կարճ ժամանակ անց, պաշտոնական վարկածի համաձայն, Վահան Խալաֆյանը, աշխատասենյակի պահարանից վերցնելով այնտեղ պահվող խոհանոցային դանակը, երկու անգամ հարվածել է իր որովայնին` պատճառելով կյանքի հետ անհամատեղելի մարմնական վնասվածքներ: Տեղում նրան ցուցաբերվել է առաջին բուժօգնություն, ապա` շտապ օգնության ավտոմեքենայով տեղափոխել են Չարենցավանի բժշկական կենտրոն, սակայն վերջինիս կյանքը փրկել չի հաջողել և նա ստացված մարմնական վնասվածքներից հիվանդանոցում մահացել է: Խալաֆյանի մայրը և հարազատները վիճարկել են պաշտոնական վարկածը և պնդել, որ իրականում Վահան Խալաֆյանը կորցրել է գիտակցությունը վատ վերաբերմունքի հետևանքով ստացած գլխուղեղի վնասվածքի պատճառով: Հանցագործությունը կոծկելու համար ոստիկանները որոշել են ինքնասպանության շղարշ ստեղծել՝ Վահան Խալաֆյանի որովայնին երկու անգամ դանակահարելով։ Դեպքի առթիվ հարուցվել էր քրեական գործ` ինքնասպանության հասցնելու հոդվածով: Նշանակվել է դիակի դատաբժշկական փորձաքննություն: Փորձագետը, բացի դանակի հարվածների հետևանքով առաջացած վնասվածքներից, այլ վնասվածքներ ևս արձանագրել էր Խալաֆյանի մարմնի տարբեր մասերին: Մեղադրանք է առաջադրվել Չարենցավանի ոստիկանության քրեական հետախուզության բաժանմունքի պետ Աշոտ Հարությունյանին, քրեական հետախուզության բաժանմունքի օպերլիազոր Մորես Հայրապետյանին, ավագ օպերլիազորներ Գարիկ Դավթյանին և Գագիկ Ղազարյանին: Ըստ մեղադրական եզրակացության` հանդիսանալով պաշտոնատար անձինք, ակնհայտ դուրս գալով պաշտոնական լիազորությունների շրջանակներից՝ բռնություն են գործադրել բերման ենթարկված անձի նկատմամբ, ինչն անզգուշությամբ առաջացրել է ծանր հետևանքներ: Կոտայքի մարզի ընդհանուր իրավասության դատարանը 2010թ. Աշոտ Հարությունյանին դատապարտել էր ազատազրկման` 8 տարի ժամկետով` պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններում ու կազմակերպություններում պատասխանատու պաշտոններ զբաղեցնելու իրավունքից զրկելով 2 տարի ժամկետով: Մորես Հայրապետյանն ազատազրկվել էր 2 տարով, իսկ Գարիկ Դավթյանն ու Գագիկ Ղազարյանը ճանաչվել էին անմեղ և արդարացվել էին: Վերաքննիչ դատարանը 2011թ. տուժող Խալաֆյանի իրավահաջորդների և մեղադրող դատախազի վերաքննիչ բողոքները մերժել է`ուժի մեջ թողելով առաջին ատյանի դատարանի վճիռը: Վերաքննիչ դատարանը Մորես Հայրապետյանի նկատմամբ կիրառել է համաներում և ազատել պատժից, իսկ Աշոտ Հարությունյանի պատիժը կրճատել էր 1/3-րդով: Վճռաբեկ դատարանը վերադարձրել էր բողոքները` այդպիսով օրինական ուժ տալով վերաքննիչ դատարանի որոշմանը: Դրանից հետո միայն Վահան Խալաֆյանի հարազատները դիմել են ՄԻԵԴ` հիմնավորելով, որ խախտվել է Եվրոպական կոնվենցիայի 2-րդ (կյանքի իրավունք) և 3-րդ (խոշտանգումների արգելք) հոդվածները: Եվրոպական դատարանում Հայաստանի կառավարության ներկայացուցիչը պնդել է, որ դիմումատուները չեն կարող պնդել, որ իրենք եղել են Կոնվենցիայի 2-րդ և 3-րդ հոդվածների խախտման զոհ, քանի որ հետաքննությունը պարզել է Վահան Խալաֆյանի մահվան և դաժան վերաբերմունքի հանգամանքները, մեղավորները պարզվել և պատժվել են: Խալաֆյանի հարազատները համաձայն չէին Կառավարության դիրքորոշման հետ, որ Վահան Խալաֆյանի դաժան վերաբերմունքի և մահվան բոլոր մեղավորները բացահայտվել և պատժվել են: Նրանք պնդել են, որ հետաքննությունը մանրակրկիտ և արդյունավետ չի եղել, և մի շարք կարևոր հարցեր մնացել են անպատասխան։ Քննչական մարմնի կողմից քննարկվել է միայն մեկ վարկած, այն է՝ ինքնասպանությունը և ձեռնարկված բոլոր քննչական միջոցառումներն ուղղված են եղել կոնկրետ այդ վարկածը հաստատելուն։ Միայն չորսն են կանգնել դատարանի առաջ, որոնցից երկուսն արդարացվել են, իսկ մեկը՝ ազատազրկվել, բայց նույնիսկ նա համաներում է ստացել: Որևէ մեկը չի պատժվել խոշտանգումների համար: «Եթե ներպետական քրեական օրենսդրությունը խոշտանգումը նախատեսեր որպես առանձին հանցագործություն, ապա նման արարքների համար պատժվողները համաներման իրավունք չէին ունենա»,- ՄԻԵԴ-ին հայտնել են Խալաֆյանի իրավահաջորդները: Դանակահարված վերքերի բնույթն ու դիրքը նույնպես կասկածներ են առաջացրել, որ դրանք կարող էին հասցվել այդքան կարճ ժամանակում։ Դանակի բռնակի վրա մատնահետքեր չեն հայտնաբերվել, թեև տուժողը, իբր, պահել է դանակը, և ոստիկաններից մեկը նույնպես բարձրացրել է այն՝ նորից պահարան դնելու համար: Խալաֆյանի հարազատները պնդել են, որ հետքերը մաքրվել են։ Միջադեպը վերարտադրելու վերաբերյալ նրանց խնդրանքը, որը թույլ կտար պարզել, թե հնարավո՞ր է Վահան Խալաֆյանի կողմից այդքան կարճ ժամկետում կատարել բոլոր գործողությունները, ինչպես պնդում էին ոստիկանները, մերժվել են առանց հիմնավոր պատճառների։ Մի շարք իրարամերժ ցուցմունքներ ևս չեն պարզաբանվել, իսկ տուժողի կրած բաճկոնն անհետացել է։ Դաժան վերաբերմունքի ոչ բոլոր հանգամանքներն են հետաքննվել։ Պնդել են, որ իրենց իրավունքներն անհիմն կերպով սահմանափակվել են վերաքննիչ վարույթում, քանի որ վերաքննիչ դատարանը կիրառել է արագացված ընթացակարգ և գործը քննել է վճռաբեկության կանոններով, այլ ոչ թե լիարժեք դատաքննություն անցկացնելու։ Ներպետական դատարանները բացահայտորեն չեն ճանաչել տուժողի կյանքի իրավունքի խախտումը և արդար, համարժեք և համաչափ պատիժներ չեն նշանակել։ «Վահան Խալաֆյանի մահվան պատասխանատվությունը կրում են իշխանությունները՝ անկախ մահվան հանգամանքներից և պատճառներից և այն հանգամանքից՝ դա տեղի է ունեցել ինքնասպանության կամ դաժան վերաբերմունքի հետևանքով»,- նշել են դիմումատուները: Կառավարության ներկայացուցիչն ընդունել է, որ կա ուղղակի պատճառահետևանքային կապ ոստիկան Աշոտ Հարությունյանի ապօրինի գործողությունների և Վահան Խալաֆյանի ինքնասպանության միջև, սակայն պնդել է, որ ոստիկանները չգիտեին և չէին կարող իմանալ Վահան Խալաֆյանի հոգեբանական վիճակի մասին։ Նրանք չէին կարող իմանալ, որ ճնշումների և իրեն հասցված թեթև վնասվածքների հետևանքով նա կարող էր դանակահարել իրեն։ ՄԻԵԴ-ը նշել է, որ անազատության մեջ գտնվող անձինք խոցելի վիճակում են, և իշխանությունները պարտավոր են պաշտպանել նրանց: Հետևաբար, երբ անհատը լավ առողջական վիճակով բերման է ենթարկվում ոստիկանություն և պարզվում է, որ նա վնասվածք է ստացել անազատության մեջ, պետության պարտականությունն է արժանահավատ բացատրություն տալ, թե ինչպես են այդ վնասվածքները պատճառվել: Անազատության մեջ գտնվող անձի նկատմամբ վատ վերաբերմունքի համար իշխանությունների պարտավորությունը հատկապես խիստ է, երբ անձը մահանում է: Ավելի մանրամասն՝ hetq.am-ում։

18:39 - 08 նոյեմբերի, 2022

9 հայ զինծառայող խոշտանգվել, սպանվել է ադրբեջանական ԶՈՒ վերահսկողության տակ հայտնվելուց հետո |1lurer.am|

1lurer.am: Սեպտեմբերի 13-ի ագրեսիայի հետևանքով 9 հայ զինծառայող խոշտանգվել, սպանվել է ադրբեջանական ուժերի վերահսկողության տակ հայտնվելուց հետո: Նրանցից 5-ը աշխարհը ցնցած գնդակահարության սահմռկեցուցիչ տեսանյությում երևացող զինծառայողներն են: Դեպքը տեղի էր ունեցել սեպտեմբերի 13-ին՝ Իշխանասարի դիրքում: Հայ ռազմագերիների սպանության ադրբեջանական հաջորդ տեսանյութը հրապարակվեց հոկտեմբերի 11-ին: Ադրբեջանական ուժերի վայրագ գործողությունը տեղի է ունեցել Վերին Շորժայի դիրքում:Միջազգային իրավական հարցերով ՀՀ ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը նշում է․ «Վերջին տեսագրությունը խոշտանգման, վատ վերաբերմունքի դաժան տեսանյութ էր, դրա հետ կապված քայլեր ձեռնարկելու ենք: Այստեղ էլ ունենք նույնականացում, ցավոք, զոհված են վերադարձվել: Սա կոպտագույն պատերազմական հանցագործության դրվագ է, պետք է բարձրաձայնենք բոլոր ատյաններում: Ռազմական էսկալացիայի առաջին օրերին Ադրբեջանը շրջանառեց տեսանյութ՝ իբր բուժօգնություն է ցուցաբերում վիրավոր զինծառայող Դավիթ Գիշյանին, այնուհետև վերադարձրեց նրա դին: Ձեռնարկված նախնական քննչական գործողություններն ապացուցում են՝ Գիշյանին խոշտանգել են, Հայաստանը գանգատ է ներկայացրել ՄԻԵԴ: Միևնույն ժամանակ Հայաստանի սուվերեն տարածքի վրա Ադրբեջանի հարձակման փաստով մեր երկրում նախաձեռնվել է քրեական վարույթ. դատախազ Մարտիրոսյանի խոսքով՝ պարզվել են պատերազմական հանցագործության մի շարք դեպքեր»։ՀՀ զինվորական կենտրոնական դատախազության զինվորական ծառայության դեմ ուղղված ՀԿԳ քննության նկատմամբ հսկողության բաժնի պետ Արշակ Մարտիրոսյանի խոսքով՝ մարտադաշտում սպանված հայ զինծառայողների դիակները անարգանքի ենթարկելու, այդ կապակցությամբ համացանցում տարածվել են բազմաթիվ տեսագրություններ, այդ թվում՝ հայ զինծառայողի դիակը անարգանքի ենթարկելու, մասնատման վերաբերյալ: Դրանք քրեական վարույթի շրջանակում դարձվել են քննության առարկա, ձեռնարկվում են քննչական, վարութային գործողությունների իրականացում:Արշակ Մարտիրոսյանի խոսքով՝ նպատակն է բացահայտել ադրբեջանցի զինծառայողների հանցագործությունները, ամրագրել ապացույցները: Տելեգրամյան ալիքներում հայ ռազմագերիների տեսանյութերի շրջանառության պահից Հայաստանը դիմել է միջազգային իրավական ատյաններ:Եղիշե Կիրակոսյանը նշում է, որ գնդակահարության հետ կապված տեսագրությունը թե՛ ՄԻԵԴ, թե՛ Հաագա ուղարկել էինք, քանի որ դիմել էինք միջանկյալ միջոցի, նաև Արդարադատության միջազգային դատարանից էինք խնդրել, որ դատարանը նախկինում կիրառած միջոցները կիրառի նորերի նկատմամբ, տեսագրությունը ուղարկվել էր դատարաններին՝ ներկայացնելու վտանգը, որ սպառնում է գերիներին:«Ադրբեջանական կողմը հոկտեմբերի 4-ին ԱՄՆ միջնորդությամբ հայկական կողմին վերադարձրեց լայնածավալ վերջին ագրեսիայի հետևանքով գերեվարված 17 զինծառայողին: Եղիշե Կիրակոսյանը նշում է, որ Ադրբեջանում նրանց հանդեպ վատ վերաբերմունքի փաստերը ևս ներառելու են միջազգային դատարաններ ուղարկված գանգատներում: Թե՛ Պաշտպանն է ասել այդ մասին, թե՛ բժշկական զննության արդյունքում ձեռք բերված նախնական ապացույցներով կարելի է փաստել, որ մարդիկ ենթարկվել են խոշտանգումների, ծեծի, հետքերը կան:17 զինծառայողից մեկն է ժամկետային զինծառայող՝ Վահե Գիժլարյանը, որ սեպտեմբերի 13-ին պայքարել է՝ կանխելու թշնամու առաջխաղացումը Ջերմուկի դիրքերում»,- նշեց Կիրակոսյանը։ Արշակ Մարտիրոսյանի խոսքով՝ յուրաքանչյուր դեպք առանձին քրեական վարույթի շրջանակում դարձվում է մանրակրկիտ քննության առարկա: Նախաքննությունը շարունակվում է: Կատարված յուրաքանչյուր հանցագործության դեպքը, դրա համար մեղավոր անձանց շրջանակը պարզելու, քրեական պատասխանատվության հասնելու ուղղությամբ:Հայ զինծառայողների նկատմամբ դաժանությունների առնչությամբ միջազգային լայն արձագանքից հետո Բաքուն շրջանառեց վերջին ագրեսիայի հետ կապ չունեցող, հին տեսանյութեր՝ պնդելով, թե իբր հայ զինծառայողները խոշտանգել են ադրբեջանցիներին: Ըստ Կիրակոսյանի, Բաքվի նպատակն է զոհի տպավորություն թողնել:Եղիշե Կիրակոսյանը նշում է․ «Եթե նայենք տեսագրությունները, որոնցում ադրբեջանցի զինծառայողները կատարում են զազրելի պատերազմական հանցագործություններ, մարդկության դեմ կատարված հանցագործություններ, դրանք հարյուրավոր են՝ գերիների նկատմամբ վատ վերաբերմունքը, խոշտանգումները, ծեծերը, դիակների նկատմամբ անարգանքը, գլխատումները, գնդակահարությունը ահռելի շատ են, ծանրագույն են: Տեսանյութերը, որոնք պտտվում են համացանցում կամ եղել են պատերազմի ընթացքում, ենթադրաբար հայ զինծառայողների, մի քանիսն են, 2-3 տեսագրության մասին է:Հակառակ ադրբեջանական պնդումներին, Եվրադատարանում չկա Հայաստանի դեմ որևէ վճիռ, որոշում՝ հայ զինծառայողների կատարած պատերազմական որևէ հանցագործության վերաբերյալ: Չկա գեթ մեկ դեպք, երբ Եվրոպայի սրտում հայը սպանած լինի ադրբեջանցի սպայի ու հերոսացվի, որ դաժան խոշտանգման ենթարկի փայտ հավաքելու գնացած գյուղացի երիտասարդի կամ հովվի, դիզվառելիք ներարկի Ադրբեջանի տարեց քաղաքացու: Այդ բոլոր գործերով ՝ ՄԻԵԴ-ը վճիռներ է կայացրել ընդդեմ Բաքվի, որոնք մինչև այժմ կատարված չեն: Եվրադատարանի որոշումների կատարումն այս պահին Եվրոպայի խորհրդի նախարարների կոմիտեի հսկողության տակ է: Թե 16-ի պատերազմի ժամանակ, կհիշեք Քյարամ Սլոյանի դեպքը, մեր զինծառայողների կողմից նույնիսկ մոտեցող այդ ծանրությանը, չունենք: Չունենք իրավիճակ, երբ Եվրոպայի սրտում կացնահարած անձը հերոսացվում է, դառնում օրինակ, չունենք նման օրինակ: Սա է ատելությունը, ատելության պաշտոնական մակարդակում քարոզի արդյունքը այս ծանր հանցագործությունն է: Այս կոչը միջազգային հանրությանն է ուղղված, պետք է գիտակցի, որ վտանգը մեծ է: Նման հանցագործությունները անվերահսկելի են կատարվում: Հայաստանն այդ բոլոր ապացույցները հավաքվում է ռասայական խտրականության կոնվենցիայի շրջանակում միջազգային դատարանում վարույթի շրջանակում կներկայացվեն: Այդ կոնվենցիայի ուղղակի խախտում են:44-օրյա պատերազմից հետո Եվրադատարան ներկայացված Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի միջպետական գանգատը Մեծ պալատի քննության վարույթում է: Գրավոր ընթացակարգով դիրքորոշումների փոխանակումն ավարտական փուլում է: Մեծ պալատը գործը հրապարակային կքննի հաջորդ տարի: Եվրադատարանում է նաև Ադրբեջանի դեմ հայցը հայ գերիների ապօրինի դատավարությունների, Հայաստանի ինքնիշխան տարածքում ադրբեջանական ուժերի ներկայության հետևանքով մարդկանց իրավունքների խախտումների, Քարագլխի, Փառուխի, Աղավնոյի դեպքերի առնչությամբ: Եղիշե Կիրակոսյանի խոսքով՝ առաջիկայում կամփոփեն ՄԱԿ-ի արդարադատության միջազգային դատարան հիմնական հայցադիմումը և մինչև հունվարի 23-ը կներկայացնեն Հաագա»:

10:59 - 17 հոկտեմբերի, 2022